Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 0

Transcriptie

1 jaa rverslag Sociaal Vertaalbureau Service d interprétariat social Dolmetscherstelle Social interpreter s service Brussel Onthaal vzw Cellebroersstraat 16, 1000 Brussel Tel. : 02/ Fax : 02/ svb.bo@skynet.be Webstek : PRK : Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 0

2 INLEIDING I. HISTORISCHE DUIDING VAN BRUSSEL ONTHAAL vzw, SOCIAAL VERTAALBUREAU EN BRUXELLES ACCUEIL asbl, SERVICE D INTERPRETARIAT SOCIAL 4 II. POSITIONERING EN ORGANISATIE VAN BRUSSEL ONTHAAL VZW EN BRUXELLES ACCUEIL ASBL 6 II.1- Evolutie in de positionering BO/BA 6 II.2- Raad van Bestuur en Algemene Vergadering 8 II.3- Personeelsbezetting 8 II.4- Financiering van de dienstverlening 10 II.5- Een netwerk van sociaal tolken en vertalers 11 III. SOCIAAL TOLKEN EN VERTALEN IN EEN MEERTALIG BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST 12 III.1- Wat is sociaal tolken en vertalen? 12 III.2- Wat is sociaal tolken en vertalen in Vlaanderen en tweetalig Brussel? 16 IV. BRUSSEL ONTHAAL vzw en BRUXELLES ACCUEIL IN IV.1- Registreren in IV.2- Algemene statistische gegevens IV.3- Aanbod tolken ter plaatse 23 IV.4- Aanbod schriftelijk vertalen 28 IV.5- Aanbod telefoontolken 32 IV.6- Eerstelijnsdienst nieuwkomers 37 IV.7- Wie kon uiteindelijk genieten van het sociaal tolken en vertalen? 38 IV.8- Een nieuwe website in V. HET NETWERK SOCIAAL TOLKEN EN VERTALEN V.1- Realisaties van dit netwerk V.2- Statuut van de sociaal tolken en vertalers 41 V.3- Toeleiding naar het kwaliteitstraject COC/KMI 42 V.4- Vorming op maat en ontmoetingsactiviteiten 45 V.5- Een Vlaams register van gecertificeerde tolken en vertalers 48 V.6- Permanent rekruteren 49 VI. SENSIBILISEREN VAN GEBRUIKERSORGANISATIES 51 VI.1- Een opendeurdag 51 VI.2- Vorming op de werkvloer 51 VII. HERVORMING VAN DE VLAAMSE INBURGERING - INTEGRATIESECTOR 52 VIII. EVALUATIE 2011 EN PERSPECTIEVEN Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 1

3 IX. AFKORTINGEN 57 X. BIJLAGEN X.1- Organigram X.2- Gebruikers TP 2011 BO-BA 59 X.3- Geleverde taalcombinaties TP 2011 BO-BA 63 X.4- Gebruikers V 2011 BO-BA 65 X.5- Geleverde taalcombinaties V 2011 BO-BA 69 X.6- Gebruikers TT 2011 BO-BA 72 X.7- Geleverde taalcombinaties TT 2011 BO-BA 82 X.8- Organisatieverschillen Ba-bel, VTT en BO 84 X.9.- Geleverde taalcombinaties TT LOI vanaf 07/ X.10- Eerstelijnsdienst nieuwkomers 2011 BA 86 Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 2

4 INLEIDING Het Sociaal vertaalbureau Brussel Onthaal vzw gaat zijn vijftiende jaar in. Gestaag groeiend blijft het tolken en vertalen. Met honderden vrijwilligers en professionelen. Vanuit de nooit aflatende dynamiek om communicatie te faciliteren, te ondersteunen. Bijspringen waar het gesprek stokt. Dat is de kerntaak. De vraag is daarbij het richtsnoer, niet gehinderd door politieke overwegingen of grote woorden. En stoemelings zegt de Brusselaar maar die term hoort natuurlijk niet in een zich respecterend vertaalbureau. Want Brussel Onthaal blijft een ambitieus sociaal vertaalbureau, met het vizier voortdurend op kwaliteit, zelfs al is die soms pas zichtbaar aan de einder. Ook in 2011 deden Ashim, Carmela, Jeroen, Lusya, Marianne, Napo, Rueben, Sajia, Serge en Shpend, ( ) gestaag verder. Met glimlach en Brusselse behendigheid matchten ze vraag en aanbod in onze Babelse hoofdstad, en namen ze de bijkomende werklast over van een tijdelijk stokkende dienstverlening in Vlaanderen, en ook van de nog niet beschikbare taalcombinaties in Wallonië. Manoeuvrerend in het onontwarbare kluwen van het institutionele België. Misschien heel even verontrust door nieuwe decreten, een nanoseconde uit balans door de aankondiging van het Extern Verzelfstandigd Agentschap. Hoe moet het verder? Wellicht rustig zoals meneer Ibrahim in de Bloemen van de koran van Eric- Emmanuel Schmitt: Hoe lukt u dat toch, meneer Ibrahim, om gelukkig te zijn? Ik weet wat er in mijn koran staat. Misschien moet ik uw koran maar eens inpikken. Ook al hoor je dat niet te doen als je joods bent. Ach Momo, wat zegt jou dat nou, joods zijn? Weet ik veel. Voor mijn vader betekent het de hele dag somber zijn. Voor mij is het alleen maar iets waardoor ik niet iets anders kan zijn. Meneer Ibrahim stak me een pinda toe. Je hebt geen goede schoenen, Momo. Morgen gaan we schoenen kopen. Bob. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 3

5 I. HISTORISCHE DUIDING VAN BRUSSEL ONTHAAL vzw, SOCIAAL VERTAALBUREAU EN BRUXELLES ACCUEIL asbl, SERVICE D INTERPRETARIAT SOCIAL Het blijft belangrijk om een historische duiding te geven van beide vzw s Brussel Onthaal (BO) en Bruxelles Accueil asbl (BA), ten eerste omdat zij van het eerste uur (1980) georganiseerde sociaal vertaal- en tolkactiviteiten ontwikkelden en ten tweede omdat deze geschiedenis een invloed blijft hebben op de dagdagelijkse werking, die van beide vzw s atypische sociaal vertaal- en tolkendiensten gemaakt heeft. De eerste vertaal- en tolkaanvragen werden sinds 1980 geregistreerd in kader van de werking van de tweetalige vzw Brussel Onthaal Open Deur/ Bruxelles Accueil Porte Ouverte asbl, gelegen in het hart van de vijfhoek van Brussel Stad. Deze vzw heeft als dubbele doelstelling, enerzijds het onthaal van vreemdelingen in de binnenstad (onthaal, luisteren, informatie en doorverwijzing) en anderzijds het luisteren naar mensen met vragen rond zingeving of geloofsbeleving. De visie en missie van deze vzw heeft nog altijd zijn invloed op de werking binnen BO en BA. Onder de invloed van een sterkere asielinstroom in die jaren 80 en het opzetten van een Belgische opvangstructuur voor asielzoekers (met als eerste het opvangcentrum Klein Kasteeltje in Brussel) stegen de aanvragen voor sociaal vertalen en tolken. Om een antwoord te bieden op de bestaande nood aan sociaal vertalen en tolken, werd er een netwerk van vrijwillige vertalers en tolken opgezet. Door de jaren heen werd dit netwerk verder uitgebouwd zowel in het aantal vrijwilligers als in het aantal talen. In oktober 1997 beslisten de bestaande vzw s, nl. Brussel Onthaal vzw en Bruxelles Accueil asbl om het project «Sociaal Vertaalbureau» en «Service d Interprétariat Social» op te starten. Zo kon de dienstverlening van sociaal vertalen en tolken professioneel worden uitgebouwd. Er werd verhuisd van de Taborastraat 6 naar de Zuidstraat 69. Snel bleek de daar beschikbare ruimte te klein. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 4

6 Bij de start op de St. Jorissite in de Cellebroersstraat 16, kregen we in het jaar 2000 de kans deel uit te maken van een gedeeld concept, nl. werken tegen het uitsluiten van mensen, het geven van kansen en bevorderen van diversiteit. Door de blijvende groei van onze activiteiten, kwam er ook al snel uitbreiding. In 2004 startte bij het oprichten van de vzw Fosovet-Cofetis asbl een poging om de sector sociaal vertalen en tolken federaal te structureren en zo een kwalitatief en behoeftedekkend aanbod sociaal vertalen en tolken mogelijk te maken. Snel bleek dat er zich een Vlaamse sector en een Franstalige sector sociaal tolken en vertalen ontwikkelden waardoor het federale project opzij werd geschoven. De Vlaamse sector sociaal vertalen en tolken schreef in 2007, onder regie van de Centrale Ondersteuningscel (COC), een sectordossier dat een structuur van 9 Vlaamse sociaal vertaal-en tolkendiensten voorstelde met een berekende tolkuurprijs en vertaalregelprijs via een driesporenfinanciering. BO blijft hierdoor voor de uitdaging staan om een decentrale Nederlandstalige Brusselse sociaal vertaal- en tolkendienst professioneel uit te bouwen en een centraal aanvullend vrijwilligersaanbod voor Vlaanderen en Brussel te beheren. Het Vlaams decreet voor etnisch-culturele minderheden van 22 april 2009 kan deze structurering verankeren. De uitvoeringsbesluiten van dit decreet laten op zich wachten. Ondertussen staat in 2011 de hele Vlaamse integratie- en inburgeringsector ( Huizen van het Nederlands; Onthaalbureau s voor Nieuwkomers; de integratiecentra en diensten en de sociaal tolk- en vertaaldiensten) onder hervormingsdruk, wat tot een overkoepelend decreet moet leiden voor deze deelsectoren in De Franstalige sector structureerde zich na het Equal-project van asbl Cofetis (maart 2008) naar een duo structuur met een SETIS Wallon en een SETIS Bxl. BA bleef zelfstandig functioneren naast deze Franstalige structuren en legde de prioriteiten op een taal gelinkte eerstelijnsdienstverlening voor nieuwkomers en sociaal telefoontolken en vertalen in kader van asielopvang. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 5

7 II. POSITIONERING EN ORGANISATIE VAN BRUSSEL ONTHAAL VZW EN BRUXELLES ACCUEIL ASBL II.1- Evolutie in de positionering BO/BA Zowel B0 als BA hebben sinds 1997 zich permanent moeten positioneren in het kader van de evoluties in de structurering van het sociaal tolken en vertalen in België; van wisselende beleidsopties van verschillende overheden en hun financieringsbeleid; van vrijwilligerswerk en een ontwikkeling van een beroep sociaal tolk/vertaler; van Brussel en Vlaanderen; ten opzichte van BA en de SETIS Bxl - Wallon. BO en BA blijven gevoelig voor een maximale behoeftedekking en zullen waar nodig een aanvullend vrijwilligersaanbod blijven organiseren. BO en BA willen noden op het terrein blijvend in kaart brengen. In 2011 verstevigde Brussel Onthaal vzw zijn positie als de Nederlandstalige decentrale sociaal vertaal- en tolkendienst voor het tweetalig Brussels Hoofdstedelijk Gewest met een kernaanbod tolken ter plaatse en schriftelijk vertalen voor Nederlandstalige en tweetalige gebruikersorganisaties. De professionalisering van deze kerntaken werd onder andere ondersteund door een verhoogde inzet van gecertificeerde tolken en vertalers in het BHG. In 2011 bleef BO een aanvullend vrijwilligersaanbod telefoontolken op Ba-bel, Vlaamse Tolkentelefoon hebben, dat vanaf juli 2011 zelfs deels werd uitgebreid tot een overname van de LOI s (zie later in dit verslag blz 34). BO had ook nog een aanvullend vrijwilligersaanbod schriftelijk vertalen op de Vlaamse sociaal tolk- en vertaaldiensten (STVD) waar het vertaalaanbod nog in een beginnende fase zit. Maar hier was een duidelijke daling in de vraag op te merken. Sporadisch werd er nog ingegaan op aanvragen tolken ter plaatse in Vlaanderen met de bedoeling dat dit een uitdovend effect zou hebben, zoals uitgetekend in het sectordossier sociaal tolken en vertalen. Toch blijven organisaties in Vlaanderen op zoek gaan naar een tolk ter plaatse omdat het vangnet van een telefoontolk soms Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 6

8 niet beantwoordt aan de lokale nood, nl een sociaal tolk bij een emotioneel gesprek, een intake, het invullen van documenten BO had ook een vrijwilligersaanbod telefoontolken voor diverse organisaties (Fedasil opvangcentra; Rode Kruis opvangcentra, Lokale Opvanginitiatieven voor asielzoekers, NGO-opvang) met federale bevoegdheden in het kader van de opvang van asielzoekers. De samenwerking met het CGVS en de toeleiding van te vertalen stukken in kader van de asielprocedure naar deze, bleef dit jaar operationeel. In 2011 stond bij Bruxelles Accueil asbl de eerstelijnsdienst nieuwkomers met taalondersteuning centraal. Verder had BA een vrijwilligersaanbod telefoontolken en schriftelijk vertalen ten behoeve van de Fedasil, de Croix Rouge en de ILAopvangstructuren voor asielzoekers. Sporadisch had BA een aanvullend vrijwilligersaanbod tolken ter plaatse voor Franstalige gebruikersorganisaties in Brussel, enkel wanneer de Setis BXL de taal niet in haar aanbod had. Dit aanvullend aanbod staat onder permanente druk van de noden op het terrein maar moet afgehouden worden wegens geen subsidies voor deze activiteit. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 7

9 II.2 Raad van Bestuur en Algemene Vergadering Voor een geïntegreerd beleid van BO en BA hebben hun Raden van Bestuur in 2011 nog steeds eenzelfde samenstelling van beheerders nl.: George Strasser (voorzitter), Claude Castiau, Marie-Paule Moreau (Brussel Onthaal Open Deur vzw), Anne Dussart (Caritas International), Heidi De Pauw (Pag-asa vzw), Thibaut Cardon (vrijwilliger, vertaler) Heidi De pauw stapte uit de RvB wegens het verlaten van Pag-asa vzw. Mevr Vogeleer - Aloushkova, docente Marie Haps, werd uitgenodigd om de RvB te vervoegen. De RvB werd bijgestaan door externe deskundigen zoals Bob Pleysier (asiel), Norbert Vanden Eden (extern boekhouder) en Marianne Scheppers (coördinator). De RvB van BO/BA moet verder nadenken over de toekomstige samenstelling van de Algemene Vergaderingen en dit in kader van de positionering van beide vzw s en de evoluties op het terrein in meertalig Brussel en België. II.3- Personeelsbezetting De coördinatie van beide vzw s werd in 2011 uitgevoerd door een afgevaardigd personeelslid met DAC-statuut van de tweetalige vzw Brussel Onthaal- Open Deur/ Bruxelles Accueil Porte Ouverte asbl en dit sinds oktober De Coördinator werd bijgestaan door een adjunct-coördinator om de uitbouw van de dienstverlening maximaal te garanderen. Het team van BO/BA versterkte zich in de loop van het jaar met verschillende en wisselende personeelsleden (zie in de bijlagen 1 het organigram 2011). Deze personeelsinzet hield rekening met o.a het bijkomend aanbod telefoontolken voor de LOI s en vroeg de nodige flexibiliteit van het hele team om daar positief mee om te gaan. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 8

10 BO ging vanaf maart 2011 voor een eerste maal van start met een teamlid (tolk en vertaler Albanees/Frans) onder art 60 via het OCMW van Schaarbeek. De eerstelijnspermanentie voor nieuwkomers van BA kreeg versterking van vrijwilligster Linde (maatschappelijk werkster op pensioen) die occasioneel de permanentie deed. Op het teamniveau was er regelmatig overleg en afstemming (teamvergaderingen, gericht overleg, denk- en evaluatiedag, informeel overleg) en aftoetsen bij de RvB. Een externe boekhouder van EUROCEF en een revisor (boekjaar 2010) ondersteunden de boekhouding Het team werd in 2011 ook versterkt door de aanwezigheid van meerdere stagiaires die een meerwaarde betekenden voor onze organisatie: Naam stagiaire Stageperiode Hogeschool/universiteit Taalcombinatie Bibiane 24/01/ /03/2011 Institut Libre Marie Haps RU-FR-NL-EN Ruben 07/02/ /04/2011 Institut Supérieur de Traducteurs et d Interprètes RU-ARM-FR-NL-EN Léa 04/07/ /07/2011 Institut Libre Marie Haps RU-EN-FR Stefanie 18/07/ /07/2011 Hogeschool Gent, Departement Vertaalkunde RU-DUI-NL Pepijn 26/09/ /12/2011 Institut Libre Marie Haps NL-FR-DUI-EN-IT De stagiaires werden ingezet op alle tolk- en vertaalactiviteiten, nl. telefoontolken, tolken ter plaatse en schriftelijk vertalen, zodat ze zoveel mogelijk ervaring konden opdoen. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 9

11 II.4- Financiering van de dienstverlening BO werd in 2011 financieel ondersteund door verschillende subsidiërende overheden: - de Vlaamse Gemeenschap Inburgering, als decretale verankeraar voor het sociaal tolken en vertalen in Vlaanderen en tweetalig Brussel en subsidiërende overheid voor de drie basisfuncties van coördinatie, match en kwaliteitszorg; - de Vlaamse Gemeenschapscommissie - Etnisch culturele minderheden, als subsidiërende overheid voor de inrichtende macht voor de werkingskosten (met sleutelverdeling) en de verplaatsing van de gecertificeerde tolken; - Fedasil - Maatschappelijke Integratie, als subsidiërende overheid voor de organisatie van een aanbod telefoontolken en schriftelijk vertalen in kader van asielopvang; - Actiris met 1VTE GECO Verder droegen de gebruikersorganisaties forfaitair bij in de tolkuurprijs en de vertaalbladzijdeprijs waarmee de sociaal tolken en vertalers konden vergoed worden volgens hun statuut. BA werd in 2011 financieel ondersteund door verschillende subsidiërende instanties: - Fedasil - Intégration sociale, als subsidiërende overheid voor de organisatie van een aanbod telefoontolken en schriftelijk vertalen in kader van asielopvang; - COCOF - Cohésion sociale, als subsidiërende overheid voor de organisatie van de eerstelijnsdienstverlening voor nieuwkomers. Ook hier dragen de gebruikersorganisaties forfaitair bij in de tolkuurprijs en de vertaalbladzijdeprijs. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 10

12 Het soms zeer laattijdig toekennen en uitbetalen van subsidies voor BO/BA blijft de dienstverlening onder druk zetten en bemoeilijkt behoorlijk bestuur van beide vzw s. Het maximaal benutten van toegekende subsidies wordt hierdoor gehypothekeerd. Verder moeten beide vzw s voorzien in eigen overbruggingsfondsen en eigen investeringen (bv het registratiesysteem) wat moeilijk haalbaar is als bepaalde subsidies terug gevorderd worden ondanks bewezen uitgaven. II.5- Een netwerk van sociaal tolken en vertalers Onze dienstverlening van sociaal tolken en vertalen kon enkel gerealiseerd worden dankzij een uitgebreid meertalig netwerk van vertalers en tolken, hoofdzakelijk nog in een vrijwilligersstatuut. Dit unieke netwerk van ongeveer 650 tolken/vertalers staat in voor een honderdertigtal talen en is niet beperkt tot België, maar breidt zich langzaam wereldwijd uit m.n. wat het schriftelijk vertalen betreft (Indonesië, Portugal, Duitsland, Spanje, Litouwen, Zweden, Canada). Een bijkomende ondersteuning was de inzet van gecertificeerde tolken ter plaatse/vertalers uit het Vlaams register, maar daar wordt verder in het verslag op blz 26 terug gekomen. De sociaal tolken en vertalers zijn gehouden aan de samenwerkingsovereenkomst met deontologische code. Deze code geeft aan hoe de tolk/vertaler het best optreedt en biedt tevens een beschermingskader. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 11

13 III. SOCIAAL TOLKEN EN VERTALEN IN EEN MEERTALIG BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST III.1- Wat is sociaal tolken en vertalen? 1. Definitie van sociaal tolken en vertalen Een gemeenschappelijke ( Nederlandstalig en Franstalig) definitie van sociaal tolken en vertalen werd ontwikkeld binnen de werking van vzw Fosovet- Cofetis asbl, die thans niet meer actief is: «Onder sociaal tolk- en vertaalhulp wordt verstaan het volledig omzetten van mondelinge of schriftelijke boodschappen van bron- naar doeltaal op neutrale en getrouwe wijze in een sociale context, met name de welzijns- en gezondheidssector, onderwijs, tewerkstelling en sociale huisvesting, opvang, onthaal en begeleiding van asielzoekers en openbare dienstverlening van de overheden in het kader van hun maatschappelijke opdrachten naar de inwoners toe.» (zie De Vlaamse sector sociaal tolken en vertalen hanteert op het ogenblik de volgende definitie: Mondelinge en schriftelijke boodschappen getrouw en volledig overbrengen in een sociale context: de welzijns- en gezondheidssector, openbare dienstverlening, onderwijs, werkgelegenheid, inburgering, opvang van asielzoekers, (zie ) 2. Definitie van een social tolk- en vertaaldienst Een sociaal tolk- en vertaaldienst is de beheerder van een proces dat tot doel heeft: het overbrengen van mondelinge of schriftelijke boodschappen van een bron- naar een doeltaal op volledige, getrouwe en neutrale wijze en dit in opdracht van een voorziening, teneinde het voor de sociale en openbare dienst- en hulpverlening mogelijk te maken om hun reguliere werking open te stellen voor iedereen. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 12

14 Het proces behelst vier deelaspecten: (1) het verstrekken van kwalitatieve sociaal tolk- en vertaalhulp; (2) de matching-functie; (3) het afnemen van tolk- en vertaalhulp; (4) kwaliteitswerking met de afnemer van tolk- en vertaalhulp. Voor wie ( sectoren) werken de sociaal tolk- en vertaaldiensten? - Openbare dienstverlening (OCMW, stedelijke dienst, ); - Tewerkstelling (VDAB, RVA, ); - Gezondheidszorg (ziekenhuis, revalidatiecentrum, huisarts, ); - Geestelijke gezondheidszorg (Centrum Geestelijke Gezondheidszorg, psychiatrisch ziekenhuis, ); - Onderwijs (school, CLB, ); - Gezin en maatschappelijk welzijn (CAW, Kind & Gezin, bijzondere jeugdbijstand, samenlevingsopbouw, ); - Sociale huisvesting (sociaal verhuurkantoor, sociale huisvestingsmaatschappij, ); - Onthaal, integratie & inburgering (onthaalbureau, integratiedienst, ); - Opvang asielzoekers (asielcentrum Fedasil, asielcentrum Rode Kruis, ); - Juridische sector (strafinstelling, justitiehuis, ); - Preventie en veiligheid (politie, ); - Sociaal-culturele sector (zelforganisatie, volksontwikkeling, ). Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 13

15 3. Telefoontolken versus tolken ter plaatse Telefoontolken is zeer geschikt voor korte gesprekken die emotioneel niet al te beladen zijn en waar geen (geschreven) documenten aan te pas komen. Maar het ontbreken van de non-verbale communicatie kan het vlot verloop van het gesprek bemoeilijken: de tolk heeft immers geen visueel contact met de sprekers. Een pluspunt echter is dat telefoontolken heel snel georganiseerd kan worden en een stuk anoniemer is. Tolken ter plaatse wordt aanbevolen wanneer langere of heel emotionele gesprekken getolkt moeten worden. Deze vorm van tolken geniet ook de voorkeur wanneer non-verbale communicatie erg belangrijk is, wanneer er documenten gebruikt worden en wanneer er voor meer dan twee personen gelijktijdig getolkt wordt. 4. Sociaal tolken versus interculturele bemiddeling Sociaal vertalen en tolken en interculturele bemiddeling zijn twee verschillende, maar aanvullende instrumenten in het overbruggen van taalproblemen tussen de hulpverlener en de anderstalige gesprekspartner. Voor de hulpverlener is het belangrijk dat hij/zij het verschil in de instrumenten kent en weet welk instrument het best wordt ingezet in kader van zijn/haar hulpverlening. Een sociaal tolk heeft als missie om mondelinge boodschappen volledig en getrouw van de ene naar de andere taal om te zetten en dat in de context van sociale en openbare hulp- en dienstverlening. De sociaal tolk wordt ingezet wanneer men omwille van taalproblemen niet met elkaar kan communiceren. De sociaal tolk voegt geen informatie toe of laat geen informatie weg en streeft ernaar de communicatie tussen de gesprekspartners zo rechtstreeks mogelijk te laten verlopen. De sociaal tolk is in verschillende sectoren actief. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 14

16 Een sociaal vertaler vertaalt schriftelijke boodschappen getrouw en volledig van de ene taal naar de andere taal. Het intercultureel bemiddelen wordt gebruikt voor een geheel van activiteiten die tot doel hebben de gevolgen van de taalbarrière, sociaal-culturele verschillen en spanningen tussen etnische groepen onderling (inclusief de autochtone meerderheid) voor de hulpverlening zo veel mogelijk op te lossen. De uiteindelijke doelstelling van intercultureel bemiddelen is het creëren van een zorgaanbod dat qua toegankelijkheid en kwaliteit (outcome, patiënten tevredenheid, respect voor de rechten van de patiënt, enz.) voor allochtone en autochtone patiënten evenwaardig is. Om die doelstelling te bereiken voeren intercultureel bemiddelaars in de welzijn- en gezondheidszorg de volgende taken uit : - Tolken; - Het duiden van sociaal-culturele verschillen en hun impact op de hulpverlening; - Het aanbieden van hulp en ondersteuning aan de anderstalige cliënt; - Het signaleren van knelpunten bij de hulpverlening aan individuele of groepen cliënten; - Overleg plegen met zorgverstrekkers om vastgestelde problemen op te lossen; - Ondersteuning bieden bij het oplossen van conflicten; - Voorlichting aan de cliënten geven; - Racisme of discriminatie melden wanneer ze daarmee geconfronteerd worden. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 15

17 III.2- Wat is sociaal tolken en vertalen in Vlaanderen en tweetalig Brussel? Brussel Onthaal vzw als Nederlandstalige Brusselse sociaal tolk- en vertaaldienst voor tweetalig Brussel BO, als Nederlandstalige STVD, heeft een aanbod sociaal tolken ter plaatse (de sociaal tolk is fysiek aanwezig bij het gesprek tussen de opdrachtgever en de anderstalige client) en schriftelijk vertalen (de sociaal vertaler vertaalt informatieve documenten) voor Nederlandstalige en tweetalige social profit organisaties in het BHG. Het vertalen van officiële documenten (bv. geboorteakten, diploma s, rijbewijzen, etc) die doorgaans een legalisatie nodig hebben op de rechtbank, wordt (nog) niet opgenomen in het aanbod van BO. Het sociaal tolken en vertalen gebeurt steeds in opdracht van een voorziening (hulpverlener) of overheid (ambtenaar). In meertalig Brussel, biedt BO een antwoord op de vraag naar een sociaal tolk/vertaler van de vreemde taal/ Nederlands- Frans- Engels. De doelstelling van dit aanbod sociaal tolken en vertalen is iedere burger, ook wie onvoldoende Nederlands of Frans spreekt, toegang te geven tot sociale en openbare dienst- en hulpverlening; iedere burger in staat te stellen zijn rechten uit te oefenen en zijn plichten na te komen. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 16

18 IV. BRUSSELONTHAAL vzw en BRUXELLES ACCUEIL IN 2011 IV.1- Registreren van de aanvragen en prestaties sociaal tolken en vertalen in 2011 In 2011 hanteerden BO/BA nog hetzelfde registratiesysteem als in de vorige jaren. Dit heeft tot gevolg dat bepaalde gegevens nog manueel uit de datagegevens moeten gehaald worden, bv de sectoren. De hoop om in 2011 met het nieuwe registratiesysteem van start te kunnen gaan bleek voorbarig. Teveel aanpassingen (extra gegevens, facturatie naar het boekhoudkundig programma) aan de specifieke en meertalige Brusselse context vergden tijd en een testperiode. Het nieuwe registratiesysteem werd dus in 2011 zoveel mogelijk op punt gesteld om het per 1 januari 2012 in gebruik te nemen. IV.2- Algemene statistische gegevens 2011 De volgende tabel 1- geeft een overzicht van de wijze en frequentie waarmee gebruikersdiensten of particulieren in 2009, 2010 en 2011 zich aanmeldden bij onze diensten met een sociaal tolk- en/of vertaalaanvraag. Tabel 1- Wijze van contactname met de STVD BO/BA Wijze van contactname door de aanvragers Aantal 2009 Aantal 2010 Aantal 2011 Telefoon Fax Bezoek Briefwisseling Onbekend Totaal Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 17

19 Tolken op de permanentie Tolken ter plaatse Telefoontolken Vertaling van documenten Totaal % De telefoon verwijst hoofdzakelijk naar de aanvragen telefoontolken; de fax/mail verwijst naar de ontvangst van aanvragen tolken ter plaatse; de mail/briefwisseling verwijst naar de ontvangst van de aanvragen schriftelijk vertalen en bezoek verwijst naar de eerstelijnspermanentie voor nieuwkomers. Tabel 2- sociaal tolk- en vertaalaanvragen in 2011 BO/BA Uitgevoerd door Brussel Onthaal/ Bruxelles Accueil ,52% Doorverwijzing ,04% Niet uitgevoerd ,44% Totaal % BO/BA kregen samen aanvragen sociaal (telefoon) tolken en vertalen te verwerken, waarvan prestaties of 88,52% konden geleverd worden. Doorverwijzing gebeurde hoofdzakelijk voor aanvragen schriftelijk vertalen van officiële documenten die naar de commerciële markt werden doorverwezen. Niet uitgevoerd verwijst naar een annulatie van de vraag door de opdrachtgever, het niet beschikbaar zijn van de tolk/vertaler of de taal. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 18

20 Tabel 3- Overzicht van de uitgevoerde opdrachten sociaal tolken en vertalen TP TT V TPerm Totaal In tabel 3 kunnen we over de jaren heen bepaalde evoluties in de dienstverlening van BO/BA zien: - Over de laatste 10 jaren zien we een vervijfvoudiging van de activiteiten van BO/BA; - Het tolken ter plaatse krijgt een sterke boom sinds de structurering van de sector social tolken en vertalen vanaf de jaren 2004 en vooral door de positionering van BO de laatste jaren als Nederlandstalige STVD in het tweetalig BHG; - Het telefoontolken met een vrijwilligersnetwerk blijft de belangrijkste activiteit binnen het sociaal tolken en vertalen van BO/BA; in 2011 is de overname van de LOI s duidelijk zichtbaar; - Het schriftelijk vertalen daalt doordat de verschillende STVD in Vlaanderen nu ook een sociaal vertaalaanbod hebben ontwikkeld en hierdoor het aanvullende vrijwilligersaanbod langzaamaan afgebouwd wordt. - BO functioneert enkel als een tweedelijnsdienst sociaal tolken en vertalen voor gebruikersorganisaties, terwijl BA nog voor burgers (nieuwkomers) werkt via de eerstelijnspermanentie en zo noden op het terrein wil blijven detecteren. De volgende Tabel 4- geeft een overzicht van de verschillende tolk- en vertaalaanvragen 2011 naar het bevoegdheidsniveau van de opdrachtgever (gebruikersorganisatie). De vertaal- en tolkactiviteiten van BO kunnen we terugleiden tot de niveau s Brussel ; federaal Nl en Vlaanderen. Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 19

21 DOORVERWIJZING NIET UITGEVOERD SVB-BO uitgevoerd De vertaal- en tolkactiviteiten van BA zijn terug te leiden tot de niveaus Bruxelles ; Fédérale FR en Wallonie. De rubriek Andere betreft vooral aanvragen schriftelijk vertalen op de eerstelijnsdienst voor nieuwkomers. Tabel 4. Aanvragen en prestaties in 2011 per overheidsniveau in België Overheidsniveau TOLKEN TER PLAATSE Eerstelijnspermanentie TELEFOON- TOLKEN SCHRIFTELIJK VERTALEN TOTAAL ui Brussel Bruxelles ) - Federaal 188 (NL) ) - Federaal 33 (FR) Vlaanderen Wallonië Anderen(1) TOTAAL Brussel Bruxelles Federaal (NL) Federaal (FR) ) Vlaanderen ) Wallonië Anderen(1) TOTAAL Brussel Bruxelles Federaal (NL) Federaal (FR) ) Vlaanderen ) Wallonië Anderen(1) TOTAAL Brussel Onthaal vzw Jaarverslag 2011 Rapport Annuel Bruxelles Accueil asbl Page 20