MEI 2007 KIES UW AFSCHEID. Een onafhankelijke themabijlage van Mediaplanet, gedistribueerd met De Telegraaf

Transcriptie

1 MEI 2007 KIES UW AFSCHEID in uw geboorteland begraven worden? bel dan voor een vrijblijvende offerte : (lokaal tarief) of kijk op u kunt bij ons een compleet uitvaartpakket buitenland verzekeren voor o.a. : Suriname vanaf 9,17 p/m * Turkije vanaf 6,55 p/m * Curacao vanaf 11,14 p/m * Marokko vanaf 8,51 p/m * Aruba vanaf 10,48 p/m * Ghana vanaf 9,82 p/m * * Premies voor 18 jarigen. natuurlijk ook verzekeringen voor een uitvaart in nederland. Een onafhankelijke themabijlage van Mediaplanet, gedistribueerd met De Telegraaf In samenwerking met

2 Themabijlage KIES UW AFSCHEID Vrijheid in vorm en voorbereiding Alles kan in de uitvaartbranche. Je kunt het zo gek niet bedenken of we vinden het niet raar meer. Zelfs traditionele uitvaarten kunnen weer; je mag er na jaren van creativiteit zelfs weer voor kiezen om gewoon al gek genoeg te vinden. Voor zowel de consument als voor de uitvaartverzorgers is deze liberalisering een goede zaak. De consument is verlost van betutteling: mensen zijn zich bewuster van hun eigen wensen en leggen die zonder gêne op tafel. Kisten, bloemen, muziekstukken, lezingen, urnen en sieraden, bezoekuren de hele week dag en nacht: er zijn meer diensten, producten en productvariaties dan ooit tevoren. Een vrije markt met doelbewuste ondernemers is in het belang van de consument. Die bedrijven willen zich onderscheiden om de gunst van de klant te winnen. Zo groeien keuzemogelijkheid, keuzevrijheid en kwaliteit. Het waren ook diezelfde ondernemers die het initiatief namen tot het recent gelanceerde keurmerk voor de uitvaartzorg. Hierdoor is de volledig vrije uitvaartverzorgingsmarkt toch voorzien van een minimale norm waaraan betrouwbare ondernemingen dienen te voldoen. Dus we zijn klaar? Jammer genoeg nog niet. Nu de vorm van het afscheid nemen vrij is, moeten we ook eens naar de voorbereiding kijken. En dan vooral de financiële voorbereiding. Dikwijls is er wel een polis, vaak met een onduidelijk standaardpakket. Het is sowieso een rare verzekering. Je hebt honderd procent kans dat je er gebruik van maakt, in tegenstelling tot veel andere verzekeringen. Je verzekert in wezen niet meer dan het risico van een betalingsprobleem. En vanuit die invalshoek gaan de meeste consumenten op zoek naar de juiste financiële regeling van de uitvaart, en niet naar de invulling daarvan. De invulling komt later wel, want daar willen we graag nog een leven lang over kunnen nadenken. In de praktijk blijkt dat niet zo te zijn. Als de verzekering tot uitkering komt, is vaak niet helder welke waarde deze heeft. Ook kan het voorkomen dat meer dan een halve eeuw geleden een polis is gesloten, die de keuze voor een bepaald uitvaartbedrijf verhindert of er een boete aan verbindt. Aan de uitvaartverzorger de ondankbare taak om dan, vlak na het overlijden, de kleine ongelezen lettertjes van de verzekeraar uit te leggen aan de nabestaanden. Het afsluiten van een verzekering is soms gekoppeld aan het kopen van een uitvaart. Hoewel die twee beslissingen niets met elkaar te maken hebben. Nu de uitvaartverzorgers hun zaakjes in orde hebben, moet dezelfde eenvoud en transparantie ook in verzekeringsland mogelijk gemaakt worden. Volledig loskoppelen dus. Als consument wil ik een financiële regeling, zodat ik weet dat de mensen van wie ik houd straks niet met een onverwachte rekening zitten. Daar hebben ze straks een bepaald budget voor nodig, dat ik nu globaal wil schatten en waarover ik me uitgebreid kan laten voorlichten door de uitvaartverzorgers die er verstand van hebben. Het is aan de verzekeraars om mijn premies wijs te beleggen en te zorgen dat ze waardevast blijven, zodat mijn budget de tand des tijds van inflatie en prijsafbraak doorstaat. Want daar hebben zij verstand van. En daarna wil ik leven. En misschien wel duizend keer opnieuw bepalen hoe mijn uitvaart er straks uit moet zien. Want ik weet nu nog niet welk afscheid past bij het leven dat ik heb geleid. Ik leef namelijk nog steeds en hopelijk duurt dat nog even. Ik wil niet onbewust blijven. Integendeel, ik wil mogen twijfelen. En een financiële regeling die me dat probeert te beletten of mijn keuzes probeert te beperken, die wil ik niet. Ik wil steeds opnieuw mogen kiezen. Frank J.A. Peusen Directeur NUVU (Nederlandse Unie Van erkende Uitvaartondernemers) INHOUD Trends in de laatste reis p. 4 Monumenten met een ziel p. 5 Leven is doorgeven p. 6 Eenvoudig of extravagant p. 7 Cultuur en uitvaart p. 7 Gids voor de laatste reis p. 8 Wat laat je na? p. 10 We worden ouder! p. 12 Religies en rituelen p. 13 De geschiedenis van cremeren p. 14 De groene begrafenis p. 15 Mediaplanet produceert, financiert en ontwikkelt themakranten In pers, online en via broadcasting. kies uw afscheid - publicaties MEDIAPLANET PUBLISHING HOUSE Project manager: Paul van Vuuren, Mediaplanet Publishing House Grafic Design: POE Repro: Ordbild Redactie: Annemiek de Waard Mediaplanet is de leidinggevende Europese uitgever van themakranten in pers, online en via broadcasting. Als u zelf een idee heeft over een onderwerp, of misschien wel een heel thema, aarzelt u dan niet om contact met ons op te nemen. Mediaplanet Publishing House, David Naslund, Country Manager tel: Gedistribueerd in De Telegraaf, mei 2007 glazen grafmonumenten Alle mooie eigenschappen van glas worden verwerkt in een tastbaar aandenken op de laatste rustplaats. Een nagedachtenis in kunstvorm; helder en solide. Sierlijk transparant en duurzaam. Van der Vooren Glasmonumenten biedt u een uitgebreide keuze in tijdloze gedenktekens. Wij kunnen voor u een glazen monument verzorgen volgens uw persoonlijke wensen. info@glasmonumenten.com

3 Beperk de financiële gevolgen van een overlijden Overlijdensrisicoverzekering kan veel goedkoper Een overlijden kan naast emotionele gevolgen ook grote financiële consequenties hebben voor de nabestaanden. De lasten blijven veelal gelijk, maar (een deel van) het inkomen valt weg. Een overlijdensrisicoverzekering kan de financiële gevolgen beperken. De premieverschillen zijn groot terwijl de voorwaarden nauwelijks verschillen. Met vergelijken kunt u dus veel geld besparen Na een overlijden blijven vaak de uitgaven aan hypotheek of huur doorlopen, terwijl (een deel van) het inkomen wegvalt. Een overlijdensrisicoverzekering zorgt ervoor dat de nabestaanden goed verzorgd achterblijven. Na uw overlijden wordt het verzekerd bedrag uitgekeerd aan de nabestaanden. Zij kunnen deze uitkering gebruiken voor het aflossen van een hypotheekschuld of ter aanvulling op het inkomen. Ook kan deze worden gebruikt om een lening af te lossen of om de opleiding van de kinderen te bekostigen. Gelijkblijvende verzekering De meeste mensen sluiten een gelijkblijvende overlijdensrisicoverzekering af. Hierbij verzekert u gedurende de gehele looptijd een vast bedrag. De verzekeraar keert dit kapitaal direct na het overlijden van de verzekerde(n) uit aan de begunstigden, bijvoorbeeld uw partner of uw kinderen. Gedurende de looptijd van de verzekering wordt er een vaste verzekeringspremie betaald. Overlijdt de verzekerde tijdens de looptijd dan keert de verzekeraar uit. Maar overlijdt de verzekerde na afloop van de looptijd, dan ontvangen de nabestaanden niets. vergelijken loont De premieverschillen tussen de diverse verzekeraars zijn groot, maar er zijn nauwelijks verschillen in voorwaarden. Het is daarom verstandig om een complete vergelijking te maken. Op kunt u een vergelijking maken van meer dan 25 aanbieders. De premieverschillen over de gehele looptijd kunnen oplopen tot meer dan tienduizend euro. voorbeeld Een man en vrouw zijn beide 30 jaar en roken niet. Ze willen een gelijkblijvende overlijdensrisicoverzekering afsluiten van euro met een looptijd van 30 jaar. Na vergelijking blijkt dat Florius de scherpste premie aanbiedt (44,05 euro per maand). De duurste aanbieder is De Goudse Verzekeringen met een premie van 82,19 euro per maand. De premie bij de duurste verzekeraar is dus bijna twee keer zo hoog als bij de voordeligste. Het verschil tussen beide verzekeraars bedraagt over de gehele looptijd euro. besparen door oversluiten Veel huiseigenaren hebben een overlijdensrisicoverzekering afgesloten, soms verplicht gekoppeld aan de hypotheek. Na het overlijden kan met de uitkering van de overlijdensrisicoverzekering de hypotheek geheel of gedeeltelijk worden afgelost. Ook als bij u de overlijdensrisicoverzekering is gekoppeld aan de hypotheek is het slim om te kijken of u niet teveel betaalt. De afgelopen jaren zijn de premies voor deze verzekeringen sterk gedaald. Overlijdensrisicoverzekeringen kunnen gemakkelijk worden opgezegd en bij een andere verzekeraar opnieuw worden afgesloten. Opzeggen dient u pas te doen als u (medisch) geaccepteerd bent door de nieuwe verzekeraar èn toestemming hebt van uw geldverstrekker om over te stappen. voorbeeld Een man en een vrouw, beide 35 jaar en niet rokend, sloten 5 jaar geleden een hypotheek af van euro in combinatie met een overlijdensrisicoverzekering van euro bij Avero Achmea. De premie voor de overlijdensrisicoverzekering bedraagt 1.242,23 euro per jaar. Voor een verzekerd bedrag van euro dient bij Legal & General (Lifestyle preferred life tarief) een premie betaald te worden van 614,00 euro per jaar. Het verschil tussen Avero Achmea en Legal & General is zo n 628,23 euro per jaar. Over de resterende looptijd van 25 jaar kan de besparing, na overstappen oplopen tot euro. Vergelijk daarom altijd meerdere overlijdensrisicoverzekeringen. Op kunt u snel en eenvoudig met dan 25 aanbieders vergelijken vervangen door Met vergelijken en afsluiten via Independer.nl kunt u veel geld besparen. Wilt u echt objectief en onafhankelijk advies over een overlijdensrisicoverzekering? Maak dan een afspraak met een adviseur en bel Of maak zelf een vergelijking op U kunt direct een offerte aanvragen en eenvoudig afsluiten. Ook voor autoverzekeringen, hypotheken en andere financiële producten kunt u bij Independer terecht.

4 Themabijlage KIES UW AFSCHEID Trends in de laatste reis Niet echt een luchtig onderwerp, maar uiteindelijk krijgt iedereen ermee te maken: de dood. Wat zijn de ontwikkelingen in de uitvaartwereld? We denken er liever niet over na, maar een ceremonie of ritueel zegt veel over iemand. De tocht naar het graf is een laatste reis vol emotie. Al eeuwenlang een gebeurtenis waarbij familie en vrienden betrokken zijn. De manier waarop de laatste eer wordt bewezen, varieerde nogal in de loop van de geschiedenis. Afhankelijk van de welvarendheid van de overledene werd vroeger de laatste tocht met meer of minder ceremonieel aangekleed. Iemands status was af te meten aan het soort vervoermiddel (boerenwagen of koets), het aantal dragers en de lengte van de rouwstoet Rituelen Tot in de twintigste eeuw werd de kist vaak gedragen door acht buren. Als de overledene jong was of niet getrouwd, dan waren de dragers dat ook. Tegenwoordig dragen familieleden, vrienden of professionele dragers de kist of gaat ie op een rijdende baar. Een uitgebreid overzicht van de funeraire geschiedenis en de toekomst van uitvaartrituelen komt in het Nederlands Uitvaartmuseum, dat na de zomer zijn deuren opent in Amsterdam. Projectleider Guus Sluiter: Cremeren en begraven hebben eigenlijk altijd bestaan. Totdat in de achtste eeuw Karel de Grote cremeren verbood. Wederopstanding is alleen mogelijk als de overledene begraven wordt, was de gedachte hierachter. Eind negentiende eeuw ontstond er in Europa weer een strijd voor cremeren. Verleden De dood hoorde vroeger gewoon bij het leven. Het was de tijd van grote gezinnen en grote kindersterfte. Maar in de vorige eeuw ontstond steeds meer afstand tot de dood, door een betere gezondheidszorg en hogere levensverwachting. De dood werd als het ware weggestopt. Er kwam ruimte voor de opkomst van rouwcentra en uitvaartprofessionals. De standaarduitvaart ontstond, betaalbaar voor alle klassen. Tegenwoordig is Weetjes van het Nederlands Uitvaartmuseum Schrijver Multatuli was in 1887 de eerste Nederlander die werd gecremeerd nadat het verbod daarop was opgeheven. Tot ongeveer 1950 ging in veel Nederlandse gemeenten de aanzegger persoonlijk alle huizen langs om een sterfgeval te melden. Tot het midden van de twintigste eeuw droegen mensen sieraden, waarin het haar van hun overleden geliefde was verwerkt. Foto: Het Nederlands Uitvaartmuseum een tegenbeweging zichtbaar: de dood en alles wat met afscheid en uitvaart te maken heeft, wordt weer zichtbaar en bespreekbaar. Mensen willen een eigen en persoonlijke invulling van het afscheid van een dierbare. Heden Hoewel de meeste uitvaarten nog steeds vrij traditioneel zijn, wordt er toch vaker een persoonlijk tintje aan gegeven. Ceremonies worden bijvoorbeeld opgeluisterd door uitvaartzangers, beschilderde kisten of uitvaartsieraden. Ook hoeft de ceremonie niet langer in een kerk plaats te vinden. Sinds een paar jaar zijn veel nieuwigheden verschenen, bemerkt Mirjam Lonnee van Monuminterim. Denk aan eigengemaakt drukwerk, uitvaartdanseressen of reportages. Consumenten worden ook op dit gebied steeds mondiger en nemen geen genoegen meer met een traditionele uitvaart. Er worden moderne ritueelbegeleiders en creatieve rouwprocesbegeleiders gevraagd. En tijdens het wachten op een grafmonument is tegenwoordig een tussenmonument mogelijk. Toekomst Het conserveren van een lichaam voor een beperkte of onbepaalde tijd, ofwel het balsemen van overledenen is nu alleen nog voorbehouden aan leden van het Koninklijk Huis en mensen die in het buitenland begraven willen worden, maar vanaf 2008 waarschijnlijk ook mogelijk voor gewone stervelingen. Het nieuwste alternatief in de lijkbezorging is vriesdrogen, een techniek ontleend aan de conserveringstechnologie. In 2004 ontwikkeld en in praktijk gebracht in Zweden. Een andere methode uit Amerika is hydrolyse: chemische verbindingen worden verbroken, waardoor een stoffelijk overschot wordt gereduceerd tot drie procent van zijn oorspronkelijke gewicht. Maar voorlopig staat de Nederlandse wet nog geen andere bestemmingen toe dan de traditionele vier: begraven, cremeren, het zeemansgraf en terbeschikkingstelling aan de wetenschap. Hoe persoonlijk wordt uw laatste groet? Wanneer een dierbare overlijdt is het mooi om een laatste groet te brengen die helemaal past bij zijn of haar herinnering. Bij de eigen persoonlijkheid. Of bij de gezamenlijke band en interesses. Dat kan door zelf de rouw- of condoleanceadvertentie samen te stellen op Op een eenvoudige manier kiest u uw eigen tekst, lettertype en afbeeldingen. U bepaalt het formaat en kiest het dagblad. Uw advertentie wordt geplaatst op het moment dat u heeft aangegeven. Simpel, gegarandeerd én persoonlijk. Kijk maar eens op

5 Themabijlage KIES UW AFSCHEID Monumenten met een ziel Een persoonlijk grafmonument, een symbool als blijvende herinnering, wie wil dat nu niet. Ieder mens is uniek, waarom zou zijn grafmonument of urn dat dan niet zijn? Wordt het een monument van hout, natuursteen, brons, roestvrij staal, glas of een combinatie daarvan? Beeldhouwer Nadia Gonegaï raakte na de dood van een vriendin ervan doordrongen hoe belangrijk een persoonlijk grafmonument kan zijn. Ze is zich sindsdien gaan toeleggen op het ontwerpen en creëren van emotionele monumenten. Ik maak een monument waarin de nabestaanden hun overleden geliefde herkennen. Het verdriet kan ik niet wegnemen, wel de herinnering tastbaar maken. Met een voorliefde voor brons, maakt ze sculpturen aan de hand van verhalen van nabestaanden. Dat zijn intensieve en soms intieme gesprekken. De meest dierbare herinneringen worden me toevertrouwd. Zwevende platen Sinds een paar jaar kan ook gekozen worden voor een glazen monument. Hierin zijn tal van variaties mogelijk. Bijvoorbeeld glas met een foto erin gelaserd of een combinatie met andere materialen, zoals een glasplaat in een stenen zuil zodat de herdenkingsplaat zweeft. De glasplaat kan strak zijn, golvend of met brokkelranden. Het kan een eigen ontwerp zijn of door een kunstenaar gemaakt. Met een tekst, foto of afbeelding. Marco van der Vooren, eigenaar van Van der Vooren Glasprodukten: Een glasmonument is een nagedachtenis in kunstvorm: helder en solide. Er is meer mogelijk in kleur en vorm dan met steen. Mensen willen toch wat minder zware en grauwe monumenten. Iets moois, een kunstwerkje, zeker op kindergrafjes. Natuursteen Wie een natuurstenen monument wil, kan kiezen uit bijvoorbeeld graniet, leisteen of marmer. Graniet is er in vele kleuren, leisteen in donkere kleuren en marmer in wit of grijs en soms in rood of roze. Graniet is de meest onderhoudsvriendelijke steensoort. Natuurstenen monumenten komen ook in alle vormen en maten voor. Niet alle afmetingen en vormen zijn overigens op iedere begraafplaats toegestaan. Elke begraafplaats heeft zijn eigen voorschriften. Het is verstandig eerst te informeren naar de regels en eventuele kosten voor het plaatsen van een gedenkteken. De tendens is wel dat begraafplaatsen de regels versoepelen. Staal of hout Roestvrij staal heeft over het algemeen een strakke en moderne uitstraling. Dit materiaal is geschikt voor mensen die een dergelijke sfeer met het monument willen uitdrukken. Het staal kan ook in minder strakke vormen worden gemaakt. Roestvrij staal is goed te combineren met andere materialen. Hout onderscheidt zich van andere materialen door een warme en natuurlijke uitstraling. Ieder houtsoort is weer anders. Er kan ook gekozen worden voor duurzame houtsoorten. Het houten monument kan met (milieuvriendelijke) olie of beits worden onderhouden, maar het gewoon laten verweren kan natuurlijk ook. Eenvoudig. Of juist niet. Antwoordbon OHRA Uitvaartverzekering Ja, neem contact met mij op over de OHRA Uitvaartverzekering. Als ik deze verzekering vóór 30 juni 2007 afsluit, ontvang ik gratis het boek FC Dood van Bart Chabot ter waarde van 19,90 (Kijk op voor de actievoorwaarden). Naam/voorletters M V Adres Postcode/plaats Geboortedatum Tel. overdag adres s avonds Cairn (Eng.): stapel stenen die een begraafplaats markeert. U bepaalt het met de OHRA Uitvaartverzekering. OHRA heeft de ideale uitvaartverzekering voor u. Voor een voordelige premie verzekert u het benodigde bedrag voor uw uitvaart. Hoe uw uitvaart er precies uit gaat zien, bepaalt u zelf. Dat kunt u nu doen, en eventueel later aanpassen. Want OHRA weet dat uw persoonlijke wensen altijd nog kunnen veranderen. Drie voordelen Vrijheid. U bepaalt zelf het verzekerde bedrag. Met dit bedrag kunnen uw nabestaanden de uitvaart volgens uw eigen wensen verzorgen. Flexibel. Wijzigen uw wensen? Dan past u het verzekerde bedrag tussentijds aan! Voordeel. Voor kinderen tot 18 jaar betaalt u geen premie! Ja, ik wil aanbiedingen van OHRA ontvangen op mijn adres. Verzekerd kapitaal 3.500, , ,- Anders, nl (max ,-) Partner meeverzekeren Ja Nee Geboortedatum partner M V Aantal te verzekeren kinderen Geboortedatum kinderen (kinderen tot 18 jaar gratis) Verstuur de ingevulde bon in een envelop naar: OHRA, Antwoordnummer 3346, 6800 ZC Arnhem (postzegel niet nodig)

6 Themabijlage KIES UW AFSCHEID Leven is doorgeven Afscheid nemen van een overledene kan maar één keer. Daarbij is steeds meer behoefte aan een persoonlijke sfeer en moderne rouwprocesbegeleiders. Een interview met Martin Kersbergen. We willen mensen ook meer bewustmaken van het leven dan van de dood. De dood is een onderdeel van het leven. Tijdens je leven bouw je herinneringen op voor je nabestaanden. Was praten over een uitvaart voorheen geen gemeengoed en de ceremonie zelf sober en van korte duur, tegenwoordig praten mensen er weer over, bemerkt Kersbergen, persvoorlichter bij uitvaartorganisatie DELA. Hij vindt dat iedereen recht heeft op een waardig afscheid, ongeacht stand of rang. We willen mensen ook meer bewustmaken van het leven dan van de dood. De dood is een onderdeel van het leven. Tijdens je leven bouw je herinneringen op voor je nabestaanden. De herinnering Herinneringen achterlaten kan in de vorm van foto s of films, maar ook door een levensverhaal vast te laten leggen door een schrijver. We bespreken regelmatig thema s op het gebied van het achterlaten van herinneringen. Ook organiseren we herinneringsdagen voor nabestaanden in onze vestigingen. Daarbij is de toon van de muziek erg belangrijk en zorgen we voor een mooie dag, waarbij herinneringen opgehaald en uitgewisseld kunnen worden. Sfeer Als iemand overleden is, moet er in korte tijd van alles geregeld worden. Daarom is het zo belangrijk te weten wat iemand wil. Een rouwbrief zegt al iets over iemand en tijdens de ceremonie op de dag zelf is ook van alles mogelijk. Was iemand bijvoorbeeld fervent motorrijder, dan zou hij in het zijspan naar zijn laatste rustplaats vervoerd kunnen worden, vertelt Kersbergen. Naast herinneringen is ook de omgeving belangrijk bij het verwerken van het verdriet. De uitvaartcentra en crematoria moeten sfeer hebben: warme kleuren en passende kunst. Nazorg Kersbergen: Ook praktische hulp in de periode na de uitvaart is belangrijk. Het verdriet kunnen we niet wegnemen, maar we kunnen nabestaanden wel helpen de draad van haar leven weer op te pakken. Denk bijvoorbeeld aan het helpen van een weduwe van wie de man altijd de financiën deed. Nu komt dat op haar neer, terwijl haar gedachten heel ergens anders zijn. Als uitvaartondernemer is het belangrijk dat je weet wat de mensen willen. Dat sluit aan op de hedendaagse wens die wij ervaren om dierbaren te herdenken. Je bent tenslotte pas dood als je vergeten bent, aldus Kersbergen. Belangrijke laatste momenten Ook huisdieren kunnen een mooi afscheid krijgen Net als mensen kunnen ook overleden huisdieren een eervolle uitvaart krijgen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om ze te laten cremeren of te begraven, met een afscheidsceremonie vooraf. SHCN dierenuitvaart is de oudste dierenuitvaartorganisatie van Nederland. Medewerker Mario van der Hout vertelt hoe de uitvaart van huisdieren bij hen verloopt. Bij ons kunnen mensen het afscheid van hun huisdier heel persoonlijk invullen, begint Mario van der Hout, sinds 1986 werkzaam bij SHCN dierenuitvaart. Steeds vaker kiezen huisdiereigenaren voor individuele crematie, wat bij ons inhoudt dat een huisdier in zijn eentje wordt gecremeerd, dus zonder andere huisdieren. Voorafgaand willen sommige mensen bijvoorbeeld bloemen en muziek bij het afscheid, anderen dragen een tekst voor, kinderen hebben vaak tekeningen die ze meegeven aan hun huisdier. Veel baasjes willen de as van hun huisdier na crematie terug hebben of een deel ervan in een gedenksieraad laten doen. Ook is er steeds meer vraag naar bijzondere aandenkens, zoals een houtskooltekening van het huisdier en een herinneringscerti caat met een foto en een persoonlijke tekst. Alles is bespreekbaar en wij proberen altijd om alle wensen te realiseren. Als iemand goed afscheid heeft kunnen nemen van zijn huisdier, is dat een belangrijke stap in het rouwproces. Wij willen huisdiereigenaren dan ook zoveel mogelijk steunen en begeleiden. Onze medewerkers bieden dag en nacht een luisterend oor, zelfs als iemand daar een tijd na de uitvaart nog behoefte aan heeft. Zorg en respect SHCN dierenuitvaart startte in 1979 als eerste in de Benelux met een dierenuitvaartcentrum in Stompwijk (Zuid-Holland). De organisatie heeft een eigen vervoersdienst, zodat overleden huisdieren in heel Nederland opgehaald kunnen worden, zowel bij mensen thuis als bij de dierenarts. In 1998 opende de vestiging in Roermond, waar SHCN als een van de eerste in Nederland sinds 2004 ook paarden en pony s mag cremeren. Dit gebeurt, net als bij de kleinere huisdieren, met de grootst mogelijke zorg en respect. Mensen vertellen ons vaak dat ze het zo jn vinden dat ze mee mogen naar de ovenruimte om afscheid te nemen, vertelt Van der Hout. Zo kunnen ze zelf zien dat hun paard of pony er écht waardig bijligt. Dat neemt veel onzekerheid en angst weg. Waardevolle herinnering Eind 2008 opent SHCN dierenuitvaart een nieuwe vestiging in Nootdorp (Zuid-Holland). Dit wordt het modernste dierenuitvaartcentrum van Europa. Van der Hout: Het gebouw in Nootdorp wordt echt heel bijzonder. Hier combineren we ons motto respect voor mensen en dieren met de meest hoogwaardige technologie. Dit om mensen de gelegenheid te geven het afscheid van hun huisdier nóg persoonlijker te maken en nog meer naar eigen wens in te vullen, met al hun zintuigen. Zodat ze achteraf een goed gevoel hebben over die belangrijke laatste momenten en die kunnen koesteren als een waardevolle herinnering. Meer informatie Wilt u een brochure aanvragen, bel dan met (gratis) of stuur een naar info@shcn.eu. Kijk ook op SHCN dierenuitvaart Doctor van Noortstraat 195, 2266 GV Leidschendam Olympialaan 10, 6042 JZ Roermond 168_SHC_260x192.indd :46:28

7 Themabijlage KIES UW AFSCHEID Eenvoudig of extravagant Foto: Marc van Ravensteijn Uitvaartmobiliteit Elk onderdeel van een crematie of begrafenis kost geld. Een crematie komt al snel op vijfduizend euro, een begrafenis op zo n zevenduizend euro. Waar moet allemaal aan gedacht worden? En wordt het een eenvoudige of een extravagante uitvaart? Natuurlijk is geen uitvaart hetzelfde: de ene mens wil een eenvoudige, de andere een uitgebreide. Specifieke wensen kosten geld volgens Peter van Schaik, directeur van Uitvaart.nl: Hoe eenvoudiger de uitvaart, des te goedkoper. Kisten en stenen variëren sterk in prijs en het scheelt of de overledene per bakfiets of per koets wordt vervoerd. Het kan allemaal, maar er hangt wel een prijskaartje aan. Van kist tot vervoer De meeste Nederlanders kiezen voor de simpelste kist: de spaanplaten eikenfineer kist. Waarschijnlijk omdat een designkist al snel in de (tien) duizenden euro s loopt. De prijs van een grafmonument varieert eveneens: een eenvoudige grafsteen kost rond de tweeduizend euro. Een uniek grafmonument laten ontwerpen door een kunstenaar betekent een heel ander kostenplaatje. En de kosten voor vervoer zijn sterk afhankelijk van het vervoersmiddel dat gekozen wordt: een fiets, koets of limousine? Ook is het aantal kilometers van belang. En wordt gekozen voor één volgauto of twintig, zoals bij de bijzondere uitvaart van de overleden eigenaar van de Amsterdamse discotheek it, Manfred Langer? En verder Naast de kist, het gedenkteken en vervoer moet verder onder andere nog gedacht worden aan kosten voor: de uitvaartverzorger (budget- of aangekleed pakket?); de verzorging en opbaring van de overledene; de ceremonie (bloemen, muziek, dragers, spreker, reportage, mis, catering); advertenties, rouw- en bedankkaarten; de begrafenis (variabel per begraafplaats), gebruik van aula en condoléanceruimte; het graf (algemeen, bestaand of eigen graf), grafrechten verschillen sterk per gemeente: van 224 tot bijna euro. En wat gebeurt er met de as na crematie? Bewaren kan op verschillende manieren. En dat geldt ook voor verstrooien. Cultuur en uitvaart Er is in Nederland al best veel mogelijk op uitvaartgebied, maar in andere landen worden er heel andere rituelen op nagehouden. De dood wordt per land verschillend beleefd. Een kleine impressie. China kent drie geestelijke stromingen, die elk hun eigen traditie hebben, maar in alledrie speelt voorouderverering een grote rol. Tijdstip en plaats van begraven zijn hierbij erg belangrijk. Naast het branden van wierook tijdens de begrafenis wordt ook (namaak) geld verbrand: geestengeld. En als de kist het graf inzakt, draaien Chinezen zich om. Voor veel Creolen is de wintireligie belangrijk. In trance raken is een aspect van de wintitraditie. Iemand spreekt bijvoorbeeld ineens met de stem van een overledene. Dat kan angstaanjagend, maar ook troostend zijn. Belangrijk is dat helemaal niets vooraf is geregeld. Waken worden gehouden met zang en dans op het ritme van apinti (drums). Op begraafplaatsen mag nooit iemand komen, tenzij met een ceremonie. De Parseeërs uit Bombay laten hun doden achter op de toppen van torens om ze op te laten eten door gieren. Hun overtuiging is dat aarde, lucht en water heilig zijn en niet vervuild mogen worden. Daarom mogen hun doden niet begraven worden (vervuiling van de aarde), gecremeerd (vervuiling van de lucht) of in een rivier geworpen worden (vervuiling van het water). Volgens de Baha i religie uit voormalig Perzië wordt de dood beschouwd als een boodschapper van vreugde voor de overledene. Baha is geloven dat de ziel op een spirituele reis vertrekt. De doden moeten begraven worden op een plek niet verder dan een uur reizen van de plek van het overlijden. Het lichaam wordt gewassen, in een lijkwade gewikkeld en begraven met een begrafenisring. In Moldavië wordt tijdens de Gedenkdag van de Ontslapenen uitbundig gepicknickt op begraafplaatsen. Op de netjes opgeruimde zerken wordt gegeten en gedronken in bijzijn van geliefde overledenen. In Jamaica wordt na iemands overlijden negen nachten feest gevierd. Gebraden vis, cake en brood worden naast het huis geplaatst en niet aangeraakt tot middernacht: dan kan de geest van de overledene langskomen om wat te eten. De ceremonie bevat ook dansen, zingen en honderd procent rum. Op het lichaam van de overledene wordt reiscake gelegd en vaak vinden voodooceremonies plaats. ontwerp monument: van braaksma & roos architecten b.v. Ieder mensenleven vertelt zijn eigen verhaal. Een verhaal van familie en vrienden, van liefde en respect, van heden en verleden. En vooral: van hun onderlinge verbondenheid. Wat is er mooier dan deze unieke verbondenheid te vereeuwigen in een al even uniek monument van glas? Gecreëerd door Art Emotions, dé grote vernieuwer op het vlak van glazen monumenten. Als onderdeel van Tetterode Glas Voorthuizen kan Art Emotions bogen op jarenlange ervaring en vakmanschap in glas. Alle vormen, kleuren en structuren zijn mogelijk, zodat elk eigen idee of ontwerp tot uitdrukking kan komen. Zelfs in combinatie met andere materialen. Vraag onze folder aan, uiteraard bent u altijd welkom bij dealers in uw omgeving en in onze showroom in Voorthuizen. art emotions vereeuwigt heden en verleden in glas ariës natuursteen: zevenaar i cortlever agricola: diemen i dapper en harder: hoorn vnb dominicus: dordrecht en rotterdam i gebr. dominicus: goes en westkapelle de gedenktekenspecialist: den haag, leiden, leeuwarden en zoetermeer eijgelaar natuursteen: kampen i harvas natuursteen: leerdam i henos oss: oss van hooff natuursteen: 's hertogenbosch i jan kalk natuursteen: stadskanaal woertman tubbergen: tubbergen appelseweg md voorthuizen t

8 Themabijlage KIES UW AFSCHEID Gids voor de laatste reis Nabestaanden stuiten bij het regelen van een uitvaart vaak op veel vragen. Wat had de overledene gewild? Een uitvaart kan tenslotte maar één keer geregeld worden... Eigen wensen vastleggen Nabestaanden stuiten bij het regelen van een uitvaart vaak op veel vragen. Wat had de overledene gewild? Cremeren of begraven, koffie of champagne, sprekers of geen sprekers tijdens de plechtigheid, welke muziek? Als u die wensen nu al vastlegt, weet u zeker dat uw uitvaart precies verloopt zoals u in gedachten hebt en dat deze past bij u. Dit is niet alleen voor u zelf maar met name voor uw familie of vrienden prettig. Zij kunnen op deze manier aan uw wensen tegemoet komen. Het vastleggen kunt u doen via het document Mijn Uitvaartwensen, waarin u - zo eenvoudig of zo uitgebreid als u wilt - stap voor stap uw wensen kunt aangeven. Asbestemming Tegenwoordig zijn er diverse mogelijkheden voor de asbestemming. Zo kan de overgebleven as worden verstrooid over land of over zee. Het is ook mogelijk een mooie plek ter nagedachtenis voor de nabestaanden te realiseren, met of zonder as. U kunt een beetje as van de overledene bewaren of bij u dragen, bijvoorbeeld in een mini-urn of sieraad. Het bijzetten van as kan in een urnenmuur of urnentuin op het terrein van een crematorium. In de urnentuinen hebt u vaak de keuze om de urn te begraven of bovengronds bij te zetten. Het is mogelijk een deel van de as te bewaren als herinnering in een medaillon, ring of armband. Zo kunt u de as van de overledene altijd bij u dragen. Wordt het een crematie of begrafenis? Moet er een kerkdienst komen? Wat voor muziek wordt er gedraaid tijdens de plechtigheid? Voorbeelden van vragen die rijzen bij een overlijden. Het is prettig de wensen op uitvaartgebied vooraf vast te leggen. Zeker voor de familie en vrienden die graag aan de wensen tegemoet willen komen. Cremeren of begraven? Tegenwoordig kiest men ongeveer even vaak voor cremeren als voor begraven. Bij veel mensen is de keuze vanuit gevoel ingegeven. Als in een familie overledenen altijd al werden gecremeerd, kan dat een reden zijn om ook te kiezen voor crematie. Soms is de religieuze achtergrond van de overledene bepalend. Wellicht kunnen voorkeuren van de nabestaanden helpen een keuze te maken. Als het lichaam ter beschikking wordt gesteld van de wetenschap, wordt het lichaam na overlijden gebruikt voor medisch wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Bij het bepalen van de uitvaartwensen kan ook de plaats van begraven of cremeren worden aangeven. Een aantal overwegingen bij die keuze kunnen Tot mijn verbazing kon er veel meer dan ik dacht. Zo krijgen mijn schilderijen een prominente plek, want ik schilder al dertig jaar met enorm veel plezier en liefde. De hele aula zal dan ook vol hangen met mijn schilderijen. En we hebben tompoucen in plaats van cake! Speciaal voor mijn dochter. Een keer in de maand gaan we samen winkelen in de stad, en eindigen we met koffie en tompoucen. Die momenten, daar geniet ik zo van! Tompoucen in plaats van cake, gewoon omdat mijn dochter en ik daar zo van kunnen genieten. Elsa Fontein de Graaf, 63 jaar Mijn eigen uitvaart, daar dacht ik liever niet over na. Dat kwam pas nadat een goede vriendin van mij overleed. Toen realiseerde ik me hoe belangrijk het is om op een persoonlijke, passende manier afscheid te nemen. Vooral voor de mensen die achterblijven, van wie je houdt en met wie je gewone en bijzondere momenten hebt gedeeld. Met een uitvaart waarin ze mij herkennen wil ik hen een laatste dierbare herinnering meegeven. Daarom heb ik samen met Yarden mijn uitvaart vastgelegd. Ik vond het inspirerend om er eens met iemand over te praten en te horen welke mogelijkheden er zijn. Over de muziek heb ik ook niet lang hoeven na te denken. Mijn man en ik houden heel veel van Portugese fado s. Ze herinneren ons aan heerlijke vakanties samen in Portugal. Mocht ik eerder overlijden dan hij, dan zal ik door die muziek altijd dichtbij hem zijn. Die gedachte geeft me veel rust. De wensen voor mijn uitvaart heb ik natuurlijk besproken met mijn man, dochter en schoonzoon. En weet je, het was zelfs fijn om er samen over te praten. Nu weet ik wat zij graag zouden willen, en andersom. En dat het nu al geregeld is en dat zij er straks geen omkijken meer naar hebben, is een fijn idee.

9 Themabijlage KIES UW AFSCHEID zijn: ligt een begraafplaats of crematorium in een mooie omgeving? Spreken de sfeer en inrichting aan? En mag er zelf een graf uitgezocht worden? Wensen? Als iemand overlijdt, komt er veel op de nabestaanden af. De huisarts moet gewaarschuwd worden. Familie, bekenden en de eventuele werkgever dienen ingelicht worden. Er moet gekeken worden naar de wensen van de overledene: is er een (donor)codicil of testament aanwezig? En was degene verzekerd? Bedenk wie uitgenodigd wordt voor de uitvaart en hoe de uitvaart wordt vormgegeven: crematie of begrafenis, wie spreekt er? Als iemand is overleden moet er aangifte van overlijden worden gedaan bij de burgerlijke stand van de gemeente waar de overledene stond ingeschreven. De gemeente registreert het overlijden en geeft twee documenten af: een akte van overlijden en een verlof tot begraven of cremeren. Regisseur Een uitvaartverzorger kan veel werk en zorg uit handen nemen. Door de aangifte van het overlijden te doen, het crematorium of de begraafplaats te reserveren, te helpen bij het opstellen van de tekst voor de rouwkaart of ideeën voor een persoonlijke uitvaart te bespreken. Het is verstandig om met familie al wat zaken door te nemen, voordat de uitvaartverzorger langs komt. Jeanet de Groot, teamleider Groningen bij uitvaartorganisatie Yarden: In principe is alles mogelijk, mits het binnen de wet valt natuurlijk. Ik heb bijvoorbeeld een keer een lasershow in een aula meegemaakt. Of een uitvaart helemaal in het blauw, omdat dat de lievelingskleur was van de overledene. Niet veel mensen weten dat je bijvoorbeeld zelf de overledene kunt verzorgen en aankleden. Dat lijkt eng, maar het kan heel dankbaar werk zijn. De uitvaartondernemer is eigenlijk alleen maar een regisseur die adviseert, de familie beslist uiteindelijk. En niet alles hoeft in één dag geregeld te worden. Eerst de formaliteiten, de rest kan de uitvaartondernemer ter overdenking bij de familie neerleggen. Vervoer, kist, bloemen, muziek, sprekers en catering komen later wel. Daar is een draaiboek voor. Bronzen handafdruk Na de uitvaart kunnen mensen bedankt worden met een kaartje of kan een advertentie geplaatst worden. Bij crematie dient er een keuze voor de asbestemming gemaakt te worden. Wordt de as verstrooid, bijgezet of meegenomen? Als herinnering kan de as in een urn, glasreliek of sieraad worden gedaan. En bij begraven: welk grafmonument of gedenkteken komt erbij? Als herinnering is bijvoorbeeld een hanger met vingerafdruk van de overledene mogelijk, of een bronzen handafdruk. Tegenwoordig is virtueel gedenken via een website natuurlijk ook een idee. Nazorg De Landelijke Stichting Rouwbegeleiding is een centraal punt voor informatie en voorlichting over rouw. Zo wordt op de site beschreven hoe verliesverwerking per situatie kan verschillen, bijvoorbeeld na ziekte, een onverwacht overlijden of bij zelfdoding. De stichting kan doorverwijzen naar professionele hulp of lotgenoten. De handleiding Gids na een overlijden geeft nabestaanden een overzicht van de financiële en administratieve zaken die moeten worden geregeld na een overlijden. De gids geeft ook advies over de verwerking van een verlies. Voor meer informatie, kijk op De Tranenkoffer Kinderen die met de dood geconfronteerd worden, hebben vragen die soms lastig te beantwoorden zijn. Als ouder is het dan handig om een hulpmiddel te hebben om kinderen te ondersteunen in hun rouwproces. De Tranenkoffer is zo n hulpmiddel. De houten koffer is gevuld met materiaal voor kinderen in de leeftijd van 4-12 jaar. Voor elke leeftijdscategorie (4-6, 6-9, 9-12) zit er een boekje met verhalen over de dood in en een aantal werkkaarten. Verder zit er een tekenblok met mandala s, een knuffellapje, steentjes, zaadjes van vergeet-mij-nietjes en twee vingerpoppetjes. Onder de dubbele bodem kunnen de kinderen geheime spulletjes verstoppen. Voor de ouders bevat de koffer o.a. een handleiding voor het gebruik van het materiaal en informatie over rouw bij kinderen. De Tranenkoffer kost 35,- inclusief verzendkosten en kan besteld worden via een uitvaart Yarden. Voor een passende polis en een persoonlijke uitvaart. Kijk op of bel

10 10 Themabijlage KIES UW AFSCHEID Wat laat je na? Wanneer iemand overlijdt, heeft dat wettelijke gevolgen voor de eventuele erfgenamen. Wat gebeurt er als er onenigheid in de familie is? Kan een kind zomaar onterfd worden? Op deze en andere vragen geven experts het antwoord. De langstlevende partner heeft automatisch als enige recht op de goederen van de nalatenschap. Dat is de belangrijkste bepaling in het wettelijke erfrecht, dat in 2003 is herzien. Kinderen krijgen een vordering in geld, die niet meteen uitgekeerd hoeft te worden. Hiervan afwijken is mogelijk door met een testament. Het testament geeft mogelijkheden om de nalatenschap naar eigen wens te verdelen, uiteraard tot een bepaalde grens. met opvolging en fiscale aspecten. In dat geval zoeken we samenwerking met andere specialisten, zoals accountants en belastingdeskundigen. Ook kunnen er buitenlandse bezittingen in het spel zijn. En wat als er onenigheid in de familie is? Onpartijdigheid zit ons in het bloed. Wij proberen alle erfgenamen zo snel mogelijk aan tafel te krijgen voor bemiddeling. Lukt dat niet, dan is het te hopen dat er een executeur is aangewezen in het testament... Ingewikkeld of onenigheid Wat is het aandeel van een notaris bij een ingewikkelde nalatenschap? Berdine Vos, kandidaat-notaris bij Dijkstra Voermans Advocatuur & Notariaat: De notaris is natuurlijk specialist in erf- en successierecht. Negentig procent van de nalatenschappen wikkelt de notaris zelf af. Het wordt ingewikkelder als er een onderneming in de nalatenschap zit. Dan krijg je te maken Schenking en successierecht Hoe zit het met de belastingen? Nanneke Wijnbeld, notaris bij Wijnbeld Netwerk Notarissen: Over alles wat iemand erft, moet belasting worden betaald. Deze belasting heet succes-sierecht. Als hoofdregel geldt: hoe verder de bloedverwantschap, hoe hoger de belasting. Zowel voor kinderen als voor kleinkinderen gelden er vrijstellingen. Bovendien geldt over het Foto: Dijkstra Voermans Advocatuur & Notariaat algemeen: hoe meer u erft, hoe hoger het percentage successierecht dat u moet afstaan. Er zijn manieren om te zorgen dat erfgenamen minder successierecht hoeven te betalen. Bijvoorbeeld door tijdens het leven schenkingen aan hen te doen. In de hand of alleen op papier. Ook een goed testament of huwelijkse voorwaarden kunnen zorgen dat erfgenamen minder of zelfs helemaal niets hoeven te betalen. Goede doelen die door de belangdienst zijn erkend, hoeven geen belasting over een erfenis of schenking te betalen. Het gaat dan om bijvoorbeeld kerkelijke, liefdadige, culturele of wetenschappelijke instellingen. Kan een kind worden onterfd? Simone van Gasteren, notaris bij Notariskantoor Adegeest & Van Gasteren: Ja, kinderen kunnen in een testament worden onterfd. Zij zijn dan geen erfgenaam en worden dat ook niet. Wel hebben (klein)kinderen volgens de wet recht op een geldbedrag, de legitieme portie. Een kind dat door een ouder bij testament is onterfd, is dus geen erfgenaam en hoeft niet op de hoogte gesteld te worden van het overlijden. Als een (klein)kind berust in een onterving, ontvangt hij niets uit de nalatenschap. Berust hij niet, dan moet hij binnen vijf jaar zijn legitieme portie opeisen. Die bedraagt de helft van wat het kind zou hebben gekregen als er geen testament was. In sommige gevallen kan een kind het deel niet direct opeisen. Als de wet van toepassing is, kan het onterfde kind het geld van de langstlevende echtgenoot pas na diens overlijden opeisen. Ook kan in een testament worden bepaald, dat de geldvordering niet kan worden opgeëist, zolang de langstlevende echtgenoot nog leeft. Of als de erflater met iemand samenwoont, op voorwaarde dat een notariële samenlevingsovereenkomst is gesloten. Wijnbeld Netwerk Notarissen Rijksweg PD Schoorldam Postbus AB Schoorl T (072) E notaris@wijnbeld.knb.nl Notariskantoor Adegeest & Van Gasteren Van Alkemadelaan AD Den Haag Postbus: JE Den Haag T: F: E: notaris@adegast.nl Internet: Dijkstra Voermans Advocatuur & Notariaat Winthontlaan 2, 3526 KV Utrecht T: +31 (0) F: +31 (0) E: info@dvan.nl Internet: Goed GereGeld nabestaanden liever vroeger dan later estate planning testament Postbus AR Amsterdam De Lairessestraat PA Amsterdam Tel Fax info@stuijt-ploeg.nl

11

12 12 Themabijlage KIES UW AFSCHEID We worden ouder! Mensen worden steeds ouder in Nederland. Hoe komt dat en wat zijn de ontwikkelingen in doodsoorzaken? Laatstegroet.nl: Online rouwadvertenties samenstellen en plaatsen in elk gewenst dagblad. Wat is er nu persoonlijker en mooier dan zelf de rouw- of condoleanceadvertentie van je dierbare samen te stellen. Geheel naar eigen wens, voorzien van eigen teksten, lettertypes, afbeeldingen en plaatjes. U gebruikt hiervoor één van de vele sjablonen, teksten en afbeeldingen uit de database van Kies het dagblad, stel de advertentie samen en u ziet direct de kosten. Uw advertentie wordt gegarandeerd de volgende dag geplaatst in de krant van uw keuze. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft de levensverwachting van Nederlanders afgelopen anderhalve eeuw een ongekende ontwikkeling doorgemaakt. In 1870 mocht een pasgeboren jongetje verwachten gemiddeld 36 jaar te leven, een meisje 39 jaar. Sinds die tijd spelen een betere hygiëne, voeding en huisvesting een belangrijke rol in de toegenomen levensverwachting. En vanaf 1950 heeft de geneeskunde een hoge vlucht doorgemaakt. De gemiddelde levensverwachting in 2005: voor mannen 77 jaar en voor vrouwen 82 jaar. Leefstijl Bij het ouder worden nemen het lichamelijk functioneren, psychisch welzijn, geheugen en sociale leven af en nemen ziektes toe. Maar niet iedereen krijgt te maken met ernstige gezondheidsproblemen op oudere leeftijd. In opeenvolgende generaties worden we steeds gezonder oud volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Gevolgen van ouder worden zijn te beïnvloeden door voeding en leefstijl (roken, alcohol, bewegen) en daarmee samenhangende factoren. Mediterrane voeding, matig alcoholgebruik, niet roken en regelmatig bewegen dragen afzonderlijk en gecombineerd bij aan het verlagen van het overlijdensrisico. Geneeskunde Daan Kromhout, hoogleraar volksgezondheidsonderzoek aan de Wageningen Universiteit: We worden ouder door een combinatie van een verbeterde leefstijl en effectievere behandelingen. Er is bijvoorbeeld een enorme daling geweest in het percentage mannelijke rokers vanaf 1958: van negentig naar dertig procent. Ook is ons voedingspatroon verbeterd: we eten vooral minder slechte vetten, zoals verzadigde vetzuren. Effectievere behandelingen van ziekten hebben ook een belangrijke bijdrage geleverd aan de toename van de levensverwachting. Zoals de behandeling van hart- en vaatziekten door medicijnen, dotteren of bypassoperaties. Oorzaken Goed nieuws, maar waar gaan we dan wel aan dood? Eind jaren zeventig werd nog bijna driekwart van de totale sterfte veroorzaakt door kanker en hart- en vaatziekten. Inmiddels zijn beide ziekten verantwoordelijk voor zes op de tien sterfgevallen. Voor iets minder dan een derde van alle overledenen is een hartof vaatziekte de primaire doodsoorzaak. Anders dan bij hart- en vaatziekten laat het aandeel van kanker in de totale sterfte een stijging zien: van 20 procent (in 1950) naar 29 procent (in 2005). En verder? In de afgelopen eeuw is het aantal sterfgevallen door infectieziekten, tuberculose en maagzweren gedaald. Sterfte door maagkanker is, weliswaar iets minder sterk dan de vorige drie, ook gedaald. Ziekten die juist vaker tot sterfte leiden zijn: slokdarmkanker, longkanker (bij vrouwen) en melanoom (een zeer agressieve vorm van kanker) van de huid. Sterfte door verkeersongevallen nam tot ongeveer 1970 toe, gevolgd door een daling die tot op heden aanhoudt. Verdrinkingsongevallen zijn in ons land duidelijk en gestaag afgenomen tussen 1950 en Zelfdoding wordt wel beschouwd als een graadmeter voor de geestelijke gezondheid van de maatschappij als geheel. Het aantal zelfdodingen nam tussen 1950 en 1985 toe. In de afgelopen twintig jaar is een lichte daling opgetreden. Moord en doodslag ten slotte zijn tussen circa 1960 en 1995 voortdurend toegenomen. De stijging lijkt sindsdien tot staan te zijn gekomen. (Bron: CBS) Daling van sterfte door hart- en vaatziekten Nederland is een van de landen binnen de EU waar de sterfte aan hart- en vaatziekten het sterkst daalt. Verder sterven er in Nederland, vergeleken met andere Europese landen, relatief weinig mensen door letsels zoals verkeersongevallen en zelfdoding. Wat betreft kanker laat Nederland een ander beeld zien. De stijging van sterfte aan longkanker bij Nederlandse vrouwen is een van de grootste binnen Europa. Het aantal mannen dat overlijdt aan longkanker neemt daarentegen af, zoals bijna overal in West-Europa. (Bron: RIVM/ Hart- en vaatziekten belangrijkste doodsoorzaak De belangrijkste doodsoorzaken in 2005 waren hart- en vaatziekten ( doden), beroerte (10.429) en longkanker (9.414). In de leeftijd van 0 tot 24 jaar zijn de meest voorkomende doodsoorzaken: aangeboren afwijkingen, verkeersongevallen, aandoeningen ontstaan in de periode rondom de geboorte, en zelfdoding. Tussen 25 en 44 jaar sterven de meeste mensen aan borstkanker en hart- en vaatziekten, en door verkeersongevallen en zelfdoding. Vanaf 45 jaar zijn hart- en vaatziekten, beroerte, longkanker, longontsteking, dementie, hartfalen en longaandoeningen de meest voorkomende doodsoorzaken. Sluit nu een Natura Premie Uitvaartverzekering af en ontvang de Mp4 speler gratis U staat actief in het leven. Waarom dan toch nadenken over uw uitvaart? Een belangrijke reden om daar nu al bij stil te staan kan zijn dat men de zorg niet wil over laten aan de dierbaren die achterblijven. Die hebben het tenslotte op dat moment al zwaar genoeg. Regel het dus nu! M p 4 A N T W O O R D C O U P O N JA, ik ontvang graag een aanvraagformulier om een Natura Premie Uitvaartverzekering af te sluiten, en krijg na het storten van mijn jaarpremie de gratis MP4 speler. Naam: Voorletters m/v Natura Premie Uitvaartverzekering Voor veel mensen is het aantrekkelijk om periodiek een relatief klein bedrag te reserveren voor de kosten van de uitvaart. PC Uitvaartverzekeringen biedt hier een compleet pakket in natura. De nabestaanden krijgen dus geen geld uitgekeerd. In plaats daarvan zorgt de PC voor de uitvaart. Beslist u nu om een Natura Premie Uitvaartverzekering af te sluiten, ontvangt u na betaling van een jaarpremie, een prachtige Mp4 speler (zie antwoordkaart). Een aantrekkelijke lage leeftijdsgebonden premie in drie categorieën: Premie A: Premievrij na uw 65e jaar, af te sluiten tot 55 jaar Premie B: Premievrij na uw 75e jaar, af te sluiten tot 65 jaar Premie C: Tot overlijden premie betalen, af te sluiten tot 75 jaar De premie die u betaalt wordt bepaald door uw leeftijd op het moment van afsluiten van de verzekering. Hoe langer de verzekering loopt, hoe lager het maandbedrag. Wilt u de Premie Natura Uitvaartverzekering afsluiten en een gratis Mp4 speler ontvangen, stuur dan bijgaande antwoordcoupon in (postzegel niet nodig). Voor meer informatie over de PC kunt u gratis bellen naar of kijken op pc.nl Geboortedatum: Postcode: Woonplaats: Telefoonnummer: U kunt de antwoordcoupon in een envelop zonder postzegel opsturen naar: PC Uitvaartverzekeringen, Antwoordnummer 47166, 1070 WB Amsterdam

13 Themabijlage KIES UW AFSCHEID 13 Religies en rituelen Nederland is multicultureel. De verschillen tussen culturen uiten zich onder andere bij uitvaarten. Er zijn ook mengvormen ontstaan, doordat culturele tradities zich hebben aangepast aan Nederlandse voorschriften. Hindoeïsme Hindoes geloven in het bestaan van een goddelijke bron, het Brahman. Reïncarnatie staat centraal in het leven van alle hindoes: de mens is opgenomen in een cyclus van leven en dood. Bij een overlijden eten hindoes een bepaalde periode vegetarisch en drinken ze geen alcohol. Men draagt zwarte of zwart met witte rouwkleding, geen sieraden of make-up. Hindoes geven de voorkeur aan cremeren (zonder kist), omdat dat de snelste manier zou zijn om het lichaam terug te laten keren naar de bron. Islam Moslims geloven in wederopstanding: de dood is de overgang naar het eeuwige leven. Crematie is uit den boze. Nadat de dood is geconstateerd, volgt een rituele wassing. Na het sterven van een familielid komen andere familieleden en vrienden gedurende drie dagen eten brengen naar de familie. Voor moslims is het belangrijk om zo snel mogelijk begraven te worden, liefst binnen 24 uur na het overlijden. In Nederland verbiedt de wet op de lijkbezorging dat, maar hiervoor kan ontheffing worden aangevraagd. Een islamitisch graf dient eeuwig te zijn. Judaïsme Volgens het joodse geloof staat het leven centraal: de dood in dit leven leidt uiteindelijk naar een wederopstanding in een toekomstige wereld. Het lichaam van een overledene wordt tot aan de begrafenis bewaakt en dan zo snel en sober mogelijk begraven. Men mag (beheerst) verdriet tonen. Na de begrafenis volgen zeven dagen van rouw voor de naaste familie. Gewoonlijk scheuren de rouwenden hun kleren als symbool voor hun verdriet. Ook voor joden geldt eeuwige grafrust. Bij grafbezoek wordt gewoonlijk een steentje op het graf gelegd, uit respect voor de dode. Boeddhisme Een boeddhist leert dat dingen vergankelijk zijn. De dood van het fysieke lichaam is zeker, maar slechts een deel van een voortdurend proces van reïncarnatie, totdat men verlichting bereikt. Boeddhisten denken dat iemand na zijn dood een transformatie ondergaat, waarin hij of zij de dood ontdekt en zich klaarmaakt voor de volgende incarnatie. Boeddhisten cremeren hun doden. Tijdens een 49 dagen durende rouwperiode helpen gebeden van de rouwenden de overledene bij transformatie. Christendom Voor christenen is de dood een mysterie. Zij geloven dat het leven sterker is dan de dood. De katholieke traditie schrijft voor dat een overledene in gewijde grond begraven wordt. Bij de uitvaart mag verdriet worden getoond. Tijdens de uitvaardienst herinnert wijwater aan de doop en staat wierook symbool voor het opstijgen van het gebed naar de hemel. Bij protestanten is begraven ook gebruikelijker dan cremeren. De uitvaartdienst is sober en niet vast omschreven.

14 14 Themabijlage KIES UW AFSCHEID De geschiedenis van cremeren Iets meer dan de helft van de Nederlanders kiest tegenwoordig voor crematie. Dat was vroeger wel anders. Een korte crematiegeschiedenis. Foto: De Facultatieve Groep Cremeren is zo oud als de mensheid. Al in de bronstijd werden urnen in hunebedden bijgezet. In de Romeinse tijd mocht cremeren alleen bij epidemieën, veldslagen en als ketterverbranding. Ook de afgelopen eeuwen bestond er nog veel weerstand tegen cremeren. Men dacht dat als de dode begraven werd, in plaats van verbrand, het lichaam intact bleef voor wederopstanding en het eeuwige leven. Opstand Rond 1850 gingen in West-Europa voorstanders van crematie zich organiseren. Ze kregen steun van de medische wereld, die vanwege hygiëne en ruimtegebrek de voorkeur gaf aan crematie. De Nederlandse wet stond lijkverbranding niet toe. In Frankrijk, Italië en Duitsland was cremeren al wel mogelijk. In 1874 werd De Vereeniging tot invoering der Lijkverbranding in Nederland (later de Koninklijke Vereniging voor Facultatieve Crematie) opgericht. Zij had als doel cremeren in Nederland mogelijk te maken. Eerste crematorium Een onderdeel hiervan is Begraafplaats & Crematorium Westerveld, een van Foto: De Facultatieve Groep de oudste particuliere begraafplaatsen en het eerste crematorium van Nederland. In een Noord-Hollands duingebied, geliefd bij vogels en wandelaars, vormen zij samen een Rijksmonument. De begraafplaats werd tussen 1880 en 1890 aangelegd, het crematorium werd in 1913 gebouwd. De eerste crematie vond plaats in april Mee of bijzetten De laatste dertig jaar is het aantal crematies sterk gestegen. En niet alleen vanwege de gedachte dat cremeren goedkoper zou zijn dan begraven. Vroeger werd het als vervelend ervaren, dat er na de crematie niets was om naar terug te keren. Tegenwoordig is er van alles mogelijk. Henry Keizer, bestuursvoorzitter van de Facultatieve Groep, noemt enkele voorbeelden: Je kunt de as mee naar huis nemen, bijvoorbeeld in een urn of in een sieraad. Als je dat niet wilt, kan de as bijgezet worden in bijvoorbeeld een urnentuin. Terug naar de natuur Een andere optie is verstrooiing van de as over land of over zee. Dat laatste kan per schip of per vliegtuig. Sommige nabestaanden willen bij de verstrooiing aanwezig zijn, andere juist niet. Momenteel worden in de natuurgebieden van Staatsbosbeheer plekken uitgezocht voor verstrooiing van de as. Dat is pas echt terug naar de natuur. Gezamenlijk herdenken Jaarlijks Concerto in Memoriam Westerveld op 10 juni Op zondag 10 juni vindt in het monumentale gedenkpark van Begraafplaats & Crematorium Westerveld (Driehuis) het jaarlijkse Concerto in Memoriam plaats. Dit herdenkingsconcert waar jaarlijks duizenden mensen komen is voor iedereen vrij toegankelijk en begint om uur. De muziek wordt verzorgd door de wereldberoemde Mastreechter Staar. Televisiepresentator Wilfred Kemp spreekt het traditionele woord van troost. Iedereen is welkom. Begraafplaats & Crematorium Westerveld. Duin en Kruidbergerweg 2-6, Driehuis Website: ABN De vijf zekerheden van de Gedenkteken Specialist: De grootste collectie gedenktekens en urnen in Nederland Een uitstekende service en een perfecte schriftelijke garantie Een goede prijs/kwaliteitverhouding Ruim 50 jaar ervaring met verkoop, belettering en plaatsing van gedenktekens Onze landelijke organisatie biedt u talrijke mogelijkheden en oplossingen Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag uur, zaterdag uur De Gedenkteken Specialist beschikt over 10 vestigingen en 6 vertegenwoordigers in Nederland. Voor een uitgebreide brochure of de mogelijkheden tot huisbezoek kunt u de dichtsbijzijnde vestiging bellen. Toonzalen in: Trans HS Arnhem Marowijnestraat BT Leeuwarden Piet Heinstraat CG Den Haag Lammenschansplein 6-B 2321 JB Leiden Jonker Fransstraat 132-A 3031 AZ Rotterdam Amsterdamsestraatweg CL Utrecht Dijkstraat AV Honselersdijk Besterdring HH Tilburg Zegwaartseweg 4-A 2712 PM Zoetermeer Productie: Bloemenlaan 1-A 2235 EM Valkenburg Z-H

15 Themabijlage KIES UW AFSCHEID 15 Inspiratie voor je uitvaart, hoe doe je dat? De groene begrafenis In Engeland is de natuurbegraafplaats al jarenlang een trend. Nederland loopt er nog niet zo warm voor. Op een stuk grond buiten de stad, bijvoorbeeld in een bos, wordt zo milieuvriendelijk mogelijk begraven. Waarom? Vanwege de behoefte aan een meer persoonlijk afscheid, spiritualiteit en milieubewustheid. Begraven of cremeren, voor de ecologie maakt het niet uit. Begraven neemt ruimte in beslag en schadelijke stoffen komen in de bodem en het grondwater terecht. Cremeren kost energie en er komen schadelijke stoffen in de as en de lucht terecht. En wat te denken van de kist? Op natuurbegraafplaatsen mogen de kisten geen lak of kunststof bevatten. Alternatieven zijn: kartonnen kisten, recyclekisten of milieuvriendelijke doeken. Een ander aspect is wat de dode aan- en omhoudt, vergaan die materialen? Voor rouwdrukwerk kan gerecycled papier gebruikt worden, op het graf kunnen ecobloemen en bij het afscheid ecologische koffie en cake. Milieuvriendelijke materialen Natuursteen, dat voor het grafmonument uit het buitenland gehaald wordt, belast het milieu ook. Op natuurbegraafplaatsen mogen überhaupt geen permanente markeringen staan, behalve natuurlijk bomen en planten. Een alternatief is het hergebruiken van bestaande grafmonumenten of het gebruik van milieuvriendelijke materialen zoals glas of hout. Vanuit milieuoogpunt verdient het de voorkeur te kiezen voor materialen die even lang meegaan als het graf, dan is er namelijk nauwelijks of geen afval. Maar onderzoek van de Technische Universiteit Delft naar milieuaspecten van de uitvaart wijst uit dat de keuze van al deze aspecten slechts een fractie vormen van de milieubelasting. De rouwstoet vormt de grootste aanslag op het milieu. Benenwagen Een rouwstoet gebruikt meestal de eigen auto en rijdt met elkaar op de dag van de uitvaart 600 kilometer. De belangrijkste milieuaspecten van die rouwstoet zijn: energieverbruik en uitlaatgassen. Het aantal autokilometers kan eenvoudig beperkt worden als de afscheidsplechtigheid en condoléance op loopafstand van elkaar zijn en de locaties goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Op een natuurbegraafplaats mogen sowieso geen auto s komen. Een alternatief is de bakfiets, koets of lopend. Uiteraard is het onderhoud op de natuurbegraafplaats ook natuurvriendelijk, er worden bijvoorbeeld geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt. Natuurbegraafplaatsen moeten de bestaande natuur niet verstoren, maar nieuwe natuur opleveren. Wandelend vuilnisvat Naast begraven en cremeren wordt de techniek van vriesdrogen onderzocht. Een nieuwe vorm van uitvaart die ook ecologische uitvaart genoemd wordt. Bij dit alternatief wordt het lichaam van de overledene eerst diepbevroren, voordat het begraven wordt. Maar hoe schoon is dat? Er wordt veel energie verbruikt bij de productie van de vloeibare stikstof en bovendien moet het overgebleven materiaal alsnog begraven worden. Er kan een hoop gedaan worden om het milieu te ontlasten, ook op uitvaartgebied. Maar een écht schone manier van lijkbezorging bestaat niet. De mens zelf is het probleem. We zijn een wandelend vuilnisvat, zegt hoogleraar Milieukunde Lucas Reijnders. Daarom werd het inspiratieboek Uitvaart` ontwikkeld. Dat partners vaak slecht of helemaal niet geïnformeerd zijn over de uitvaartwensen van hun geliefde bleek uit onderzoek van Centraal Beheer Achmea. Veel mensen genieten van het leven en staan liever niet stil bij de dood, vertelt Felix Tenniglo, laat staan bij hun eigen uitvaart want voor de meeste mensen is dit nou niet direct het meest geliefde gespreksonderwerp Met het inspiratieboek Uitvaart` hoopt Tenniglo dat stellen het onderwerp wél bespreekbaar maken. Daarbij is gekozen voor een luchtige aanpak. In het inspiratieboek worden onder meer de mogelijkheden besproken voor een uitvaart met een persoonlijk tintje van de keuze van je favoriete muziek, bijzondere rouwkaarten en interessante begraafplaatsen tot het laten maken van een gedicht of een videofilm. Je vindt er legio tips, ideeën en wetenswaardigheden. Veel dertigers, veertigers en vijftigers willen dat er na hun uitvaart goed feest wordt gevierd! Kijk voor meer informatie op pagina 3 naar de advertentie van Centraal Beheer Achmea. Hoe moet het nu verder? Korrelatie: voor hulp en advies bij verlies Wanneer u een vraag of probleem heeft, kunt u met ons contact opnemen voor een professioneel antwoord of advies. Eén telefoontje, chatgesprek of kan een groot verschil maken (30 cpm; ma t/m vr ) vraag@korrelatie.nl chat via

16 TLG 721 I kopie :52 Pagina 1 ik wil dat jij geen zorgen hebt......en ik wil dat je altijd bij me blijft naam... m/v straat... postcode/plaats... geboortedatum... telefoon TLG 721 I Vul de coupon in en stuur hem in een envelop (zonder postzegel) aan: DELA, t.a.v. Roos Fleuren Antwoordnummer TW Eindhoven Bel gratis naar of kijk op Het verplicht u tot helemaal niets. ja, ik wil meer informatie over de DELA Natura Uitvaartverzekering geen zorgen voor je nabestaanden Een gerust gevoel als je weet dat wanneer jij er niet meer bent toch alles goed geregeld is. Een gemiddelde uitvaart kost vandaag de dag Een hoop geld wat niet iedereen zomaar beschikbaar heeft. Een uitvaartverzekering ligt dan voor de hand maar welke? Eén die uitsluitend geld uitkeert, of een natura uitvaartverzekering die de uitvaart naar je eigen wens regelt? Die keuze is niet moeilijk als je bedenkt dat de DELA Natura Uitvaartverzekering als beste is getest door de Consumentenbond. Bovendien garanderen we al 70 jaar een persoonlijke uitvaart voor een eerlijke prijs. Drie miljoen verzekerden gingen je al voor. Je wilt je nabestaanden toch niet opzadelen met de kosten én zorgen van jouw uitvaart?