Zintuigenpad. Een zinnenprikkelende route in het Almeerderhout

Transcriptie

1 Staatsbosbeheer Almere Kemphaanpad 10, 1358 AC Almere T Zintuigenpad Een zinnenprikkelende route in het Almeerderhout

2 Het hele jaar door... Zien, horen, ruiken, voelen en proeven! Op het Zintuigenpad kunt u zich het hele jaar laten prikkelen door de natuur. Het Zintuigenpad ligt in het Almeerderhout. Het is 2,4 kilometer lang en twee meter breed. Het is over de hele lengte verhard en daardoor het jaar rond goed toegankelijk, ook voor mensen die niet of minder goed ter been zijn. Langs de route staan zitbankjes om op uit te rusten en van de natuur te genieten. Een warme of koude steen? (1) Heeft een steen gevoel? Een steen neemt makkelijk zonnewarmte op en laat dat ook duidelijk merken aan degene die er een hand op legt. Aan de schaduwkant laat hij voelen wat voor temperatuur het zou zijn als de zon niet schijnt. Houten staken en takkenbossen (2) De houten staken zijn voedsel voor schimmels. Schimmels zijn de opruimers van het bos. Ze verteren het dode hout dat vervolgens weer als voedsel dient voor planten en insecten. De dichte takkenbossen geven bescherming aan vogels. Ze voelen zich er veilig om zich te laten horen en zien aan hun soortgenoten. Ze kunnen er broeden en af en toe even naar de overkant gaan om wat bij de houten staken te eten. Een aantal vogelsoorten komt zowel in het bos voor als in de omgeving van woningen. In het bos zijn ze wat minder gewend aan mensen en laten zich minder makkelijk zien. Soms heeft u geluk met het nieuwsgierige roodborstje, de druk heen en weer springende staartmees, de felgekleurde pimpelmees of de luidruchtige zwarte merel met zijn feloranje snavel. Pas op: berenklauw! De metershoge berenklauw heeft enorme bladeren en opvallende witte bloemschermen. In de winter verdwijnt hij helemaal maar in het voorjaar komt hij volop terug. De berenklauw is gevaarlijk omdat de bladeren en stengels stijve haartjes dragen die bij aanraking voor wondjes zorgen.

3 Open of dicht? Donker of licht? (3) Bomen bepalen het karakter van het bos: open of dicht, donker of licht, koel of warm. Een bosvak met populieren heeft een uitgesproken licht en open karakter. In tegenstelling tot andere boomsoorten hebben populieren geen problemen met zonlicht dat op hun stam schijnt. Dankzij het zonlicht is begroeiing van de bodem mogelijk maar omdat een populier voor zijn eigen groei veel voedsel en water uit de bodem opneemt wordt de ondergroei toch beperkt. In het populierenvak groeien vooral de brandnetel en het kleefkruid, twee plantensoorten die zich goed thuisvoelen op en in de polderbodem. Onder een staartmees, rechts sneeuwende populieren.

4 Beukenbos: idyllisch licht (4) Een boom die er niet van houdt dat zijn stam door de zon beschenen wordt, is de beuk. Zijn takken waaieren ver uit en bedekken de stam en de bodem met een diepe, donkere schaduw. Er groeit bijna niets op de bodem. Alleen in het voorjaar, als de zon laag staat en de bomen bladerloos zijn, kan de zon doorbreken en voor een prachtig lichtspel zorgen met lange schaduwen. De frisgroene bladeren van de haagbeuken, die eerder uitkomen dan de bladeren van de beuken zelf, stralen dan onder de prille voorjaarszon. In het najaar, als de bladeren van de bomen vallen, raakt de bodem bezaaid met het verkleurde, roodbruine beukenblad. Zomers zal het in het beukenbos koeler aanvoelen dan in een populierenbos. Bruidswit langs de bosrand (5) De bosrand is een bijzonder onderdeel van het bos. Er is veel meer licht en ruimte en daar profiteren vooral struiken van. Voor de polderbossen, met hun vierkante bosvakken en hun in rijen aangeplante bomen, is de bosrand een eerste, zichtbaar bewijs dat het bos zich in fasen ontwikkelt. Typische bosrandstruiken zijn de meidoorn, die vaak doorns heeft. De sleedoorn, een naaktbloeier, die bloeit voordat hij bladeren krijgt. De lijsterbes, die half boom en half struik is. En er zijn nog de vlier, de krent en de kornoelje. In het voorjaar zijn vooral de witte bloemen opvallend. De bosrand lijkt dan wel een optocht van wit geklede bruiden. In het najaar verkeert de bosrand in een heel andere levensfase. Dan overheersen de rode, donkerrode en zwarte kleuren. Tijd voor de oogst! Wandelen is het hele jaar mogelijk en boeiend. Heemtuin: bloeiende bloemen (6) Sommige planten doen het uitstekend op voedzame polderklei. Andere planten staan liever op een karige zandbodem en bloeien met prachtige gevormde, fleurige en geurige bloemen. De heemtuin is in het voorjaar van 2006 gedeeltelijk opgehoogd met zand en er zijn zaden van zestig inheemse plantensoorten uitgezaaid. Een aantal komt voor op de rode lijst, hetgeen betekent dat ze in hun voortbestaan bedreigd worden. Welke bloemen er zich thuis zullen voelen, is niet te voorspellen en het zal ook wel een paar jaar duren voor er iets zichtbaar is.

5 Waterpomp (7) Zonder water geen leven! Toch dient de sloot waarover de brug ligt vooral om overtollig regenwater af te voeren. Wat niet wil zeggen dat de natuur het zomers niet moeilijk kan hebben omdat er dan juist te weinig regenwater valt. Op de houten brug kunt u water oppompen. Voel de temperatuur, kijk of het mooi helder is maar laat het proeven achterwege! Ook al is het water uit de sloot helder, het kan voor mensen ongezond zijn. Hoor hoe het water klatert als het terugvalt, zodat het weer als bron van leven dient voor de dieren en planten langs en in het water. Boomzitbank (8) Rondom de stam van een populier is een zitbank met brede steunen gemaakt. In het bosvak zelf is door kap wat ruimte ontstaan en dat is dankbaar ingenomen door allerlei struiken, waardoor meer variatie is ontstaan in de beplanting. Ook de uitbundig groeiende bosrank komen we hier tegen. Het is een mooi plekje om even uit te rusten. In de zomer zult u de berenklauw ruiken. In het voorjaar ziet u misschien een specht rondvliegen, aangetrokken door de dode boomstammen waarin hij zijn woning maakt. De boomzitbank Bosrank geeft winterse gloed Op verschillende plekken langs de route groeit de bosrank. In de winter verliest hij zijn blad maar de overgebleven lange stengels, die in grote aantallen over andere bomen en struiken hangen, zijn goed herkenbaar. De resten van de bloemen kunnen in de winter en tot ver in het voorjaar een betoverende witte glans aan het bos geven. De bosrank is in 1974 aangeplant vanwege zijn mooie bloemen. Het ging om tien planten. Na een paar jaar was niet iedereen even gelukkig met het initiatief. Sommige bosvakken waren volkomen overwoekerd. De bosrank is daarop flink aangepakt maar nog altijd is hij voornaam aanwezig.

6 WATERLANDSE WEG KERKUILENPAD (3) Open of dicht? Start (4) Beukenbos (2) Houten staken (1) Warme of koude steen? P Parkeren voor invaliden (11) Wildscherm Eik STADSLANDGOED DE KEMPHAAN Meetpaal (6) Heemtuin (5) Bosrand Es (10) Voelbomen P (7) Waterpomp (8) Boomzitbank WATERLANDSEPAD STEVENSPAD P (9) Natuurrestaurant Alternatieve start O V E R G O O I Route Zintuigenpad MEENTWEG Zitbank

7 Proeven in het natuurrestaurant (9) Proeven! Vruchtbomen zijn in het voorjaar een lust voor het oog en in het najaar een weldaad voor de tong. Het natuurrestaurant is een boomgaard met deels ouderwetse vruchtbomen. De boomgaard is in 2006 aangeplant. Sommige bomen dragen niet meteen vrucht, dus nog even geduld. De soorten die aangeplant zijn, worden hieronder genoemd. De peer is een Conference. Het is de meest geteelde peer in Nederland. De vruchten van de Conference zijn groot, smaakvol en goed bewaarbaar. De zaden van de tamme kastanje ( kastanjes ) kunnen na droging en het verwijderen van de stekelige bolster worden geroosterd of, na het verwijderen van de bast, gekookt. Een kers treft u niet aan in de boomgaard maar er staan er voldoende langs de route. Er zijn verschillende appelsoorten aangeplant. In de 19e eeuw kenden veel streken en steden hun eigen appelras. Een voorbeeld daarvan is de Groninger Kroon. De sterappel is een veel geroemd appelras dat omstreeks 1830 in België en in het zuiden van Nederland is gekweekt. Hij komt tegenwoordig nauwelijks meer voor. De notarisappel is een ander bekend oud ras en werd vroeger veel geteeld in Nederland. Dit appelras is gekweekt aan het einde van de 19e eeuw, door een notaris! Bij de pruimen gaat het om de Prunus Meikers, de Prunus spinoza en de Mirabelle de Nancy. De Nancy (veel aangeplant rondom het Franse Nancy) is een zeer oud ras van onbekende herkomst. Het stevige vruchtvlees laat makkelijk van de pit los en heeft een goede smaak. De vruchten van de Moerbei lijken op bramen en zijn eetbaar. Bij de moerbei gaat het om twee klassieke Nederlandse soorten: de Morus alba en de Morus nigra (de Morus alba is afkomstig uit China en is een belangrijke voedselplant voor zijderupsen). De walnoot is een Broadview, een ras afkomstig uit Brits Columbia. De noten zijn enigszins langwerpig en hebben een goede smaak. Walnootbomen willen van jaar tot jaar nog wel eens verschillen in aantallen en kwaliteit van de vruchten maar de Broadview heeft een tamelijk regelmatige productie. De hazelaar is natuurlijk bekend om zijn hazelnoten. Aangeplant is een inheemse hazelaar die veel in de vrije natuur voorkomt, ook in de Almeerse bossen.

8 Wildscherm(11) Misschien heeft u geluk en kunt u reeën of andere dieren bespieden vanachter het wildscherm. Nummers bij de artikelen Bij sommige teksten staat een nummer achter het kopje. Langs de route zijn paaltjes geplaatst met daarop het corresponderende nummer van het beschreven onderwerp. Voelbomen (10) De meeste bomen in het bosvak met de voelbomen hebben smalle stammen en ze zijn niet erg hoog. Dit bosvak ademt dan ook een hele andere sfeer dan de andere bosvakken langs de route. In dit deel heeft erg veel vraat van reeën plaatsgevonden en de watermerkziekte heeft hier huisgehouden. Daardoor zijn veel bomen doodgegaan. Er zijn nieuwe bomen aangeplant en dat verklaart de jeugdige sfeer. Direct langs het pad staan twee voelbomen : om de stam te kunnen voelen. Het gaat om een es en een zomereik. De schors van een es is glad en die van een eik ruw. Adressen Staatsbosbeheer Almere Kemphaanpad AC Almere T Geuren in het bos Tijdens zijn bloeiperiode is de geur van de berenklauw goed te herkennen. De vlier heeft grote trossen, roomwitte bloempjes die een sterk muskusachtige geur hebben. Infopunt de kemphaan Kemphaanpad AC Almere T Zie voor de openingstijden Staatsbosbeheer auteursrechten voorbehouden. Foto s en tekst: Ben te Raa, Almere Karthografie: TCB Flevoland, Almere Het pad is aangelegd naar ideeën van Evelien van de Biezen.