Verslag van het verhandelde in de vergadering van. 6 november 1995

Transcriptie

1 Verslag van het verhandelde in de vergadering van 6 november 1995

2 Voorzitter: dr J.A. van Kemenade Griffier: drs C.J.N. Versteden 1. Opening van de vergadering Bij de opening van de vergadering zijn tegenwoordig 67 leden te weten: ir F.W. van den Berg, P.J.M. Poelmann, A.J.L. Bongers, E. Neef, A.H.M. Lauxtermann, ing C.H. Does, C. de Groot, drs C. Bozelie, S.W.M. Commandeur, mw mr Y.I. van Wagensveld-Drukker, mw P.M. op de Weegh, mw drs B.M. van Beijmavan Dam, mr H.M. Meijdam, mw drs A.R. Sastromedjo, H.B. Bruijn, drs Ph.G. de Lange, C. Kilinç, mw A.C. van den Berg-Voets, mw A.M. Dekker, P.J. Bruystens, J.L. Broeren, J.R.A. Nawijn, mw mr M.B. Tamis, mw. L.P. de Wit-de Rooij, drs H.S. de Boer, mw M.A.J. van Maastricht- Thijssen, J.J. Schipper, mw M.H.A. Smeele-de Kok, B.J.A. Hakvoort, mw drs M.J.C. Heeremans, mw A.A.E. Goijert, mw drs J.C.M. Onstenk, mw J.M.M. van der Veen-van de Vliet, G.J.M.A. Le Belle, drs A.J. Smit, R.H. Hofwijks, dr C.H. Koetsier, mw A.W.J. Bruins-Brugman, H.W. Berkhout, M.A. de Jong, drs F.J.M. Lagas, drs C. Kruijmer, mw J.J. Smit-Boerma, drs J.H.J. Verburg, W. Elsthout, G. Franke, mw J.E.M. Berman, mw drs M.J. Sanders-ten Holte, mw D. Abbas, D. Gök, J.R.A. van den Broek, drs. J. Achterstraat, mw mr N. Klijn, K. Vroegindeweij, drs ir P.J. Overakker, drs J.R.A. Raasveld, J.P.J. Lagrand, mw drs M.A. Wildekamp, dr H. van Ruller, mw mr F.G. van Diepen-Oost, W.F.H. van der Paard, J.P.M. van Wijk, mw drs M.C. van Schendelen, F. Tielrooij, mr W.C.T.F. de Zeeuw, drs J.C. Nolthenius, drs R. van Wijk. Later is de presentielijst nog getekend door: P.A. Zoon, drs. C.H.J. ten Broek, mw drs H.J. Heemskerk-Nusselder, mw ir M. Koopman-Krijt, mw E.L. Declercq, mw mr N.A. Griffioen-Smit, G. Roos, dr K.A. Springer. Van de leden mw M.A.C. Karssen en mw E.P. van Gaalen-Haanstra is bericht ontvangen, dat zij niet aanwezig kunnen zijn. Voorts zijn afwezig gebleven de leden ir H. Pluckel en drs J.H.J. Zegering Hadders. De voorzitter: Alhoewel ik mij realiseer dat het in een vergadering van provinciale staten zeer uitzonderlijk is, wil ik, juist omdat wij vandaag vergaderen, deze vergadering niet eerder beginnen dan nadat wij een ogenblik hebben stilgestaan bij de schokkende gebeurtenis die in het weekeinde heeft plaatsgevonden in Israël. Vandaag zal premier Rabin worden begraven. Ter nagedachtenis aan hem verzoek ik de leden staande een ogenblik stilte in acht te nemen. 2. Vaststelling notulen van de vergadering van 2 oktober 1995 De notulen worden ongewijzigd vastgesteld. 3. Najaarsbericht 1995 met de daarbij behorende 2e begrotingswijziging, dienstjaar 1995 De voorzitter: Ik stel voor, dit agendapunt te behandelen na de algemene beschouwingen, waarin overigens ook op het Najaarsbericht kan worden ingegaan. De besluitvorming vindt echter afzonderlijk plaats. Daartoe wordt besloten. 4. Begrotingsbehandeling Aan de orde zijn de algemene en financiële beschouwingen omtrent de Begroting en het Beleidsplan 1996 en het Najaarsbericht 1995 (zie bijlagen 60+, 60A en 72). De heer Poelmann (D66): Dit college begon onder het VVD-motto: daadkracht, durf en duidelijkheid. Wat komt daar nu van terecht? Ik moet toegeven, de lijsttrekker van de fractie van de Partij van de Arbeid doet zijn uiterste best, loyaal te zijn ten opzichte van de grote broer. De nieuwe milieugedeputeerde weet weg met het beleid van zijn voorganger, hij toont daadkracht. De nieuwe provinciale milieuverordening is een draak, verkondigt hij hier. De AVI-Alkmaar had achteraf niet gebouwd hoeven worden, zo zegt hij daar. De vervuilde bagger uit de sloten kan wel op de kant, zo meent hij ginder. En die raad voor Milieu en Water, nog maar net ingesteld, kan met de vuilnisman mee. Geen fraaie vertoning: de net opgestapte bestuurder krijgt er onophoudelijk van de nieuwe van langs, want die doet het allemaal beter. Wat zou Geert ervan vinden? En nu lees ik ook al dat deze gedeputeerde niet zal aarzelen, de ovens van de AVI-Alkmaar stil te leggen. Hoe gaat hij dat doen? Hij wil daadkracht, durf en duidelijkheid tonen. Voorzitter, maar wie betaalt daarvoor straks de rekening? Mevrouw Wildekamp is ook duidelijk. Zij teert eerst op het denkwerk van de burger Van Kemenade, en zegt dan dat zij daar niet van weet. Dat is nog eens durf. En verder weet zij ook daadkrachtig weg met het werk van haar voorgangster. Die nam de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van een statenbreed gedragen beleid ten aanzien van de verzorgingstehuizen. Wildekamp zegt gewoon: "er worden 2200 plaatsen geschrapt en, dames en heren in de regio, u vult het zelf maar in, maar dat moet wel snel". Leuke vorm van decentralisatie, zij mogen zelf de klappen opvangen en de gedeputeerde oordeelt of ze dat met de goede wang hebben gedaan; hartstikke duidelijk. Hoe gaat het met de nieuwe leidende partij, 1 6 november 1995

3 voorzitter, de VVD? De verkeersgedeputeerde heeft het druk; laatst hoorde ik dat hij zelf snelheidsbekeuringen uitdeelt. Mag hij dat? Ja of neen, het is in ieder geval daadkrachtig. Toch, misschien kan hij zijn daadkracht beter besteden aan zaken in zijn portefeuille waar hij echt zelf verantwoordelijk voor is, zoals de ontwikkeling van de N22, zodat de statencommissie hem niet weer terug hoeft te sturen. En hoe gaat het met de lijsttrekker? Dat die het druk zou krijgen, was te voorzien. Wij hebben hem gewaarschuwd voor het risico van besturen op de automatische piloot. En zie, nu moet hij zich bezighouden met het oplossen van financiële rampjes als de mislukte Groenfondsloterij en de Wimmenummerduinen, waarbij hij vergeten is, de juiste formulieren op tijd in te vullen. Heeft men het gezien in de memorie van antwoord? Eén vraag van ons bij de behandeling in de commissie, en het financiële risico is gestegen van 1 naar 3,2 mln.! En dan het streekplan Noord-Holland-Noord; vergeten op tijd in het Staatsblad te zetten, zodat dat ding weer ter visie moest worden gelegd. Hij schuift ook een deel van zijn werk door: 2 mln. niet begroot, wat toch de wettelijke taak van het college is; hij heeft het op het bord van de staten gelegd. Hebben die ook iets om zich druk over te maken; dan laten ze de rest van de begroting tenminste ongemoeid. Nieuwe efficiency? En dan de fractie van de VVD als geheel. Ik geloof dat ik in twee maanden van VVDfractiewoordvoerders wel vijf keer heb gehoord dat in een commissie nog geen standpunt kan worden ingenomen omdat dat nog niet in de fractie aan de orde is geweest. En meer dan eens valt de VVDfractie bij openbare provinciale bijeenkomsten op door afwezigheid of door een magere acte de présence. Collega Bongers, ik snap best dat het moeilijk werken is met 28 fractieleden, maar deze gang van zaken valt niet te rijmen met het dynamische, snelle en zakelijke imago waarmee uw partij zich graag toont, en is ook vervelend voor andere woordvoerders die naar een vergadering komen om daar serieus te debatteren, zeker met de grootste fractie in deze staten. Een verkiezingsoverwinning is mooi, maar uw ruime aanwezigheid in deze staten schept ook verplichtingen. Misschien kunt u iets met deze waarnemingen doen. Voorzitter! De vertegenwoordigers van het CDA geven geen aanleiding tot nadere beschouwingen; wij kenden ze al, ze doen het nog steeds zo, en Bob Verburg moet nog aantreden. Het gaat hier maar om wat eerste impressies, het college zit er pas een halfjaar. Wij houden de vinger aan de pols. Voorzitter! Eén opmerking aan het adres van de fractie van de Socialistische Partij. Wij zien mijnheer Van Wijk zelden, en als hij er is, zegt hij niks. Wij komen hem alleen tegen in de krant, met stoten onder de gordel naar deze staten, en met vragen die anderen elders al opbrachten. Dat heet populisme en dat vinden wij tamelijk onfris. Voorzitter! Wij hebben op 18 april jongstleden een redelijk, duurzaam, democratisch en helder D66 beloofd, met als leidende begrippen: een duurzaam milieu, een goed functionerende economie en een open en democratisch bestuur. Dat doen wij nu vanuit de oppositie. Vanuit deze achtergrond zal ik het hebben over efficiency van het bestuur, investeren in de toekomst, afval, bestuurlijke organisatie, duurzame energie, IJburg en IPO. Voorzitter! Het college wil efficiënt zijn en daar is veel voor te zeggen. Maar niet wanneer die efficiency ten koste gaat van het democratisch gehalte van het bestuur of van het milieubeleid. Zo keken wij verwonderd naar het voorstel, onlangs in het ROjaarverslag gedaan, om provinciale staten te binden aan in de statencommissie RO getrokken conclusies, waarmee naderhand wettelijk verplichte inspraak dus een wassen neus wordt. Zo waren wij onaangenaam verrast door het voorstel van de heer Van Kemenade, geheel overgenomen door het college, om het samenwerken in Wgr-constructies in en buiten het ROA-gebied in de komende jaren te intensiveren, in plaats van de ondoorzichtige lappendeken van regelingen op te ruimen en er direct democratisch bestuur voor in de plaats te stellen. En dan de milieugedeputeerde met zijn ongenuanceerde uitlatingen over de kersverse raad voor Milieu en Water. Efficiency is mooi, maar niet zo. Voorzitter! De provincie staat er financieel goed voor. Wij hoeven onszelf niet te verwijten dat het geld over de balk is gesmeten in de afgelopen jaren. Het weerstandsvermogen is ruim op peil, de saldireserve is veel hoger dan de norm die zo'n jaar of vier geleden voor deze reserve is gesteld. Betrekken wij daar het vermogen bij van de drie 100% provinciale bedrijven PEN, PWN en Afvalzorg, alsmede de UNA, het Provinciaal afvalstoffenfonds en de overafschrijving op de provinciale wegen, dan is de toestand riant. Illustratief in dit verband is dat Hen de Boer in de commissie Wegen, Verkeer en Vervoer vorige week zo maar even 7,5 ton tevoorschijn toverde om toch maar nieuwe abri's langs de provinciale wegen te plaatsen. Je kan je afvragen of het eigenlijk wel zo goed is dat die reserves zo snel toenemen. Onze kas wordt direct en indirect gevuld met belastinggeld en tarieven. Het aanhouden van voldoende reserve is wijs beleid, het oppotten van geld waarvoor kennelijk geen goede bestemming kan worden gevonden, duidt of op gebrek aan plannen of op gebrekkige uitvoering van plannen. Hoe dan ook, de riante positie schept verplichtingen. Een ombuiging of een bezuiniging kan dezer dagen niet worden beargumenteerd met de redenering dat er geen geld is. Fractiegenoot Berkhout komt daar in zijn financiële beschouwing op terug. Een bijzondere omstandigheid in de komende jaren is het vermogen dat wij losmaken van de PEN. Eind dit jaar ontvangt de provincie van de PEN 125 mln. in de vorm van extra dividend, en daar komt in de jaren daarna nog eens 100 mln. bij. De fractie van D66 is van mening dat dit geld zichtbaar moet 2 6 november 1995

4 worden gericht op investeringen in de toekomst van Noord-Holland. Het moet daarbij gaan om investeringen in economische ontwikkeling, in duurzaamheid en in kwaliteit van de leefomgeving. Daarbij zou je kunnen denken aan: -het toegankelijk maken van de AVI-Alkmaar voor de aanvoer van afval per trein en schip, nu wij uit alle hoeken en gaten afval moeten zien te krijgen om dat ding rokende te houden; -een financiële participatie in de door de commissie- Andriessen bepleite organisatievorm voor de ontwikkeling van het Noordzeekanaalgebied; -bevordering van de kennisinfrastructuur; -energiebesparingsprojecten; in Gelderland is men bezig met een exergie-project, dat moet leiden tot een 35%-besparing op de primaire energievraag in nieuwe woonwijken; -investeringen in de economische ontwikkeling van de Noordkop, samen met overheden en bedrijfsleven, met het Rijk en, als het even kan, met de Europese Commissie; -investeringen gericht op het opvangen van de gevolgen van de onvermijdelijke vergrijzing van onze provincie en -investeringen in plattelandsontwikkeling. Hetgeen het college voorstelt ten aanzien van het Provinciaal afvalstoffenfonds sluit op deze benadering aan. De fractie van D66 vraagt het college, op korte termijn een discussie met de staten aan te gaan over uitgangspunten en criteria voor de inzet van PEN- en PAF-gelden. Het ene fonds wordt gevoed door de afnemers van energie, het andere door de aanbieders van afval. Beide groepen betalen of hebben een prijs betaald voor een door de overheid geleverd produkt of geleverde dienst in de infrastructurele sfeer die hoger is dan de kostprijs. De provincie is verplicht om daarmee verantwoord en zinvol om te gaan. Voorzitter! Via de kranten kunnen wij allemaal meegenieten van de slag om het afval. Wisten wij ons er vroeger geen raad mee, thans gaat het erom hoe wij er genoeg van binnenhalen; tijden veranderen. Het principe blijft hetzelfde: alleen storten als het niet anders kan, dus nooit brandbaar afval naar de storthoop. Noord-Holland heeft met zijn twee splinternieuwe AVI's overcapaciteit. In Noord- Holland wordt geen brandbaar afval meer gestort. "Een uitgeknepen citroen", zo noemde Friso de Zeeuw dat laatst. Een deel van onze provincie, 't Gooi, transporteert zijn afval naar Drenthe. In Zuid- Holland wordt echter weer wel brandbaar afval gestort op de nieuwe stortplaats. Zuid-Holland wil dat niet leveren aan Noord-Holland. In Noord-Brabant en Limburg wordt er helemaal niet verbrand, maar alleen gestort; tegen veel lagere bedragen tarieven dan waartegen wij kunnen verbranden. Die twee provincies willen alleen leveren aan de Randstad wanneer men daar niet meer stort. En dat weigert Zuid-Holland. Hoe kom je hier uit? Het is niet van Zuid-Holland, Noord-Brabant en Limburg te verwachten dat zij vrijwillig zullen besluiten, hun afval duur in Noord-Holland te laten verbranden als zij het goedkoop in de eigen provincie kunnen storten, net zoals provincies het nooit eens kunnen worden over een herverdeling van het Provinciefonds. Die ontwikkeling is zeer strijdig met een goed milieubeleid. De afvalverwerking is door de slechte verdeling van de verbrandingscapaciteit de maat van de provincies ontgroeid. Er zal landelijk gestuurd moeten worden. Een tweede punt betreft de AVI-Alkmaar. Linksom of rechtsom, die pijpen moeten roken, niet door het terugdraaien van milieuvriendelijke preventie, scheiding en hergebruik, maar door aanvoer van verre; het is niet anders. Wat de fractie van D66 betreft, zo min mogelijk over de weg en zo veel mogelijk over het water en per trein. Wij pleiten al jaren voor een nuttiger gebruik van onze vaarwegen. Beide AVI's zijn aan vaarwegen gebouwd. Wij zien het als een taak voor de provincie om de gunstige ligging aan vaarwegen optimaal te benutten. De fractie van D66 stelt voor, de aanleg van een haven in de Boekelermeer nabij de AVI Alkmaar zo spoedig mogelijk te starten en vooruitlopend op de discussie over de PEN- en PAF-gelden een daadwerkelijke participatie in de realisering van dit project vanuit deze middelen in het vooruitzicht te stellen. Wij zullen daarvoor een voorstel indienen. Voorzitter! In het Beleidsplan lezen wij dat door het Amsterdamse referendum de stadsprovincie geen politieke realiteit meer is. Dat zien wij ook terug in de benadering van Van Kemenade, overgenomen door GS in hun gespreksnotitie over de bestuurlijke organisatie rond Amsterdam. De fractie van D66 is het daar mee eens. Wij vinden wel dat Van Kemenade in zijn oplossing voor de problemen de noodzaak van een directe democratische legitimatie van overheidsbestuur wegwimpelt. In zijn eigen notitie stelt hij dat nog met zoveel woorden; GS noemen het niet eens. Zelf heb ik de commissie Openbaar Bestuur van 9 oktober nog een gespreksnotitie aangereikt. Die notitie hebben alle statenleden ontvangen. Discussie erover heeft nauwelijks plaatsgevonden. De benadering in de commissie was: het is een notitie van de oppositie, dus weg ermee. Ik snap dat wel, voorzitter, maar het zou van klasse getuigen wanneer de coalitie op basis van argumenten met de oppositie debatteert. Ik merk in ieder geval dat de sympathie voor onze benadering groeit, zowel in het zuiden als in het noorden van de provincie. Vandaag ben ik graag bereid tot discussie over dit onderwerp. Ik roep het college wel met nadruk op, vanaf nu ook de rest van de provincie te betrekken in de discussie die de existentie van de provincie Noord-Holland als geheel aangaat. Voorzitter! Begin volgend jaar wordt er een besluit genomen over een belangrijk onderwerp van provinciale zorg: de toekomst van het IJmeer. Maar wij hebben hier ten principale niet meer over te beslissen. Het is aan de Amsterdamse gemeenteraad om de middelen op tafel te leggen om tot de aanleg van IJburg over te gaan. Wij hebben de aanleg van 3 6 november 1995

5 IJburg immers mogelijk gemaakt in ons streekplan. Dat besluit van de Amsterdamse gemeenteraad kan onderwerp zijn van een referendum; voor Amsterdam, wel te verstaan. Als de Amsterdammers zelfs al voor een weilandje naar de stembus gaan, mag de kans groot worden genoemd dat dat voor IJburg ook zal gebeuren. Voor de tweede achtereenvolgende keer staat de rest van de provincie dan buitenspel bij een volksstemming over een zaak die voor een veel groter deel van de provincie dan Amsterdam relevant is. Kijk naar de directe gevolgen: de uitslag van zo'n referendum is namelijk van grote betekenis voor het provinciale beleid. Immers, wanneer de in IJburg voorziene woningen wegvallen, zullen die elders gerealiseerd moeten worden. Hebben de bewoners van Amsterdam enig benul wat dat betekent? Hebben de bewoners van Noord-Holland enig benul wie met de gevolgen wordt opgescheept? Het zou een slechte zaak zijn wanneer de provincie passief langs de kant blijft staan, want het provinciale streekplan ligt bij een "neen" van Amsterdam aan flarden, voorzitter. Wat doen wij met dit dilemma? Zou het niet verstandig zijn, reeds nu de consequenties van het niet realiseren van IJburg in kaart te brengen, daar in de staten over te debatteren en in een concreet besluit vast te leggen hoe wij dat zien? Dit kan vervolgens worden ingebracht in de publieke discussie die straks ongetwijfeld losbrandt over IJburg. Dan weten alle bewoners van Noord- Holland tenminste waar zij aan toe zijn, en weet de Amsterdamse burger waarover die stemt. Voorzitter! Ten aanzien van duurzame energie heeft de provincie met ons aller instemming getekend voor de planologische inpassing van 250 MW aan windenergie in het jaar Om een of andere reden kan de provincie maar niet besluiten tot concrete planologische reserveringen. Het is bekend dat op lokaal niveau nogal eens weerstand blijkt tegen de inrichting van locaties voor windmolens. Ik vind windmolens in het landschap ook niet mooi - hoewel anderen daar weer anders over denken - net zo min als ik de hoogspanningsmasten in Nederland mooi vind. Maar die zijn wel gerealiseerd, want wij hebben ze nodig. Zo is het ook met de windenergie. Minister Wijers wil het aandeel duurzame energie verhogen van 2 naar 10%. Hij overweegt de stroombedrijven te verplichten, een groter aandeel te leveren aan het opwekken van groene stroom. Minister De Boer wijst in haar harde brief van 30 oktober jongstleden het verzoek van ons college af om de taakstelling terug te brengen naar 75 MW en constateert dat Noord-Holland de enige provincie is die niet heeft gekozen om via streekplannen tot een selectie van locaties te komen. En de fabrikanten van windmolens weten de molens steeds beter te maken. Voorzitter! Wij hebben wind in Noord-Holland. Laten wij daar gebruik van maken en laat Noord- Holland niet langer een modderfiguur slaan. Wij moeten en wij kunnen de bestuursovereenkomst windenergie gewoon nakomen. De fractie van D66 pleit ook nu weer voor opstelling door de PEN dan wel haar rechtsopvolger van een flink vermogen aan windenergie in Noord-Holland. Wij zullen straks een motie indienen op dit punt. Dan is er het project biomassavergassing, waar Geert de Boer nog altijd de enthousiaste trekker van is. D66 vraagt het college, deze ontwikkeling met kracht te ondersteunen en de PEN in overweging te geven, voortrekker te blijven bij de totstandkoming van een operationele unit, wanneer het haalbaarheidsonderzoek gunstig wordt beoordeeld. Over groene stroom in de vorm van zonneenergie leggen wij gaarne een concreet voorstel aan u voor. Ook mevrouw Onstenk komt hier in haar beschouwingen over te spreken. De fractie van D66 steunt haar voorstel ter zake. Voorzitter! In december beslissen wij over de fusie van de PEN met een viertal andere distributiebedrijven. Over de zakelijke kanten komen wij nog uitgebreid te spreken. Hier wil ik het hebben over het energiebeleid. Tot aan de dag van vandaag hebben wij als staten de mogelijkheid, een energiebeleid vast te stellen en de PEN via onze positie als 100% aandeelhouder te vragen om de activiteiten op zich te nemen. De fractie van D66 is van mening dat de provincie een belangrijke stimulerende rol heeft in het uitzetten van een energiebeleid waar het om energiebesparing en de opwekking van "groene" energie gaat. Wij vragen het college, te bezien op welke wijze in de toekomst de rol van de provincie in dezen op een adequate wijze kan worden vervuld. Wij bevelen het college aan, het eertijds zo vermaarde projectbureau energie nieuw leven in te blazen. Daarnaast hebben wij met het ECN een centrum voor geavanceerde en hernieuwbare energiebronnen. De minister wil een dergelijk centrum oprichten, zo kondigde hij vorige week aan, maar wij dringen er bij het college op aan, de minister krachtig duidelijk te maken dat wij een dergelijk centrum al hebben. Vorige week vernamen wij dat het college het strategisch project Duurzame internationale concurrentiepositie heeft afgeblazen. Daarvoor in de plaats suggereren wij een ander strategisch project, waarbij de provincie perspectief biedt aan gezonde schone plattelandsontwikkeling en economisch agrarische bedrijfsvoering, geïntegreerd met natuur, milieu en energie. Dit project kost de provincie vooralsnog geen geld, want daartoe kan de 1,2 mln. worden aangewend die de provincie meer heeft binnen gekregen dan verwacht in het kader van de bijdrageregeling gebiedsgerichte milieubeleid. Voorzitter! De archeologie in Noord-Holland als archeologische proeftuin. Mijn fractie is echt enthousiast over het convenant dat het college binnenkort met de staatssecretaris gaat afsluiten. De provincie verplicht zich dan om bij grote ingrepen in het landschap te onderzoeken of zich waardevolle archeologische resten in de bodem bevinden. Dat mag je nog eens duurzaam noemen, conform het verdrag van Valetta tussen een aantal Europese lidstaten. Onlangs zijn in de Broekpolder archeologische 4 6 november 1995

6 vondsten gedaan, resten van een Romeinse nederzetting. Wij vragen het college, in lijn met het nieuwe beleid, te voorkomen dat de resten van deze nederzetting verloren gaan vanwege de woningbouwplannen aldaar. De fractie van D66 meent dat het belang van die vondsten zwaarder weegt dan het belang van de gemeenten bij het realiseren van hun projecten. Voorzitter! Het Interprovinciaal overleg is een belangrijke speler geworden in bestuurlijk Nederland. Het was ooit een wat ingedutte club, voortreffelijk geëtaleerd, maar er is het nodige veranderd. Een dynamische directeur en een uitbreiding van het secretariaat hebben de slagkracht van het IPO vergroot en daarmee het imago van het instituut "provincie". Dat is een goede zaak, de eer daarvoor komt ook onze Frans Tielrooij toe. De heer Tielrooij (lid van gedeputeerde staten): Ik ben daar verheugd over. De heer Poelmann (D66): Het IPO is belangrijk geworden. Dat heeft gevolgen voor onze staten, want het IPO gaat over meer dingen dan vroeger. De fractie van D66 is van mening dat het vast agenderen van IPO-zaken in statencommissies een stap in de goede richting is geweest. Maar democratische legitimatie staat hoog in ons vaandel. Wij vragen het college vaker dan nu het geval is, dus met regelmaat voorgenomen standpunten met betrekking tot IPOzaken in de plenaire statenvergadering aan de orde te stellen, zodat de staten het mandaat van het dagelijks bestuur kunnen inkleuren. Dat maakt het college sterker in de onderhandelingen en de kwaliteit van de besluitvorming in IPO-verband beter. In de commissie Openbaar Bestuur heb ik gemerkt dat de fracties van de VVD en van de PvdA deze gedachte ondersteunen; dat was even schrikken, maar wel leuk. Voorzitter! Hoe gaat het met de Randstadsamenwerking? Zojuist heb ik het gehad over het Randstad afvaloverleg. Dat was dus niks. En dan hadden wij op 20 oktober de Randstadcommissie over IPVR, over actualisatie VINEX en zo. De minister van VROM heeft de Randstadprovincies gevraagd, met een eigen, gezamenlijke, toekomstgerichte visie te komen. Binnenkort gaan de Randstadprovincies praten met de minister; samen, heb ik begrepen, maar wel ieder voor zich! Op deze manier laat het middenbestuur van de Randstad een geweldige kans voorbijgaan; verdeeldheid is zwakte. Neen, dan doen de vier grote steden dat in het algemeen beter. De fractie van D66 is daar heel teleurgesteld over. Wij dringen er bij het college op aan, alsnog te pogen, met een gezamenlijk standpunt te komen. Als enige partij brachten de D66-fracties op 20 oktober een gezamenlijk standpunt uit. Dat kan het college gewoon gebruiken, daar maken wij geen punt van. Tot slot. Voorzitter! Vanaf deze plaats past een groot compliment aan het ambtelijk apparaat dat bespreking van deze begroting weer mogelijk heeft gemaakt. En over ondersteuning naar ons als oppositie hebben wij niks te klagen, waarvan akte. De fractie van D66 zit er bovenop het komende jaar; redelijk, duurzaam, democratisch en helder. En, college, ik begrijp dat minister De Boer oproept, geen kerstkaarten te versturen dit jaar. Prima, voorzitter, laten wij het dan maar weer op een kerstpakket houden. De voorzitter deelt mede, dat zijn ingekomen een zestal moties van het lid de heer P.J.M. Poelmann c.s., luidende als volgt: Motie 60-1 in aanmerking nemende, dat de afvalverwerking thans een provinciale aangelegenheid is; in aanmerking nemende, dat de verbrandingscapaciteit voor brandbaar afval in Noord-Holland groter is dan nodig voor de provincie zelf, in tegenstelling tot vele andere provincies in Nederland; overwegende, dat alleen met landelijke sturing kan worden bereikt dat milieu-onvriendelijk goedkoop storten van brandbaar afval in de ene provincie wordt beperkt ten faveure van milieuvriendelijk maar duurder verbranden van afval in de andere provincie; constateren, dat de afvalverwerking door de slechte verdeling van de verbrandingscapaciteit in Nederland de maat van de provincies is ontgroeid; bepleiten een directe landelijke sturing van de afvalstromen in Nederland teneinde te bereiken dat het niet kan voorkomen dat verbrandingscapaciteit in de ene provincie onbenut blijft terwijl in de andere provincie brandbaar afval wordt gestort; verzoeken het college, initiatieven terzake in de richting van het Rijk te nemen, Motie 60-2 (get.) P.J.M. Poelmann (get.) H.W. Berkhout (get.) mw D. Abbas (get.) G.J.M.A. Le Belle in aanmerking nemende, dat de huidige ondercapaciteit voor de AVI in Alkmaar alleen kan worden opgelost met aanvoer van brandbaar afval van buiten de provincie; 5 6 november 1995

7 van oordeel, dat het gewenst is dat die aanvoer zoveel mogelijk per schip geschiedt en zo min mogelijk over de weg; verzoeken het college, in samenwerking met de gemeente Alkmaar de planvorming voor de aanleg van een haven in de Boekelermeer nabij de AVI zo spoedig mogelijk te starten en een voorstel aan de staten voor te leggen voor participatie in de realisering van dit project vanuit de PEN- en PAFgelden, Motie 60-3 (get.) P.J.M. Poelmann (get.) H.W. Berkhout (get.) G.J.M.A. Le Belle (get.) mw D. Abbas van mening, dat de provincie een belangrijke, stimulerende rol moet hebben in het uitzetten van een energiebeleid waar het gaat om energiebesparing en het opwekken van 'groene' energie; geven het college in overweging, daartoe een eigen projectbureau energie (PBE) nieuw leven in te blazen, Motie 60-4 (get.) G.J.M.A. Le Belle (get.) mw A.C. van den Berg-Voets (get.) P.J.M. Poelmann (get.) mw D. Abbas van oordeel, dat de provincie toekomstgerichte omschakeling op schone, duurzame energievoorziening wil bevorderen; in aanmerking nemende, de recente initiatieven van de minister van EZ inzake duurzame energie, de afwijzing van de minister van VROM op het verzoek van het college de bestuursovereenkomst windenergie te herzien en de snelle verbetering van de technische betrouwbaarheid en het economisch rendement van windmolens; nodigen het college uit, zich actief in te zetten om samen met gemeenten planologische ruimte te scheppen voor grootschalige windparken; bevelen daartoe aan een overleggroep te formeren die in nauwe samenwerking met gemeenten, Rijkswaterstaat, nutsbedrijven, landbouworganisaties, milieuverenigingen en "Vogelbescherming" de natuur- en milieumaatschappelijke haalbaarheid en werkgelegenheidsaspecten onderzoekt van dergelijke windparken, Motie 60-5 (get.) G.J.M.A. Le Belle (get.) mw J.C.M. Onstenk (get.) P.J.M. Poelmann (get.) mw D. Abbas overwegende, -dat de maatschappelijke en economische situatie noodzaken de in problemen verkerende agrarische sector, mede in het kader van de plattelandsvernieuwing, meer bestaansgrond te bieden; -dat zich hiervoor financiële ruimte aandient in de vorm van de (onverwachte) 1,2 mln. extra rijksuitkering in het kader van de Bijdrageregeling Gebiedsgericht Milieubeleid (BGM); besluiten, -gedeputeerde staten te verzoeken, samen met alle betrokkenen een nieuw strategie-proef "Project Perspectief Platteland" (PPP) uit te werken met een integrale aanpak van aspecten van landbouw, natuur, energie, milieu; -dit project te integreren in een gebiedsvisie voor plattelandsontwikkeling in West- Friesland/Noordkop, Motie 60-6 (get.) G.J.M.A. Le Belle (get.) mw A.C. van den Berg-Voets (get.) P.J.M. Poelmann (get.) mw Y.I. van Wagensveld-Drukker er kennis van genomen hebbend, dat: -de minister van EZ een "Centrum voor geavanceerde en hernieuwbare energiebronnen" wil oprichten, "met taken vooral op het gebied van demonstratie en implementatie, zowel voor duurzame energie als voor milieuvriendelijke energieconversietechnologieën; -de minister als voorbeelden noemt: "zon-pv en de 6 6 november 1995

8 benutting van biomassa of brandstofcellen"; van mening, dat het Energie-onderzoek Centrum Nederland (ECN) te Petten op die gebieden en op die van windenergie al een grote staat van dienst heeft en volop heeft meegewerkt en meewerkt aan implementatie van duurzame en milieuvriendelijke energietechnologieën; overwegende, dat het ECN daartoe nauw samenwerkt met TNO, nutsbedrijven, onderzoekinstellingen, Hogescholen (waaronder Haarlem en Alkmaar) en universiteiten, projectbureau Bouw-wijzer, Novem, producenten en keuringsinstituten als KEMA en CIWI; verzoeken het college, alles in het werk te stellen, de minister van EZ ervan te overtuigen dat het ECN bij uitstek het "Centrum voor geavanceerde en hernieuwbare energiebronnen" is, (get.) G.J.M.A. Le Belle (get.) mw A.C. van den Berg-Voets (get.) mw D. Abbas (get.) P.J.M. Poelmann Deze moties, die door een genoegzaam aantal leden zijn ondertekend, maken mitsdien onderwerp van beraadslaging uit. Mevrouw Onstenk (GroenLinks): Ik begin dit debat met een knipoog naar mijn vader, die 30, 40 jaar geleden als journalist de gang van zaken in de provincie trouw volgde. Hij was eerst actief lid van de KVP, maar in de laatste jaren van zijn leven GroenLinks-stemmer. Hij is vorig jaar overleden. Voorzitter! Uit onverwachte hoek lijkt de opvatting van GroenLinks dat Schiphol beter niet kan uitgroeien tot mainport, steun te krijgen. De fracties van het CDA en de PvdA in de Eerste Kamer twijfelen of de mega-luchthaven wel op die te kleine plek moet worden geperst. Hoewel mijn fractie er niet voor is dat de Eerste Kamer de politieke besluitvorming overdoet, zijn wij buitengewoon geïnteresseerd hoe dit verhaal afloopt. Misschien kan het verkeren en komt een deel van de luchthaven in zee terecht. Van GroenLinks kan men dan een voorstel tegemoet zien om een deel van het Noordzeestrand in ruil daarvoor naar het midden van het land te verplaatsen. Zo leveren wij ook nog een bijdrage aan het verminderen van het recreatie-verkeer. In het Beleidsplan dat wij eind augustus hebben gekregen, werden enkele onverwacht onaangename en suggestieve opmerkingen gemaakt over het provinciaal ambtenarenapparaat. De ambtenaren zouden de provincie naar hun hand zetten, hun eigen belang voorop stellen en zelfs tegenwerken. Gedeputeerde Lagrand, hierop aangesproken in de commissie, heeft zich hiervoor politiek al verontschuldigd. Het bevreemdt ons dat in de memorie van antwoord niet op deze zaak wordt teruggekomen. Voor GroenLinks is de kous daarmee niet af. De gewraakte tekst blijkt afkomstig uit het Sociaal jaarverslag over 1994 en maakt als zodanig nog altijd deel uit van de kennelijk negatieve visie van GS op het functioneren van hun personeel. Het zou van goed werkgeverschap getuigen wanneer deze visie tegenover het personeel wordt onderbouwd. Lukt dat niet, dan graag excuses aan de ambtenaren en de toezegging dat de boude stellingen uit Beleidsplan en jaarverslag worden verwijderd. Er wordt in het Beleidsplan gesproken van een "forse cultuuromslag" en een "fundamenteel ander organisatiemodel" voor de provincie. In de memorie van antwoord benadrukken GS nog eens de grote veranderingen waar wij voor staan. Iedereen weet natuurlijk hoe veranderingsgezind GroenLinks is, maar wij zullen ons verzetten tegen een benadering van de overheid als een soort servicestation waar iedereen snel een vergunninkje of subsidietje kan regelen en waar je verder niet veel van te vrezen hebt op het gebied van regelgeving, toezicht en inspectie. Ook met het verder afstoten van overheidstaken moeten wij voorzichtig zijn. Wat men denkt te besparen, kan later als een boemerang terugkomen. Denk aan het wegvallen van het toezicht op de tram in de grote stad. De conducteur moest weer terugkomen om vandalisme en zwartrijden tegen te gaan. De door het college voorgestelde bezuiniging op het toezicht op de kwaliteit van het zwemwater valt ook in die categorie; niet doen. Een kleine en effectievere overheid, deregulering? Wij met onze stokpaarden zullen de laatsten zijn om anderen het recht op hún rijdier te ontzeggen. Maar voor een kleine overheid als doel op zichzelf krijgt men ons niet mee. Nu maar hopen dat de CDA-fractie straks niet met een voorstel komt, GS uit te breiden met een gedeputeerde voor het gezin. Het college vraagt ons op de vrouw af wat wij van de provincie willen maken. Ik wil voor een vrijwel geheel vernieuwde fractie een wel héél ouderwets begrip van stal halen: "solidariteit"! Solidariteit, duurzaamheid en een versterking van de democratie, dát zijn de kerntaken die de fractie van GroenLinks zich stelt en de provincie kan daar binnen haar mogelijkheden aan bijdragen. De provincie moet net als de Zaanse kruidenier ook op de "kleintjes" blijven letten. Stimuleringstaken richten op groepen die tussen de wal en het schip zijn geraakt. Niet voornamelijk gaan plannen en bouwen voor mensen met geld, niet in de eerste plaats werk helpen scheppen voor mensen met succes. Volgen wij het college niet in zijn eigen gedachtengang als wij stellen dat "geslaagden" het minst van allen de bemoeienis van de overheid nodig hebben? De fractie van GroenLinks volgt kritisch de veranderingen in het provinciale zorgbeleid. Voor twee onderwerpen vragen wij nu reeds de bijzondere aandacht van het college. Ten eerste is dat de positie 7 6 november 1995

9 van migranten-ouderen. Veel migranten kampen met het dilemma dat zij enerzijds oud willen worden in hun land van herkomst en anderzijds gebonden zijn aan Nederland door kinderen en kleinkinderen. Teruggaan naar het land van herkomst betekent een financieel onzekere toekomst, en hier blijven; heimwee. Uiteindelijk kiest het grootste deel voor de (klein)kinderen en voor een beter verzorgde oude dag in Nederland. Deze keuze heeft een aantal consequenties. Een actief provinciaal beleid is nodig. GroenLinks-fractielid Edmé Declerq heeft een notitie geschreven waarin dieper op de problematiek wordt ingegaan en voorstellen worden gedaan. Voor de begroting 1996 volstaan wij met het indienen van een motie waarin GS wordt gevraagd, zich in te spannen voor deze groep. Een volgend onderwerp betreft de stimulering van de zorgvernieuwing. Op het ogenblik zien wij dat een aantal goede projecten wordt afgewezen omdat de geldpot leeg is. Juist in deze tijd van bezuinigingen en veranderingen moeten vernieuwende projecten een kans krijgen. Wij stellen daarom een verhoging voor. Er heerst bij velen in dit huis een heilig geloof in de zegeningen van de markt. De overheid zou zich afzijdig moeten houden, is de gedachte. Maar Rijk, Europese Unie, provincie en gemeenten moeten wel miljarden op tafel leggen voor bodemsanering, herstructurering bedrijfsterreinen, lastenverlichting, masterplannen, infrastructuur en ander voorwaardenscheppend beleid. Hoezo afzijdig? De fractie van GroenLinks is ervoor dat de verschillende overheden investeren in de economie, natuurlijk. Maar het zijn geen blanco cheques die de overheid mag uitschrijven. Voor de faciliterende rol van de overheid willen wij een maatschappelijke verantwoordelijkheid voor mens, natuur en milieu terugzien bij het bedrijfsleven. Tegen deze achtergrond moet het verzoek gezien worden dat de fractie van GroenLinks in de commissie EZ en Werkgelegenheid heeft gedaan om ons, heel zakelijk, voor te rekenen tot hoeveel arbeidsplaatsen de inspanningen van de provincie ongeveer hebben geleid. Die vraag is ons ernst. In de memorie van antwoord wordt op ons verzoek niet ingegaan. Daarom graag nu een toezegging van GS, de staten het gevraagde inzicht in het sociaal rendement te verschaffen. Ik houd een motie achter de hand. De mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt verdienen onze extra steun en aandacht. Met het "veelzijdig personeelsbeleid" is de provincie in onze ogen op de goede weg. Wij zullen creatief moeten zijn om werkgelegenheid te bevorderen, want met economische groei alleen kom je er niet. De groei van het aantal banen blijft achter bij de vraag; tegenover nieuwe, vaak kleinere banen staat een grote uitstoot van arbeid en uitstekende omzetcijfers bij grote bedrijven verhinderen niet dat vele mensen er hun werk verliezen. Het is in onze ogen niet verantwoord, je te verlaten op "banenmotoren". Het is realistisch om te stellen dat wij in de toekomst naar een ander arbeidsbestel moeten streven. Daarin zal bijvoorbeeld korter worden gewerkt om meer mensen kans op werk te geven. De provincie kan daar, heel in het klein, op vooruitlopen door in het eigen apparaat alleen nog banen voor 32 uur aan te bieden en de garantie te geven dat de vrijgekomen uren in nieuwe banen worden omgezet. Voor de fractie van GroenLinks komt overigens, als het om investeren in werk gaat, uitdrukkelijk ook de collectieve sector in beeld. Te vaak leggen milieu en natuur het loodje als de belangen van de economie het vereisen. Cijfers over economische groei zouden er heel anders uitzien wanneer milieuschade verrekend zou worden in het BNP en doorberekend in de produktprijs. Wij zullen ontwikkelingsplannen zoals IJmond IJzersterk, het Masterplan ANZKG en de Noordkop onder meer moeten toetsen op het erbij betrekken van economie, natuur èn milieu. Ook het op elkaar afstemmen van RO, milieu en water in één ontwikkelingsvisie is een goede zaak. Die moet er niet alleen toe dienen, op korte termijn oplossingen te bieden voor de verdeling van de schaarse ruimte. Op de lange termijn moeten wij hier eveneens het evenwicht zien te bewaren Woningen in Noord-Holland in de nabije toekomst laten zich nauwelijks denken binnen milieugrenzen, laat staan Er zullen oplossingen moeten komen als verdichting, woonruimteverdeling, aanpasbaar bouwen en onder voorwaarden bouwen in het water. GroenLinks wil de komende jaren actief meedenken om oplossingen voor deze kwesties te vinden. De provincie moet de middelen die ze heeft, aanwenden om de mening van koop- en huurwoningen in voldoende mate te realiseren. Om sociale woningbouw betaalbaar te houden, moet bovendien opgetreden worden tegen grondspeculatie. Wij blijven wijzen op de noodzaak van aanpasbaar bouwen, hetgeen wat anders is dan het bouwen van aangepaste woningen. Voor 1995 is naast de uit de stimuleringsregeling ouderenhuisvesting een bedrag van 4 mln. toegevoegd; helaas eenmalig. Wij gaan ervan uit dat het nu voorziene bedrag van 1.5 mln. wel structureel is. Graag de reactie van het college. Het is onze mening dat het vele werk dat voortkomt uit de bouwplannen over zoveel mogelijk mensen moet worden verdeeld. Laat IJburg een banenbaai worden waar nu al op wordt geanticipeerd door meiden en jongens voor 32-uursbanen in de bouw op te leiden. De provincie heeft de afgelopen jaren een mooi milieubeleid uitgestippeld. Wat telt, zijn de resultaten. De fractie van GroenLinks wenst zich niet op voorhand neer te leggen bij het voorstel, ons te beperken tot de uitvoering van bestaand beleid. Met alle milieukennis die wij ambtelijk in huis hebben, moet de provincie meer doen. Maar zelfs als wij ons zouden beperken tot het bestaande beleid, zien wij op een aantal punten dat het college terugvalt achter eerder ingenomen stellingen. Neem het Klimaatverbond. Noord-Holland heeft zich als eerste 8 6 november 1995

10 van zes provincies aangesloten bij het Klimaatverbond dat onder meer tot doel heeft, de uitstoot van broeikasgassen en de verzuring drastisch te verminderen. Op grond daarvan heeft het college destijds als doel gesteld, de CO 2 -uitstoot in 2000 met 5% te verminderen ten opzichte van de hoeveelheid die in 1991 werd uitgehoest. Dat dreigen wij niet te halen. Hetzelfde geldt voor het verminderen van de verzuring. Wij nodigen het college uit, met aanvullende maatregelen alsnog te zorgen voor een CO 2 -reductie van 5% in 2000, onder meer door in overleg met het Rijk een maximumsnelheid van 100 km/u op snelwegen door te voeren. En neem de windenergie; de fractie van D66 heeft het college daarover al onderhouden. Wij zijn verheugd dat in de commissie vrijwel statenbrede steun was voor handhaven van de doelstelling van 250 MW aan "windstroom" op te wekken in Noord- Holland in Wat hebben mensen trouwens tegen windmolens? Historische exemplaren worden met monumentsubsidie draaiende gehouden en trekken bussenvol toeristen. Als het met de windenergie niet lukt, komen andere opties voor duurzame energiebronnen meer in het vizier, zeggen GS. Mede gezien de enorme nieuwbouwproduktie die in Noord-Holland plaatsvindt, moet zo snel mogelijk duidelijk worden of resultaten van experimenten met bijvoorbeeld zonne-panelen zich lenen om op grote schaal te worden toegepast. Het tempo waarin kleinschalige projecten rond emissieloze woningen, verschillende systemen van warmtekracht-koppeling, zonne- en windenergie tot voorstellen leiden voor grootschalige toepassing, is nu te laag. De evaluatie van het milieubeleid van de afgelopen periode laat zien dat het toenemend wegverkeer een hardnekkig milieuprobleem veroorzaakt en dat beperkende maatregelen als een stringent parkeer- en locatiebeleid en financiële prikkels niet van de grond komen. Van de ambities die eerst naar voren kwamen in het standpunt van de provincie, vinden wij weinig meer terug. De automobilist krijgt zelfs nog een douceurtje met het voorstel van het college om de voorgenomen verhoging van de opcenten met 0,7% te laten vervallen. Dat is het paard achter de auto spannen. Hiermee kan de fractie van GroenLinks niet akkoord gaan. In de commissie Milieu, Water en Energie hebben meerdere partijen erop aangedrongen, de milieu-aspecten van de portefeuille wegen, verkeer en vervoer in de jaarlijkse uitvoeringsplannen van het milieubeleid op te nemen. Graag hoor ik voor de notulen van deze plenaire staten de "integrale reactie" van de verantwoordelijke gedeputeerden. Grote zorgen baart ons de grote verontreiniging van het oppervlaktewater door chemische bestrijdingsmiddelen en meststoffen. Het is een angstige ontwikkeling dat koeien - vermoedelijk via deze vervuiling - er al dood bij neervallen. Uitvoering van het bollenconvenant en handhaving van de regels voor mest en chemische bestrijdingsmiddelen verdienen een prominentere plaats in het milieubeleid voor 1996; niet alleen vanwege de milieubelasting, maar ook vanwege de oplopende kosten van waterzuivering en drinkwaterproduktie voor de burger. De invoering van de zogenoemde ingezetenenomslag voor de waterschapsbelasting heeft veel mensen met lagere inkomens opgeschrikt. De informatie over de achtergrond van deze belasting en het kwijtscheldingsbeleid schiet tekort. Verbetering is gewenst. Noord-Holland heeft er een afvalprobleem bij: hoe krijgen wij de nieuwe verbrandingsovens in Amsterdam en Alkmaar vol? Het kan natuurlijk niet zo zijn dat de burgers en bedrijven die zo keurig hun afval scheiden of hergebruiken straks de rekening krijgen gepresenteerd van dure leegstand. Dat is stank voor dank en zal ertoe kunnen leiden dat mensen hun afval weer ongescheiden in één bak kieperen, omdat dat goedkoper is. Voor volgend jaar is een tijdelijke oplossing gevonden in de verevening met de zuidelijke provincies, die daar overigens flink voor moeten betalen. Maar wie moeten wij in de jaren na 1996 aanspreken op de kosten van de overcapaciteit in Alkmaar? De laatste jaren is het inzicht gegroeid dat de belangen van landbouw en natuur niet tegenover elkaar moeten worden gesteld. Beide sectoren zijn een heel eind gevorderd op weg naar een geïntegreerd beleid, hetgeen positief te waarderen is. Positief is ook dat de provincie milieuvriendelijk produceren in land- en tuinbouw wil bevorderen. Een groot probleem voor biologische produkten is de organisatie van de afzet. De provincie kan daaraan een 'bietje' bijdragen door in haar eigen restaurants een pakket biologische produkten op te nemen. Veel van wat nu in de marge, als experiment plaatsvindt, moet wat de fractie van GroenLinks betreft, mainstream worden. Duurzame land- en tuinbouw, duurzaam bouwen, duurzame energieproduktie: ze moeten van dure hartstocht van de enkeling het hart van de gehele provincie veroveren. Mobiliteit is realiteit en een groot goed dat ieder gegund moet worden. De toegankelijkheid van vervoersmogelijkheden, zowel qua prijs als aanbod, moeten daarom voor ieder zo optimaal mogelijk zijn. Omwille van de bereikbaarheid en het milieu dringt de fractie van GroenLinks evenwel aan op een forse cultuuromslag wat de middelen betreft waarmee wij ons (laten) vervoeren: het gebruik van de auto moet worden teruggedrongen ten gunste van het openbaar en collectief vervoer, fiets en vervoer over water. Cijfers wijzen uit dat het met de verhouding auto/openbaar vervoer helemaal de verkeerde kant uitgaat. Nu een stap terug doen in het pakket aan maatregelen om het autogebruik financieel of anderszins te ontmoedigen, is om economische en milieuredenen niet verantwoord. Met vervoersmanagement lijkt een goed instrument ontwikkeld te worden om door efficiënter gebruik van 9 6 november 1995

11 de wegen de aanleg van nieuwe wegen te voorkomen. En zo zijn er vele middelen die vooral in combinatie effectief zijn. Als het college maar wil! De aanleg van nieuwe wegen, zoals de N22, die een verkeersaantrekkende werking hebben, mensen uit openbaar vervoersvoorzieningen wegzuigen of waarvoor alternatieven bestaan, zal door de fractie van GroenLinks niet worden gesteund. Wij zijn verheugd met de toezegging van GS dat de verordening stimulering openbaar vervoer gehandhaafd wordt, al is het kinderachtig om dat ten koste te laten gaan van alternatief collectief vervoer. De NS hebben dit jaar station Hilversum uit het intercity-net genomen met een slechtere bediening van deze stad tot gevolg. Het is ook van provinciaal belang dat Hilversum goed per openbaar vervoer bereikbaar blijft. Wij vragen GS bij motie, alles in het werk te stellen om deze verslechtering ongedaan te maken. Wat het transport over water betreft: de vuilverbranding te Alkmaar ontbeert behalve voldoende vuil, ook een aansluiting op het railnet, maar ligt wel langs het Noordhollands kanaal. Daar ligt een milieuvriendelijk alternatief voor het transport over de weg. Een dezer dagen zullen wij in de staten praten over de ondertekening van een convenant tussen Rijk, provincies en gemeenten over de decentralisatie van vervoerstaken naar de provincie. Als het goed is, zal de provincie per 1 januari 1997 de regie krijgen over het stads- en streekvervoer. Wij verheugen ons erop dat wij zullen kunnen bijdragen aan verbeteringen in de dienstverlening, de aansluiting op stads- en railvervoer en het rijden met schonere bussen. Het veronderstelt wel dat de provincie financiële armslag heeft om die verbeteringen door te voeren. De bezuinigingen op het streekvervoer die het Rijk nog voor de decentralisatie wil doorvoeren, moeten dan ook achterwege blijven. Wij vragen het college, hier in Den Haag een stokje voor te steken. In oktober 1993 hebben provinciale staten besloten, emancipatie tot kerntaak te verheffen. Toch hangt de kerntaak nu al aan een zijden draadje. GS hebben bepaald geen warme band met dit onderwerp. Steun voor vrouwenhulpverlening, zelforganisaties en dergelijke wordt afgebouwd. Als stok om de hond te slaan, bedacht men de onderuitputting van de emancipatiepotjes. Maar zelfs nu die stok onschadelijk is gemaakt, wordt de bezuinigingstaakstelling van alvast gehandhaafd. Wij willen zonder deze taakstelling discussiëren over de kerntaak. Wij willen dat de provincie met haar voorwaardenscheppend beleid doorgaat. Zij stelt daarmee burgers en maatschappelijke organisaties in staat, ongelijkheid, discriminatie en achterstanden tegen te gaan. De fractie van GroenLinks-Noord-Holland is op haar beurt bereid, in dit kader zendtijd ter beschikking te stellen aan boerinnen. Wij willen bovendien samen met anderen een daad stellen die zowel de participerende emancipatie van vrouwen als de democratie dient. Het provinciaal beleid ten aanzien van kunst en cultuur kan in het algemeen onze instemming hebben. Het is vernieuwend. Wij ondersteunen experimentele kunstuitingen. Door educatieve programma's moeten zo veel mogelijk mensen met uitingen van moderne kunst kennis kunnen maken. Wij vinden dat de toegankelijkheid van kunst voor een breed publiek aandacht verdient. Wat de Cultuurnota betreft, dringen wij erop aan, een invulling te geven aan het feit dat onze samenleving een multicultureel karakter heeft gekregen. Al meer dan twee decennia woedt het debat over bestuurlijke herindeling voort, deze maanden vooral achter de schermen. Ook de fractie van GroenLinks bezint zich intern op de vraag: wat nu? Een van de zaken waar wij ons sterk voor maken, welke variant van herindeling ook uit de bus rolt, is de uitbreiding van het kiesrecht voor migranten. Indien voorlopig wordt teruggegrepen op de Wgr, dient het om uitvoerende bovenlokale taken te gaan en blijft de democratische controle bij de gemeenten. Het bestuur is in beweging, zoveel is duidelijk. Het gaat de fractie van GroenLinks vooralsnog te ver om van bestuurlijke vernieuwing te spreken. Wij constateren dat "het bestuurlijk vernieuwen" z'n eigen dynamiek heeft gekregen en de link met de samenleving kwijtraakt. "Vernieuwen" is verworden tot een naar binnen gericht strategieproces, dat is gereduceerd tot schrappen in het takenpakket van de provincie. Fractiegenoot Dogan Gök schrijft momenteel een notitie over dit onderwerp en komt binnenkort met voorstellen. Het college hoort nog van ons! De voorzitter deelt mede, dat zijn ingekomen een achttal moties van het lid mevrouw drs J.C.M. Onstenk c.s., luidende als volgt: Motie 60-7 gehoord de beraadslagingen over het Beleidsplan en de Begroting voor 1996; overwegende, -dat korter werken met herbezetting van vrijgekomen uren een van de instrumenten is om werk te scheppen, -dat de provincie zich in het verleden heeft voorgenomen vacatures als 32-uur banen aan te bieden, maar dat dit voornemen tot nu toe tot weinig extra werk heeft geleid, -dat de provincie arbeidsmarktpolitiek niet aan de markt hoeft over te laten maar zelf in het bestrijden van de werkloosheid het goede voorbeeld kan en moet geven; 10 6 november 1995

12 verzoeken GS, -ten spoedigste te onderzoeken tot hoeveel extra (deeltijd) arbeidsplaatsen vrijwillige arbeidsduurverkorting van de provinciale ambtenaren kan leiden indien gegarandeerd wordt dat mensen "inleveren voor werk", -vooruitlopend op de landelijke plannen voor een wet op de loopbaanonderbreking te inventariseren tot hoeveel werkgelegenheid dit vermoedelijk bij de provincie zal leiden, Motie 60-8 (get.) mw J.C.M. Onstenk (get.) C. Bozelie (get.) J.R.A. van den Broek (get.) C.H. Koetsier gehoord de discussie inzake de begroting voor 1996; overwegende dat: -de provincie een centrale rol speelt in het ouderenbeleid in zijn algemeen en daarbij een belangrijke sturende functie heeft t.a.v. de stelselherziening; -aan deze ontwikkeling de snelle groei van het aantal migranten-ouderen parallel loopt; -migranten-ouderen kampen met specifieke problemen op het gebied van wonen en zorg die voortvloeien uit taal- en cultuurbarrières die onder meer een gebrek aan voorlichting met zich meebrengen; -de provincie de instrumenten en netwerken heeft om als een spin in het web een adequaat en integraal pakket aan maatregelen op te stellen, die ertoe leiden dat de specifieke problemen van oudere migranten worden aangepakt; -de signalen uit het veld, zowel van de kant van zelforganisaties van (migranten)ouderen als van de kant van zorgaanbieders, om voor deze doelgroep een specifiek beleid te voeren, steeds luider klinken; vragen het college de bereidheid uit te spreken om: 1.met PS op korte termijn een discussie te voeren over de specifieke problemen van migrantenouderen; 2.met PS, zorgaanbieders, gemeentes en zelforganisaties van (migranten)ouderen na te denken over een integrale aanpak van de woon- en zorgvraagstukken voor migranten-ouderen; nog meer dan nu gebeurt; 3.op basis van deze discussie te zoeken naar benodigde middelen; Motie 60-9 (get.) mw E.L. Declercq (get.) mw J.J. Smit-Boerma (get.) mw M.A.J. van Maastricht-Thijssen (get.) A.H.M. Lauxtermann gehoord de beraadslagingen over het Beleidsplan en de Begroting voor 1996; overwegende, -dat de provincie Noord-Holland sinds 1992 lid is van het Klimaatverbond, waar behalve Noord- Holland vijf andere provincies en ruim honderd Nederlandse gemeenten bij zijn aangesloten, -dat het Klimaatverbond zich onder andere ten doel stelt om de oorzaken van het broeikaseffect te verminderen door de CO 2 -uitstoot voor het jaar 2010 te halveren, -dat Noord-Holland heeft getekend voor een CO 2 - reductie van 5% in het jaar 2000 t.o.v. de uitstoot in 1991, -dat de CO 2 -uitstoot momenteel in het hele land toein plaats van afneemt, ook in onze provincie; gezien -het streven van GS, in het milieubeleid de komende jaren sterk de nadruk te leggen op de uitvoering van bestaand beleid; -de noodzaak om de inspanningen op het gebied van de vermindering van CO 2 -uitstoot te verhogen; nodigen GS uit, -te komen met extra maatregelen op het terrein van energie- en verkeersbeleid die moeten zorgdragen voor uitvoering van het beleidsvoornemen om te komen tot een CO 2 -reductie van 5% in 2000 in Noord-Holland (b.v. stimulering schonere bussen); -in overleg met het Rijk te komen tot invoering van een maximumsnelheid van 100 km/u op snelwegen in de provincie, Motie (get.) mw J.C.M. Onstenk (get.) mw J.J. Smit-Boerma (get.) H.W. Berkhout (get.) mw E.L. Declercq gehoord de beraadslagingen over het Beleidsplan en de Begroting voor 1996; overwegende, 11 6 november 1995

13 -dat beperking van energiegebruik en energiebesparing de kortste weg is naar duurzaamheid; -dat zonne-energie voorts een van de schonere bronnen is die kunnen bijdragen aan een duurzame energievoorziening; -dat tal van experimenten met zonne-energie in de provincie tot waardevolle resultaten hebben geleid en tot toepassing van zonne-energie op grotere schaal (zongericht bouwen, zonneboilers); -dat de stroomopwekking middels zonne-panelen evenwel in kleinschalige experimenten blijft steken; -dat het enorme woningbouwprogramma in de provincie voor de komende decennia een uitgelezen kans biedt om ook zonne-panelen technisch verder te ontwikkelen en op grote schaal af te zetten; spreken uit, dat het nú de tijd is om de experimenteerfase af te sluiten en een doorbraak te bevorderen voor technieken van stroomopwekking via zonnecellen; besluiten, dat de provincie extra inspanningen levert om in overleg met VINEX-gemeenten, nutsbedrijven, BouwWijzer etc. genoemde doorbraak te stimuleren en de weg naar grootschalige, en dus goedkopere toepassing van zonne-panelen te helpen plaveien, Motie (get.) mw J.C.M. Onstenk (get.) G.J.M.A. Le Belle (get.) mw E.L. Declercq (get.) J.R.A. van den Broek gehoord de beraadslagingen over het Beleidsplan en de Begroting voor 1996; overwegende, -dat de invoering van waterschapsbelasting voor ingezetenen in Noord-Holland veel verwarring veroorzaakt en bezwaar ondervindt van met name huurders en mensen met een uitkering; -dat een aantal woningbouwcorporaties hun voordeel van een lagere waterschapsbelasting niet in mindering brengen op de huur, zodat huurders een deel dubbel betalen; -dat deze extra belasting voor veel mensen tot een (te) grote lastenverzwaring leidt, waardoor enkele duizenden Noordhollanders een beroep op kwijtschelding hebben gedaan; -dat het vigerende kwijtscheldingsbeleid van de waterschappen onvoldoende tegemoet komt aan mensen die in financiële problemen verkeren; in aanmerking genomen dat de provincie zich eerder heeft uitgesproken voor een ruimhartig kwijtscheldingsbeleid op dit gebied; nodigen GS uit, -bij de Noordhollandse waterschappen aan te dringen op een soepeler kwijtscheldingsbeleid en een doelmatige voorlichting; -de koepels van woningbouwcorporaties te wijzen op mogelijke fricties in de nieuwe situatie voor met name ingezetenen; -er op toe te zien dat bovengenoemde problemen zich niet herhalen bij de invoering van de waterschapsbelasting voor de ingezetenen van die delen van Amsterdam die momenteel nog buiten het waterschapsregime vallen, Motie (get.) mw J.C.M. Onstenk (get.) Ph.G. de Lange (get.) J.P.M. van Wijk (get.) mw J.J. Smit-Boerma overwegende, -dat de bevordering van de geïntegreerde landbouw een essentieel onderdeel is van de uitvoering van de Agrarische nota; -dat daarbij het gebrek aan afzetmogelijkheden van ecologisch geteelde en bereide produkten nog steeds een knelpunt is; -dat de provinciale staten een voorbeeldfunctie kunnen vervullen; dringen er bij de gedeputeerde staten op aan, in de kantines, het restaurant en bij diverse diensten op ruime schaal ecologische produkten verkrijgbaar te stellen, Motie (get.) mw A.C. van den Berg-Voets (get.) C.H. Koetsier (get.) mw J.J. Smit-Boerma (get.) mw J.C.M. Onstenk gehoord de beraadslagingen over het Beleidsplan en de Begroting voor 1996; overwegende, -dat het verbeteren van de bereikbaarheid een van de 12 6 november 1995

14 kernthema's van deze provincie is; -dat het provinciaal beleid er onder andere op gericht is het gebruik van het openbaar vervoer te bevorderen en de groei van het autoverkeer af te remmen; -dat het uit het intercity-net nemen van station Hilversum door de NS de bereikbaarheid van de stad verslechtert en het recreatief en woonwerkverkeer per automobiel bevordert; -dat het gesprek dat B & W van Hilversum onlangs hadden met NS en andere betrokkenen over de slechtere bediening van de stad in het intercity-net niet tot gewijzigd beleid bij de NS heeft geleid; van mening, dat met deze ontwikkeling de verkeerde weg wordt ingeslagen; dragen GS op, -er alsnog alles aan te doen, station Hilversum met ingang van volgend seizoen terug in het intercitynet van de NS te krijgen; -er bij het Rijk op aan te dringen dat in het proces van verzelfstandiging van de NS garanties worden ingebouwd dat dergelijke verslechteringen in de dienstregeling voortaan worden voorkomen, Motie (get.) mw J.C.M. Onstenk (get.) P.J.M. Poelmann (get.) mw J.J. Smit-Boerma (get.) K. Vroegindeweij gehoord de beraadslagingen over het Beleidsplan en de Begroting voor 1996; overwegende, -dat vrouwen ondanks de vooruitgang die de afgelopen decennia is geboekt nog altijd zijn ondervertegenwoordigd in de meeste organen van openbaar bestuur; -dat het provinciebestuur invloed kan uitoefenen op de in- en samenstelling van de raden die haar adviseren; -dat het democratisch functioneren van de provincie gediend is bij een zo groot mogelijke betrokkenheid en inbreng van vrouwen; besluiten, -dat nieuw in te stellen programma- of adviesraden van de provincie voor de helft uit vrouwen behoren te bestaan; -dat bestaande adviesraden die de evenredige vertegenwoordiging van vrouwen en mannen nog niet benaderen bij het vervullen van vacatures naar dit einddoel toewerken; -dat verordeningen overeenkomstig bovenstaande doelstelling worden aangepast, (get.) mw J.C.M. Onstenk (get.) mw J.J. Smit-Boerma (get.) mw J.E.M. Berman (get.) mw M. Koopman-Krijt Deze moties, die door een genoegzaam aantal leden zijn ondertekend, maken mitsdien onderwerp van beraadslaging uit. De heer Lauxtermann (AOV/OU55+): Mijnheer de voorzitter! Bij ons aantreden op 18 april jongstleden hebben wij onze bezorgdheid uitgesproken over de teneur van het voorgenomen personeelsbeleid van GS. Hoewel het college ons toezegde dat het toewerken naar een verbeterde en efficiëntere werkwijze van het ambtenarenapparaat omzichtig en in voortdurend goed overleg met de medezeggenschapsorganen zou geschieden, moeten wij nu helaas vaststellen dat het college her en der steken heeft laten vallen. Wij verwachten in de toekomst een juist sociaal beleid en zullen het college op dat gebied kritisch volgen. In het collegeprogramma lieten GS de staten weten dat zij voornemens waren, een goed financieel beleid te voeren. Een vereiste daarbij is ons inziens een voorzichtig en een voor iedereen begrijpelijk en te controleren beleid. Collega Lagas zal hierop bij de financiële beschouwingen terugkomen. Ten aanzien van de ruimtelijke ordening en de volkshuisvesting merken wij op dat in 1995 een eenmalige subsidie van 4,8 mln. ter beschikking is gesteld voor adequate ouderenhuisvesting. Voor 1996 is hiervoor slechts 1,5 mln. opgenomen; hetgeen ons ten zeerste verontrust. Het verheugt ons dat de gedeputeerde voor zorg in het Kaderplan 1997/2000 de mogelijkheid biedt om uit het budget voor de ouderenzorg voor dat doel een bedrag aan te wenden, los van het aan de gemeenten toegekende bouwvolume voor ouderenhuisvesting door VROM. Wij bepleiten dat GS daarnaast zullen stimuleren dat bij alle bouwplannen gelet wordt op aanpasbaar bouwen. Dat behoeft - zoals experimenten uitgevoerd door de Stuurgroep experimentele volkshuisvesting en door de Nationale woningraad hebben uitgewezen - niet prijsopdrijvend te werken. Ook het bevorderen van het voor ouderen toegankelijk houden of maken van hun woning, waarbij wij denken aan het plaatsen van een lift tegen de gevel van een galerijflat, zou de bijzondere aandacht van GS moeten hebben. Het betreft meestal relatief eenvoudige aanpassingen, men bespaart verhuiskosten voor ouderen en de ouderen kunnen binnen hun opgebouwde sociale netwerk blijven wonen. Met de openbare veiligheid in onze provincie gaat het steeds verder bergafwaarts. In een gemeente 13 6 november 1995

15 waar voorheen dertien agenten verspreid over twee bureaus voorhanden waren, is nu nog één bureau dat echter ook reeds op sluiten staat. Momenteel rest de burgers daar een politiewagen die af en toe door het dorp snelt, zonder dat de inzittenden ook maar de tijd hebben om eens om zich heen te kijken. Natuurlijk is er ook nog een praatpaal. De heer Bolkestein en zijn partij hebben de schone belofte van landelijk agenten op straat erbij na het binnenhalen van het electorale succes weer schielijk ingeslikt. Hopelijk zullen de kiezers hun hierop bij de volgende verkiezingen afrekenen. Wat het milieu betreft, hecht mijn fractie aan een goed beheer van het grondwaterpeil door middel van beheersing van de onttrekking van dit water ten behoeve van de drinkwatervoorziening, wat reeds geleid heeft tot grote problemen in Santpoort en Bloemendaal. Wij steunen het streven tot het terugdringen van het autogebruik. Daarmee mag echter het aspect van de economische bedrijvigheid, dus van de instandhouding of liefst bevordering van de werkgelegenheid niet in het gedrang komen. Ook dient de mobiliteit van ouderen niet geschaad te worden. Voor deze groep geldt dat de auto vaak de enige mogelijkheid voor sociaal en recreatief vervoer is. Door een beter en betaalbaar openbaar vervoer, aangepast aan behoeften van ouderen, kan een reductie mogelijk zijn. Maar dan kunnen geen dorpen uitgesloten worden van een regelmatig aanbod van openbaar vervoer. Om de behoefte aan een beter en goedkoper openbaar vervoer te kunnen bevredigen, stellen wij voor om accijns te heffen op kerosine voor recreatief vliegverkeer en om middels de tickets luchthavenbelasting voor dit verkeer te heffen. Daar waar het college zijn invloed kan aanwenden, pleiten wij voor een goed arbeidsplaatsengenererend beleid. Daarbij dienen de belangen van alle groeperingen beschermd te worden. Ook die van de hoger opgeleiden en de boven 45- jarigen. Leeftijdsdiscriminatie is een gruwel van de huidige maatschappij die niet krachtig genoeg bestreden kan worden. Een voortschrijdend probleem is de onbekendheid van de burger met het werk van de provincie. De provincie heeft daardoor nog steeds te weinig "gezicht" naar buiten. Wij herhalen onze eerdere aanbeveling, te komen tot een indringende en rechtstreekse informatie aan de burgers door middel van provinciale televisie en radio. Het ouderenbeleid in onze provincie is - zeker na het aantreden van dit college - in beweging. Tot aan de Raad van State hebben bejaardenoorden de plannen van het vorige college bestreden. De vraag blijft of daarmee de belangen van de bewoners van die huizen - waar het toch allemaal om draait - wel zo gediend waren. In navolging van de staatssecretaris van WVS heeft de nieuw aangetreden gedeputeerde voor zorg de zaken van meet af aan voortvarend aangepakt. Het slechten van heilige huisjes en het doen van noodzakelijke ingrepen, worden door de betrokkenen vaak ervaren als het lopen van een olifant door de porseleinkast. Dit veroorzaakt pijn. Maar het uiteindelijke doel, te komen tot een beheersbare, betaalbare en aan de eisen des tijds aangepaste ouderenzorg, heiligt die middelen. Mijn fractie spreekt dan ook het vertrouwen uit in het uitgestippelde beleid, zij het dat ook wij nog wat indringende vragen hebben en ook aanzetten willen geven tot enige modificatie. De rijksoverheid wil nu ook de ouderenzorg doordecentraliseren naar de gemeenten. Daarbij zou de provincie - althans voorlopig - nog belast blijven met de planning en de inspectie van de bejaardenoorden. Gezien de negatieve ervaringen met doordecentralisatie, zoals de uitvoering van de bijzondere bijstand en de Wet voorzieningen gehandicapten, waarvan veel gemeenten geen goed respectievelijk oneigenlijk gebruik maken, vrezen wij dat er brokken gemaakt worden. Wij pleiten voor een veel grotere invloed van de provincie. Wij verheugen ons erop dat GS voornemens zijn, bij het kabinet een additionele verhoging van de toegewezen middelen voor thuiszorg te bepleiten. In dat kader herhalen wij ons bezwaar tegen het zonder enige selectie inzetten van langdurig werklozen en mensen uit andere achterstandsgroeperingen. Immers, voor een goede uitvoering van de zorg en de vereiste bevrediging ervan door alle betrokkenen is een positieve motivatie een eerste vereiste. Daarom dringen wij nogmaals aan op een goede opleiding en op een voortdurende begeleiding. Tevens bepleiten wij nogmaals, de bejaardenoorden aan te stellen als centraal punt van waaruit alle mogelijke soorten van hulp geboden wordt. In de beleidsvoornemens van het Rijk lezen wij geen duidelijke visie ten aanzien van de regiovorming binnen de ouderenzorg. Die visie is ons inziens onontbeerlijk. Ook een richtlijn op welke wijze omgegaan moet worden met de restwaarde van te sluiten bejaardenoorden ontbreekt, waardoor provincies nogal eens afwijkende standpunten innemen. Is IPO-overleg hierover een goede zaak? Ook zou het Rijk duidelijk kunnen zijn in het stellen van een maximumverzorgingsprijs, waardoor besturen van bejaardenoorden hun plannen daarop kunnen richten. Over het op 24 oktober jongstleden uitgebrachte beleidskader verzorging, inclusief de voorlopige uitgangspunten van het plan 1997/2000, merken wij het volgende op. Het gestelde in paragraaf 6 kunnen wij niet volgen, daar ons inziens de WBO daarin voorziet. Wij verwachten dat het Rijk de regeling zal blijven honoreren en dat zij te zijner tijd overgenomen wordt door de AWBZ. De in paragraaf 9 berekende extra reductie van het aantal verzorgingsplaatsen is gebaseerd op harde, doch reële cijfers. Die laten geen ruimte voor toch niet te realiseren illusies. In zorgvuldig overleg met alle betrokkenen zal dit proces op gang moeten komen en 14 6 november 1995

16 wel zodanig dat de individuele zorgvrager er geen nadeel van zal ondervinden. In paragraaf 12 wordt tehuizen de mogelijkheid geboden, uit te treden uit het zorgcircuit. Beogen GS de als gevolg daarvan te realiseren substitutie te financieren uit het WBObudget? Wij ondersteunen hetgeen in paragraaf 17 wordt gesteld omtrent eventueel extra te realiseren seniorenwoningen ten volle. Hoewel de NVO nogal verbaasd reageert op het verzoek van GS om uiterlijk begin februari hun visie op de toekomst bekend te maken, menen wij dit verzoek van harte te moeten ondersteunen. Immers, van een goed ondernemer mag verwacht worden dat een langere-termijnvisie reeds aanwezig is of dat er ieder geval reeds over gesproken is en dat de voorbereidingen zijn aangevangen. De overheidsplannen komen nu toch ook weer niet als donderslagen bij heldere hemel! Bij de vaststelling van de doeluitkering door het Rijk, dient deze overheid bij meerjarenplanningen toch rekening te houden met de voortschrijdende inflatie? Waar vinden wij dat in de opsomming van GS terug? Ook van de jaarlijkse groei van die uitkering - zie pagina 20 van het plan van WVS - vinden wij niets terug in de plannen van GS. Heeft Noord-Holland binnen de WBO geen reserves opgebouwd? Als dat het geval is, waar zijn die dan opgenomen en waaraan denken GS die binnen de wettelijke termijn van drie jaar te besteden? De notitie Zorg, welzijn en wonen voor ouderen in Noord-Holland tot het jaar 2001 van de NVO en de inleidingen die vertegenwoordigers van die organisatie tijdens de drie minisymposia hielden, ademen een uiterst negatieve instelling uit. Alleen al de zinsnede "Het zijn de instellingen, die de afgelopen jaren in Noord-Holland voor de continuïteit in de zorg voor ouderen hebben gezorgd en niet de provinciale overheid" spreekt boekdelen. Men bedoelt kennelijk te zeggen dat alles bij het oude moet blijven. Ook vindt men dat bejaardenoorden er nu eenmaal zijn en dat alleen daarom al ouderen - of zij willen of niet - verzorging moeten blijven afnemen. Volgens de NVO moeten ook de laaggeïndiceerden opgenomen blijven, ook al vindt die categorie bewoners reeds jaren dat de woonsfeer in hun huis verslechtert door de toenemende verzorgingsbehoefte van de overige bewoners. Ouderen willen niet dagelijks geconfronteerd worden met hun voorland: lichamelijke aftakeling, dan wel decorumverlies. Alleen al om die reden kan het verzorgingshuis in zijn huidige vorm niet blijven bestaan. De suggestie dat de provincie bij sluiting bewoners onverhoeds en massaal dwingt, hun huis te verlaten, is op zichzelf reeds tendentieus. Met die suggestie jaag je de bewoners alleen maar op stang en bevorder je slechts de polarisatie. In de betogen van de NVO missen wij opmerkingen over vereenzaming van ouderen binnen het bejaardenoord, over problemen met wederzijdse acceptatie door de bewoners, over het probleem van hospitalisatie en over de negatieve gevolgen van de betutteling van ouderen die van de ene dag op de andere niet meer mogen koken, stofzuigen of hun wasje doen. Gezien het bovenstaande bestrijden wij dan ook de opvatting van de NVO dat door opname in het verzorgingshuis de zorgzwaarte zou afnemen. Wij missen het betoog dat veel ouderen zich uit pure armoede laten opnemen. Welke alleenstaande AOWer beschikt over een ruim zak- en kleedgeld en gratis sociaal-culturele voorzieningen? Daarom missen wij ook een dringende vraag van de VNO aan GS om vanuit het zorgvernieuwingsfonds gelden ter beschikking te stellen om aan die misstand een eind te maken. Daarentegen zou de NVO er goed aan doen om de leden te stimuleren, te onderzoeken of zij wellicht door betere inzet van financiën, diensten en menskracht met de verlaagde budgetten de bewoners betere zorg kunnen leveren. Te denken valt daarbij aan regionale clustering van organisaties met één centraal bestuur, één directie, een gezamenlijke inkoop en administratie en flexibele inzet van menskracht over de aangesloten instellingen. Het is ons een doorn in het oog dat in alle stukken en ook tijdens de drie minisymposia het begrip "zorg voor ouderen" synoniem schijnt te zijn aan "verzorging van ouderen". Het eerste begrip is veelomvattender en houdt in: de zorg voor aangepaste en betaalbare huisvesting, een goede infrastructuur, een goede bereikbaarheid door middel van naadloos op elkaar aansluitende openbaarvervoersvoorzieningen en een project voor ouderenvervoer, ontmoetings- en dienstencentra en - last but not least - een gegarandeerde openbare veiligheid. Wat dat laatste betreft, ervaren wij het als hemeltergend om uit de mond van de heer Pennekamp van WVS te moeten horen dat vadertje staat zo goed voor de oudjes zorgt, omdat zij nu toch 's middags in de gelegenheid gesteld worden, culturele manifestaties te bezoeken. Dus de oudjes mogen nu fijn samen met de kleintjes naar de kindermatinee. Sfeervol 's avonds uitgaan of een gezellig dineetje is er voor hen niet meer bij, want dan moet het Rijk voor meer veiligheid op straat zorgen. Dat is in Den Haag allang een onbekend begrip. Wij wachten nu nog op de oekaze van WVS, de energievoorzieningen in complexen voor ouderen 's avonds na Sesamstraat en het Jeugdjournaal te beperken, zodat oudjes tegelijk met de kleintjes naar bed kunnen. Dat scheelt nog menskracht ook! Natuurlijk moeten, zeker de ouderen die nog zelfstandig wonen, zich dan wel een hond aanschaffen - als zij die tenminste kunnen betalen - en hun woning voorzien van dievenklauwen, sloten, alarm, schuiven en knippen om te voorkomen dat zij in plaats van op straat nu ook in huis beroofd worden. Als WVS de ouderen serieus neemt en emancipatie hoog in het vaandel heeft, mag de heer Pennekamp zich hier nog wel eens op beraden. Misschien kunnen de ouderenbonden hem de goede weg wijzen. In het stappenplan om tot realisering van het 15 6 november 1995

17 Kaderplan 1997/2000 te komen, vindt er in de periode van 19 november t/m 26 februari geen overleg plaats, maar kunnen plannen worden ingediend. Wij pleiten ervoor dat alle betrokkenen steeds een kopie van alle plannen ontvangen en aan de hand daarvan om tussentijds beraad kunnen vragen. Dit om te voorkomen dat men later voor een voldongen feit geplaatst wordt. Mijnheer de voorzitter! Oud zijn, is niet per definitie ziek zijn. Daarom is het niet juist, de belangen van ouderen exclusief te laten behartigen door de patiëntenplatforms, nog los van het reeds eerder door ons geconstateerde feit dat deze platforms nog lang niet geëquipeerd zijn om als volwaardig gesprekspartner te kunnen fungeren. De meeste ouderen zijn aangesloten bij hun eigen consumentenorganisaties: de drie ouderenbonden. Inmiddels zijn dat er nu reeds vier. Hoewel ouderenbonden een veel breder gamma van ouderenzaken behartigen en zij reeds lang beter georganiseerd en geëquipeerd zijn, zijn zij genegen, samen te werken met de patiëntenplatforms, maar zij willen daarin beslist - en ons inziens terecht - niet opgaan. Wanneer het het college menens is, als het stelt dat het steeds zijn plannen ten aanzien van de ouderenzorg structureel wil toetsen aan de belangen van alle betrokkenen, dan zijn de erkenning en de financiële ondersteuning van de ouderenbonden logische gevolgen. Deze bonden dienen als gelijkwaardige gesprekspartners geaccepteerd te worden en niet gedegradeerd tot een adviesorgaan. Zij vertegenwoordigen namelijk expliciet de belangen van de meest betrokkenen: de ouderen van Noord- Holland zelf. De heer Kruijmer (RPF/GPV): Mijnheer de voorzitter! Gaarne maak ik namens de RPF/GPVfractie van de gelegenheid gebruik, een reactie te geven op de begroting voor het jaar Met een totale spreektijd van een halfuur zal ik mij uiteraard moeten beperken tot een selectie uit hetgeen mijn fractie heeft op te merken over deze begroting. Het lijkt mij goed, te starten met een enkele opmerking over de provincie nieuwe stijl. Hoe wij daar ook over mogen denken, wij kunnen niet om het feit heen dat voor de burger de provincie de meest onbekende is van de drie bestuurslagen. De meeste burgers merken niet veel van de provincie. Het enige wat jaarlijks merkbaar is, als tenminste de acceptgiro van de motorrijtuigenbelasting bestudeerd wordt, zijn de opcenten op die belasting. Daarnaast wordt zo nu en dan melding gemaakt van een provinciale subsidie. Mijnheer de voorzitter! Wij accepteren die als een feit; de taken van de provincie zijn niet anders. Echter, moet er dan niets veranderen? Zeker wel! Het eerste wat wij willen doen, is de onbekendheid wegnemen bij burgers over wat de provincie nu allemaal wel doet. Wij zijn van mening dat dit voor een moderne organisatie in deze tijd een "must" is. Daarmee zitten wij direct op het terrein van de publiciteit. Wij ondersteunen het streven, door middel van de media de burger vaker en regelmatiger te informeren over het handelen van de provincie. Daarmee zal de provincie voor de burger meer herkenbaar worden en misschien zal dit zelfs een positieve invloed hebben op de belangstelling voor de verkiezingen van de provinciale staten. Dus meer publiciteit en, waar mogelijk, regionaal gericht. Daar liggen volgens onze fractie volop mogelijkheden. De regio's zijn namelijk de levende gemeenschappen in de provincies; zij vormen de functionele eenheden. Komen wij niet bij voortduring het regionale plan tegen? Wij kennen het regionale volkshuisvestingsplan, het regionale verkeers- en vervoerplan, de regionale zorgvisie, de regionale streekplanbenadering enzovoorts. Kortom, de regio is meer dan de provincie een levendige functionele eenheid. Een bestuurslaag daaraan verbinden ligt voor de hand, maar er is anders beslist. Bij al deze regionale zaken speelt ook de provincie haar rol, deels uitvoerend, deels coördinerend of ondersteunend. Bij deze activiteiten kan de provincie nieuwe stijl zich duidelijk profileren. Voor onze fractie is dat niet een provincie die eerst meekijkt, daarna meeluistert, wat over kan gaan in meedenken en zelfs kan resulteren in meedoen. Uitgangspunt moet zijn dat helder is wie wat doet. Derhalve zijn duidelijke afspraken nodig met als uitgangspunt: laat wat door de lagere overheden gedaan kan worden ook doen door die overheid en daar waar noodzakelijk treedt de provincie op. De provincie als partner van de regio is voor ons het kenmerk, de nieuwe hoofdtaak van de provincie nieuwe stijl. Het lijkt ons goed, dit regionale werk van de provincie te koppelen aan gerichte regionale publiciteit. Voorzitter! In het begin heb ik gezegd dat de provincie in haar handelen bij de burger niet al te bekend is. Dit geldt natuurlijk nog meer voor de provinciale staten en dan vooral voor hun werk in commissie- en statenvergadering. Ik moet hier overigens voorzichtig zijn, daar het zeker niet voor elk beleidsterrein geldt. Toch komt het naar onze mening veel voor, dat de provinciale staten aan bod komen aan het eind van het besluitvormingstraject in plaats van aan het begin daarvan of tijdens dat traject. Te weinig wordt de fundamentele discussie over de aanpak van de problemen gevoerd. Te veel worden provinciale staten geconfronteerd met dichtgetimmerde zaken. Een veranderde aanpak zal de democratie ten goede komen en het gezicht van de provincie ten opzichte van de burger verlevendigen. Met het volgende punt, waarmee de provincie zich meer kan profileren, komen wij op het terrein van normen en waarden; een terrein dat zich mag verheugen op een toenemende belangstelling, zeker de laatste tijd zowel in de politiek als in de media. Te veel worden de problemen in de maatschappij vanuit een financieel-economische invalshoek bekeken. De RPF/GPV-fractie is van mening dat bij veel problemen ook de normen en waarden van de burger 16 6 november 1995

18 een rol spelen. Het wordt tijd dat ook de overheid zich weer op dit terrein begeeft. Oplossingen zoals: geef de burger werk, veiligheid, recreatie, een schoon milieu enzovoorts - hoe belangrijk deze zaken ook mogen zijn - schieten naar onze mening tekort om uiteindelijk te komen tot een duurzame samenleving. Een duurzame samenleving heeft ook een sterke relatie met het terrein van normen en waarden. Nogmaals, voor de provincie liggen hier mogelijkheden om zich ten opzichte van de burger meer te profileren. Voorzitter: de heer Achterstraat De heer Kruijmer (RPF/GPV): Voorzitter! Van de provincie nieuwe stijl naar de strategiediscussie binnen de provincie. Hoe staat het ermee? Hoewel er in 1994 keurige tijdsplanningen inzake de wijze waarop moet worden omgegaan met stimuleringstaken, herijkingstaken en de strategieprojecten zijn opgesteld en goedgekeurd, ontbreekt een goede voortgangsrapportage. Hoe het staat met de uitvoering en of een en ander overeenkomstig de planningen is, is mijn fractie volstrekt onduidelijk. Dit geldt derhalve ook voor het extra geld dat het college denkt nodig te hebben voor de verdere uitwerking. De RPF/GPV-fractie vindt dat het tijd wordt, het strategieproces te ontdoen van alle franje en dat wij teruggaan naar de kern van de zaak. De provincie wil zoveel mogelijk integraal gaan werken. Daarbij komt nog dat een jarenlang verblijf in de proeftuinen van de strategieprojecten toch wel een wat luxueuze manier van voorbereiden is. Wij zijn van mening dat het tijd wordt, over te gaan tot de daadwerkelijke invoering ervan in de bestaande organisatie; te meer daar op dit moment reeds strategieprojecten voor eventueel nieuw beleid gebruikt worden. Hoe eerder deze hindernis van de complete invoering genomen is, des te beter. Daar waar mogelijk moet het integrale werken worden ondergebracht in de lijnorganisatie en de rest in multidisciplinaire projectgroepen. Dit invoeringsproces kan prima met begeleiding van de commissie Middelen gebeuren. De rol van de klankbordgroep lijkt ons dan overbodig geworden. Overigens ga ik er hierbij uiteraard van uit dat er voldoende draagvlak in de organisatie voor deze zaak is. Is dat niet het geval, dan komen wij in een geheel andere discussie terecht. Voorzitter! Van strategie naar ouderenzorg. Laat ik beginnen met het laatste WBO-plan. In het voorgaande heb ik gezegd dat een van de onderdelen van de provincie nieuwe stijl een opwaardering van de provinciale beleidsdiscussie kan zijn. Wanneer ik echter de gang van zaken rond het nieuwe WBO-plan bezie, dan vervult mij dit met zorg. Hoewel de provincie reeds maanden lang contact heeft met het veld over het nieuwe plan is daar in de commissie nog geen enkele discussie over gevoerd. Wij mogen dit afgeronde plan eventjes tussen de twee begrotingsvergadering in behandelen. Over ongeveer een jaar mogen wij er nog een laatste keer over spreken. Juist in deze tijd van duidelijk afnemende financiële ruimte voor de ouderenzorg, is een breed gevoerde discussie met provinciale staten op haar plaats. Op deze manier kunnen de problemen zo goed mogelijk voor de ouderen opgelost worden. Dit geldt te meer daar er extra verzorgingsplaatsen ingeleverd moeten worden tengevolge van gebrekkig provinciaal handelen in het verleden. Wij hebben wat dit betreft nog iets goed te maken. De toekomstige rol van de provincie op het terrein van zorg en verpleging wordt enorm beperkt door de rijksoverheid. Welke rol ziet het college in de toekomst nog voor de provincie weggelegd op dit terrein? Wij denken dat juist hier geldt dat de provincie de partner is van de regio, dus van de zorgregio. Wat het ook wordt in de toekomst, het zal onvermijdelijk invloed hebben op de ambtelijke afdelingen, naar functie en grootte. Op welke termijn kunnen wij plannen tegemoet zien waarin deze teruggang wordt verwerkt? Mijnheer de voorzitter! Nu enkele opmerkingen over normen en waarden; een onderwerp dat bij de RPF/GPV altijd een belangrijke rol heeft gespeeld. In relatie met hulpverlening en emancipatie wil ik er hier nog iets verder op ingaan. Allerlei maatregelen van de overheid op dit terrein hebben in sommige gevallen weinig resultaat daar geen rekening gehouden wordt met het feit dat soms de structurele oorzaak ligt op het terrein van normen en waarden, de manier waarop mensen leven. Op het terrein van het fysische milieu - lucht, water en bodem - is dit alles duidelijk. Het bouwwerk van regels, wetten en verbanden is van natuurwetenschappelijke aard en nog steeds universeel. Het verband tussen oorzaak en gevolg is helder en wordt algemeen geaccepteerd. Op het terrein van het sociaal-culturele milieu ligt dit gecompliceerder, daar de maatschappij aan normen en waarden steeds minder een universele geldigheid toekent. Wij betreuren dit. Wij willen er één zaak uitlichten die voor de fractie van RPF/GPV van enorm belang is en dat is het volledige gezin. Voor de RPF/GPV is dit een universele waarde. Voorzitter! Wij zien dat in de Verenigde Staten bevolkingsgroepen teloor gaan door het ontbreken van een gezinsstructuur, zoals ze zelf te kennen geven en wij zien dat de hoofdproducent van de jeugdcriminaliteit het onvolledige gezin is. Dat zijn feiten waar wij niet omheen kunnen, waar wij wat mee moeten doen. Dat er ook in Nederland bevolkingsgroepen zijn waarbij het percentage onvolledige gezinnen soms hoog is - in sommige gevallen meer dan 50% - mag in dit verband zeker als aandachtspunt genoemd worden. Voor de RPF/GPV-fractie wil het voorgaande zeggen dat bij de hulpverlening, emancipatieactiviteiten en dergelijke het gezin een plaats moet krijgen. Daar waar mogelijk moeten het gezin en de opvoeding versterkt worden om een structurele oplossing te bereiken. Gezinstherapie, waarbij niet 17 6 november 1995

19 alleen het kind, maar de gehele thuissituatie een goede begeleiding krijgt, zoals in de Friese jeugdhulpverlening al enige tijd het geval is, ontbreekt in Noord-Holland. De RPF/GPV-fractie wil dan ook pleiten voor een structurele plaats van het gezin in de jeugdhulpverlening. Als RPF en GPV zijn wij er op grond van de Bijbel van overtuigd dat het goede gezin de basis vormt voor een goede en duurzame samenleving. Daar ontmoeten heden, verleden en toekomst elkaar; daar vindt ook de overdracht plaats van normen en waarden. Investeren in het gezin is dan ook de moeite waard in het streven naar een duurzame samenleving. Mijnheer de voorzitter! Van de kwaliteit van de sociaal-culturele leefomgeving naar de kwaliteit van de fysieke leefomgeving, zoals wij die tegenkomen in hoofdstuk 4 van het Beleidsplan In dit Beleidsplan wordt een aantal interessante accenten gelegd die evenwel niet financieel vertaald worden, maar mogelijk gebeurt dat in 1996 wel op andere manieren. Wij steunen het gebiedsgerichte beleid, zoals dat met name ten aanzien van het integraal waterbeheer wordt voorgesteld. Dit kan verder worden verbreed naar de andere milieucompartimenten, zelfs tot de invulling van de begrippen "leefbaarheid" en "duurzaamheid". Het gebiedsgerichte beleid vormt een goede benaderingsrichting om via uitvoering een betere kwaliteit van de ruimtelijke omgeving te bewerkstelligen. De speciale aandacht die gevraagd wordt voor de problematiek van de baggerspecie wordt gesteund. Dit is de problematiek van de onzichtbare, vervuilde waterbodems. Het gebrek aan berglocaties blokkeert elke aanpak van bijna welk slootje dan ook. Dit klemt te meer daar de aanpak van het watersysteem prioriteit dient te krijgen indien het gaat om de leefbaarheid. Nu er reeds zoveel gebeurt om de kwaliteit van het water te verbeteren, vormen de onderwaterbodems thans de grootste rem op de verdere kwaliteitsverbetering van het water. Voorzitter! Een enkele globale opmerking over de ruimtelijke ordening met betrekking tot de Randstad en het Groene Hart. Het is ons allen bekend dat er een enorme druk is in de richting van verdere verstedelijking en industrialisering. De ene groei roept de andere groei op. Daar staat tegenover de breed gedragen wens voor het behoud van de vrije onbebouwde groene ruimte en het vrije water. Laten wij duidelijk zijn: deze zaken zijn niet met elkaar in overeenstemming te brengen. Laten wij elkaar niet voor de gek houden. Realisatie van de ene wens gaat ten koste van de andere. De RPF/GPV-fractie ziet hier toch een mogelijkheid om die druk te verminderen. Wij denken dat wij dan niet meer spreken over de regio Randstad met al haar wensen maar over de regio Nederland met al haar mogelijkheden. Laten wij het proces op gang brengen waardoor de Randstad ontlast wordt. Uit onderzoek blijkt dat er nu al een verplaatsing is van economische bedrijvigheid naar het oosten en zuiden van Nederland. Laten wij als provincie dat proces ondersteunen en stimuleren. Wij zijn ons ervan bewust dat de provincie op dit terrein weinig echte middelen heeft, maar als een dergelijke gedachte ook door de andere provincies en het IPO verder uitgedragen wordt, dan zal zij ook echt werken; ontlasting van de Randstad naar het oosten en zuiden van Nederland, maar ook naar de Kop van Noord-Holland en Flevoland. Het geheel wel uiteraard met behoud van de sterke punten van de Randstad, zoals Schiphol en de havens. Kortom, spreiding van activiteiten over geheel Nederland. Als dit lukt, betekent dit het behoud van het Groene Hart met de mogelijkheid van - toch nog - uitbreiding van de kleine kernen aldaar. Dan kunnen wij ook meer resultaat verwachten van de begeleiding van de zijde van de provincie bij de ontwikkeling van de natuurlijke landschappen in Noord-Holland, het vinden van evenwicht tussen agrarische en natuurbelangen en tussen stedelijke en landschappelijke belangen. Wij blijven erop vertrouwen dat de provincie in het licht van de sterke verstedelijkingsbehoefte van de Randstad toch krachtig zal blijven opkomen voor voldoende groene openbare ruimte die kan dienen voor de agrarische produkten en voor recreatie van de stedelingen. Overigens, deze spreiding vereist een goede infrastructuur. Dat wil zeggen: versnelde aanleg van wegen. Daarbij moeten wij naar onze mening wegen aanleggen zuiver als verbinding van centra en niet met de bedoeling dat langs de gehele lengte woningbouw en economische bedrijvigheid mogelijk is. Dit zal de weerstand tegen de aanleg van een aantal wegen zeker doen verminderen. Mijnheer de voorzitter! Over Amsterdam met zijn grootstedelijke problematiek willen wij zeer kort zijn. Wij ondersteunen de huidige richting van aanpak door samenwerking van de verschillende gemeenten bij de concrete problemen. Bij al deze zaken zal een en ander ook geplaatst moeten worden in het licht van de demografische ontwikkeling van Amsterdam; dus geen nieuwe bestuurlijke constructie. Daar is al lang genoeg over gepraat en zonder resultaat. Het is zeker dat deze weg van de praktische aanpak ook niet over rozen zal gaan, maar wij zien geen andere mogelijkheid. Misschien dat de problemen van deze richting de basis zullen vormen voor een eventuele toekomstige bestuurlijke verandering. Wat de economische zaken betreft, ondersteunen wij het provinciale technologiebeleid. Hoewel wij met dit beleid zeker niet het gehele MKB bereiken, is dit geen reden om dit werk te staken. Daarvoor is het te belangrijk. Wij volgen met belangstelling de voortgang van het Resider-project. Wat de ontwikkelingen op het terrein van de computercommunicatie betreft, vragen wij speciale aandacht voor de vele mogelijkheden van het wereldwijde netwerk internet: van het eenvoudige elektronische berichtenverkeer tot de raadpleging van uitgebreide databanken. Het bedrijfsleven maakt in hoog tempo meer en meer van dit netwerk gebruik. Het zou in dit verband interessant zijn, te 18 6 november 1995

20 onderzoeken in hoeverre het zinvol is, de provinciale bestanden en de provinciale nieuwsvoorziening aan internet te koppelen. Analoog aan de digitale stad van Amsterdam behoort de digitale provincie Noord- Holland op internet zeker tot de mogelijkheden. Een wat soberder beeldbepalend element voor het provinciehuis en het college heeft de financiële ruimte voor een onderzoek in deze richting. Gaarne een reactie. Voorzitter! Voor ik afsluit, rest mij nog een enkele opmerking over de financiën, de posterioriteiten en de prioriteiten. De marges zijn klein. Op een begroting van 940 mln. heeft het college ruim 40 posterioriteiten met een waarde van 4 mln. en een kleine 50 prioriteiten ten bedrage van ruim 11 mln. De bedragen van 4 en 11 mln. zijn marginaal, afgezet tegen het totaal van 940 mln. Dat neemt niet weg dat het voor de betrokken organisatie een zeer belangrijke bijdrage kan zijn. Ik wil een posterioriteit noemen, waaraan wij zeker niet onze goedkeuring zullen geven, namelijk de beëindiging van de subsidie aan de drie historische verenigingen. Dit is zeker geen provincie nieuwe stijl. Zonder uitgebreid in te gaan op de prioriteiten, wil ik er enkele onderstrepen, die zeker de volle steun van de RPF/GPV-fractie hebben. Dit zijn: het extra budget communicatie, overigens wel met een soberder beeldbepalend element, voortzetting project geïntegreerde landbouw, bevordering deeltaxisystemen, de bijdrage aan de Rijkswerf Den Helder, uitvoering technologieprogramma en de extra gelden voor wonen, zorg en huisvesting ten behoeve van ouderen. Ik sluit af met nog eenmaal de naar de mening van de RPF/GPV-fractie hoofdtaak van de provincie nieuwe stijl te noemen: de provincie als partner van de regio. Daarbij kan dan alles meegenomen worden wat in de proeftuinen van de strategieprojecten verbouwd en geoogst is en wat in de toekomst nog op die terreinen geproduceerd zal worden. Ten slotte, mijnheer de voorzitter, wensen wij uw college voor de komende periode bij al het werk Gods zegen toe. Voorzitter: de heer Van Kemenade De heer J.P.M van Wijk (Socialistische Partij): Voorzitter! De afgelopen zes maanden is voor mij een tijd geweest van luisteren en kijken. Ik wil dan ook even stilstaan bij de hulp die ik heb ondervonden van de ambtenaren en mijn dank daarvoor overbrengen. Het zou jammer zijn, als in de toekomst door fusies en door het afstoten van taken de werkgelegenheid van deze ambtenaren in gevaar komt. Waar ik veel aan heb gehad en ook kennis heb opgedaan, waren de werkbezoeken in de provincie. Ik denk daarbij aan de milieuvriendelijke land- en tuinbouw en aan de brede belangstelling van meerdere landbouwers hiervoor. Ik kom overigens later terug op studiereizen en bezoeken. Ook de uitbreiding van de bedrijfsterreinen, met uitzondering van de huisvuilcentrale bij Alkmaar, waar ik nog op terugkom, voor meer werkgelegenheid is goed. Er moet meer aandacht aan de natuur en het landschap besteed worden. De toekomstige ontgronding van Haarlemmerliede, de komende woningbouw in het IJmeer, de ontsiering van de omgeving door de huisvuilcentrale bij Alkmaar, de aanleg van een groot motorcrossterrein, de bloembollenteelt en de glastuinbouw zijn voorbeelden van de afbraak van natuur en landschap. Over de vraag waar betaalbare en aanpasbare - dit is relatief zeer goedkoop - sociale woningbouw in de provincie plaats moet vinden, wordt nog steeds onderling gestreden door de gemeenten. De eigen macht van de gemeentebestuurders en de projectontwikkelaars heeft blijkbaar een hogere prioriteit voor het college dan het recht van duizenden mensen op een dak boven hun hoofd. Voorzitter! Er dienen goede busverbindingen te komen tussen de plaatsen en dorpen verder op het platteland. Dit is essentieel voor de verdere groei van de provincie. De SP-fractie heeft in januari 1993 een rapport uitgebracht onder de titel "Schiphol stop". Ik ben gaarne bereid dat aan het college te overhandigen. Onze nationale luchthaven is zeer belangrijk voor de welvaart en de economie. Het aantal passagiers groeit tot 50 miljoen in De uitbreiding van Schiphol kost overigens meer dan alleen maar geld. Schiphol ligt tussen grote woongebieden, waar nu al dagelijks een aanslag op het welzijn en de gezondheid van de bevolking plaatsvindt. De conclusie is dat de prijs te hoog is. Daarom wordt het tijd voor echte maatregelen in het belang van de bevolking en in het belang van Schiphol. Ook de nachtvluchten zijn een grote ergernis voor jong en oud in verband met de geluidsoverlast. Volgens onderzoeken moeten woningen geïsoleerd worden. De SP-fractie stelt dit aantal op In Hongkong, Osaka en Seoul denkt men over of is men al bezig met het aanleggen van een vliegveld voor de kust. De fractie van de SP staat een dergelijke oplossing ook voor ons land al een aantal jaren voor. Het krantebericht van 21 oktober jongstleden over plannen voor een vliegveld voor de kust was voor de SP een zeer aangename ondersteuning van haar ideeën op dit punt. Ook de VVD-gedeputeerde De Boer was enthousiast, maar de PvdA-gedeputeerde De Zeeuw niet. Waarom niet? Met welke cijfers en andere bewijzen kan hij aantoonbaar maken dat dit plan niet door moet gaan? Er wordt gezegd dat de aanleg van de vijfde baan banen op zal leveren. Als Schiphol geprivatiseerd wordt, is dat aantal een utopie. De Amsterdamse yuppiewijk IJburg in het IJmeer is weer een vernietiging van natuur en waterlandschap. Er wordt een klein aantal sociale huurwoningen gebouwd waarvan de aanvangshuren zeer hoog zullen zijn. Na één huurverhoging zullen deze "sociale" huurwoningen in de vrije sector terechtkomen. Over sociale huurwoningen gesproken, voorzitter, door de huurverhogingen komen veel 19 6 november 1995