Verantwoording. Beroepsopdracht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Verantwoording. Beroepsopdracht"

Transcriptie

1 Verantwoording Beroepsopdracht Ontwerp een (interactieve) website met informatie over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij oncologische aandoeningen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker. Sabine van Velde Jarno Vriezekolk Amsterdam juni 2008

2 Inhoud 1 Inleiding Probleemomschrijving Oncologie in Nederland Oncologie bij de Zorggroep Almere Vraagstelling Methode Resultaten Oefentherapie Spierkrachttraining en uithoudingsvermogentraining Groepstraining Schouderfunctietraining Looptraining Cognitieve gedragstherapie Ontspannings- en ademhalingstherapie Adviezen en voorlichting Verantwoording website Verantwoording ieders aandeel in het project Wat is door wie geschreven? Het proces Welke problemen hebben zich voorgedaan Sterke punten van het project Zwakke punten van het project Urenverantwoording Bronnen

3 1 Inleiding Vanuit opleiding fysiotherapie aan de Hogeschool van Amsterdam, worden de studenten geacht in de hoofdfase van hun opleiding een beroepsopdracht uit te voeren. Voor deze beroepsopdracht (BO) heeft onze projectgroep een opdracht gekregen van een externe opdrachtgever, zorgcentrum De Driehoek in Almere afdeling fysiotherapie. De Driehoek had nog geen website om hun informatie over oncologische aandoeningen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker openbaar te maken voor patiënten of hulpverleners. Vandaar dat ze ons gevraagd hebben om een (interactieve) website te maken over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij kanker gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker. De opdracht zou in eerste instantie over nek- en/of schouderklachten gaan, met deze klachten had de projectgroep al de nodige ervaring. Omdat de opdracht door omstandigheden veranderd moest worden, is de opdracht gericht op oncologische aandoeningen. De project groep had nog geen ervaring met oncologische aandoeningen, dit betekent dat we ons eerst goed hebben moeten verdiepen in de kennis over oncologische aandoeningen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker. Het eindproduct, een (interactieve) website over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij kanker gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker, is het resultaat van 8 weken research naar kanker en de fysiotherapeutische mogelijkheden bij kanker. In dit document kunt u onze keuzes en de verantwoording voor onze keuzes vinden over vormgeving van de website en de inhoudelijke informatie van de website. Wij bedanken Els van de Brink van De Driehoek voor de samenwerking en voor haar kennis waar wij gebruik van hebben mogen maken. Sabine van Velde Jarno Vriezekolk Amsterdam juni

4 2 Probleemomschrijving 2.1 Oncologie in Nederland 2005 Kanker is een aandoening die elk jaar groeit. In 2005 waren het aan tal nieuwe gevallen van kanker Hiervan overleden mensen. Dit is 30% van alle sterfgevallen in Nederland in van de 10 mannen, en 3,5 van de 10 vrouwen krijgen te maken met kanker. Hierbij is ¾ van de mannen en 2/3 van de vrouwen ouder dan 60 jaar. Ten slotte kregen 350 kinderen jonger dan 15 jaar te maken met kanker. 2.2 Oncologie bij de Zorggroep Almere 2006 Zorggroep Almere heeft zelf onderzoek gedaan naar het aantal gevallen van kanker die zij binnen kregen en behandelde in De volgende cijfers zijn hierbij naar voren gekomen. Tabel 1: Top 5 kanker aandoeningen bij zorggroep Almere 2006 Mannen 2006 Vrouwen Huidkanker 36% Borstkanker 30% 2 Prostaatkanker 19% Huidkanker 28% 3 Darmkanker 9% Baarmoederhalskanker 14% 4 Blaaskanker 7% Kanker aan de geslachtsorganen 7% 5 Geslachtsorganen/borsten 5% Darmkanker 6% Uit de bovenstaande cijfers blijkt dat borstkanker, melanomen en prostaatkanker het meest voorkomen bij zorggroep Almere. Omdat de website vooral bekeken zal worden door patiënten en/of hulpverleners uit Almere, hebben wij ons gericht op deze drie aandoeningen. 2.3 Probleemomschrijving Vanuit de zorggroep is naar voren gekomen, dat patiënten die kanker hebben of hebben gehad, geen idee hebben wat de fysiotherapeut voor hen kan betekenen. Bovendien kunnen zij hier zelf weinig informatie over vinden in de literatuur en op het internet. Vandaar dat ons is gevraagd om te onderzoeken wat de fysiotherapeutische mogelijkheden bij kanker zijn, en deze informatie beschikbaar te maken voor patiënten via een website. 4

5 3 Vraagstelling Uit onze probleemomschrijving is de volgende opdracht geformuleerd: Ontwerp een (interactieve) website met informatie over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij oncologische aandoeningen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker. 4 Methode Om kennis te verkrijgen over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij borstkanker, melanomen en prostaatkanker hebben wij gebruik gemaakt van verschillende bronnen. We zijn als volgt te werk gegaan: Overleg Zorggroep Literatuur zoeken Informatie op de website bundelen Onze eerste bron was Els van de Brink, onze opdrachtgever van De Driehoek. We hebben gevraagd welke fysiotherapeutische mogelijkheden mogelijk waren bij De Driehoek en welke zij gebruikt. Vervolgens hebben we via artikelen, richtlijnen en andere wetenschappelijke literatuur onderzoek gedaan naar bewijs voor fysiotherapeutische mogelijkheden bij kanker. Gezocht is in de volgende databases: Cochrane Library, Pubmed en PiCarta. Per interventie hebben we verschillende zoektermen gebruikt. Deze zoektermen zijn terug te vinden bij de resultaten. Van de 27 relevante artikelen die we hebben gevonden, zijn van 7 artikelen CAT-analyses gemaakt om het artikel te beoordelen, en te onderzoeken of de gegeven interventies effectief zijn bij kanker. Daarnaast is gebruik gemaakt van 2 richtlijnen: - CBO richtlijn Lymfoedeem (2001) - CBO richtlijng Pijn bij kanker (2004) Uit overleg met Els en uit de literatuur blijkt dat de volgende fysiotherapeutische interventies mogelijk zijn bij kanker: - Oedeemtherapie * Lymfedrainage * Compressietherapie 5

6 - Oefentherapie * Spierkrachttraining * Interval en duurtraining * Schouderfunctietraining * Looptraining * Groepstraining - Cognitieve gedragstherapie - Ontspannings- en ademhalingstherapie - Voorlichting en adviezen Oedeemtherapie, cognitieve gedragstherapie en ontspannings- en ademhalingstherapie worden bij alle drie de aandoeningen (borstkanker, melanomen en prostaatkanker) als interventie gebruikt. Bij de onderdelen van oefentherapie is dit niet het geval. Spierkrachttraining, groepstraining en interval- en duurtraining worden bij alle drie de aandoeningen als interventie gebruikt, maar schouderfunctietraining wordt alleen bij borstkanker en melanomen als interventie gebruikt en looptraining wordt alleen bij melanomen als interventie gebruikt. 6

7 5 Resultaten 5.1 Oedeemtherapie Zoektermen: Lymphoedema, compression, manual lymph drainage, physiotherapy. Doel: het terugdringen van of het niet doen toenemen van oedeem in de extremiteit. Oedeemtherapie bestaat verschillende therapiemogelijkheden. De behandelmethoden kunnen onderverdeeld worden in: manuele lymfedrainage, compressietherapie, oefentherapie en voorlichting. Deze behandelmethoden worden vaak niet als op zichzelf staande methoden beschreven, maar als een combinatie. Er zijn diverse studies uitgevoerd naar het effect van gecombineerde behandelmethoden op volumereductie bij lymfoedeem(uit CBO richtlijn lymfoedeem ). Uit de richtlijn lymfoedeem komende volgende conclusies over gecombineerde therapie naar voren: - Een gecombineerde behandeling kan bij secundair lymfoedeem in de bovenste extremiteit volumevermindering bewerkstelligen. (Matthews, 1996) (Boris, 1994) (Bunce, 1994) (Mirolo, 1995) (Morgan, 1992) - Een gecombineerde behandeling kan bij secundair lymfoedeem van de arm een verbetering in de kwaliteit van leven bewerkstelligen en stabiliseren tot ten minste 12 maanden. Er zijn geen aanwijzingen dat zelfmanagement volumevermindering kan bewerkstelligen en consolideren. (Bunce, 1994) (Mirolo, 1995) - Niet-operatieve therapie kan meer volumevermindering geven bij uitgebreid lymfoedeem dan bij gericht lymfoedeem. De grootste vermindering vindt plaats in het begin van de behandeling. (Morgan, 1992) - Een therapeutische elastische kous is essentieel voor het behouden van een therapeutisch effect van lymfoedeem en ter voorkoming van een recidiefzwelling. (Swedborg, 1999) - Een intensief of gemodificeerd behandelprogramma met complexe fysische therapie heeft net zoveel invloed op de volumevermindering als normale (tweemaal/week) gecombineerde therapie. (Matthews, 1996) - Het succes van een behandeling van secundair lymfoedeem hangt af van het initiële volume van lymfoedeem in het weefsel, onafhankelijk van de vraag of de interventie vroeg of later is en of er geen irreversibele veranderingen zijn opgetreden. (Ramos, 1999) - Twee weken intensieve gecombineerde therapie leidt tot een daling van de microlymfatische hypertensie. Deze daling zet door na drie maanden nabehandeling met een therapeutisch elastische kous en spierpomptraining. (Franzeck, 1997) - Bandageren met korte rekzwachtels als behandeling van primair en secundair lymfoedeem gevolgd door een therapeutisch elastische kous, leidt tot een grotere afname van het volume dan een therapeutisch elastische kous. (Badger, 2000) - Het dragen van een therapeutisch elastische kous, met daarnaast oefeningen en massage, draagt bij tot het behandeleffect bij secundair lymfoedeem. (Bertelli, 1991) (Hornsby, 1995) (Morgan, Compex physical therapy for the lymphoedematous arm, 1992) 7

8 - Bandageren met korte rekzwachtels is een effectieve methode om volume reductie te verkrijgen bij licht tot matig lymfoedeem van de arm bij vrouwen die behandeld zijn vanwege borstkanker. Manuele lymfdrainage geeft een additioneel positief effect. (Johansson, 1999) Uit de CBO richtlijn Pijn bij kanker komt de volgende conclusie: Het is aannemelijk dat manuele lymfedrainage pijn kan verminderen bij patiënten met borstkanker. (Johansson, 1999) (Mondry, 2004) (Williams, 2002) Pijnbestrijding moet hier worden opgevat als bijkomend effect van het effect van de behandeling(oedeemvermindering). Lymfetaping Voor lymfetaping is nog niet echt wetenschappelijk bewijs geleverd. Verschillende experimenten zijn gedaan waaruit bleek dat lymfetaping effectief is bij oedeem. (Verhoeff, 2004) (Verhoeff, Lymf taping: aan de lijve ondervonden, 2004) Els van de Brink, de opdrachtgever van onze opdracht geeft aan dat lymfetaping effectief is bij oedeem. Dit blijk uit ervaring bij de patiënten die zij behandelt. Samengevat: Oedeemtherapie, met gecombineerde behandelingen van manuele lymfedrainage, compressietherapie, oefentherapie en voorlichting, is effectief bij oedeem. Het belangrijkste effect dat optreedt is oedeemvermindering. Bijkomende effecten zijn: pijnvermindering en verbetering van kwaliteit van leven. Voor lymfetaping is nog niet echt wetenschappelijk bewijs geleverd. 5.2 Oefentherapie Oefentherapie bestaat uit verschillende mogelijkheden. Spierkrachttraining, conditietraining, groepstraining, schouderfunctie training en looptraining vallen allemaal onder oefentherapie. Spierkrachttraining, groepstraining en interval- en duurtraining worden bij alle drie de aandoeningen als interventie gebruikt, maar schouderfunctietraining wordt alleen bij borstkanker en melanomen als interventie gebruikt en looptraining wordt alleen bij melanomen als interventie gebruikt Spierkrachttraining en uithoudingsvermogentraining Zoektermen: exercise, cancer, fatigue, kanker, krachttraining, duurtraining en vermoeidheid. Doel: Afname van de vermoeidheid, toename van de fysieke capaciteiten Uit onderzoek blijkt dat een gesuperviseerd krachttrainingsprogramma in combinatie met interval- en duurtraining is aangewezen om de fysieke capaciteit bij kankerpatiënten te verbeteren. (Backer, 2004) Ten tweede blijkt uit onderzoek dat oefentherapie met krachttraining en conditietraining een positief effect heeft op de afname van vermoeidheid na kanker. (Martens, 2004) (Dimeo, 2004) Samengevat: Krachttraining in combinatie met uithoudingsvermogentraining verbeterd de fysieke capaciteit van patiënten na kanker en heeft een positief effect op de afname van de vermoeidheid na kanker. 8

9 5.2.2 Groepstraining Zoektermen: Group training, cancer, physiotherapy, quality of life, groepstraining, kanker. Doel: Toename van kwaliteit van leven, afname van de vermoeidheid, toename sociaal functioneren. Oefentherapie kan in de vorm van groepstherapie gegeven worden. Uit onderzoek blijkt dat groepstraining de volgende effecten heeft. * Toename algemene kwaliteit van leven * Toename fysiek functioneren * Emotioneel stabieler * Toename sociaal functioneren * Afname van de vermoeidheid (Weert, 2004) Verder is er onderzoek gedaan door het Integraal Kankercentrum Nederland naar het revalidatieprogramma Herstel & Balans voor patiënten met kanker. Dit is een programma die bestaat uit lichaamstraining en psycho-educatieve bijeenkomsten. Deelnemers volgden gedurende een periode van drie maanden twee à drie groepsbijeenkomsten per week. Uit onderzoek blijkt dat deelname tot een verbeterde kwaliteit van leven leidt; deelnemers krijgen een betere conditie, hebben minder last van vermoeidheid en zijn minder bang om te bewegen. (Gijssen, 2001) Recent gestart onderzoek moet antwoord geven op de vraag welke onderdelen van het programma het meest effectief zijn en voor welk type patiënt. De resultaten van het onderzoek kunnen bijdragen aan een verdergaande ontwikkeling van revalidatieprogramma s voor mensen met kanker Schouderfunctietraining Zoektermen: breast cancer, physiotherapy, shoulder movement Doel: het verbeteren van de schouderfunctie Dit leverde 4 bruikbare artikelen op met de volgende conclusie: Uit onderzoek blijkt dat functietraining van de schouder een positief effect heeft op de mobiliteit en stabiliteit van de schouders. Ook blijkt er een afname van de pijn te zijn door de training. (Cave, 2006) (Lauridsen, 2005) (Beursken, 2007) (Green, 2003) Looptraining Over looptraining na kanker hebben wij geen wetenschappelijk bewijs weten te vinden. Els van de Brink, onze opdrachtgever, heeft aangegeven dat dit wel een belangrijk onderdeel van de behandeling is bij melanomen. Na een operatie aan t been kunnen patiënten t been gaan ontzien, en een ander looppatroon gaan aannemen. Om het normale looppatroon te trainen is looptraining belangrijk. 5.3 Cognitieve gedragstherapie Zoektermen: cognitive behavior therapy, cancer, fatigue. Doel: Afname van de vermoeidheid, afname van de functionele stoornissen (stress, angst, persoonlijkheidsproblemen en onzekerheid) 9

10 Naar het effect van cognitieve gedragstherapie bij kanker is nog niet veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Marieke Gielissen, KWF onderzoeker, is in 2001 begonnen, naar het effect van zogenoemde cognitieve gedragstherapie (CGT) voor vermoeidheid lang na curatieve behandeling van kanker. Dit onderzoek vond plaats tussen december 2001 en september Een totaal van 112 patiënten die kanker hebben gehad met als klacht onverklaarbare vermoeidheid werden in 2 groepen verdeeld. De ene groep kreeg onmiddellijk cognitieve gedragstherapie (interventiegroep), en de andere groep werd op een wachtlijst voor therapie gezet(controlegroep). De patiënten werden getest op afname van vermoeidheid en functionele stoornissen. Patiënten uit de interventiegroep toonden een duidelijk grotere afname van vermoeidheid en functionele stoornissen dan de controlegroep. (Giellissen, 2006) Samengevat: Cognitieve gedragstherapie heeft een klinisch relevant effect in de afname van vermoeidheid en functionele stoornissen bij patiënten die kanker hebben gehad. 5.4 Ontspannings- en ademhalingstherapie Zoektermen: cancer, relaxation training, fatigue Doel: Afname van de stress en vermoeidheid. Met deze zoektermen vonden we 1 bruikbaar artikel wat gerelateerd is aan kanker. Wetenschappelijk onderzoek bewijst dat ademtherapie, autogene training en progressieve ontspanningstherapie een positief effect hebben bij spanningsklachten, angst en depressie. (Stetter, 2002) (Conrad, 2007 (Meuret, 2003) Over het effect van ontspannings- en ademhalingstherapie na kanker is weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan. Uit onderzoek van Dimeo (2004) blijkt dat progressieve ontspanningstherapie volgens Jacobson een positief effect heeft op de vermoeidheid bij mensen met kanker na een operatie. (Dimeo, 2004) Samengevat: Ontspannings- en ademhalingstherapie heeft een positief effect bij spanningsklachten, angst en depressie. Progressieve ontspanningstherapie volgens Jacobson heeft een positief effect op de vermoeidheid bij mensen met kanker na een operatie. 5.5 Adviezen en voorlichting Zoektermen: Advies, voorlichting, kanker, advice, information, cancer. Doel: Adviseren en voorlichten van de patiënten. Adviseren en voorlichten is een belangrijk onderdeel bij patiënten met kanker. De voorlichting is bij borstkanker, melanomen en prostaatkanker verschillend. Hier kan geen algemeen advies over gegeven worden. Uit de literatuur komt de volgende conclusie: Er zijn aanwijzingen dat het aanleren van effectief zelfzorggedrag effectief is in het verminderen van symptomen. Het vergroot onafhankelijkheid van de patiënt, gevoelens van comfort, controle en de kwaliteit van leven. (Watson, 1997) 10

11 6 Verantwoording website Indeling/ opbouw Zie paragraaf 4.1 Kleuren De projectgroep heeft gekozen voor de kleurencombinatie licht blauw en wit omdat de site van de zorggroep Almere dezelfde kleurencombinatie hanteert. Lettertype De projectgroep heeft gekozen voor het lettertype Arial omdat dit lettertype een rustige uitstraling heeft en makkelijk leest Printen De projectgroep heeft er voor gekozen om de site niet te vergrendelen tegen kopiëren en plakken zodat teksten kunnen worden gekopieerd in Microsoft Word en hierna geprint kunnen worden. Taal De projectgroep heeft geprobeerd een zo makkelijk mogelijke taal aan te houden met in het achterhoofd dat de site ook leerzaam moet zijn. Forum De projectgroep heeft in overleg met de opdrachtgever nog geen forum adres ingevoerd op de site, dit gebeurt later in overleg met de ICT afdeling van de zorggroep Almere. Artikelen De projectgroep heeft besloten om de artikelen niet op de website zelf te zetten dit in verband met auteursrechten. Specialisten De projectgroep heeft in overleg met de opdrachtgever nog geen concrete namen en adressen van specialisten toe kunnen voegen, dit gebeurt nog in overleg met de opdrachtgever Oefenschema s De projectgroep biedt verschillende oefenschema s aan op de website welke mee kunnen worden gegeven aan patiënten. Deze oefenschema s berusten niet op wetenschappelijk bewijs maar kunnen een bijdrage leveren aan het herstel. Foto s De foto s die op de site te vinden zijn, zijn met toestemming van de persoon gemaakt om op de site te mogen gebruiken. 11

12 7 Verantwoording ieders aandeel in het project 7.1 Wat is door wie geschreven? De site is als volgt opgebouwd: * Home * Oncologie - Cijfers - Wat is kanker? - Lymfestelsel - Specialisten - Voorproces - Fysiotherapie - Forum - Artikelen - Links * Borstkanker - Cijfers - Wat is borstkanker? - Fysiotherapeutische behandeling - Oefenschema - Specialisten - Forum - Artikelen - Links * Melanomen - Cijfers - Wat zijn melanomen? - Fysiotherapeutische behandeling - Oefenschema - Specialisten - Forum - Artikelen - Links * Prostaatkanker - Cijfers - Wat is prostaatkanker? - Fysiotherapeutische behandeling - Oefenschema - Specialisten - Forum - Artikelen - Links * Oedeemtherapie - Cijfers - Wat is oedeemtherapie? - Specialisten - Forum - Artikelen - Links De hoofdstukken oncologie en oedeemtherapie zijn door Sabine geschreven, en de hoofdstukken borstkanker, melanomen en prostaatkanker zijn door Jarno geschreven. De 12

13 fysiotherapeutische behandelingen en oefenschema s zijn samen gemaakt. 7.2 Ieders aandeel in t project Jarno Vriezekolk: - Ontwerp website - Projectplan beroepsopdracht 1 - Projectplan beroepsopdracht 2 - In elkaar zetten website - Taalkundig aanpassen taal aan website. - Foto s - Oefenschema s - Zoeken relevante bronnen - Verantwoording schrijven - Powerpoint maken - Presentatie doen Sabine van Velde: - Projectplan beroepsopdracht 1 - Projectplan beroepsopdracht 2 - Contact persoon met opdrachtgever - Spellingscontrole teksten op de website - Foto s - Oefenschema s - Zoeken relevante bronnen - Verantwoording schrijven - Presentatie doen 13

14 8 Het proces 8.1 Welke problemen hebben zich voorgedaan Onze beroepsopdracht zou eerst over de fysiotherapeutische mogelijkheden bij rug- en nekklachten gaan. Dit ook in de vorm van een website. Na 2 weken hebben wij onze opdracht moeten veranderen door omstandigheden. Hierdoor werd onze opdracht fysiotherapie bij oncologische aandoeningen. Over oncologische aandoeningen had de projectgroep nog geen kennis, hierdoor hebben wij ons moeten verdiepen in de oncologie. Ten tweede moest onze opdracht in de vorm van een website. De projectgroep had niet veel ervaring met het maken van een website, en achteraf heeft het meer tijd gekost dan gedacht. Onze opdrachtgever, Els van de Brink, wist vanaf het begin dat ze aan onze beroepsopdracht begon dat ze niet aanwezig kon zijn bij onze presentatie. Daarom had zij een extra opdrachtgever geregeld. Helaas was er niet optimaal gecommuniceerd, want deze vervangende opdrachtgever wist niet dat ze aanwezig moest zijn op onze presentatie, en kon dit ook niet meer regelen. 8.2 Sterke punten van het project Sterke punten van ons project zijn: - de opdracht is gericht op Zorggroep Almere: We hebben de oncologische aandoeningen gericht op de aandoeningen die het meest voor kwamen bij Zorggroep Almere. Dit is een sterk punt omdat wij hopen hierdoor zoveel mogelijk patiënten uit Almere te bereiken. - de opdracht is in de vorm van een website: Ons eindproduct is in de vorm van een website. Dit is een sterk punt omdat hierdoor een groot publiek bereikt wordt. - (meeste) fysiotherapeutische mogelijkheden zijn wetenschappelijk onderbouwt: De (meeste) fysiotherapeutische mogelijkheden die op de website staan, zijn wetenschappelijk onderbouwt wat betreft effectiviteit bij kanker. Zo ziet de patiënt dat fysiotherapie bij kanker een positief effect heeft. 8.3 Zwakke punten van het project Een zwak punt van ons project is: - de opdracht is alleen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker Onze opdracht is alleen gericht op borstkanker, melanomen en prostaatkanker. Dit is een zwak punt omdat patiënten met andere oncologische aandoeningen niet terecht kunnen op onze website. 14

15 9 Urenverantwoording Jarno Uren Sabine Uren Bezoeken opdrachtgever ±10 Bezoeken opdrachtgever ± 10 Bezoeken schoolbegeleider ± 5 Bezoeken schoolbegeleider ± 5 Opmaak website ± 40 Opmaak website nvt Projectplan 1 ± 20 Projectplan 1 ± 20 Projectplan 2 ± 15 Projectplan 2 ± 15 Wetenschappelijk bewijs zoeken ± 80 Wetenschappelijk bewijs zoeken ± 160 en uitwerken en uitwerken Totaal opzoeken en uitwerken ± 45 Opzoeken en uitwerken algemene ± 80 algemene informatie informatie In elkaar zetten website ± 120 In elkaar zetten website nvt Verantwoording ± 10 Verantwoording ± 20 Foto s ± 3 Foto s ± 3 Oefenschema s ± 10 Oefenschema s ± 10 Presentatie ± 5 Presentatie ± 5 Verwerking commentaar website ± 2 Verwerking commentaar website nvt Evaluatie document maken ± 5 Evaluatie document maken ± 5 Spellingscontrole nvt Spellingscontrole ± 2 Totaal ± 380 ±

16 10 Bronnen Backer, d. e. (2004). Vermoeidheid na chemotherapie, eerste effecten van een gecombineerd kracht- en duurtrainingsprogramma op de fysieke capaciteit. Tijdschrift medisch journaal. Badger. (2000). A randomized, controlled, parallel-group clinical trial comparing multilayer bandaging followed by hosiery versus hosiery alone in the treatment of patients with lymphedema of the limb. Cancer, Bertelli. (1991). Conservative treatment of postmastectomy lymphedema: a controlled, randomized trial. Ann Oncol, Beursken. (2007). The efficacy of physiotherapy upon shoulder function following axillary dissection in breast cancer, a randomized controlled study. BMC Cancer, Boris. (1994). Lymphedema reduction by noninvasive complex lymphedema therapy. Oncology, Bunce. (1994). Post-mastectomy lymphoedema treatment and measurement. Med J Aust, Cave. (2006). Physiotherapy improves schoulder function after treatment in women with early breast cancer. Conrad. (2007). Muscle relaxation therapy for anxiety disorders: it works but how? Journal of Anxiety Disorders, Dimeo. (2004). Effect of aerobic exercie and relaxation training on fatigue and pshysical performance of cancer patients after surgery. A randomises controlled trail. Supportive Care in Cancer, Franzeck. (1997). A combined physical therapy for lymphedema evaluated by fluorescence microlymphography and lymph capillary pressure measurements. J Vasc Res, Giellissen. (2006). Effects of cognitive behavior therapy in severely fatigued diseasefree cancer patients compared with patients waiting for cognitive behavior therapy: a randomized controlled trial. Journal of clinical oncology, Gijssen. (2001). Herstel en balans biedt perspectief. Oncologica. Green. (2003). Physiotherapy interventions for shoulder pain. Cancer, Hornsby. (1995). the use of compression to treat lympoedema. Prof Nurse, Johansson. (1999). Effects of compression bandaging with or without manual lymph drainage treatment in patients with postoperative arm lymphedema. Lymphology, Lauridsen. (2005). The effect of physiotherapy on shoulder function in patients surgically treated for breast cacer: a randomized study. 16

17 Martens. (2004). Fysieke training bij kanker. Het effect van een krachttrainingsprogramma op vermoeidheid, de algemene gezondheidstoestand, coping en kinesiofobie bij patienteen behandeld met cytostatica. Medisch Journaal, Matthews. (1996). Effectiveness of modified complex physical therapy for lympoedema treatment. Australian Journal of Physiotherapy, Meuret. (2003). Breathing Training for Treating Panic Disorders: Useful Intervention or Impediment? Behavior Modification, Mirolo. (1995). Psychosocial benefits of postmastectomy lymphedema therapy. Cancer Nursing, Mondry. (2004). Prospective trial of complete decongestive therapy for upper extermity lymphedema after breast cancer therapy. Cancer J. Morgan. (1992). Complex physical therapy for the lymphoedematous arm. J Hand Surg, Ramos. (1999). Edema volume, not timing, is the key to success in lymphedema treatment. Am J Surg, Stetter. (2002). Autogenic training: A meta-analysis of clinical outcome studies. Applied Psychophysiology and Biofeedback, Swedborg. (1999). Effectiveness of combined methods of physiotherapy for mastectomy lymphoedema. Sccand J Rehad Med, Verhoeff. (2004). Lymf taping: aan de lijve ondervonden. Borstkanker Vereniging Nederland. Verhoeff. (2004). Lymf taping: een welkome aanvulling op de behandeling van lymfoedeem en zenuwpijn. Borstkanker Vereniging Nederland. Watson. (1997). Percutaneous endoscopic gastroenterostomy and jejunal extension for gastric stasis in pancreatic carcinoma. Palliat Med, Weert. (2004). Physical function and quality of life. International Journal of Rehabilitation. Williams. (2002). A randomized controlled crossover study of manual lymphatic drainage therapy in women with breast cancer-related lymphoedema. Eur J Cancer Care, Gebruikte richtlijnen: - CBO richtlijn Lymfoedeem (2001) - CBO richtlijng Pijn bij kanker (2004) 17

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren

Nadere informatie

De behandeling van lymfoedeem, ervaringen uit het lymfoedeemcentrum Drachten

De behandeling van lymfoedeem, ervaringen uit het lymfoedeemcentrum Drachten De behandeling van lymfoedeem, ervaringen uit het lymfoedeemcentrum Drachten Robert Damstra, dermatoloog Expertise Centrum Lymfologie Ziekenhuis Nij Smellinghe, Drachten Programma Inleiding lymfologie

Nadere informatie

Muziektherapie in de oncologie

Muziektherapie in de oncologie Muziektherapie in de oncologie Wetenschap en praktijk combineren Tom Abrahams 26 mei 2015 Wat is muziektherapie? Een vorm van vaktherapie Ervaringsgericht Interventies binnen muzikale context Waar wordt

Nadere informatie

Richtlijn Lymfoedeem synthese

Richtlijn Lymfoedeem synthese Richtlijn Lymfoedeem synthese Aanleiding Lymfoedeem, een aandoening die wordt veroorzaakt door het niet goed functioneren van het lymfsysteem, is een relatief onbekend fenomeen in de geneeskunde. Lymfoedeem

Nadere informatie

Preventie en behandeling van lymfoedeem na kanker behandeling

Preventie en behandeling van lymfoedeem na kanker behandeling Preventie en behandeling van lymfoedeem na kanker behandeling Prof. dr. Nele Devoogdt Kinesitherapeut en coördinator Lymfoveneus Centrum UZ Leuven, België Dpt Revalidatiewetenschappen KU Leuven, Belgium

Nadere informatie

Mindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014

Mindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014 Mindfulness binnen de (psycho) oncologie Else Bisseling, 16 mei 2014 (Online) Mindfulness-Based Cognitieve Therapie voor kankerpatiënten. (Cost)effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT)

Nadere informatie

IN BALANS BLIJVEN ALS ONCOLOGIE PATIENT - Plaats van yoga -

IN BALANS BLIJVEN ALS ONCOLOGIE PATIENT - Plaats van yoga - IN BALANS BLIJVEN ALS ONCOLOGIE PATIENT - Plaats van yoga - Oncologie multidisciplinair Van verwijzing tot nazorg De komende 20 minuten Voorstellen Doel Oncologie MCA Samen traject doorlopen van een patiente

Nadere informatie

Huisarts of hometrainer?

Huisarts of hometrainer? Huisarts of hometrainer? In het literatuuroverzicht werden zes studies opgenomen. Vier studies onderzochten het effect van training op ziekteverzuim, drie daarvan bestudeerden tevens de effecten op klachten

Nadere informatie

KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT

KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT U BENT NIET ALLEEN. Toehoorders 50 40 30 20 10 0 KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID (OVER)LEVEN EEN DING MOET IK MIJN VERMOEIDHEID

Nadere informatie

Onderwerp Behandelmogelijkheden voor lymfoedeem na borstkanker

Onderwerp Behandelmogelijkheden voor lymfoedeem na borstkanker Onderwerp Behandelmogelijkheden voor lymfoedeem na borstkanker voorstellen Inge Jansen Oedeemfysiotherapeute Opleiding Master oncologiefysiotherapie Praktijk voor Fysiotherapie in Terborg 18-11- 14 Inhoud

Nadere informatie

Kennishiaten en onderzoek Oncologische revalidatie in Nederland: een overzicht. Dr. Miranda J. Velthuis Adviseur Integraal Kankercentrum Nederland

Kennishiaten en onderzoek Oncologische revalidatie in Nederland: een overzicht. Dr. Miranda J. Velthuis Adviseur Integraal Kankercentrum Nederland Kennishiaten en onderzoek Oncologische revalidatie in Nederland: een overzicht Dr. Miranda J. Velthuis Adviseur Integraal Kankercentrum Nederland Historisch perspectief: onderzoek oncologische revalidatie

Nadere informatie

Oedeemtherapie. Manuele lymfedrainage methode Vodder. Afdeling Fysiotherapie

Oedeemtherapie. Manuele lymfedrainage methode Vodder. Afdeling Fysiotherapie 00 Oedeemtherapie Manuele lymfedrainage methode Vodder Afdeling Fysiotherapie 1 Het lymfestelsel Het lymfestelsel bestaat uit lymfevaten, lymfeklieren en lymfeklierweefsel dat zich in verschillende organen

Nadere informatie

WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE?

WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE? WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE? Onderwerp: Hoe lees ik een wetenschappelijk artikel? Marjolein Snaterse, docent/onderzoeker Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam TOCH MAAR WEER: EVIDENCE BASED PRACTICE

Nadere informatie

Massage bij kanker. een aanraking met aandacht zegt vaak meer dan duizend woorden. Borstkanker symposium Putten 8 oktober 2016

Massage bij kanker. een aanraking met aandacht zegt vaak meer dan duizend woorden. Borstkanker symposium Putten 8 oktober 2016 Massage bij kanker een aanraking met aandacht zegt vaak meer dan duizend woorden Borstkanker symposium Putten 8 oktober 2016 Ons verhaal in vogelvlucht Voorstellen Filmpje : aanraking met aandacht Massage

Nadere informatie

CoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies

CoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum

Nadere informatie

Kanker en Sport. To Exercise or NOT? Prashant Komdeur, sportarts SMC Papendal, locatie Sint Maartenskliniek Nijmegen SMC Papendal, Arnhem

Kanker en Sport. To Exercise or NOT? Prashant Komdeur, sportarts SMC Papendal, locatie Sint Maartenskliniek Nijmegen SMC Papendal, Arnhem Kanker en Sport To Exercise or NOT? Prashant Komdeur, sportarts SMC Papendal, locatie Sint Maartenskliniek Nijmegen SMC Papendal, Arnhem Kanker en Sport Inleiding Kanker en Sport Effecten van bewegen,

Nadere informatie

Zelfmanagement bij kanker

Zelfmanagement bij kanker Zelfmanagement bij kanker Presentatie voor de Werkgroep Fysiotherapie & Oncologie Midden- Nederland 6 november 2012 Dr. Marije van der Lee Programma Wat doet het Helen Dowling Instituut (HDI)? Wat biedt

Nadere informatie

Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1

Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Effecten en verklarende mechanismen Juliane Menting Nivel, Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg NKCV, Nederlands

Nadere informatie

Conclusies Orthopedie

Conclusies Orthopedie Conclusies Orthopedie Grote interdokter variatie, bij vrijwel gelijke incidentie GC Marne is bovengemiddeld duur voor Z&Z : 8% duurder Hoge kosten orthopedie wordt veroorzaakt door: 34% meer verwijzingen

Nadere informatie

Rol van de fysiotherapeut, kwaliteitscriteria en hoe meet je resultaten

Rol van de fysiotherapeut, kwaliteitscriteria en hoe meet je resultaten Rol van de fysiotherapeut, kwaliteitscriteria en hoe meet je resultaten Wouter Hoelen, PT, MT, OT, CTCS President CS-I De Berekuyl, te Hierden Introductie Kwaliteitscriteria Hoe meten we kwaliteitsaspecten

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

Leven met kanker. Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw. VUmc Keel-, Neus- en Oorheelkunde / hoofd-halschirurgie. VU Klinische Psychologie

Leven met kanker. Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw. VUmc Keel-, Neus- en Oorheelkunde / hoofd-halschirurgie. VU Klinische Psychologie Leven met kanker Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw VUmc Keel-, Neus- en Oorheelkunde / hoofd-halschirurgie VU Klinische Psychologie Leerstoel wordt gefinancierd door Alpe d HuZes Zeer succesvolle fondsenwerver:

Nadere informatie

Oefenprogramma s en kanker

Oefenprogramma s en kanker 24 mei 2005 Jaarbeurs Utrecht Oefenprogramma s en kanker drs. Agnes Klaren Projectmanager oncologie/ radiotherapie Albert Schweitzer ziekenhuis, Dordrecht Hoofdredacteur Oncologica Opbouw presentatie Risicofactoren

Nadere informatie

Mindfulness : wat hebben patiënten met kanker eraan?

Mindfulness : wat hebben patiënten met kanker eraan? Mindfulness : wat hebben patiënten met kanker eraan? Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw Vrije Universiteit Afdeling Klinische Psychologie VUmc / Cancer Center Amsterdam Afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde

Nadere informatie

anker Oncologische revalidatie Herstel & Balans

anker Oncologische revalidatie Herstel & Balans Fysiotherapie anker en kanker Oncologische revalidatie Herstel & Balans Fysiotherapie anker en kanker Oncologiefysiotherapie is gericht op het behandelen, trainen en begeleiden van mensen met kanker. Het

Nadere informatie

Screening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg

Screening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Online screening Online behandeling - Effectiviteit

Nadere informatie

Oncologische revalidatie

Oncologische revalidatie Oncologische revalidatie Inleiding Kanker verandert uw leven van de één op de andere dag. De afdeling Revalidatie van Zuyderland Medisch Centrum Heerlen heeft een gespecialiseerd behandelteam voor mensen

Nadere informatie

Oncologische Revalidatie

Oncologische Revalidatie Libra R&A Revalidatie Oncologische Revalidatie Herstellen na kanker Uw primaire behandelingen in het ziekenhuis zijn achter de rug en u probeert de draad van uw leven weer op te pakken. Dat blijkt niet

Nadere informatie

Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht

Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Flip Kolthoff, psychiater Radboud Universitair Centrum voor Mindfulness, GGZ Noord-Holland-Noord Flip Kolthoff, VUmc, 20-01-2012 1 Inleiding Flip Kolthoff,

Nadere informatie

Lymfoedeem: Lymfoedeem: behandeling nu en in de toekomst 29-01-16. Mireille Lauret-Roemers. Oedeem- en Oncologiefysiotherapeute

Lymfoedeem: Lymfoedeem: behandeling nu en in de toekomst 29-01-16. Mireille Lauret-Roemers. Oedeem- en Oncologiefysiotherapeute Lymfoedeem: behandeling nu en in de toekomst Mireille Lauret-Roemers Oedeem- en Oncologiefysiotherapeute www.oofu.nl info@oofu.nl Lymfoedeem: behandeling nu en in de toekomst 1 Inhoud 1. Wat is oedeem?

Nadere informatie

Circuittraining Een nieuwe groepstraining met een functioneel karakter

Circuittraining Een nieuwe groepstraining met een functioneel karakter Circuittraining Een nieuwe groepstraining met een functioneel karakter Drs. Lotte Wevers Dr. Ingrid van de Port Prof. Dr. Eline Lindeman Prof. Dr. Gert Kwakkel Kenniscentrum De Hoogstraat, Utrecht Overzicht

Nadere informatie

Dia 1. Dia 2. Dia 3. E-therapie bij somberheid, angst en vermoeidheid na hoofd hals tumoren. Programma. Missie van het Helen Dowling Instituut

Dia 1. Dia 2. Dia 3. E-therapie bij somberheid, angst en vermoeidheid na hoofd hals tumoren. Programma. Missie van het Helen Dowling Instituut Dia 1 E-therapie bij somberheid, angst en vermoeidheid na hoofd hals tumoren Presentatie voor landelijke bijeenkomst paramedische werkgroep hoofd-hals oncologie Dr. Marije van der Lee 30 januari 2015 Dia

Nadere informatie

ehealth in de oncologie dr Nelly van Uden-Kraan

ehealth in de oncologie dr Nelly van Uden-Kraan ehealth in de oncologie dr Nelly van Uden-Kraan Onderzoeksgroep Samen leven met kanker Kanker: incidentie en prevalentie Incidentie 100.000 nieuwe gevallen per jaar Leeftijd 70% ouder dan 60 jaar 20% tussen

Nadere informatie

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie?

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Nijmeegs Kenniscentrum Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Jan-Frederic Wiborg, Jose van Bussel, Agaat van Dijk, Gijs Bleijenberg, Hans

Nadere informatie

COMPUTERWERK. Multidisciplinaire Richtlijn NVAB. Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL

COMPUTERWERK. Multidisciplinaire Richtlijn NVAB. Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL COMPUTERWERK Multidisciplinaire Richtlijn NVAB Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL PROGRAMMA Begripsbepaling computerwerk Uitgangspunten en doel Inhoud richtlijn Behandeling vragen

Nadere informatie

Conservatieve behandeling van lymfoedeem. Informatiebrochure patiënten

Conservatieve behandeling van lymfoedeem. Informatiebrochure patiënten Conservatieve behandeling van lymfoedeem Informatiebrochure patiënten 3 1. Welkom in de Oedeemkliniek...4 1.1 Multidisciplinair team...4 1.2 Symptomen...5 1.3 Diagnose...5 2. Conservatieve behandeling

Nadere informatie

Wat is lymfoedeem? Oedeemtherapie Het lymfestelsel

Wat is lymfoedeem? Oedeemtherapie Het lymfestelsel Oedeemtherapie Oedeemtherapie De therapeuten Ingrid Algera - de Vroom Dagmar Berkelaar Koster Dagmar en Ingrid hebben hun opleiding gevolgd bij het Nederlands Paramedisch Instituut (NPI) en zijn beiden

Nadere informatie

VERMOEIDHEID BIJ MS Oorzaken, werkingsmechanismen en revalidatiebehandeling VERMOEIDHEID DEFINITIE VERMOEIDHEID

VERMOEIDHEID BIJ MS Oorzaken, werkingsmechanismen en revalidatiebehandeling VERMOEIDHEID DEFINITIE VERMOEIDHEID VERMOEIDHEID BIJ MS Oorzaken, werkingsmechanismen en revalidatiebehandeling Mw.dr. Jetty van Meeteren, Revalidatiearts, Rijndam, RVE Erasmus MC VERMOEIDHEID Komt bij 60 tot 80% van de patienten voor Het

Nadere informatie

Behandelprogramma chronische pijn. Almere

Behandelprogramma chronische pijn. Almere Behandelprogramma chronische pijn Almere Voor wie is het behandelprogramma zinvol? Als eerdere behandelingen zoals fysiotherapie of een operatie niet geholpen hebben komen mensen met chronische pijn vaak

Nadere informatie

25 jaar whiplash in Nederland

25 jaar whiplash in Nederland 25 jaar whiplash in Nederland Vanuit een fysiotherapeutisch perspectief Maarten Schmitt M.Sc 1 2 Fysiotherapeut & manueeltherapeut Hoofd van de Divisie Onderwijs Stichting Opleidingen Musculoskeletale

Nadere informatie

Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille

Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille Drs. Nathan Hutting Dr. Sarah Detaille Inhoud presentatie Aspecifieke KANS Project GRIP op KANS Ontwikkeling GRIP op KANS Inhoud programma Voorlopige resultaten A-specifieke KANS Aan werk of activiteiten

Nadere informatie

Inhoud. Nieuw in de NHG Standaard Angst. Vraag 2. Vraag 1. Vraag 3. Nieuw in de NHG standaard in beleid. Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie

Inhoud. Nieuw in de NHG Standaard Angst. Vraag 2. Vraag 1. Vraag 3. Nieuw in de NHG standaard in beleid. Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie Inhoud Nieuw in de NHG Standaard Angst Christine van Boeijen PAO H 2012 Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie En verder Wat hebt u geleerd? Vraag 1 Waarmee presenteert een patient met een angststoornis

Nadere informatie

Zijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?*

Zijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?* Zijn distress en ziektestatus gerelateerd aan lichamelijke en emotionele problemen bij vrouwen met ovariumkanker?* Floor Ploos van Amstel, RN, MSc, verpleegkundig expert, afd. Medische Oncologie Maaike

Nadere informatie

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren

Nadere informatie

Whitepaper Bewegen tijdens en na de behandeling van kanker

Whitepaper Bewegen tijdens en na de behandeling van kanker Whitepaper Bewegen tijdens en na de behandeling van kanker Anouk Nijland-Suijthof, fysiotherapeut en oedeemtherapeut Inhoud Inleiding De voordelen van fysieke training tijdens en na de behandeling van

Nadere informatie

Kanker Nazorg Wijzer Effecten van een ehealth interventie op psychosociaal welbevinden en leefstijl van voormalige kankerpatiënten

Kanker Nazorg Wijzer Effecten van een ehealth interventie op psychosociaal welbevinden en leefstijl van voormalige kankerpatiënten Kanker Nazorg Wijzer Effecten van een ehealth interventie op psychosociaal welbevinden en leefstijl van voormalige kankerpatiënten Iris Kanera Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen Open Universiteit

Nadere informatie

behandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.

behandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie. Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan

Nadere informatie

Organisaties. Onderzoeksvraag Wat werkt? 3 aandachtsgebieden. Wat werkt? 3 aandachtsgebieden. Wat werkt? 3 aandachtsgebieden

Organisaties. Onderzoeksvraag Wat werkt? 3 aandachtsgebieden. Wat werkt? 3 aandachtsgebieden. Wat werkt? 3 aandachtsgebieden Organisaties Symposiumleider: Carlo Schuengel Focus op Onderzoek 2 december 2011 Marja Hodes, Marieke Meppelder, Jos de Kimpe, Carlijn Nieuwenhuis, Sabina Kef, Cees Janssen, Lieneke Claassens, Elleke Lemmers,

Nadere informatie

Energieverdeling & coaching

Energieverdeling & coaching Energieverdeling & coaching Jantina Kroese, MSc/ Ergotherapeut Ruth Kuiper, maatschappelijk werk nov 2017 Indeling Verwachtingen Brainstorm Theorie Interventies maatschappelijk werk en ergotherapie Meetinstrumenten

Nadere informatie

Oud maar niet versleten Vanuit het perspectief van de revalidatie. H.P.M. Verdonk Fysiotherapeut UMCU Docent fysiotherapie HU

Oud maar niet versleten Vanuit het perspectief van de revalidatie. H.P.M. Verdonk Fysiotherapeut UMCU Docent fysiotherapie HU Oud maar niet versleten Vanuit het perspectief van de revalidatie H.P.M. Verdonk Fysiotherapeut UMCU Docent fysiotherapie HU Ouderen en multimorbiditeit 2/3 tussen 65 en 75 jaar in Nederland heeft meer

Nadere informatie

Herstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010

Herstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle

Nadere informatie

Huidtherapie en oedeemfysiotherapie samen sterk in het oedeemwerk

Huidtherapie en oedeemfysiotherapie samen sterk in het oedeemwerk Huidtherapie en oedeemfysiotherapie samen sterk in het oedeemwerk Inge Goosen Huid- en oedeemtherapeut N.V.H. Ingrid Arts Oedeemfysiotherapeut N.V.F.L. Inhoud 1. Huidtherapie en Oedeemfysiotherapie samen

Nadere informatie

Fysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag?

Fysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag? Fysiotherapie en Benigne Pijn: Welke vraag? Prof. dr. Rob A.B. Oostendorp Nederlands Paramedisch Instituut Amersfoort UMC St Radboud, Nijmegen Werkgroep Onderzoek Kwaliteit AANDACHTSPUNTEN doel conventionele

Nadere informatie

H.307216.0714. Waar kunt u terecht als u kanker heeft

H.307216.0714. Waar kunt u terecht als u kanker heeft H.307216.0714 Waar kunt u terecht als u kanker heeft Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling

Nadere informatie

BREATH Online zelfhulpprogramma voor vrouwen met borstkanker

BREATH Online zelfhulpprogramma voor vrouwen met borstkanker BREATH Online zelfhulpprogramma voor vrouwen met borstkanker prof. dr. Judith Prins drs. Sanne vd Berg- dr. Marieke Gielissen dr. Nelleke Ottevanger Medische Psychologie UMC St Radboud Nijmegen 8 maart

Nadere informatie

Symposium mammacarcinoom

Symposium mammacarcinoom Symposium mammacarcinoom Lymfechirurgie 24 september 2015 Dr. X. Keuter Plastisch Chirurg Disclosure: geen geen geen geen geen Afdeling Plastische, Reconstructieve en Hand Chirurgie 2 Lymfoedeem Pathofysiologie

Nadere informatie

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,

Nadere informatie

Psychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct

Psychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct Psychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct Kate Sitnikova 8 november 2018 Amsterdam UMC Locatie VUmc Afdeling Huisartsgeneeskunde & Ouderengeneeskunde Sheet

Nadere informatie

Herstel & Balans Revalidatieprogramma voor (ex-)kankerpatiënten

Herstel & Balans Revalidatieprogramma voor (ex-)kankerpatiënten Revalidatie Herstel & Balans Revalidatieprogramma voor (ex-)kankerpatiënten Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Kanker is een ingrijpende ziekte.

Nadere informatie

Bewegen en/ of oedeemvorming na een liesklieroperatie.

Bewegen en/ of oedeemvorming na een liesklieroperatie. Bewegen en/ of oedeemvorming na een liesklieroperatie. 1. Bewegen na een liesklieroperatie Bewegen na een liesklieroperatie Door uw been zo vaak mogelijk hoog of rechtuit te leggen en dit af te wisselen

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde

Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde vermoeidheid Marieke Houniet- de Gier, Gz-psycholoog/ cognitief gedragstherapeut/ promovenda Afdeling Medische Psychologie + afdeling Revalidatiegeneeskunde

Nadere informatie

Niet-medische ondersteuning: wat levert het op? Sinzer 6 februari Symposium Ondersteuning bij Kanker: Samen naar beter!

Niet-medische ondersteuning: wat levert het op? Sinzer 6 februari Symposium Ondersteuning bij Kanker: Samen naar beter! Niet-medische ondersteuning: wat levert het op? Sinzer 6 februari 2019 Symposium Ondersteuning bij Kanker: Samen naar beter! Sinzer - Impact Experts Impact strategie Impact rapportage Impact management

Nadere informatie

Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc.

Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. Survivor ship care Zorg na de diagnose en behandeling van kanker Ellen Passchier, RN MSc. INhoud Toename overleving meer patienten leven langer met kanker Effecten en behoeften na kankerbehandeling? Survivorship

Nadere informatie

Cognitive Bias Modification (CBM): "Computerspelletjes" tegen Angst, Depressie en Verslaving

Cognitive Bias Modification (CBM): Computerspelletjes tegen Angst, Depressie en Verslaving Cognitive Bias Modification (CBM): "Computerspelletjes" tegen Angst, Depressie en Verslaving Mike Rinck Radboud Universiteit Nijmegen Cognitieve Vertekeningen bij Stoornissen "Cognitive Biases" Patiënten

Nadere informatie

SaMenvatting (SUMMARy IN DUTCH)

SaMenvatting (SUMMARy IN DUTCH) Samenvatting (summary in Dutch) Samenvatting In hoofdstuk 1 wordt de algemene introductie van dit proefschrift beschreven. De nadruk in dit proefschrift lag op patiënten met hoofd-halskanker (HHK) en

Nadere informatie

WAT IS HET EFFECT VAN OEFENTHERAPIE OP LYMFOEDEEM NA BORSTAMPUTATIE BIJ BORSTKANKER?

WAT IS HET EFFECT VAN OEFENTHERAPIE OP LYMFOEDEEM NA BORSTAMPUTATIE BIJ BORSTKANKER? WAT IS HET EFFECT VAN OEFENTHERAPIE OP LYMFOEDEEM NA BORSTAMPUTATIE BIJ BORSTKANKER? Carola van den Brink, Marjolein Hiemstra, Marcella Hol, Ronald van Houwelingen, Jonneke Kroes (2006) Samenvatting: Het

Nadere informatie

Als beweging patiënten met CVS zieker maakt, hoe kan de kinesitherapeut dan helpen?

Als beweging patiënten met CVS zieker maakt, hoe kan de kinesitherapeut dan helpen? Als beweging patiënten met CVS zieker maakt, hoe kan de kinesitherapeut dan helpen? Jo.Nijs@vub.ac.be 22-2-2010 1 revalidatie F A S E veilig bewegen = fysieke activiteiten verantwoord uitvoeren correct

Nadere informatie

1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans

1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans Welzijn 1 1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans 1.1. Wat is Herstel en Balans? Een ingrijpende operatie, vermoeidheid na de bestraling en chemotherapie, weer aan het werk willen maar de

Nadere informatie

Fysio- en Oedeemtherapie de Hazelaar

Fysio- en Oedeemtherapie de Hazelaar Fysio- en Oedeemtherapie de Hazelaar Fysio- en Oedeemtherapie de Hazelaar - Tijd en aandacht voor uw klacht - Uitgebreidde analyse van het probleem en de mogelijkheden om het op te lossen - Gebruik van

Nadere informatie

Inclusiecriteria/ indicatie

Inclusiecriteria/ indicatie Kwaliteitscriteria Groepsrevalidatie Oncologie/Stichting Herstel & Balans, Utrecht 2003 Kwaliteitscriteria Groepsrevalidatie Oncologie Herstel & Balans/2003 Deze kwaliteitscriteria zijn vastgesteld door

Nadere informatie

Programma. Kwetsbaarheid Fried. 2001. (geriatrie)fysiotherapie. Geriatriefysiotherapie. Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie

Programma. Kwetsbaarheid Fried. 2001. (geriatrie)fysiotherapie. Geriatriefysiotherapie. Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie Geriatriefysiotherapie Diagnosticeren van en interveniëren bij sarcopenie Marjan Doves MPT Geriatriefysiotherapeut 24 maart 2015 Programma Sarcopenie vanuit fysiotherapeutisch perspectief (Geriatrie)fysiotherapeutische

Nadere informatie

H Waar kunt u terecht als u kanker heeft

H Waar kunt u terecht als u kanker heeft H.307216.1217 Waar kunt u terecht als u kanker heeft Inleiding Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling

Nadere informatie

Het effect van progressieve ontspanningstherapie, autogene ontspanningstherapie en ademtherapie bij verschillende patiëntengroepen

Het effect van progressieve ontspanningstherapie, autogene ontspanningstherapie en ademtherapie bij verschillende patiëntengroepen Het effect van progressieve ontspanningstherapie, autogene ontspanningstherapie en ademtherapie bij verschillende patiëntengroepen E.E. Bour, L.C. Hogeterp, R.L. Kok, W.N. Snel Samenvatting Achtergrond

Nadere informatie

Dr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST

Dr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST Dr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST Het kan helpen om de feiten te kennen; (na)controles en meer Disclosure Belangen Spreker Geen (potentiële) belangenverstengeling

Nadere informatie

Biopsychosociaal model

Biopsychosociaal model Biopsychosociaal model binnen de behandeling van whiplash-patiënten Wendy Peeters, MScMT Dr. Arianne Verhagen Prof. dr. Rob Oostendorp 1 23-03-2001 Doel presentatie State of the art wetenschappelijke evidentie

Nadere informatie

Conservatieve behandeling van lymfoedeem. Informatiebrochure patiënten

Conservatieve behandeling van lymfoedeem. Informatiebrochure patiënten Conservatieve behandeling van lymfoedeem Informatiebrochure patiënten 3 1. Welkom in de Oedeemkliniek...4 1.1 Multidisciplinair team...4 1.2 Symptomen...5 1.3 Diagnose...5 2. Conservatieve behandeling

Nadere informatie

Campagne. Kanker doet meer met je dan je denkt. September 2017

Campagne. Kanker doet meer met je dan je denkt. September 2017 Campagne Kanker doet meer met je dan je denkt September 2017 Steeds meer mensen overleven kanker en leven met de gevolgen van kanker of de behandeling Behoefte/zorgen/vragen peiling onder (ex-)patiënten:

Nadere informatie

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee?

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? Prof. dr Jolanda de Vries Hoogleraar Kwaliteit van leven in de medische setting GZ-psycholoog en Medisch manager afdeling medische psychologie St Elisabeth ziekenhuis

Nadere informatie

e-exercise bij knie en heup artrose

e-exercise bij knie en heup artrose e-exercise bij knie en heup artrose Ontwikkeling, evaluatie en implementatie Corelien Kloek (TiU, NIVEL, UMCU, HU) Daniël Bossen (HvA), Joost Dekker (VUmc), Dinny de Bakker (TiU, NIVEL), Cindy Veenhof

Nadere informatie

HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE

HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE HET WERKEN met GEZONDHEIDSPROFIELEN in de MANUELE THERAPIE Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Vrije Universiteit Brussel UMC St Radboud, Nijmegen NPi, Amersfoort 1 NVMT 4e LUSTRUM VAN HARTE PROFICIAT 2 WAAROM

Nadere informatie

'Bewegen, juist ook bij kanker!

'Bewegen, juist ook bij kanker! 'Bewegen, juist ook bij kanker! Dr Ellen van Jaarsveld Expertisecentrum Kankerpreventie Marikenhuis 4 Februari 2018 Onze missie Het Expertisecentrum Kankerpreventie richt zich op kankerpatiënten en mensen

Nadere informatie

Sportfysiotherapie > gericht op blessurepreventie en - behandeling. Manuele therapie > behandeling van klachten aan wervelkolom en/of gewrichten

Sportfysiotherapie > gericht op blessurepreventie en - behandeling. Manuele therapie > behandeling van klachten aan wervelkolom en/of gewrichten In goede handen Specialismen Sportfysiotherapie > gericht op blessurepreventie en - behandeling Manuele therapie > behandeling van klachten aan wervelkolom en/of gewrichten Oedeemtherapie > gespecialiseerde

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.

Nadere informatie

Bij gebrek aan bewijs

Bij gebrek aan bewijs Bij gebrek aan bewijs kennis is macht! internet in de spreekkamer P.A. Flach Bedrijfsarts Arbo- en milieudienst RuG 09-10-2006 1 3 onderdelen 1. Wat is EBM 2. Zoeken in PubMed 3. Beoordelen van de resultaten

Nadere informatie

Chapter 11. Nederlandse samenvatting

Chapter 11. Nederlandse samenvatting Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,

Nadere informatie

Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma

Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma. Fysiotherapie na acceleratie deceleratie trauma Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Hans Allaart Fysiotherapeut Sport Fysiotherapeut Orthopedische Manueel Th. Dryneedling Fysiotherapie na acceleratie

Nadere informatie

Whitepaper aspecifieke lage rugpijn. Martijn Groot, orthopedisch manueel therapeut Daniel Righard, master manueel therapeut i.o.

Whitepaper aspecifieke lage rugpijn. Martijn Groot, orthopedisch manueel therapeut Daniel Righard, master manueel therapeut i.o. Whitepaper aspecifieke lage rugpijn Martijn Groot, orthopedisch manueel therapeut Daniel Righard, master manueel therapeut i.o. (co-writer) Inhoud Inleiding De praktijk Het trainingsprogramma De ervaringen

Nadere informatie

Oncologische revalidatie en Herstel en balans

Oncologische revalidatie en Herstel en balans Oncologische revalidatie en Herstel en balans Afdeling sportgeneeskunde Locatie Veldhoven De oncologische revalidatieprogramma s van Máxima Medisch Centrum zijn erop gericht om mensen die zijn behandeld

Nadere informatie

Datum 25 juli 2014 Betreft Herzien advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet

Datum 25 juli 2014 Betreft Herzien advies als bedoeld in artikel 114 Zorgverzekeringswet SoiioMSi 2 8 JULI 2014 > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de Geschillencommissie van Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ) T.a.v. mevrouw Postbus 291 3700 AG ZEIST 0530 Eekholt

Nadere informatie

- 172 - Prevention of cognitive decline

- 172 - Prevention of cognitive decline Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing

Nadere informatie

Niets aan de hand toch

Niets aan de hand toch Niets aan de hand toch (Kinder-) Manuele Therapie Psychologie Nek- en hoofdpijn bij kinderen en jongeren met NAH Presentatie BAW 'Niets aan de hand toch' Opbouw van de Presentatie Verzoek aan jullie Vraagstelling

Nadere informatie

Dit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest.

Dit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest. Samenvatting 152 Samenvatting Ieder jaar krijgen in Nederland 16.000 mensen een hartstilstand. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond van dit proefschrift. De kans om een hartstilstand te overleven is met

Nadere informatie

RCVRY RUN. Miranda Boonstra RCVRY RUN

RCVRY RUN. Miranda Boonstra RCVRY RUN Miranda Boonstra Borstkanker en hardlopen Exercise to be embedded as part of standard practice in cancer care and to be viewed as an adjunct therapy that helps counteract the adverse effects of cancer

Nadere informatie

Patient inclusie in de PCPCC trial ( )

Patient inclusie in de PCPCC trial ( ) Patient inclusie in de PCPCC trial (2014-2016) Onderzoek naar de inzet van een keuzehulp bij de behandelkeuze van prostaatkanker Maarten Cuypers, MSc. Social Psychology, Tilburg University Najaarsvergadering

Nadere informatie

Waar kunt u heen als u kanker hebt?

Waar kunt u heen als u kanker hebt? Oncologiecentrum Waar kunt u heen als u kanker hebt? www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Waar kunt u terecht als u kanker hebt?... 3 Overzicht hulpverleners binnen het Catharina Kanker Instituut... 3 Extern...

Nadere informatie

Wat beweegt de patiënt met MS? Vincent de Groot, revalidatiearts. Inhoud

Wat beweegt de patiënt met MS? Vincent de Groot, revalidatiearts. Inhoud Wat beweegt de patiënt met MS? Vincent de Groot, revalidatiearts Inhoud Multipele sclerose Overzicht behandelmogelijkheden Multidisciplinair revalidatieplan Casus Conclusie 1 Wat is MS? Typen MS Relapsing-Remitting

Nadere informatie

CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP

CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP WAAROM CALM? Ongeveer 25% van de oncologische patiënten in de palliatieve fase ontwikkelt een depressie of aanpassingsstoornis.

Nadere informatie

AANMELDINGSFORMULIER ONCOLOGISCHE NAZORG HERSTEL & BALANS OF FYSIEKE TRAINING

AANMELDINGSFORMULIER ONCOLOGISCHE NAZORG HERSTEL & BALANS OF FYSIEKE TRAINING AANMELDINGSFORMULIER ONCOLOGISCHE NAZORG HERSTEL & BALANS OF FYSIEKE TRAINING Om in aanmerking te komen voor Oncologische Nazorg dient u het aanmeldingsformulier invullen en binnen drie weken retourneren

Nadere informatie

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn

Nadere informatie