Convenant Melden van Kindermishandeling/ uitwisseling van gegevens

Transcriptie

1 toolkit Convenant Melden van Kindermishandeling/ uitwisseling van gegevens Inleiding In september 2009 hebben de Amsterdamse GGZ-instellingen, BJAA, HVO-Querido, Spirit, Altra, MOC Kabouterhuis, de Bascule en de Raad voor de Kinderbescherming Amsterdam het convenant Melden van Kindermishande ling/ uitwisseling van gegevens getekend. Hierbij is geregeld dat GGZ-instellingen informatie kunnen uitwisselen met de jeugdzorg en vice versa. Echter, de ondertekening van het convenant is een startpunt voor de verdere ontwikkeling van de samenwerking tussen GGZ-volwassenenzorg en jeugdzorg. Deze toolkit is gemaakt om de samenwerking tussen jeugdzorg en GGZ volwassenenzorg verder te verbeteren. De toolkit is bedoeld voor alle medewerkers in de jeugdzorg of GGZ volwassenenzorg, die in de dagelijkse praktijk werken met kinderen of hun ouders. In de toolkit vind je: Het convenant Melden van kindermishandeling/uitwisseling van gegegevens In 2009 hebben de Amsterdamse GGZ-instellingen, BJAA, HVO-Querido, Spirit, Altra, MOC Kabouterhuis, de Bascule en de Raad voor de Kinderbescherming Amsterdam dit convenant getekend. LIRIK Het risicotaxatie-instrument wat BJAA gebruikt om een taxatie te maken van de opvoedinsgsituatie van een kind. De Pedagogische Visie BJAA BJAA werkt toe naar een opvoedingssituatie waarin een minimum veiligheidsnorm is bereikt. De minimumnorm wordt beoordeeld aan de hand van de 8 elementen van de Pedagogische Visie. Cases en modelantwoorden De instellingen hebben gezamenlijk cases verzameld. Deze cases zijn oefenmateriaal voor de praktijk. 1

2 2

3 GGZ-volwassenenzorg & jeugdzorg Melden van Kindermishandeling Kinderen van ouders met psychiatrische problemen zijn kwetsbaar en kunnen eerder slachtoffer worden van mishandeling en verwaarlozing. Ook lopen zij een verhoogd risico om zelf psychische problemen te krijgen. Om dit risico te verkleinen is het belangrijk dat u altijd aan uw cliënt vraagt hoe de thuissituatie is en hoe het met de kinderen gaat. Maak het een vast gespreksonderwerp. Als u, als hulpverlener, signalen krijgt van kindermishandeling, verwaarlozing of psychische problemen van kinderen, dan kunt u met dit stappenplan nagaan hoe u kunt handelen. Kindermishandeling is elke vorm van geweldpleging of verwaarlozing op fysiek en/of psychisch gebied, door toedoen of nalaten van personen tot wie het kind in een afhankelijkheidsrelatie staat, waardoor schade voor het kind ontstaat of in de toekomst zou kunnen ontstaan. Bij kindermishandeling hoeft het dus niet om opzet te gaan. Ook getuige zijn van huiselijk geweld en het nalaten van zorgen is een vorm van kindermishandeling. Bron: meldcode kindermishandeling KNMG Als u kindermishandeling vermoedt Ernstige zorgen met betrekking tot kindermishandeling. Er is (mogelijk) acuut gevaar voor het kind van uw cliënt. Ga verder met A. Zorgen om de ontwikkeling van of psychische gevolgen voor het kind, geen direct gevaar. Ga verder met B. Preventieve zorg is wellicht nodig. Ga verder met C. A Ernstige zorgen met betrekking tot kindermishandeling A Acute situatie: directe actie is nodig. Onderkennen ouders de problemen, dan meldt u meteen bij Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA). Onderkennen de ouders de problemen niet, dan meldt u, ook zonder toestemming, bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) van Bureau Jeugdzorg. B Niet acute situatie: 1 Overleg. Bespreek het vermoeden binnen uw instelling (en zo nodig extern, bijv. met BJAA/AMK). U stelt een Plan van Aanpak op, in samenspraak met anderen (intern en/of extern). Bij twijfel kan advies worden gevraagd aan BJAA/AMK. 2 Signalen bespreken. Bespreek (het ontstaan van) de vermoedens van de verwaarlozing en/of mishandeling met de cliënt en betrek daarbij de signalen van de thuissituatie. Noteer de signalen en de strekking van het gesprek in het dossier. 3 Hulp inzetten. Worden de ernstige vermoedens door de ouders erkend, dan wordt in samenspraak met de cliënt hulp ingezet. Dit kan in overleg met BJAA, ook als er aanwijzingen zijn dat hulp in een vrijwillig kader niet toereikend zou zijn. 4 Doorzetten. Worden de vermoedens ontkend, dan meldt u bij het AMK. Het doen van de melding wordt aan de cliënt medegedeeld. a Vermeld het contact en de verstrekte informatie in het dossier en motiveer daarbij de afwegingen. b BJAA/AMK pakt de melding op en koppelt de resultaten aan u terug. 5 Blijvende aandacht. Blijf in het contact met de cliënt waar mogelijk aandacht besteden aan de situatie van het kind. 3

4 B Zorgen om de ontwikkeling van of psychische gevolgen voor het kind C Preventieve zorg is wellicht nodig Staat de psychiatrische problematiek van de ouder een gezonde ontwikkeling van het kind in de weg en/of heeft het kind zelf ontwikkelingsproblemen? Ook dan is het belangrijk dat u actie onderneemt. Lukt dit niet op vrijwillige basis, dan wordt melding gedaan bij BJAA/AMK (zie andere zijde). 1 Signalen bespreken. Bespreek de zorgen die u heeft met de cliënt. 2 Hulp inzetten. Staat de cliënt open voor hulp, dan kan de gewenste hulp worden ingezet, bijv. via BJAA of de j-ggz. 3 Doorzetten. Erkent de cliënt de zorgen rondom het kind niet en/of staat de cliënt niet open voor hulp, dan doet u een melding bij BJAA/AMK. a U deelt aan de cliënt mee dat een melding bij BJAA/AMK is gedaan. b U vermeldt het contact en de verstrekte informatie in het dossier en motiveert daarbij uw afwegingen. c BJAA/AMK pakt de melding op en koppelt de resultaten aan u terug. 4 Blijvende aandacht. Houdt in het contact met de cliënt waar mogelijk aandacht voor de situatie van het kind. Kinderen van ouders met GGZproble ma tiek lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van eigen psychische problematiek. Daarom is het vanuit preventief oogpunt van belang altijd navraag te doen naar de thuissituatie en het welzijn van de kinderen. In al deze situaties kunnen hulpverleners van de GGZ eventuele dilemma s in een consult met BJAA/AMK bespreken of een collega van de jeugd-ggz vragen om een gesprek met ouder en/of kind aan te gaan. Hulp kan worden ingezet via de KOPP-groep, eigen oudercursussen, BJAA of bijvoorbeeld Centra voor Jeugd en Gezin. Privacy en het delen van cliëntinformatie is uitgewerkt in de meldcode KNMG en het convenant Kindermishandeling (zie intranet). Een arts die vermoedt dat een kind het slachtoffer is van kindermishandeling, dient daarover bij twijfel een ter zake kundige collega te consulteren (bij voorkeur een kinderarts of een vertrouwensarts van het AMK). Schending van het beroepsgeheim is gerechtvaardigd indien dit noodzakelijk is om kindermishandeling te doen stoppen of een redelijk vermoeden daarvan te doen onderzoeken. Bron: meldcode kindermishandeling KNMG Contact Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam T Advies- en Meldpunt Kindermishandeling T Raad voor de Kinderbescherming T

5 GGZ-volwassenenzorg & jeugdzorg Delen van informatie met Bureau Jeugdzorg en de Raad voor de Kinderbescherming Ieder kind heeft recht op een veilige opvoedsituatie. Deze vormt de basis voor een evenwichtige ontwikkeling tot volwassene. De GGZ-volwassenenzorg en de jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid als de veiligheid van kinderen in het geding is: GGZ-informatie over de ouders kan van belang zijn voor de jeugdzorg. Met deze informatie kan zij een goede inschatting maken van de (veiligheid in de) thuissituatie. Vastgelegd is dat de GGZ-volwassenenzorg op verzoek van de jeugdzorg informatie kan delen. Medewerkers in de GGZ-volwassenenzorg zijn alert op (signalen van) kindermishandeling (zie ook de instructiekaart Melden van Kindermishandeling ). 1 Welke jeugdzorginstellingen mogen informatie opvragen? Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA) en haar Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) Raad voor de Kinderbescherming Amsterdam (de Raad) Andere jeugdzorginstellingen kunnen niet zelfstandig informatie opvragen, maar alleen via BJAA of de Raad. U ontvangt dus alleen van BJAA of de Raad een verzoek tot informatie. 2 Om welke informatie gaat het? Bovengenoemde instellingen kunnen als zij weten dat een ouder onder behandeling is bij een GGZ-instelling behoefte hebben aan informatie. Bijvoorbeeld om in te schatten welke invloed het ziektebeeld van de ouder op de opvoedingsvaardig heden heeft. Op basis hiervan kan een betere inschatting worden gemaakt van de thuissituatie en welke ondersteuning nodig is. Hiervoor is genuanceerde informatie van de GGZ-volwassenenzorg nodig. Het gaat dan afhankelijk van de casus om onder meer: de diagnose het verloop van de behandeling de behandelingsprognose het ziektebesef en inzicht van de ouder de positieve aspecten van het leven van de ouder (eigen netwerk, etc.) hoe de cliënt omgaat met stress en de mogelijke gevolgen van het ziektebeeld voor de sensitiviteit en emotionele beschikbaarheid voor het kind. Het volledige Convenant Melden van Kindermishandeling/uitwisseling van gegevens kunt u nalezen op het intranet. Elke betrokken instelling heeft een contactpersoon (zie intranet) bij wie u te rade kunt gaan, mocht u vragen hebben over de interpretatie van de afspraken of voor casuïstiekoverleg. 5

6 De GGZ-cliënt geeft wel toestemming voor verstrekken van zijn/haar informatie De GGZ-cliënt geeft geen toestemming voor verstrekken van zijn/haar informatie De GGZ-cliënt is niet gevraagd om toestemming i.v.m. ernstig gevaar kind Algemene voorwaarden bij een informatieverzoek van de jeugdzorg 1 De aanvraag gebeurt altijd schriftelijk (per fax bij spoed) 2 De aanvraag wordt ingediend bij één centraal punt per GGZ-instelling (zie intranet voor de contactpersonen) 3 Bij de aanvraag wordt altijd de ernst en reden van het informatieverzoek vermeld, waaraan (een redelijk vermoeden van) kindermishandeling ten grondslag moet liggen 4 De aanvrager geeft bij het verzoek aan of er toestemming is gevraagd en verkregen van cliënt. Zo ja, dan wordt de schriftelijke toestemmingsverklaring bijgevoegd. Algemene handelingsrichtlijnen na een informatieverzoek De GGZ-medewerker verstrekt altijd feitelijke informatie, geen eigen interpretaties Wordt de verstrekte informatie gebruikt in een Raadsrapport, dan wordt dat deel van het rapport altijd vóór verzending aan de kinderrechter aan de GGZ-medewerker voorgelegd. 1 Ouder wordt gevraagd om toestemming en deze wordt gegeven Aanvullende voorwaarden De jeugdzorgmedewerker geeft in eerstvolgende contact met de ouder aan dat er contact met de GGZ is geweest. Aanvullende handelingsrichtlijn De GGZ-medewerker vermeldt het contact en de verstrekte informatie in het cliëntdossier. 2 Ouder wordt gevraagd om toestemming en deze wordt niet gegeven Aanvullende voorwaarden De jeugdzorgmedewerker vermeldt bij het verzoek dat er geen toestemming is verleend door de ouder. De jeugdzorgmedewerker geeft aan waarom het toch noodzakelijk is overleg te voeren. De jeugdzorgmedewerker meldt in het eerstvolgende cliëntcontact dat er contact met de GGZ is geweest. Aanvullende handelingsrichtlijn De GGZ-medewerker overlegt met de cliënt en geeft wel of geen gevolg aan het informatieverzoek. A Cliënt staat wel open voor hulp: de informatie wordt verstrekt. B Cliënt staat niet open voor hulp: afhankelijk van de motieven van de aanvrager wordt na intern overleg tegen de opvatting van de cliënt in, wel informatie verstrekt. C Cliënt staat niet open voor hulp: ondanks de motivering van de aanvrager kan de GGZ-medewerker na intern overleg besluiten de gevraagde informatie niet te verstrekken. Bij twijfel kan worden afgestemd met de directeur zorg, de geneesheer-directeur of juridisch adviseur. De GGZ-medewerker vermeldt het contact en de verstrekte informatie in het cliëntdossier, met motivatie voor het wel/niet verstrekken van informatie. 3 Ouder wordt niet gevraagd om toestemming i.v.m. ernstig gevaar voor het kind Dit zijn situaties waarin BJAA/AMK of de Raad meent dat er grote risico s voor het kind ontstaan als de ouder(s) om toestemming wordt gevraagd. Deze werkwijze wordt alleen toegepast in geval van een zeer ernstige situatie of een zeer ernstig vermoeden van kindermishandeling. Aanvullende voorwaarden De jeugdzorgmedewerker geeft bij het informatieverzoek aan dat er geen toestemming is gevraagd. De jeugdzorgmedewerker geeft aan waarom het noodzakelijk is om zonder toestemming te overleggen. Aanvullende handelingsrichtlijn De GGZ-medewerker geeft zonder overleg met de cliënt gevolg aan het verzoek van de aanvrager (feitelijke informatie). De cliënt wordt in dit stadium niet van het contact op de hoogte gesteld. De GGZ-medewerker vermeldt het contact en de verstrekte informatie in het cliëntdossier en vermeldt daarbij dat dit nog niet is besproken met cliënt. De GGZ-medewerker informeert de cliënt, na overleg met de aanvrager, als ingeschat is dat dit geen risico s meer met zich meebrengt. De GGZ-medewerker krijgt terugkoppeling van de jeugdzorgmedewerker over het vervolg en wat met de informatie is gedaan. 6

7 GGZ-volwassenenzorg & jeugdzorg Opvragen van informatie bij de GGZ-volwassenenzorg Ieder kind heeft recht op een veilige opvoedsituatie. Deze vormt de basis voor een evenwichtige ontwikkeling tot volwassene. De GGZ-volwassenenzorg en de jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid als de veiligheid van kinderen in het geding is: GGZ-informatie over de ouders kan van belang zijn voor de jeugdzorg. Met deze informatie kan zij een goede inschatting maken van de (veiligheid in de) thuissituatie. Vastgelegd is dat de GGZ-volwassenenzorg op verzoek van de jeugdzorg informatie kan delen. Medewerkers in de GGZ-volwassenenzorg zijn alert op (signalen van) kindermishandeling. Welke jeugdzorginstellingen mogen informatie opvragen? Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA) en haar Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) Raad voor de Kinderbescherming Amsterdam (de Raad) Andere jeugdzorginstellingen kunnen niet zelfstandig informatie opvragen, maar alleen via BJAA. Welke informatie kan worden opgevraagd? Instellingen voor de jeugdzorg kunnen als zij weten dat een ouder onder behandeling is bij een GGZ-instelling behoefte hebben aan informatie. Bijvoorbeeld om in te schatten welke invloed het ziektebeeld van de ouder op de opvoedings vaardigheden heeft. Op basis hiervan kan een betere inschatting worden gemaakt van de thuissituatie en welke ondersteuning nodig is. Het gaat dan afhankelijk van de casus om onder meer: de diagnose het verloop van de behandeling de behandelingsprognose het ziektebesef en inzicht de positieve aspecten van het leven van de ouder (eigen netwerk, etc.) hoe de ouder omgaat met stress en de mogelijke gevolgen van het ziektebeeld voor de sensitiviteit en emotionele beschikbaarheid voor het kind. Het volledige Convenant Melden van Kindermishandeling/Uitwisseling van gegevens staat op intranet. Elke betrokken instelling heeft een contactpersoon (zie intranet) bij wie u te rade kunt gaan, mocht u vragen hebben over de interpretatie van de afspraken of voor casuïstiekoverleg. 7 De GGZ-medewerker verstrekt altijd feitelijke informatie, geen eigen interpretaties Wordt de verstrekte informatie gebruikt in een Raadsrapport, dan wordt dat deel van het rapport altijd vóór verzending aan de kinderrechter aan de GGZ-medewerker voorgelegd.

8 Hoe kan informatie worden opgevraagd? 1 Dien de aanvraag altijd schriftelijk in (per fax bij spoed) 2 Per GGZ-instelling is er één centraal punt voor het indienen van informatieverzoeken, zie intranet voor de contactgegevens. 3 Bij de aanvraag moet altijd de ernst en reden van het informatieverzoek worden vermeld. 4 Geef bij het verzoek aan of er toestemming is gevraagd en verkregen van de desbetreffende ouder. Zo ja, dan moet een schriftelijke toestemmingsverklaring worden bijgevoegd. Ouder is gevraagd om toestemming en deze is gegeven Ouder is gevraagd om toestemming en deze is niet gegeven Ouder is niet gevraagd om toestemming i.v.m. ernstig gevaar kind 1 Ouder wordt gevraagd om toestemming en deze wordt gegeven Aanvullende voorwaarden Geef in eerstvolgend contact met de ouder aan dat er contact met de GGZ is geweest. De GGZ-medewerker vermeldt het contact en de verstrekte informatie in het cliëntdossier. 2 Ouder wordt gevraagd om toestemming en deze wordt niet gegeven Aanvullende voorwaarden Vermeld bij het verzoek dat er geen toestemming is verleend door de ouder. Geef aan waarom het toch noodzakelijk is overleg te voeren. Meld in het eerstvolgende oudercontact dat er contact met de GGZ is geweest. Vervolg De GGZ-medewerker overlegt met de ouder en geeft wel of geen gevolg aan het informatieverzoek: A De ouder staat wel open voor hulp: de informatie wordt verstrekt. B De ouder staat niet open voor hulp: afhankelijk van de motieven van de aanvrager wordt na intern overleg tegen de opvatting van de ouder in, wel informatie verstrekt. C De ouder staat niet open voor hulp: ondanks de motivering van de aanvrager kan de GGZ-medewerker na intern overleg besluiten de gevraagde informatie niet te verstrekken. De GGZ-medewerker vermeldt het contact en de verstrekte informatie in het cliëntdossier, met motivatie voor het wel/niet verstrekken van informatie. 3 Ouder wordt niet gevraagd om toestemming i.v.m. ernstig gevaar voor het kind Dit zijn situaties waarin BJAA/AMK of de Raad meent dat er grote risico s voor het kind ontstaan als de ouder(s) om toestemming wordt gevraagd. Deze werkwijze wordt alleen toegepast in geval van een zeer ernstige situatie of een zeer ernstig vermoeden van kindermishandeling. Aanvullende voorwaarden Geef bij het informatieverzoek aan dat er geen toestemming is gevraagd. Geef aan waarom het noodzakelijk is zonder toestemming te overleggen. Vervolg De GGZ-medewerker geeft zonder overleg met de ouder gevolg aan het verzoek van de aanvrager (feitelijke informatie). De ouder wordt in dit stadium niet van het contact op de hoogte gesteld. De GGZ-medewerker vermeldt het contact en de verstrekte informatie in het cliëntdossier en vermeldt daarbij dat dit nog niet is besproken met de ouder. De GGZ-medewerker informeert de ouder, na overleg met de aanvrager, als ingeschat is dat dit geen risico s meer met zich meebrengt. Koppel terug aan de GGZ-medewerker wat met de informatie is gedaan en wat het vervolg is. 8

9 GGZ-volwassenenzorg & jeugdzorg Opvragen van informatie van de GGZ-volwassenenzorg Ieder kind heeft recht op een veilige opvoedsituatie. Deze vormt de basis voor een evenwichtige ontwikkeling tot volwassene. De GGZ-volwassenenzorg en de jeugdzorg in de agglomeratie Amsterdam hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid als de veiligheid van kinderen in het geding is: GGZ-informatie over de ouders kan van belang zijn voor de jeugdzorg. Met deze informatie kan zij een goede inschatting maken van de (veiligheid in de) thuissituatie. Ook kan deze informatie noodzakelijk zijn voor het bepalen van het zorgaanbod. Vastgelegd is dat de GGZ-volwassenenzorg op verzoek van de jeugdzorg informatie kan delen. Medewerkers in de GGZ-volwassenenzorg zijn alert op (signalen van) kindermishandeling. GGZ-informatie opvragen? Via Bureau Jeugdzorg Medewerkers Jeugd- en Opvoedhulp kunnen niet rechtstreeks informatie opvragen bij de GGZ-volwassenenzorg. Dit kan alleen via de casemanager van Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam (BJAA). Ook de Raad voor de Kinderbescherming Amsterdam (de Raad) en het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Amsterdam (AMK) mogen informatie opvragen bij de GGZ. Welke informatie kan worden opgevraagd? De jeugdzorg kan als zij weet dat een ouder onder behandeling is bij een GGZ-instelling behoefte hebben aan informatie. Bijvoorbeeld om in te schatten welke invloed het ziektebeeld van de ouder op de opvoedingsvaardigheden heeft. Op basis hiervan kan een betere inschatting worden gemaakt van de thuissituatie en welke ondersteuning nodig is. Het gaat dan afhankelijk van de casus om onder meer: de diagnose het verloop van de behandeling de behandelingsprognose het ziektebesef en inzicht de positieve aspecten van het leven van de ouder (eigen netwerk, etc.) hoe de ouder omgaat met stress en de mogelijke gevolgen van het ziektebeeld voor de sensitiviteit en emotionele beschikbaarheid voor het kind. Het volledige Convenant Melden van Kindermishandeling/Uitwisseling van gegevens staat op intranet. 9 Via de medewerker van Bureau Jeugzorg verstrekt de GGZmedewerker alleen feitelijke informatie, geen eigen interpretaties Wordt de verstrekte informatie gebruikt in een Raadsrapport, dan wordt dat deel van het rapport altijd vóór verzending aan de kinderrechter aan de GGZ-medewerker voorgelegd.

10 Hoe kan informatie worden opgevraagd? 1 Dien de aanvraag altijd schriftelijk in (per fax bij spoed), bij de desbetreffende BJAA-casemanager 2 Bij de aanvraag moet altijd de ernst en reden van het informatieverzoek worden vermeld. 3 Geef bij het verzoek aan of er toestemming is gevraagd en verkregen van de desbetreffende ouder. Zo ja, dan wordt de schriftelijke toestemmingsverklaring bijgevoegd. Ouder is gevraagd om toestemming en deze is gegeven Ouder is gevraagd om toestemming en deze is niet gegeven Ouder is niet gevraagd om toestemming i.v.m. ernstig gevaar kind 1 Ouder wordt gevraagd om toestemming en deze wordt gegeven Aanvullende voorwaarden Geef in het eerstvolgende contact met de ouder aan dat er contact met de GGZ is geweest. De GGZ-medewerker vermeldt het contact en de verstrekte informatie in hun cliëntdossier. 2 Ouder wordt gevraagd om toestemming en deze wordt niet gegeven Aanvullende voorwaarden Vermeld bij het verzoek dat er geen toestemming is verleend door de ouder. Geef aan waarom het toch noodzakelijk is overleg te voeren. Meld in het eerstvolgende oudercontact dat er contact met de GGZ is geweest. Vervolg De GGZ-medewerker overlegt met de ouder en geeft wel of geen gevolg aan het informatieverzoek: A De ouder staat wel open voor hulp: de informatie wordt verstrekt. B De ouder staat niet open voor hulp: afhankelijk van de motieven van de aanvrager wordt na intern overleg tegen de opvatting van de ouder in, wel informatie verstrekt. C De ouder staat niet open voor hulp: ondanks de motivering van de aanvrager kan de GGZ-medewerker na intern overleg besluiten de gevraagde informatie niet te verstrekken. De GGZ-medewerker vermeldt het contact en de verstrekte informatie in hun cliëntdossier, met motivatie voor het wel/niet verstrekken van informatie. 3 Ouder wordt niet gevraagd om toestemming i.v.m. ernstig gevaar kind Dit zijn situaties waarin door de betrokken jeugdzorginstellingen wordt ingeschat dat er grote risico s voor het kind ontstaan als de ouder(s) om toestemming wordt gevraagd. Deze werkwijze wordt alleen toegepast in geval van een zeer ernstige situatie of een zeer ernstig vermoeden van kindermishandeling. Aanvullende voorwaarden Geef bij het informatieverzoek aan de BJAA-casemanager aan dat er geen toestemming is gevraagd. Geef aan waarom het noodzakelijk is zonder toestemming met de GGZ te overleggen. Vervolg De GGZ-medewerker geeft zonder overleg met de ouder gevolg aan het verzoek van de aanvrager (feitelijke informatie). De ouder wordt in dit stadium niet van het contact op de hoogte gesteld. De GGZ-medewerker vermeldt het contact en de verstrekte informatie in hun cliëntdossier en vermeldt daarbij dat dit nog niet is besproken met de ouder. De GGZ-medewerker informeert de ouder, na overleg met de aanvrager, als ingeschat is dat dit geen risico s meer met zich meebrengt. De BJAA-medewerker koppelt terug aan de GGZ-medewerker wat met de informatie is gedaan en wat het vervolg is. 10

11 toolkit Convenant Melden van Kindermishandeling/ uitwisseling van gegevens 1 Afstemming met GGZ Volwassenenzorg en Jeugdzorg en Bureau Jeugdzorg Amsterdam/AMK/Zorgaanbieders 2 Samenwerking tussen de Amsterdamse GGZ-instellingen, Bureau Jeugdzorg Amsterdam, incl. Bureau Jeugdzorg Amsterdam / Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, HVO-Querido, Spirit, Altra, MOC Kabouterhuis, Bascule en de Raad voor de Kinderbescherming Amsterdam 11

12 Aanleiding Kinderen van ouders met psychiatrische problematiek bevinden zich in een kwetsbare positie en lopen risico s. Door meer aandacht te hebben voor de situatie van deze kinderen dient de kans op kindermishandeling teruggedrongen te worden. Goede samenwerking en informatie-uitwisseling tussen de Amsterdamse Geestelijke Gezondheidszorginstellingen (GGZ), afdeling Volwassenen, Bureau Jeugdzorg Amsterdam (BJAA) 3 / Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Amsterdam (AMK) en de Raad voor de Kinderbescherming (RvK) is van groot belang en kan onnodige schade bij deze kinderen voorkomen. Het gaat om kinderen tot 18 jaar. De instellingen hebben hierin gezamenlijk een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Informatie-uitwisseling Voor een goede samenwerking is informatie-uitwisseling tussen partijen belangrijk. Het blijkt onvoldoende bekend dat het bij wet is toegestaan dat medewerkers van de GGZ bij een redelijk vermoeden van kindermishandeling, ook zonder toestemming van hun cliënt, bij BJAA / AMK mogen melden. Tevens is door de bureaus Jeugdzorg / AMK s geconstateerd dat als derden een kind van een GGZ- cliënt bij het Bureau Jeugdzorg en/of AMK melden, de betrokken GGZ-behandelaar regelmatig terughoudend reageert op een verzoek tot informatie-uitwisseling. Behandelaren beroepen zich op privacywetgeving en de vertrouwensrelatie met de cliënt. Dit convenant Melden van Kindermishandeling bevat regels dat tot toename en verbetering van deze informatie-uitwisseling moet leiden. Onder informatie-uitwisseling tussen partijen wordt verstaan: ggz meldt gegevens aan BJAA / AMK BJAA / AMK of RvK vraagt gegevens aan een GGZ-hulpverlener Als eerste wordt in dit convenant aandacht besteed aan het uitgangspunt, doel, reikwijdte e.d. in de algemene Inleiding. Vervolgens komt aan de hand van een stappenplan, de wijze van informatie-uitwisseling aan de orde. Verder bevat dit convenant bijlagen. Een ervan bevat de uitwerking van het wettelijk kader, waarin de mogelijkheden van informatieuitwisseling worden weergegeven. De andere bijlage bevat een hulpmiddel voor gespreksvoering. Algemene inleiding Wat is kindermishandeling? De aanpak van kindermishandeling begint bij het herkennen van kindermishandeling. Hiervoor is het belangrijk om te weten wat er onder kindermishandeling wordt verstaan. Per 1 januari 2005 is de Wet op de Jeugdzorg (WJz) in werking getreden. Deze wet hanteert de volgende definitie van kindermishandeling: Onder kindermishandeling wordt verstaan: elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel. 1) Dit convenant is grotendeels ontleend aan het Protocol dat onderdeel uitmaakt van de Gelderse Aanpak Kindermishandeling (2007). 2) De zorgaanbieders HVO-Querido, Spirit, Altra, Bascule en MOC Kabouterhuis vallen onder dezelfde regelgeving als BJAA 3) De taken van BJAA ten aanzien van meldingen van kindermishandeling en voor vragen over de noodzaak om beschermend optreden zijn bij het AMK belegd. Het AMK is onderdeel van BJAA. 12

13 In de meldcode kindermishandeling van het KNMG (De Koninklijke Nederlandsche maatschappij tot bevordering der Geneeskunst) staat de volgende definitie: Kindermishandeling is elke vorm van geweldpleging of verwaarlozing op fysiek en/of psychisch gebied door toedoen of nalaten van personen tot wie het kind in een afhankelijkheidsrelatie staat, waardoor schade voor het kind ontstaat of in de toekomst zou kunnen ontstaan. Bij kindermishandeling hoeft het dus niet om opzet te gaan. Ook getuige zijn van huiselijk geweld, verwaarlozing en het nalaten van zorgen met als gevolg (mogelijke) schade voor het kind is een vorm van kindermishandeling. Doel Het doel van het convenant is enerzijds te komen tot een eenduidige werkwijze, afstemming en communicatie binnen en tussen de Amsterdamse GGz-instellingen, BJAA en soms de RvK ten aanzien van signalering en het handelen bij (een ver moeden van) kindermishandeling. Anderzijds is het doel het vergroten van de bereidheid en handelingsbekwaamheid van behandelaars binnen deze organisaties in het signaleren en hanteren van vermoedelijke situaties van kindermishandeling. Het convenant heeft tot doel een helder overzicht te geven van te nemen stappen in gevallen van (mogelijke) kindermishandeling. Reikwijdte van dit convenant Volwassenen Afdelingen GGz-partijen: GGZ ingeest, Stichting Arkin. Jeugd GGz afdelingen die met jonge ouders te maken hebben BJAA en BJAA / AMK raad voor de Kinderbescherming Amsterdam Dit convenant is tot stand gekomen met gebruikmaking van de volgende producties gelderse Aanpak Kindermishandeling (2007) Amsterdams Protocol Kindermishandeling (2005), incl. Intentieverklaring Kindspoor (2006) Handreiking Gegevensuitwisseling bij Bemoeizorg (2007) standpunt rondetafel / brief aan Rouvoet (mei 2007) code voor het melden van kindermishandeling voor de GGz (GGzNederland 2008) Meldcode KNMG (2008) Wet en regelgeving De wetgeving biedt rechten en plichten met betrekking tot het beëindigen van kindermishandeling of redelijk vermoeden van kindermishandeling. Er is voldoende ruimte om in gevallen van vermoeden van kindermishandeling adequaat te handelen. In het belang van het kind dient deze ruimte ook maximaal te worden benut. Onder voorwaardelijke omstandigheden kan informatie ook worden gedeeld met andere afdelingen van BJAA en kan op verzoek ook relevante informatie worden gegeven aan de Raad voor de Kinderbescherming. Meer informatie over de mogelijkheden van informatieuitwisseling binnen het wettelijk kader is te vinden in bijlage 1. Om welke informatie gaat het? BJAA / AMK en RvK hebben behoefte aan informatie over onder meer de diagnose, het verloop van de behandeling, de behandelingsprognose, het ziektebesef en inzicht van de ouder. Ook is belangrijk hoe de cliënt omgaat met stress en wat mogelijke gevolgen van het ziektebeeld zijn voor de sensitiviteit en de emotionele beschikbaarheid voor anderen. Wanneer de omstandigheden het toelaten, kan het kind bij de ouder wonen. Om dit te bepalen is echter genuanceerde informatie van de GGZ nodig, ook over de positieve aspecten van het leven van de ouder. Zo is het belangrijk om i nformatie te krijgen over het netwerk van de ouder, over de zorgmogelijkheden van de partner, grootouders etc. 13

14 Bureau Jeugdzorg Amsterdam BJAA heeft verschillende afdelingen en GGz hulpverleners kunnen met alle afdelingen te maken krijgen. de vrijwillige hulpverlening (Toegang/crisisteam) het AMK de jeugdbescherming jeugdreclassering Route 1: Als je je cliënt wilt aanmelden met toestemming van cliënt, bij BJAA i.v.m. de veiligheid van het kind, dan kan dat bij: de Toegang 4, - voor advies en consult - voor het melden van een vermoeden van kindermishandeling - de toegang informeert of er sprake is van crisis (dreigt er gevaar wanneer er geen acute interventie plaatsvindt). Melden van (vermoeden van) een bedreigende situatie van een jeugdige, terwijl ouders of kinderen zichzelf niet kunnen of willen aanmelden, doe je door een zorgmelding. Een zorgmelding is een melding / een signaal over een zorgwekkende opvoedsituatie. De melder heeft de ouders en/of het kind zelf op de hoogte gebracht van de zorgmelding en ingeschat dat ouders - om welke reden dan ook - niet zelf in staat zijn zich aan te melden bij de Jeugdhulpverlening (de medewerkers aan de Toegang zijn verplicht een gezin te vertellen van wie ze informatie hebben ontvangen). Een zorgmelding over een zorgwekkende opvoedsituatie kan bij: - Het ontbreken of onvoldoende aanwezig zijn van materiële basiszorg, eten, drinken, kleding, redelijke huisvesting, periodieke controles consultatiebureau en/of - het ontbreken of onvoldoende aanwezig zijn van immateriële zorg, affectieve en pedagogische aandacht en een regelmatig leefpatroon en/ of - ernstige conflictsituaties tussen ouders/ verzorgers onderling of tussen ouders en kind en/ of - een (tijdelijk) onvermogen van ouders/verzorgers om hun opvoedingstaken uit te voeren en ook niet instaat zijn dit in hun netwerk te regelen en/ of - situaties waarin niet in het gezag is voorzien (b.v. ouders in het buitenland in detentie) en/ of - situaties waarin kinderen, om welke reden dan ook, dreigen te ontsporen. het AMK 5 : - Als zonder toestemming van de ouders informatie over de jeugdige moet worden ingewonnen bij bijvoorbeeld school en huisarts om de ernst van de bedreiging te kunnen onderzoeken? - Als het noodzakelijk is dat de melder anoniem blijft t.o.v. jeugdige en ouders Afwegingscriteria voor het vragen van toestemming versus het anoniem melden zijn b.v.: - Vormt het vragen van toestemming een bedreiging voor kind of andere kinderen in het gezin? - Vormt het vragen van toestemming een bedreiging voor de melder of collega s? - raakt de vertrouwensrelatie met het gezin ernstig verstoord (is er b.v. een vermoeden dat ouders, zodra met hen de melding besproken is, de volgende dag niet meer bereikbaar zijn)? - Als er sprake is van melding met medisch karakter, bijvoorbeeld bij lichamelijke mishandeling, lichamelijke en medische verwaarlozing, seksueel misbruik, meisjesbesnijdenis, Shaken Baby Syndroom of Syndroom van Münchhausen by Proxy. Bij het AMK is nl. een (vertrouwens-)arts aanwezig die het kind kan onderzoeken. - Als er medische deskundigheid nodig is om de veiligheid van een kind te kunnen inschatten? Let vooral op bij baby s, jonge kinderen en gehandicapte kinderen. 4) Zowel met de Toegang als het AMK kan contact worden opgenomen over de beste route. Tussen Toegang en AMK zijn afstemmingsafspraken. 5 Zowel met de Toegang als het AMK kan contact worden opgenomen over de beste route. Tussen Toegang en AMK zijn afstemmingsafspraken. 14

15 Route 2: Alle afdelingen van BJAA kunnen informatie inwinnen bij de GGz hulpverlener Zorginstellingen, die vanwege een vermoeden van kindermishandeling, behoefte hebben aan meer informatie, kunnen daarom vragen aan BJAA. BJAA kan zonodig nadere informatie vragen aan GGZ-instellingen. Het verschil tussen BJAA en Rvk BJAA altijd als eerste benaderen voor informatie, vragen/consult, en melden van (vermoeden) van kindermishandeling. Als alle mogelijkheden zijn uitgeput kunnen zij bij een voldoende onderbouwing nog dezelfde dag voor doorgeleiding zorgen naar de RvK. Bij spoed kunnen beide benaderd worden. Rol huisarts In dit convenant wordt de rol van de huisarts niet specifiek besproken. Het spreekt vanzelf dat deze geïnformeerd wordt. Werkwijze Wijze van informatie-uitwisseling Er zijn twee routes te onderscheiden: Route I: Zorgen om een kind vanuit de GGZ, afdeling Volwassenen of afdeling Jeugd Route II: De GGZ, afdelingen Jeugd en Volwassenen ontvangt het verzoek om informatie van BJAA / AMK, zorgaanbieders (HVO-Querdio, Spirit, Altra, MOC-kabouterhuis, Bascule) of Raad voor de Kinderbescherming. Route I: Zorgen om een kind vanuit de GGZ Route I kent, afhankelijk van de medewerking van de ouders en de aard van de problematiek, drie sporen. Een overzicht is opgenomen in onderstaand schema. Schema: Route I met de drie sporen Zorg om kinderen vanuit GGZ Spoor 1 Ernstige zorgen met betrekking tot kindermishandeling Spoor 2 Er zijn zorgen om ontwikkeling van kind of psychische gevolgen voor kind Spoor 3 Preventieve zorg Melding bij Toegang als cliënt toestemt of is ingelicht of bij het AMK zonder inlichting van cliënt Verwijzing van het kind naar Toegang met instemming cliënt anders een melding bij toegang of AMK (zie spoor 1) Opvoedingsondersteuning of Preventief aanbod GGZ of nulde lijn alleen in overeenstemming met cliënt 15

16 1 Ernstige zorgen met betrekking tot kindermishandeling In het geval van daadwerkelijk of redelijk vermoeden van verwaarlozing of mishandeling van een kind: A Bij een situatie van verwaarlozing of mishandeling met mogelijk acute gevolgen wordt direct actie ondernomen. Indien ouders de problemen onderkennen wordt melding gedaan bij de Toegang van BJAA (deze kunnen zorgdragen voor de indicatie van de benodigde zorg) Indien ouders de problemen niet onderkennen, wordt zonder hun toestemming melding gedaan bij AMK. B Als er sprake is van een vermoeden van kindermishandeling of verwaarlozing, maar de situatie is niet acuut, worden de volgende stappen gevolgd: Stap 1 Overleg: het vermoeden wordt besproken met collega s binnen de instelling (en zo nodig geanonimiseerd extern, bijvoorbeeld met Toegang of AMK). Er wordt door de hulpverlener een plan van aanpak gemaakt in samenspraak met anderen (intern en/of extern). Bij twijfel kan advies of consult gevraagd worden bij Toegang of AMK. Stap 2a Ontstaan vermoeden: de GGZ-hulpverlener bespreekt de signalen waarop het vermoeden is gebaseerd met de cliënt (de ouders) en noteert de signalen en de strekking van het gesprek in het dossier. OF Stap 2b De hulpverlener bespreekt ernstige vermoedens van de verwaarlozing en/of mishandeling met de cliënt en betrekt daarbij de signalen van de thuissituatie. Stap 3 in het geval ernstige vermoedens van de mishandeling/verwaarlozing door de ouders cq. cliënt worden erkend, wordt in samenspraak met de cliënt hulp ingezet met als doel de mishandeling/verwaarlozing te stoppen. Dit kan in overleg met de Toegang, ook als er aanwijzingen zijn dat hulp in een vrijwillig kader niet toereikend zou zijn. Stap 4 in het geval van ontkenning wordt er gemeld bij AMK en wordt dit aan de cliënt meegedeeld. Stap 4a ggz-hulpverlener vermeldt het contact met Toegang of AMK en de verstrekte informatie in het dossier en motiveert daarbij zijn afwegingen. Stap 4b Toegang / AMK pakt de melding op en koppelt de resultaten terug aan de melder. Stap 5 Het traject wordt door betrokkenen ( Toegang / AMK / GGZ) geëvalueerd en zo nodig worden afspraken bijgesteld. Stap 6 De GGZ-hulpverlener houdt in het contact met de cliënt waar mogelijk aandacht voor de situatie van het kind. Deze stappen zijn ontleend aan de meldcode van de KNMG 2008 die is ontwikkeld in opdracht van het ministerie van VWS. 16

17 2 Er zijn zorgen om ontwikkeling van kind of psychische gevolgen voor kind In verband met de psychiatrische problematiek van de ouder zijn er zorgen over de ontwikkeling van het kind of is er sprake van psychische problemen van het kind: Staat de psychiatrische problematiek van de ouder een gezonde ontwikkeling van het kind in de weg, dan worden deze zorgen besproken met de ouder, zeker wanneer wordt geconstateerd dat het kind zelf ontwikkelingsproblemen heeft. Erkent de ouder de problematiek en wil meewerken aan een oplossing, dan zal gezamenlijk worden bekeken welke hulp het beste kan worden ingezet. De ouder is hier zelf verantwoordelijk voor, de hulpverlener van de GGZ houdt de vinger aan de pols. Als de ouder niet openstaat voor hulp is het aan de hulpverlener ouders te motiveren hulp te zoeken voor hun kind. Lukt het niet op vrijwillige basis, dan wordt melding gedaan bij de Toegang / AMK (onderscheid zie boven). Bovenstaande is weergegeven is hieronder stapsgewijs weergegeven: Stap 1 Hulpverlener bespreekt met de cliënt de zorgen over het kind. Stap 2 indien de cliënt open staat voor hulp wordt de gewenste en noodzakelijk geachte hulp ingezet via onder andere de Toegang. Stap 3 Indien de cliënt de zorgen rondom het kind niet deelt en niet open staat voor hulp aan het kind, dan wordt een melding bij de toegang of het AMK gedaan. Stap 3a Hulpverlener deelt mee aan de cliënt dat een melding bij de Toegang / AMK is gedaan. Stap 3b Hulpverlener vermeldt het contact met Toegang /AMK en de verstrekte informatie in het dossier en motiveert daarbij zijn afwegingen. Stap 3c Toegang / AMK pakt de melding op en koppelt de resultaten terug aan de melder. Stap 4 Het traject wordt door betrokkenen geëvalueerd en zo nodig worden afspraken bijgesteld. Stap 5 De GGZ-hulpverlener houdt in het contact met de cliënt waar mogelijk aandacht voor de situatie van het kind. 3 Preventieve zorg Kinderen die gezien de problematiek van de ouder (cliënt GGZ) een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van psychische problematiek: Hulpverleners van de GGZ dienen zich ervan bewust te zijn dat alle kinderen van ouders met psychiatrische problematiek een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van psychische problematiek. Uit preventief oogpunt is het van belang altijd navraag te doen naar de thuissituatie en het welzijn van de kinderen, als een standaard/regulier gespreksonderwerp. Naast de hulpverlening aan de cliënt zelf kan ook worden doorverwezen naar bijvoorbeeld de Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen-groep (KOPP-groep) en/of de oudercursussen, die de meeste GGZ-instellingen organiseren. Daarnaast is er het centrum Jeugd en Gezin (Ouderkind-centrale). Dit is een nuldelijns instelling en biedt ondersteuning bij de lichtere opvoedingsproblemen. In al deze situaties is er de mogelijkheid voor hulpverleners van de GGZ: Eventuele dilemma s in consultatieve zin met BJAA / AMK te bespreken. Een collega van de Jeugd-GGZ te vragen om vanuit hun expertise een gesprek met ouder en/of kind aan te gaan. Hiermee wordt rolverwisseling voorkomen en kan er mogelijk toch hulp worden ingezet via de Jeugd-GGZ. 17

18 Route II: De GGZ ontvangt verzoek om informatie van Bureau Jeugdzorg / AMK, Bureau Jeugdzorg (BJAA), zorgaanbieders of Raad voor de Kinderbescherming Route II kent, afhankelijk van de medewerking van de ouders en een inschatting van de problematiek, 3 sporen. Een overzicht is opgenomen in onderstaand schema. Deze werkwijze wordt alleen toegepast in geval van een ernstige situatie of bij (een redelijk vermoeden van) kindermishandeling. Schema: Route II met de 3 sporen Verzoek om informatie van BJAA, AMK, zorgaanbieders of RvK Spoor 1 Verzoek om GGz- informatie. Ouder wordt gevraagd om toestemming en deze wordt gegeven Spoor 2 Verzoek om GGz- informatie. Ouder wordt gevraagd om toestemming en deze wordt niet gegeven Spoor 3 Verzoek om GGz- informatie. Ouder wordt niet gevraagd om toestemming i.v.m. ernstig gevaar kind Verzoek GGZ, afdeling Volwassenen Verzoek GGZ, afdeling Volwassenen Verzoek GGZ, afdeling Volwassenen 1 Verzoek om GGz-informatie. Ouder wordt gevraagd om toestemming en deze wordt gegeven BJAA / AMK, BJAA of Raad voor de Kinderbescherming vragen gegevens van de GGz na toestemming van de ouder c.q. GGz-cliënt. NB De GGZmedewerker verschaft feitelijke gegevens en doet relevante mededelingen over klachten, diagnose, behandeling en effecten van de behandeling vanuit diens professie en vanuit eigen wetenschap. De GGZmedewerker geeft geen oordelen over onderwerpen waarop hij niet deskundig is. Het is aan het BJAA/AMK of Raad voor de Kinderbescherming om conclusies te trekken. Voorwaarden: Aanvrager geeft bij zijn informatieverzoek aan GGz altijd de ernst en reden van het overleg aan, waarbij kindermishandeling of een redelijk vermoeden van kindermishandeling ten grondslag aan het verzoek ligt. Aanvrager geeft bij het verzoek aan dat er toestemming is gevraagd en verkregen van cliënt. Aanvrager geeft in eerstvolgend contact met de cliënt aan dat er contact met de GGZ is geweest. Gedragslijn hulpverlener van de GGz: De GGz hulpverlener verstrekt altijd feitelijke informatie, geen eigen interpretaties. Hulpverlener geeft na overleg met de cliënt gevolg aan het verzoek van aanvrager of de aanvrager stuurt per fax de schriftelijke toestemmingsverklaring aan de GGz hulpverlener (m.n. bij spoed). Hulpverlener vermeldt het contact en de verstrekte informatie in het dossier van de cliënt. Als er een raadsrapport door de RvK wordt gemaakt, krijgt de informatieverstrekker altijd dat deel van het rapport te lezen wat aan informatie is verstrekt ( de GGz heeft gezegd. ), voordat het naar de kinderrechter gaat. 18

19 2 Verzoek om GGz- informatie. Ouder wordt gevraagd om toestemming en deze wordt niet gegeven BJAA / AMK, BJAA of Raad voor de Kinderbescherming vragen een inschatting van de GGz waarbij door de ouders c.q. GGz-cliënt geen toestemming is gegeven GGz-informatie op te vragen. Voorwaarden: Aanvrager geeft bij informatieverzoek GGz altijd de ernst en reden van het overleg aan, waarbij kindermishandeling of een redelijk vermoeden van kindermishandeling ten grondslag aan het verzoek ligt. Aanvrager geeft bij het verzoek aan dat er contact met cliënt is geweest, maar dat er geen toestemming is verleend door cliënt. Aanvrager geeft aan waarom het noodzakelijk is om tegen de wil van de cliënt in overleg te voeren. Aanvrager geeft in eerstvolgend contact met de cliënt aan dat er contact met de GGz, Jeugd en Volwassenen is geweest. Gedragslijn hulpverlener van de GGz: Hulpverlener geeft na overleg met de cliënt wel of geen gevolg aan het verzoek van aanvrager. Hier kunnen zich drie situaties voordoen. A cliënt staat wel open voor hulp: dan kan gevolg worden gegeven aan verzoek van aanvrager en de hulpverlener beziet in overleg met betrokken partijen de mogelijkheden te werken volgens spoor 2 van route I. B cliënt staat niet open voor hulp: gezien de overtuigende motieven van de aanvrager zal de GGz-hulpverlener na intern overleg met collega s, tegen de opvatting van de cliënt in, wel informatie aan de aanvrager geven. C cliënt staat niet open voor hulp: ondanks de motivering van de aanvrager kan de hulpverlener na intern overleg met collega s besluiten de gevraagde informatie niet te verstrekken en meldt dit aan de aanvrager. Bij ernstige twijfel of informatie verstrekt moet worden, kan de behandelaar overleggen met of advies vragen aan de directeur zorg, de (plv) geneesheer-directeur of de juridisch adviseur. Deze laatste is ook contactpersoon voor de deelnemende partners en moet altijd contact opnemen met een van de andere contactpersonen. In geval er besloten wordt geen informatie te verstrekken wordt er bestuurlijk overleg gevoerd. Hulpverlener vermeldt het contact en de verstrekte informatie in het dossier van de cliënt. Motiveer daarbij waarom je wel of geen informatie hebt verstrekt. Als er een raadsrapport door de RvK wordt gemaakt, krijgt de informatieverstrekker altijd dat deel van het rapport te lezen wat aan informatie is verstrekt ( de GGz heeft gezegd. ), voordat het naar de kinderrechter gaat. Hulpverlener vermeldt het contact en de verstrekte informatie in het dossier van de cliënt. Motiveer daarbij waarom je wel of geen informatie hebt verstrekt. 3 Verzoek om GGz-informatie. Ouder wordt niet gevraagd om toestemming i.v.m. ernstig gevaar kind BJAA / AMK, BJAA en Raad voor de Kinderbescherming vragen gegevens van de GGz waarbij in verband met het gevaar voor het kind geen toestemming van de ouders c.q. GGz-cliënt is gevraagd. Het betreft hier situaties waar BJAA / AMK, BJAA of de Raad van de Kinderbescherming grote risico s voor het kind inschatten in het geval aan de ouder vooraf toestemming wordt gevraagd om GGz-informatie op te mogen vragen. Hier is de veiligheid van het kind in het geding. Deze werkwijze wordt alleen toegepast in geval van een zeer ernstige situatie of een zeer ernstig vermoeden van kindermishandeling, waarin de mededeling over de melding ernstige risico s voor het kind, de ouder (cliënt) of de directe omgeving van het kind met zich mee kan brengen. Voorwaarden: Aanvrager geeft bij informatieverzoek GGz altijd de ernst en reden van het overleg aan, waarbij kindermishandeling of een redelijk vermoeden van kindermishandeling ten grondslag aan het verzoek ligt. 19

20 Aanvrager geeft bij het verzoek aan dat er nog geen contact met cliënt is geweest en dat er ook geen toestemming is gevraagd aan cliënt. Aanvrager geeft aan waarom het noodzakelijk is zonder kennis en toestemming van de cliënt overleg te voeren. Gedragslijn hulpverlener van de GGz: Hulpverlener geeft zonder overleg met de cliënt gevolg aan het verzoek van de aanvrager (feitelijke informatie). Cliënt wordt in dit stadium niet van het contact op de hoogte gesteld. Hulpverlener informeert, na overleg met de aanvrager, de cliënt als ingeschat is dat dit geen risico s met zich mee brengt. Hulpverlener vermeldt het contact en de verstrekte informatie in het dossier van de cliënt en vermeldt daarbij dat dit nog niet is besproken met cliënt. Cliënt wordt op een daartoe geschikt moment op de hoogte gesteld. Hulpverlener verzoekt terugkoppeling. Als er een raadsrapport door de RvK wordt gemaakt, krijgt de informatieverstrekker altijd dat deel van het rapport te lezen wat aan informatie is verstrekt ( de GGz heeft gezegd. ), voordat het naar de kinderrechter gaat. 20

21 Bijlage 1 Informatie-uitwisseling en juridische aspecten Achtergrond Artsen, psychotherapeuten, verpleegkundigen en andere medewerkers binnen de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) met een beroepscode hebben een geheimhoudingsplicht. Deze staat in algemene zin genoemd in artikel 457 van de WGBO (Wet op de Geneeskundige Behandelovereenkomst). Een verbijzondering, alleen geldend voor bepaalde beroepsgroepen, is te vinden in artikel 88 van de Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG). De geheimhouding impliceert dat er geen informatie over de patiënt/cliënt wordt verstrekt zonder toestemming van de patiënt/cliënt. Er is echter een uitzondering, namelijk wanneer er sprake is van kindermishandeling of een redelijk vermoeden van kinder mishandeling. Artikel 53 lid 3 van de Wet op de Jeugdzorg (WJz) zegt: Degene die op grond van een wettelijk voorschrift of op grond van zijn ambt of beroep tot geheimhouding is verplicht kan, zonder toestemming van degene die het betreft aan een stichting inlichtingen verstrekken, indien dit noodzakelijk kan worden geacht om een situatie van kindermishandeling te beëindigen of een redelijk vermoeden van kindermishandeling te onderzoeken. Dit betekent dat de geheimhoudingsplicht uit de Wet BIG en de WGBO opzij wordt gezet door de Wet op de Jeugdzorg. Wanneer een hulpverlener die onder deze wetgeving valt kennis heeft van kindermishandeling of op grond van zijn contacten een redelijk vermoeden van kindermishandeling heeft, kan hij of zij melden bij Bureau Jeugdzorg (BJAA) / Adviesen Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Het AMK maakt deel uit de van genoemde stichting BJAA in artikel 53 lid 3. Ook staat het de hulpverlener vrij om informatie te geven aan BJAA / AMK om een vermoeden van kindermishandeling te kunnen onderzoeken. Onverlet blijft dat patiënt/cliënt altijd een klacht in kan dienen over het vermeende schenden van de geheimhoudingsplicht. Dit heeft vooral te maken met de mogelijkheden die patiënten/cliënten wordt geboden ten aanzien van het verstevigen van hun rechtspositie. Een klacht met betrekking tot het schenden van de geheimhoudingsplicht ten behoeve van het belang van het kind dat (vermoedelijk) slachtoffer is van kindermishandeling, zal op basis van artikel 53 lid 3 WJz ongegrond worden verklaard. Ook als de kindermishandeling niet wordt bevestigd na een redelijk vermoeden. Voor artsen geldt de meldcode van het KNMG (2008) die stelt dat: Een arts die vermoedt dat een kind het slachtoffer is van kindermishandeling, dient daarover bij twijfel een ter zake kundig collega te consulteren (bij voorkeur een kinderarts of een vertrouwensarts van het AMK). Schending van het beroepsgeheim is gerechtvaardigd indien dit noodzakelijk is om kindermishandeling te doen stoppen of een redelijk vermoeden daarvan te doen onderzoeken. Uitwerking wettelijk kader De medisch hulpverleners van de GGZ hebben op grond van de WGBO en de Wet BIG een beroepsgeheim. Zij mogen niet zonder toestemming van de cliënt informatie aan een ander verstrekken over de cliënt. Het beroepsgeheim kan slechts in de volgende gevallen worden doorbroken: 1) als er sprake is van (een vermoeden van) kindermishandeling (artikel 53 lid 3 WJZ); 2) in situaties van overmacht (artikel 255 Sr); 3) als er een andere wettelijke plicht is om dit te doen (artikel 457 WGBO). 4) indien nodig voor uitoefening van de taken van de Raad voor de Kinderbescherming (artikel 240 BW, boek 1). 21