Kwaliteitsproject. Onderwerp: Verbetering van de defaecatieregistratie

Transcriptie

1 Kwaliteitsproject Onderwerp: Verbetering van de defaecatieregistratie Maysoon Bayate, AVGio Talant Drachten / locatie Overstesingel 2007 Inleiding Obstipatie is een voorkomend gezondheidsprobleem voor mensen met een verstandelijke handicap, het komt voor bij bijna 70% van de verstandelijk gehandicapten met een IQ lager dan 50 (2). Tevens meer dan de helft van de cliënten in zorginstellingen gebruikt minstens een laxans per dag (3). Chronische obstipatie, late diagnostiek en late behandeling hebben bij mensen met een verstandelijk handicap grote invloed op de kwaliteit van hun leven. Naast de lichamelijke problemen, kunnen gedragsproblemen ook voorkomen bij mensen met obstipatieprobleem. Kortom een goede evaluatie en een plan van aanpak van dit gezondheidsprobleem is een goede stap om de kwaliteit van de zorg aan deze mensen te verbeteren. Omdat mensen met verstandelijke handicap hun klachten niet adequaat kunnen aangeven, wordt bij deze mensen obstipatie geconstateerd aan de hand van een defaecatielijst. Voor deze redenen heb ik voor mijn project als thema gekozen "verbetering van de defaecatieregistratie". Opzetten en invoeren volgens Plan-Do-Check-Act principe 1

2 Planfase: Inventarisatie bij collega artsen vertoont de behoefte aan een doelgerichte manier van registreren, deze zouden bereikt kunnen worden met voldoende beschrijving van het probleem. Inventarisatie binnen woongroepen: De huidige defaecatielijsten zijn door de begeleiders van de betreffende woongroepen opgesteld. In deze lijsten ontbreekt o.a. de vorm en de hoeveelheid van de ontlasting. Sommige woongroepen vullen een jaarkalender in, anderen een maandkalender. Er zijn woongroepen die geen defaecatielijst gebruiken, zij registreren de verandering van het defaecatiepatroon in een dagrapportage. Zelfs binnen één woongroep waren er grote verschillen in het registreren geconstateerd. Probleemformulering: Defaecatielijsten die nu worden gebruikt geven geen voldoende beschrijving en geen duidelijk inzicht. Er zijn grote verschillen in het registreren en er ontbreekt een standaard registratiemethode voor de stoelgang. Doelstelling: In het kader van het kwaliteitsproject wil ik aan de hand van ervaringsuitwisseling met collega-artsen en aan de hand van literatuur een nieuwe defaecatielijst ontwikkelen met als doelstelling een bruikbare en uniforme manier van registreren, met als uiteindelijk doel; een goede evaluatie van het probleem en een gericht behandelingsbeleid. Dofase: Registratie-instrument: in overleg met collega artsen is de 'Bristol stool form scale' gekozen als registratie-instrument, met BSFS kunnen begeleiders door middel van afbeeldingen de consistentie van de ontlasting beoordelen. Hiermee kunnen we ook de verschillen in het registreren voorkomen. Literatuuroverzicht: uit artikel (4) blijkt dat BSFS een valide instrument is om de functie van de maagdarmkanaal in kaart te brengen. Artikel (5) meldt dat de passagetijd door het maagdarmkanaal gerelateerd is aan het voorkomen van obstipatie. Een ander artikel (6) meldt dat BSFS een valide instrument is voor de klinische praktijk- en de wetenschappelijke doelen. Naast de 'Bristol stool form scale' als meet instrument om de vorm van de ontlasting aan te geven, wordt ook een ander meetinstrument gebruikt om de hoeveelheid ontlasting te kunnen aangeven. Hierbij worden ook ervaringen en opmerkingen van een recent leeronderzoek 'Obstipatie en de Bristol Stoelgangschaal bij mensen met een verstandelijke handicap' (7) meegenomen. De indeling van de hoeveelheid is door de praktijk verpleegkundige ontwikkeld als reactie op het gebrek aan inzicht op de hoeveelheid ontlasting bij de cliënten. Ontwikkelen van een maandoverzicht defaecatielijst waarbij de consistentie en hoeveelheid ontlasting worden aangegeven. Woongroepen selecteren: drie woongroepen zijn geselecteerd waarbij obstipatieproblemen vaak voorkomen, er wonen gemiddeld 10 cliënten op een woongroep. Informeren: de hoofden en de groepsleiders van de geselecteerde woongroepen worden schriftelijk over dit project geïnformeerd (bijlage). 2

3 Gesprek met groepsleiders: na de schriftelijke aankondiging, zijn de groepsleiders van elke woongroep mondeling geïnformeerd over het project en de stappen van aanpak. De groepsleiders zijn als aanspreekpunt genoemd. De interesse om mee te doen aan het project is duidelijk aangegeven. Er wordt gestart met de nieuwe defaecatielijst. Checkfase: In de eerste weken na de start is door middel van telefonisch contact met de groepsleider gecontroleerd of de uitvoering goed en zonder problemen verloopt. 2 maanden na invoering van de nieuwe lijst is een enquête aan alle begeleiders van de betreffende woongroepen verstuurd. Om meer algemene indruk te krijgen zijn de ingevulde enquêtes vervolgens met de groepsleiders besproken. Opmerkingen en suggesties zijn in een tweede versie aangepast. Tijdens dit gesprek met de groepsleider heb ik ook een datum gepland voor een tweede evaluatiemoment. De tweede evaluatie vond plaats 4 maanden na de start. Deze is mondeling met de groepsleider uitgevoerd. Tijdens deze evaluatie hebben we de eerste met de tweede versie vergeleken, hierbij werd vooral aandacht besteed aan de tevredenheid van de begeleiders. Actfase: Het volgende is uit de vragenlijst gekomen met betrekking tot de eerste evaluatie: Alle begeleiders waren tevreden met het werken met de plaatjes van 'Bristol stool form scale', indeling volgens plaatjes en codes wordt duidelijk geïnterpreteerd. 62% vindt de indeling hoeveelheid ontlasting lastig omdat het met veel codes is aangegeven (A =sporen, B= half koffiekopje, C= koffie kopje vol, D= mok vol, E= soepkom vol, F = nog meer). Code 0 (geen ontlasting): deze code was voorheen niet bekend, Iedereen vindt dat deze code geregistreerd moet worden. Voor de begeleiders is het niet duidelijk wie of wanneer code 0 moet invullen. Daarom heb ik de dag, volgens het dienstrooster van de begeleiding, verdeeld naar dag- en avonddienst. In dit geval vult een betrokken begeleider zijn / haar dagdeel in. Sommige cliënten krijgen toegediend volgens eigen protocol (op een vaste dag(en) van de week): 70% vindt dat het toegediende in een apart kolom moet komen. Meer dan de helft vindt dat de nieuwe lijst veel tijd kost en dat het onoverzichtelijk is omdat iedere cliënt een eigen lijst heeft. Als oplossing hiervoor: meerdere cliënten op één lijst schrijven. Dit zal overzichtelijker zijn en zal sneller werken. In verband met bescherming van de privacy zullen deze gegevens in een aparte map bewaard worden, in het kantoor van de woongroep. Kortom, de defaecatielijst moet voor de begeleiders bondig zijn en moet makkelijk in één oogopslag bekeken worden. Deze opmerkingen en suggesties zijn aangepast in een tweede versie lijst. 3

4 De tweede evaluatie had de volgende uitkomsten: Uit gesprekken met de groepsleiding bleek dat er soms twijfel bestaat over de code die zij moeten invullen, ondanks de beschrijving die naast elk plaatje staat. Wij hebben besloten dat er geen ruimte voor deze discussie hoeft te zijn. De begeleider bepaalt en vult de lijst in. Verder ziet de nieuwe lijst er duidelijk uit en is goed bruikbaar. Het valt mij op dat de tweede versie beter ingevuld en ook minder vaak vergeten wordt dan de eerste versie. Enkele kleine aanpassingen zijn meegenomen. Voorbeeld vragenlijst begeleiders 1 Beoordeling consistentie volgens plaatjes gaat goed 2 Indeling plaatjes duidelijk 3 Indeling hoeveelheid ontlasting duidelijk 4 Ruimte voor meerder ontlasting per dag is goed 5 Code 0 (geen ontlasting): onduidelijk wie dit moet invullen 6 Verdeling ochtend / avonddienst mist 7 Ruimte extra is voldoende 8 Aparte ruimte voor extra medicatie is nodig 10 Kost veel tijd 11 Deze lijst is duidelijker dan de oude 12 Geeft goed inzicht in ontlastingproblematiek / effectiever 13 Ben je tevreden over het werken met deze lijst Ruimte voor opmerkingen / suggesties Definitief invoeren: De uitkomst is aan collega-artsen tijdens het artsenoverleg en per teruggekoppeld. Zij vinden dat het werken met deze lijst een grote vooruitgang zal zijn. De bedoeling is dat deze lijst definitief ingevoerd zal worden. De artsen zullen in de komende periode de nieuwe lijst verder uitgebreid toepassen voor (alle) cliënten (met defaecatieproblemen). Conclusie: Allen zijn tevreden. De nieuwe lijst lijkt erg handig te zijn. Het is duidelijker en effectiever in vergelijking met de oude defaecatielijst. Zelf ben ik positief over de resultaten en het verder werken met de nieuwe lijst. Het blijft een aandachtspunt dat de lijst compleet en altijd ingevuld moet worden, artsen moeten begeleiders steeds wijzen op het belang van invullen van de lijst. Voor mij was dit project een positieve ervaring vooral op het gebied van het inventariseren van de behoefte aan een verbetering, het samen denken over een onderwerp. Het toepassen van de kwaliteitscirkel in de praktijk was voor mij een goede ervaring en ik zal deze methode zeker toepassen in het kader van mijn volgende kwaliteitsverbeteringsprojecten. 4

5 Literatuur: 1- Prof. Dr. J.A.Walburg. Uitkomsten management in de gezondheidszorg, 2003, Elsevier gezondheidszorg. 2- Böhmer CJ, Taminiau JA, Klinkenberg-Knol EC, Meuwissen SG. The prevalence of constipation in instutionalized people with intellectual disability. J Intellectual Disability Research 2001; 45: Frame P.S e.a. Use of Colchicine to treat severe constipation in developmentally disabled patients. J Am Board Fam Pract 1998 Sept-Oct; 11(5): Lewis SJ, Heaton KW. Stool form scale as a useful guide to intestinal transit time. Scand J Gastroenterol. 1997; 32(9): Park ES, Park CL, Cho S-R, Na S, Cho YS. Colon transit time and constipation in children with spastic cerebral palsy. Arch phys Med Rehabil 2004; 85: G. Riegler, I.Esposito. Bristol scale stool form. A still valid help in medical practice and clinical research.. Tech Coloproctol (2001) 5: Gijssel van E, Driessen S, Fischer M. Obstipatie en de Bristol Stoelgangschaal bij mensen met een verstandelijke handicap. Leeronderzoek opleiding AVG April

6 Datum. Beste hoofd, groepsleider en begeleiders woongroep. In het kader van kwaliteitsverbetering van zorg (welk een onderdeel is van mijn opleiding tot AVG), wil ik bij deze brief mijn kwaliteitsproject beschrijven. Huidige situatie: Er bleek binnen Talant dat er grote verschillen zijn in het registreren van de defecatieproblemen. Tevens wordt er gebruik gemaakt van een kalender waarbij benodigde s ontbreken. Doel van dit project: Het ontwikkelen en invoeren van een duidelijke en uniforme manier van registreren van de stoelgang. Wat wij hiermee willen bereiken is een goede evaluatie van het probleem en vervolgens een goed behandelingsbeleid. Het is echter niet bedoeld als een tijdelijke activiteit. Het zou uiteindelijk een standaard methode moeten kunnen worden voor alle onze cliënten. Mijn planning: Maand april: ik maak de afspraak met de groepsleider. Bij deze afspraak zal ik toelichting geven over het gebruik van de nieuwe defecatielijst. Ook ga ik samen met de groepsleider afspraken plannen voor de volgende evaluaties. De groepsleiders is de aanspreekpunt. Maand juni: de groepsleider krijgt enquête toegestuurd. De vragen worden met ja of nee beantwoord. Naast de vragenlijst is er ruimte voor jullie opmerkingen en suggesties. De bedoeling dat iedere begeleider een enquête invult en inlevert bij de groepsleider. De ingevulde enquetes zullen besproken worden met de groepsleider. Daarna wordt de defecatielijst aangepast. Maand augustus: ervaringen / suggesties worden weer met de groepsleider besproken.. Er worden daarna weer aanpassingen verwerkt. Zijn er nog onduidelijkheden, dan hoor ik dat graag. Je kunt mij mailen of bellen via onze doktersassistente. Ik vertrouw op jullie medewerking Groeten, Maysoon Bayate AVG io 6

7 De BRISTOL STOOL FORM SCALE Ontlastingsschaal Type 1 Type 2 1. Harde losse keutels (moeilijke stoelgang). 2. Samengekleefde keutels. Type 3 Type 4 3. Worstvormige stoelgang, brokkelig van structuur. 4. Worstvormige stoelgang, zacht en glad van structuur. Type 5 5. Zachte stoelgang met duidelijke scherpe contouren (makkelijke stoelgang). Type 6 Type 7 6. Zachte tot zeer zachte stoelgang met onduidelijke contouren. 7. Waterige stoelgang, geen structuur aanwezig (geheel vloeibaar). Type 0 0. Geen ontlasting A B C Hoeveelheid ontlasting sporen / weinig koffiekopje / gewoon soepkom / veel 7

8 Naam 1 Defecatielijst, maand : b.v. slijm, bloed, menstruatie, extra laxeermiddel, manueel Bijlage: ontlastingsschaal en hoeveelheid. 8