Stamcelonderzoek heeft de juiste zetjes nodig
|
|
- Johanna de Backer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 11 door Marian Tjaden Tussen hype en belofte Stamcelonderzoek heeft de juiste zetjes nodig Je zou er organen mee kunnen kweken in een petrischaaltje, zodat er nooit meer een donortekort zou zijn. En dwarslaesies en Alzheimer zouden binnenkort te genezen zijn door het injecteren van zenuwcellen. De mogelijkheden van stamcellen werden nogal overdreven de afgelopen jaren. Maar voorbij de hype is er toch al wat mogelijk op het gebied van de zogeheten regeneratieve geneeskunde. En Nederland doet het behoorlijk goed, zegt een KNAWcommissie. Al zit er in de financiering nu nog een opmerkelijke paradox. Ons lichaam heeft een natuurlijk vermogen om beschadigde weefsels en organen te repareren. Als je een schram op je huid hebt, wordt vanzelf nieuwe huid gevormd en na een paar dagen zie je er niks meer van. Een gebroken bot groeit vaak vanzelf weer aan elkaar. Door dit proces na te bootsen ontstaan nieuwe medische toepassingen. Daarbij spelen stamcellen, de basiscellen die in gespecialiseerd celtypen kunnen veranderen, een hoofdrol. Heel jonge embryo s bevatten stamcellen die zich nog tot elke willekeurige lichaamscel kunnen ontwikkelen, maar ook in een volwassen lichaam bevinden zich stamcellen in verschillende stadia van rijping. Ze komen vooral voor in weefsels die veel delen, zoals bloed en huid, maar ook in minder snel delend lichaamsmateriaal zoals zenuwweefsel. beschadigd Soms zijn weefsels te zwaar beschadigd en kunnen de stamcellen het niet meer bolwerken. Bijvoorbeeld bij mensen die zware brandwonden hebben opgelopen, of patiënten met suikerziekte of ernstige hartklachten. Een stukje nieuwe huid, nieuwe insulineproducerende cellen of nieuw hartspierweefsel vormt zich dan niet meer op eigen kracht. Maar met wat hulp van buitenaf kan de reparatie op gang gebracht worden, zodat het lichaam daarna zichzelf weer kan herstellen. Dat is het onderzoeksgebied van de regeneratieve geneeskunde. Nederland doet het helemaal niet slecht, aldus Wim Fibbe, hoogleraar hematologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum en voorzitter van de KNAW-commissie die recent de ontwikkelingen in Nederland in kaart bracht. Wij zijn sterk in biomaterialen met technische universiteiten als Twente en Eindhoven. En Nederland is altijd al goed geweest in stamcelonderzoek. Als die twee gebieden de handen ineen slaan, liggen daar goede mogelijkheden. Meteen een verhaal in de krant dat je zo suikerziekte zou kunnen genezen De Verenigde Staten staan in dit nieuwe vakgebied hoog en eenzaam bovenaan. Daarna komen Japan, Duitsland en Groot-Brittannië. Nederland staat op de tiende plaats met drie procent van de publicaties in het veld. Om te zorgen dat Nederland die positie behoudt en verbetert, moeten er wel een paar zaken geregeld worden. Aan de ene kant zijn er praktische dingen, zoals de samenwerking tussen verschillende disciplines en een beter financieringsmodel. Daarnaast zijn er ethische en juridische kwesties die opgelost moeten worden. Daaraan gekoppeld moet er betere publieksvoorlichting komen, door reële verwachtingen te scheppen, in plaats van hypes. Want regeneratieve geneeskunde kent veel beloftes. Als je de media gelooft, zou suikerziekte al bijna te genezen zijn, net als dwarslaesies en Alzheimer. Maar zover is het nog lang niet.
2 12 Dit hele veld is overspannen. Onderzoek dat in Science en Nature wordt gepubliceerd, staat in de regel ver weg van toepassing, maar iedere vinding wordt onmiddellijk naar een potentiële toepassing vertaald, zegt Fibbe. Als iemand bijvoorbeeld een embryonale stamcel in een lab kan laten ontwikkelen naar een insulineproducerende cel, dan komt er meteen een verhaal in de krant dat Dit was Frankenstein-wetenschap je op deze manier suikerziekte zou kunnen genezen. Maar als een cel insuline kan maken dan ben je er nog lang niet. Als je bij een suikerpatiënt een cel zou inspuiten die veel insuline maakt, maar hij doet dat op een autonome manier en wordt niet gereguleerd, dan werkt hij nog steeds niet. Een andere misvatting is de gedachte dat met behulp van weefselkweektechnieken complete menselijke organen nagemaakt kunnen worden in petrischaaltjes in het lab. Die misvatting is te wijten aan een van de grootste hypes in de geschiedenis van de wetenschap. In 1995 publiceerden Amerikaanse onderzoekers een foto van een muis met een menselijk oor op zijn rug. Dat was een minder gelukkige mediastrategie om de vorderingen van weefselkweektechniek te openbaren. Alom werd met afschuw gereageerd. De muis zou genetisch gemanipuleerd zijn, dit was Frankenstein-wetenschap. orenfabriek Het onderzoek werd echter alleen gedaan om te kijken of menselijke kraakbeencellen willen groeien in een al bestaande vorm. Die vorm bestond uit een nieuw soort biologisch afbreekbaar polyester, bedekt met menselijke Wim Fibbe, foto Marc de Haan
3 13 kraakbeencellen. De muis was nodig om de cellen van warmte en voedsel te voorzien. Het was nooit de bedoeling om muizen in te zetten als orenfabriek, maar om een principe aan te tonen Op deze manier zou in de toekomst Klassieke artsen moeten nog wennen aan een TU er die meedenkt voor patiënten die door brand hun oorschelp waren verloren, met hun eigen cellen een nieuwe oorschelp gemaakt kunnen worden. Dan heb je levende, lichaamseigen prothesen die niet worden afgestoten. Het kweken van zulke menselijke weefsels in het lab is volgens Carlijn Bouten, hoofddocent Tissue engineering aan de TU Eindhoven, een veelbelovend onderdeel van de nieuwe geneeskunde. Wij maken buiten het lichaam weefsels in drie dimensies. Bijvoorbeeld hartkleppen. Een hartklep is nog redelijk eenvoudig. Daar heb je maar twee celtypen voor nodig. Matrixvormende cellen, dat zijn weefselvormende cellen, en endotheelcellen voor de bekleding. In een menselijk lichaam duurt het achttien jaar voor je een volwassen hartklep hebt. In het lab moet zo n hartklep op een dragermateriaal in enkele weken gemaakt worden. Bouten: Wij sporen de cellen daarom aan om sneller weefsel aan te maken. Maar nabootsen wat in het echt gebeurt is moeilijk en soms weet je niet eens precies wat er in het echt gebeurt. In onze gekweekte weefselmodellen kan dat nu ook onderzocht worden. De hartkleppen zoals ze in het lab in Eindhoven worden gemaakt, test men op dit moment bij proefdieren. Ze worden nog niet bij mensen toegepast. sexy onderzoek Bouten doet ook onderzoek aan hartspierweefsel. Dat onderzoek is sexy. Je ziet spierweefsel dat samentrekt in een petrischaaltje. Maar we kunnen echt nog geen functioneel hart maken in het lab. We leren daar vooral van dat we nog maar heel weinig weten. Een van de problemen met driedimensionale weefsels is de zuurstoftoevoer. Daarvoor zijn bloedvaten nodig, en die ontstaan niet vanzelf in dat spierweefsel in een petrischaal. Het is ook niet echt de bedoeling om een heel hart na te maken. We willen liever het hart helpen zichzelf te repareren in plaats van een nieuw hart te maken. Dat betekent op tijd ingrijpen in een beschadigd hart, bijvoorbeeld door stamcellen te injecteren. Momenteel weten we nog niet goed of dat werkt. Er kunnen dus geen volledige organen gemaakt worden in het lab. Maar er zijn al wel een paar andere toepassingen. Wim Fibbe: Alle toepassingen met losse cellen zijn het verst in ontwikkeling, omdat dat het eenvoudigste is. Zelf doet hij onderzoek aan zogeheten mesenchymale stamcellen, die zich afhankelijk van de signalen die ze uit de omgeving krijgen tot verschillende celtypen kunnen ontwikkelen. Ze zitten vooral in beenmerg, maar ook in navelstrengcellen en ze zijn vrij makkelijk te vermeerderen. Zulke mesenchymale cellen worden bijvoorbeeld geïnjecteerd bij patiënten met afstotingsverschijnselen nadat donorweefsel was getransplanteerd. Bij een groot deel van de patiënten verdwijnen dan de afstotingsverschijnselen. Fibbe: Blijkbaar kunnen die mesenchymale stamcellen het afweersysteem onderdrukken. Dit wordt nu experimenteel toegepast na bijvoorbeeld een niertransplantatie. Het wordt ook gebruikt om ontstekingen als gevolg van auto-immuunziektes te onderdrukken, bijvoorbeeld bij mensen met de ziekte van Crohn, een darmziekte. reparatie Ook de toepassing van gekweekte huid is al mogelijk. Opperhuid kan je als laagje kweken op een dragermateriaal, dat gaat vrij goed. Huid als orgaan is vreselijk complex. Een hartklep is voor een ingenieur het gedeelte dat beweegt Daar zitten allemaal verschillende lagen in, met bloedvaten en talgkliertjes. Maar alleen die bovenste laag, met één celtype, kunnen we vermeerderen op een drager, en bijvoorbeeld gebruiken bij brandwonden. Voordat er ingewikkelder toepassingen mogelijk zijn, moet nog een aantal fundamentele vragen worden opgelost. Fibbe: Bij celtherapie spuit je cellen in bij een patiënt en dan kijk je of het werkt en veilig is. Soms zie je wel effect, maar weet je niet precies waarom. Waar gaan die cellen naartoe, hoe lang blijven ze leven, hoe ontwikkelen ze zich, met welke andere cellen gaan ze interacties aan? Dat weten we totaal niet. Om daar achter te komen zijn nieuwe diermodellen nodig, die nu ontwikkeld worden.
4 14 Het is ook nog niet duidelijk hoe de interactie tussen levende cellen en kunstmatige dragermaterialen verloopt. De regelgeving is nu heel ingewikkeld Het is de bedoeling dat die kunstmatige drager in het lichaam wordt afgebroken, waarna de cellen en nieuw gevormd weefsel die functie overnemen. Of de drager blijft in het lichaam aanwezig en geeft stoffen af die cellen moeten aanzetten tot reparatie van weefsels. Maar wat er dan op celniveau precies gebeurt is nog onduidelijk. Om dat soort vragen op te lossen is betere samenwerking tussen de verschillende disciplines nodig. Fibbe: Het beste zou zijn als onderzoekers van UMC s en TU s echt in hetzelfde gebouw zouden werken. Je moet samen koffie drinken. Dan komt die ander vanuit zijn achtergrond met suggesties die een collega met dezelfde achtergrond als jij nooit zou doen. Ook Carlijn Bouten is overtuigd van het belang van samenwerking. Bij het injecteren van stamcellen in het hart vraagt een ingenieur zich bijvoorbeeld af met welke snelheid dat gebeurt en welke diameter de naald moet hebben, want dat bepaalt hoe groot de kracht is die op de cellen wordt uitgeoefend als ze worden ingespoten. Als de kracht te groot is, gaan de cellen kapot. Een arts denkt daar minder over na. Als de cellen er in kunnen denkt hij al snel dat het goed is. Zelf werkt ze als TU-er een dag per week in het UMC Utrecht. Klassieke artsen moeten soms nog wel wennen aan een TU-er die meedenkt over hun vakgebied. Die vragen soms aan de ingenieur of hij meteen even de computer wil repareren. Voor jonge onderzoekers en artsen moet dat normaal worden. elkaars taal Door die samenwerking kom je er ook achter dat ingenieurs en medici vaak niet elkaars taal spreken, zegt Bouten. Ik doe dit nu zestien jaar en ik merk het nog steeds. Een hartklep is voor een ingenieur het gedeelte dat beweegt. Maar voor een chirurg telt de wand van de hartklep ook mee. Tijdschalen worden ook anders geïnterpreteerd. Hoe lang duurt bijvoorbeeld een genezingsproces, wanneer zeg je dat dat klaar is. Voor een arts als de wond dicht is, maar er zijn dan nog steeds veranderingen in het weefsel. Er is in Nederland veel onderzoeksgeld voor dit gebied beschikbaar uit de aardgasbaten. Sinds 2004 werd zo n 85 miljoen euro geïnvesteerd. Daarnaast zijn er fondsen van het ministerie van Volksgezondheid via de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie, ZonMw. Toch is Fibbe niet helemaal tevreden over de financiering. Economische Zaken heeft als voorwaarde dat het ook economisch iets moet opleveren. En natuurlijk is de eis dat onderzoek ook valorisatie moet hebben uitstekend, want dat zorgt ervoor dat onderzoek ook in toepassingen terecht komt. Maar soms is het daar nog te vroeg voor. Carlijn Bouten foto Henk Thomas
5 15 Door ZonMw is een groot onderzoeksprogramma naar volwassen stamcellen gefinancierd dat helemaal is gericht op toepassingen. Omdat het gaat om geld van VWS, hoeft dit niet meteen iets op te leveren. Fibbe: Dus er is de paradoxale situatie dat het klinisch onderzoek niet hoeft te renderen omdat het door VWS wordt gefinancierd, maar fundamenteel onderzoek dat via EZ wordt ondersteund wel. Als dat als voorwaarde wordt gesteld om geld te krijgen, gaat iedereen zoeken naar bedrijven. Daar komt dan vervolgens niet heel veel van terecht. Onderzoekers worden zo gedwongen om te doen wat ze nu juist zo vervelend vinden: optimistischer zijn dan reëel is, om onderzoeksgeld binnen te krijgen. vetweefsel Een ander dringend verzoek van de opstellers van het KNAW-verkenningsrapport betreft het vereenvoudigen van de juridische regelgeving voor onderzoek met menselijke cellen of weefsels. De persoon van wie de cellen en weefsels afkomstig zijn, heeft in beginsel zeggenschap over het materiaal. Er zijn verschillende regelingen die de voorwaarden bepalen voor de verkrijging van weefsel voor wetenschappelijk onderzoek. Welke regels gelden, hangt af van het soort materiaal, de manier waarop het beschikbaar komt en het doel waarvoor het ter beschikking wordt je haalt het uit de prullenbak gesteld. Het maakt ook uit of de cellen speciaal voor dit doel worden afgenomen, of dat ze zijn overgebleven als restmateriaal na een bepaalde medische behandeling en dan vervolgens voor ander onderzoek worden gebruikt. Bouten: De regelgeving is heel ingewikkeld. Het is moeilijk te doorgronden voor individuele onderzoekers en advies is nu lastig in te winnen. Ingewikkelde administratie en het woud aan juridische regels belemmeren de voortgang van het onderzoek. Sommige regelingen overlappen elkaar, terwijl aan de andere kant bepaalde zaken nog niet geregeld zijn. Er is bijvoorbeeld geen wettelijke zeggenschapsregeling voor herleidbaar en gecodeerd restmateriaal. Herleidbaar en gecodeerd betekent dat de naam van de patiënt wel bekend is, maar dat deze is geanonimiseerd. Fibbe: Stel dat je later iets ontdekt in een sample van iemand, wat moet je daar dan mee doen? Restmateriaal is vaak interessant onderzoeksmateriaal. Bijvoorbeeld overgebleven vetweefsel na een borstverkleiningsoperatie. Fibbe: Daar zitten ook stamcellen in. Daar heb je er meestal vrij veel van, want er wordt een relatief groot stuk weefsel weggehaald. En het is afval, je haalt het uit de prullenbak. Van iemand die daar geen bezwaar tegen maakt, mag je restmateriaal opslaan voor nader onderzoek. Maar hoe uitgebreid moet je vertellen wat voor soort onderzoek je daar later mee wilt gaan doen? En weet je dat überhaupt al. Waar hebben die mensen dan eigenlijk geen bezwaar tegen? Dan kom je al gauw in de buurt van een soort algemene toestemming. Daar ligt een overgangsgebied waar je met ethici over kunt discussiëren. stevig in de steigers kansen Voor de regeneratieve geneeskunde in nederland Verkenningen knaw stevig in de steigers kansen Voor de regeneratieve geneeskunde in nederland Verkenningen Het rapport Stevig in de steigers. Kansen voor de regeneratieve geneeskunde in Nederland is te downloaden via de KNAW-website onder publicaties.
Samenvatting in het Nederlands
Proefschrift_Moyo_Kruyt.book Page 167 Wednesday, eptember 10, 2003 1:03 PM amenvatting amenvatting in het Nederlands Introductie Binnen de orthopaedie wordt op grote schaal gebruik gemaakt van lichaamseigen
Nadere informatieGOED ALS NIEUW BIOLOGIE LEERLINGENHANDLEIDING
ZO GOED ALS NIEUW BIOLOGIE LES 1: GEKWEEKTE WEEFSELS Als er in ons lichaam iets kapot gaat, kan dat een probleem opleveren. Sommige onderdelen zijn te vervangen, maar zo goed als het origineel wordt het
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. weefselconstructie, bloedvaten, nierfalen
Niet-technische samenvatting 2015310 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project De invloed van nierfalen op weefselconstructie van bloedvaten 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5)
Nadere informatieHet is vanzelfsprekend om het beste te willen voor onze kinderen
Het is vanzelfsprekend om het beste te willen voor onze kinderen De beste manier om gezondheid in de toekomst te beschermen Gepersonaliseerde regeneratieve gezondheidszorg wordt algemeen gezien als de
Nadere informatieEen nieuwe onderzoekslijn Organen op Chips Menselijke ziektemodellen op chips Introductie, Anja van de Stolpe
Minisymposium KNAW Een nieuwe onderzoekslijn Organen op Chips Menselijke ziektemodellen op chips Introductie, Anja van de Stolpe Wat is een Orgaan- of menselijk ziektemodel -op-een chip? Is het een stukje
Nadere informatieXenotransplantatie is de transplantatie van organen, weefsels of cellen van de ene diersoort naar de andere diersoort, dus ook van dier naar mens.
Samenvatting door een scholier 1810 woorden 7 maart 2002 5,5 59 keer beoordeeld Vak ANW Xenotransplantatie uitleg in het kort Xenotransplantatie is de transplantatie van organen, weefsels of cellen van
Nadere informatieBesmettelijke hersenaandoeningen
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Moeten we ons zorgen maken over een huntingtine-invasie? Goed lab
Nadere informatieDrs. Anna Bennis, Prof.dr. Arthur AB Bergen Nederlands Instituut voor
Stamceltherapie bij netvliesziekten!? Drs. Anna Bennis, Prof.dr. Arthur AB Bergen Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen, KNAW-AMC, Amsterdam Recent werd het eerste deel van de eerste klinische trial
Nadere informatieGebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal. Heeft u bezwaar?
Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal Heeft u bezwaar? Inleiding U bezoekt het Radboudumc voor onderzoek en/of behandeling. Om u zo goed mogelijk te kunnen onderzoeken en/of behandelen
Nadere informatieHoe doen ze dat: een medicijn maken?
Hoe doen ze dat: een medicijn maken? Je neemt vast wel eens iets tegen de hoofdpijn of koorts. En vaak waarschijnlijk zonder er bij na te denken. Maar wist je dat het wel twaalf jaar duurt voordat een
Nadere informatie1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Ontwikkelen van een eilandjesbron ten behoeve van transplantatie van geëncapsuleerde eilandjes van Langerhans voor behandeling van diabetes 1.2 Looptijd van
Nadere informatieXeltis en de kunst van meegroeiende hartkleppen. We zoeken naar een goeie verhouding tussen risk en benefit
Xeltis en de kunst van meegroeiende hartkleppen We zoeken naar een goeie verhouding tussen risk en benefit Augustus 2013, dankzij de vakantie zijn er op het terrein voor het Catalyst-gebouw plotseling
Nadere informatieStraks ben ik de eerste moeder die kan zeggen: ja, vlees komt uit de fabriek
3 Als vanzelf valt binnen een minuut de term science fiction, en ook het monster van Frankenstein dringt zich onherroepelijk op. In het laboratorium van dr. Carlijn Bouten (37) zijn ze namelijk al heel
Nadere informatieADHD: je kunt t niet zien
➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen
Nadere informatieDonor. Inleiding. Hoofdstukken. Wat is een donor?
Donor Inleiding Ik hou mijn spreekbeurt over donor zijn. Omdat ik het heel belangrijk vind dat mensen donor zijn. En ik wil jullie graag vertellen wat donor zijn eigenlijk precies is en waarom iedereen
Nadere informatieAfdeling Medische Fysiologie
Afdeling Medische Fysiologie Medische Fysiologie De afdeling Medische Fysiologie vormt samen met de afdelingen Cardiologie, Experimentele Cardiologie, Cardiothoracale Chirurgie en Longziekten de divisie
Nadere informatieGebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar?
Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar? U bezoekt VU medisch centrum (VUmc) voor onderzoek en/of behandeling. In een ziekenhuis
Nadere informatieGewichtsverlies bij Huntington patiënten
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Mollige muizen wijzen op het belang van de hypothalamus bij de ziekte
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43820 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Berg, C.W. van den Title: State of the heart : the promise of pluripotent stem
Nadere informatieGebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs
Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar? Inleiding U bezoekt Medisch Spectrum Twente (MST) voor onderzoek en / of behandeling. In
Nadere informatieDONOR IN HART EN NIEREN
DONOR IN HART EN NIEREN vmbo MODULE: blz blz donor in hart en nieren Module 2 DONOR IN HART EN NIEREN vmbo MODULE: blz Lessen over orgaandonatie Dit boekje gaat over orgaandonatie Donororganen en donorweefsels
Nadere informatieGebruik van lichaamsmateriaal voor medisch onderzoek en onderwijs
Algemeen Gebruik van lichaamsmateriaal voor medisch onderzoek en onderwijs www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De medische wetenschap... 3 Voorwaarden voor wetenschappelijk onderzoek met lichaamsmateriaal...
Nadere informatieExamen Voorbereiding Cellen
Examen Voorbereiding Cellen Teylingen College Leeuwenhorst 2015/2016 Thema 2 Cellen Begrippenlijst: Begrip Organellen Plastiden Stamcellen Embryonale stamcellen Adulte stamcellen Endoplasmatisch reticulum
Nadere informatieMaastricht UMC+ Research (/research) Valorisatie en ondernemerschap (/research/valorisatie-en-ondernemerschap)
! Maastricht UMC+ " In gesprek met (/research/instituten/gesprek-met-0) Lodewijk van Rhijn & Chris Arts Research (/research) Valorisatie en ondernemerschap (/research/valorisatie-en-ondernemerschap) In
Nadere informatieVetmoleculen en de hersenen
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Speciale 'hersen-vet' injectie heeft positief effect in ZvH muis
Nadere informatieCapita Selecta. Huidige ontwikkelingen in het dentale stamcelonderzoek naar volledige tandregeneratie. Katrijn Gevers. 15 mei 2008
Huidige ontwikkelingen in het dentale stamcelonderzoek naar volledige tandregeneratie Katholieke Universiteit Leuven Departement Tandheelkunde, Mondziekten en Kaakchirurgie 15 mei 2008 Algemene info Onderwerp
Nadere informatieJapan zet collectief in op ipsstamcelonderzoek
Japan zet collectief in op ipsstamcelonderzoek Daan Archer - 19-1-2009 Samenvatting Professor Shinya Yamanaka van de universiteit van Kyoto heeft stamcellen gekweekt uit huidcellen zonder dat daarbij embryo
Nadere informatieGebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Geen bezwaar?
Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs Geen bezwaar? 1 U bezoekt een van de Santeon ziekenhuizen voor onderzoek en/of behandeling. In een ziekenhuis
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 190 Nederlandse samenvatting In de samenleving is het tekort aan donororganen een algemeen bekend feit. Daarnaast zijn er diverse risico s verbonden aan orgaan- en weefseltransplantaties,
Nadere informatieAlgemeen Bloedtransfusie voor kinderen
Algemeen Bloedtransfusie voor kinderen In deze folder vertellen we je wat een bloedtransfusie is en waarom het gegeven wordt. Wat is bloedtransfusie? Bloedtransfusie betekent dat je bloed krijgt toegediend.
Nadere informatieVersie 1.1,
Versie 1.1, 16-07-2015 Informatie voor proefpersonen en bijbehorend toestemmingsformulier voor de vervaardiging en het gebruik van geïnduceerde Pluripotente Stamcellen (ips cellen) voor gezonde proefpersonen
Nadere informatieINFORMATIEBRIEF EN TOESTEMMINGSFORMULIER VOOR GEZONDE VRIJWILLIGERS
INFORMATIEBRIEF EN TOESTEMMINGSFORMULIER VOOR GEZONDE VRIJWILLIGERS Titel van het onderzoek: De rol van de vorming van neutrofiele extracellulaire traps (NETs) in sikkelcelziekte. Geachte heer/mevrouw,
Nadere informatieVerslag van uitgeoefende activiteiten in 2013. Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut
Verslag van uitgeoefende activiteiten in 2013 Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut 1 UITNODIGING Dromen worden waarheid Conferentie 2013 Donateurs bedankt voor uw giften in 2013. 2 Hubrecht Instituut
Nadere informatieInformatie voor patiënten. Gebruik van restmateriaal en medische gegevens. in wetenschappelijk onderzoek
Informatie voor patiënten Gebruik van restmateriaal en medische gegevens in wetenschappelijk onderzoek Inleiding U komt naar het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC Utrecht) voor onderzoek of behandeling.
Nadere informatieVersus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 21e jrg 2003, no. 5 (pp. 241 249)
Auteur(s): R. Lulofs Titel: Het oog van Versus 3: De stamcel als hulpverlener Jaargang: 21 Jaartal: 2003 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: 241-249 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding,
Nadere informatieStamcellen & embryo s
Stamcellen & embryo s Wat kan, wat mag, wat willen we? René Fransen Stamcellen Stamcel: kan onbeperkt delen Totipotent: kan zich tot alle weefsels ontwikkelen Pluripotent: beperkter bereik Unipotent: één
Nadere informatieSpreekbeurt menselijk lichaam. Door Lara Sieperda.
Spreekbeurt menselijk lichaam. Door Lara Sieperda. Inleiding. Ik hou mijn spreekbeurt over het menselijk lichaam. Omdat ik later kinderarts wil worden en ik het heel interessant vind. Ons lichaam. Het
Nadere informatieDatum: EHBO. 3. Wat gebeurt er met de bloedvaten en zenuwen als een tand uit de mond vliegt?
Naam: Datum: EHBO Ga naar deze website: www.klas5sintmichiel.yurls.net Klik op EHBO. Bekijk eerst het filmpje Een uitgeslagen tand en daarna het filmpje bloedneus. Een uitgeslagen tand 1. Is een tand een
Nadere informatieSkin & Aging INJECTABLES D DOOR PATRICIA AKKERMANS. 24 januari/februari
INJECTABLES D DOOR PATRICIA AKKERMANS 24 januari/februari ANTI-AGING JAREN JONGER MET EEN KLEIN SPUITJE? WIE ZIJN TOCH DIE ARTSEN DIE INJECTABLE-BEHANDELINGEN UITVOEREN? SOMMIGE BEZOEKEN SCHOONHEIDSSALONS
Nadere informatie7,4. Werkstuk door een scholier 1953 woorden 14 april keer beoordeeld. Biologie voor jou
Werkstuk door een scholier 1953 woorden 14 april 2009 7,4 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Stamceltherapie als nieuwe tak in de geneeskunde Volgens onderzoekers biedt stamceltherapie
Nadere informatieNeusspray tegen hersenschade
ZonMw TAS-projecten Neusspray tegen hersenschade Titel Adult mesenchymal stem cells (MSC) to regenerate the neonatal brain Contact Dr. A. (Annemieke) Kavelaars, a.kavelaars@umcutrecht.nl, Divisie Perinatologie
Nadere informatieDe waarde van ziek weefsel
Tekst Gerben Stolk Nieuw onderzoekmodel medicatie hartpatiënten De waarde van ziek weefsel Kan de werking van medicijnen voor hartpatiënten nóg beter worden getest dan in proefdieren? Op initiatief van
Nadere informatieFundamenten van het menselijk lichaam
Fundamenten van het menselijk lichaam Wie alle ontwikkelingen op biomedisch gebied probeert bij te houden, moet het af en toe wel duizelen. Maar ondanks de explosief toegenomen kennis is het menselijk
Nadere informatieTips voor een goede spreekbeurt
Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel
Nadere informatieGemaakt door: Gerdy Castelein en Anne Griet Adema Klas: 4A
Gemaakt door: Gerdy Castelein en Anne Griet Adema Klas: 4A 1 -Voorkant -inhoudsopgave - Uitwerking deelvragen: - Wat is borstkanker? - Hoe ontdek je borstkanker? - Als je erachter komt, wat gebeurt er
Nadere informatieWat is diabetes? Informatiebrochure. Wat is diabetes? Items:
I Informatiebrochure Wat is diabetes? Items: Diabetes type 1 Afweersysteem Vingerprikken Insuline injecteren Diabetes type 2 Andere vormen Wat is diabetes? Eilandjes van Langerhans in de Alvleesklier Er
Nadere informatieVerschillende manieren om een borst te reconstrueren
Borstreconstructie Vroeger kwam een patiënt met borstkanker pas voor een borstreconstructie in aanmerking wanneer zij als genezen werd beschouwd. Dat was meestal vijf jaar na een borstamputatie. Tegenwoordig
Nadere informatie1. Lesbegin: video: diabetes
LESONDERWERP: insuline + penicilline ALGEMENE VAARDIGHEDEN EN ATTITUDES: LEERPLANDOEL(EN): LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/ MEDIA/ORGANISATIE TIJD 1. Lesbegin: video: diabetes 6 min 2. Lesuitwerking: onderwijsleergesprek
Nadere informatieGenen & embryo s. Wat kan, wat mag, wat willen we? René Fransen
Genen & embryo s Wat kan, wat mag, wat willen we? René Fransen Genen en embryo s Deze lezing: Introductie genen en gentechnologie Meer gentechnologie: crispr/cas9 Genetische modificatie van embryo s Drie-ouder
Nadere informatieWerkstuk ANW Gentherapie
Werkstuk ANW Gentherapie Werkstuk door een scholier 2605 woorden 27 april 2003 5,8 40 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Het onderwerp dat wij hebben gekozen is: genezen met gentherapie. Wij hebben voor
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal. Geen bezwaar?
PATIËNTEN INFORMATIE Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal Geen bezwaar? Waarover gaat deze folder? Soms neemt een arts of verpleegkundige bij u wat lichaamsmateriaal af. Het ziekenhuis
Nadere informatieRaeka Aiyar, PhD, Symposium Moderator Stamcellen en de toekomst van de geneeskunde.
Raeka Aiyar, PhD, Symposium Moderator Stamcellen en de toekomst van de geneeskunde. https://youtu.be/r6bpio7l_yq OK, er zijn wat emotionele speeches geweest. Ik was daar niet helemaal klaar voor. Ik ben
Nadere informatieGeachte heer, mevrouw,
Proefpersoneninformatie ten behoeve van het verzamelen van extra beenmerg voor wetenschappelijk onderzoek bij patiënten met verdenking op een aplastische anemie Geachte heer, mevrouw, Uw behandelende arts
Nadere informatieZiekte van Pompe. Wat is de ziekte van Pompe? We kunnen de fout bij RNAsplitsing. corrigeren
Tekst Gert-Jan van den Bemd Fotografie Levien Willemse Ziekte van Pompe Een nieuwe behandeling van de ziekte van Pompe lijkt een stap dichterbij gekomen. Dat blijkt uit twee recente publicaties. We kunnen
Nadere informatieWetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH. gemeenschap.
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH Begin hier! gemeenschap. Huntington's wetenschapsnieuws in duidelijke taal.geschreven
Nadere informatieKanker. Inhoud. Inleiding. Wat is kanker? Inleiding
Kanker Inhoud Inleiding Inleiding Wat is kanker? Soorten kanker In het kinderziekenhuis Wat kan je doen tegen kanker? Afsluiting Bronvermelding Ik houd mijn werkstuk over kanker, omdat het mij een moeilijk
Nadere informatieDoorbraak in onderzoek naar ME
Doorbraak in onderzoek naar ME Gezaghebbende Amerikaanse overheidsinstanties hebben opnieuw bij MEpatiënten een virus aangetroffen. Al eerder berichtte EenVandaag over de ontdekking van het XMRV-virus
Nadere informatieGenetic origin of Dupuytren s disease and associated fibromatosis Genexpressie onderzoek
UMCG, Martini Ziekenhuis, MCL, MST, Isala Klinieken, UMCU, Catharina Ziekenhuis, Nederland 1 University of California, Los Angeles, Verenigde Staten Informatie Genetic origin of Dupuytren s disease and
Nadere informatieExtra Informatiebrief voor de Patiënt en Toestemmingsverklaring optioneel herkenningsstoffenonderzoek
Extra Informatiebrief voor de Patiënt en Toestemmingsverklaring optioneel herkenningsstoffenonderzoek Een fase 1 onderzoek met AEB071 bij patiënten met diffuus grootcellig B-lymfoom waarbij CD79 veranderd
Nadere informatieHet bewegingsstelsel. 1 Inleiding
DC 14 Het bewegingsstelsel 1 Inleiding Wij bewegen voortdurend. Om dat mogelijk te maken, hebben we een heel systeem. Dat systeem bestaat voornamelijk uit beenderen, gewrichten en spieren. De spieren worden
Nadere informatieVerslag van uitgeoefende activiteiten in 2014. Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut
Verslag van uitgeoefende activiteiten in 2014 Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut UITNODIGING Bestuursleden, Ambassadeurs, Young Ambassadors, Vrienden en Donateurs: bedankt! 2 Het Hubrecht Instituut
Nadere informatieVragenlijst: Wat vind jij van je
Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op
Nadere informatieAfsluitende les. Leerlingenhandleiding. DNA-onderzoek en gentherapie
Afsluitende les Leerlingenhandleiding DNA-onderzoek en gentherapie Inleiding In de afsluitende les DNA-onderzoek en gentherapie zul je aan de hand van een aantal vragen een persoonlijke en kritische blik
Nadere informatieStructuur en Adaptatie van Cel en Weefsel
Hertentamen Structuur en Adaptatie van Cel en Weefsel 8W240 Dinsdag 16 augustus 2011 14.00-17.00 Faculteit Biomedische Technologie Verantwoordelijk docent: C. Bouten Mededocent: A. Driessen-Mol Dit tentamen
Nadere informatieDiabetes. Een gids voor diabetes en mogelijke genezing met Mesenchymale tandstamcellen
Diabetes Een gids voor diabetes en mogelijke genezing met Mesenchymale tandstamcellen Naar verwachting zal diabetes in 2030 de op zes na belangrijkste doodsoorzaak zijn Diabetes is een ziekte die de manier
Nadere informatieGenen, eiwitten en functies
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. De buurt in kaart brengen: Huntingtine's nieuwe eiwitpartners Studie
Nadere informatieWat kan ik doen als ik al wonden heb? Deze folder is ook voor u. De adviezen om doorliggen te voorkomen, kunnen u ook helpen.
Voor wie is deze folder? Deze folder is voor u als u lang in bed moet liggen. Of als u lang in een stoel of rolstoel moet zitten. Wij leggen uit wat u kunt doen om doorliggen te voorkomen. Wat is doorliggen?
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Stamcelonderzoek
Praktische opdracht ANW Stamcelonderzoek Praktische-opdracht door S. 2430 woorden 24 juni 2013 5,5 2 keer beoordeeld Vak Methode ANW Solar Alzheimer, parkinson, leukemie, allemaal ziektes waaraan vandaag
Nadere informatieInformatiebrief met toestemmingsformulier voor kinderen van jaar bij opname in het Prinses Máxima Centrum
Informatiebrief met toestemmingsformulier voor kinderen van 12-16 jaar bij opname in het Prinses Máxima Centrum Beste, Samen met je ouder(s)/verzorger(s) heb je een gesprek gehad met je behandelend arts
Nadere informatieBijsluiter: informatie voor de patiënt. Alofisel 5 miljoen cellen/ml suspensie voor injectie Darvadstrocel
B. BIJSLUITER 1 Bijsluiter: informatie voor de patiënt Alofisel 5 miljoen cellen/ml suspensie voor injectie Darvadstrocel Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
Nadere informatieEducatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4
bas Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4 In deze lesbrief staan een aantal ideeën die u na de voorstelling met de kinderen kunt doen. U krijgt deze lesbrief voorafgaand
Nadere informatieCel- en weefseltherapie
e e n kijk op biote chnologie 9 Een inforeeks van e e n kijk o p VIB is een non-profit onderzoeksinstituut in de levenswetenschappen. Zo'n 1100 wetenschappers en technici verrichten basisonderzoek naar
Nadere informatieBescherm je foto s met een watermerk
Bescherm je foto s met een watermerk Het is vervelend wanneer een ander met je foto's aan de haal gaat. Je steekt er niet alleen tijd en moeite in maar ook wettelijk heb je rechten over je eigen foto's.
Nadere informatieTitel van het onderzoek: De rol van de vorming van neutrofiele extracellulaire traps (NETs) in sikkelcelziekte.
INFORMATIEBRIEF EN TOESTEMMINGSFORMULIER VOOR PATIËNTEN Titel van het onderzoek: De rol van de vorming van neutrofiele extracellulaire traps (NETs) in sikkelcelziekte. Geachte heer/mevrouw, Wij vragen
Nadere informatieMRI onderzoek. Voor wie? Waarom een MRI-onderzoek?
Gerichte MRI De intake Als u besluit zich te laten onderzoeken krijgt u allereerst een intakegesprek met één van de verpleegkundige onderzoekscoördinatoren van Prescan. Hij of zij neemt, namens de artsen
Nadere informatieDe Ziekte van Huntington en het verlies van hersencellen
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Stamcelneuronen maken de juiste verbindingen Neuronen vervangen
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies
Nadere informatieVerslag van uitgeoefende activiteiten in Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut
Verslag van uitgeoefende activiteiten in 2015 Stichting Vrienden van het Hubrecht Instituut UITNODIGING Bestuursleden, Ambassadeurs, Young Ambassadors, Vrienden en Donateurs: bedankt! 2 Het Hubrecht Instituut
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Xenotransplantatie
Praktische opdracht ANW Xenotransplantatie Praktische-opdracht door een scholier 1700 woorden 12 juni 2003 6,2 13 keer beoordeeld Vak ANW Inhoudsopgave Inleiding Deelvraag 1 Deelvraag 2 Deelvraag 3 Deelvraag
Nadere informatievan beugel tot burn-out
vier kant reeks van beugel tot burn-out 20 verhalen over gezondheid Uitgeverij Eenvoudig Communiceren Oren Je ziet op straat vaak mensen met een koptelefoontje in hun oren. Ze luisteren bijvoorbeeld naar
Nadere informatieMedium stekelige wat? Hoe maak je nieuwe neuronen?
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Huidcellen veranderen in hersencellen: doorbraak in het onderzoek
Nadere informatieInleiding. Reumatische ziekten
De reumatoloog Inleiding Ieder jaar bezoekt een groot aantal mensen de huisarts met klachten van het bewegingsapparaat (gewrichten, spieren, pezen en botten). Vaak is de huisarts in staat de diagnose
Nadere informatieMedischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon
Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie
Nadere informatieChapter 6. Nederlandse samenvatting
Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals
Nadere informatie1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het testen van een nieuw calciumfosfaat keramiek met botgroeistimulerende eigenschappen (EpitaxOs) als botvervanger in mond- kaak en aangezichtschirugische
Nadere informatieTasmaanse duivel door kanker met uitsterven bedreigd
Tasmaanse duivel door kanker met uitsterven bedreigd Het grootste carnivore buideldier, de Tasmaanse duivel (Sarcophilus harrisii), dreigt ten onder te gaan aan een besmettelijke vorm van aangezichtskanker:
Nadere informatieHersenonderzoek: The last frontier. Matteo Farinella
Liesbeth Aerts Hersenonderzoek: The last frontier Matteo Farinella Centrum voor Hersenonderzoek Fundamentele neurobiologie Synaptische communicatie Neuronale ontwikkeling Biologie van astrocyten Genregulatie
Nadere informatieStandscorrectie artrotische knie
ORTHOPEDIE Standscorrectie artrotische knie BEHANDELING Standscorrectie artrotische knie U hebt pijnklachten omdat de stand van uw knie niet goed is. Uw orthopedisch chirurg heeft voorgesteld de stand
Nadere informatieMedisch-wetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon
Uitgave Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postadres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Telefoon (070) 340 79 11 Informatie Voor informatie en vragen
Nadere informatieAls je ergens heel erg bang voor bent, dan heb je angst. Je hebt bijvoorbeeld angst voor de tandarts.
Thema 5 Les 1: De angst: Als je ergens heel erg bang voor bent, dan heb je angst. Je hebt bijvoorbeeld angst voor de tandarts. De schrik: Als iemand ineens achter je staat, dan schrik je. Je bent dan ineens
Nadere informatieCHAPTER 10. Samenvatting
CHAPTER 10 Samenvatting Samenvatting 147 STAMCELLEN Stamcellen hebben twee unieke eigenschappen. Allereerst zijn ze in staat zichzelf te vermenigvuldigen en zijn daardoor een onuitputbare bron van cellen
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en aanbevelingen
Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Beschadigde cellen in weefsels kunnen soms vervangen worden door cellen afkomstig van een donor. Aansprekende voorbeelden zijn transplantaties van cellen bij proefdiermodellen
Nadere informatieNanodeeltjes in de strijd tegen Alzheimer
Nanodeeltjes in de strijd tegen Alzheimer Medicatie bij de ziekte van Alzheimer is vooral gericht op symptoombestrijding. Kan dat niet anders, vroegen wetenschappers van de Universiteit Twente zich af.
Nadere informatieu hebt letselschade 38114 12.14
u hebt letselschade 2 Een gespecialiseerde letselschadejurist behandelt uw zaak In de rij voor het verkeerslicht rijdt iemand achterop uw auto. Bij het voetballen breekt u een been na een tackle van een
Nadere informatieInformatiebrochure voor proefpersonen.
Informatiebrochure voor proefpersonen. COPE-COMPARE: Koude machinale bewaring met zuurstof van nieren van overleden donoren Een onderzoek dat bestudeert of de toevoeging van zuurstof tijdens het bewaren
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 26 568 (R 1638) Wijziging van de Rijksoctrooiwet, de Rijksoctrooiwet 1995 en de Zaaizaad- en Plantgoedwet ten behoeve van de rechtsbescherming
Nadere informatieGebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal
Gebruik van uw medische gegevens en lichaamsmateriaal Voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs: geen bezwaar? U bezoekt Gelre ziekenhuizen voor onderzoek en/of behandeling. Om u zo goed mogelijk te
Nadere informatieWat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?
Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5
Nadere informatieRapportage Werksoorten. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:
Rapportage Werksoorten Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Werksoorten (QWSM) 2 Inleiding Wat voor soort werk spreekt jou aan? Ben jij
Nadere informatieLove and Fear of Water: Water Dynamics around Charges and Apolar Solutes S.T. van der Post
Love and Fear of Water: Water Dynamics around Charges and Apolar Solutes S.T. van der Post Samenvatting Water is meer dan een oplosmiddel Het leven op aarde is gebaseerd op water: vrijwel alle organismen,
Nadere informatie