Hoe komt een vogel aan zijn naam?

Transcriptie

1 Junior Hoe komt een vogel aan zijn naam? Instructie & Introductie Een vogel herkent men aan zijn veren en aan zijn geluid. Maar hoe komt een vogel aan zijn naam? In de meeste vogelgidsen staan de Nederlandse en wetenschappelijke namen. De naam heeft vaak te maken met uiterlijk, leefwijze, zang, biotoop, herkomst en voedsel. In sommige gevallen is het een verbastering van de wetenschappelijke naam. De wetenschappelijke naam heeft te maken met de systematiek van de naamgeving op wetenschappelijk (internationaal) niveau. Hiervoor gebruikt men het Latijn, dit is de wetenschappelijke taal. Opwarmopdracht Gebruik een kringgesprek of klassikaal gesprek om het onderwerp vogelnamen te introduceren. Kunnen de kin deren spontaan vogelnamen noe men? Waar denken ze aan als ze een vogelnaam horen? Ze kunnen vast wel op koolm ees of huismus komen. Kun nen de kinderen bedenk en wa arom een vogel zo heet? Bij een koolmees kun je ze helpen associëren op het woord kool, houtskool, kohlp otlo od, van daar is het een kleine stap naar welke kleur ze me t die woorden associëren. Bij de huismus kunnen de kin der en vast wel bedenken dat het woord huis erop wijst dat deze mussen vaak in de omgev ing van mensen broeden. Vraag de kinderen of ze kunnen bedenken naar welke eig enschappen een vogel gen oemd zou kunnen worde n (help ze eventueel met: uiterlijk, zang, biotoop, herkomst, voedsel). Als dit te moeilijk is, kun je ze helpen door te verwijzen naar mensenname n die duidelijk te herleid en zijn: Mevrouw De Boer, Mijnhe er De Jager, Mevrouw Van Tilburg of Mijnheer Ten Bos. 40 kerndoel eigen gen leren in de 40 De leerlin de en m voorko omgeving veel den ch en onders ei planten en dier ze en leren hoe en benoemen ving. hun leefomge functioneren in voor de leerkracht Vogelnamen Doel: een aantal opdrachten Door het uitvoeren van icht in de naamgeving. krijgen de leerlingen inz de naam iets zegt Ze leren daarbij ook dat en leren ook een aanover de vogel. De kinder, Frans en Duits. tal namen in het Engels Tijd: Minimaal 1 lesuur digdheden: Voorbereiding en beno en/of natuurgidsen uit Verzamel vogelgidsen dig als de wetende bibliotheek, het is han n vermeld staan; schappelijke namen eri rkbladen in de benodig Print de leerlingenwe of je de opdracht in de aantallen (afhankelijk kinderen individueel groepjes laat doen of de laat werken); bij opdracht 3 een Als je ervoor kiest om, is het handig om kwartet te laten maken al 4 kleuren klaar gekleurd papier in minima te leggen. 1

2 Junior Voor de leerkracht: Bij opdracht 2: (en meteen de goede antwoorden bij de opdrachten) soort wetenschappelijke wetenschappelijke familie orde Engels Frans Duits Herkomst naam naam naam geslacht Nederlandse naam geslacht Merel turdus Turdus Lijsters zangvogels blackbird merle Amsel wetenschappelijk merula Lijster turdidae noir (vertaling vanuit latijn) Huismus Passer Passer Mussen zangvogels house moineau Haussperling woonplaats domesticus geen Nederlandse passeridae sparrow domestique Kauw Corvus Corvus Kraaien zangvogels Eurasian choucas Dohle zang monedula Raaf corvidae jackdaw des tours Vink Fringilla Fringilla Vinken zangvogels chaffinch pinson Buchfink zang coelebs Vink fringillidae des arbes Roodborst Erithacus Erithatus vliegenvangers zangvogels robin rougegorge Rotkehlchen uiterlijk rubicula geen Nederlandse Muscicapidae familier Wilde eend Anas Anas eendachtigen watervogels mallard Canard Stock ente biotoop platyrhynchos geen Nederlandse Anatidae colvert grondeleend Spreeuw Sturnus Sturnus Spreeuwen zangvogels common etourneau Star wetenschappelijk vulgaris geen Nederlandse sturnidae starling sansonnet (vertaling vanuit latijn) Zilvermeeuw Larus Larus Meeuwen zeevogels herring goeland Silbermöwe uiterlijk argentatus Meeuw lariidae gull argente Extra opdracht: Soort latijn familie orde biotoop (geslacht en soort) patrijs perdix perdix fazanten hoendervogels akkervogel lepelaar platalea leucordia ibissen en flamingo s pelikaanachtige water/waadvogel kuifeend aythya fuligula eenden en ganzen eendvogels duikeenden boomvalk falco subbuteo valken roofvogels roofvogels visdief sterna hirundo meeuwen steltlopers water/zeevogels groene specht picus viridus spechten spechtvogels bosvogel De laatste bladzijde van het is een extra opdracht. Deze kun je geven als pings- of verrijkingsstof of aan kinderen die dit soort opdrachten leuk vinden. De juiste verdie- antwoorden: voor de leerkracht 2

3 Junior Gewervelde dieren, vogels en zoogdieren In het dierenrijk horen de vogels bij de stam van de gewervelde dieren. A. Welke eigenschap hebben alle gewervelde dieren gemeen? Opdracht 1: De vogels vallen binnen de gewervelde dieren onder de klasse vogels. De vogels worden Aves genoemd. Een andere klasse binnen de gewervelde dieren bestaat uit de zoogdieren. Mensen zijn ook zoogdieren. Zoogdieren worden Mammalia genoemd. B. Hoeveel verschillen tussen zoogdieren en vogels kun jij bedenken? Kijk naar de twee plaatjes hieronder. Zet met pijltjes de verschillen erbij Tip: denk niet alleen aan de buitenkant, er zitten ook verschillen aan de binnenkant van je lichaam! Mammalia Aves 3

4 Junior Opdracht 2: Indeling van de vogels en vogelnamen Er bestaan meer dan tienduizend verschillende soorten vogels over de hele wereld. Al die vogels hebben een naam. Dat is handig: dan kan je precies benoemen waar je het over hebt. Maar waar komen al die namen vandaan? Vogelnamen zijn vaak afgeleid van: hoe de vogel eruitziet; het geluid dat hij maakt; zijn gedrag; waar hij woont; of wat hij eet. Iedere vogel behoort ook tot een geslacht, een familie en een orde. Er zijn geslachten, 228 families en 40 orden. Je kunt geslacht, familie en orde vergelijken met auto s: Vervoermiddel auto personenauto merk type vogelrijk orde familie geslacht soort Ciconiiformes Ciconiidae Ciconia Ciconia ciconia ooievaar 4

5 Junior Je gaat nu zelf aan de slag met de namen van verschillende vogels. Tip: gebruik een vogelboek, het internet of een encyclopedie. A. Bij de lege vakjes: zoek de goede naam bij de vogel. B. Bij de gekleurde vakjes: zoek op of bedenk waarom de vogel zo wordt genoemd. soort wetenschappelijke wetenschappelijke familie orde Engels Frans Duits Herkomst naam naam naam geslacht Nederlandse naam geslacht turdus turdus Lijsters zangvogels blackbird merle Amsel wetenschappelijk merula Lijster turdidae noir (vertaling vanuit latijn) Huismus Passer Passer Mussen zangvogels house moineau Haussperling woonplaats domesticus geen Nederlandse passeridae sparrow domestique Kauw Corvus Corvus Kraaien zangvogels Eurasian choucas Dohle zang monedula Raaf corvidae jackdaw des tours Vink Fringilla Fringilla zangvogels chaffinch pinson Buchfink zang coelebs Vink des arbes Roodborst Erithacus Erithatus vliegenvangers zangvogels robin rougegorge Rotkehlchen uiterlijk rubicula geen Nederlandse Muscicapidae familier Wilde eend Anas Anas watervogels mallard Canard Stock ente biotoop platyrhynchos geen Nederlandse colvert Spreeuw Sturnus Spreeuwen zangvogels common etourneau Star wetenschappelijk geen Nederlandse sturnidae starling sansonnet (vertaling vanuit latijn) Zilvermeeuw Larus Larus Meeuwen zeevogels herring Silbermöwe uiterlijk argentatus Meeuw lariidae gull 5

6 Junior uiterlijk leefwijze leefgebied herkomst voedsel zang of geluid wetenschappelijke naam zwarte stern parelduiker rotszwaluw alpenheggemus wespendief duinpieper vink Opdracht 3: In de naam van een vogel zitten vaak aanwijzingen over de leefwijze of het uiterlijk van de vogel. Ga in een vogelboek, op internet of in een encyclopedie op zoek naar vogelnamen en vul ze hiernaast in bij de goede kolom. Zoek bij iedere categorie minstens 3 vogels, je mag er natuurlijk ook meer opschrijven als je er meer vindt. We hebben per soort naam al één voorbeeld gegeven. Tip: je kunt een kwartetspel maken van de ingevulde tabel! Daarvoor is het leuk om van internet plaatjes te zoeken van de vogels. 6

7 Junior Bij de beschrijving van vogels staan in een vogelgids ook nog de volgende begrippen. Wat betekenen ze? Doortrekker =... Wintergast =... Opdracht 4: Zomergast =... Dwaalgast =... Standvogel =... Broedvogel =... 7

8 Junior Maak de tabel af. Ga op zoek naar de ontbrekende namen. Soort wetenschappelijke familie orde biotoop fazanten hoendervogels akkervogel pelikaanachtige water/waadvogel naam (geslacht en soort) patrijs lepelaar platalea leucordia kuifeend aythya fuligula eenden en ganzen boomvalk falco subbuteo valken roofvogels sterna hirundo meeuwen steltlopers water/zeevogels spechten spechtvogels bosvogel groene specht duikeenden Extra opdracht: 8