voedingsadviezen ZorgSaam

Transcriptie

1 voedingsadviezen bij bij verhoogd diabetes cholesterolgehalte mellitus ZorgSaam 1

2 INHOUD Inleiding 3 Gezonde leefstijl 5 Het voedingsadvies 6 - Evenwichtige, gezonde voeding 7 - Vervang verzadigd vet door onverzadigd vet 8 - Beperk cholesterol 9 - Producten met plantensterolen en stanolen 11 Variatie in uw voeding 12 - brood 13 - halvarine, e.d vleeswaren 15 - ei 15 - kaas 16 - overig broodbeleg 17 - melk en koffiemelk 18 - soepen 19 - vetten en oliën 19 - vlees en vleesvervangers 20 - vis 21 - aardappelen, e.d groenten 22 - hartige sauzen 23 - fruit 24 - nagerechten 24 - zoete versnaperingen 25 - hartige versnaperingen 26 Tips voor het koken 27 Bijzondere omstandigheden 29 Meer informatie 31 2

3 INLEIDING Uit onderzoek is gebleken dat er te veel cholesterol in uw bloed aanwezig is. Een te hoog cholesterolgehalte vergroot de kans op hart- en vaatziekten. Omdat hart- en vaatziekten onder andere veroorzaakt kan worden door verkeerde eetgewoonten, heeft uw arts u doorverwezen naar een diëtist. Een diëtist kijkt samen met u naar uw huidige eetpatroon. Misschien ben u al heel goed bezig, maar misschien kunnen er ook nog wat aanpassingen gedaan worden. Sommige mensen hebben een verhoogd risico tot een veel te hoog cholesterolgehalte van het bloed. Bijvoorbeeld door aanleg of door overgewicht. Een dieet alleen helpt dan meestal onvoldoende. Vaak zijn dan ook medicijnen nodig om het cholesterolgehalte te verlagen. 3

4 Wat is cholesterol? Cholesterol is een vetachtige stof, die op twee manieren in het bloed terechtkomt: een klein gedeelte wordt rechtstreeks uit de voeding opgenomen. het meeste cholesterol maakt uw lichaam zelf in de lever. In de lever worden twee soorten cholesterol aangemaakt. In het kort spreken we van goed (HDL) en slecht (LDL) cholesterol. Bij een te hoog gehalte aan slecht cholesterol en/of een te laag gehalte aan goed cholesterol kan bloedvatvernauwing ontstaan. Door te streven naar een gezonde leefstijl en door een goede voeding te gebruiken, daalt het slechte cholesterol en stijgt het goede cholesterol. Het cholesterol dat in de voeding voorkomt is niet onder te verdelen in gunstig en ongunstig cholesterol. 4

5 ZORG VOOR EEN GEZONDE LEEFSTIJL Neem regelmatig lichaamsbeweging. Dit voorkomt gewichtstoename. Bovendien zorgt lichaamsbeweging voor een stijging van het goede cholesterol, wat gunstig is. Probeer om minimaal vijf keer per week, maar liever nog, elke dag een ½ uur matig intensief te bewegen, bijvoorbeeld wandelen, fietsen, zwemmen of tuinieren. Daarnaast kunt u bij alledaagse dingen kiezen voor meer activiteit. Een paar voorbeelden: neem de trap in plaats van de lift of roltrap; doe boodschappen te voet of ga met de fiets kies niet altijd de kortste weg of stap een halte eerder uit Stop met roken Roken is de belangrijkste risicofactor voor het krijgen van atherosclerose of bloedvatvernauwing. Stoppen met roken is dus belangrijk en altijd de moeite waard. Vanaf de eerste dag krijgen hart en bloedvaten het gemakkelijker. Al binnen een half jaar na het stoppen is het risico enorm gedaald. Het is van belang uw gewicht op het juiste peil te houden Wanneer uw gewicht te hoog is, vergroot dit de kans op een verhoogd cholesterolgehalte. Vooral veel buikvet (tailleomtrek bij mannen meer dan 102 cm en bij vrouwen meer dan 88 cm) heeft een slechte invloed op de hoeveelheid en de soort cholesterol. 5

6 HET VOEDINGSADVIES De basis van de voeding voor iemand met een verhoogd cholesterolgehalte is een gewone gezonde voeding, zoals die voor iedereen geldt. U moet echter wel extra letten op het soort vet in de voeding. Kort samengevat komt het voedingsadvies hier op neer: 1. gebruik een evenwichtige, gezonde voeding; 2. vervang verzadigd vet door onverzadigd vet; 3. beperk cholesterol in de voeding. Het gebruik van cholesterolverlagende producten met plantenstanolen en sterolen (zie blz. 11) kunnen een waardevolle aanvulling zijn op het voedingsadvies. 6

7 1. Gebruik een evenwichtige, gezonde voeding Eet gevarieerd Gezond eten betekent op de allereerste plaats: ervoor zorgen dat we alle voedingsstoffen die ons lichaam nodig heeft dagelijks binnenkrijgen. Er is niet één voedingsmiddel dat al die voedingsstoffen in voldoende mate bevat. Eet daarom gevarieerd en gebruik de aanbevolen hoeveelheden. Zie hiervoor de brochure Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Eet dagelijks voldoende brood, aardappelen, groenten en fruit Deze producten zijn rijk aan vezels en bevatten nauwelijks vet. Vezels zorgen voor een goede darmwerking en hebben een gunstige invloed op het cholesterolgehalte. Eet drie maaltijden per dag en niet vaker dan vier keer iets tussendoor. Als u voldoende eet bij de 3 hoofdmaaltijden, voorkomt u dat u teveel tussendoor gaat eten. Drink dagelijks tenminste 1½ liter vocht, maar wees matig met alcohol. Als u alcohol gebruikt, doet u er verstandig aan dit te beperken tot maximaal 2 glazen en liever niet dagelijks. Bij een verhoogd triglyceridengehalte in het bloed is het beter geen of zeer weinig alcohol te gebruiken. Wees zuinig met zout Zout kan de bloeddruk verhogen en daardoor het risico op het ontstaan van hart- en vaataandoeningen vergroten. Gebruik daarom eens vaker (verse) tuinkruiden en specerijen om het eten op smaak te brengen in plaats van zout en zoute smaakmakers, zoals spijsaroma s, ketjap, bouillonblokjes en kant en klaar soepen of sausmixen. 7

8 2. Vervang verzadigd vet door onverzadigd vet In de voeding komen twee soorten vet voor: a. Verzadigde vetten ( => Vermijden ) b. Onverzadigde vetten ( => OK ) a. Verzadigde vetten Verzadigde vetten in de voeding bevorderen de aanmaak van het slechte LDL-cholesterol. Ze komen vooral voor in dierlijke producten, maar ook in sommige plantaardige. Het zijn over het algemeen de harde of vaste vetten. De volgende voedingsmiddelen zijn rijk aan verzadigd vet: vet vlees en vette vleeswaren volle melk en volle melkproducten slagroom, imitatieslagroom, koffiecreamer volvette kaas roomijs en consumptie-ijs roomboter gewone harde (plantaardige) margarines gewone harde (plantaardige) bak- en braadvetten gewone vaste (plantaardige) frituurvetten snacks chocolade, koek en gebak kokos en kokosvet Neem daarom halfvette of magere producten in plaats van de volle en vettere, zoals: magere vleeswaren in plaats van worst- en speksoorten magere of halfvolle melk in plaats van volle melk- en melkproducten magere kaas in plaats van volvette kaas Wees zeer matig met voedingsmiddelen met veel verzadigd vet, zoals snacks, koek en gebak. 8

9 b. Onverzadigde vetten Onverzadigde vetten zetten het lichaam aan tot de aanmaak van het goede HDL-cholesterol wat juist een belangrijke rol speelt bij het verminderen van de kans op hart- en vaataandoeningen. Onverzadigde vetten komen meestal voor in plantaardige producten en in vis. Het zijn de zachte of vloeibare vetten en oliesoorten. Rijk aan onverzadigd vet zijn: alle soorten olie, zoals arachide-, maïs-, maïskiem-, olijf-, sla-, soja- of zonnebloemolie mayonaise, fritessaus en sladressing op basis van olie alle soorten dieethalvarine, dieetmargarine, dieet bak- en braadvet en dieet frituurvet ( dieet betekent dat deze soorten minstens 60% onverzadigd vet bevatten) alle soorten vloeibare margarine, vloeibaar bak- en braadvet en vloeibaar frituurvet halvarine, margarine, bak- en braadvet en frituurvet waarbij op de verpakking vermeld staat dat ze minstens 40% onverzadigd vet bevatten pinda s en noten zoals, cashewnoten, hazelnoten en walnoten vette vis zoals, haring, makreel en zalm. Kies bij voorkeur de producten die rijk zijn aan onverzadigd vet. 9

10 3. Beperk het gebruik van cholesterol in de voeding Sommige voedingsmiddelen bevatten van nature cholesterol. Dit cholesterol is minder van invloed op het cholesterolgehalte van het bloed dan verzadigd vet. Het meeste cholesterol wordt namelijk in ons lichaam zelf aangemaakt. Toch is het verstandig om zuinig te zijn met de cholesterolrijke voedingsmiddelen. Het advies hiervoor luidt: gebruik niet meer dan 2-3 eieren per week gebruik niet meer dan 1 keer per 14 dagen lever, nier, garnalen of scampi s. 10

11 Producten met plantenstanolen en sterolen Er zijn smeersels, melkproducten en kaas waaraan extra plantenstanolen en -sterolen toegevoegd zijn. Deze stoffen zorgen ervoor dat het LDL-cholesterolgehalte van uw bloed ongeveer 10-15% extra daalt. Dat is gunstig. Zij kunnen daarom een waardevolle aanvulling zijn op uw dagelijkse voeding. Voor een optimaal effect moet u dagelijks 3 porties gebruiken; u kunt een combinatie maken van de onderstaande producten: 1 flesje yoghurtdrink, zoals Pro-activ, Reducol of Optifit cholesterolverlagend (Aldi) 1 bekertje yoghurtproduct, zoals Pro-activ, of Reducol 1 glas (250 ml) halfvolle melkdrank, zoals Proactiv 2 besmeerde sneetjes (10 g) met Becel Pro-activ, Reducol voor op brood, Cholesterol lowering spread (Spar) of Dieettella DoubleActiv (Aldi) = 3 porties = 1 portie = 1 portie = 1 portie 11

12 VARIATIE IN UW VOEDING Door afwisseling van voedingsmiddelen krijgt u voldoende voedingsstoffen binnen en houdt u bovenal plezier in het eten. Hoe kunt u de variatielijst gebruiken? In deze variatielijst staan de voedingsmiddelen ingedeeld in drie categorieën: bij voorkeur, middenweg en bij uitzondering. Wat betekent dit? Bij voorkeur : deze voedingsmiddelen bevatten weinig of geen vet en zijn dus een goede keus. Middenweg wil zeggen dat u deze voedingsmiddelen als variatie af en toe gerust kunt kiezen. Deze voedingsmiddelen leveren meestal wat meer vet dan de producten uit het eerste rijtje, maar dit is dan wel onverzadigd vet. Bij uitzondering : deze producten bevatten veel verzadigd vet. Het zijn de echte uitzonderingen. 12

13 Brood De meeste soorten brood bevatten weinig verzadigd vet. Alleen aan de luxe broodsoorten wordt vet toegevoegd. Het is wel verstandig om vooral bruine en volkoren soorten te kiezen, omdat deze rijker zijn aan voedingsvezels, vitamines en mineralen. Bovendien geven ze minder snel een hongergevoel. Gebruik per dag bij voorkeur minimaal 5 sneden brood. bij voorkeur middenweg bij uitzondering volkorenbrood roggebrood bruin brood bruin stokbrood bruin knäckebröd volkoren beschuit ontbijtkoek havermout brinta muesli wit brood wit stokbrood krentenbrood beschuit cornflakes cream cracker croissant brood met spijs zoet broodje, zoals koffiebroodje hartig broodje, zoals worste- en saucijzenbroodje 13

14 Halvarine, margarine en andere smeersels voor op brood Margarine, dieetmargarine en boter bestaan voor 80% uit vet, halvarine voor 40%. Daarnaast zijn er ook producten die nog minder vet bevatten. In deze brochure worden deze producten halvarineproducten of margarineproducten genoemd. Kies voor soorten die weinig verzadigd en veel onverzadigd vet bevatten (zie informatie op de verpakking). Helemaal geen halvarine of margarine op het brood smeren is ook niet verstandig, want dan mist u een belangrijke bron van linolzuur, evenals van vitamine A en D. bij voorkeur middenweg bij uitzondering dieethalvarine en dieetmargarine halvarine/ halvarineproducten en margarine/ margarine-producten met minstens 40% onverzadigd vet margarine zonder vermelding van de hoeveelheid onverzadigd vet halfvolle boter roomboter 14

15 Vleeswaren Kies bij voorkeur de magere soorten. Worst, spek en paté bevatten veel verzadigd vet. Producten op basis van lever bevatten veel cholesterol. 1 à 2 plakjes vleeswaren per dag is voldoende in een gezonde voeding. bij voorkeur casselerrib fricandeau kalkoenham kipfilet mager pekelvlees magere rollade gekookte tong gekookte ham rauwe/gerookte ham rookvlees rosbief bij uitzondering bacon bloedworst boterhamworst cervelaatworst corned beef filet américain gebraden gehakt gekookte lever leverpastei leverkaas (smeer)leverworst paté palingworst salami ontbijtspek ook alle soorten light-worst Ei Eieren bevatten van nature cholesterol; echter twee à drie eieren per week vormen geen probleem. 15

16 Kaas Kaas is een product dat veel verzadigd vet kan bevatten. Echter, niet alle soorten zijn even vet. Het vetgehalte loopt op met het getal op de kaas. Er zijn 10 +, 20+, 30+, 40+, 48+ en 60+ kazen. De begrippen jong, belegen of oud zeggen uitsluitend iets over de leeftijd van de kaas. Vanuit voedingsoogpunt is 1 à 2 plakjes kaas per dag voldoende. bij voorkeur middenweg bij uitzondering kaas 10+, 20+, 30+ smeerkaas 10+, 20+, 30+ Zwitserse strooikaas cottage cheese magere kwark kaas 40+ smeerkaas 40+ kaas 48+ smeerkaas 48+ roomkaas 60+ buitenlandse kaas met een vetgehalte van 45% of meer 16

17 Overig broodbeleg Ook bij het overige broodbeleg kunt u kiezen voor minder verzadigd vet. bij voorkeur middenweg bij uitzondering fruit (plakjes appel, banaan, aardbeien) groente (komkommer, radijs, sterkers, tomaat) groentespread (halva)jam, honing, marmelade, (appel)- stroop, vruchtenhagel, anijshagel, muisjes mosselen, tonijn, haring, makreel, zalm, sardientjes kant en klare salades (bijv. zalm- kipkerrie, sellerie-, vleessalade) sandwichspread pindakaas vis bereid met onverzadigd vet chocoladepasta chocoladehagelslag kokosbrood vis bereid met verzadigd vet, zoals kant en klaar lekkerbekje garnalen, krab, kreeft, paling 17

18 Melk Melk en melkproducten zijn een belangrijk onderdeel van onze voeding. Een nadeel is dat melkvet veel verzadigd vet bevat. Minder vette melk(producten) bevatten wel evenveel kalk en B-vitamines als de volle soorten. 2 à 3 glazen per dag is voldoende. bij voorkeur middenweg bij uitzondering magere melk karnemelk magere chocolademelk halfvolle melk halfvolle chocolademelk volle melk volle chocolademelk magere yoghurt magere vruchtenyoghurt magere Bulgaarse yoghurt magere yoghurtdrank magere kwark magere vruchtenkwark halfvolle yoghurt halfvolle vruchtenyoghurt halfvolle kwark halfvolle vruchtenkwark volle yoghurt volle vruchtenyoghurt volle Bulgaarse yoghurt volle kwark volle vruchtenkwark Koffiemelk Halfvolle koffiemelk is de helft minder vet dan volle koffiemelk. Koffiewitmaker is net zo vet als volle koffiemelk. bij voorkeur middenweg bij uitzondering magere koffiemelk halfvolle koffiemelk volle koffiemelk koffieroom koffiewitmaker slagroom 18

19 Soepen Soep hoeft niet vet te zijn. Laat (vers getrokken) bouillon eerst koud worden en schep de gestolde vetlaag eraf, voordat u de soep verder afwerkt. Gebruik hierbij zo min mogelijk boter, gewone margarine, room of eidooier. Dieetmargarine of vloeibare margarine kunt u wel (met mate) gebruiken. Soep uit een pakje is meestal niet vet, soep uit blik of diepvries vaak wel. Vetten en oliën voor de bereiding Kies zoveel mogelijk voor de soorten met onverzadigd vet. Op de verpakking staat de samenstelling vermeld. bij voorkeur middenweg bij uitzondering dieetmargarine dieet bak- en braadvet dieet frituurvet vloeibare margarine vloeibaar bak- en braadvet vloeibaar frituurvet margarine, bak- en braadvet en frituurvet met minstens 40% onverzadigd vet boter margarine, bak- en braadvet en frituurvet zonder vermelding van de hoeveelheid onverzadigd vet harde frituurvetten alle soorten olie 19

20 Vlees en vleesvervangers Er is volop keus in minder vette soorten vlees. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is mager varkensvlees niet vetter dan mager rundvlees. Kies voor de variatie eens een maaltijd met kip of vis òf kies een maaltijd zonder vlees. Een portie van ± 100 g is voldoende. bij voorkeur middenweg bij uitzondering vlees bieflappen biefstuk runderpoelet rosbief magere runderlappen tartaar haaskarbonade hamlappen ongepaneerde schnitzel varkensfilet varkensfricandeau varkenshaas magere varkenslappen lamsfilet alle soorten wild kip kipfilet kip zonder vel kalkoenfilet vleesvervanging tahoe en tempé Quorn, Valess riblappen runderrollade rundervink rib- of schouderkarbonade schouderlappen rollade hacheevlees klapstuk doorregen runderlappen lever, nier rundergehakt half-om-half gehakt (magere) rookworst saucijzen, verse worst slavink doorregen varkenslappen speklappen vleesschijf, zoals Gelderse schijf, hamburger gepaneerd vlees krabbetjes, ribbetjes mager spek lamsschouder, lamsbout, lamskoteletjes kip met vel vegetarische schijf of schnitzel 20

21 Vis Vis is een goede variant op vlees. Het gehalte aan onverzadigd vet is in visvet hoger dan in vleesvet. Hierdoor zijn ook de vettere soorten vis een goede variatiemogelijkheid voor vlees. Om deze redenen is het gebruik van vis 2 à 3 maal per week aan te raden. bij voorkeur magere vis, zoals bot, schol, tong, kabeljauw, wijting, tonijn vette vis, zoals haring, makreel, zalm bij uitzondering vis bereid met verzadigd vet, zoals kant en klaar lekkerbekje paling, garnalen, scampi s, krab, kreeft mosselen 21

22 Aardappelen, rijst, deegwaren Deze producten bevatten van nature geen vet. Let echter bij de bereidingswijze op de soort vet en de hoeveelheid vet die gebruikt wordt. bij voorkeur middenweg bij uitzondering gekookte aardappelen (volkoren) macaroni (volkoren) spaghetti (zilvervlies)rijst peulvruchten aardappelpuree, rösti, gebakken aardappelen patates frites (vers, voorgebakken, ovenfrites) aardappelkroket aardappelen bereid met verzadigd vet, zoals kant en klare frites of bereidingen met room en kaas Groenten Per dag gram groenten gebruiken is raadzaam. Alle soorten groenten zijn goed. Gekookt, gestoomd of rauw. Groente smaakt bovendien ook prima op brood, als tussendoortje of als rauwkostsalade. Gebruik bij de bereiding eventueel een dieetmargarine of vloeibare margarine. In plaats van verse groente kunt u zonder bezwaar blik- of diepvriesgroente nemen. Kijk alleen uit voor zogenaamde groenteschotels waaraan kruidenboter is toegevoegd en groenten à la crème. 22

23 Hartige sauzen Jus of saus maakt de warme maaltijd voor velen pas echt compleet. Sauzen uit de eerste categorie bevatten weinig of geen vet; sauzen uit de tweede groep bevatten meer vet, maar wel onverzadigd vet; in de derde groep vindt u de sauzen met veel verzadigd vet. bij voorkeur middenweg bij uitzondering magere, ontvette jus jus met onverzadigd vet rode saus (barbecuesaus, schaschliksaus, tomatenketchup) ketjap, piccalilly, mosterd sausen op basis van olie (mayonaise, dressing, slasaus, fritessaus) pindasatésaus jus met verzadigd vet roomsauzen crème fraîche zure room 23

24 Fruit Neem iedere dag minstens twee porties fruit, bijvoorbeeld als tussendoortje, als broodbeleg of als nagerecht. Nagerechten Melkproducten horen bij een gevarieerde goede voeding. Als nagerecht, als vervanging van het ontbijt of als tussendoortje. bij voorkeur middenweg bij uitzondering karnemelkse pap magere yoghurt magere vruchten yoghurt magere Bulgaarse yoghurt magere kwark magere vruchtenkwark magere vla en pudding waterijs sorbetijs halfvolle yoghurt halfvolle vruchtenyoghurt halfvolle vla yoghurtijs volle yoghurt volle vruchtenyoghurt volle Bulgaarse yoghurt volle vla en pudding roomkwark luchtige roompudding/ mousse toetjes met room consumptie-ijs roomijs 24

25 Zoete versnaperingen Er kan onderscheid gemaakt worden in snoepgoed dat wel en dat geen vet bevat. Bij de bereiding van koek en gebak wordt meestal (verzadigd) vet gebruikt in de vorm van harde margarine of boter in het deeg en slagroom of crème au beurre als garnering of vulling. Gebruik ze dus met mate. bij voorkeur drop (suikervrije) kauwgom pepermunt zuurtje spekkie winegum rozijntjes dadels gedroogde abrikozen zoete popcorn (volkoren)biscuit kaneelbeschuit lange vinger café noir bitterkoekje rijstwafel Sultana Evergreen ontbijtkoek/kruidkoek eierkoek vruchtenvlaai bij uitzondering bonbon chocolade chocolade met noten candybar (b.v. Mars, Nuts, Snickers) speculaasje roomboterkoekje sprits stroopwafel gevulde koek cake kwarktaart slagroom- of crèmegebak appeltaart rijstevlaai oliebol 25

26 Hartige versnaperingen Borrelhapjes en snacks leveren vaak veel verzadigd vet. Wanneer u ze eens wilt gebruiken, maak dan een verstandige keuze uit de verschillende mogelijkheden. bij voorkeur middenweg bij uitzondering Japanse mix kastanjes popcorn zoute stokjes (Amsterdamse) uitjes augurken kerstomaatjes olijven aspergerolletje huzarenslaatje gevulde tomaat met vis/kip/groente rauwkost, evt. met dipsausje chips wokkels borrelnootjes noten pinda s studentenhaver zonnebloempitten loempia vlammetje saté met saus zoute biscuits kaaskoekjes kaaswafeltjes blokjes kaas plakjes worst knakworst rookworst bitterbal kroket frikandel pizza met veel kaas/ salami/spek quiche broodje hamburger toastje met b.v. magere ham met meloen magere (smeer)kaas vis (b.v. zalm, paling, haring) saucijzenbroodje worstenbroodje mosselen in het zuur 26

27 Tips voor het koken Voedingsmiddelen kunnen vet of mager zijn, maar de manier van bereiden bepaalt hoe vet het eten uiteindelijk is. Enkele praktische tips: Wanneer u bouillon, soep of jus een dag van tevoren maakt, kunt u het gestolde vet eraf scheppen. Eén eetlepel (vloeibare) dieetmargarine, (vloeibaar) dieetbaken braad of olie per persoon is voldoende voor het bakken van vlees of vis. Probeer dit in het begin af te meten, omdat men gemakkelijk te veel gebruikt. Een smakelijke jus kunt u maken door het braadvet aan te lengen met water of bouillon. Vindt u de jus te dun, dan kunt u hem eventueel licht binden met bloem, maïzena of kant-enklaar juspoeder. Het meebakken van bijvoorbeeld tomaat, ui, paprika of champignons geeft variatie aan de smaak. Er zijn diverse bereidingsmogelijkheden waarbij weinig of geen vet nodig is: Bakken kan uitstekend in een pan met anti-aanbaklaag. Voor het bereiden van een vetarme maaltijd is de magnetron een uitkomst, evenals een wokpan. Grilleren is een vetarme bereidingsmethode voor vlees, vis, kip en dergelijke. Door vlees, vis of wild te bereiden in folie of braadzak in de oven behoudt het zijn eigen smaak zonder dat vet wordt toegevoegd. 27

28 Kies in plaats van vlees regelmatig eens vis bij de warme maaltijd. In plaats van bakken kunt u vis pocheren (dat wil zeggen tegen de kook aan in (vis)bouillon gaar maken), stoven, grilleren of in folie in de oven of magnetron klaarmaken. Ontvette jus of halfvolle melk in plaats van margarine kan puree of stamppot smeuïg en lekker maken. Een bestaand recept is gemakkelijk aan te passen: In een recept wordt vaak meer dan 100 gram vlees of vis per persoon aangegeven. Dit is niet noodzakelijk: 100 gram vlees of vis per persoon is meer dan voldoende. U kunt vette producten, zoals slagroom en zure room vervangen door minder vette producten, zoals halfvolle koffiemelk of magere kwark. In plaats van volvette kaas kunt u 20+ of 30+ kaas nemen. 28

29 Bijzondere omstandigheden Thuis geeft het dieet meestal niet zoveel problemen, maar hoe moet dat met tussendoortjes, feestjes of buitenshuis eten? Enkele praktische tips Kies een voorgerecht dat weinig verzadigd vet levert, zoals bouillon, ongebonden soep, alle soorten vis, mager vlees of een salade (zonder kaas) eventueel met een dressing. Maak een keuze uit de hoofdgerechten die weinig verzadigd vet leveren. Er zijn voldoende mogelijkheden: mager vlees (bijvoorbeeld biefstuk, kalfsoester, varkenshaas) alle soorten vis alle soorten wild (bijvoorbeeld haas, konijn, ree) gevogelte (bijvoorbeeld kip zonder vel, kalkoen, fazant, patrijs). Gegrilleerd vlees of vis hebben tijdens de bereiding vet verloren, gepaneerd vlees of gepaneerde vis hebben juist extra vet opgenomen en zijn daarom minder geschikt. De sauzen bij de gerechten bevatten vaak room, boter en dergelijke. Vraag of de saus apart kan worden geserveerd, dan kunt u zelf bepalen hoeveel u ervan neemt. Groente is altijd prima, zolang er geen room of boter aan is toegevoegd. 29

30 Rijst, macaroni en gekookte aardappelen bevatten minder (verzadigd) vet dan aardappelpuree, patates frites, ardappeltaart, gebakken aardappelen, aardappelkroketjes of gebakken rijst. Bij de Chinees kunt u beter gekookte witte rijst kiezen in plaats van gebakken rijst, bami of mihoen. Andere goede keuzen zijn een groentegerecht als tjaptjoi, gerechten met kip (zonder vel), gerechten met mager rundvlees en saté met ketjapsaus of pindasaus. Pizza met veel groente, tonijn of ham is een prima keuze. Pizza s met salami, kaas of spek zijn minder geschikt voor u. Ook in nagerechten kan veel verzadigd vet zitten (roomijs, bavarois, pannenkoekjes, taart, gebak). Weinig vet bevatten fruit en sorbetvruchtenijs (zonder slagroom!). Koffie toe is ook prima. 30

31 Meer informatie Heeft u vragen of wenst u meer informatie, dan kunt u contact opnemen met de diëtist via het secretariaat. Telefoon: ( uur) diëtist@zzv.nl 31

32 32 Stichting ZorgSaam Zeeuws- Vlaanderen is een organisatie voor ziekenhuiszorg, thuiszorg en ouderenzorg. Meer informatie kunt u krijgen via het telefoonnummer