Radiotherapie. Multidisciplinaire oncologische zorg. Multidisciplinaire oncologische zorg. Multidisciplinaire oncologische zorg

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "25-3-2015. Radiotherapie. Multidisciplinaire oncologische zorg. Multidisciplinaire oncologische zorg. Multidisciplinaire oncologische zorg"

Transcriptie

1 Multidisciplinaire oncologische zorg Binnen welke discipline bent u zelf werkzaam? Radiotherapie Nieuwe ontwikkelingen & praktische adviezen a. Chirurgie b. Interne GNK C.G.M. Gadellaa-van Hooijdonk, AIOS Radiotherapie c. Radiotherapie d. Anders Multidisciplinaire oncologische zorg Multidisciplinaire oncologische zorg Bij hoeveel procent van de kankerpatiënten wordt radiotherapie toegepast? a. 30% b. 50% c. 70% d. 90% Radiotherapie toegepast bij +/- 50% Tumortypen: Mamma Long 60% Prostaat Curatie bij +/- 50% door chirurgie: +/ % door radiotherapie: +/ % door systeemtherapie: +/- 5-10% meerderheid door multimodaliteit behandeling Inhoud Radiotherapie Werkingsmechanisme radiotherapie Invloed van roken ten tijde van radiotherapie Ontwikkelingen binnen de radiotherapie Beeldvorming Bestralingstechnieken: Brachytherapie Stereotactie rondleiding MR Linac Protonen Radiotherapie ter palliatie Toxiciteit(smanagement) Behandeling van: benigne aandoeningen: (o.a.) keloïd, gynaecomastie maligne aandoeningen Ioniserende straling: Elektronen Fotonen Protonen Eenheid straling: Gray Fractioneren 1

2 Werkingsmechanisme DNA schade Direct vs indirect (vrije radicalen) Werkingsmechanisme DNA schade Geschatte aantal DNA-beschadigingen per 1 Gy: - Basenschade: > Enkelstrengsbreuken: +/ Dubbelstrengsbreuken: +/- 40 Enkel- vs dubbelstrengs breuken Radiosensitiviteit Radiosensitiviteit Gevoeligheid voor radiotherapie verschilt tussen tumoren: Zeer gevoelig (radiosensitief): Lymfoom Seminoom SCLC Gemiddeld gevoelig: Adenocarcinoom Plaveiselcelcarcinoom Weinig gevoelig (radioresistent): Sarcoom Melanoom Glioblastoom Gevoeligheid voor radiotherapie verschilt tussen tumoren: Zeer gevoelig (radiosensitief): Lymfoom Seminoom SCLC Gemiddeld gevoelig: Adenocarcinoom Plaveiselcelcarcinoom Weinig gevoelig (radioresistent): Sarcoom Melanoom Glioblastoom Radiosensitiviteit beïnvloed door roken Radiotherapie roken Inductie primaire tumoren: Roken alleen Combinatie roken + radiotherapie: Hypoxie: 2-3x stralingsgevoeligheid Door minder vrije zuurstofradikalen (?) Fractioneren: meer O2 ter beschikking bij hypoxische cellen Roken: slechtere lokale/locoregionale tumorcontrole Radiotherapie roken Ernst van bijwerkingen hoger bij rokers Prostaatcarcinoom Late toxiciteit Rokers vs niet-rokers Alsadius et al. R&O 101: Nordsmarket al. R&O 2000;57:

3 Doelgebied voorbeeld mamma Wat is het doelgebied bij de bestraling van de mamma na een borstsparende operatie? Doelgebied voorbeeld mamma GTV CTV_boost PTV_boost CTV_mamma PTV_mamma OAR Long links Long rechts Hart Doelgebied GTV Gross Tumor Volume Macroscopische (rest)tumor(bed) CTV Clinical Target Volume Marge voor microscopische uitbreiding (ITV) PTV Planning Target Volume Marge voor instel onnauwkeurigheden OAR Risico-organen Doelgebied beweging Doelgebied voorbeeld mamma ITV Internal Target Volume Kunstmatige marge voor beweging tumor Voorbeeld Longtumoren Prostaat/cervix/nier/pancreas/darm/etc Definitie doelgebied ligt vast, GTV bevat: Seroom Clips Variatie in intekening doelgebied Beeldvorming voor nauwkeuriger bepaling doelgebied Van Mourik et al; Radiother Oncol 2010; 94:

4 Beeldvorming - ontwikkelingen PET/CT MRI Beeldvorming - ontwikkelingen Doelgebied nauwkeuriger te bepalen Nadeel: beeldvorming altijd bij planning, niet live T2 MRI DCI MRI DW MRI Beeldvorming - ontwikkelingen Ontwikkelingen in beeldvorming: Doelgebied nauwkeuriger te bepalen Ontwikkelingen in bestralingstechniek: Hogere dosis op doelvolume Lagere dosis op risico-organen Bestralingstechniek - ontwikkelingen Bestralingstechniek - ontwikkelingen Conventioneel Rechte velden van voor naar achter Alles in veld zelfde dosis 3D Conformaal: Rechte velden uit meerdere hoeken Midden in velden alles zelfde dosis IMRT: Nog meer bundels vanuit meerdere hoeken Alles in doelgebied zelfde dosis Krappere marges mogelijk Meer bundels uit verschillende hoeken: Hogere dosis in doelgebied Betere lokale / locoregionale controle Beter sparen risico-organen Minder bijwerkingen Oneindig aantal bundels : Stereotactische radiotherapie Beeldgestuurd: Hoogste dosis op meest agressieve gebied 4

5 Bestralingstechniek - stereotactie Indicaties: Intracraniaal (o.a.) Hersenmetastasen (< 3) Hypofysetumor Meningeoom Arterioveneuze malformatie Extracraniaal (o.a.) Primaire longtumor (vroegstadium) Longmetastase(n) Levertumoren Pancreastumoren Oligometastasen bot Horsley-Clarke device Stereotactie voorbeeld long Indicaties: Primaire longtumor Vroegstadium (T1, T2) NSCLC Longmetastasen Beperkt aantal Medisch inoperabel: Hoge leeftijd Slechte conditie Beperkte longfunctie Schema s: 3 x 18 Gy perifeer gelegen 5 x 12 Gy tegen thoraxwand gelegen 8 x 7.5 Gy tegen aorta of pericard gelegen 12 x 5 Gy contact met mediastinum Stereotactie voorbeeld long Stereotactie rondleiding Prognose (T1, medisch inoperabel): Overall survival (2-3 jr): Conventioneel: 16% Stereotactie: 55-83% Lokale controle (2-3 jr): Stereotactie: 80-90% Prognose wigexcisie vs stereotactie (T1, medisch operabel): Grills et al. JCO 2010;28: Stralingsdeeltjes - ontwikkelingen Stralingsdeeltjes - protonen Verschillende stralingsdeeltjes: Elektronen Fotonen Protonen Verschillende eigenschappen stralingsdeeltjes: Eigenschappen protonen: Dieper doordringend vermogen Snelle dosisopbouw vlak voor doelgebied Snelle dosisafval vlak na doelgebied Bragg peak 5

6 Stralingsdeeltjes - protonen Stralingsdeeltjes - protonen Voordelen protonen: Geschikt voor dieper gelegen tumoren Geen/nauwelijks straling direct voor/na doelgebied Hogere dosis in doelgebied Lagere dosis in risico-organen Indicaties protonentherapie: Standaardindicaties: Kindertumoren: preventie secundaire tumoren Oogtumoren: behoud functie oog Schedelbasistumoren: behoud functie hersenen, hersenstam, oogzenuw, overige hersenzenuwen Overige indicaties: in onderzoeksverband Bestralingstechniek - ontwikkelingen Uitwendige radiotherapie (teletherapie) Inwendige radiotherapie (brachytherapie) Combinatie van beide Bestralingstechniek - brachytherapie Bestralingstechniek - brachytherapie Brachy = dichtbij (Grieks) Inwendige radiotherapie Plaatsen van radioactieve bronnen op of in de tumor Indicaties: Primair curatief: Prostaat Vestibulum nasi Huid Combinatie met uitwendig: Endometrium Oesofagus Mamma Palliatief: Oesofagus Tijdelijk Eenmalig (minuten) Voorbeeld: palliatie oesofagus Gepulseerd (dagen) Voorbeeld: dermatologie Permanent : Inwendige stralingsbron; stralingskracht neemt af in tijd Voorbeeld: prostaatcarcinoom - jodiumzaadjes 6

7 Brachytherapie voorbeeld dermatologie Brachytherapie voorbeeld prostaat Brachytherapie voorbeeld prostaat Bestralingstechniek - brachytherapie Voordelen: Zeer lokale behandeling met hoge dosis op tumor in korte tijd Minder toxiciteit risico-organen Nadelen: Tijdrovend Vaardigheden vereist Invasief Niet geschikt voor alle lokalisaties Plaatje dosisverdeling prostaat Bestralingstechniek - ontwikkelingen Belangrijkste nadeel genoemde technieken: Geen zicht op tumor ten tijde van bestraling zelf Grote interfractie variatie: Ten gevolge van beweging organen (ademhaling, peristaltiek) Ten gevolge van tumorreductie 7

8 Bestralingstechniek MR Linac Bestralingstechniek MR Linac Ontwikkeling MR Linac Combineren optimale beeldvorming en bestralingstechniek Kijken terwijl je bestraalt Vereisten MR Linac: Kwaliteit diagnostische MRI-scan Bestraling op doelgebied met accuratesse van 0.5 mm Live volgen van: Tumorpositie Ademhaling Beweging/peristaltiek risico-organen Continue aanpassing van bestralingsplan Klinische testfase Uitbreiding bestralingsindicaties? Niertumoren Darmtumoren Pancreastumoren Etc Opereren zonder snijden MR Linac - rondleiding Radiotherapie curatie vs palliatie Ontwikkelingen vooral voor indicaties met curatieve opzet Palliatieve opzet echter bij +/- 50% van radiotherapeutische behandelingen Symptoomgerichte palliatie en QOL Belangrijke signaleringsfunctie bij verwijzers Palliatie Belangrijkste indicatie palliatieve radiotherapie: Pijnklachten t.g.v. botmetastasen Ossale metastasen: Bij uiteindelijk 85% van de kankerpatiënten Ongeveer 50% overlijdt binnen 6 maanden Met name in sterk doorbloede gedeelte van bot Axiale skelet (wervelkolom inclusief bekken) Ribben Proximale femur 8

9 Verwijzing: Pijn Th11 bij bekende metastase Verwijzing: Pijn Th11 bij bekende metastase Intake: Bandvormige pijn, lager dan Th11 Lymfoedeem linker been Neurologische klachten (Dreigende) myelum-/caudacompressie Hersenmetastasen Verwijzing: Pijn Th11 bij bekende metastase Intake: Bandvormige pijn, lager dan Th11 Lymfoedeem linker been XRT: para-aortaal klierpakket, 10 x 3 Gy Neurologische klachten (Dreigende) myelum-/caudacompressie Hersenmetastasen Hemostase Neurologische klachten (Dreigende) myelum-/caudacompressie Hersenmetastasen Hemostase Vermindering dyspnoe 9

10 Vermindering pijnklachten Voorkoming/vermindering neurologische klachten bij (dreigende) myelum-/caudacompressie bij hersenmetastasen Hemostase Vermindering dyspnoe Cosmetisch Vermindering pijnklachten Voorkoming/vermindering neurologische klachten bij (dreigende) myelum-/caudacompressie bij hersenmetastasen Hemostase Vermindering dyspnoe Cosmetisch Palliatie - radiotherapie Vermindering pijnklachten Voorkoming/vermindering neurologische klachten bij (dreigende) myelum-/caudacompressie bij hersenmetastasen Hemostase Vermindering dyspnoe Cosmetisch Dosis: 1 x 8 Gy (One Stop Palliation) 5 x 4 Gy 10 x 3 Gy Effect: Pijnvermindering vaak < 1-2 weken, soms pas na 4-6 weken Significante pijnreductie bij 70% Bij reirradiatie opnieuw 70% kans van slagen Bijwerkingen: Tijdelijke toename pijn (painflare) Tijdelijke toename neurologische klachten Afhankelijk van lokalisatie One Stop Palliation (OSP) Intake + bestraling op dezelfde dag Wachttijd vanaf 1 e aanmelding: Mediaan 2 dagen Gemiddeld 3.9 dagen Doorlooptijd: 1½ 4 uur XRT 1 lokalisatie: gemiddeld 2½ uur XRT 2 lokalisaties: gemiddeld 3 uur Toxiciteit Acute vs late toxiciteit: acuut: < 3 maanden tijdelijk laat: > 3 maanden meestal onomkeerbaar Afhankelijk van bestraalde gebied Focus vandaag op: Acute huidtoxiciteit Late cardiovasculaire toxiciteit ( breathhold methode) 10

11 Acute toxiciteit - huid Acute toxiciteit - huid Graad 1: Licht erytheem Droge desquamatie Graad 2: Matig-vurig erytheem Nattende desquamatie in huidplooien Mild oedeem Graad 3: Nattende desquamatie buiten huidplooien Pitting oedeem Graad 4: Necrose of ulceratie Soms bloedingen Afhankelijk van: Dosis Patiëntkarakteristieken Na +/- 2 wkn tot +/- 2 wkn na laatste fractie Spontaan herstel Luxatie door adjuvante chemotherapie Management: Spoelen 2x daags Pijnstillers: PCM, opiaten Mepilex Dag laatste fractie Na 2 weken Na 3 weken Acute toxiciteit - overige Late toxiciteit - cardiovasculair Vaak pas na jaar Cardiotoxiciteit: Atherosclerose / angina pectoris / myocard infarct Klepfibrose Hartfalen Late toxiciteit - cardiovasculair Late toxiciteit - overige Vaak pas na jaar Cardiotoxiciteit: Atherosclerose / angina pectoris / myocard infarct Klepfibrose Hartfalen Breathhold techniek Hyperpigmentatie Teleangiëctasieën Radiatie-pneumonitis Fibrose Lymfoedeem Ribfractuur 11

12 Conclusie Ontwikkelingen in beeldvorming / bestralingstechniek Doelen: Hogere dosis in doelgebied betere tumorcontrole Lagere dosis in risico-organen minder (late) toxiciteit Vragen? C.G.M.vanHooijdonk@umcutrecht.nl Toepassing in eigen praktijk: Belang stoppen met roken Toxiciteit Palliatieve radiotherapie 12

Palliatieve radiotherapie

Palliatieve radiotherapie Palliatieve radiotherapie Gemetastaseerd (mamma- en long)carcinoom C.G.M. Gadellaa-van Hooijdonk, AIOS Radiotherapie 20-03-2018 Gemetastaseerde ziekte - palliatie Palliatieve zorg is een benadering die

Nadere informatie

Palliatieve radiotherapie

Palliatieve radiotherapie Palliatieve radiotherapie Gemetastaseerd (mamma- en long)carcinoom C.G.M. Gadellaa-van Hooijdonk, AIOS Radiotherapie 02-04-2019 Radiotherapie Radiotherapie bij +/- 50% van alle kankerpatiënten Radiotherapie

Nadere informatie

Palliatieve radiotherapie

Palliatieve radiotherapie Palliatieve radiotherapie Gemetastaseerd (mamma- en long)carcinoom C.G.M. Gadellaa-van Hooijdonk, AIOS Radiotherapie 12-04-2015 Palliatie - definitie Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit

Nadere informatie

Evolutie van 10 jaar oncologie:

Evolutie van 10 jaar oncologie: Evolutie van 10 jaar oncologie: Therapeutische nieuwigheden in de radiotherapie Dr. Katrien Erven 1 Inleiding DOEL in de radiotherapie Voldoende hoge dosis aan doelvolume Sparen normale weefsels Lokale

Nadere informatie

Darmcarcinoom. visie van de radiotherapeut. Dr Sarah Roels

Darmcarcinoom. visie van de radiotherapeut. Dr Sarah Roels Darmcarcinoom visie van de radiotherapeut Dr Sarah Roels Overzicht Inleiding Radiotherapie bij rectumcarcinoom rectaal carcinoom bestralingstechniek effect op tumor neveneffecten Radiotherapie bij darmcarcinoom

Nadere informatie

Radiotherapie bij botmetastasen

Radiotherapie bij botmetastasen Radiotherapie bij botmetastasen dr. Yvette van der Linden radiotherapeut-oncoloog, afd. Klinische Oncologie / hoofd, Expertisecentrum Palliatieve Zorg Leerdoelen Wat is radiotherapie? Curatief vs. Palliatief

Nadere informatie

Radiotherapy now & the future 15 October 2015

Radiotherapy now & the future 15 October 2015 Radiotherapy now & the future 15 October 2015 Abrahim Al-Mamgani Radiation Oncologist MBChB, MD, PhD Behandelen van kanker Bestraling toen en nu Traject RT Hulpmiddelen bij lokalisatie (Reproduceerbaar

Nadere informatie

Radiotherapie bij het gemetastaseerd niercelcarcinoom. Dr Nathalie Meireson Universitaire Radiotherapie Antwerpen 28/02/2013

Radiotherapie bij het gemetastaseerd niercelcarcinoom. Dr Nathalie Meireson Universitaire Radiotherapie Antwerpen 28/02/2013 Radiotherapie bij het gemetastaseerd niercelcarcinoom Dr Nathalie Meireson Universitaire Radiotherapie Antwerpen 28/02/2013 inleiding casus heden toekomst radiotherapie en new drugs Inleiding Wat doet

Nadere informatie

Palliatieve radiotherapie radiotherapie gericht op symptoombestrijding

Palliatieve radiotherapie radiotherapie gericht op symptoombestrijding Palliatieve radiotherapie radiotherapie gericht op symptoombestrijding Angela van Baardwijk radiotherapeut oncoloog MAASTRO clinic Netwerk Palliatieve Zorg Westelijke Mijnstreek 10 November 2011 Je moet

Nadere informatie

Palliatieve radiotherapie radiotherapie gericht op symptoombestrijding. Angela van Baardwijk radiotherapeut oncoloog MAASTRO clinic

Palliatieve radiotherapie radiotherapie gericht op symptoombestrijding. Angela van Baardwijk radiotherapeut oncoloog MAASTRO clinic Palliatieve radiotherapie radiotherapie gericht op symptoombestrijding Angela van Baardwijk radiotherapeut oncoloog MAASTRO clinic Werkgroep Oncologie Verpleegkundigen MUMC 3 oktober 2014 Inhoud Radiotherapie

Nadere informatie

Bestraling met protonen

Bestraling met protonen Bestraling met protonen Een nieuwe ontwikkeling in de radiotherapie Stijn Krol, radiotherapeut-oncoloog Afdeling Radiotherapie LUMC/HollandPTC S.KROL@HOLLANDPTC.NL 2 Insert > Header & footer 15-okt-17

Nadere informatie

Radiotherapie voor Gynaecologische tumoren. Dr. Remi A. Nout

Radiotherapie voor Gynaecologische tumoren. Dr. Remi A. Nout Radiotherapie voor Gynaecologische tumoren Dr. Remi A. Nout Radiotherapeut oncoloog LUMC r.a.nout@lumc.nl Overzicht Inleiding radiotherapie Update ontwikkelingen Lopende studies (Na)zorg Focus op cervixcarcinoom

Nadere informatie

Protonen Radiotherapie: nut en noodzaak. Marcel Verheij Afdeling Radiotherapie

Protonen Radiotherapie: nut en noodzaak. Marcel Verheij Afdeling Radiotherapie Protonen Radiotherapie: nut en noodzaak Marcel Verheij Afdeling Radiotherapie Radiotherapie in Nederland: trends Enkele feiten: 2014: ca. 105.000 nieuwe kankerpatiënten 2020: ca. 123.000 nieuwe kankerpatiënten

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016

Factsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016 Factsheet en Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016 Inclusie en exclusie criteria DLCA-S Inclusie Alle chirurgische

Nadere informatie

Vroege en late bijwerkingen van de radiotherapie: Welke, en is er iets aan te doen?

Vroege en late bijwerkingen van de radiotherapie: Welke, en is er iets aan te doen? Vroege en late bijwerkingen van de radiotherapie: Welke, en is er iets aan te doen? Liesbeth Boersma, radiotherapeut oncoloog, MAASTRO clinic / MUMC Inhoud Waarom en wanneer radiotherapie, hoe vaak? Bijwerkingen

Nadere informatie

Protonen Radiotherapie Een innovatie binnen handbereik

Protonen Radiotherapie Een innovatie binnen handbereik Protonen Radiotherapie Een innovatie binnen handbereik Symposium ter gelegenheid van de opening van het UMC Groningen Cancer Center Hans Langendijk Afdeling Radiotherapie UMCG Groningen Inleiding INLEIDING

Nadere informatie

Hersenmetastasen. Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 4e Voorjaars Symposium V&VN Landelijk Netwerk Verpleegkundig Specialisten Oncologie 24 maart 2016

Hersenmetastasen. Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 4e Voorjaars Symposium V&VN Landelijk Netwerk Verpleegkundig Specialisten Oncologie 24 maart 2016 Hersenmetastasen Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 4e Voorjaars Symposium V&VN Landelijk Netwerk Verpleegkundig Specialisten Oncologie 24 maart 2016 Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016

Factsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016 Factsheet en Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016 Versie beheer: Datum Versie Mutatie Eigenaar 30-07-2016 2017.1 Aanpassingen

Nadere informatie

Hoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom?

Hoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom? Hoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom? Prof. dr. D. Van den Weyngaert UZA / ZNA Middelheim Symposium Hoofd en Hals kanker - Erica Algemeen Ziekenhuis Campus Geel - 21 september

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLSA-DLRA) 2016

Factsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLSA-DLRA) 2016 Factsheet en Longcarcinoom (DLSA-DLRA) 2016 Inclusie en exclusie criteria DLSA Inclusie Alle chirurgische thoracale (thoraxwand, pleurale, long en mediastinale) ingrepen, in te delen in: Resecties bij

Nadere informatie

Protonen therapie & hersentumoren

Protonen therapie & hersentumoren Protonen therapie & hersentumoren 7-10-16 Daniëlle Eekers Radiotherapeut Oncoloog Maastro clinic Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

mogelijkheden met kortdurende radiotherapie in de palliatieve fase Claudia Verheijen, huisarts Luc Scheijmans, radiotherapeut

mogelijkheden met kortdurende radiotherapie in de palliatieve fase Claudia Verheijen, huisarts Luc Scheijmans, radiotherapeut mogelijkheden met kortdurende radiotherapie in de palliatieve fase Claudia Verheijen, huisarts Luc Scheijmans, radiotherapeut kortdurende radiotherapie in de palliatieve zorg programma eigen ervaringen?

Nadere informatie

- incidentele bevinding zonder klachten - weigering van chirurgische behandeling - slechte algehele conditie waardoor chirurgie niet verantwoord is

- incidentele bevinding zonder klachten - weigering van chirurgische behandeling - slechte algehele conditie waardoor chirurgie niet verantwoord is Auteur Soort studie Aantal patiënten Lee 2013 Qurashi Systematic review 1999-2011 Systematic review 1999-2011 Radiotherapie / Chirurgie (meestal gevolgd door ) 377 Conservatief waaronder Inclusiecriteria

Nadere informatie

Cutting-Edge Technology Intracranial en Extracranial Radiation Therapy

Cutting-Edge Technology Intracranial en Extracranial Radiation Therapy 18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Cutting-Edge Technology Intracranial en Extracranial Radiation Therapy Carla van Soest MANP Verpleegkundig specialist oncologie Flevoziekenhuis Almere Inhoud Radiotherapie

Nadere informatie

Hersenmetastasen. Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg

Hersenmetastasen. Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg Hersenmetastasen Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg Hersenmetastasen (HM) + Introductie + Enkele cijfers. + Wanneer denken we aan HM? + Behandeling van HM (Landelijke

Nadere informatie

Radiotherapie in de palliatieve setting. Bussels Barbara Dienst Radiotherapie H Hartziekenhuis Roeselare

Radiotherapie in de palliatieve setting. Bussels Barbara Dienst Radiotherapie H Hartziekenhuis Roeselare Radiotherapie in de palliatieve setting Bussels Barbara Dienst Radiotherapie H Hartziekenhuis Roeselare Radiotherapie in de palliatieve setting 25-30% van de radiotherapeutische behandelingen Toename te

Nadere informatie

SBRT niercelcarcinoom (RCC) Jochem Hes Spec. laborant Treatment Planning

SBRT niercelcarcinoom (RCC) Jochem Hes Spec. laborant Treatment Planning SBRT niercelcarcinoom (RCC) Jochem Hes Spec. laborant Treatment Planning Team Linda Kerkmeijer Fieke Prins Hans de Boer Marco van Vulpen Sjoerd Crijns Jan Lagendijk Inge Bijzet Tuan Nguyen Geja de Kogel

Nadere informatie

Behandeling van kanker in het hoofd halsgebied

Behandeling van kanker in het hoofd halsgebied Behandeling van kanker in het hoofd halsgebied Verantwoordelijk docent: Prof. Dr. L.E. Smeele Randvoorwaarden Om een goed advies te kunnen geven over het behandelen van kanker moet aan 2 voorwaarden zijn

Nadere informatie

Prestatie-indicatoren NVRO V3.1

Prestatie-indicatoren NVRO V3.1 Prestatie-indicatoren NVRO V3.1 Onderstaand treft u de vragen die gesteld worden in het online invoerformulier. De vragen geven u inzicht in de benodigde informatie. Gelieve dus niet dit formulier te retourneren!

Nadere informatie

Stereotactische leverbestraling: De werkmethodes en onnauwkeurigheden: SRT Symposium Utrecht 2016

Stereotactische leverbestraling: De werkmethodes en onnauwkeurigheden: SRT Symposium Utrecht 2016 Stereotactische leverbestraling: De werkmethodes en onnauwkeurigheden: SRT Symposium Utrecht 2016 Martha Garcia Instituut Verbeeten Mirjam Mast MCHaaglanden Compressieband ABC Techniek Zelfde doel Nauwkeurigheid

Nadere informatie

Colorectale tumor met beperkte metastasen. Curatie en controle Dr. Sarah Verherstraeten Dr. Julie Bogaert Dr. Michel Martens

Colorectale tumor met beperkte metastasen. Curatie en controle Dr. Sarah Verherstraeten Dr. Julie Bogaert Dr. Michel Martens Colorectale tumor met beperkte metastasen Curatie en controle Dr. Sarah Verherstraeten Dr. Julie Bogaert Dr. Michel Martens Casus 1 Marc 53 jaar Antecedenten: Bimalleolaire enkelfractuur 04/2015: Spoedopname

Nadere informatie

Nascholing Radiotherapie

Nascholing Radiotherapie Lukas Stalpers, Joost Verhoeff Nascholing Radiotherapie RRadiotherapie is, naast chirurgie en medische oncologie, Inleiding één van de drie pijlers van de behandeling van kanker. Eenderde van de kankerpatiënten

Nadere informatie

Radiotherapie in beweging

Radiotherapie in beweging Radiotherapie in beweging Radiotherapie in beweging Rede Uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Radiotherapie aan de Universiteit van Amsterdam op donderdag 19 april 2012 door C.R.N.

Nadere informatie

Verplichte indicatoren die moeten worden aangeleverd aan Zorginstituut Nederland. Indicator nummer Indicatornaam

Verplichte indicatoren die moeten worden aangeleverd aan Zorginstituut Nederland. Indicator nummer Indicatornaam Zorginstituut Nederland Kwaliteitsinstituut Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl T +31 (0)20 797 89 20 Transparantiekalender@zinl.nl Oplegger indicatorenset

Nadere informatie

Stereotactische radiotherapie voor stadium I niet-kleincellig longcarcinoom: Uitkomsten op patiënten- en populatieniveau.

Stereotactische radiotherapie voor stadium I niet-kleincellig longcarcinoom: Uitkomsten op patiënten- en populatieniveau. Stereotactic Radiation Therapy for Stage I Non-Small Cell Lung Cancer Nederlandse titel Stereotactische radiotherapie voor stadium I niet-kleincellig longcarcinoom: Uitkomsten op patiënten- en populatieniveau.

Nadere informatie

Radiotherapie bij botmetastasen. Nicolien Kasperts 24-11-2011

Radiotherapie bij botmetastasen. Nicolien Kasperts 24-11-2011 Radiotherapie bij botmetastasen Nicolien Kasperts 24-11-2011 Botmetastasen -Algemeen 70% van alle botmetastasen zijn afkomstig van mamma, long, prostaat, niercel en schildkliercarcinoom Schatting: 85%

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel RADIOTHERAPIE. Radiotherapie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel RADIOTHERAPIE. Radiotherapie Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel RADIOTHERAPIE PROSTAATKANKER INHOUD Wat is radiotherapie eigenlijk?...3 Uitwendige bestraling...3 Inwendige bestraling...5 Gang van zaken...7 Eerste

Nadere informatie

Image-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes. Samenvatting

Image-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes. Samenvatting 169 Image-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes Samenvatting Radiotherapie speelt een belangrijke rol in de curatieve behandeling van patiënten

Nadere informatie

STEREOTACTISCHE RADIOTHERAPIE BIJ OLIGOMETASTASEN

STEREOTACTISCHE RADIOTHERAPIE BIJ OLIGOMETASTASEN STEREOTACTISCHE RADIOTHERAPIE BIJ OLIGOMETASTASEN MONIQUE C. DE JONG, AIOS RADIOTHERAPIE NAMENS DE AVL-STEREOTAXIE WERKGROEP AVL SYMPOSIUM 2017 DISCLOSURES Geen lid van de AVL-oligo/stereotaxie werkgroep

Nadere informatie

Stereotactische bestraling bij uitzaaiingen in de wervelkolom

Stereotactische bestraling bij uitzaaiingen in de wervelkolom Stereotactische bestraling bij uitzaaiingen in de wervelkolom In deze folder leest u meer over stereotactische bestraling (radiotherapie) bij de behandeling van uitzaaiingen in de wervelkolom (wervelmetastasen).

Nadere informatie

Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van een onbekende primaire tumor in het hoofd-halsgebied: Unknown Primary

Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van een onbekende primaire tumor in het hoofd-halsgebied: Unknown Primary VII Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van een onbekende primaire tumor in het hoofd-halsgebied: Unknown Primary naar Algemeen 538 Epidemiologie 538 1. Screening 538 2. Diagnostiek 538 2.1 Anamnese

Nadere informatie

Tumor eruit, patiënt beter? Sieger Leenstra Neurochirurg

Tumor eruit, patiënt beter? Sieger Leenstra Neurochirurg Tumor eruit, patiënt beter? Sieger Leenstra Neurochirurg Tumor eruit Ruime resectie in de neurochirurgie veelal niet mogelijk Dus: wanneer kunnen we spreken van geheel verwijderd Is dit altijd van belang?

Nadere informatie

Casus oncologie,, D.R., 1930

Casus oncologie,, D.R., 1930 Casus oncologie,, D.R., 1930 Medische voorgeschiedenis 1992: prostatectomie wegens benigne prostaathypertrofie 2009: CVA met rechter hemiparese, volledige recuperatie 03/2013: paroxysmale VKF: echocor:

Nadere informatie

Protonenbestraling: altijd beter? Ruud Wiggenraad Radiotherapeut Haaglanden MC, Leidschendam, Holland PTC (Particle Therapy Center), Delft

Protonenbestraling: altijd beter? Ruud Wiggenraad Radiotherapeut Haaglanden MC, Leidschendam, Holland PTC (Particle Therapy Center), Delft Protonenbestraling: altijd beter? Ruud Wiggenraad Radiotherapeut Haaglanden MC, Leidschendam, Holland PTC (Particle Therapy Center), Delft Inleiding: wat is protonenbestraling? Voordeel van protonenbestraling

Nadere informatie

RADIOTHERAPIE IN DE PALLIATIEVE FASE. 29 september e Regionale symposium palliatieve Zorg s-hertogenbosch

RADIOTHERAPIE IN DE PALLIATIEVE FASE. 29 september e Regionale symposium palliatieve Zorg s-hertogenbosch RADIOTHERAPIE IN DE PALLIATIEVE FASE 29 september 2011 2e Regionale symposium palliatieve Zorg s-hertogenbosch DOE MEER MET MINDER., mogelijkheden met kortdurende radiotherapie in de palliatieve fase introduceren

Nadere informatie

masterclass gemetastaseerd mamma- en longcarcinoom radiotherapie bij het gemetastaseerde mamma- en longcarcinoom 15 april 2014, V&VN Amersfoort

masterclass gemetastaseerd mamma- en longcarcinoom radiotherapie bij het gemetastaseerde mamma- en longcarcinoom 15 april 2014, V&VN Amersfoort masterclass gemetastaseerd mamma- en longcarcinoom radiotherapie bij het gemetastaseerde mamma- en longcarcinoom 15 april 2014, V&VN Amersfoort introductie Tilburg Luc Scheijmans radiotherapeut Breda Den

Nadere informatie

Intra Operatieve Radio Therapie. Vrijdag 17 november 2017

Intra Operatieve Radio Therapie. Vrijdag 17 november 2017 Intra Operatieve Radio Therapie Vrijdag 17 november 2017 Wat is IORT Intra Operatieve Radio Therapie Tijdens de operatie bestralen. 2 Motivering IORT 2 belangrijke problemen in de Radiotherapie Probleem

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36461 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Wiggenraad, Ruud Title: Stereotactic radiotherapy of intracranial tumors : optimizing

Nadere informatie

Lokaal-Gevorderd Niet-KleinCellig LongCarcinoma (LA-NSCLC)

Lokaal-Gevorderd Niet-KleinCellig LongCarcinoma (LA-NSCLC) Lokaal-Gevorderd Niet-KleinCellig LongCarcinoma (LA-NSCLC) vrouw, 54j, 30 pakjaren toevallige vondst tumoraal letsel rechter longbk CT: letsel apicaal in rechterbk, tegenaan de pleura klierpakket rechts

Nadere informatie

Desiree van den Hurk Verpleegkundig specialist longoncologie UMC st.radboud Nijmegen

Desiree van den Hurk Verpleegkundig specialist longoncologie UMC st.radboud Nijmegen 10 e Post O.N.S. Meeting Desiree van den Hurk Verpleegkundig specialist longoncologie UMC st.radboud Nijmegen Keeping patients safe Veiligheid bij radiotherapie en combinatietherapie Rol radiotherapie

Nadere informatie

Radiotherapie in de behandeling van longkanker

Radiotherapie in de behandeling van longkanker Radiotherapie in de behandeling van longkanker Jurgen Breemans Hoofdverpleegkundige Pneumologie Virga Jesseziekenhuis Hasselt Inhoud Inleiding radiotherapie Behandeltraject van een patiënt met longkanker

Nadere informatie

longtumoren stadia therapie prognose Els De Droogh Pneumologie ZNA Middelheim

longtumoren stadia therapie prognose Els De Droogh Pneumologie ZNA Middelheim longtumoren stadia therapie prognose smoking is cool!??? longtumoren > na WO II > roken en longtumoren 90 % mannen, 78% vrouwen aantal pakjaren > carcinogene stoffen in rook > asbest > radon, metalen,

Nadere informatie

Behandelen in de palliatieve fase zin of onzin?

Behandelen in de palliatieve fase zin of onzin? Behandelen in de palliatieve fase zin of onzin? Palliatieve chemotherapie Birgit Mispelaere Algemene medisch oncologie 16.09.2010 Palliatieve therapie Behandelen en voorkomen van symptomen en klachten

Nadere informatie

Landelijk Contactdag 2017

Landelijk Contactdag 2017 Landelijk Contactdag 2017 Radiotherapie voor Blaaskanker Bradley Pieters Academisch Medisch Centrum/ Universiteit van Amsterdam 2 Typen Blaaskanker Niet-spierinvasief Spierinvasief Behandelingen Verwijderen

Nadere informatie

Metastasen (uitzaaiingen)

Metastasen (uitzaaiingen) Metastasen (uitzaaiingen) Inleiding Metastasen zijn uitzaaiingen van kwaadaardige gezwellen (tumoren) elders in het lichaam (de z.g. primaire tumor). Uitzaaiingen van primaire tumoren kunnen overal in

Nadere informatie

Behandeling van dikke

Behandeling van dikke Behandeling van dikke Item 1 Item 2 Item 3 darmkanker Annelies Holvoet Donderdag 24/05/2018 > DD/MM/JJJJ Titel van d Dikke darmkanker Ontstaan Behandeling Preventie Dikkedarmkanker in Vlaanderen Jaarlijks

Nadere informatie

Beentumoren (=bottumoren)

Beentumoren (=bottumoren) Beentumoren (=bottumoren) Inleiding Gezwellen in beenderen worden beentumoren genoemd. Er zijn verschillende typen beentumoren te onderscheiden. Zo zijn er vormen waarbij de tumor of het gezwel direct

Nadere informatie

Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken

Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken Hersentumoren: Klachten, verschijnselen en oorzaken Zaterdag 17 maart 2018 De Landgoederij, Bunnik Naam Functie Maaike Vos Neuroloog Haaglanden Medisch Centrum Opbouw Inleiding Klachten en verschijnselen

Nadere informatie

Beleidsdag ZOL 2 december 2005. Dr. Paul Bulens

Beleidsdag ZOL 2 december 2005. Dr. Paul Bulens Beleidsdag ZOL 2 december 2005 Dr. Paul Bulens Hasselt Genk vzw LOC Zorggroep oncologie St.-Trudo St.-Franciskus Zorgprogramma oncologie CAZ/VJZ Vesalius Diest Vzw LOC ZMK Zorgprogramma oncologie ZOL MZNL

Nadere informatie

Nupie 't Olifantje 85

Nupie 't Olifantje 85 85 Nupie 't Olifantje 5. Apparaten Externe bestralingen (teletherapie) Brachytherapie (curietherapie): interstitiële RT 5.1. Brachytherapie βραχυς = dichtbij Radioactieve bronnen onder vorm van buisjes

Nadere informatie

Beeldvorming bij oligometastasen met nadruk op PET/CT. Presentatie. PET/CT voor detectie van metastasen

Beeldvorming bij oligometastasen met nadruk op PET/CT. Presentatie. PET/CT voor detectie van metastasen Beeldvorming bij oligometastasen met nadruk op PET/CT Mark Roef Nucleair geneeskundige Catharina Ziekenhuis Eindhoven Themadag 30 maart 2017 Presentatie Beeldvorming bij oligometastasen: PET/CT voor detectie

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor

Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk door een scholier 1349 woorden 19 oktober 2003 6 70 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Mijn werkstuk gaat over hersentumoren. Ik heb het gekozen omdat

Nadere informatie

Stereotactische radiotherapie voor hersenmetastasen

Stereotactische radiotherapie voor hersenmetastasen Radiotherapie Stereotactische radiotherapie voor hersenmetastasen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl RTH015 / Stereotactische radiotherapie

Nadere informatie

Basisbegrippen Oncologie

Basisbegrippen Oncologie Basisbegrippen Oncologie Tumor afmeting Diagnose periode Behandel periode Preventie/interventie periode Invasie interventie Tijd Detectie drempel Van normale naar kankercel Normale cel Van celkern naar

Nadere informatie

VII. Inhoud. Algemeen

VII. Inhoud. Algemeen VII Inhoud I Algemeen 1 Kanker, diagnostiek en stadiëring............................................... 3 1.1 Inleiding............................................................................. 4 1.2

Nadere informatie

voor hersenmetastasen. Optimale kwaliteit. Hersenmetastasen behandeling. Definitie. Stereotactische radiotherapie

voor hersenmetastasen. Optimale kwaliteit. Hersenmetastasen behandeling. Definitie. Stereotactische radiotherapie Disclosure belangen spreker Stereotactische radiotherapie voor hersenmetastasen (potentiële) belangenverstrengeling Geen Optimale kwaliteit Health care quality = Hersenmetastasen behandeling Getting the

Nadere informatie

Radiologie in de Oncologie

Radiologie in de Oncologie Radiologie in de Oncologie Jaap Borstlap Arts-assistent radiologie Antonius ziekenhuis Nieuwegein Inhoud 1. CT 2. MRI 3. PET 4. PET-CT 5. Indicaties voor beeldvorming 6. Radiologisch oncologische interventies

Nadere informatie

Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom:

Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom: Brachytherapie als minimaal invasieve curatieve therapie voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom: Resultaten na 3 jaar ervaring in AZ Damiaan Dienst Urologie P. Mattelaer D. Ponette J. Darras prostaatkanker

Nadere informatie

Radiotherapy. What does the future hold, van historie tot nieuwe toepassingen in de komende decennia

Radiotherapy. What does the future hold, van historie tot nieuwe toepassingen in de komende decennia Radiotherapy What does the future hold, van historie tot nieuwe toepassingen in de komende decennia Desi van den Boogaard Verpleegkundig Specialist GE Oncologie Jeroen Bosch Ziekenhuis d.v.d.boogaard@jbz.nl

Nadere informatie

Dosisbegrippen stralingsbescherming. /stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e

Dosisbegrippen stralingsbescherming. /stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e 13 Dosisbegrippen stralingsbescherming 1 13 Ioniserende straling ontvanger stralingsbron stralingsbundel zendt straling uit absorptie van energie dosis mogelijke biologische effecten 2 13 Ioniserende straling

Nadere informatie

Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom

Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom Disclosures Ik heb geen belangenverstrengeling in relatie tot deze presentatie Multimodality treatment bij het oesofagus- en maagcarcinoom Bij

Nadere informatie

Wat doet het palliatieve zorgteam en wat kan dit team voor u betekenen? An Reyners

Wat doet het palliatieve zorgteam en wat kan dit team voor u betekenen? An Reyners Wat doet het palliatieve zorgteam en wat kan dit team voor u betekenen? An Reyners Pieper 77144 Overzicht Achtergrond Werkwijze van het team Overzicht 2010 Casuïstiek Samenvatting Sterfteoorzaak Maligniteit

Nadere informatie

Bijlage 9. Toelichting op tabel indeling DKG s

Bijlage 9. Toelichting op tabel indeling DKG s Toelichting op tabel indeling DKG s Bijlage 9 Indeling in ndxg 173,174 en 176 is gebaseerd op de in de tabel genoemde DBC-behandelcodes. Indeling in ndxg 175 is gebaseerd op in de tabel genoemde DBC-diagnosecodes

Nadere informatie

Impact van MRI informatieop de bestralingvan oligo-lymfekliermetastasen

Impact van MRI informatieop de bestralingvan oligo-lymfekliermetastasen Impact van informatieop de bestralingvan oligo-lymfekliermetastasen Dr. ir. Petra Kroon-van Loon Themadag Catharina ziekenhuis, 30 maart 2017 Outline Huidige behandelingsrichtlijn UMCU Klinische ervaringen

Nadere informatie

Technologie voor Gezondheid bijeenkomst. Haagse Hogeschool 8 oktober 2018, Delft. Gerson Struik, arts-onderzoeker Chirurgie

Technologie voor Gezondheid bijeenkomst. Haagse Hogeschool 8 oktober 2018, Delft. Gerson Struik, arts-onderzoeker Chirurgie Technologie voor Gezondheid bijeenkomst Haagse Hogeschool 8 oktober 2018, Delft Gerson Struik, arts-onderzoeker Chirurgie Borstkanker 1 op de 7 ~17.000/jaar in NL 1907 Halsted radicale mastectomie = amputatie

Nadere informatie

Sarcoma State of the art deel 2

Sarcoma State of the art deel 2 19 mei 2009 Jaarbeurs Utrecht Sarcoma State of the art deel 2 Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Osteosarcoom Osteosarcoom is een primaire botkanker die zijn

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE STEREOTACTISCHE RADIOTHERAPIE

PATIËNTENINFORMATIE STEREOTACTISCHE RADIOTHERAPIE PATIËNTENINFORMATIE STEREOTACTISCHE RADIOTHERAPIE STEREOTACTISCE RADIOTHERAPIE Stereotactie Het team stereotactie binnen MAASTRO CLINIC legt zich toe op het behandelen van afwijkingen van het centraal

Nadere informatie

Declaratiebepalingen DBC's die vallen onder een wettelijke regeling 1

Declaratiebepalingen DBC's die vallen onder een wettelijke regeling 1 Declaratiebepalingen DBC's die vallen onder een wettelijke regeling 1 In deze bijlage zijn aanvullende declaratiebepalingen opgenomen voor DBC s die vallen onder een wettelijke regeling (bijvoorbeeld de

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32932 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mast, Mirjam Title: Avoiding the heart : about optimising whole breast irradiation

Nadere informatie

Radiotherapie. Radiotherapie bij borstkanker

Radiotherapie. Radiotherapie bij borstkanker Radiotherapie Radiotherapie bij borstkanker Radiotherapie Inleiding Na verschillende onderzoeken is bij u borstkanker vastgesteld. U bent voor de bestralingsbehandeling verwezen naar de afdeling Radiotherapie

Nadere informatie

Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst

Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst 18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Pancreas Carcinoom Incidencie: 33.730 nieuwe patiënten

Nadere informatie

Radiotherapie bij prostaatkanker: een stralende toekomst. Karin Haustermans

Radiotherapie bij prostaatkanker: een stralende toekomst. Karin Haustermans Radiotherapie bij prostaatkanker: een stralende toekomst Karin Haustermans Radiotherapie Maakt gebruik van ioniserende straling om kankercellen te doden Ongeveer de helft van alle kankerpatiënten krijgt

Nadere informatie

Maligne melanomen. Dr. N. Vancanneyt Prof. Dr. M. Stas Dienst Oncologische Heelkunde UZ Leuven

Maligne melanomen. Dr. N. Vancanneyt Prof. Dr. M. Stas Dienst Oncologische Heelkunde UZ Leuven Maligne melanomen Dr. N. Vancanneyt Prof. Dr. M. Stas Dienst Oncologische Heelkunde UZ Leuven Inhoud Introductie Diagnose & staging onderzoeken Classificatie Therapie Follow-up Introductie Maligne tumor

Nadere informatie

Diagnose en therapie. Prof dr Martin J van den Bent Neuroloog

Diagnose en therapie. Prof dr Martin J van den Bent Neuroloog Diagnose en therapie Prof dr Martin J van den Bent Neuroloog Hersentumoren: soorten en maten Verschillende tumoren, sterk verschillende uitkomsten - Meningeomen: doorgaans goedaardige hersentumoren, uitgaande

Nadere informatie

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT

Gynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Gynaecologisch-oncologische Studies Gynaecongres 11 november 2010 Focus Radiotherapie R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Overzicht: Focus Radiotherapie Cervix Lopend EORTC Embrace Nieuw Outback

Nadere informatie

7,3. Werkstuk door een scholier 1419 woorden 9 december keer beoordeeld. Botkanker (oftewel: beentumoren)

7,3. Werkstuk door een scholier 1419 woorden 9 december keer beoordeeld. Botkanker (oftewel: beentumoren) Werkstuk door een scholier 1419 woorden 9 december 2002 7,3 166 keer beoordeeld Vak Biologie Botkanker (oftewel: beentumoren) Inleiding Een kwaadaardige (of maligne) primaire beentumor (=botkanker) is

Nadere informatie

MR-LINAC: ZIEN WAAR JE STRAALT ANJA BETGEN, MSC SENIOR MEDISCH BEELDVORMINGS- EN BESTRALINGSDESKUNDIGE (MBB)

MR-LINAC: ZIEN WAAR JE STRAALT ANJA BETGEN, MSC SENIOR MEDISCH BEELDVORMINGS- EN BESTRALINGSDESKUNDIGE (MBB) : ZIEN WAAR JE STRAALT ANJA BETGEN, MSC SENIOR MEDISCH BEELDVORMINGS- EN BESTRALINGSDESKUNDIGE (MBB) A.BETGEN@NKI.NL 24 STE SYMPOSIUM VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN PARAMEDICI ONCOLOGIE IN PERSPECTIEF VAN DNA

Nadere informatie

samenvatting de belangrijkste vraagstellingen van dit proefschrift zijn:

samenvatting de belangrijkste vraagstellingen van dit proefschrift zijn: Samenvatting Hodgkin lymfoom en zaadbalkanker zijn beide zeldzame maligniteiten die voornamelijk bij jong-volwassenen voorkomen. Beide ziekten hebben tegenwoordig een uitstekende prognose, o.a. door de

Nadere informatie

Cardio-oncologie. Hartfalen en chemotherapie. dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC. Geen disclosures

Cardio-oncologie. Hartfalen en chemotherapie. dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC. Geen disclosures Cardio-oncologie Hartfalen en chemotherapie dr. M.L. (Louisa) Antoni aios cardiologie LUMC Geen disclosures Introducing a new subspecialty of Cardiology.. Doel Preventie, diagnosticering en behandeling

Nadere informatie

Huidkanker. Melanoom. Plaveiselcelcarcinoom Basaalcelcarcinoom. Diagnostiek en behandeling

Huidkanker. Melanoom. Plaveiselcelcarcinoom Basaalcelcarcinoom. Diagnostiek en behandeling Huidkanker Melanoom Plaveiselcelcarcinoom Basaalcelcarcinoom Diagnostiek en behandeling Is het huidkanker? Welke huidkanker? Hoe wordt de diagnose gesteld? Verhaal Hoe lang bestaat de afwijking? Verandering?

Nadere informatie

Radiotherapie voor niet-medici. dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele

Radiotherapie voor niet-medici. dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele Radiotherapie voor niet-medici dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele Urologische tumoren nier blaas/urinewegen prostaat penis testis Prostaat - anatomie: Prostaatkanker: meest frequente kanker bij mannen

Nadere informatie

Tumoren van centrale zenuwstelsel. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014

Tumoren van centrale zenuwstelsel. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Tumoren van centrale zenuwstelsel Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Indeling Metastasen van tumoren van elders In de parenchym van de hersenen In hersenvliezen: leptomeningeale

Nadere informatie