Hoe de Egyptenaren dieren behandelden, verschilde per streek. Een dier kon vereerd worden in de ene plaats en gegeten worden in de volgende plaats.
|
|
- Sofie Groen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 [TT tekst Fauna] Dieren in het oude Egypte Een Egyptenaar in de oudheid zag veel verschillende landschappen om zich heen, zoals woestijn, moeras en akkerland. Door het hele land stroomde de rivier de Nijl. In ieder landschap leefden er weer andere dieren. De oude Egyptenaren bekeken dieren op verschillende manieren. Aan de ene kant leefden ze samen met huisdieren, lastdieren en dieren om op te eten. Aan de andere kant waren sommige dieren gevaarlijk. Die werden daarom getemd, gevangen of gedood. De Egyptenaren waren erg onder de indruk van de dierenwereld. Dieren werden heel precies afgebeeld op gebruiksvoorwerpen en wanden van, paleizen, tempels en graven. In het hiërogliefenschrift hadden veel tekens de vorm van dieren. Hoe de Egyptenaren dieren behandelden, verschilde per streek. Een dier kon vereerd worden in de ene plaats en gegeten worden in de volgende plaats. Verschillende soorten dieren stierven al uit in de prehistorie of vroeg in de tijd van de farao s. Dit waren bijvoorbeeld de giraffe, de baviaan en de olifant. Deze werden daarom door enkele farao s uit verre oorden gehaald voor hun privé-verzameling van exotische dieren.
2 [TT tekst soorten mummies] De Egyptenaren mummificeerden niet alleen mensen, maar ook dieren. Ze kenden vier verschillende soorten dierenmummies: mummies als voedsel voor een overledene mummies van huisdieren mummies van heilige dieren mummies als offers voor de goden Er zijn maar weinig van de eerste drie soorten mummies bewaard gebleven. Van de offermummies zijn er juist miljoenen bekend. Het Rijksmuseum van Oudheden heeft 73 dierenmummies die ongeveer 2000 jaar oud zijn. Voedselmummies Sommige dieren of delen van dieren werden gemummificeerd om als voedsel te dienen voor een dode. Die moest namelijk iets kunnen eten in het leven na de dood. Vaak werden rundvlees en gevogelte gemummificeerd. De voedselpakketjes werden met andere voedingsmiddelen, zoals brood en bier, in het graf geplaatst. Mummies van huisdieren Soms werden er ook huisdieren gemummificeerd. De eigenaar kon op deze manier zijn of haar geliefde dier bij zich houden, net als andere bezittingen die hij of zij wilde meenemen in het graf. Bij het overlijden van het baasje kon het dier in het graf worden bijgezet. Zo zijn er katten en honden gevonden in graven. Enkele keren zijn er zelfs apen en gazellen aangetroffen. Mummies van heilige dieren De Egyptenaren geloofden dat hun goden onzichtbaar waren en ergens buiten de mensenwereld woonden. Als de goden zich op aarde wilden laten zien, hadden ze een lichaam nodig. Daarom kozen ze het lichaam van een dier waarmee ze eigenschappen gemeen hadden. De oorlogsgod koos bijvoorbeeld een sterke leeuw en de god van de wijsheid een slimme
3 baviaan. Eigenlijk werden dus niet de dieren zelf, maar de goden erin vereerd. Er was per tempel maar één heilig dier, dat allerlei speciale kenmerken moest hebben. Het dier werd bij de tempel door priesters verzorgd. Uit eerbied werden de heilige dieren na hun dood gemummificeerd en in speciale graven neergelegd. Mummies als offergaven Bij een tempel konden dierenmummies gekocht worden. De bezoeker offerde de mummie aan de god of godin van de tempel om die tevreden te stellen. De Egyptenaren hoopten zo dat hun gebeden verhoord zouden worden of wilden de goden bedanken voor iets dat zij hadden gedaan. Vanaf ongeveer 500 voor Christus, en vooral in de Griekse en Romeinse tijd ( ca. 330 v. C n. C), verzorgden de priesters groepen dieren op het tempelterrein. Deze dieren waren niet zo speciaal als het heilige dier. Zij werden op grote schaal gefokt om uiteindelijk gemummificeerd te worden. De priesters wachtten vaak niet tot de dieren op natuurlijke wijze stierven. Zij doodden piepjonge dieren, wanneer de vraag naar mummies groot was. De mummies werden, nadat ze geofferd waren, in kistjes, houders of kruiken geplaatst en in onderaardse gangen bij elkaar begraven.
4 [TT tekst Mummificatietechnieken ] Mummificatietechnieken De Egyptenaren maakten mummies van overleden mensen zodat hun lichamen voor altijd bewaard zouden blijven. De Egyptenaren konden zo vanuit het dodenrijk terug gaan naar hun lichamen op aarde en daar gebruik van maken. Het mummificeren van overleden mensen was moeilijk en langdurig werk. De Egyptenaren maakten ook dierenmummies, maar dan om andere redenen en op andere manieren. De priesters van de tempel, die de dieren verzorgden tot aan hun dood, mummificeerden de dieren. Misschien maakten ze de mummies, net als mensenmummies, in een werkplaats of tent. De manieren van mummificeren verschilden per periode en per dier. Een groot dier is natuurlijk moeilijker te mummificeren dan een klein dier. De mummificatie van een heilige stier was heel uitgebreid en duurde lang. Hierbij werden de organen uit de buik gehaald via een snee. Het lichaam en de organen werden gedroogd in natron, een natuurlijk zout. Daarna smeerden de mummificatiepriesters hen in met hars en olie en wikkelden zij er linnen banden omheen. De mummie werd versierd met goud. Het ging heel anders met kleinere dieren. Die werden bijvoorbeeld in een vat met gesmolten hars of pek ondergedompeld. Soms verwijderden de priesters eerst enkele organen. De lichaampjes konden ook eerst uitgedroogd worden, waarna ze werden overgoten met hars en olie. Als laatste wikkelden de priesters de gebalsemde dieren in linnen. Een andere techniek was het verwijderen van de huid en het vlees van dieren. De botten werden daarna verzameld en tot een pakketje gebonden met linnen banden. De Egyptenaren stopten de mummies soms in potten, sarcofaagjes, doosjes of diervormige mummiehouders.
5 [TT tekst Onderzoek en CT scans] Onderzoek Het Rijksmuseum van Oudheden heeft in de jaren de 73 dierenmummies in zijn collectie met een röntgenapparaat onderzocht in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Van enkele mummies zijn toen ook CT-scans gemaakt. Speciaal voor de tentoonstelling zijn er extra CT-scans gemaakt. Met röntgenfotografie en CT-scans kunnen onderzoekers kijken in de mummies, zonder dat die uitgepakt hoeven te worden. Röntgenfoto s en CT-scans geven informatie over de soort, leeftijd en de doodsoorzaak van het gemummificeerde dier. Zo is te zien wanneer bij een dier de nek omgedraaid is of de schedel is ingeslagen. Ook kunnen onderzoekers soms ontdekken welke mummificatietechniek de Egyptische priesters hebben gebruikt. Soms zorgt een scan voor een spannende ontdekking in een mummie, bijvoorbeeld dat er zand in zit in plaats van een dier. Deze valse mummies werden vroeger gemaakt wanneer er niet genoeg dieren waren om te mummificeren. Apart tekstje ergens? Bij Onderzoek; het filmpje met aan het eind de 'valse mummies' Valse mummies uit de oudheid In sommige offermummies zit alleen een deel van een dier, bijvoorbeeld de vleugel of wat veertjes van een heilige ibis. Andere mummies zijn opgevuld met linnen, zand of stokjes en bevatten helemaal geen resten van dieren. Soms waren er niet genoeg dieren om te mummificeren. Op dat moment hebben de priesters waarschijnlijk valse mummies met zand en stokjes gemaakt. Met de nepmummies hadden de priesters toch iets om te verkopen. Mummies met een deel van een dier er in zijn moeilijker te verklaren. Misschien waren het delen van een heilig dier die de priesters niet wilden weggooien. Zij maakten er daarom uit eerbied een mummie van. Een deel van zo n dier was dan net zo bijzonder als het dier zelf. Natuurlijk hadden de priesters zo ook weer meer mummies om te verkopen aan tempelbezoekers.
6 [Apart kader CT/ bij het CT-compilatiefilmpje] CT-scans Een CT-scan (CT=computertomografie) is een onderzoek waarbij met röntgenstraling doorsnedenfoto s van het lichaam worden gemaakt. Hierna bouwt een computer van al die doorsneden een driedimensionale weergave van het onderzochte lichaamsdeel op. Behalve botten zijn ook (resten van) organen te zien. Eventuele voorwerpen op of in mummies zijn ook goed te zien op de scans. CT-scans worden normaal gemaakt van mensen en soms dieren. Dit onderzoek vindt plaats in een ziekenhuis of in een centrum voor diergeneeskunde. Omdat CT-scanbeelden driedimensionaal zijn, geven ze meer informatie dan de tweedimensionale röntgenfoto s. In dit filmpje met CT-scans is daarom goed te zien wat er in enkele mummies zit.
7 [TT tekst restauratie en behoud] Restauratie en behoud De dierenmummies zijn ongeveer 2000 jaar oud en daarom erg kwetsbaar. Soms moeten de meest kwetsbare mummies door een restaurator worden opgeknapt. Ook worden losse windsels weer vastgezet. Wanneer een mummie uit elkaar ligt, moet een restaurator de stukken in elkaar zetten met bijvoorbeeld metalen draadjes of stokjes als steun. Er wordt vaak een doorzichtig stukje stof om de mummies aangebracht om alles op zijn plaats te houden. Hierdoor kan er ook geen stof of vuil op de mummie zelf komen. Het kousje om de mummie is bijna niet te zien. De meeste mummies liggen in een speciaal magazijn van het museum. In dat magazijn worden de temperatuur en luchtvochtigheid geregeld. De mummies worden in dozen bewaard. Die dozen moeten aan speciale eisen voldoen, zo mag er bijvoorbeeld geen zuur in het karton zitten.
Achter Hotep-Choe staan zijn broer Sobek-hotep, zijn zus Sat-weseret en zijn neefje Imeny. Helemaal rechts staat de vrouw van Hotep-Choe: Hapy.
Mummies 11 1. Stèle van (Hotep-)Choe De Egyptenaren geloofden dat zij in het leven na de dood ook moesten eten. Hier wordt het brengen van voedsel aan de overledene uitgebeeld. Rechts staat een kind met
Nadere informatieDit verslag is van Ylaine en Ryanne Mulder 29-10-'03. Verslag van het oude Egypte Ylaine en Ryanne Mulder 29-10- 03
Dit verslag is van Ylaine en Ryanne Mulder 29-10-'03 blz.0 Inhoudsopgave Inleiding blz. 2 De Egyptenaren jagen en oogsten blz. 3 De Farao blz. 4 Doden blz. 5 Arm of welvarend blz. 6 Ik ben de Farao blz.
Nadere informatieEsther J. Holwerda. Dierenmummies Esther J. Holwerda
Van kat tot baviaan, van vis tot ibis, van slang tot lam; ook dieren werden gemummificeerd door de oude Egyptenaren. Maar waarom, hoe en door wie? En zit in de dierenmummies eigenlijk wel wat de buitenkant
Nadere informatieBrandaan samenvatting groep 7
Brandaan samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 1 Egypte Samenvatting De Nijl Egypte bestaat voor het grootste deel uit woestijn. Dwars door de woestijn stroomt de rivier de Nijl. Door de Nijl kende
Nadere informatieGroep blauw doet verslag van het museumbezoek in Leiden
Groep blauw doet verslag van het museumbezoek in Leiden Het museum vond ik heel erg leuk, vooral met de speurtocht met meester Ronald. Alleen vond ik het auto rijden best heel erg lang duren. Het tempeltje
Nadere informatieinhoud blz. Inleiding 3 1. De farao 4 2. De dood van de farao 5 3. Bewaard als mummie 6 4. Het graf 7 5. Groter en groter 8 6. De vorm 9 7.
Piramides inhoud blz. Inleiding 3 1. De farao 4 2. De dood van de farao 5 3. Bewaard als mummie 6 4. Het graf 7 5. Groter en groter 8 6. De vorm 9 7. De bouw van de piramide 10 8. Beroemde piramides 13
Nadere informatieMUMMIES IN BRUGGE GEHEIMEN VAN HET OUDE EGYPTE
MUMMIES IN BRUGGE GEHEIMEN VAN HET OUDE EGYPTE EDUCATIEF PROGRAMMA VOORTGEZET ONDERWIJS Beste leerling, Welkom bij de tentoonstelling Mummies in Brugge Geheimen van het Oude Egypte. In deze tentoonstelling
Nadere informatieGeschiedenis hoofdstuk 3
Geschiedenis hoofdstuk 3 Romeinse rijk 500 v Christus 500 na Christus Rome de eeuwige stad : deze stad bestaat al eeuwenlang. De tijdlijn Het Romeinse rijk begint 500v Chr. En eindigt 500 na Christus.
Nadere informatieEgypte. Amber Badal 1. Werkstuk: Amber Badal Groep 7 Prinses Beatrixschool. Dit is de nationale vlag van Egypte.
Egypte Werkstuk: Amber Badal Groep 7 Prinses Beatrixschool Dit is de nationale vlag van Egypte. Amber Badal 1 Voorwoord Ik heb dit onderwerp gekozen omdat het een leuk en erg interessant onderwerp lijkt.
Nadere informatieLesbrief: Met Dummie op zoek naar dieren in het oude Egypte
Lesbrief: Met Dummie op zoek naar dieren in het oude Egypte Het doel van deze lesbrief is om leerlingen uit de bovenbouw van het basisonderwijs te enthousiasmeren voor het oude Egypte en de Dummie de Mummie-boeken.
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis hoe egyptenaren met de dood omgaan
Werkstuk Geschiedenis hoe egyptenaren met de dood omgaan Werkstuk door een scholier 1507 woorden 22 januari 2004 6 417 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Egypte, in dat onderwerp komt onder andere iets over
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Egypte
Werkstuk Geschiedenis Egypte Werkstuk door een scholier 2146 woorden 19 september 2003 5,8 207 keer beoordeeld Vak Geschiedenis INLEIDING Ongeveer vanaf 5000 jaar vóór Christus leefden de Egyptenaren.
Nadere informatieWelke les moesten de Egyptenaren leren?
De eerste vier plagen. Welke les moesten de Egyptenaren leren? Exodus 7:2-5 2 U moet alles wat Ik u gebieden zal tegen Aäron zeggen, en Aäron, uw broer, moet tot de farao spreken, dat hij de Israëlieten
Nadere informatieGeschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika
Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika In het vroegere Amerika woonden Indianenstammen. Columbus ontdekte dit land van de Indianen in 1492. Het waren de Azteken, de Inca s
Nadere informatieToetsvragen Geschiedenis Toelatingstoets Pabo. Tijdvak 1 Toetsvragen
Tijdvak 1 Toetsvragen 1 De meeste kennis over de periode waarin de eerste mensen leefden, komt van archeologen. Wat houdt het werk van archeologen in? A Zij bestuderen de verschillende theorieën over de
Nadere informatieeen zee Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de van tijd een zee van tijd
Werkblad Ω Een tijd geleden... Ω Les : Rendierjagers Rendierjagers De rendierjagers leefden in de prehistorie in ons land. Dat is de tijd voordat de mensen konden schrijven. Ze woonden niet op een vaste
Nadere informatieMaak hier de gaatjes voor in je multomap. Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN. Dit boekje is van
Maak hier de gaatjes voor in je multomap Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN _ Dit boekje is van Welkom bij de Romeinen! In Welkom bij de Romeinen maak je kennis met het Romeinse leven. Je zult merken
Nadere informatieEen Egyptische collectie in Leiden
Een Egyptische collectie in Leiden Naam: Klas:.. Het Rijksmuseum van Oudheden, de naam zegt het al, toont voorwerpen uit oude tijden. De collectie bestaat uit objecten van beschavingen die vandaag de dag
Nadere informatieEgypte 5000-3000 jaar voor Christus Gemaakt door Veerle, Eline en Sebastian. Inhoud Les 1. Les 2
Egypte 5000-3000 jaar voor Christus Gemaakt door Veerle, Eline en Sebastian Inhoud Les 1 Les 2 Water in de woestijn Woestijn Rivier Vruchtbaar Wonen De seizoenen in Egypte De Nijl overstroomd Zaaien en
Nadere informatie14 God ging steeds voor hen uit, overdag in een wolk, s nachts in licht en vuur.
Psalmen Psalm 78 1 Een lied van Asaf. De lessen van het verleden Luister allemaal naar mijn woorden. Luister goed, want ik wil jullie iets leren. 2 Wijze woorden wil ik spreken, wijze woorden over het
Nadere informatieWerkstuk door een scholier 1492 woorden 15 mei keer beoordeeld. Geschiedenis 1 DE PIRAMIDE :
Werkstuk door een scholier 1492 woorden 15 mei 2002 6 393 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1 DE PIRAMIDE : Waarom zijn ze gebouwd? De piramiden werden gebouwd omdat de koningen (farao's) zichzelf veel
Nadere informatieOp de afdeling van de Grieken stonden onder andere: - vazen (roodfigurige en zwartdigurige) - amforen - kylikschen - kourosbeelden
Museum voor oudheden In het rijksmuseum voor oudheden in Leiden is van alles te vinden over archeologie. Zo staat op de site dat jong en oud kan genieten van beschavingen uit het oude Egypte, het nabije
Nadere informatieWelkom in de wereld van Stilton, Geronimo Stilton! - Het is verboden de lesbrieven op internet te zetten
Welkom in de wereld van Stilton, Geronimo Stilton! Terwijl voor iedereen de vakantie er bijna op zit, maakt Geronimo zich klaar voor een nieuwe reis. Ook wij nemen jullie mee naar een ver land: Egypte!
Nadere informatieProject Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC
Project Prehistorie, Grieken en Romeinen ABC Week 1ABC: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.
Nadere informatieLes 1 de Nijl. De seizoenen in Egypte. De Nijl overstroomt. Zaaien en oogsten
Les 1 de Nijl Woestijn Egypte bestond voor het grootste deel uit een zandwoestijn. Planten en dieren hadden het daar moeilijk. Veel leefde er dan ook niet in de woestijn. Maar dwars door de woestijn van
Nadere informatieDierenmummies. Project RMO tentoonstelling dierenmummies datum februari 2008
Dierenmummies Plattegrond tentoonstelling Dierenmummies 3 onderzoek 2 Dierenmummies tent met mummificatie technieken 3000mm x 3000mmmm 5 topstuk 1 Egyptenaren en hun dieren 4 Restauratie Entree onderdeel
Nadere informatieOpwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is
rcheobode Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is archeoloog. Hij hoort bij de groep archeologen die nu aan het opgraven is in Oosterhout in het gebied Vrachelen. Daar wordt over een jaar
Nadere informatieParagraaf 1. delta. Neder-Egypte. Opper-Egypte
Hoofdstuk 2 Egypte Paragraaf 1 delta Neder-Egypte Opper-Egypte Egypte bestaat voor een groot deel uit woestijn Was dit altijd zo? Nee: 8000 v.c. > veel water en groen in de Sahara > jagers en verzamelaars
Nadere informatieSPEUR- EN DOEBOEKJE EGYPTE. Speur je mee met mij?
SPEUR- EN DOEBOEKJE EGYPTE Speur je mee met mij? Goos Welkom! Ghallo allemaal kinderen! Ik ben Darwishi Ur-Atum Msamaki Minkabh Ishaq Eboni, iedereen zegt Dummie! Ik ben mummie die is dood al 4000 jaar.
Nadere informatieDe presentatie rond de trap
Kijktocht OER! Plus 6000 jaar geleden woonden er al mensen in dit gebied. Het is de prehistorie; de tijd van de jagers en boeren. De mensen noemen we Swifterbantmensen. Deze kijktocht helpt je ontdekken
Nadere informatie6, Het land Egypte. Werkstuk door een scholier 2342 woorden 29 december keer beoordeeld. Geschiedenis
Werkstuk door een scholier 2342 woorden 29 december 2005 6,2 169 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1 Egypte het land aan de Nijl 1.1 Het land Egypte 1.2 Het eten in Egypte Hoofdstuk
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis De oude Egyptenaren
Werkstuk Geschiedenis De oude Egyptenaren Werkstuk door een scholier 1358 woorden 8 februari 2006 5,6 138 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdstuk 1: jaartallen In het oude Egypte had je verschillende
Nadere informatie6,8. Werkstuk door een scholier 1479 woorden 24 januari keer beoordeeld. Geschiedenis. Inhoudsopgave:
Werkstuk door een scholier 1479 woorden 24 januari 2004 6,8 300 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoudsopgave: 2. Inhoudsopgave 3. Voorwoord 4. Probleemstelling 5. Historische inleiding 6. Hoofdstukken
Nadere informatieDe steentijd Jagers en verzamelaars
De steentijd Jagers en verzamelaars De prehistorie is de geschiedenis van de mensheid voordat mensen konden lezen en schrijven. We hebben uit de prehistorie daarom geen boeken, dagboeken of andere geschreven
Nadere informatie5,8. Werkstuk door een scholier 1909 woorden 13 december keer beoordeeld. Geschiedenis. Toetanchamon. Hoofdstuk indeling
Werkstuk door een scholier 1909 woorden 13 december 2006 5,8 405 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Toetanchamon Hoofdstuk indeling Hoofdstuk 1 Wie was Toetanchamon Hoofdstuk 2 Zijn graf Hoofdstuk 3 De vloek
Nadere informatieDoelgroep: groep 5 t/m 8 (vraag 9 is vooral geschikt voor groep 7/8. Groep 5/6 kan deze vraag overslaan)
UITLEG VOOR DE LEERKRACHT In deze lessenserie hebben leerlingen van alles geleerd over archeologie en het leven van vroeger. Met deze quiz kunnen ze hun kennis testen. Opmerking: De leerlingen hebben tot
Nadere informatieDoor : Roelof, Rohied & Seyit. Klas: 8A & 8B. Plusgroep van mr. Karel. St. Carolusschool. Den Haag.
Door : Roelof, Rohied & Seyit. Klas: 8A & 8B. Plusgroep van mr. Karel. St. Carolusschool. Den Haag. 1 Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Naturalis 3. De Burcht 4. Pieterskerk + lunch 5. Hortus botanicus 6.
Nadere informatie100% Romeins. op zoek naar de Romein in jezelf
100% Romeins op zoek naar de Romein in jezelf 1 Wist je dat alle voorwerpen op deze tentoonstel- hoi, dit is de route, begin bij leger, dan door naar haard en huis en zo verder. dit is de 2e verdieping
Nadere informatieFeniks Geschiedenis voor de onderbouw 1 vmbo-t/havo Hoofdstuk 1 Leven van de natuur Gesloten toetsvragen
Feniks Geschiedenis voor de onderbouw 1 vmbo-t/havo Hoofdstuk 1 Leven van de natuur Gesloten toetsvragen Paragraaf 1 Zijn de zinnen goed of fout? 1. Een nomade heeft een vaste verblijfplaats. 2. Van een
Nadere informatieSamenvattingen Geloof ABC
Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden
Nadere informatieSamenvattingen Geloof ABC
Samenvattingen Geloof ABC Info 1ABC: Wat is geloof? Het gaat in dit project om de belangrijkste wereldgodsdiensten: jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Deze godsdiensten geven antwoorden
Nadere informatieDurf jij Afrika te ontdekken?
Durf jij Afrika te ontdekken? Dr. Joost Willink Haags Historisch Museum 10 februari 2013 MuseumJeugdUniversiteit - Dr. Joost Willink Wie gaat er wel eens op vakantie? Waar ga je naar toe op vakantie? MuseumJeugdUniversiteit
Nadere informatie1 De tijd van jagers en boeren
1 De tijd van jagers en boeren Planner Oriëntatie Te doen Datum klaar Score Oriëntatie op de tijd van jagers en boeren Kern 1 Jagers en verzamelaars 2 Een nieuwe manier van leven 3 Leven aan de oevers
Nadere informatieMUMMIES IN BRUGGE GEHEIMEN VAN HET OUDE EGYPTE
MUMMIES IN BRUGGE GEHEIMEN VAN HET OUDE EGYPTE EDUCATIEF PROGRAMMA VOORTGEZET ONDERWIJS ANTWOORDKAART Beste docent, Dit is de antwoordkaart bij het educatieve programma voor het voorgezet onderwijs bij
Nadere informatieKom hierboven! - Brandstof voor je ziel - Kijken naar je eeuwige erfenis - Ingaan op je eeuwige roeping
Kom hierboven! Kom hierboven! - Brandstof voor je ziel - Kijken naar je eeuwige erfenis - Ingaan op je eeuwige roeping Schoonheid is een kwaliteit of beleving (van een persoon, voorwerp, klank, plaats
Nadere informatieInhoud. 1. Wat weet je al? 2. Egypte van de oude steentijd tot de farao s. 3. Egypte in handen van anderen. 4. De Arabische Republiek Egypte
1. Wat weet je al? Opdracht 1 Waar denk je aan bij Egypte? 4 Inhoud 2. Egypte van de oude steentijd tot de farao s Faraonische periode: 3000-332 v. Chr. 7 Opdracht 2 Van de oude steentijd tot de farao
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Jagers en Boeren
Samenvatting Geschiedenis Jagers en Boeren Samenvatting door B. 771 woorden 7 oktober 2016 2,9 8 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Tijdvak 1 Tijd van jagers en boeren Jagers en boeren -3000 v. Chr. Pagina
Nadere informatieFeniks Geschiedenis voor de onderbouw 1 vmbo-t/havo Hoofdstuk 1 Leven van de natuur Open toetsvragen
Feniks Geschiedenis voor de onderbouw 1 vmbo-t/havo Hoofdstuk 1 Leven van de natuur Open toetsvragen Paragraaf 1 A. Jager-verzamelaars hadden waarschijnlijk een taakverdeling tussen mannen en vrouwen.
Nadere informatie3000 v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr.
6 prehistorie oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Jagers en Boeren De oudste bewoners Jos en Mirthe fietsen in de zomervakantie op de Elspeetse heide. Ze maken met hun ouders een
Nadere informatieHet eerste schrift hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62211
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 June 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62211 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatie5,1. Samenvatting door een scholier 1956 woorden 6 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Samenvatting door een scholier 1956 woorden 6 november 2001 5,1 176 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 1= Inleiding De Egyptische beschaving is één der grootste in de oude wereld, en met haar
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Egypte
Werkstuk Geschiedenis Egypte Werkstuk door een scholier 2133 woorden 9 juni 2002 5,8 233 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Mummies Een mummie is een bewaard gebleven lichaam van een mens of dier.er zijn
Nadere informatieb. Bekijk het laatste deel van de maquette, de kwelders. Waarom staat daar geen dorpje, denk je?
Kijktocht OER! basis 6000 jaar geleden woonden er al mensen in dit gebied. Het is de tijd van de jagers en verzamelaars. De mensen noemen we Swifterbantmensen. Hoe ze leefden en hoe hun gebied eruitzag,
Nadere informatieSpreekbeurt Huisdieren (goed) houden
Spreekbeurt Huisdieren (goed) houden Hoi, ik ben Ikki. Wat leuk dat je je spreekbeurt doet over het houden van huisdieren! Daar kan ik je een heleboel over vertellen Bijvoorbeeld dat er veel komt kijken
Nadere informatieSamenvatting Mensen ABC
Samenvatting Mensen ABC Week 1ABC: Wie zijn wij? Info: Wie zijn wij mensen Mensen zijn verschillend. Iedereen is anders, niemand is hetzelfde. Dat noem je uniek. Een mens heeft een skelet van botten. Daarom
Nadere informatieMini s bij de Romeinen
Na de zomervakantie neemt Kids Lodge uw kind mee terug in de tijd, we reizen we terug in de tijd naar de tijd van de Romeinen (van 7 september tot/m 16 oktober). Mini s bij de Romeinen Maandag: Kids natuur
Nadere informatieNarmer was de zoon van een boer. Dat
3000 jaar voor Christus De 1e Dynastie De tijd van farao Narmer Het palet Narmer was de zoon van een boer. Dat was niet heel bijzonder, want bijna alle mensen die vijfduizend jaar geleden aan de randen
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Offers aan het veen
Werkstuk Geschiedenis Offers aan het veen Werkstuk door een scholier 1764 woorden 22 juni 2005 6,4 26 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Werkstuk geschiedenis: Offers aan het veen Inleiding Dit is ons onderzoek
Nadere informatieweetje weetje weetje weetje weetje weetje weetje
Een processie is een godsdienstige plechtigheid in de vorm van een optocht van geestelijken en gelovigen. Een processie zorgt voor een gevoel van samen horen omdat ze mensen verenigt. 1 4 Rond Sint-Macharius
Nadere informatie100% romeins. opdrachtenboekje
opdrachtenboekje schoonheid en gezondheid goden handel huis en haard leger Dit is de route van jullie groepje: Jullie beginnen bij LEGER. Ben je klaar, dan loop je door naar HUS EN HAARD. En zo verder.
Nadere informatieHet hindoeïsme heeft geen stichter. Voor het ontstaan van het hindoeïsme moeten we naar India gaan: een groot land in Azië.
Het hindoeïsme Hoe is het hindoeïsme ontstaan? Het hindoeïsme heeft geen stichter. Voor het ontstaan van het hindoeïsme moeten we naar India gaan: een groot land in Azië. Eeuwenlang leefden in dat land
Nadere informatieMateriaal: kwartsiet Afkomstig uit Abydos, 19de Dynastie (1260 v.chr.) Collectie: British Museum
FACT SHEET TOPSTUKKEN UIT DE TENTOONSTELLING Beeld van priester Chaemwas, zoon van farao Ramses II Materiaal: kwartsiet Afkomstig uit Abydos, 19de Dynastie (1260 v.chr.) Over prins en priester Chaemwas,
Nadere informatieCubetto s schoolreisje. Boek 2
Cubetto s schoolreisje Boek 2 Ga voor tips en trucs voor het gebruik van de boeken en kaarten naar primotoys.com/resources Verhaal door Erin Eby. Illustraties door Momo. Vandaag gaat de klas van Cubetto
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatieEigenlijk is het verhaal over de Tabernakel, het verhaal over een tent in de woestijn!
De Tabernakel. God wil wonen tussen de mensen! Het is een historisch verhaal uit Exodus. Maar er zitten geweldige geestelijke betekenissen in! Denk alleen al aan de overeenkomst tussen een offer voor je
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis De farao's
Werkstuk Geschiedenis De farao's Werkstuk door een scholier 2434 woorden 14 maart 2006 5,9 350 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding De hoofdstukken 1. Wat is een farao? 2. Welke farao s waren
Nadere informatieMuseumexpeditie. G ro e p 5 e n 6. Jouw naam:
Museumexpeditie G ro e p 5 e n 6 Jouw naam: Welkom in het Natuurmuseum Fryslân. Het thema van het museum is de natuur van Fryslân. Drie verdiepingen vol informatie, bijzondere dieren en planten, opdrachten,
Nadere informatieOnder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius. Lesbrief
Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius Lesbrief Lesbrief Onder onze voeten U gaat met uw klas een bezoek brengen aan Min40Celsius, aan de hand van deze lesbrief kunt het bezoek (kort) voorbereiden.
Nadere informatieHET TRECHTERBEKERVOLK. het hunebed de trechterbeker de provincie Drenthe de zwerfkei. het hunebed de trechterbeker de provincie Drenthe de zwerfkei
HET TRECHTERBEKERVOLK HET TRECHTERBEKERVOLK het hunebed de trechterbeker de provincie Drenthe de zwerfkei het hunebed de trechterbeker de provincie Drenthe de zwerfkei Vraag: Waar werd een hunebed in de
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Het oude Egypte
Werkstuk Geschiedenis Het oude Egypte Werkstuk door een scholier 2087 woorden 17 februari 2005 5,8 131 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud. 1. Voorwoord. 2. Wat is de Nijl? 3. Wie waren de Goden? 4.
Nadere informatieVerslag Geschiedenis De Grieken
Verslag Geschiedenis De Grieken Verslag door een scholier 902 woorden 3 januari 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Grieken Annabel van der Geer H1B Voorwoord Ik ga vertellen over de cultuur, politiek
Nadere informatieOp de grote vitrines in het midden van de zaal liggen rode lappen. Je mag ze optillen en de bijzondere boeken bekijken.
OPDRACHTENFORMULIER PAS OP Lucht- en lichtgevaar ZAAL 2 Op de grote vitrines in het midden van de zaal liggen rode lappen. Je mag ze optillen en de bijzondere boeken bekijken. 1. Waarom liggen die lappen
Nadere informatieProject Prehistorie, Grieken en Romeinen DEF
Project Prehistorie, Grieken en Romeinen DEF Week 1DEF: Algemeen Info: Prehistorie De geschiedenis in Nederland begint al heel lang geleden. Lang voordat de Romeinen in Nederland kwamen, waren er al mensen.
Nadere informatieHet is van belang dat de les wordt gelezen door het kind met hulp van een ouder.
CW Het Lichaam van Christus Rubriek Kinderbijbelstudie vanaf 6 jaar Exodes 8 9 Les 26 Advies: Het is van belang dat de les wordt gelezen door het kind met hulp van een ouder. Dat maakt de lessen levendiger
Nadere informatieCOLLEGEDAG MAANDAG 5 NOVEMBER 2018 HET EGYPTISCHE GODENRIJK
COLLEGEDAG MAANDAG 5 NOVEMBER 2018 HET EGYPTISCHE GODENRIJK PROGRAMMA Ochtend 09.00 09.30 uur: Inloop met koffie/thee 09.30 09.40 uur: Welkomstwoord en inleiding door Annemarie Lavèn, hoofdredacteur Historisch
Nadere informatieDe eerste boeren Het dorp
De eerste boeren Later gaan de mensen zelf eten verbouwen. Wortels en bonen, en graan om brood van te bakken. De mensen hebben ook schapen en koeien. De jagers zijn boeren geworden. Het dorp Boeren trekken
Nadere informatie25-05-2012. Plusgroep van Mr. Karel. Door : Anthony, Liying, Dana, Erencan en Rachida. St. Carolusschool Den Haag
25-05-2012 Plusgroep van Mr. Karel. Door : Anthony, Liying, Dana, Erencan en Rachida. St. Carolusschool Den Haag Inhoud Inleiding blz.3 Naturalis..blz.4 Burcht.blz.5 De Pieterskerk & lunch... blz.6 Hortus
Nadere informatieWie is de Heilige Geest (1) les 8a FOLLOW
Wie is de Heilige Geest (1) les 8a DEEL 2B FOLLOW DE GEEST DIE GOD VERTEGENWOOR- DIGT De Heilige Geest wordt vaak gezien als een gevoel, een heerlijke ervaring, enzovoorts. Hoe wordt de Heilige Geest hier
Nadere informatieWoordenschat Taal Actief groep 4 Thema 6 Les 1
Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 6 Les 1 een kerk Een groot gebouw. Daar komen de mensen samen die in God geloven. Er wordt gebeden en gezongen. een moskee De kerk voor de moslims. Zij geloven in
Nadere informatieIsraël zondag Israël 70 jaar teken van hoop! Kinderprogramma. Werkvormen voor club of vereniging
Kinderprogramma Israël zondag 2018 Werkvormen voor club of vereniging Israël 70 jaar teken van hoop! Dit document bevat een mooie werkvorm om het thema voor de Israëlzondag 2018 verder uit te werken met
Nadere informatieActiviteitenschema Archeologie
Activiteitenschema Archeologie Soort activiteit: Spullen opgraven uit de zandbak. Tijdsindeling: 5 Minuten de plaatjes in de zandbak verstoppen. 5 Minuten vertellen over hoe de mensen vroeger wat zochten
Nadere informatieHunebedden de steentijd
Deze les hoort bij het prentenboek Het grote bouwwerk, geschreven door Rian Visser in de serie Terugblikken van Uitgeverij Delubas. Met tekeningen van Irene Goede. Doel: leerlingen bekend maken met hunebedden
Nadere informatieDe lange geschiedenis van de mensheid op deze aarde is nog lang niet ontrafeld door de gevestigde wetenschap.
De lange geschiedenis van de mensheid op deze aarde is nog lang niet ontrafeld door de gevestigde wetenschap. Nog steeds zijn er raadsels waarvoor men simpelweg geen of nauwelijks een verklaring heeft.
Nadere informatieWelkom in het kartuizerklooster
Welkom in het kartuizerklooster Hallo, ik ben monnik Dionysius van Leeuwen. Mijn voornaam spreek je uit als di-o-ni-si-us. Ik ben geboren in 1402. Mijn bijnaam is Dionysius de Kartuizer, omdat ik namelijk
Nadere informatieWerkstuk Biologie Slangen
Werkstuk Biologie Slangen Werkstuk door een scholier 1207 woorden 13 juni 2005 6,7 137 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoud Hoofdstuk 1: Wat zijn Slangen Hoofdstuk 2: Hoe actief zijn Slangen Hoofdstuk 3:
Nadere informatieHet veranderende wereldbeeld
Pas in de 20 ste eeuw zijn onderzoekers erin geslaagd de hele wereld nauwkeurig in kaart te brengen. Vroeger was er altijd een deel van de wereld dat de mensen helemaal niet of niet goed kenden. In deze
Nadere informatieIndianenvolkeren. indianenvolkeren:
Indianenvolkeren Naam: indianenvolkeren: zijn volken die nog leven met oude tradities en die leven van de opbrengst van het land en de zee. Ze maken hun gebruiksvoorwerpen zelf en nemen alleen datgene
Nadere informatieQUIZ. geschiedenis hoofdstuk 1
QUIZ vraag 1: Over welke eeuw gaat dit hoofdstuk? A. De 20 ste eeuw B. De 14 de eeuw C. De 16 de eeuw D. De 18 de eeuw vraag 2: Hoe wordt deze tijd ook wel genoemd? A. Tijd van de Azteken en de Maya s.
Nadere informatieDOEkaart museumregels
DOEkaart museumregels Plek in het museum: wandelboulevard op de +7 Richttijd: 10 minuten Het MAS is een plek waar erfgoed bewaard wordt en getoond. Aan de muur hangen schilderijen, in vitrines liggen voorwerpen
Nadere informatieDe filosofie van het voeren
Terug naar Voorwoord Terug naar Inhoudsopgave Verder naar volgende hoofdstuk De filosofie van het voeren Inhoudsopgave van dit hoofdstuk: Het algehele beeld Hoe voeding in de Natuur er uit zou zien...
Nadere informatieDeze activiteit MOET worden voorbereid op school, anders kunnen de opdrachten tijdens de excursie niet uitgevoerd worden.
VOORBEREIDING Mens in De Maashorst Deze activiteit MOET worden voorbereid op school, anders kunnen de opdrachten tijdens de excursie niet uitgevoerd worden. De activiteit leert leerlingen wat de rol is
Nadere informatieSamenvatting door O woorden 29 juni keer beoordeeld. Geschiedenis. De Romeinen
Samenvatting door O. 1213 woorden 29 juni 2016 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Romeinen Haroon Inhoud Inleiding Het ontstaan van Rome Het Romeinse Rijk Het Romeinse Leven Wapens & Kleding Religie
Nadere informatieOver land en over zee. Veroveraars
De Romeinen hadden een heel groot rijk van Azië, Noord- Afrika en ook nog Europa. Ze hadden sterke legers en hele slimme generaals met stevige wegen en snelle boten. Over land en over zee In Nederland
Nadere informatieHoe was te zien dat Jozef na farao de belangrijkste autoriteit in Egypte was?
Jozef wordt onderkoning van Egypte. Hoe was te zien dat Jozef na farao de belangrijkste autoriteit in Egypte was? Genesis 41:41-42 41 Verder zei de farao tegen Jozef: Zie, ik stel u hierbij aan over heel
Nadere informatieInhoud. Thema 5.1 Jagers en boeren 3. Thema 5.2 Grieken en Romeinen 6. Thema 5.3 Monniken en ridders 9. Thema 5.4 Steden en staten 12.
Inhoud Thema 5.1 Jagers en boeren 3 Thema 5.2 Grieken en Romeinen 6 Thema 5.3 Monniken en ridders 9 Thema 5.4 Steden en staten 12 Eigentijds Eigentijds Toets Thema 5.1 Jagers en boeren 1. Rondtrekken 3.
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Neushoorn Inleiding De neushoorn is een groot en zwaar landdier en kan wel 60 jaar oud worden. De witte neushoorn is de grootste en weegt wel 3000 kilo. Alleen de olifant is groter. De neushoorn is één
Nadere informatieOerboeren in de Friese Wouden.
Stichting IJstijdenmuseum Buitenpost. www.ijstijdenmuseum.nl. Oerboeren in de Friese Wouden. Het grootste deel van de geschiedenis van ons mensen ligt in de prehistorie. Met prehistorie duiden we een tijd
Nadere informatieNamibië. 25 augustus 2015
Namibië 25 augustus 2015 Verslag Namibië 27-6 tm 9-7- 2015 27-6 Vertrek vanaf Frankfurt om 20.10 uur. 28-6 Na een vlucht van 10 uur zijn wij aangekomen op Windhoek. Wat was het koud s,morgens vroeg om
Nadere informatieRIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN BASIS ONDERWIJS 2016 2017
RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN BASIS ONDERWIJS 2016 2017 BESTE LEERKRACHT, Komend schooljaar kunt u weer terecht in het Rijksmuseum van Oudheden voor een onvergetelijke museumles. In deze brochure vindt u informatie
Nadere informatieBeschrijving schaal van Oegstgeest. Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen.
Beschrijving schaal van Oegstgeest Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. Figure 2: Onderaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. De schaal heeft een diameter van 21 centimeter
Nadere informatie