Van 'vrijetijd' naar 'leisure': een paradigmawisseling

Transcriptie

1 Van 'vrijetijd' naar 'leisure': een paradigmawisseling Hans Mommaas Universiteit van Tilburg / Utrecht "The New World Order is in a Disney Mode" (Baudrillard 1996)

2 agenda introductie 'leisure' in cijfers hoe werkt 'leisure'? 'leisure' en ruimtelijke kwaliteit

3 introductie UvT: vrijetijdseconomie Telos: duurzame (gebieds-)ontwikkeling VROMraad: ruimtelijke kwaliteit Transforum: transitie groene ruimte UU: stedelijke dynamiek en cultuur rode draad: vrijetijd, cultuur en ruimtelijke ontwikkeling

4 aantal passagiers en vluchten Schiphol =100

5 verdeling mondiale toeristische markt

6

7 tijd en geld besteed aan vrijetijd (NL, hh, index) (SCP, 2004) hours money equipment

8 vakantiebestemmingen Nederland (ca x 1 mln.) Vier grote steden 5.0 Noordzeebadplaatsen 3.5 Veluwe en Veluwerand 2.5 O-Brabant, N-M Limburg, Nijm. 2.5 Groningse, Friese en Drentse zandgr. 2.0 West en Midden Brabant 2.0 Twente, Salland, Vechtstreek 1.5 Waddeneilanden 1.25 Zd Limburg 1.25 Deltagebied 1.0 IJsselmeerkust 1.0

9 top 10 dagattracties Nederland ( ca x 1mln) Efteling 3.0 Rondvaarten Amsterdam 3.0 Diergaarde Blijdorp 1.5 Noorder Dierenpark Emmen 1.5 Burger's Zoo 1.5 Van Gogh Museum 1.5 Attractiepark Slagharen 1.4 Duinrell 1.3 Rijksmuseum 1.2 Anne Frank Huis 0.9

10 top 7 themaparkbedrijven (2009, omzet in mln US $) Merlin Entertainment 35,2 Universal Studio's 25,7 Six Flags 25,3 Parques Reunidos 24,9 Busch Entertainment 23,0 Cedar Fair 22,7

11 'The Big 6' Conglomeraat Omzet 2002 (US $ mld) Vivendi Universal 62.6 (Sony) (58.8) Time Warner 41.1 Walt Disney 25.3 Viacom 24.6 Bertelsmann 19.1 News Corp. 17.4

12 van 'participatie' naar 'beleveniseconomie' toenemende welvaart (lange termijn) toenemende mobiliteit (economisch, sociaal, fysiek, communicatief) toenemend aanbod (expansie vt-industrie) binnen stagnerende hoeveelheid vrije tijd (gemiddeld 2 uur / week) gevolg: afnemende 'activiteiten-/merkentrouw' toenemende dynamiek (zapp cultuur, hypes, 'global gossip') toenemend belang belevingskwaliteit ('Erlebnissgesellschaft") maar ook: 'the end of tourism' (cf. Urry) / 'the end of ' opkomst/expansie meer geïntegreerde 'beleveniseconomie'

13 dynamiek aan de aanbodkant: "ketens en clusters"

14 het Time Warner conglomeraat Consumer Products Portal Provider Comics Video Netscape Theater Pictures Television Magazines Pay television Cartoon Network CNN Bookpublishers New media Cinema Television Music Music Home entertainment

15 Schakelen: binnen het cluster van 'leisure'... media sport fitness (cons. electronica) retail (voeding) games entertainment wellness natuur & recreatie hotel & catering (verkeer en vervoer) toerisme events kunst & cultuur

16 en daarbuiten retail landbouw zorg leisure landschap woningbouw maakindustrie

17 het resultaat: 'leisure' en de strijd om aandacht/kwaliteit toenemende concurrentie (prijs/kwaliteit) toenemende strategische belang omgevingskwaliteit gevoel, waarde, verhaal, emotionele energie, creativiteit van 'vernacular' naar 'landscape' (cf Zukin) staging / placemaking / framing / imaginering op zoek naar toegevoegde waarde entertainment engagement immersion relation transformation Debord: Spectacularisation / Zukin: Landscapes of Power / Sorkin: The City as a Theme Park / Hannigan: Fantasy City / Castells: Communication Power / Bryman: Disneyization / Pine & Gilmore: Experience Economy / Randall Collins: Emotional Energy

18 spektakel

19 authenticiteit

20 schoonheid

21 identiteit

22 'quality of life'

23 Ruhr 2010

24 Sportcity Manchester

25

26 leisure en metropolitane stedelijkheid

27 27

28 28

29 Parkstad Limburg

30 Metropolitane regio Amsterdam

31 conclusie 'leisure' drukt in toenemende mate stempel op omgeving van 'vrijetijd' als publiek goed naar 'leisure' als belevingscommodity verschuivende relatie tussen 'publieke ruimte' en 'markt' opgave: 'leisure' positioneren als co-producent van omgevingskwaliteit vanuit goed begrip multidisciplinaire functioneren en betekenis vanuit inbedding in regionaal 3P perspectief: 'duurzame ontwikkeling'

32 VROMraad I VT&T als producent ipv consument van ruimte belang regionale (beeld) verhalen (als bron ruimtelijkeconomische inspiratie) andere rol overheden en marktpartijen inzetten op meekoppelende waarden / belangen Hans Mommaas Universiteit van Tilburg/Utrecht 32

33 VROMraad II regio als kritische planruimte probleem ontbreken enthousiasmerende ruimtelijke beelden noodzaak koppeling RO en DO belang brede visie DO inzet DRO: verbetering onderlinge ruimtelijke koppeling economische, sociale en ecologische waarden/verbanden 33

34 "Nieuwe markten" aanboren van regionale ontwikkelingskansen op basis van nieuwe met V&T verbonden investeringsallianties georganiseerd rondom duurzame ontwikkelingsconcepten ontleend aan bestaande gebiedskwaliteiten die werken als gedeelde 'windows of opportunity' met regionale beeldverhalen als integrerende onderlegger marktpartijen 'leading', politiek en bestuur 'faciliterend' 34

35 in schema:

36 Bv. Heerlijkheid Heuvelland Helende Hellingen Volle Smaken Goddelijk Leven Wellness in Weelde Verbonden Velden 36

37