Naar een nieuwe toeristische organisatie op de Utrechtse Heuvelrug en in de Gelderse Vallei

Transcriptie

1 Naar een nieuwe toeristische organisatie op de Utrechtse Heuvelrug en in de Gelderse Vallei Michiel van der Schaaf Utrecht, 24 september 2014

2 1. WAAROM EEN NIEUWE TOERISTISCHE ORGANISATIE? De Utrechtse Heuvelrug (inclusief delen van de Vallei) is een regio waarin de gastvrijheidseconomie een belangrijke plaats inneemt. De sector is goed voor ruim 5,5% van de werkgelegenheid (landelijk is dit 5,2%). Het gaat dan vooral om banen in de recreatie, horeca, detailhandel en het agrotoerisme. Een goed draaiende gastvrijheidseconomie maakt een regio niet alleen aantrekkelijk voor bezoekers maar ook voor eigen inwoners. Het bevordert het woon- en leefklimaat in positieve zin en vergroot de trots en tevredenheid van bewoners over de eigen regio. Bovendien werkt het imagoversterkend en bevordert daarmee het vestigingsklimaat voor bedrijven. 1.1 SAMENWERKING SUCCESVOORWAARDE De gastvrijheidseconomie is de afgelopen jaren steeds professioneler geworden. Succesvoorwaarde voor een goed draaiende regionale gastvrijheidseconomie is samenwerking. De recent gepresenteerde visie op de gastvrijheidseconomie 2025 Vinden, verrassen, verbinden kreeg als ondertitel mee Veel parels, nu nog een ketting, waarmee direct duidelijk wordt waar de opgave voor de sector ligt. Gebleken is dat samenwerking echter niet vanzelf tot stand komt. Het product is versnipperd, bestaat uit verschillende delen en wordt aangeboden door een veelheid aan aanbieders. Binnen dit speelveld is behoefte aan een partij die zorgt voor samenhang en verbinding. Een sterke en professionele regionale organisatie is hiervoor noodzaak. 1.2 UITDAGENDE TIJDEN IN DE PROMOTIESECTOR De aanhoudende crisis zorgt in de breedte voor teruglopende inkomsten bij de VVV s. De Nederlandse consument geeft minder uit en dit is ook in de VVV-winkels te merken. De verkoop van VVV-cadeaubonnen, traditioneel een aanzienlijke inkomstenbron vanwege de provisie, daalt. De verwachting is dat dit in de toekomst nog verder zal dalen. VVV Nederland heeft recent met andere aanbieders als Bruna en PostNL afspraken gemaakt dat zij ook VVV-bonnen kunnen verkopen, waardoor het alleenrecht van de VVV s is vervallen. De ANWB heeft per 1 januari 2014 de samenwerking met de VVV gestopt en kiest voor zijn eigen distributiekanalen. Dit heeft grote gevolgen voor de VVV-winkels in Soest en Veenendaal. Gemeenten leveren een substantiële bijdrage aan de inkomsten van de VVV s. Zij moeten bezuinigen en bezinnen zich op de financiering van recreatie en toerisme. Enkele gemeenten hebben al een korting doorgevoerd op de subsidie en de komende jaren zullen zij kritisch bekijken in hoeverre subsidiëring van VVV s past bij hun visie en taken. De crisis treft ook de horeca- en recreatiesector, die zich geconfronteerd ziet met een lagere omzet. Kosten, die niet direct noodzakelijk zijn voor de dagelijkse bedrijfsvoering, worden kritisch tegen het licht gehouden. Dit geldt ook voor het VVV-lidmaatschap of de bijdrage aan activiteiten, georganiseerd door de VVV. Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 1

3 Het sluitend krijgen van de begroting is door al deze oorzaken een steeds grotere uitdaging. VVV s hebben de afgelopen jaren al een aantal kostenbesparingen doorgevoerd, maar concluderen nu dat hier geen rek meer in zit. De VVV s willen samen opgaan in een nieuwe regionale organisatie. Door samen te gaan, ontstaat er een bredere financiële basis. 1.3 VERANDERENDE INVULLING VAN TAKEN VVV De VVV staat al ruim 125 jaar voor betrouwbare toeristische informatie en is één van de bekendste merken van Nederland. Van oudsher was de belangrijkste taak van de VVV gastheerschap en informatievoorziening op lokaal niveau. Basis voor het uitvoeren van deze taken was een VVV-winkel, gevestigd op een centrale plek in het dorp of de stad. Door de steeds verdergaande digitalisering zijn de wensen van consumenten veranderd. De consument van nu heeft een enorme informatiehonger en is gewend dat informatie 24 uur per dag via smartphones, tablets en computers binnen handbereik is. Dit maakt dat de informatiefunctie van de VVV-winkel moet veranderen. Op veel plekken is deze al vervangen door informatiepunten bij horeca, in bibliotheken, winkels of dorpshuizen of door digitale zuilen. De ontwikkelingen in de digitale wereld gaan snel. Via internet en social media voegt de consument zelf tegenwoordig ook informatie toe. Informatievoorziening wordt gekoppeld aan de plek waar de consument is. Om goed invulling te blijven geven aan de taken gastheerschap en informatievoorziening heeft de VVV professionele kennis en ervaring nodig op dit gebied. Deze kennis en ervaring zijn veelal niet op lokaal niveau voor handen. Ook aan de aanbodzijde doen zich veranderingen voor. Bedrijven in de sector hebben andere behoeften. Via internet en social media hebben zij direct contact met hun gasten. Hiervoor hebben zij de VVV niet meer nodig. Zij zijn op zoek naar een partij die aantoonbaar toegevoegde waarde creëert voor hun product. Dit is meer dan het doorgeven van informatie. Daarnaast bieden zich nieuwe aanbieders aan. Terreinbeheerders, de cultuursector en maatschappelijke organisaties zijn marktgerichter gaan werken. Dit betekent dat ook zij de consument een betaald aanbod doen. Zij zoeken aansluiting bij de sector. Dit vraagt een nieuwe aanpak. VVV s merken dat om invulling te geven aan de gewenste professionalisering een zekere schaalgrootte noodzakelijk is. Door samen te gaan, zijn zij hier beter toe in staat. Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 2

4 Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 3

5 2. NAAR EEN NIEUW TOERISTISCH BEDRIJF Inspelend op de wensen van de moderne toeristen en bewoners, de vraag van de toeristisch-recreatieve aanbieders en ondernemers in het gebied en alle technische mogelijkheden van tegenwoordig, willen acht gemeenten en de VVV s Soest, Utrechtse Heuvelrug en Vallei vanaf 2015 gezamenlijk komen tot één nieuwe toeristischrecreatieve organisatie. Een organisatie die voldoende schaalgrootte heeft om tijdig de benodigde professionaliseringsslag te maken. In de nieuwe opzet wordt de informatievoorziening flink gemoderniseerd en uitgebreid. Naast een herkenbaar VVV Informatiepunt in iedere aangesloten gemeente, krijgen bezoekers straks op voor hen logische momenten en plekken informatie aangereikt waardoor het aantal bereikte bewoners en bezoekers flink groter wordt. Dit gebeurt offline via zo n 50 informatiedisplays op drukke locaties (zoals horeca, campings en hotels, winkels, musea en toeristische attracties). Online worden bestaande websites verbeterd en aangevuld in samenwerking met lokale en regionale partners en aanbieders in het gebied. De inzet van de VVV App en een nieuwe WebApp maakt de informatie bovendien op iedere plek beschikbaar, waarmee ook een jongere doelgroep wordt bereikt. Door het online ontsluiten en locatie-onafhankelijk aanbieden van informatie, neemt het belang van de traditionele bemande informatiepunten af. De financiële ruimte die daardoor ontstaat wordt ingezet voor een betere marketing en promotie, waardoor de bestedingen in het gebied verder worden verhoogd. Passend hierin wordt de campagne Uit op de Heuvelrug geprofessionaliseerd en uitgebreid, komt er weer een recreatiekrant en wordt een proef gedaan met een elders zeer succesvolle visitors card (die het aanbod aan elkaar verbindt en zo aanzet tot hogere bestedingen en herhaalbezoek). De nieuwe organisatie presenteert zich op consumentenbeurzen (zoals de Libelle Zomerweek en de Fiets- en Wandelbeurs) en voert een actief mediabeleid dat tegen minimale kosten maximale free publicity oplevert en bovendien zorgt voor zichtbaarheid richting doelgroepen en achterban. Om (inter)nationaal maximaal zichtbaar te zijn worden strategische samenwerkingen ontwikkeld met organisaties (zoals VVV, Land van ANWB en NBTC), projecten (Liberation Route, Grebbelinie) en steden (Amersfoort, Utrecht, Amsterdam). Om de bestedingen te verhogen wordt een proef gedaan met een elders succesvolle visitors card Dit doet de organisatie nadrukkelijk samen met aanbieders en ondernemers. Een actief en betrokken partnernetwerk zorgt voor brede draagkracht van de nieuwe organisatie onder de belanghebbenden, die de activiteiten van de organisatie mede bepalen, organiseren en financieren. Ondernemers en andere stakeholders blijven meedoen omdat de initiatieven van de organisatie zichtbare toegevoegde waarde leveren aan het bedrijfsresultaat. Een periodieke nieuwsbrief en een jaarlijks partnerevenement (voor zowel beleidsmakers, frontoffice personeel als media) bieden partijen een podium om informatie te delen, inspiratie op te doen en te netwerken. Met diverse initiatieven (zoals themabijeenkomsten en workshops over relevante onderwerpen, maar ook met een persbericht doorzendservice) en verrassende acties worden aangesloten partners actief betrokken en gericht geholpen om succesvoller te zijn. Op bestuurlijk niveau wordt met een gastvrijheidstafel periodiekoverleg geïnitieerd tussen ondernemers en overheid. Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 4

6 Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 5

7 3. DE NIEUWE ORGANISATIE Vanaf begin 2015 levert het nieuwe regionale bureau voor toerisme een bijdrage aan een goed functionerend toeristisch-recreatief bedrijfsleven op de Utrechtse Heuvelrug en in de Gelderse Vallei, en hiermee aan het bevorderen van de economie, werkgelegenheid, voorzieningenniveau en leefbaarheid. De nieuwe organisatie vervult hierin de rol van centraal kenniscentrum dat belanghebbenden voorziet van impulsen, faciliteiten en informatie (maar geen eigenaar is van de feitelijke uitvoering van alle toeristische activiteiten). 3.1 DOELSTELLINGEN De doelstellingen van de nieuwe organisatie voor de planperiode zijn: a. Verhoging van de toeristisch-recreatieve bestedingen van bewoners en bezoekers in het gebied, te bereiken door o.a.: - Aantrekken van meer overnachtingen; - Verhogen van de gemiddelde besteding; - Stimuleren van herhalingsbezoek. b. Versterken van het imago van de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei als destinaties van topniveau. c. Excellent ontvangen en informeren van bewoners en bezoekers. d. Aansluiting bij de wensen van de ondernemers in het gebied (en het mede daardoor creëren van een brede betrokkenheid). 3.2 AMBITIES & UITGANGSPUNTEN De nieuwe organisatie wil samen met partners, relevante en vernieuwende proposities ontwikkelen. Bezoekers krijgen informatie op voor hen logische momenten en plekken, op een laagdrempelige manier aangereikt. Als een organisatie die stakeholders samenbrengt en verbindt, vervult het nieuwe regionale bureau voor toerisme hierin een initiërende, coördinerende en faciliterende rol. Marktkansen benutten, zoals de opening van het Nationaal Militair Museum en de start van de Tour de France 2015 Uitgangspunten voor de activiteiten van de nieuwe organisatie zijn: - Vermarkten en promoten van de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei als geïntegreerd totaalproduct door het organiseren van samenwerking; - Optimaal benutten van marktkansen (zoals gebundelde regionale promotie, zakelijk toerisme, de opening van het Nationaal Militair Museum eind 2014 en de start van de Tour de France 2015); - Samenwerking ( partnership en joined promotion met uiteenlopende belanghebbenden in de regio zoals horeca, winkeliers en bedrijfsleven, maar ook overheden, musea, agrotoerisme, evenementen, culturele en bovenregionale organisaties: NS, Land van ANWB, toeristische organisaties in gebieden om ons heen); - Versterken en verbinden van nieuwe en bestaande initiatieven (zoals toeristische overstappunten, initiatieven rond oorlogstoerisme: Grebbelinie, Liberation Route, Nieuwe Hollandse Waterlinie); - Inspelen op actualiteiten (waaronder provinciale beleidsthema s zoals Utrecht Verhaalt, maar ook plaatselijke initiatieven die in de aangesloten gemeenten o.a. worden opgezet door promotiecommissies). Wanneer initiatieven een substantiële bijdrage (kunnen) leveren aan de doelstellingen en er voldoende draagkracht is (o.a. door voldoende cofinanciering), kan de organisatie een actieve rol vervullen. Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 6

8 3.3 ORGANISATIE Om het nieuwe regionale bureau voor toerisme in het huidige klimaat van afnemende subsidies en onder druk staande retailinkomsten een maximale continuïteit te geven, wordt een organisatie ingericht met een brede achterban, een lage overhead en een compact team van vaste professionals dat zo nodig flexibel kan worden op- en afgeschaald om wisselend werkaanbod te kunnen opvangen. Omwille van de slagvaardigheid heeft de nieuwe organisatie de rechtsvorm van een stichting zonder winstoogmerk. Hiermee is de organisatie zelfstandig drager van rechten en plichten. Een stichtingsvorm past enerzijds goed bij de zakelijke werkwijze die noodzakelijk is om de gewenste professionaliseringsslag te kunnen maken. Anderzijds biedt dit voldoende inspraakmogelijkheden voor de achterban onder de betrokken partijen door de mogelijkheid van deelname in het bestuur. Naast het bestuur (dat een toezichthoudende taak heeft, het uitvoeringsprogramma op hoofdlijnen aanstuurt en zijn netwerk gevraagd en ongevraagd inzet om de organisatie verder te brengen) wordt de stichting gevormd door een compact team van vaste professionals. Gebruik makend van best practises van elders en op basis van productwensen van de belanghebbenden, zal de vaste kern bestaan uit: - Directeur (0,8 fte) - Marketeer (incl. acquisitie en relatiebeheer) (0,8 fte) - Online marketeer / webmaster (0,8 fte) - Coördinator Informatievoorziening (0,6 fte) De uitvoering van de financiële administratie wordt uitbesteed. Periodiek wordt zo nodig specialistische kennis (zoals voor pers en communicatie, of specifieke projecten waarvoor de kennis of capaciteit niet binnen het eigen team aanwezig is) op flexibele basis ingezet. In de nieuwe organisatie worden de informatievoorziening, marketing en promotie in toenemende mate gefinancierd uit de opbrengst van partnerpakketten en advertenties. Dit betekent dat het succes van de nieuwe organisatie sterk afhangt van het meedoen van ondernemers en andere belanghebbenden. Daarom zal de organisatie zich in de eerste periode focussen op het opbouwen van relaties in de regio, zodat activiteiten ontstaan waarvan ondernemers de resultaten duidelijk terug zien in hun bedrijfsvoering. Zo ontstaat maximale continuïteit en kan met partners een langdurige samenwerking worden opgebouwd. Hierbij wordt de stad Utrecht als voorbeeld genomen, de afgelopen jaren is deze werkwijze hier zeer succesvol geïntroduceerd. Vanzelfsprekend wordt de verantwoordelijkheid voor deze vitale functies binnen de vaste bezetting van de organisatie belegd. Vrijwilligers hebben een belangrijke rol als ambassadeur van de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei Ook in de nieuwe organisatie vervullen vrijwilligers een belangrijke rol als ambassadeur van de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei. Ze worden actief betrokken bij het ontwikkelen van nieuwe producten, het beheren, controleren en aanvullen van informatiepunten en bemensing van gastvrijheidsbalies en stands op consumentenbeurzen. Maar ook bij het verzorgen van ontvangsten en excursies, als gastheer tijdens relatieevenementen en persontvangsten en bij het actueel houden van de toeristische informatie blijft hun inzet en kennis van grote waarde. Waar gewenst krijgen vrijwilligers een rol in de lokale promotiecommissies die de nieuwe organisatie van input voorzien. Er wordt naar gestreefd de nu actieve vrijwilligers waar mogelijk voor de nieuwe organisatie te behouden Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 7

9 3.4 WERKGEBIED Om de gewenste snelheid te houden in de vorming van een nieuwe toeristische organisatie, omvat het werkgebied van de nieuwe organisatie in aanvang de plaatsen waarin de drie huidige toeristische organisaties actief zijn. Hierbij maken alle deelnemende gemeenten gebruik van de dienstverlening uit het gemeenschappelijke Shared Service Center van de nieuwe organisatie dat zich richt op het aanbieden van diensten voor informatievoorziening en gastheerschap (zie 4.1) en netwerkvorming en stimuleren samenwerking (4.2). Een aantal gemeenten neemt door participatie in de campagne Uit op de Heuvelrug daarnaast deel aan de marketing en promotie van de Utrechtse Heuvelrug als destinatiemerk (zie 4.3). De nieuwe organisatie biedt - wanneer aanvullende financiering voor handen is - ook de mogelijkheid voor lokaal of regionaal maatwerk, zoals een programma voor de Gelderse Vallei of specifieke thema s zoals de vermarkting van de Grebbelinie. Om de continuïteit en spankracht van de nieuwe organisatie verder te vergroten en de professionaliteit en relevantie minimaal op het gewenste niveau te houden, wordt na de startfase bekeken of en hoe het werkgebied kan worden uitgebreid. Dit gebeurt in samenwerking met partijen zoals Q4 en O-Gen, dat als gebiedscoöperatie samenwerkt met 21 gemeenten in de regio. Op dit moment lijkt het logisch prioriteit te geven aan samenwerking met de gemeenten Baarn, De Bilt, Bunnik en Wijk bij Duurstede, en met VVV Kromme Rijnstreek, onder meer vanwege de logische aansluiting met organisaties met een deels zelfde agenda (zoals het samenwerkingsverband van ondernemersorganisaties Q4 waarin De Bilt en Bunnik deelnemen) en de wens om de Utrechtse Heuvelrug volledig te ontsluiten (nu ontbreekt Baarn daarin). 3.5 HUISVESTING Om haar ambities te kunnen waarmaken opereert de organisatie vanuit een eenvoudig maar professioneel ingericht kantoor op een goed bereikbare plaats op een centrale locatie in het werkgebied. Hier dient voldoende plaats te zijn om zowel het vaste team medewerkers als externe specialisten en vrijwilligers een goede werkplek te bieden. Na de startfase van de organisatie (waarin tijdelijke huisvesting - al dan niet in één van de bestaande VVV-kantoren - kan worden overwogen) wordt in de loop van 2015 gekeken naar een definitieve vestigingslocatie. Een mogelijkheid is om bij één van de strategische partners in te trekken. Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 8

10 Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 9

11 4. STRATEGISCHE THEMA S & ACTIVITEITEN Gebaseerd op de aanwezige dynamiek in de omgeving en markt, en de input vanuit de betrokken gemeenten, de bestaande VVV s, ondernemers en andere partijen in de toeristisch-recreatieve sector, richten de activiteiten van het nieuwe regionale bureau voor toerisme zich in de planperiode op drie strategische thema s die aansluiten op het startdocument van de Sectorvisie Gastvrijheidseconomie 2025 Vinden, Verrassen en Verbinden. 4.1 EXCELLENTE INFORMATIEVOORZIENING & GASTHEERSCHAP ( VINDEN ) Om de nieuwe toeristische organisatie meteen herkenbaar in de markt te zetten, wordt prioriteit gegeven aan het inrichten van een goede en zichtbare infrastructuur voor informatievoorziening en gastheerschap. De ambitie is om een flinke stap verder te gaan dan elders gebruikelijk, en in te zetten op het aanbieden van informatie op voor bezoekers en bewoners relevante plekken en momenten. Voor een goede herkenbaarheid (zowel binnen het werkgebied als voor bezoekers van buitenaf) wordt hiervoor de bestaande overkoepelende VVV-huisstijl ingezet, waarbij plaatselijk fotomateriaal wordt gebruikt voor de gewenste couleur locale Online Het kunnen inzetten van een competitieve set online informatiemiddelen is cruciaal. De nieuwe organisatie maakt hiervoor gebruik van een nog te kiezen centraal online platform. De U-Base van de provincie Utrecht is één van de opties. Voordeel hiervan is dat deze tegen zeer lage kosten toegang geeft tot een complete en actuele set online informatiemiddelen waar gegevens zonder veel technische kennis kunnen worden ingevoerd. De oplossing zorgt bovendien voor de noodzakelijke koppeling met de NDTRCdatabase van VVV Nederland. Hierdoor is het eenvoudig gegevens binnen en buiten het werkgebied uit te wisselen en te communiceren met bestaande websites zoals Winkelstad Veenendaal. Het nieuwe regionale bureau voor toerisme is ook meteen aangehaakt bij toekomstige ontwikkelingen op het gebied van open en big data. Commerciële partijen kunnen zo in de toekomst proposities maken waarin het aanbod van het werkgebied integraal is opgenomen. Een centraal platform ontsluit de online informatievoorziening en is gekoppeld aan de NDTRC Om online informatievoorziening op het gewenste kwaliteitsniveau te houden, is doorlopende invoer van content een randvoorwaarde. Ondernemers kunnen via een gebruikersaccount zelf hun gegevens invoeren en controleren. Hierdoor wordt veel eigen werk voorkomen. Onderhoud van het actuele aanbod (zoals evenementen) wordt belegd bij evenementenorganisatoren en andere betrokken partijen. Daar waar aanvullend lokale kennis nodig is wordt een beroep gedaan op vrijwilligers. Jaarlijks neemt de online marketeer aan het begin van het nieuwe jaar het initiatief voor een totaalupdate. Op basis van een standaard design-template wordt onder de centrale website voor iedere deelnemende gemeente een website met een eigen url gebouwd. Alle sites zijn onderling verbonden aan elkaar en aan Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 10

12 uitopdeheuvelrug.nl. Ze verwijzen naar zowel een perswebsite (met informatie en kwalitatief goed en rechtenvrij beeldmateriaal voor de media) als een corporate website (waarop gegevens van de organisatie te vinden zijn, waaronder ook informatie over partnerpakketten en netwerkactiviteiten). Na 2015 zullen zo mogelijk ook een website voor travel trade (touroperatorsmarkt) en een portal voor zakelijk toerisme worden toegevoegd. De haalbaarheid hiervan is afhankelijk van cofinanciering. Vanzelfsprekend is er vanuit de websites de mogelijkheid voor het versturen van e-nieuwsbrieven voor de consumentenmarkt. Om in te spelen op de toenemende vraag van de consument naar locatiegebonden informatie, wordt de bestaande VVV App benut. De nieuwe organisatie zorgt voor activatie van het gebruik. Via de vernieuwende en lokaal te branden WebApp wordt het losse aanbod in het gebied aan elkaar verbonden. Deze applicatie omvat een interactieve online banner waarmee partners op hun eigen website via de U-Base lokaal en actueel aanbod kunnen tonen en websitebezoekers worden aangezet tot bezoek, langer verblijf of terugkeer Offline Het is de ambitie om met offline informatievoorziening het aantal te bereiken bezoekers ten opzichte van de bestaande situatie minimaal te verdubbelen. Daarom worden op plekken in het gebied waar veel bewoners en bezoekers komen (zoals horeca, verblijfslocaties, publieksattracties, musea, erfgoedlocaties en andere relevante plekken) circa 50 VVV infodisplays (waarbij wordt uitgegaan van 10 grote displays à 500 per stuk en 40 kleine à 125 per stuk - ervaringscijfers Utrecht). Hier wordt een standaard assortiment gratis folders aangeboden, eventueel aangevuld met fiets- en wandelkaarten. Omdat er al ontzettend veel aanbod is, wordt in principe bestaand informatiemateriaal ingezet. Op ongeveer 10 locaties wordt met een tabletcomputer ook online informatie aangeboden, de haalbaarheid hiervan is afhankelijk van cofinanciering Bij de locatiekeuze voor de infodisplays wordt afgestemd met de geplande infokiosks die als onderdeel van Utrecht Verhaalt begin 2015 worden uitgezet op erfgoedlocaties en met de Toeristische Overstap Punten (TOP s) die de komende periode in de provincie worden uitgezet en voor de bezoeker een logisch startpunt zijn voor een bezoek. Vanuit deze projecten kan ook aanvullende financiering worden gevonden. Minimaal 50 VVV infodisplays op locaties waar mensen zijn verdubbelt het aantal bereikte bewoners en bezoekers Naarmate er online en op locatie meer bezoekers worden bereikt, neemt het belang van de traditionele bemande VVV-vestigingen af. Daarom worden de bestaande vestigingen opnieuw gepositioneerd en ingericht als herkenbare VVV Informatiepunten, met als uitgangspunt dat in ieder van de aangesloten gemeenten een informatiepunt wordt ingericht. Bij voorkeur ook op een locatie waar veel bewoners en bezoekers komen. Het assortiment van de VVV Informatiepunten (die samen met VVV Nederland worden ontwikkeld) bestaat uit een tablet, een uitgebreid folderassortiment en een standaard assortiment VVV-producten (zoals fiets- en wandelkaarten en VVV-cadeaubonnen) die via een margeregeling worden afgerekend met de verkopende partij of retailer. Zo worden hoge administratiekosten voorkomen. Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 11

13 Vooruitlopend op de daadwerkelijke start van de nieuwe organisatie worden in overleg met de betrokken gemeenten afspraken gemaakt over de definitieve invulling en plaats van de VVV Informatiepunten. In de loop van 2015 worden deze aangepast en eventueel verplaatst. In samenwerking met de gemeenten Soest en Zeist wordt daarbij ook een mogelijke informatiebalie in het nieuwe Nationaal Militair Museum onderzocht. 4.2 NETWERKVORMING EN STIMULEREN SAMENWERKING ( VERBINDEN ) Om op lange termijn succesvol te kunnen zijn is het nodig om doorlopend te investeren in een goed netwerk als fundament. Met een actieve aanpak wordt een breed netwerk opgezet dat grote en kleine partijen betrekt, het uiteenlopende aanbod in het gebied logisch verbindt en een bijdrage levert aan zichtbaarheid van de organisatie. Aan de hand van de wensen van ondernemers wordt dit de komende jaren uitgebouwd Doorlopende netwerkactiviteiten De nieuwe organisatie deelt doorlopend informatie met partners. Daarvoor wordt eens per twee maanden een partnernieuwsbrief verstuurd. Deze fungeert als platform voor (ondernemers)initiatieven, het delen van specifieke activiteiten, het betrekken van aangesloten partners en ter promotie van onszelf. Ook andere momenten worden benut om zichtbaar te zijn en te blijven. Bijvoorbeeld begin juli met een sympathieke en opvallende direct marketingactie rond de start van het hoogseizoen. Of een informele oudejaarsbijeenkomst of bij nieuwswaardige momenten zoals bij de opening van VVV Informatiepunten, het verschijnen van het nieuwe recreatiemagazine, publicatie van toeristische cijfers of start van een bijzondere nieuwe samenwerking. Dat zijn momenten waarop de nieuwe organisatie met persberichtgeving eenvoudig een groot publiek bereikt en een positieve vibe creëert. Onderdeel van de netwerkactiviteiten is ook de organisatie van structureel overleg op bestuurlijk niveau tussen ondernemers en overheid (gastvrijheidstafel), als platform voor inspiratie en kennisdeling. En als aanjager van gezamenlijke productontwikkeling en innovatie Seizoenstart In iedere gemeente een herkenbaar VVV Informatiepunt: - Doorn: n.t.b. locatie - Renswoude: Bibliotheek - Rhenen: v.a museum - Scherpenzeel: Kulturhus - Soest: mogelijk in NMM - Veenendaal: Stadswinkel - Woudenberg: Cultuurhuis - Zeist: n.t.b. locatie Inspelend op de wens van veel partijen in de toeristisch-recreatieve sector om periodiek te worden bijgepraat wordt natuurlijk de traditionele start van het toeristisch seizoen benut, rond Pasen. Kort voor dat moment organiseert het nieuwe regionale bureau voor toerisme een aantal evenementen om de diverse doelgroepen bij te praten. Voor beleidsmakers (waaronder ook de politiek) houdt men een netwerkevenement op een bijzondere en/of nieuwe locatie in het gebied (zoals het NMM dat eind 2014 zijn deuren opent). Hier wordt een update gegeven van actualiteiten en cijfers, wordt vooruitgeblikt op activiteiten in het komende seizoen en wordt partners een podium geboden om elkaar te informeren, te ontmoeten en te inspireren. Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 12

14 Ook organiseert de organisatie samen met zijn partners een jaarlijkse ambassadeursdag die tegemoet komt aan de wens van veel gastvrijheidsondernemers om frontoffice- en receptiepersoneel periodiek te informeren en te trainen. Zij zijn immers belangrijke influentials in de informatievoorziening aan onze doelgroep. Hierbij wordt de lokale kennis van vrijwilligers volop benut. Een derde groep die wordt benaderd om ze mee te nemen in het actuele toeristisch-recreatieve nieuws voor het komende seizoen is de pers. Als onderdeel van een actief mediabeleid (zie 4.3.1) wordt de regionale en landelijke (reis)media uitgenodigd voor een persdag Partnerships De nieuwe organisatie zet zich in om de huidige VVV-leden en partners van de campagne te behouden. Dit past in het beleid om de continuïteit en de relevantie van de organisatie te vergroten, en daarom wordt meteen na de het opstarten van de nieuwe organisatie ingezet op het verhogen van cofinanciering. Vanuit de campagnes worden niet alleen de huidige partnerpakketten verkocht, maar worden ook actief partijen benaderd met concrete producten waaraan belanghebbenden van binnen en buiten het gebied kunnen deelnemen. Waar mogelijk wordt aangesloten bij bestaande structuren zoals het reguliere overleg van Promotie Veenendaal, het toeristisch platform Soest, plaatselijke ondernemers- en/of horecaverenigingen en bestaande promotiecommissies. Op basis van specifieke behoeftes onder partners en ondernemers organiseert de nieuwe toeristische organisatie periodiek themabijeenkomsten. Zo blijft de organisatie in gesprek met partners en kunnen deze gericht worden ondersteund bij hun eigen marketing en promotie die ook het gebied als geheel succesvol maakt. Bijvoorbeeld met workshops Social Media, SEO of mediatraining om partijen om te leren gaan met pers en zo voor zichzelf meer free publicity te genereren, wat ook het gebied als geheel vooruit helpt en zichtbaar maakt. Vanaf 2016/2017 wordt ingezet op de bewerking van specifieke markten (zoals groepsarrangementen en de touroperatorsmarkt) en samenwerking met grote partijen zoals de NS en het Land van ANWB. Maar ook met partijen die ondernemers in het gebied aantrekkelijke arrangementen kunnen bieden (zoals Bongo, Pluimen, etc.). Om het netwerk consequent en gestructureerd te kunnen benaderen, worden alle relaties vastgelegd in een CRM-database, die in een later stadium verder wordt geprofessionaliseerd. 4.3 TOERISTISCHE MARKETING & PROMOTIE ( VERRASSEN ) Om de naamsbekendheid van het gebied verder te verhogen, de voorkeur voor de regio te vergroten en zo het aantal overnachtingen en de bestedingen impulsen te geven, wordt samen met ondernemers en gemeenten geïnvesteerd in de toeristische marketing en promotie van het gebied. O.a. een netwerkevenement, ambassadeursdagen en een persdag betrekken op alle niveaus partners Een aantal gemeenten en ondernemers participeert daarvoor al in de campagne Uit op de Heuvelrug. Deze wordt geïntegreerd in de nieuwe organisatie. Het nieuwe regionale bureau voor toerisme biedt ook mogelijkheden om (wanneer ondernemers, gemeenten of andere partijen daar wensen voor hebben) andere programma s te ontwikkelen. Bijvoorbeeld voor de Gelderse Vallei of op specifieke thema s zoals vermarkting van de Grebbelinie. Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 13

15 4.3.1 Nederlandse markt In elk geval wordt voor de Nederlandse markt de bestaande campagne Uit op de Heuvelrug in de nieuwe organisatie geïntegreerd. Onder aansturing van een ervaren marketeer uit de kernorganisatie worden succesvolle activiteiten en middelen uit de huidige campagne voortgezet en geoptimaliseerd. Zoals deelname aan consumentenbeurzen, de uitgave van een recreatiemagazine en de portal uitopdeheuvelrug.nl. In nauwe samenwerking met ondernemers en organisaties uit het gebied (die op middelenniveau met elkaar zorgen voor substantiële cofinanciering) wordt gewerkt aan uitbreiding met een slimme set vernieuwende middelen en activiteiten. Middelen zoals de uitgave van een gratis Heuvelrug Card die bewoners en bezoekers - maar ook werknemers van bedrijven in het gebied - toegang geeft tot de hotspots op de Heuvelrug en in de Vallei en zo het aanbod bundelt tot één geïntegreerd toeristisch-recreatief product. In alle proposities wordt het aanbod benut waarin het gebied zich onderscheidt, zoals cultuurhistorisch erfgoed (Heuvelrug Heritage) en oorlogstoerisme (waarin o.a. NMM, Grebbelinie, Nieuwe Hollandse Waterlinie, Liberation Route, Vluchtroutes aanbieders zijn). Er worden daarin logische verbanden gelegd zodat er arrangementen ontstaan. De campagne wordt ondersteund met een online campagne. Social media (bijvoorbeeld met de introductie van #opdeheuvelrug als virtueel gastvrijheidsmiddel op Twitter) wordt vanuit een breed partnernetwerk ingezet. Met free publicity wordt een maximaal mediabereik gerealiseerd in de regionale en landelijke (reis)media. Daarvoor ontwikkelt de nieuwe organisatie niet alleen een perswebsite maar wordt (zo mogelijk met inzet van bestaande fotografie) een set rechtenvrij beeldmateriaal samengesteld. Deze wordt aangeboden in een online mediabank, zodat een goede set beeldmateriaal breed beschikbaar wordt voor alle partijen die kunnen helpen het gebied te promoten. In samenwerking met Toerisme Utrecht wordt gefaseerd een actief persbeleid opgezet. Onder andere met een voorjaarsmailing (met informatie en een sfeerreportage over ons gebied) naar toonaangevende media, een pers-toolkit en een jaarlijks mediaontvangst aan het begin van het toeristisch seizoen. Om de marketing de continuïteit te geven die nodig is om het imago van het gebied als (cultuurhistorische) destinatie van topniveau verder op te poetsen, ontwikkelt de marketeer een meerjarige strategie waarin jaarlijks accenten worden gelegd. Hierbij houdt de marketeer de regie, en werkt samen met onderaannemers. Zoals experts werkzaam bij gespecialiseerde PR- en campagnebureaus, social mediaspecialisten of andere aanbieders waarvan activiteiten aansluiten bij de ambitie en doelgroepen. Specifieke thema s zoals Cultureel Erfgoed en de Grebbelinie kleuren de marketing en promotie van het gebied Om de zichtbaarheid van de organisatie (als essentiële succesfactor) te vergroten en het pad te effenen om de huidige partners te behouden en nieuwe cofinanciering aan te trekken, worden de marketingactiviteiten zichtbaarder gemaakt dan ooit te voren. Niet alleen naar de doelgroep, maar vooral ook richting de partners die de campagne mede financieren. Dit gebeurt uiteraard via het eigen netwerk (zie 3.2), maar ook met actuele en ad hoc berichtgeving rechtstreeks naar partners of via (sociale) media. Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 14

16 4.3.2 Buitenland & zakelijke markt Hoewel de nieuwe organisatie zich in eerste instantie concentreert op de Nederlandse consumentenmarkt, worden in vervolgjaren specifieke en kansrijke doelgroepen benaderd die aansluiten op het profiel van het gebied. Bijvoorbeeld de Duitse markt, waarbij van de inwoners van de Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen bekend is dat de bezoekintentie tot de Utrechtse Heuvelrug en de Gelderse Vallei hoog is. Maar, samen met Amsterdam Marketing, ook de bezoekers van Amsterdam die een dag willen genieten van de rust en de ruimte. Voor zover de financiering dat toelaat, wordt voor de touroperatorsmarkt samengewerkt met collega-organisaties. Voor een succesvolle benadering van de zakelijke markt wordt vanaf 2016 samen met belanghebbenden in dit segment een programma opgezet. Hierbij zijn grote kansen om mee te gaan met Amersfoort en Utrecht, onder meer in samenwerking met Toerisme Utrecht en vanuit de agenda van de Economic Board Utrecht (EBU) en het Utrecht Science Park. BIJLAGE 2: ACTIVITEITENPLAN Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 15

17 Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 16

18 5. BASISFINANCIERING Om de nieuwe organisatie een zo stabiel mogelijke start te geven is gekozen voor een behoudende basisbegroting, waarbij ervan is uitgegaan dat de betrokken gemeenten hun subsidie omleggen naar de nieuwe organisatie. Met opzet is in de begroting gekozen voor een praktische aanpak op basis van het daadwerkelijk beschikbare budget, en is nog geen rekening gehouden met de talrijke uitbreidingskansen die er op dit moment zijn. Zoals vergroting van het werkgebied en acquisitie van nieuwe opdrachten bij publieke en private partijen (waaronder het erfgoedprogramma Utrecht Verhaalt dat door de provincie is geïnitieerd en waarop de nieuwe organisatie eenvoudig kan aanhaken). Naarmate de organisatie erin slaagt dit soort kansen te benutten neemt de relevantie flink toe, en daarmee de financiering, stabiliteit en professionaliteit FINANCIERING VRAAGT ONDERNEMENDE MENTALITEIT Aan de inkomstenkant van de basisbegroting (zie bijlage 3) is in de startfase ook voor het nieuwe regionale bureau voor toerisme de afhankelijkheid van gemeentesubsidies groot. In elk geval in de eerste jaren is voortzetting van de bestaande subsidiestroom echt noodzakelijk om de organisatie goed neer te zetten. Alleen met die basis kan de professionaliseringsslag gemaakt worden die nodig is om aan te sluiten op het moderne consumentengedrag en daarmee bij de wensen van de ondernemers, die in toenemende mate moeten zorgen voor cofinanciering. Om onverantwoorde financiële risico s te voorkomen worden in de startfase de vaste kosten van de nieuwe organisatie betaald uit subsidie, de variabele kosten moeten zelf worden verdiend. Haalt men minder budget binnen, dan kan er ook minder worden uitgegeven en zijn minder activiteiten mogelijk. Om succesvol te zijn komt het er dus op aan om samen met en vanuit de wensen van de ondernemers het budget te vergroten. Bijvoorbeeld de opbrengst uit de verkoop van partnerpakketten zal flink moeten worden verhoogd (van in 2014 naar in 2015 en uiteindelijk in 2018). Dit vraagt dit om een ondernemende mentaliteit, die past in deze moderne tijd. 5.2 GERICHT INVESTEREN Binnen de zeer beperkte financiële mogelijkheden wil de nieuwe organisatie op een verantwoorde manier komen tot investeringen in Verbinden (4.2) en Verrassen (4.3), waarvoor voorheen nooit ruimte was. Omdat er steeds meer bezoekers online en op locatie worden bereikt (zie Vinden, 3.1) neemt het belang van de traditionele VVV-vestigingen af, en is het logisch de kosten van de VVV-vestigingen en -agentschappen te verlagen. Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 17

19 De introductie van VVV Informatiepunten (zie 4.1.2) biedt hier op een verantwoorde manier goede mogelijkheden voor. In samenwerking met de betrokken gemeenten maakt de nieuwe organisatie hiervoor afspraken met de exploitanten van bestaande (Renswoude, Scherpenzeel, Veenendaal, Woudenberg) of nieuwe (Doorn, Rhenen, Soest, Zeist) locaties waarop de VVV informatiepunten worden gevestigd. Het uitgangspunt hierbij is dat verkoopopbrengsten van VVV-artikelen en cadeaubonnen met een margeregeling volledig ten goede komen aan de locatie-exploitant, een model dat elders ook succesvol wordt toegepast. Dit past ook in de landelijke trend van dalende opbrengsten uit balieverkoop en VVV-cadeaubonnen, die een direct gevolg zijn van het nieuwe beleid van VVV Nederland waarin de plaatselijke VVV het alleenrecht voor verkoop steeds meer verliest en moet delen met commerciële partijen als Primera, Bruna en PostNL. Voor de nieuwe toeristische organisatie op de Utrechtse Heuvelrug en in de Gelderse Vallei nemen hiermee weliswaar de balieverkopen flink af (met ca ten opzichte van de huidige situatie), echter dit wordt aan de kostenkant ruimschoots gecompenseerd met een totale besparing van zo n , met name in administratie (ca ), vrijwilligersvergoedingen voor baliemedewerkers (ca ), aansturing van de vrijwilligers en locaties (ca ) en huisvesting (ca ). Om een maximale verkoopopbrengst te realiseren, worden balieartikelen (zoals fiets- en wandelkaarten en cadeaubonnen) voortaan ook via retailers en verblijfslocaties verkocht. Grote afnemers van VVV-cadeaubonnen worden ook in de nieuwe situatie pro-actief benaderd. Bij de uitgaven van de nieuwe organisatie vormt het personeel de grootste kostenpost, maar ook het kapitaal waarmee echt het verschil kan worden gemaakt. Vanwege de onzekerheid van een deel van de inkomsten (balieartikelen, cadeaubonnen, partnerpakketten) wordt het bureau begin 2014 gefaseerd met ZZP ers bemand en wordt voor onvoorziene kosten zo nodig als buffer ingezet. Om het benodigde budget van te kunnen vrij maken voor projecten uit het activiteitenplan (zie bijlage 2) wordt ingezet op minimale organisatie- en overheadkosten. Zeker als het kantoor kan worden ondergebracht bij een partner (waarmee maximaal ruim kan worden bespaard) ontstaat ruimte voor extra activiteiten, en neemt de afhankelijkheid van onzekere inkomsten verder af. (De basisbegroting is gebaseerd op ervaringscijfers vanuit de praktijk in Utrecht.) BIJLAGE 3: BASISBEGROTING Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 18

20 Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 19

21 BIJLAGE 1: ORGANOGRAM Toezicht Raad van Toezicht Directeur Organisatie Marketeer Online marketeer / Webmaster Coördinator Informatievoorziening Vrijwilligers Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 20

22 BIJLAGE 2: ACTIVITEITENPLAN EXCELLENTE INFORMATIEVOORZIENING & GASTHEERSCHAP ('VINDEN') Implementatie toeristische huisstijl (o.b.v. VVV Nederland) Online: bouw websites (w.o. perswebsite, corporate website) Online: content en update database (incl. ontsluiten aanbod) Online: introductie en activatie gebruikersaccount Online: verhogen zicht- en vindbaarheid websites Online: consumentennieuwsbrief Online: activatie VVV App Online: introductie en activatie Heuvelrug WebApp Online: ontwikkelingsbudget Aanpassen VVV Informatiepunten Ontwikkelen en introduceren VVV informatiedisplays Persbewerking: realisatie set rechtenvrij beeldmateriaal Persbewerking: online mediabank Persbewerking: persnieuwsbrief (systeem, content) Trainen VVV informatieadviseurs Budget Informatievoorziening & gastheerschap n.t.b NETWERKVORMING & STIMULEREN SAMENWERKING ('VERBINDEN') Accountmanagement Netwerk: partnernieuwsbrief (systeem, content) Netwerk: ludieke netwerkactie (begin hoogseizoen) Persbewerking: persberichten (incl. doorzendservice Netwerk: eindejaarsactie of -event Netwerk: netwerkevenement seizoenstart Netwerk: ambassadeursdag Themabijeenkomsten met partners (o.a. SEOmediatraining) Partnerships: ontwikkeling propositie zakelijk Marktonderzoek Budget netwerkvorming n.t.b TOERISTISCHE MARKETING & PROMOTIE ('VERRASSEN') Deelname consumentenbeurzen Persbewerking: aanjagen en activeren Netwerk: persdag (seizoenstart) Promotiematerialen: Heuvelrug Magazine Promotiematerialen: Heuvelrug Card Online campagne (w.o. linkbuilding-seo-social media) Zichtbaarheidsacties richting deelnemende partners Budget marketing & promotie n.t.b TOTALEN Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 21

23 BIJLAGE 3: BASISBEGROTING INKOMSTEN Balieverkoop Totaal VVV Cadeaubonnen Totaal Subsidie exploitatie Gemeente Zeist Gemeente Renswoude Gemeente Rhenen Gemeente Veenendaal Gemeente Scherpenzeel Gemeente Woudenberg Gemeente Soest Gemeente Utrechtse Heuvelrug Totaal Partnerpakketten (incl. opbrengst leden/donateurs) Subsidie campagne Gemeente Zeist Gemeente Rhenen Gemeente Soest Gemeente Utrechtse Heuvelrug Totaal TOTAAL INKOMSTEN UITGAVEN Personeelskosten - directeur marketeer online marketeer coördinator gastheerschap stagiair vrijwilligers Totaal personeelskosten Lidmaatschap VVV Nederland Organisatiekosten Opleidingskosten Huisvesting Kantoorkosten Communicatie & automatisering verkoopkosten Administratiekosten Overige kosten onvoorzien (stelpost) Totaal organisatiekosten TOTAAL KOSTEN SALDO: beschikbaar budget projecten (Out-of-pocket) Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 22

24 BIJLAGE 4: FUNCTIEPROFIELEN Directeur (0,8 fte) functie invullen per Aansturing uitvoeringsorganisatie (eindverantwoordelijk) - Accountmanagement en relatiebeheer (w.o. contacten overheden, strategische partners) - Financiën - Acquisitie - Netwerk (en netwerkactiviteiten) - Ontwikkeling strategische partnerships (w.o. lokale samenwerkingsverbanden) - Relatiebeheer (eindverantwoordelijk) (Salarisindicatie: o.b.v. 32 uur - 8% vakantiegeld - 30% werkgeverslasten) Marketeer (0,8 fte) functie invullen per Strategie en aansturing campagne (eindverantwoordelijk) - Coördinatie productontwikkeling, incl. productie offline middelen (zoals recreatiekrant, Heuvelrug Card) - Aanjagen persbewerking - Bewaking huisstijl - Aansturing, beheer en onderhoud mediabank - Marktonderzoek - Relatiebeheer, incl. aansturing verkoop partnerpakketten - Zichtbaarheid eigen organisatie (Salarisindicatie: o.b.v. 32 uur - 8% vakantiegeld - 30% werkgeverslasten) Online marketeer / webmaster (0,8 fte) functie invullen per Aansturing, content en onderhoud websites (eindverantwoordelijk) - Coördinatie en activatie online informatievoorziening (o.a. VVV app, webapp) - Productontwikkeling online middelen - Strategie en aansturing online campagne - Aanjagen social media - Nieuwsbrieven (voor consumenten, partners, pers) (Salarisindicatie: o.b.v. 32 uur - 8% vakantiegeld - 30% werkgeverslasten) Coördinator Informatievoorziening (0,6 fte) functie invullen per Coördinatie VVV Informatiepunten en VVV Infodisplays (incl. relatiebeheer, eindverantwoordelijk) - Aansturing vrijwilligers en ambassadeurs, incl. training - Distributie offline middelen (zoals recreatiekrant, Heuvelrug Card) - Aansturing content-invoer database - Coördinatie deelname consumentenbeurzen - Organisatie themabijeenkomsten t.b.v. partners (Salarisindicatie: o.b.v. 24 uur - 8% vakantiegeld - 30% werkgeverslasten) Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 23

25 BIJLAGE 5: INTERVIEWS Gemeenten - Gemeente Baarn - mevrouw H. Bos - Gemeente De Bilt - de heer R. Verhoef - Gemeente Renswoude - mevrouw A. van der Kolk, de heer A. Eilander - Gemeente Rhenen - de heer J. van Oostrum - Gemeente Scherpenzeel - de heer B. Visser, mevrouw M. Schulz - Gemeente Soest - mevrouw Y. Kemmerling, mevrouw N. Minkema - Gemeente Utrechtse Heuvelrug - de heer B. Homan, mevrouw M. Coenen - Gemeente Veenendaal - de heer A. Aarnoudse - Gemeente Wijk bij Duurstede - de heer P. Zwaan - Gemeente Woudenberg - de heer G. de Kruif, mevrouw M. Meeuwenoord - Gemeente Zeist - mevrouw J. Verbeek, mevrouw D. Bosse VVV-organisaties - VVV Kromme Rijnstreek - de heer W. Eissens - VVV Soest - de heer H. van Asch, mevrouw C. van Asten - VVV Utrechtse Heuvelrug - de heer J. Hoogstad, de heer H. Verbruggen, de heer G. van Schaik - VVV Vallei - de heer R. Kreeft, de heer W. Jacobs, de heer K. Schuurman Ondernemers & overige stakeholders - Allureparken - de heer O. Petram - Figi Zeist - de heer Th. Ruijs - Hotel Maarsbergen - de heer M. Andeweg - Huis Doorn - de heer J. van der Kemp - Landal Amerongse Berg - mevrouw C. Westermann - Molecaten Landgoed Ginkelduin - de heer J.W. Dekker - Nationaal Militair Museum - mevrouw H. Bronder, mevrouw D. Mulder - O-Gen - de heer G. van Santen, mevrouw R. Zwart - Promotie Veenendaal - de heer R. Tameling - Provincie Utrecht - de heer A. Ruis - RCN Het Grote Bos - mevrouw A. Kuipers - Recron - de heer B. Post - Vorstelijk Baarn - de heer H. van der Sluijs - VVV Nederland - de heer R. Smits van Waesberghe Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 24

26 Michiel van der Schaaf senior adviseur gebieds- en citymarketing Samenwerken loont! Het succes van citymarketing is vaak simpel Netwerker, verbinder en vernieuwer. Bouwde een reputatie op als marketeer bij ondernemingen als ABN AMRO, Nuon, Interpolis en Vodafone. Is zeer succesvol in gebieds- en citymarketing, hetgeen onder andere resulteerde in het winnen van de Zilveren Citymarketing Trofee 2010 voor de citymarketing van Schoonhoven. Initiator van uiteenlopende publiek-private samenwerkingen. Hij reorganiseerde de citymarketing van Gouda, was als manager van Toerisme Utrecht tussen 2010 en 2014 één van de aanjagers van de succesvolle vernieuwing van de Utrechtse bezoekersmarketing. Is naast kwartiermaker voor een nieuw toeristisch bedrijf op de Utrechtse Heuvelrug en in de Gelderse Vallei ook interim-coördinator citymarketing van Arnhem en adviseur van Woerden Marketing. Michiel schrijft columns in vakbladen, geeft regelmatig interviews en is gastdocent citymarketing aan de Hogeschool Rotterdam. Is actief in het Netwerk Citymarketing Nederland en won recent, als initiatiefnemer van het vernieuwende gastvrijheidsprogramma van de stad Utrecht, de Nederlandse Citymarketing Innovatie Award Dietz Communicatie BV Bemuurde Weerd O.Z AP Utrecht T info@dietzcommunicatie.nl Businessplan Utrechtse Heuvelrug & Gelderse Vallei 25