Actieplan Economie Vlaardingen 2030 Samen voor Vlaardingen, waar t goed ondernemen is

Transcriptie

1 Actieplan Economie Vlaardingen 2030 Samen voor Vlaardingen, waar t goed ondernemen is BIJLAGEN

2 INHOUD 1. Bevolking pagina 7 2. Bedrijven en werkgelegenheid pagina Beleid van Europa tot regio pagina Overig pagina 33 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 3

3 DEEL 1 bevolking 4 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 5

4 Deel 1: BEVOLKING De bedrijven die in Vlaardingen gevestigd zijn, hebben werknemers, die voor ongeveer de helft uit Vlaardingen komen, maar voor ongeveer de andere helft uit de omliggende regiogemeenten. Er zit in Vlaardingen stuwende werkgelegenheid. Dat brengt economische activiteit van buiten de stad. Daarnaast vormt de Vlaardingse gemeenschap ook weer een afzetmarkt voor dienstverlenende ondernemingen, zoals detailhandel, horeca, zakelijke en persoonlijke diensten. Deze bedrijvigheid is weer afhankelijk van het aantal en de koopkracht van de inwoners en van eventuele bezoekers. Daarom is het van belang te weten hoe de Vlaardingse bevolking is samengesteld en welk opleidingsniveau zij heeft. Niet iedereen werkt. En voor niet iedereen, die niet werkt, is dat een vrijwillig gekozen situatie. De crisis speelt daar natuurlijk een belangrijke rol in. In Vlaardingen is na 2008 dan ook het bestand aan niet werkende werkzoekenden, weer fors gestegen. Naast persoonlijke consequenties heeft dat ook voor de gemeente negatieve financiële gevolgen. De verhoudingen tussen jeugd, ouderen en het werkende deel van de bevolking zijn belangrijk. Figuur B2 geeft deze verhoudingen weer. Groene druk is de verhouding jeugd (0 t/m 19) t.o.v. het werkende deel van bevolking (20 t/m 64). Grijze druk is verhouding ouderen (65+) t.o.v. het werkende deel van de bevolking. Vlaardingen heeft een hoge grijze druk in vergelijking met Nederland. De groene druk is iets lager. Figuur B1: Bevolkingspiramide Vlaardingen , vergeleken met Nederland (relatief). Figuur B2: Demografische druk Vlaardingen , in vergelijking met Nederland. In de figuur B3 is de bevolkingsdynamiek van Vlaardingen weergegeven. De tweede helft van het eerste decennium van deze eeuw laat voor Vlaardingen een terugloop van de bevolking zien. Vooral de leeftijdsgroep van 30 tot 39 jaar neemt fors af. En met deze groep de kinderen tot 14 jaar. Alle andere leeftijdsgroepen blijven min of meer constant, behalve de leeftijdsgroep van 65 tot 74 6 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 7

5 jaar, deze neemt toe. Verder valt op dat er amper toename van de jeugd is in de leeftijdcategorie van 15 tot 30 jaar (en zelfs een forse afname in de leeftijdsgroep jaar). Vlaardingen bevindt zich qua inwonersaantal onderaan de lijst van 50 gemeenten met de meeste inwoners. De boodschap uit de grafiek is: Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. In bijna alle steden is het patroon herkenbaar. Dertigplussers vertrekken uit de stad en nemen ook nog eens hun kinderen mee. De enige compenserende factor is de jeugd tussen 15 en 30 jaar, die juist de stad in trekt. Dat gebeurt in Vlaardingen zo goed als niet, en zeker niet voldoende om het vertrek van dertigers goed te maken. De gemiddelde G50 stad trekt 6 maal meer jeugd naar zich toe als Vlaardingen. Natuurlijk zitten daar ook de universiteitssteden tussen, maar zeker niet alleen. Hier liggen kansen voor beleid. baarheid van werk op niet al te grote afstand van Vlaardingen. Daartegenover maakt tabel B5 ook inzichtelijk dat blijven investeren in onderwijs van groot belang is. In verband met de innovatiekracht van een economie, stelt het CBS in Het Nederlandse Ondernemingsklimaat in cijfers (Den Haag, Heerlen, 2010): De mate waarin een samenleving er blijk van heeft gegeven nieuwe kennis te kunnen ontwikkelen en daadwerkelijk innovaties te kunnen realiseren, is een belangrijke indicatie voor het vermogen producten en processen te vernieuwen. Dit is van groot belang voor landen of regio s die toch al voorop lopen en alleen door innovatie deze voorsprong kunnen behouden. Tabel B4: Onderwijsniveau bevolking 15 t/m 65 jaar (CBS). Onderwijsniveau Aantal % Vlaardingen % NL Laag % 31% Middelbaar % 40% Hoog % 28% Totaal % 100% De inkomensverdeling in Vlaardingen wijkt iets af van de verdeling in Nederland (figuur B6). De twee laagste inkomensgroepen zijn in Vlaardingen iets oververtegenwoordigd en de hogere inkomens zijn iets ondervertegenwoordigd. Gemiddeld ligt het besteedbaar inkomen van Vlaardingers ( ,-) net onder het landelijk gemiddelde ( ,-), zie figuur B5. Dat gegeven stelt grenzen aan de omvang en de kwaliteit van de winkelcentra, ook aan de winkels in de binnenstad. Door de beperkte toevloeiing van koopkracht van elders moeten de winkels het voor hun omzet vooral van Vlaardingers hebben. Het aantal beschikbare banen in Vlaardingen zijn minder dan het aantal beroepsbevolking. Dat betekent dat er per saldo veel Vlaardingers elders een baan moeten zoeken. De beroepsbevolking bestaat uit ongeveer mensen, waarvan er circa werkloos zijn. Per saldo trekt een groot deel s ochtends de stad uit om te werken in vooral steden als Rotterdam, (5.450), Schiedam (2.827) en een groot deel van de regiogemeenten. Ook werken er ruim Vlaardingers in Den Haag, Westland en in overige Haaglanden. In de rest van Zuid Holland nog eens mensen. Ten slotte werken van de Vlaardingers, die een baan hebben, er bijna buiten Zuid Holland. Natuurlijk werkt de arbeidsmarkt vooral regionaal. Toch is het zorgelijk dat er zo weinig banen beschikbaar zijn in Vlaardingen. De conclusie is dus dat de Vlaardingse burger gebaat is bij het economische beleid van de gemeente Vlaardingen, maar dat deze voor een nog groter deel afhankelijk is van de banencreatie buiten Vlaardingen. De situatie is in onderstaande tabel B7 weergegeven: de pendel van en naar Vlaardingen. Tabel B6: Pendel beroepsbevolking van en naar Vlaardingen (2009). Vlaardingse beroepsbevolking Waarvan werkloos (NWW bestanden UWV, afgerond) 2700 Werkzame beroepsbevolking (bedrijvenregister, afgerond) Vlaardingers, werkzaam in: Vlaardingen % Rotterdam (incl. Rozenburg) % Schiedam % Maassluis 395 1% Westland % Haaglanden % Overig Zuid Holland % Buiten Zuid Holland % Totaal werkzame beroepsbevolking % Werkenden, werkzaam in Vlaardingen uit: Vlaardingen % Rotterdam (incl. Rozenburg) % Schiedam % Maassluis 987 5% Westland 222 1% Haaglanden 695 3% Overig Zuid Holland % Buiten Zuid Holland 895 4% Totaal werkgelegenheid in Vlaardingen % Figuur B3: Bevolkingsdynamiek Vlaardingen en G50, Bron: CBS, 2012; GBA Gemeente Vlaardingen, 2012 Het onderwijsniveau van de bevolking is vooral middelbaar te noemen, maar het aandeel van laagopgeleiden is groter dan de hoogopgeleiden. Het feit dat er relatief veel laaggeschoolden in Vlaardingen wonen, stelt eisen aan de beschik- 8 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN Figuur B5: Besteedbaar huishoudensinkomen, verdeling Vlaardingen t.o.v. Nederland (CBS RIO 2009). Samengesteld door EZ Vlaardingen; uit diverse bronnen (CBS, regio, Bedrijvenregisters) Niet iedereen werkt. En voor niet iedereen, die niet werkt, is dat een vrijwillig gekozen situatie. De crisis speelt daar natuurlijk een belangrijke rol in. In Vlaardingen is na 2008 dan ook het bestand aan niet werkende werkzoekenden, weer fors aan het stijgen. Naast persoonlijke consequenties heeft dat ook voor de gemeente negatieve financiële gevolgen. ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 9

6 Figuur B7: Niet-werkende werkzoekenden Vlaardingen, totaal (rode staven) en als aandeel van de potentiële beroepsbevolking (blauwe lijn) (bron: UWV, december). In Rotterdam is de werkloosheid het hoogst. In deze gemeente staat, uitgedrukt in een percentage van de beroepsbevolking, 12,2% geregistreerd als werkloos. Schiedam en Vlaardingen volgen met een werkloosheidspercentage van respectievelijk 7,9% en 7,0% van de beroepsbevolking. Het landelijk werkloosheidcijfer ligt op 5,9%. De werkloosheid in Vlaardingen is iets meer dan 1 procentpunt hoger dan het landelijk gemiddelde maar is in vergelijking met een jaar geleden gedaald (-8,9%), terwijl deze in Nederland is gestegen. Tabel B8: Standcijfers niet-werkende werkzoekenden, naar kenmerken (bron: UWV, juni 2012). Vlaardingen ligt in een regio, waarin het aantal werklozen relatief hoog is, zo blijkt uit het overzicht van het UWV uit juni Het UWV formuleert het als volgt: Het Rijn Gouwe gebied is nu niet meer de koploper in Nederland, wat de stijging van het aantal werkzoekenden betreft. Dit is nu Zuidoost Brabant met een stijging van 23% en op de tweede plaats IJssel Veluwe met 20%. Rijn Gouwe heeft na een slecht 2009 zijn ongunstige score verbeterd door in 2010 wel goed mee te bewegen met de dalende werkloosheid in Nederland. Rijnmond en Haaglanden profiteerden niet of nauwelijks van deze tendens in Voor Vlaardingen zelf geldt, dat het aantal werklozen (niet werkende werkzoekenden) in het tweede deel van het decennium eerst scherp is gedaald, om daarna weer toe te nemen in 2010 tot het niveau van De Nederlandse tendens is weer dalend, en is dat sinds 2011 ook in Vlaardingen (zie bovenstaande grafiek met cijfers van het UWV) Uit de rapportage Zuid West Nederland, juni 2012 kan het volgende opgemaakt worden: De werkloosheid nam in absolute zin het meest af in de gemeenten Schiedam (63), Spijkenisse (60), Vlaardingen (33) en Maassluis (13). De werkloosheid in de regio Rijnmond is hiermee in de maand juni 2012 op gekomen. In procenten van de beroepsbevolking bedraagt het werkloosheidspercentage 8,2%. Vlaardingen Nederland Zuid-Holland Totaal aantal NWW In % van beroepsbevolking 7,0 5,9 6,7 Verschil met vorig jaar Verschil in % -8,9% 2,3% 4,1% Man 50% 51% 51% Vrouw 50% 49% 49% 15 tot 27 jaar 10% 11% 11% 27 tot 50 jaar 55% 52% 55% 50 jaar en ouder 35% 37% 34% < 3 maanden 21% 18% 17% 3 tot 6 maanden 17% 15% 15% Langer dan 6 maanden 62% 67% 68% 10 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 11

7 bedrijven DEEL 2 en werkgelegenheid 412 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 135

8 Deel 2: Bedrijven en werkgelegenheid De Stadsvisie staat aan de basis van de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen. Deze laten zich samenvatten onder de noemers: de ongedeelde stad, de vitale stad en de duurzame stad. - De ongedeelde stad is een van de belangrijkste ambities. Met de ongedeelde stad wordt vooral de sociale integratie bedoeld. Ruimtelijk betekent dit dat gedifferentieerde buurten met elkaar in verband staan en dat alle Vlaardingers over toegankelijke en goed bereikbare voorzieningen kunnen beschikken. - Een vitale stad is een stad die karakter toont, die laat merken wat er te beleven is en die mooi en aantrekkelijk is. De vitale stad biedt keuzemogelijkheden voor de woonwijken, groengebieden en bedrijventerreinen. - Voor de duurzame stad geldt dat milieuoverwegingen tot de meest sturende factoren voor locatiekeuzen behoren. De situering van bestemmingen ten opzichte van elkaar moet een zo groot mogelijke synergie opleveren, veiligheidsrisico s en onderlinge overlast tot een minimum beperken. De agenda voor 2020 geeft als een van de belangrijkste doelstellingen aan het stabiliseren en zo mogelijk vergroten van de werkgelegenheid. Deze doelstelling moet vooral gestalte krijgen via een verbreding van de economische basis (welke economische voorzieningen zijn er, welke branches zijn lokaal vertegenwoordigd, wat is het aanbod van personeel, hoe is de infrastructuur, etc), in samenhang met de herstructurering van bedrijventerreinen en afgestemd in regionale context. Bedrijven Ruimtelijke Structuurschets Vlaardingen 2020 De ruimtelijke structuurschets Vlaardingen 2020 is de ruimtelijke uitwerking van de Stadsvisie Koers op 2020 en de opvolger van de Structuurschets Vlaardingen tekent voor haar toekomst uit Het biedt het kader voor de gebiedsgerichte, ruimtelijke uitwerking van de voornemens uit de Stadsvisie en anticipeert waar mogelijk op nieuw beleid. 14 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 15

9 Koggehaven Vergulde Hand t Scheur Zevenmanshaven Groot Vettenoord Deltagebied Hoogstad Maasboulevard Koningin Wilhelminahaven Vulcaanhaven BWP Starters Al eerder is de bedrijvendynamiek aan de orde geweest. Hier gaan we nader in op een belangrijk onderdeel van de economische structuur van Vlaardingen. Voor een vitale economie zijn vitale bedrijven nodig. Daarom is het goed, dat er voortdurende nieuwe ondernemingen worden opgericht. Om dat vernieuwingsproces te ondersteunen heeft de gemeente Vlaardingen samen met de Kamer van Koophandel en de Stichting Mentor instrumenten ontwikkeld om de startende ondernemer een zetje in de rug te geven. Het gaat daarbij om: coaching faciliteiten (Work it out), microfinanciering en de zogenaamde ROVO (Regeling Ondersteuning Vlaardingse Ondernemers). Bedrijventerreinen Vlaardingen beschikt over de bedrijventerreinen: Benelux Work Park, Koningin Wilhelmina Haven, Deltagebied, Groot Vettenoord, het Scheur, de Vergulde Hand de Maasboulevard en Hoogstad. Dat is gezamenlijk 292 hectare bruto. Op de bedrijventerreinen in Vlaardingen waren in 2009 ruim arbeidsplaatsen te vinden. In 2000 waren dat er nog ruim Er zijn geen kavels meer uitgeefbaar. De laatste zijn in optie genomen in de Koggehaven. In de planning staat het bedrijventerrein Vergulde Hand West. In de afgelopen 10 jaar is er in Vlaardingen 6,5 hectare bedrijventerrein uitgegeven. Er is een tekort aan bedrijfsruimte door de uitgiftestop en het moratorium op de uitgifte van Vervgulde Hand West. De zeer lage uitgifte van 0.7 hectare per jaar heeft ook bijgedragen aan dat tekort. Het leegstandspercentage van bedrijfsonroerend goed op de bedrijventerreinen is ongeveer 2%. Dat is veel te laag voor een goede marktwerking in de bedrijven vastgoed sector. In de wijk Naast clusters van bedrijven in specifieke werkmilieus, zijn er ook bedrijven in de wijken gehuisvest, die men onder de verspreide bedrijvigheid kan samenvatten. Er wordt ook wel gesproken over wijkeconomie en daar is de laatste jaren vanuit het rijk en de provincie meer aandacht voor gekomen. Juist omdat er een jarenlange beweging is geweest van bedrijvigheid de wijk uit. Als het gaat om grote, vervuilende en gevaarlijke bedrijven, is dat gewenst. Als het gaat om schone, kleinschalige bedrijvigheid is dat juist ongewenst. Immers moderne communicatiemiddelen maken het steeds vaker mogelijk om ook te werken aan huis. Bedrijvigheid in de wijk kan de volgende vormen aannemen.: werken aan huis, woonwerkwoningen, verspreide zakelijke diensten als aannemers, ambachtelijke bedrijven, advocaten, buurtwinkels, en persoonlijke dienstverlening zoals als kappers, pedicures en (para)medische diensten. Ook zijn kleinere bedrijven mogelijk en bedrijfsverzamelgebouwen. Er is een cijfermatig overzicht en een kaartbeeld beschikbaar van de verspreide bedrijvigheid in Vlaardingen. Omdat deze tabel en kaart te omvangrijk zijn, zijn deze niet opgenomen in de rapportage. Figuur B9: Bedrijventerreinen van Vlaardingen ZZP ers Vlaardingen heeft ongeveer 3000 ZZP ers. Dat is 68% van het totaal aantal ondernemers. Wat we middels onderzoek in 2012 van hen te weten zijn gekomen: - Vlaardingse ZZP ers vind je in alle branches - ZZP ers in Vlaardingen zijn het meest werkzaam in de zakelijke dienstverlening. - 48% werkt meer dan 32 uur in het bedrijf. - 80% werkt vanuit huis - 17% wil binnen nu en twee jaar verhuizen - 98% krijgt opdrachten uit het persoonlijk netwerk. - 48% heeft geen contact met andere ondernemers. - 75% is geen lid van een ondernemersvereniging of ander netwerk, er is wel behoefte hieraan. Deze Vlaardingse ZZP ers hebben veel behoefte aan: 1 Verbeteren bedrijfshuisvesting (Daarbij moet vooral gedacht worden aan betaalbare ruimten voor bureauwerk, overleg en/of vergaderingen, cursussen. Het delen van faciliteiten maakt de werkruimte betaalbaar maar is ook een fysieke netwerkplek). 2 Versterken van communicatie/netwerken 3 Verbreden van informatievoorziening (informatie vergaren en kennis delen) Werkgelegenheid Er zijn in 2012 in Vlaardingen werkzame personen. Dat is veel minder dan de beroepsbevolking, die ongeveer mensen bedraagt. Per saldo moeten bijna Vlaardingers elders een baan vinden. Van de vestigingen is een groot deel actief in Groot- en Detailhandel (zo n 25%). Op flinke afstand volgen de Advies & Onderzoekssector, goed voor 12% en Bouwnijverheid en Gezondheids- en Welzijnszorg, beide goed voor 11% van de vestigingen. Opmerkelijk is het hoge aandeel van de advies & onderzoekssector, waarvan Unilever natuurlijk een substantieel deel voor haar rekening neemt. Ook opvallend is het lage aandeel, nog geen 6%, van de overige zakelijke dienstverlening. 16 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 17

10 Tabel B10: Vestigingen en banen 2012 in Vlaardingen per sector (Bron: LISA vestigingenregister) vestigingen werkzame personen A Landbouw, bosbouw en visserij B Winning van delfstoffen 1 34 C Industrie D Energiesector 0 0 E Watermanagement F Bouwnijverheid G Groot- en detailhandel H Vervoer en opslag I Horeca J Informatie en communicatie K Financiële instellingen L Onroerend goed sector M Advisering en onderzoek N Overige zakel. dienstverl O Openbaar bestuur, overheidsdiensten P Onderwijs Q Gezondheids- en welzijnszorg R Cultuur, sport en recreatie S Overige dienstverlening Totaal Op zichzelf zegt een momentopname van de economische structuur wel wat, maar het is veel duidelijker om te laten zien hoe deze zich heeft ontwikkeld in de afgelopen jaren. Als het gaat om de bedrijfsvestigingen is er per saldo een substantiële groei waar te nemen tussen 1990 en 2010 van ongeveer vestigingen in 1990 tot circa in Dat is een groei van 300 vestigingen in 21 jaar, 14 per jaar, 1 per maand. In 2012 daalde het aantal vestigingen met 58, het niveau van 2009/2010. Figuur B11: Aantal vestigingen in Vlaardingen (Bron: LISA vestigingenregister) Voor de banen geldt dat Vlaardingen in 2012 eenzelfde aantal banen telt als in In de tweede helft van de jaren negentig was er een substantiële groei waar te nemen van banen, die echter in de periode na 2001 volledig verloren is gegaan. Het vertrek van het ziekenhuis is daar zeker debet aan. Maar er zijn, zoals we zullen zien, meerdere sectoren in het geding. Figuur B12: Aantal werkzame personen in Vlaardingen (Bron: LISA vestigingenregister) Tabel B13: Ontwikkeling vestigingen in Vlaardingen , Vlaardingen vergeleken met het gemidelde van een aantal steden van gelijke omvang1. Bij de gemiddelde ontwikkeling van het aantal bedrijfsvestigingen in steden van vergelijkbare grootte, zien we dat Vlaardingen een achterstand op deze steden heeft van zo n 600 bedrijfsvestigingen in 2007 en dat die is opgelopen tot 900 in Vlaardingen raakt daarin verder achterop. De groei in de gemiddelde benchmark stad is groter, behalve in de sector Vervoer en opslag. Daarom wordt de achterstand in die sector een klein beetje ingelopen. mutaties Verschil Verschil Afstand tot Trend intern benchmark benchmark benchmark Vlaardingen Vlaardingen gemeenten Vestigingen totaal alle sectoren 735 positief neemt toe A. Landbouw, bosbouw en visserij nb nb nb B. Winning van delfstoffen 0 neutraal 0 0 neutraal C. Industrie 5 positief neemt toe D. Energiesector 0 neutraal -1-1 neutraal E. Watermanagement 5 positief -2 1 neutraal F. Bouwnijverheid 140 positief neemt toe G. Groot- en detailhandel -20 negatief neemt toe H. Vervoer en opslag 25 positief -9-2 neemt af I. Horeca 10 positief neemt toe J. Informatie en communicatie 50 positief neemt toe K. Financiële instellingen 125 positief neemt toe L. Onroerend goed sector 10 positief neemt toe M. Advisering en onderzoek 205 positief neemt toe N. Overige zakel. dienstverl. 45 positief neutraal R. Cultuur, sport en recreatie 55 positief neemt toe S. Overige dienstverlening 80 positief neutraal Bron: CBS Statline, 2012 Voor de werkgelegenheid geldt, dat de afstand tot het gemiddelde van vergelijkbare steden al groot was in 2003, namelijk banen. Deze is echter opgelopen naar banen. In bijna alle sectoren neemt de afstand toe, behalve in de Industrie, de Bouw, het Vervoer en bij de Overheid. 18 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 19

11 Tabel B14: Ontwikkeling werkzame personen in Vlaardingen , Vlaardingen vergeleken met het gemiddelde van een aantal steden van gelijke omvang 2. (bron CBS met bewerking EZ gemeente Vlaardingen). mutaties Verschil Verschil Afstand tot Trend intern benchmark benchmark benchmark Vlaardingen Vlaardingen gemeenten Werkzame personen alle sectoren -805 negatief neemt toe A. Landbouw, bosbouw en visserij 27 neutraal neemt licht af B. Winning van delfstoffen nb nb nb C. Industrie -195 negatief neemt licht af D. Energiesector nb nb nb E. Watermanagement nb nb nb F. Bouwnijverheid 191 positief neemt af G. Groot- en detailhandel -79 neutraal neemt toe H. Vervoer en opslag 304 positief neemt af I. Horeca 44 neutraal neemt toe J. Informatie en communicatie 2 neutraal neutraal K. Financiële instellingen -135 negatief neemt toe L. Onroerend goed sector -21 neutraal 63 2 verlies voorsprong M. Advisering en onderzoek 235 positief neemt toe N. Overige zakel. dienstverl negatief neemt toe O. Openbaar bestuur, overheid -135 negatief neemt af P. Onderwijs 10 neutraal neemt toe Q. Gezondheids- en welzijnszorg -631 negatief neemt toe R. Cultuur, sport en recreatie 44 neutraal neemt toe S. Overige dienstverlening -46 neutraal neemt toe Bron: CBS Statline, 2012 het dus vooral hebben van in Vlaardingen zelf nieuw gestarte ondernemingen. Uit het Stads-DNA blijkt echter wel dat het aantal startende bedrijven in Vlaardingen onder het gemiddelde van de benchmarksteden ligt. Er zijn consequent meer vertrekkende bedrijven dan zich vestigende bedrijven in Vlaardingen. Bedrijfsdynamiek en migratie veranderen de samenstelling van de economische structuur van Vlaardingen. Men kan er over de langere termijn uit afleiden of er structurele veranderingen gaande zijn. Het zijn kale cijfers, die een andere Figuur B15: Bedrijvendynamiek in Vlaardingen Bron: Bedrijvenregister Zuid Holland, 2012 lading krijgen als aan de vertrekkende bedrijven een naamkaartje komt te hangen: het Vlietlandziekenhuis, het warenhuis V&D, Damen Shipyard of het RIAGG. In de periode is er sprake geweest van een banencreatie en -vernietiging. De dynamiek heeft zich vooral voorgedaan in de industriesector, overigens met als gevolg wel het grootste banenverlies van ruim banen. Sectoren waarin ook dynamiek te vinden is (in volgorde van grootte): groot- en detailhandel, onderwijs, de zorgsector en ten slotte vervoer en opslag. Deze laatste drie sectoren hebben per saldo de meeste banen opgeleverd. De bedrijvendynamiek over de afgelopen 20 jaar pakt niet gunstig uit voor Vlaardingen. In grafiek B15 zijn het aantal nieuwe bedrijven, opheffingen, nieuwe vestigers van buiten Vlaardingen en het aantal vertrekkende ondernemingen uit Vlaardingen in beeld gebracht. Het aantal nieuwe ondernemingen in Vlaardingen ligt meestal hoger dan het aantal bedrijfsbeëindigingen. En dat verschil neigt toe te nemen, hoewel het aantal opheffingen in 2009 onder invloed van de crisis wel hoog was. Vlaardingen moet 20 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 2 Benchmarkgemeenten: Alphen aan den Rijn, Bergen op Zoom, Gouda, Hoorn, Purmerend, Roosendaal en Schiedam. ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 21

12 beleid van DEEL 3 Europa tot regio ACTIEPLAN 22 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN ECONOMIE VLAARDINGEN 23

13 Deel 3: Beleid van Europa tot regio Alvorens de ambities voor de Vlaardingse economie geformuleerd, is het goed te realiseren dat Vlaardingen een onderdeel van een geheel is. Dat geheel bestaat uit verschillende schalen. Het beleid van die overheden biedt niet alleen beperkingen, maar ook kansen. Wanneer het Vlaardingen lukt om passende doelen te formuleren die aansluiten bij de visies van de verschillende partijen, dan kan Vlaardingen daar veelal ook vruchten van plukken. Europa De EU 2020-strategie is de langetermijnstrategie van de Europese Unie voor een sterke en duurzame economie met veel werkgelegenheid. Deze strategie moet ervoor zorgen dat de Europese economie zich ontwikkelt tot een zeer concurrerende, sociale en groene markteconomie en bouwt voort op de Lissabonstrategie (het actie- en ontwikkelingsplan van en voor de Europese Unie, dat in maart 2000 is aangenomen en een looptijd van tien jaar had. De EU 2020-strategie moet zowel een goede uitweg uit de crisis bieden als ambitieuze structurele hervormingen in gang zetten. Vanuit deze strategie wil Europa investeren in een gezonde en veilige leefomgeving, duurzame landbouw, groener vervoer, veilige en schone energie en efficiënt gebruik van hulpbronnen. Lidstaten en bedrijfsleven moeten sterke verbintenissen op lange termijn aangaan en strategische partnerschappen sluiten. De snellere doorstroming van innoverende producten en diensten naar de markt zal het Europese leiderschap versterken en het economisch herstel versnellen. Met deze opgave in gedachten bundelt de Europese Commissie de middelen voor onderzoek en innovatie in het programma Horizon 2020 ( ). Met een budget van 80 miljard euro wil Brussel de positie van Europa als centre of excellence op het gebied van onderzoek en innovatie versterken. De Commissie wil de inzet van Europese fondsen (waarvan de financiering onder meer via EFRO loopt) sterk in dienst stellen van de Europa 2020-strategie. Dit wil zij doen door scherpe keuzes te maken, waarbij innovatie, MKB en energie topprioriteit hebben. De Europese Commissie wil dat iedere regio aangeeft op welke thema s zij excelleert. Het opstellen van een zogenaamde Smart Specialisation Strategy (S3) is verplicht voor alle regio s die vanaf 2014 met EFROmiddelen willen investeren in innovatie. Voor Vlaardingen geldt dat de provincie Zuid-Holland in Randstadverband werkt aan een S3-strategie. Deze bouwt voort op keuzes die zijn gemaakt binnen de Economische Agenda Zuidvleugel. Hierover leest u verder in dit hoofdstuk meer. Europa wil dat door de gewenste focus meer rendement wordt gehaald uit Europese middelen. Daarnaast wordt verwacht dat in toenemende mate andere instrumenten dan subsidies worden ingezet. Door garanties, leningen en revolverende fondsen kan met elke euro een groter projectvolume worden bereikt. Rijksbeleid Het kabinet wil in het nieuwe bedrijvenbeleid de ondernemer meer ruimte geven. Minder regeldruk en bureaucratie, beter vakonderwijs, meer lastenverlichting voor alle bedrijven, meer durfkapitaal en minder specifieke subsidies, goede digitale en fysieke infrastructuur en beter dienstverlening aan bedrijven. Daarnaast wordt samen met ondernemers en onderzoekers geïnvesteerd in 9 sectoren waarin Nederland sterk is, te weten High Tech Systemen en Materialen, Energie, Creatieve Industrie, Logistiek, Agro & Food, Tuinbouw en Uitgangsmaterialen, Life Sciences and Health, Water en Chemie. De minister van EL&I heeft ondernemers en onderzoekers uit deze sectoren samengebracht in zogenaamde topteams en hen gevraagd om per sector concrete voorstellen te doen die de Nederlandse concurrentiekracht versterken. De definitieve innovatiecontracten zijn in april 2012 vastgelegd. In de contracten staan maatregelen, plannen en afspraken om de 9 topsectoren de komende jaren te versterken Voor elke topsector is een innovatiecontract gemaakt. Aan het roer van de innovatiecontracten staan de zogeheten topteams. Hierin werken onderzoekers, ondernemers en de overheid (de gouden driehoek ) samen. Elke sector heeft zijn eigen topteam. Elk topteam bestaat uit: een innovatieve ondernemer uit het MKB; - een wetenschapper; - een vertegenwoordiger van de overheid; - een boegbeeld uit de sector. 24 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 25

14 Uitvoering van de innovatiecontracten Elk innovatiecontract bevat een mix van maatregelen op de volgende gebieden: - fundamenteel onderzoek (kennis, zoals vergistingtechnologie) - toegepast onderzoek (kunde, zoals onderzoek naar het terugwinnen van warmte uit afvalwater) - valorisatie (kassa, de beschikbare kennis verzilveren zoals het verwarmen van een woonwijk in Sneek door de energie uit toiletwater) Behalve innovatiecontracten hebben de topteams ook human capital agenda s opgesteld. Deze agenda s dienen het onderwijs beter te laten aansluiten op de arbeidsmarkt. In de Nota Ruimte 1 (2006), is de visie van het kabinet op de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland tot 2020 geschetst. De nota onderscheidt vier algemene doelen: 1 Versterking van de internationale concurrentiepositie. 2 Krachtige steden en een vitaal platteland. 3 Borging en ontwikkeling van ruimtelijke waarden. 4 Borging van de veiligheid. Deze nota is in maart 2013 opgevolgd door het vaststellingsbesluit van de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR). De inhoudelijke keuzes en koers van de ontwerp SVIR zijn niet veranderd. Zuidvleugel Het proces binnen de Zuidvleugel liep parallel met de ontwikkeling van het topsectorenbeleid. De bestuurlijke trekkers binnen de Zuidvleugel hebben gezorgd voor een goede aansluiting tussen de regionale en de nationale agenda. De Economische Agenda Zuidvleugel is het uitgangspunt voor de Zuidvleugelpartners voor het bestuurlijke overleg over de topsectoren tussen het Rijk en het landsdeel Zuidwest. Sterke regionale clusters oefenen een sterke aantrekkingskracht uit op buitenlandse bedrijven om zich in Nederland te vestigen. Rijk en regio kunnen elkaar versterken wanneer er een duidelijke taakverdeling is. In de bedrijfslevenbrief heeft het Rijk aangekondigd dat er structureel bestuurlijk overleg zal worden gevoerd tussen Rijk en regio (verdeeld in vijf landsdelen), om onderling af te stemmen over de topsectorenaanpak. Het landsdeel Zuidwest bestaat volgens het Rijk uit de gebieden Zuid-Holland, West-Brabant en Zeeland. Begin 2011 hebben de Zuidvleugelpartners met elkaar afgesproken om aan de hand van het onderzoek van Roland Berger Strategy Consultants een gezamenlijk uitvoeringsprogramma op te stellen, met focus op de periode De provincie heeft dit proces samen met Rotterdam en Den Haag aangestuurd. Zes bestuurlijke trekkers zijn gevraagd om bottom-up, in samenwerking met bedrijfsleven en kennisinstellingen, tot een clustergerichte agenda te komen, bestaande uit prioritaire programma s waarmee sectorale knelpunten worden aangepakt of economische kansen benut. Op de agenda staan alleen programma s waar reeds aantoonbaar (markt)energie in zit. De aanpak heeft geleid tot een overzicht van 50 acties die op het schaalniveau van de Zuidvleugel opgepakt moeten worden en die spelen op de terreinen waar de Zuidvleugel niet goed scoort: ruimte, infrastructuur, innovatie en kennisvalorisatie, onderwijs en arbeidsmarkt, regelgeving en promotie en acquisitie De projecten en acties zijn geclusterd rondom het versterken van de vier economische pijlers in de Zuidvleugel: de transitie van het HIC, de transitie van de Greenports, de ontwikkeling van de kennisas en de groei van de zakelijke dienstverlening in het stedelijk gebied. Het Uitvoeringsprogramma Economische Agenda Zuidvleugel is in november 2011 met steun van alle Zuidvleugelpartners, het georganiseerde bedrijfsleven en kennisinstellingen gepresenteerd en aangeboden aan de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I). Na twee jaar zal het Uitvoeringsprogramma worden geactualiseerd, zodat optimaal kan worden aangesloten bij de nieuwe programmaperiode van de Europese fondsen (o.a. EFRO13) van Provinciaal beleid De provincie kiest met haar partners óók voor het versterken van topsectoren. De regionale insteek is echter clustergericht en erkent en versterkt de relaties tussen topsectoren en locaties. Dit vanuit de overtuiging dat clusters de ideale voedingsbodem zijn voor innovatie en bepalend voor de concurrentiepositie van de topsectoren. De diversiteit van de economie is een belangrijke kracht van Zuid-Holland. Internationale case studies laten zien dat een diverse economische structuur een belangrijk kenmerk is van succesvolle regio s. Een diverse economie is beter bestand tegen conjuncturele schokken en biedt daarnaast mogelijkheden tot kruisbestuiving tussen verschillende economische activiteiten. Deze kruisbestuiving leidt vaak tot innovaties. De groeipotentie van Zuid-Holland is mede daardoor groot. De traditionele dragende economische pijlers in de regio, het Haven-Industrieel Complex (HIC) en de Greenports, ook in 2020 nog steeds verreweg het grootst zullen zijn en bovenal een aanzienlijke groei kunnen realiseren. Deze sectoren zijn, samen met de kennis- en zakelijke dienstensector die geclusterd is rondom de drie universiteiten en de grote steden, van grote waarde voor de Zuid-Hollandse en Nederlandse economie. Het zijn de pijlers onder de regionale economie die bepalend zijn voor de concurrentiekracht. Zuid-Holland behoort ondanks haar krachtige economie niet tot de top van Europese regio s. Dat is zorgelijk, het economische verkeer speelt zich namelijk in toenemende mate in en tussen stedelijke topregio s af. In de internationale concurrentieverhoudingen, met de grootste groei steeds buiten Europa, zal ruimte zijn voor slechts een handvol Europese topregio s. De Europese Commissie zet niet zonder reden sterk in op het versterken van die regio s en sectoren die (in potentie) tot de wereldtop behoren. Deze regio s trekken ook de meeste investeringen en talent naar zich toe. Zuid-Holland bevindt zich momenteel in de subtop. Uit onderzoek blijkt dat Zuid-Holland, naast economische kansen, ook een aantal urgente opgaven en omgevingsspecifieke kenmerken heeft. De regio moet deze opgaven met kracht oppakken om de economische pijlers de vruchtbare voedingsbodem te kunnen geven die zij nodig hebben. Dat wil zeggen dat clusters over voldoende ruimte moeten beschikken om te kunnen groeien, dat werklocaties bereikbaar zijn, dat er voldoende aanbod is van talent, dat energie beschikbaar en betaalbaar is en kapitaal voorhanden. Deze zaken zijn overigens niet alleen van belang voor de sleutelsectoren, maar voor de gehele regionale economie. De provincie wil het tot haar beschikking staande instrumentarium (ruimtelijk, infrastructureel, procesmatig en financieel) inzetten op structuurversterking van de economie. Zo staat geschreven in de beleidsvisie en uitvoeringsstrategie kansen zien en kansen grijpen. De hoofdlijnen van de beleidsvisie en uitvoeringsstrategie rondom de regionale economie, relevant voor Vlaardingen, zijn: 1 Uitvoering van Economische Agenda Zuidvleugel, vertaling naar het takenpakket van de provincie In november 2011 hebben de Zuidvleugelpartners het Uitvoeringsprogramma Economische agenda Zuidvleugel ondertekend, dat de prioritaire opgaven benoemt voor de vier pijlers van de regionale economie. De focus van de provinciale inspanningen daarbij ligt op ruimtelijke, bereikbaarheids, innovatie- en verduurzamingopgaven (waaronder Biobased Economy) binnen drie van die vier economische pijlers: - het Haven Industrieel Complex - de Kennisas - de Greenports - groei van de zakelijke dienstverlening in het stedelijk gebied 2 Afstemmen van vraag en aanbod werklocaties. De afnemende vraag naar werklocaties en een kwantitatieve en kwalitatieve mismatch tussen aanbod van en vraag naar werklocaties noodzaakt in een aantal situaties tot een aanpassing van de huidige plancapaciteit in de ruimtelijke planning van de provincie (PSV) hiervoor. De provincie stopt met het verstrekken van UHB-subsidies voor de herstructurering van bedrijventerreinen. Vlaardingen heeft voor de financiering van de herstructurering van bedrijventerrein Groot Vettenoord gebruik gemaakt van deze subsidieregeling. De planvormingsubsidie blijft wel beschikbaar en daarbij gaat de provincie een instrumentenmix ontwikkelen waarin naast het subsidie-instrument ook revolverende fondsen (zo mogelijk als onderdeel van een regionale ontwikkelingsmaatschappij) een rol spelen, voor zowel innovatie als werklocaties en energie. Het financiële en niet-financiële instrumentarium van de provincie wordt zoveel mogelijk programmatisch ingezet, dat wil zeggen binnen economische pro- 26 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 1 De Nota Ruimte wordt binnen een jaar vervangen door de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte. ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 27

15 gramma s waarin aan de voorkant keuzes zijn gemaakt met regionale partners. Eén van de twee pilotprojecten die de provincie samen met VNO-NCW oppakt is een versnelling en verzakelijking van de herstructurering van Vergulde Hand. Het is van belang op te merken dat bij de beleidsterreinen economie en energie het primaat bij bedrijven en kennisinstellingen ligt. Daar worden de effecten gegenereerd; de overheid stuurt in randvoorwaardelijke zin mee. Dit heeft effect op de rol van de provincie bij verschillende vraagstukken. Deze rol varieert van kaderstellend tot verbindend en implementerend. De specifieke inzet van menskracht en middelen is ondermeer afhankelijk van de problematiek, (in het geval van clustergericht beleid) de ontwikkelingsfase van een cluster, de aan- of afwezigheid van overleg- en uitvoeringsstructuren en de financiële mogelijkheden. Waar kiest de provincie voor: Transitie Havenindustrieel complex Het Haven-industrieel complex (HIC) vormt het economische hart van de provincie en het grootste industriële complex van Europa14. Het behoud van de ijzersterke concurrentiepositie van het HIC is niet alleen een provinciaal, maar zeker ook een (inter)nationaal belang. Het HIC is één van de twee Mainports van Nederland. Het HIC staat echter voor een aantal belangrijke opgaven. De haven zal moeten inspelen op de toename van het goederentransport15 alsook de transitie naar een Biobased Economy. Om ook in de toekomst zijn rol als economische spil van de regio en het land waar te kunnen blijven maken is een expansieve ontwikkelingsstrategie nodig. Het Rotterdamse Havenbedrijf heeft met de Havenvisie 2030 deze noodzakelijke ontwikkelingsstrategie uitgewerkt en verwacht in 20 jaar ruim 1,5 keer zo groot te worden. In relatie tot haar hoofddoelstelling streeft de provincie naar vergroting van de verdiencapaciteiten naar de verduurzaming van het HIC. Ontwikkeling kennisas Zuid-Holland kent een relatief groot aantal locaties waar kennisintensieve bedrijvigheid en kenniswerkers zijn geconcentreerd rondom een universiteit, kennisinstituut of groot bedrijf. Deze locaties vormen samen de kennisas, die loopt van Noordwijk tot Dordrecht. De twee belangrijkste locaties ( parels ) op de kennisas zijn het Leiden Bio Science Park en het Technologisch Innovatief Complex te Delft.18 Naast deze twee campussen kent de kennisas stand alone bedrijvigheid zoals Shell, DSM, Unilever en Esa/Estec in Noordwijk en proeftuinen, zoals het Improvement Center voor de greenport in Bleiswijk. De ontwikkeling van de kennisas en meer specifiek van campussen is vooral voorwaardenscheppend. Campussen hebben een gunstige invloed op de uitwisseling van kennis, mensen en middelen en vergroten het innoverende vermogen van actoren (bedrijven) op de campus. Campussen zijn een broedplaats voor de ontwikkeling van kennisintensieve bedrijvigheid. De andere locaties op de kennisas kunnen hiervan profiteren. De twee campussen in Zuid-Holland hebben een focus op rode biotechnologie (Leiden) en op Clean Technology (Delft). Kennis en innovatieve toepassingen die hier worden ontwikkeld kunnen worden toegepast in sterke clusters als het HIC en de Greenports. In relatie tot haar doelstelling streeft de provincie naar een innovatieve en kennisgedreven economie, die mee kan spelen op Europese schaal. Werklocaties: ruimte voor economische dynamiek In relatie tot haar doelstelling streeft de provincie naar de beschikbaarheid van voldoende (niet te veel maar ook niet te weinig) werklocaties van de juiste kwaliteit. De huidige economische situatie leidt tot een afname van de vraag naar kwantitatieve ruimte voor werklocaties (bedrijventerreinen, kantoorlocaties en fysieke detailhandelsvestigingen). Greenports De Greenports in Zuid-Holland hebben een toegevoegde waarde en werkgelegenheid die vergelijkbaar is met de mainports Rotterdam en Schiphol. Om ook in de toekomst concurrerend te blijven is de opgave voor het cluster om meer te doen met dezelfde hoeveelheid ruimte en met minder energie en water. De provincie richt zich op dit transitieproces. Deze transitie betekent voor de greenports verduurzaming en logistieke optimalisatie en meegaan naar een biobased economy. De provincie zet haar rol en taken in om bij te dragen aan dit proces. Dit doet ze door het realiseren van een goede bereikbaarheid en ontsluiting voor de greenportgebieden. Stadsregio / Metropoolregio In de Regionale Strategische Agenda (RSA) is de verbreding en versterking van de economische structuur de centrale opgave van de stadsregio Rotterdam. Ook in een periode van onzekerheden en voortdurende ontwikkelingen in de wereld om ons heen, erkent de stadsregio Rotterdam de huidige verantwoordelijkheid om te werken aan de regionale concurrentiepositie. Het uitvoeringsprogramma Economie voorziet in daadkrachtige bijdragen aan die opgave. Het uitvoeringsprogramma heeft zeven meerjarige hoofdopgaven: 1 Versterken van sterke economische clusters. 2 Samenhangende internationale promotie en acquisitie. 3 Kwaliteitsverbetering gemeentelijke dienstverlening. 4 Regionalisering van de kantorenmarkt. 5 Daadkrachtige ontwikkeling en herstructurering van bedrijventerreinen. 6 Hernieuwde visie op detailhandel. 7 Meer kennis van de economische structuur. 1. Versterken van sterke economische clusters In de meeste recente economische beschouwingen heeft het versterken van sterke economische clusters prioriteit bij het profileren van een regio. Dit is ook terug te zien in de economische agenda van de Zuidvleugel en de economische onderdelen van de agenda voor de Metropoolregio. In de regionale economie van de stadsregio Rotterdam zijn daarbij drie hoofdgroepen te onderscheiden die ook door het kabinet zijn aangewezen als dragers van de Nederlandse economie; een mainport en greenport met een internationaal werkveld en een binnenstedelijke brainport met een accent op zakelijke en kennisintensieve dienstverlening die nationaal en internationaal opereert. De mainport, brainport en greenport hebben veel onderlinge relaties. De stadsregio Rotterdam ziet vooral kansen in het verduurzamen van de economie en de kruisbestuiving tussen deze sectoren. Cruciaal daarbij is het bouwen en benutten van netwerken tussen sectoren en tussen ondernemers, onderwijs en overheid. Zo doorsnijdt de zakelijke dienstverlening de mainport en de greenport met juridische, financiële en kennisintensieve ondersteuning. Een tweede doorsnijdend thema is Clean- Tech. CleanTech is een verzamelnaam voor allerhande technologieën gericht op het integreren van duurzaamheid in producten en diensten. De stadsregio Rotterdam vindt het belangrijk dat de regionale economie wordt verstevigd en dat er een scherp internationaal profiel ontstaat. Daarom zal de stadsregio Rotterdam naast intensieve betrokkenheid bij bedrijventerreinen en de regionale kantorenmarkt, ook alert zijn op ontwikkelingen binnen de genoemde sterke clusters en acties oppakken die gericht zijn op specifieke sectoren. De stadsregio Rotterdam ziet bijvoorbeeld kansen in innovatie gericht op het verduurzamen van de economie en de kruisbestuiving tussen sectoren. Voor deze hoofdopgave zal de stadsregio zich voornamelijk bezighouden met het formuleren van duurzame clusterversterkende maatregelen voor de stadsregio Rotterdam, met een optimale afstemming met de gemeente Rotterdam en de economische agenda Zuidvleugel. 28 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 29

16 2. Samenhangende internationale promotie en acquisitie Nederland staat ondanks vestigingsvoordelen en handelsgeest binnen Europa op de tiende plaats in het aantrekken van buitenlandse investeringen (2008). Op wereldniveau scoren we zelfs nog een stuk slechter. Onvoldoende aandacht voor internationale acquisitie kan leiden tot het verslechteren van de internationale concurrentiepositie. De stadsregio Rotterdam vindt het daarom belangrijk een steviger internationaal profiel op te stellen. Voor het aantrekken van buitenlandse bedrijven en buitenlandse investeringen is kwalitatieve hoogwaardige dienstverlening aan potentiële investeerders een belangrijke onderscheidende factor. Om die reden heeft de gemeente Rotterdam in 2009 de Rotterdam Investment Agency (RIA) opgericht. In 2011 zal de RIA de regionale dimensie steviger opnemen in haar activiteiten. De stadsregio Rotterdam ondersteunt de RIA de komende jaren in het verstevigen van de internationale positie van de Rotterdam Area. 3. Kwaliteitsverbetering gemeentelijke dienstverlening Een goed functionerende overheid draagt bij aan de economische groei. Daarom is er een tendens om de lastendruk voor ondernemers te verminderen door stroomlijning van wet- en regelgeving, de samenwerking tussen overheidsinstellingen te bevorderen en meer gebruik te maken van digitale technieken. De dienstverlening aan ondernemers door regiogemeenten afzonderlijk beïnvloedt het regionale ondernemingsklimaat als geheel, en beïnvloedt de vitaliteit van de regionale economie. Daarom levert de stadsregio Rotterdam een bijdrage aan de regionale kwaliteitsverbetering van de dienstverlening aan ondernemers, onder andere door het optimaliseren van de dienstverlening aan ondernemers inzake ontwikkelmogelijkheden, vergunningen en verplichtingen. 4. Regionalisering van de kantorenmarkt De kantorenmarkt in Nederland is te ruim. Het aanbod- en opnameniveau liggen ver uit elkaar en het is de verwachting dat dit de komende jaren niet zal veranderen. Op dit moment is de leegstand in de stadsregio Rotterdam weliswaar lager dan het Nederlands gemiddelde (circa 15 procent), maar met 11,2 procent van de totale voorraad toch hoog. Daarnaast is de plancapaciteit op de kantorenlocaties van Rotterdam, Capelle aan den IJssel, Schiedam en Vlaardingen hoger dan de verwachte nieuwbouwbehoefte aan kantoren. De oorzaak hiervan is enerzijds onvoldoende regie op de kantorenmarkt, waardoor er te veel plannen zijn op te veel plekken. Daarnaast zal ook de verwachte vraag naar kantoren verder inzakken vanwege de afvlakkende werkgelegenheidsgroei, de concentratie van kantooractiviteiten en flexibel werken. Dit alles vraagt om meer regie op de kantorenmarkt. De stadsregio Rotterdam heeft een regionaal kantorenprogramma opgesteld. Daarin wordt meegenomen het wegwerken van overprogrammering, een betere marktverhouding vraag en aanbod en duidelijkheid naar investerende partijen. Het regionaal kantorenprogramma moet voorkomen dat alsnog teveel kantoren worden gebouwd buiten de knooppunten door een reductie van de planologische voorraad. Daarnaast wordt ingezet op het bepalen van de meest effectieve betrokkenheid van de stadsregio Rotterdam bij het besparen van ruimte, het stimuleren van hergebruik en het normaliseren van de kantorenmarkt, kortom een strategische betrokkenheid bij de leegstandsaanpak. De stadsregio streeft naar een gezonde kantorenmarkt op knooppunten. 5. Daadkrachtige ontwikkeling en herstructurering van bedrijventerreinen. Bedrijventerreinen houden de motor van de B.V. Nederland draaiend. Circa een derde van de werkgelegenheid in Nederland vindt plaats op bedrijventerreinen en inmiddels richten de meest inspanningen van de overheid zich op de herstructurering van bestaande terreinen, waardoor naast de overheid ook marktpartijen en eindgebruikers steeds meer aan zet zijn. Aansluitend op andere constateringen in het uitvoeringsprogramma economie is de beschikbaarheid van bedrijventerreinen niet langer alleen een lokale aangelegenheid, maar voorzien deze werklocaties in een regionale vraag. Daarbij is duurzaamheid een kernbegrip voor ontwikkeling en onderhoud van bedrijventerreinen, waarbij aansluiting wordt gezocht met de Regionale Klimaatagenda. De stadsregio Rotterdam streeft naar een duurzame economische groei in de regio en heeft geconstateerd dat daarvoor nog een forse inzet nodig is op de herstructurering van bestaande en de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen. De stadsregio Rotterdam voert daarvoor een eenduidig en gedragen regionaal programma waarin de verschillende behoefteramingen, het aanbod en de samenhang met andere beleidsontwikkelingen zijn verwerkt. Daarmee wordt de realisatie van de duurzame herstructurering van geprioriteerde bedrijventerreinen zeker gesteld. 6. Hernieuwde visie op detailhandel Een goede stedelijke regio heeft een attractieve leefomgeving die vitaliteit uitstraalt. Daarmee kunnen bewoners worden vastgehouden en nieuwe bewoners worden aangetrokken. Aantrekkelijke stadscentra en hoogwaardige detailhandel dragen daaraan bij. De stadsregio Rotterdam levert daar een bijdrage aan vanuit een eigen visie op detailhandel, gericht op een vitale en consumptief aantrekkelijke regio. Daarnaast adviseert het REO (regionaal economisch overleg) aan de provincie Zuid-Holland als een gemeente een nieuw bestemmingsplan wil voorleggen waarin veel detailhandel is opgenomen, of overweegt toestemming te verlenen voor de vestiging van een grootschalige voorziening. Hiervoor zijn in de Structuurvisie Retail en Leisure van de stadsregio Rotterdam (2003) regionale afspraken geformuleerd, waardoor een consistente beoordeling mogelijk is van zaken zoals intensief grondgebruik, marktimpact en nieuwe winkelformules. In 2011 zal de stadsregio Rotterdam de structuurvisie actualiseren waarin ook aandacht wordt besteed aan relevante ontwikkelingen en kansen. 7. Meer kennis van de economische structuur Om de verschillende opgaven en daarbij behorende acties binnen het uitvoeringsprogramma Economie effectief te kunnen sturen zorgt de stadsregio voor een goede monitoring en prognoses en zicht op de invloed van andere economische agenda s en aanpalende beleidsterreinen op de regionale economie. De stadsregio verbreedt daarvoor het Rotterdamse instrument Navigator Werklocaties naar een Regionale Navigator Werklocaties om vraag en aanbod te volgen en in acties te vertalen. Daarmee streeft de stadsregio naar een samenhangende structuur die het REO voedt met meer kennis van de regionale economie. 30 ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN ACTIEPLAN ECONOMIE VLAARDINGEN 31