Hoofdstuk Hoofdstuk Jaarverslag

Transcriptie

1 Hoofdstuk Jaarverslag

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk Voorwoord Voorwoord 3 Ledenmutaties 4 Bestuur en algemeen bestuur 6 Kerncijfers bouw Actieplan Vernieuwend Verbinden 12 Belangenbehartiging 16 Regio Noord 37 Regio Oost 43 Regio Zuid 46 Regio Randstad Noord 48 Regio Randstad Zuid 50 Brancheontwikkeling 53 Secties 66 Ledenservice 72 Ledenvoordelen 74 Communicatie 76 Jong Bouwend Nederland 78 Vakgroepen 80 Afdelingen 96 Stichting Sociale Bemiddeling 103 KOB & Examens 104 BouwGarant en Klantgericht Bouwen 106 Een jaar om niet snel te vergeten Namens het bestuur van Bouwend Nederland bieden wij u hierbij het jaarverslag 2013 aan. U vindt hierin een overzicht van de initiatieven en activiteiten die op de drie kerntaken belangenbehartiging, brancheontwikkeling en ledenservice ondernomen zijn. Aangevuld met andere relevante informatie, waar de sector, de vereniging en de leden in het verslagjaar mee te maken kregen. Wij kijken helaas opnieuw terug op een jaar waarin de crisis diepe sporen trok in de bedrijfstak. Het aantal faillissementen, vrijwillige bedrijfsbeëindigingen en ontslagen door noodzakelijke reorganisaties was weer hoog. Ook Bouwend Nederland nam verdere stappen om de kosten van de werkorganisatie terug te brengen. De moeilijke situatie waarin de sector nu al zo lang verkeert leidde tot het besluit om een actieplan op te stellen onder de naam Vernieuwend Verbinden. In het plan werden vijf doelstellingen opgenomen die met gerichte acties gerealiseerd moeten worden. De vijf doelen zijn: Werken aan een helder beeld wat de vereniging voor de leden doet en kan doen; Het doorvoeren van een vereenvoudigde verenigingsstructuur; Het verhogen van de efficiency en het bereiken van lagere collectieve lasten; Zorg dragen voor een herkenbare belangenbehartiging samen met de leden; En werken aan branche- en kennisontwikkeling op (nieuwe) markten. Het plan is besproken in besturen en ledenvergaderingen en zal in 2014 voorzien van verzamelde inbreng uit de vereniging verder worden uitgerold. In het verslagjaar trad een aantal bestuursleden met een lange staat van dienst terug en nieuwe bestuursleden namen hun plaats in. Ook voorzitter Elco Brinkman nam afscheid na 18 jaar het boegbeeld te zijn geweest van de sector. Hij is opgevolgd door Maxime Verhagen die de maanden erna onder meer benutte om uitgebreid kennis te maken en van gedachten te wisselen met de (bestuurs)leden. Medio mei werd door alle betrokken werkgeversorganisaties de CAO voor de Bouwnijverheid opgezegd. Voor de nieuwe wordt gekoerst op een concurrerende en toekomstbestendige cao. In december is onderhandeld over een tussencao. Grote zorg is er over de terugloop van het aantal vakmensen onder de CAO voor de Bouwnijverheid. In vier jaar tijd viel een derde van de mensen die onder deze cao vielen weg. Dat er grote zorgen zijn in de sector bleek ook uit de ruim vragen die Bouwend Nederland Advies van de leden kreeg. Het is daarom goed dat de intensieve lobby van Bouwend Nederland ervoor heeft gezorgd dat het lage BTW-tarief verlengd is. Bouwend Nederland werkte ook intensief aan het imago met inzet van De Bouw maakt het campagne die via de radio en de gedrukte media te volgen was. De Dag van de Bouw werd weer een groot succes met 231 openstellingen en ruim bezoekers. 3

3 Ledenmutaties In 2013 is het ledenaantal van Bouwend Nederland met 2% afgenomen. Het percentage is gering omdat vorig jaar 78 OBN-leden zich bij Bouwend Nederland hebben aangesloten. De terugloop is voornamelijk toe te schrijven aan het aantal faillissementen en opzeggingen. Bij de opzeggingen is het aantal bedrijfsbeëindigingen het grootste percentage. Mutaties 2013 Faillissementen per sectie Aantal Bouw Klein Bouw Midden Bouw Middelgroot Bouw Groot Infra Klein Infra Midden Infra Groot Nieuwe leden Faillissementen Opzeggingen Totaal Opzeggingen 2013 Faillissementen per regio Bedrijfsbeëindigingen Royementen Ontevreden Overige Totaal 39,2% 19,6% 6,9% 34,3% 100% Aantal *De overige opzeggingen bestaan uit: fusies, overnames pensioengerechtigde leeftijd etc. Regio Noord Regio Oost Regio Randstad Noord Regio Randstad Zuid Regio Zuid Aantal leden per 1 januari 2014 Bouw Klein 1794 Bouw Midden 651 Bouw Middengroot 153 Bouw Groot 55 Totaal Bouw Infra Klein Infra Midden Infra Groot Totaal Infra Totaal Opzeggingen per regio Per 1 januari 2014 zijn 7 nieuwe leden bij Bouwend Nederland ingeschreven. Na 1 juli 2013 hebben 3 bedrijven aangeven het lidmaatschap per 31 december 2014 te beëindigen. Nieuwe leden per regio 60 Aantal Regio Noord Regio Oost Regio Randstad Noord Regio Randstad Zuid Regio Zuid Aantal Regio Noord Regio Oost Regio Randstad Noord Regio Randstad Zuid Regio Zuid

4 Bestuur en algemeen bestuur per 31 december 2013 M.J.M. Verhagen, Bouwend Nederland opvolger H.J. van der Kamp KWS Infra B.V. Infra Groot opvolger M.J. Poots-Bijl, voorzitter L.C. Brinkman per Koninklijke Volker Wessels 1 juli 2013 Stevin N.V. Bestuur H.W.J. Bol, vicevoorzitter BAM Utiliteitsbouw B.V. Bouw Groot J.H. Kets SBB Bouwgroep B.V. Regio Randstad Noord F. Kingma Bouwbedrijf Kingma V.O.F. Bouw Klein opvolger T. Brouwer per , Driebergse Weg- en Waterbouw A.W.J. Borst A.C. Borst Bouw B.V. Bouw Midden M.J. Cornel, penningmeester Bouwbedrijf Cornel B.V. Bouw Klein opvolger N.J. van Til per 1 april 2013 B. van Kessel Van Kessel Wegenbouw B.V. Infra Klein opvolger A. Voogt per 1 januari 2013 M. Smitt Strukton Civiel B.V. Infra Groot D.J. Verhoeven Bramer Beheer en Exploitatie Maatschappij B.V. Bouw Middelgroot opvolger G.J.P. Bot per 1 augustus 2013 T.C. de Wit Aannemers- en Wegenbouwbedrijf Versluys en Zoon B.V. Infra Midden Algemeen bestuur P.G.M. Backx Heijmans Wegen B.V. Regio Zuid H. Beerda Oosterhof Holman Infra B.V. Infra Midden A. Burger QBuild Reco Herstel B.V. Bouw Middelgroot opvolger A.J.J. Blijleven per , Vink + Veenman B.V. F.C. Castricum Beton Bouw Nederland Bouw Midden Y. Kiontke, BAM Wegen Regio West toehoorder JBN R.C.M. Knipscheer Knipscheer Infrastructuur Infra Klein P.A. Koenders Koenders Totaalbouw B.V. Bouw Klein J.A. Kruijt Mourik Groot-Ammers B.V. Infra Midden R. van Laar Aannemersbedrijf Roseboom B.V. Infra Midden E.F. Mulders Aannemingsbedrijf QUALM B.V. Infra Klein J.C. van Nijen Ballast Nedam Infra B.V. Regio Oost W. Prins Prins Bouw B.V. Bouw Middelgroot opvolger R. Hofsté per , Hegeman Bouw Vriezenveen B.V. M. Schurg Aannemingsbedrijf H. Schurg B.V. Bouw Klein J.P.Th.M. Siep Regio Oost J.G.M. van der BV Aannemingsbedrijf Infra Klein Steen Gebr. Van der Steen K.W. Talsma Dura Vermeer Divisie Infra B.V. Bouw Groot D. van der Werff Van der Werff Groep B.V. Regio Randstad Zuid R.F.W. Cobben Mokveld Bouw & Onderhoud B.V. Bouw Midden R.P. van Wingerden Koninklijke BAM Groep N.V. Infra Groot H.W. van Eck Aannemersbedrijf Jongen Venlo B.V. Bouw Middelgroot vacature J. Feenstra Jorritsma Bouw B.V. Regio Noord H. Geertman Huybregts Relou Groep B.V. Regio Zuid opvolger P.L. Rijk per , Bouwbedrijf C.J. Rijk B.V. M. Gibbon Bouwbedrijf D. de Graaf B.V. Bouw Midden H. Hartmans Jac. Knol GWW B.V. Regio Noord P.J. Heijboer J.P. van Eesteren B.V. Bouw Groot opvolger D. Sperling per , TBI Holdings B.V. M.J.J. Heijmans Heijmans PPP Infra Groot G.H. Hulsebosch GP Groot infra en engineering B.V. Regio Randstad Noord opvolger J.H.N. Beentjes per , Beentjes B.V. Bestuur Bouwend Nederland Van links naar rechts: M.J. Cornel M. Smitt H.W.J. Bol A.W.J. Borst M.J.M. Verhagen B. van Kessel T.C. de Wit D.J. Verhoeven 6 7

5 Mutaties in bestuur en algemeen bestuur Bestuur Algemeen bestuur L.C. Brinkman Medio 2013 nam Elco Brinkman na 18 jaar boegbeeld te zijn geweest van de bouw- en infrasector afscheid als voorzitter. Bouwend Nederland is hem zeer veel dank verschuldigd voor zijn tomeloze inzet voor de sector, de vereniging en de leden. Hij was de drijvende kracht die ervoor gezorgd heeft dat na decennia van gesprekken bouw- en infrabedrijven onderdak vonden in een gezamenlijke werkgeversvereniging. Vanwege zijn enorme netwerk en persoonlijkheid bleef geen deur gesloten waardoor optimale belangenbehartiging mogelijk werd op landelijk, regionaal en lokaal niveau. Die slagkracht openbaarde zich in goede en minder goede tijden waaronder de parlementaire enquête en de diepe crisis die de sector doormaakte. Hij werd opgevolgd door Maxime Verhagen. - J.H.N. Beentjes, opgevolgd door G.H. Hulsebosch namens regio Randstad Noord - A.J.J. Blijleven, opgevolgd door A. Burger namens sectie Bouw Middelgroot - T. Brouwer, opgevolgd door J.H. Kets namens regio Randstad Noord - R. Hofsté, opgevolgd door W. Prins namens sectie Bouw Middelgroot - M.J. Poots-Bijl, opgevolgd door H.J. van der Kamp namens sectie Infra Groot - P.L. Rijk, opgevolgd door H. Geertman namens regio Zuid - D. Sperling, opvolgd door P.J. Heijboer namens sectie Bouw Groot A. Voogt In februari 2013 trad Adri Voogt terug als bestuurslid en werd opgevolgd door Barend van Kessel (Van Kessel Wegenbouw BV). Adri Voogt was de vertegenwoordiger van Infra Klein in het bestuur. Hij was al actief bij de voorgangers van Bouwend Nederland (VAGWW en Vianed). Vanaf de start van Bouwend Nederland maakte hij deel uit van het landelijk bestuur. Hij heeft zich altijd sterk gemaakt voor de belangen van de infrabedrijven binnen de vereniging. Daarnaast ging zijn belangstelling en aandacht vooral uit naar het opleiden van jongeren voor de sector. Zo is hij namens Bouwend Nederland nog steeds lid van de Raad van Toezicht van het SOMA College in Harderwijk en bestuurslid van Fundeon. Ook is hij bestuurslid van de Raad van Arbitrage voor de Bouw en arbiter. N.J. van Til In juni 2013 is Nico van Til teruggetreden als bestuurslid en penningmeester en opgevolgd door Marten Cornel (Bouwbedrijf Cornel BV). Nico van Til was de vertegenwoordiger van Bouw Klein in het bestuur. In 2013 was hij 25 jaar bestuurlijk actief voor Bouwend Nederland en diens rechtsvoorgangers NVOB en BouwNed. Nico van Til heeft zeer veel bestuurlijke functies bekleed binnen deze verenigingen. Daarnaast was hij was cao-onderhandelaar, voorzitter van het O&O-fonds en andere paritaire bedrijfstakfondsen. Hij stond bekend als een harde maar zeer gerespecteerde onderhandelaar, niet in de laatste plaats vanwege zijn grote kennis van alle cao-dossiers. G.J.P. Bot In september 2013 trad Gem Bot terug als bestuurslid en werd opgevolgd door Dick Verhoeven (Bramer Beheer BV). Gem Bot is zeer veel jaren bestuurlijk actief geweest binnen Bouwend Nederland en haar rechtsvoorgangers NVOB en BouwNed. Hij was een rustig en aimabel bestuurder die goed kon luisteren en op zijn tijd zijn mening gaf. Namens Bouwend Nederland was hij de afgelopen jaren bestuurslid van BPF Bouw, het bedrijfstakpensioenfonds. Een zware bestuurlijke functie die veel deskundigheid vraagt. 8 9

6 Kerncijfers bouw 2013 Productie - Geraamd productievolume bouwnijverheid (prijsniveau 2012): 50,35 miljard in Dit is een daling van 4,5% vergeleken met het jaar daarvoor. Voor 2014 verwacht het EIB een verdere productiedaling van 0,5%. - Productievolume B&U: 36,50 miljard ( 20,10 miljard woningbouw en 16,40 miljard utiliteitsbouw). Productievolume GWW: 13,85 miljard. - Ongeveer 5% van het bruto binnenlands product (bbp) wordt door de bouwnijverheid gerealiseerd. Circa 55% van het investeringsvolume in Nederland is bouwgerelateerd. Bedrijven - Aantal bedrijven in de bouwnijverheid1 (1 januari 2013): , waarvan behoren tot het kleinbedrijf (tot 10 werkzame personen). Bijna één op de tien ondernemingen in ons land wordt gerekend tot de bedrijfstak bouwnijverheid. - In bedrijven in de bouwnijverheid is slechts één persoon werkzaam (ZZP). - Van alle bedrijven in Nederland waar maar één persoon werkzaam is, behoort bijna 12% tot de bedrijfstak bouwnijverheid. - Ondernemers in de bouwnijverheid vrezen voor 2014 voor een nog verdergaande krimp in de werkgelegenheid in hun bedrijf. Per saldo voorziet bijna 42% van de bedrijven een kleiner personeelsbestand. Daarmee is de bouwnijverheid nauwelijks optimistischer gestemd in vergelijking met een jaar eerder. Voor 2013 verwachtte per saldo bijna 44% van de bedrijven met minder personeel toe te kunnen. In Nederland wonen 16,8 miljoenen mensen ofwel 498 personen per km 2. Er staan momenteel 7,45 mln woningen en 1,07 mln andere gebouwen in ons land. Daarnaast hebben we km aan wegen, km aan spoorwegen, km aan vaarwegen. Ook ligt er ruim 1,7 miljoen kilometer aan telefoonlijnen en leidingen onder de grond. Faillissementen - In 2013 zijn ruim bedrijven (inclusief eenmanszaken) in de bedrijfstak bouwnijverheid failliet gegaan. Dat is bijna 9% - ruim 130 bedrijven - meer dan een jaar eerder. Van de faillissementen in de bedrijfstak heeft 17,5% betrekking op eenmanszaken. Werkgelegenheid - Aantal werkzame personen in de bouwnijverheid (3e kwartaal 2013): , waarvan werknemers (d.w.z. personen in loondienst), zelfstandigen (grotendeels ZZP ers). Daarnaast nog eens circa uitzendkrachten/gedetacheerden. - Aantal werknemers vallend onder de CAO voor de Bouwnijverheid: per 1 januari teruglopend tot ( bouwplaats en UTA) aan het eind van het jaar. Vooruitzichten - Eind 2013 voorziet per saldo een kwart van de ondernemers in de bouwnijverheid dat de omzet in 2014 verder zal terugvallen. Daarmee is de stemming in de bedrijfstak in 2013 wel verbeterd. Eind 2012 dacht per saldo nog ruim 60% van de ondernemers dat de omzet in 2013 zou krimpen

7 Actieplan Vernieuwend Verbinden In het verslagjaar is het Actieplan Vernieuwend Verbinden verschenen en besproken in zowel de besturen als de ledenvergaderingen. De reden om het plan op te stellen zijn de moeilijke tijden die de sector doormaakt. En de sporen die daardoor getrokken worden in de vereniging. De leden letten extra op de kosten die zij maken en kijken in die zin ook naar de baten en lasten van het lidmaatschap van Bouwend Nederland. Daarbij is ook kritiek te horen. De vereniging is complex. Men weet niet altijd wat waar gebeurt en hoe er invloed kan worden uitgeoefend. De verbondenheid met de vereniging is voor verbetering vatbaar. Bouwend Nederland moet meer ieders club worden. Het bestuur en algemeen bestuur zijn zich zeer bewust van de situatie en hebben het Actieplan Vernieuwend Verbinden opgesteld. Voorzitter Maxime Verhagen: De leden en Bouwend Nederland; dat moet altijd wij zijn. Daar ligt onze voornaamste opgave. Bouwend Nederland moet meer van en voor de leden worden. De vereniging bestaat immers uitsluitend bij de gratie van onze leden. In plaats van top down moet weer meer bottom up worden bepaald waarmee Bouwend Nederland aan de slag gaat. Doelstellingen - Helder beeld wat de vereniging voor de leden doet en kan doen - Vereenvoudiging van de verenigingsstructuur - Verhoging van de efficiency en lagere collectieve lasten - Herkenbare belangenbehartiging samen met de leden - Branche- en kennisontwikkeling gericht op (nieuwe) markten. zoals het benoemen van bestuursleden. Wel kunnen secties, als zij dat willen, optreden als klankbord voor hun achterban op het gebied van brancheontwikkeling. Verder wordt er met kracht en voortvarendheid gewerkt aan het opschalen en professionaliseren van de afdelingen. Het streven is om uiteindelijk circa 25 afdelingen binnen Bouwend Nederland operationeel te hebben. Over twee jaar wordt de stand van zaken opnieuw bekeken. De jongeren zullen intensiever worden betrokken bij de activiteiten van de vereniging. Hoe dat gerealiseerd gaat worden is nog onderdeel van discussie. Wel is al besloten om jongeren te vragen deel te nemen in het landelijk bestuur en de regiobesturen. Verhoging efficiency en lagere collectieve lasten: Er wordt gehoor gegeven aan de opmerkingen over de contributieheffing. De heffing over een omzet boven 200 miljoen wordt afgevlakt. Dit past beter bij de huidige markt. Het bureau van Bouwend Nederland zal de komende drie jaar met 15 fte worden afgeslankt en er zullen nieuwe huurders voor leegstaande ruimten in het Bouwhuis worden gezocht. Er wordt hard gewerkt aan een moderne en flexibele cao en een efficiënte en hoogwaardige opleidingsstructuur tegen lagere kosten voor bouwbedrijven. De inzet is om te komen tot een halvering van de premies die u betaalt aan bijvoorbeeld het O&O-fonds. Er zijn acties geformuleerd om deze doelstellingen te realiseren. Alle doelstellingen en acties zijn na te lezen op: Helder aanbod: Bouwend Nederland vindt het belangrijk dat u als lid goed weet wat zij te bieden heeft. Niet ieder lid vindt hetzelfde belangrijk. Voor de een is dat informatie en advies, voor de ander zijn dat de ledenvoordelen of de lobby van Bouwend Nederland. Er wordt nog duidelijker gemaakt wat u van Bouwend Nederland mag verwachten. En u krijgt handreikingen hoe u een bijdrage kunt leveren aan de vereniging. Want Bouwend Nederland ben je tenslotte met elkaar. Vereenvoudiging verenigingsstructuur: Om de verenigingsstructuur te vereenvoudigen, gaat de kerntaak brancheontwikkeling weg bij de secties. Brancheontwikkeling staat voor de ondersteuning die Bouwend Nederland op heel veel terreinen biedt voor uw bedrijfsvoering. Deze kerntaak krijgt een nieuwe vormgeving. De secties leggen zich voortaan weer toe op hun statutair bepaalde taken,

8 Actieplan Vernieuwend Verbinden Herkenbare belangenbehartiging samen met de leden: Er is een nieuwe communicatiestrategie in de maak. Onze meningen, visies en standpunten zullen in scherpere bewoordingen te horen en te zien zijn. Om uw stem nadrukkelijker te kunnen horen en u meer invloed te geven worden er (in)formele ledenpanels in het leven geroepen bij actuele lobbytrajecten. Branche- en kennisontwikkeling gericht op (nieuwe) markten: De vakgroepen vullen de kerntaak brancheontwikkeling voor de infra in. En voor de bouwbedrijven en de infrabedrijven die niet bij een vakgroep horen, wordt deze kerntaak thematisch en per regio ingevuld. Voor actuele onderwerpen op het gebied van brancheontwikkeling komen er (in)formele ad hoc ledenpanels als klankbord. Reacties op het Actieplan In het najaar is het Actieplan Vernieuwend Verbinden besproken in de besturen en ledenvergaderingen van de regio s, secties, vakgroepen, infraplatforms, Jong Bouwend Nederland en in veel afdelingen. Hieronder een impressie van de reacties in regio s, secties en vakgroepen. Regio ledenvergaderingen Vanuit de regio s is er een redelijk eenduidig geluid. Men is over het algemeen positief tot neutraal over het Actieplan. De regiobesturen willen zelf actief aan de slag met het Actieplan. De afdelingen voelen zich nog teveel apart staan en pleiten voor meer samenwerking, betere informatie-uitwisseling, en kortere lijnen met het regiobestuur. De wil om op te schalen is bij veel afdelingen aanwezig. Jongeren actiever betrekken bij de vereniging en dus ook de bij de afdelingen vinden zij positief. Om leden in contact te brengen met bijvoorbeeld klantengroepen, opdrachtgevers en leveranciers worden er aanvullende externe netwerken van stakeholders opgezet. Een actieplan met ambities - Bouwend Nederland is een sterke en ondernemende vereniging, met een ondernemende cultuur. Een vereniging, waar leden zich mee verbonden voelen, omdat de acties en diensten herkenbaar zijn. Een vereniging waar leden, die dat wensen, actief bij betrokken zijn en invloed op kunnen uitoefenen. - De activiteiten zijn marktgericht en de vereniging levert maatwerk voor leden(groepen). - Jongere ondernemers en talenten in de bouw herkennen zich in de open en moderne communicatie. - Leden krijgen value for money en de vereniging legt focus op dat wat echt van belang is voor de sector. Planning en voortgang van het Actieplan Het is de bedoeling om alle acties uiterlijk op 1 juli 2014 af te ronden dan wel dat zij in gang zijn gezet. In het tweede deel van het verslagjaar vond een groot aantal bijeenkomsten met de leden plaats om het Actieplan met hen te bespreken. De leden worden ook via de andere media van Bouwend Nederland op de hoogte gehouden van de voortgang van het Actieplan. De toon in de communicatie mag scherper. Maar wel zodanig dat de vereniging met de politiek in gesprek kan blijven. Sectie ledenvergaderingen Ook de secties zijn positief tot neutraal t.a.v. het Actieplan. De meeste secties geven duidelijk aan dat de toekomstige rol nog onduidelijk is, maar er voor open te staan om hier constructief over mee te denken. De secties zijn het eens dat activiteiten dicht bij de leden moeten liggen en meer marktgericht moeten zijn. Zij zien in dat de verenigingstructuur voor infra anders is ingericht dan voor bouw. De secties zijn er niet allemaal van overtuigd dat het weghalen van de brancheontwikkelingstaak bij de secties een betere oplossing is. Veel hangt af hoe dit dan wel wordt ingevuld. De secties willen invloed houden op de agendering en programmering van brancheontwikkeling. Vakgroep ledenvergaderingen De vakgroepen zijn positief en kritisch. De prominentere rol van de vakgroep in de brancheontwikkeling valt goed, evenals het beter betrekken van de jongeren, meer samenwerking tussen de vakgroepen en het aanbieden van meer marktgerichte activiteiten. Een aantal vakgroepen is kritisch ten aanzien van hun positie binnen de vereniging. Voorlopige eindconclusie Bestuur en algemeen bestuur hebben geconstateerd dat het Actieplan neutraal tot positief is ontvangen met hier en daar kritische geluiden. Bovenstaande geeft aan het einde van het verslagjaar geen aanleiding tot bijstelling van het plan. De start van de uitvoering van het Actieplan is ter hand genomen. De besturen zetten er op in dat de leden snel gaan ervaren dat de vereniging aan het vernieuwen is. Alle onderdelen zullen betrokken blijven bij de verdere uitwerking van de actiepunten die specifiek op hen betrekking hebben. De resultaten van het project worden in juni 2014 gepresenteerd

9 Belangenbehartiging Aanbesteden en contracteren Aanbestedingswet Op 1 april 2013 trad de Aanbestedingswet in werking. Net als de bij de wet behorende Gids Proportionaliteit. De gids is voor de praktijk van groot belang omdat die het wettelijke beginsel van proportionaliteit op vele punten uitwerkt. Zoals met betrekking tot het bepalen van de omvang van de opdracht, de keuze van de aanbestedingswijze, het stellen van geschiktheidseisen, het formuleren van gunningscriteria en het hanteren van contractvoorwaarden. Bouwend Nederland is de afgelopen jaren druk met wet en gids in de weer geweest om ze te maken tot wat ze nu zijn. Aanbestedingspraktijk De komst van wet en gids is nog maar het begin. Het gaat er nu om, dat de nieuwe regels ook daadwerkelijk en op een juiste manier in de praktijk worden toegepast. Bouwend Nederland is voortdurend met aanbestedende diensten, zoals gemeenten, waterschappen en provincies, in gesprek over hun aanbestedingsbeleid en praktijk. Zo rapporteerde het Aanbestedingsinstituut Bouw en Infra (STABI) later in het jaar dat veel aanbestedende diensten inmiddels opdrachten gunnen op basis van het EMVI-criterium. En dus niet op basis van alleen de prijs. De wet schrijft dat ook voor. Kwalitatieve criteria krijgen echter lang niet altijd voldoende gewicht om werkelijk van gunning op kwaliteit te kunnen spreken. Bovendien hebben gunningscriteria zelden te maken met het eindproduct. Veelal zien zij alleen toe op het proces van totstandkoming van het werk. Dat doet geen recht aan het innovatief vermogen van bedrijven. Bouwend Nederland zet zich ervoor in om die praktijk te verbeteren. De komst van de Aanbestedingswet was voor aanbestedende diensten vaak reden om het eigen aanbestedingsbeleid te herzien. Bijvoorbeeld op het punt van de, bij niet-europese opdrachten, toepassing van de aanbestedingswijzen. Met de komst van wet en gids is er meer ruimte voor toepassing van de onderhandse aanbesteding dan aanbestedende diensten met name lokale overheden zich voordien toestonden. Steeds meer aanbestedende diensten zijn geïnteresseerd in het, bij de uitvoering van opdrachten, willen meten van de prestaties van de aannemer. De achtergrond is niet alleen dat zij willen komen tot verbetering van de samenwerking tussen partijen. Aanbesteders willen met behulp van de gemeten prestatie ook een beter gemotiveerde keuze kunnen maken van de bedrijven die zij uitnodigen voor deelname aan onderhandse aanbestedingen. Bouwend Nederland is dus met aanbestedende diensten in gesprek om te komen tot het, op een eerlijke en objectieve manier, meten van relevante prestaties van bedrijven en opdrachtgevers. kunnen worden behandeld. Bouwend Nederland heeft die regeling mede vorm gegeven. Het heeft geresulteerd in de instelling in het verslagjaar van de Commissie van Aanbestedingsexperts. Onder leiding van haar voorzitter mr. J.G.J. Janssen, heeft die commissie aan het einde van het verslagjaar enkele voor de praktijk zeer waardevolle adviezen gegeven. Nieuwe Europese Aanbestedingsrichtlijnen Eind 2011 heeft de Europese Commissie voorstellen gedaan voor nieuwe richtlijnen over onder andere de aanbesteding van overheidsopdrachten. Achtergrond was de bestaande Europese aanbestedingsregelgeving te willen vereenvoudigen. De markt was geen voorstander van aanpassing van de regels. Want aanbestedende diensten blijken in de praktijk vaak moeite te hebben met het juist toepassen van de bestaande regels. In het verslagjaar heeft Bouwend Nederland in de Commissie Overheidsaanbestedingen van VNO-NCW en in de werkgroep Overheidsaanbestedingen van haar Europese koepelorganisatie FIEC, standpunten van het opdrachtnemend bedrijfsleven bepaald en die vervolgens overgebracht aan de Nederlandse overheid, de Europese Commissie en leden van het Europees Parlement. In juni van het verslagjaar werd duidelijk dat tussen de commissie, de raad en het parlement voorlopig overeenstemming werd bereikt over de teksten van nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijnen. Model Koop-/aannemingscontract met bijbehorende algemene voorwaarden 2013 Het model en de bijbehorende voorwaarden waren laatstelijk grondig herzien in Daarbij was afgesproken dat nog op enkele onderdelen nadere afspraken moesten worden gemaakt. Die betreffen o.a. de hoogte van de bij overschrijding van de overeengekomen opleveringstermijn verschuldigde gefixeerde schadevergoeding, alsmede een verfijning van de regeling van de aansprakelijkheid na oplevering. Over die wijzigingen is in het verslagjaar overeenstemming bereikt tussen de partijen die in het verband van de SER spreken over de inhoud van de Model KA/AV. Dat zijn Bouwend Nederland, Neprom, NVB, de Vereniging Eigen Huis en de Consumentenbond. Algemene Voorwaarden voor de levering van betonproducten De laatste versie van deze in overleg met de Bond van Fabrikanten van Betonproducten in Nederland (BFBN) opgestelde leveringsvoorwaarden dateert van Die versie bevat een aantal bepalingen die in de praktijk bij inkopende bouwbedrijven op bezwaar stuitten. Om die weg te nemen is in het verslagjaar met de BFBN overleg gevoerd. Naar verwachting leidt dat ertoe dat aangepaste voorwaarden in 2014 zullen kunnen worden gepresenteerd. Klachtenregeling rond aanbestedingen De wet houdt in dat er een klachtenregeling dient te komen. Klachten moeten op een laagdrempelige manier - effectief, snel en goedkoop

10 Belangenbehartiging Een kleine 100 gasten mochten wij begroeten op ons jaarlijkse congres. Er waren veel inkopers van decentrale overheden. We hebben hen deelgenoot gemaakt van knelpunten en oplossingen uit de praktijk. Ze hebben ook allen een exemplaar gehad van het boekje Opgelost, met columns over aanbesteden door Joost Fijneman, manager van het Aanbestedingsinstituut. Dat boekje was eerder al verspreid onder alle aanbestedende diensten. Inframarkt Bankgaranties De door opdrachtgevers van bouwbedrijven gevraagde bankgaranties beperken de kredietruimte van ondernemingen. En dat in een tijd waarin het toch al lastig is kredietruimte te behouden. Bouwend Nederland vraagt opdrachtgevers dan ook, met minder financiële zekerheid genoegen te nemen. Om dat pleidooi te onderbouwen is in opdracht van Bouwend Nederland door Langman Economen een onderzoek uitgevoerd naar de economische aspecten van zekerheid door bankgaranties in de bouwsector. De resultaten van dat onderzoek liggen begin 2014 op tafel. Aanbestedingsinstituut De analyse van 2452 aanbestedingen uit 2012 heeft in 2013 geleid tot de publicatie Langs de Meetlat. De aanbestedingsprestaties van alle aanbestedende diensten zijn daarin naast elkaar gezet. Rijkswaterstaat ging op kop en wist 302 van de 400 punten te behalen. De provincie Gelderland kwam met 4 van de 400 punten als hekkensluiter uit de bus. Met name van laag scorende partijen zijn veel reacties gekomen. Ook vanuit de politiek. En dus zijn er veranderingen op gang gebracht. Veranderingen zijn ook op gang gebracht door de 127 acties die op gebrekkige aanbestedingen zijn uitgevoerd. In al deze gevallen is de aanbestedende dienst op het goede spoor gezet. In de meeste gevallen leidde dit tot een positieve reactie en daarmee een betere aanbestedingspraktijk. InfraTech 2013 Van 15 t/m 18 januari 2013 is in Ahoy de tiende editie van InfraTech georganiseerd. De InfraTech is de tweejaarlijkse ontmoetingsplaats voor de infrastructuur op een beursoppervlakte van m 2. Bouwend Nederland levert als strategisch partner van de beurs een actieve bijdrage aan het inhoudelijke kennisprogramma, is aanwezig op de beursvloer en organiseert de InfraTech Innovatieprijs. Medewerkers van alle vakgroepen zijn, verdeeld over de dagen, op de stand en de beurs aanwezig geweest om kennis te maken en alle vragen te beantwoorden. De stand is in vergelijking met 2011 drukker bezocht, met name door netwerkbijeenkomsten met de (vakgroep-)leden van Bouwend Nederland en bezoek van geïnteresseerden. Bouwend Nederland leverde een stevige bijdrage aan het inhoudelijke kennisprogramma van de beurs. Deze editie zijn de volgende inhoudelijke sessies verzorgd: PPS-light (i.s.m. PPSSupport, PPSNetwerk, provincie Noord-Holland en gemeente Nijmegen), Nieuwe aanbestedingswet in de praktijk (Aanbestedingsinstituut), Asfaltontwikkelingen (VBW en CROW i.s.m. gemeente Utrecht en provincie Noord-Brabant), Zie Civiel (Jong VCB), Veiligheid is een specialisme (VSW-leden i.s.m. Arbeidsinspectie, provincie Noord-Holland en Rijkswaterstaat), Kennishub Prestatiecontracten (i.s.m. RWS, Uneto-VNI, Ver. van Waterbouwers en NLIngenieurs) en Transport zonder hinder? (BIG). De inhoud en kwaliteit van de sessies zijn erg positief beoordeeld door de deelnemers. Bouwend Nederland organiseerde in samenwerking met Ahoy Rotterdam ook de uitreiking van de InfraTechInnovatieprijs. In 2013 is een recordaantal van vijftig inzendingen ontvangen. Het gaat om innovaties die recent zijn uitgevoerd, nog in ontwikkeling zijn of een volledig outsidethe-box-concept. Voor Bouwend Nederland is dit het podium om een stimulans te geven aan innovaties in de infrasector. Winnaars waren deze editie IV-Infra, Tauw en Heijmans

11 Belangenbehartiging het kabinet op te roepen te stoppen met de voortdurende bezuinigen op infrastructuur. Het verlies aan werkgelegenheid en het oplopen van achterstallig onderhoud zijn daarvoor de hoofdargumenten geweest. Kunstwerken op politieke en maatschappelijke agenda geplaatst In het voorjaar van 2013 heeft Bouwend Nederland de problematiek rond de kunstwerken nadrukkelijk op de politieke en maatschappelijke agenda gezet. In samenwerking met TNO en de regionale pers zijn grote zorgen geuit over de onderhoudstoestand van de bruggen en viaducten in Nederland. Dit heeft erin geresulteerd dat in de landelijke en regionale politiek kritische vragen zijn gesteld. De minister van Infrastructuur en Milieu heeft aangekondigd om naar aanleiding van deze signalen vanaf 2020 ruim 4 miljard euro extra te reserveren voor het op orde brengen van de infrastructuur. Veel provincies en gemeenten zijn in 2013 onderzoeken gestart om de staat van hun kunstwerken nader te beschouwen en dat heeft in enkele gevallen al daadwerkelijk geleid tot het reserveren van extra budgetten. Marktdag Defensie Op woensdag 23 januari 2013 heeft het Ministerie van Defensie samen met Bouwend Nederland, de Stichting Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid (NIDV) en het Platform Defensie Bedrijfsleven (PDB) een Marktdag georganiseerd op de Kromhoutkazerne in Utrecht. Daarbij stonden de ontwikkelingen op het gebied van vastgoed en infrastructuur bij Defensie centraal. Deze dag was het bedrijfsleven uitgenodigd de marktdag bij te wonen en een bijdrage te leveren aan de gesprekken. De dag stond in het teken van het leren van elkaar in alle openheid, met de ontwikkelingen van vastgoed en infrastructuur van Defensie als centraal thema. Het welkomstwoord werd verzorgd door de plv. Commandant der Strijdkrachten (plv CDS), dhr. Hans Wehren. Na reflectie vanuit defensie zelf hebben Ton Hillen (lid raad van bestuur Heijmans) en René de Vos (directeur exploitatiemaatschappij Kromhoutkazerne) een reflectie gegeven vanuit de markt op de ontwikkelingen bij Defensie. Zij gaven Defensie mee om in de toekomst meer te doen met het perspectief en de kennis vanuit de markt en open te staan voor een meer flexibele invulling van contracten en processen en het inzicht dat de samenwerking met nieuwe, innovatieve partijen kan leiden tot verrassende en waardevolle perspectieven en oplossingsrichtingen. Rondje Tweede Kamer Gedurende 2013 is door Bouwend Nederland een (her)-kennismakingsronde gehouden langs de woordvoerders voor infrastructuur en milieu van de diverse politieke partijen in de Tweede Kamer en zijn zij geheel 2013 door middel van brieven, en persoonlijk contact benaderd. De situatie in de bouwsector in het algemeen en de situatie bij de infrabedrijven in het bijzonder zijn aan de orde geweest. Tevens is de Kamerleden gevraagd, mede op basis van de door Bouwend Nederland aangedragen informatie, Verborgen bezuiniging infrastructuur onthuld In 2013 zijn door het kabinet diverse bezuinigingsmaatregelen getroffen. De infrastructuurbudgetten leken redelijk buiten schot te blijven, tot Bouwend Nederland bij nadere bestudering van de maatregelen ontdekte dat er sprake was van een verborgen bezuiniging door het structureel niet uitkeren van de loon- en prijscompensatie Hierdoor wordt er tot en met 2028 alsnog 160 miljoen per jaar bezuinigd. Andere brancheorganisaties en Tweede Kamerleden was deze verborgen bezuiniging niet opgevallen. De aandacht in de pers en kritiek vanuit de oppositiepartijen in de Tweede Kamer heeft desondanks niet geleid tot het intrekken van deze maatregel. Meer regionale PPS-projecten In 2013 heeft Bouwend Nederland verder gezocht naar mogelijkheden om de (infra)bouwproductie op niveau te houden en/of te versnellen. Vanwege onder andere de crisis zijn overheden voorzichtig geworden met het starten van nieuwe grote infrastructurele projecten en lopen bestaande projecten vertraging op. Op verzoek van Bouwend Nederland heeft de Rebelgroep onderzoek gedaan naar de mogelijkheden die een publiekprivate samenwerking zou hebben op een aantal door de regio s en leden van Bouwend Nederland aangedragen provinciale en gemeentelijke projecten. Dit kan leiden tot versnelde investeringen van provinciale energiegelden in infrastructuur. Er zijn 16 projecten onder de loep genomen. Negen projecten bleken kansrijk voor een PPS-aanpak. In 2013 is, als eerste project, met de provincie Noord-Holland overeenstemming bereikt om gezamenlijk voor het project A8-A9 een PPS-businesscase te gaan uitwerken

12 Belangenbehartiging Onderzoek internationalisering Nederlandse infrastructuurmarkt Het doel van het onderzoek is Bouwend Nederland en haar leden inzicht te geven in de mate van buitenlandse concurrentie op Nederlandse infrastructuurprojecten en in de factoren die het succes bepalen op de toekomstige grote projecten in concurrentie of samenwerking met buitenlandse bedrijven. Met dit inzicht kunnen de Nederlandse bedrijven hun positie versterken op de binnenlandse en eventueel buitenlandse markt. De afgelopen decennia is de buitenlandse belangstelling voor Nederlandse projecten toegenomen, vooral op de grote infrastructuurprojecten en soms ook op de kleinere. De huidige markt kenmerkt zich door sterke concurrentie en de komst van nieuwe spelers versterkt deze concurrentie. Aan de andere kant vragen de infrastructuurprojecten, met name van Rijkswaterstaat, expertise en financiële draagkracht die buitenlandse betrokkenheid volgens de meeste bedrijven noodzakelijk maakt. Over het algemeen worden buitenlandse partijen gezien als goede partners om mee samen te werken. In 2014 wordt het onderzoek vervolgd. Transitiekosten onderhoudscontracten Rijkswaterstaat Bij meerjarige onderhoudscontracten is het gebruikelijk dat Rijkswaterstaat aan het begin van de looptijd 1% van de overeengekomen contractprijs betaalt wegens de door de aannemer gemaakte of te maken transitiekosten. Vanuit de lidbedrijven van Bouwend Nederland is in 2013 het signaal gekomen dat de werkelijk te maken kosten hoger zijn dan de vergoeding die Rijkswaterstaat biedt, en dat daardoor in feite sprake is van voorfinanciering door de bedrijven. Na overleg tussen de algemeen directeur van Bouwend Nederland en de directeur-generaal van Rijkswaterstaat, een consultatieronde onder de bedrijven en na overleg met de verantwoordelijke directeuren bij Rijkswaterstaat is op 10 januari 2014 overeengekomen dat de transitiekostenvergoeding wordt verhoogd naar 2% van de contractsom. Samenwerking bouw en waterschappen biedt kansen De waterbouwmarkt blijft de komende jaren nog flink doorgroeien, naar 2,8 miljard euro in Vooral de investeringen van de waterschappen in dijken en andere waterkeringen zullen de komende jaren met ruim 50% toenemen. Dat blijkt uit een door het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) in gezamenlijke opdracht van Bouwend Nederland en de Unie van Waterschappen uitgevoerde marktstudie. Een belangrijke conclusie uit het onderzoek is dat de waterbouw de komende jaren voor grote opgaven staat, terwijl tegelijkertijd de investeringen onder druk staan. Om die opgaven te kunnen realiseren, is een betere samenwerking en een professioneler aanbestedingsbeleid nodig, dat meer ruimte biedt voor innovatieve oplossingen vanuit de markt. Bouwend Nederland en de Unie van Waterschappen trekken samen op om de achterbannen hierbij de nodige ondersteuning te bieden. Daarbij worden ook andere stakeholders betrokken. Utiliteitsmarkt Scholenbouw Bouwend Nederland heeft in 2013 het onderwerp scholenbouw breed op de maatschappelijke en politieke agenda weten te zetten. We zijn in gesprek gegaan met maatschappelijke stakeholders en met het ministerie van Onderwijs, en hebben met talloze wethouders over het onderwerp gesproken. We hebben een rapport uitgebracht en exclusief voor onze leden ook een database met daarin alle schoolgebouwen in Nederland, inclusief oppervlakte, bouwjaar, energielabel etc. Het Kabinet heeft extra geld beschikbaar gesteld voor investeringen en ook vanuit het Energieakkoord is er aandacht en budget voor de verbetering van schoolgebouwen beschikbaar gesteld. Woningmarkt Marktontwikkeling 2013 was een slecht jaar voor de nieuwbouw op de woningmarkt. Het verder wegvallen van consumentenvertrouwen en het inperken van financieringsmogelijkheden voor bedrijven en consumenten door krediet- en hypotheekverstrekkers zorgden voor een verdere daling van de nieuwbouwproductie op de koopwoningmarkt. Woningcorporaties schroefden hun investeringen fors terug door de verhuurderheffing, verliezen op lopende ontwikkelingen en de solidariteitsheffing die betaald moest worden om slecht presterende woningcorporaties te redden. Voor Bouwend Nederland stond 2013 dan ook in het teken van damagecontrol. Onder druk van onder andere Bouwend Nederland is de verhuurderheffing verlaagd en krijgen corporaties in een aantal gevallen korting op de verhuurderheffing. Daarnaast vloeit er uit het Energieakkoord 400 miljoen euro naar corporaties die investeren in verduurzaming. Op de koopwoningmarkt zette halverwege het jaar een voorzichtig herstel in, dat zich waarschijnlijk in de loop van 2014 vertaalt in een aantrekkende vraag naar nieuwbouwwoningen. Bouwend Nederland heeft zich in 2013 hard gemaakt voor maatregelen die het vertrouwen in de woningmarkt helpen herstellen. Een aantal succesvolle voorbeelden zijn de verruiming van hypotheken voor energiezuinige nieuwbouw en voor zzp ers, het 22 23

13 Belangenbehartiging makkelijker meefinancieren van restschulden van consumenten en er kwam meer budget voor startersleningen. Helaas was het binnen de Europese regels niet toegestaan om nieuwbouw onder het 6% btw-tarief te brengen of een premieregeling op te zetten. Aanpak gestagneerde projecten werpt vruchten af Veel op zich kansrijke projecten zijn de afgelopen jaren, mede door de economische crisis stil komen te liggen of werden niet eens in uitvoering genomen. Bouwend Nederland, VNO-NCW en het ministerie goedkope leningen vanuit een revolverend fonds, alle woningeigenaren een indicatief energielabel toezenden, introductie van een energieprestatiegarantie en doorontwikkelen van het onestop-shop-energiebesparingsaanbod. - Voor het energiezuiniger maken van bestaande corporatiecomplexen: 400 miljoen extra investeringsruimte voor energiebesparende maatregelen en het faciliteren van het marktinitiatief De Stroomversnelling. - Voor het energiezuiniger maken van utiliteitsgebouwen: vereenvoudigen en strakker handhaven van verplichte energiebesparingsinvesteringen op basis van de Wet Milieubeheer. Naast energiebesparing wordt ingezet op investeringen in decentrale duurzame energieopwekking, windmolenparken op zee en op land en de ondergrondse infrastructuur voor transport van energie. De afspraken in het energieakkoord leiden tot ten minste extra arbeidsplaatsen. van BZK hebben het initiatief genomen om in elke regio ten minste tien gestagneerde projecten van leden weer in beweging te krijgen. Het afgelopen jaar hebben wij een dertigtal door leden aangedragen projecten uit de regio s Zuid, Oost en Randstad-Noord onder de loep laten nemen door experts van het Watertorenberaad. De resultaten van de uitgevoerde analyses en uitgebrachte adviezen zijn veelbelovend. Bij meer dan de helft van de projecten heeft de interventie van het Watertorenberaad ertoe geleid dat er een of meerdere stappen voorwaarts zijn gemaakt, zodat de realisatie van deze projecten een stuk dichterbij is gekomen. Een algemene conclusie uit de analyses is dat de stagnatie van projecten zeker niet alleen een kwestie is van gebrek aan markt of financiering, maar dat de oorzaak vooral vaak ligt in de processen (samenwerking) en procedures. In 2014 volgen nog een twintigtal projecten uit de regio s Noord en Randstad-Zuid. Samen met het ministerie van BZK bekijkt Bouwend Nederland hoe een structureel vervolg kan worden gegeven aan het initiatief. Duurzaamheid SER Energieakkoord voor duurzame groei In september 2013 is het SER Energieakkoord tot stand gekomen. Met vele organisaties heeft Bouwend Nederland dat akkoord getekend. Het akkoord bestaat uit tien zogenoemde pijlers (energiebesparing, duurzame energieopwekking enz.). Met als belangrijkste resultaten voor de bouwsector: - Voor het energiezuiniger maken van bestaande eigen woningen: opzetten van meer lokale initiatieven, beschikbaar stellen van Energiezuiniger maken van bestaande eigen woningen De bouwers die in het particuliere verbouwsegment actief zijn, horen al vele jaren dat de woningen van hun opdrachtgevers op grote schaal energiezuiniger moeten worden gemaakt. En dat hier veel marktperspectief voor hen in zit. Maar al die jaren hebben ze van hun particuliere klanten niet of nauwelijks vragen, laat staan opdrachten gekregen om eigen woningen energiezuiniger te maken; van een toenemende investeringsbeweging in de markt is dus nog steeds geen sprake. Particuliere eigenaren hebben zelf onvoldoende kennis van zaken en weten niet precies wat te doen c.q. waarmee te beginnen, wat de kosten zijn, hoeveel energie ze kunnen besparen enz. En bouwers zetten van nature beperkt in op marketing en acquisitie. Het verkopen van producten en diensten, wat bij energiebesparende maatregelen veel meer nodig is dan bij bv. dakkapellen en uitbouwen, is gewoon geen onderdeel van hun business. Er zit bij energiebesparing een gat in de markt tussen vragers en aanbieders waardoor ze elkaar niet vinden. Bouwend Nederland heeft in 2008 het convenant Meer Met Minder ondertekend, medio 2012 de herijkte/geactualiseerde versie daarvan en medio 2013 het SER Energieakkoord. We hebben daarmee een 24 25

14 Belangenbehartiging Uneto-VNI om een concept te ontwikkelen voor hoogwaardige duurzame renovatie van veelvoorkomende corporatiecomplexen. Er is een kernteam gevormd, bestaande uit een corporatiedirecteur, een bouwer en een installateur, dat met ondersteuning vanuit de drie brancheorganisaties aan de hand van een concrete casus het concept uitwerkt. In de loop van het tweede kwartaal 2014 worden de eerste resultaten verwacht. Algemeen verantwoordelijkheid op ons genomen om ons in te spannen meer beweging te krijgen in de energiebesparingsmarkt. Dat doen we naar vermogen ook al jaren. Maar een brancheorganisatie heeft geen knop om een marktprobleem zoals hiervoor geschetst zo maar even weg te poetsen. Verspreid over het land zijn er evenwel mooie voorbeelden waar particulieren al wel met succes tot investeren in energiebesparing gestimuleerd zijn. Dat betreft lokale initiatieven waarbij gemeente en lokale ondernemers samenwerken, en waarbij op veel plaatsen gebruik wordt gemaakt van de ondersteuning die Meer Met Minder aan ondernemers en gemeenten biedt. Bouwend Nederland zal zich, op veel plaatsen in samenwerking met lokale Rabobanken, Meer Met Minder en andere partners, inzetten om die lokale initiatieven mee te helpen tot een succes te maken en het aantal lokale initiatieven te vergroten. Daarbij zal gebruik gemaakt gaan worden van de aanvullende faciliteiten die via uitwerking van het SER Energieakkoord beschikbaar komen. Energiezuiniger maken van bestaande corporatiecomplexen De Stroomversnelling Dit betreft een marktinitiatief van een aantal corporaties en bouwbedrijven met als doel duurzame energienotaloze renovatie van corporatiewoningen. De Stroomversnelling is een al langer lopend, en los van het SER Energieakkoord opgezet, initiatief. De betrokken corporaties en bouwbedrijven geven daar nu verder uitvoering aan. De Stroomversnelling is evenwel meer dan enkel een marktontwikkeling. Het biedt perspectief op het omleggen van (een deel van) de structurele geldstroom van huishoudens naar de energiebedrijven jaarlijks totaal 13 miljard voor energielevering naar de bouwsector door inzet van die middelen voor financiering van het energiezuiniger maken van woningen. Om dat sectorbelang te helpen effectueren, hebben diverse vertegenwoordigende organisaties, waaronder Bouwend Nederland en de bouwvakbonden, het Stroomversnelling-convenant ondertekend. Met een aantal bouwers wordt, in overleg met de initiatiefnemers, besproken hoe dat perspectief vanuit de bouwgeledingen opgeschaald kan worden naar een brede en open marktontwikkeling. Bouwcampus In 2013 zijn concrete stappen gezet om het initiatief van Rijkswaterstaat, Rijksgebouwendienst en Bouwend Nederland voor het opzetten van een landelijke Bouwcampus in de TU-wijk in Delft te realiseren. Dat gebeurt tezamen met de TU Delft (namens de drie samenwerkende TU s in Nederland), de gemeente Rotterdam (namens de G4) en de gemeente Delft (namens de G32). Een diversiteit aan kennisinstellingen, bij de vernieuwing in de bouwsector betrokken organisaties en marktpartijen hebben kenbaar gemaakt zich op de Bouwcampus te willen vestigen. Een aantal andere organisaties wil virtueel bij de Bouwcampus aansluiten. De Bouwcampus is een broedplaats voor sectorvernieuwing en innovatie in de bouw die sectorbreed wordt gedragen door opdrachtgevers, opdrachtnemers, kennisinstellingen en onderwijs. Het gebouw waar de Bouwcampus gehuisvest zal worden, wordt in 2014 verbouwd en in het najaar van 2014 opgeleverd. Parallel aan de verbouwing worden in de loop van 2014 reeds een aantal Bouwcampus-activiteiten georganiseerd. Gemeenteraadsverkiezingen 2014 Bouwend Nederland is al in 2013 begonnen om het bouwbelang bij de komende gemeenteraadsverkiezingen goed onder de aandacht te brengen en de voor de bouw belangrijke thema s uiteindelijk in verkiezingsprogramma s te krijgen. Vanuit alle regiokantoren zijn er brieven gestuurd aan diverse fracties in gemeenten, waardoor de standpunten van de bouw bij honderden fracties onder de aandacht zijn gebracht. Veel fracties hebben geput uit deze informatie en die verwerkt in hun verkiezingsprogramma s. Zo borgen we dat de bouw ook na de verkiezing een logische en relevante gesprekspartner blijft na de verkiezingen endat gemeenten aandacht houden voor de mogelijkheden en belemmeringen voor onze sector. Hoogwaardig duurzaam renovatieconcept Daarnaast loopt er een initiatief van Bouwend Nederland met Aedes en 26 27

15 Belangenbehartiging CAO voor de Bouwnijverheid Functiewaardering In 2012 is een start gemaakt met de ontwikkeling van een nieuw functieen beloningssysteem voor de cao. Dit is ook hard nodig, want het huidige systeem in de cao is meer dan dertig jaar oud en geheel verouderd. Caopartijen hebben gekozen voor het functiewaarderingssysteem Orba van de AWVN die ook het project voor cao-partijen uitvoert. Het project bestaat uit vier fasen: - Fase 1: Opstellen lijst met nieuwe functienamen - Fase 2: Opstellen nieuwe functieomschrijvingen - Fase 3: Indelen nieuwe functies naar zwaarte volgens de zogenaamde ORBA-systematiek - Fase 4: Berekenen mogelijke financiële gevolgen voor bedrijven van nieuwe indeling De eerste fase van het traject is inmiddels afgerond. Het bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek om functies vast te stellen Dit onderzoek bestond onder andere uit een veldonderzoek bij een aantal bedrijven, gespreid naar regio, omvang, aard, etc. Belangrijk hierbij was de medewerking van leden van Bouwend Nederland die gegevens over functies, werkzaamheden en taken aanleverden en de onderzoekers toegang verleenden tot de bouwplaats en kantoorwerkplekken voor praktijkonderzoek. Op basis van dit onderzoek werd een nieuwe functielijst vastgesteld. Opstellen functieprofielen Format voor functieprofielen vaststellen, profielen opstellen en toetsen in de praktijk. Indelen van nieuwe functies, indelen van alle functies in hoofdgroepen (Voorbereiding, Uitvoering, Bedrijfsleiding & staf) en zogenaamde functiefamilies (b.v. de hoofgroep Uitvoering is onderverdeeld in o.a. de volgende functiefamilies: Bouwplaats algemeen, Grond- en waterwerken, Wegen, Bestrating, Beton, Timmeren, Metselen, Machinisten enz.) De nieuwe functielijst is bij een groot aantal bedrijven getoetst. Ook is de nieuwe functielijst in vijf regionale bijeenkomsten aan de leden van Bouwend Nederland gepresenteerd. Tijdens deze bijeenkomsten hadden de leden een actieve inbreng en was er een levendige discussie. Inmiddels is fase twee van start gegaan en worden de functies van de functielijst uitgewerkt tot functieomschrijvingen. Ook hierbij worden de leden van Bouwend Nederland actief betrokken. vooruit kunnen. Dit zal zoals gezegd in co-creatie met werknemers en vakbonden moeten gebeuren. In onze opzegbrief hebben we daarom tevens de vakbonden uitgenodigd met ons in gesprek te gaan. Cao-onderhandelingen 5 en 18 december 2013 Werkgevers en vakbonden in de bouw onderhandelden op 5 en 18 december over een tussen-cao De vakbonden willen zo n tussen-cao voor de duur van het nieuwbouwtraject. Werkgevers hebben herhaald dat hun achterban vooral hecht aan een geheel nieuwe cao. Zij hebben geen behoefte aan een tussen-cao. Wel hebben zij aangegeven dat een tussencao niet onbespreekbaar is. In deze tussen-cao moet dan wel iets van de nieuwe wereld zichtbaar worden. Maar de vakbonden stelden een forse structurele loonsverhoging voor. Hiervoor leveren werknemers vrijwillig en slechts tijdelijk (voor de duur van de tussen-cao) twee ATV-dagen in. Vakbonden willen bovendien niet vooruitlopen op het nieuwbouwtraject. Dit was voor hen niet bespreekbaar, zeker niet als het gaat om arbeidstijden. Werkgevers hebben een schets van de huidige bouw- en infrasector gegeven. Veel bedrijven staat het water tot aan de lippen. Opdrachtgevers drukken stelselmatig het prijsniveau naar beneden. In de huidige markt is geen ruimte voor verdere kostenverhoging. Zeker ook gezien de kostenstijgingen die voortkomen uit socialezekerheidswetgeving. Werkgevers hebben herhaald dat de achterban vooral hecht aan een geheel nieuwe cao. Werkgevers hebben de vakbonden uitgenodigd hierover op korte termijn verder in gesprek te gaan. De vakbonden hebben echter aangegeven zonder tussen-cao hierover nu niet te willen praten. Op 18 december 2013 werd duidelijk dat per 1 januari 2014 sprake is van een cao-loos tijdperk. Informatieblad cao-loos tijdperk Op 16 mei jl. hebben werkgeversorganisaties de CAO voor de Bouwnijverheid opgezegd. Na twee onderhandelingsrondes in december 2013 werd definitief duidelijk dat er geen nieuwe cao zou zijn per 1 januari Vooruitlopend hierop hebben we in oktober 2013 een document ontwikkeld met daarin de belangrijkste acht aandachtspunten ingeval er sprake is van een cao-loos tijdperk. CAO voor de Bouwnijverheid opgezegd Alle betrokken werkgeversorganisaties hebben op 16 mei 2013 de CAO voor de Bouwnijverheid opgezegd. Er moet een nieuwe concurrerende en toekomstbestendige cao komen waar werkgevers en werknemers mee 28 29