Lokaal gezondheidsbeleid. Uitvoeringsnota

Transcriptie

1 Lokaal gezondheidsbeleid Uitvoeringsnota

2 INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 3 HOOFDSTUK 1 EVALUATIE ACTIEPUNTEN LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID HOOFDSTUK 2 SPEERPUNT ALCOHOLMATIGING ONDER JONGEREN... 7 HOOFDSTUK 3 SPEERPUNT ROOKVRIJE SCHOOLPLEINEN HOOFDSTUK 4 MONITORING EN EVALUATIE

3 INLEIDING De Wet publieke gezondheid (Wpg) regelt de organisatie van de openbare gezondheidszorg. De gemeente Teylingen heeft op basis van deze wet de taak te zorgen voor een stabiele en goed samenwerkende openbare gezondheidszorg binnen de gemeente. Vanuit de wet is de gemeente verplicht eens in de vier jaar een nota lokaal gezondheidsbeleid vast te stellen. In het lokaal gezondheidsbeleid worden de kaders, doelstellingen en actiepunten voor de komende vier jaar opgesteld. Proces- en uitvoeringsnota De gemeente Teylingen heeft gekozen voor een procesnota en een uitvoeringsnota. De procesnota Lokaal Gezondheidsbeleid is op 12 december 2013 vastgesteld door de gemeenteraad en bevat de kaders voor de komende periode. Tijdens deze raadsvergadering heeft de raad besloten om drie onderwerpen op te nemen in de uitvoeringsnota : 1. een evaluatie van de actiepunten van het lokale gezondheidsbeleid in de periode ; 2. het speerpunt alcoholmatiging onder jongeren ; 3. het speerpunt rookvrije schoolpleinen. Deze uitvoeringsnota omvat de planning, budgettering en de samenwerking met partners rondom alle actiepunten gericht op bovenstaande speerpunten. Samenwerking partners De inhoud van deze uitvoeringsnota en alle actiepunten zijn samengesteld in samenwerking met zowel betrokken interne collega s als partnerorganisaties uit het maatschappelijk middenveld. Hierbij is gebruik gemaakt van de inhoud van de Regionale Beleidsvisie Verslavingspreventie Zuid-Holland Noord. In deze lokale uitvoeringsnota zijn de actiepunten uit de regionale gezondheidsnota verder uitgewerkt naar de lokale situatie in Teylingen. Deze nota richt zich vooral op de preventieve acties gericht op het beperken van alcoholen rookgebruik onder jongeren. Het Preventie- en Handhavingsplan van de gemeente Teylingen in het kader van de Drank en Horecawet (DHW) omvat ook acties gericht op controle en handhaving. De uitvoeringsnota lokaal gezondheidsbeleid en het Preventie- en Handhavingsplan DHW zijn daarop op elkaar afgestemd. 3 Leeswijzer De eerste drie hoofdstukken van deze uitvoeringsnota omvatten de drie bovenstaande onderwerpen. In het vierde en laatste hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de planning en budgettering van de actiepunten en de monitoring van de beleidsdoelstellingen.

4 HOOFDSTUK 1 EVALUATIE ACTIEPUNTEN LOKAAL GEZONDHEIDSBELEID De gemeenteraad van Teylingen heeft het college gevraagd om de resultaten van de actiepunten uit het lokaal gezondheidsbeleid te verwerken in de uitvoeringsnota. Hieronder volgt een evaluatie van deze actiepunten. Per actiepunt worden de resultaten beschreven. Ook wordt per actiepunt beschreven of dit actiepunt is afgerond, of dat deze wordt meegenomen in het gezondheidsbeleid. De reden voor de periode tussen het lokaal gezondheidsbeleid en betreft de drukte rondom de decentralisaties binnen het sociale domein en de tijdsintensiviteit die het kost om de voorbereidingen te treffen. 4 Nr. Actie Resultaat Huidige status (afgerond of voortzetten) Algemeen 1 Bij opstellen woonvisie aandacht vragen voor het opnemen van gezondheidsaspecten in huisvestingbeleid 2 Bij opstellen nota s ouderenbeleid, jeugdbeleid, en sportbeleid integraal afstemmen en aansluiten op uitgangspunten nota lokaal gezondheidsbeleid Voortzetten huidig preventief beleid op gebied van maatschappelijke zorg 4 Na inventarisatie van de doelgroep door gemeente Leiden 1, additionele maatregelen en acties bepalen voor gemeente Teylingen 5 Instellen van een structureel overleg met eerstelijnszorg om zicht te houden op de signalen en eventuele knelpunten in de gemeente op het gebied van de eerstelijns zorg. In de huidige woonvisie zijn kwaliteitseisen voor woningen en woonomgeving opgenomen. Hierin staat een aantal eisen met betrekking tot gezondheid vermeld. Bij het ouderen- en jeugdbeleid is afstemming geweest. De sportnota richt zich op accommodaties. Er zijn daarbij geen specifieke acties uit het gezondheidsbeleid overgenomen. Is voortgezet binnen Wmobeleid en aanverwante beleidsterreinen. Hierop is het Regionaal Kompas Zuid- Holland Noord opgezet. Dit kompas concentreert zich op de problematiek rond dakloosheid, maar raakt daarmee ook aanpalende terreinen en sectoren. Het Regionaal Kompas schetst de weg waarlangs de regio Zuid- Holland Noord resultaten wil bereiken. Tweemaal per jaar heeft de gemeente een overleg met een afvaardiging van huisartsen. Tijdens dit overleg worden gezondheidsontwikkelingen besproken en acties afgesproken. Daarnaast heeft ook het CJG 2 tweemaal per jaar overleg met de huisartsen als doel om de Dit jaar (2014) wordt gestart met het opstellen van een nieuwe woonvisie en wordt rekening gehouden met het opnemen van gezondheidsaspecten. Beleidsdoorontwikkelingen op het gebied van passend onderwijs, Wmo, Jeugd en de nieuwe participatiewet worden afgestemd op het lokale gezondheidsbeleid Doel hiervan is het opstellen van integraal beleid. Wordt voortgezet. Het Trimbos instituut evalueert in het tweede half jaar van 2014 het Regionaal Kompas samen met de betrokken gemeenten. De bestaande overleggen worden voortgezet. 1 Inventarisatie naar doelgroepen maatschappelijke opvang en verslavingsbeleid (dak- en thuislozen eventueel met verslavingsproblematiek) 2 Het Centrum voor Jeugd en Gezin Teylingen

5 Nr. Actie Resultaat Huidige status (afgerond of voortzetten) keten rond ouders en kinderen sluitend te maken, elkaar weten te vinden en samenwerkingsafspraken te maken. Ook is er regelmatig overleg tussen gemeente en Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW) om het aanbod aan te laten sluiten op de problematiek uit de lokale samenleving. Er bestaan ook structurele overleggen met het onderwijs (Basis en Voortgezet Onderwijs) op het gebied van eerstelijns zorg. Alcoholmatiging 6 De scholen benaderen die niet deelnemen aan het verslavingspreventieprogramma van de GGD Weet wat je wilt om eventueel alsnog deel te nemen 7 Voortzetten voorlichting verslavingspreventie door GGD op scholen 8 In samenwerking met betrokken partijen 3 formuleren van een alcoholbeleid voor de gemeente Teylingen Basisonderwijsscholen en Voortgezet Onderwijs-scholen zijn middels de aanbodgids op de hoogte gesteld van het programma gezonde school en genotmiddelen. Beide VOscholen en vier BO-scholen hebben gebruik gemaakt van dit programma. Verschillende interventies rondom alcoholmatiging zijn uitgevoerd op de scholen. Beide Voortgezet Onderwijsscholen doen actief mee. Er is een overeenkomst opgesteld waarbij samenwerking en verdeling van taken centraal staat. Het betreft een overeenkomst voor een gezamenlijke aanpak ter vermindering van het alcohol- en drugsgebruik onder leerlingen van het Teylingen College sector KTS (zie bijlage). De partners hierin ervaren deze samenwerking als positief. Wordt voortgezet. Hierbij wordt intensief ingezet op preventieprogramma s binnen beide VO-scholen. Wordt voortgezet. De overeenkomst wordt voortgezet en wordt mogelijk toegepast op meer partijen, zoals de verslavingszorg (Brijder) en/of andere scholen. 5 9 Deelname in de werkgroep Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan om gezondheidsaspecten te borgen en de link te leggen met het op te stellen alcoholbeleid. Gezond eten en bewegen 10 De scholen actief benaderen en op de In de samenwerkingsovereenkomst Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan (KVU) tussen horeca, politie en gemeente zijn afspraken rondom alcoholmatiging geborgd. Zowel de horeca (incl. huisregels), de politie als de gemeente leveren hieraan een bijdrage. In het meerjarenprogramma gezond eten en bewegen De KVU wordt in het tweede of derde kwartaal van 2014 geëvalueerd. Verwacht wordt dat de samenwerking op dezelfde wijze wordt voortgezet. Wordt voortgezet. 3 Politie, GGD Hollands-Midden, Bureau Halt, de gemeente Teylingen, en het Teylingen College KTS

6 6 Nr. Actie Resultaat Huidige status (afgerond of voortzetten) hoogte stellen van het aanbod uit het meerjarenprogramma gezond eten en bewegen van de GGD 11 Bij het opstellen van het speeltuinbeleid aandacht schenken aan het geconstateerde tekort aan speelvoorzieningen voor kinderen in de leeftijd vanaf 12 jaar en hier acties aan verbinden. Hierbij moet afstemming plaatsvinden met jeugdbeleid. 12 Onderzoeken van de mogelijkheden tot het bevorderen van het sportaanbod voor 55+ door sportverenigingen 13 De initiatieven Vignet gezonde sportvereniging, Taskforce 55+ en het beter bekendmaken van het bewegingsaanbod verder uitwerken en oppakken stond het aanbod van de GGD voor de gemeenten in Zuid- Holland Noord beschreven. Ook zijn de scholen op de hoogte gebracht van de beschikbare interventies vanuit de GGD via de aanbodgids. Scholen zijn o.a. gestimuleerd deel te nemen aan schoolgruiten 4. De afgelopen jaren zijn er extra speelvoorzieningen voor kinderen vanaf 12 jaar gerealiseerd. Directe sportstimulering is geen speerpunt in het sportbeleid. Besloten is hier geen actie vanuit sport op te ondernemen. De gemeente heeft de afgelopen jaren de fitgids 50+ uitgebracht met daarin een overzicht aan sporten en verenigingen. In dit jaar (2014) wordt nieuw speeltuinbeleid opgesteld. Hierbij wordt aansluiting gezocht met jeugdbeleid. Niet voldaan. Dit is geen speerpunt van gemeentelijk beleid meer. Er worden geen acties verder op uitgezet. Afgerond. Conclusie Vanuit de vorige nota lokaal gezondheidsbeleid zijn, op actiepunt 12 na, alle actiepunten uitgevoerd. Dit heeft via uitvoering van deze actiepunten geresulteerd in taken die continu worden uitgevoerd binnen de lokale openbare gezondheidszorg, zoals de acties op daklozenzorg, het structurele overleg met eerstelijnszorg en het aanbieden van het programma gezond eten en bewegen. Voor de komende beleidsperiode worden voornamelijk de actiepunten op het gebied van alcoholmatiging geïntensiveerd (actiepunten 3, 6, 7, 8 en 9). De afspraken tussen betrokken partijen om alcoholmatiging op scholen aan te pakken heeft in de komende periode prioriteit (actiepunten 6, 7 en 8). In het komend hoofdstuk wordt beschreven welke acties er hierop worden uitgezet. 4 Schoolgroenten- en fruit. Dit betreft een voorlichtings- en stimuleringsprogramma vanuit de GGD voor gezonde voeding op scholen.

7 HOOFDSTUK 2 HET SPEERPUNT ALCOHOLMATIGING ONDER JONGEREN Inleiding In de procesnota wordt de motivatie voor de keuze van het speerpunt: Alcoholmatiging onder jongeren beschreven. Schadelijk alcoholgebruik behoort tot de tien grootste gezondheidsproblemen in ons land. We zetten in op de doelgroep jongeren omdat in vergelijking met ouderen of volwassenen, jongeren de meeste gezondheidsschade door (overmatig) alcoholgebruik ondervinden. Jongeren die voor hun dertiende jaar beginnen met drinken, hebben 40% meer kans dat ze op een bepaald moment in hun leven verslaafd raken 5. Het blijkt dat het alcoholgebruik onder jongeren in Teylingen hoger is dan het gemiddelde in de regio Hollands Midden 6. Het gebruik van alcohol en andere genotsmiddelen gaat vaak gepaard met overlast voor anderen en het veroorzaken van een onveilig gevoel. We concluderen dat de meeste gezondheidswinst is te behalen bij het inzetten op alcoholmatiging bij de doelgroep jongeren. Daarom zet de gemeente in de periode extra in op dit speerpunt. Beleidsdoel alcoholmatiging onder jongeren De gemeente stelt het doel om het alcoholgebruik van jongeren onder de 18 jaar te verminderen. De effectindicatoren die hiervoor worden gebruikt komen uit de kerncijfers Jongerenpeiling. Deze peiling voert de GGD Hollands-Midden iedere vier jaar uit onder jongeren in deze regio. De meest recente peiling dateert uit In 2013 geven 35% van de jongeren in Teylingen aan recentelijk te hebben gedronken. In de regio Hollands Midden is dit 33%. Concreet doel van de gemeente is om het alcoholgebruik onder jongeren in Teylingen door integrale inzet van beleid te laten dalen tot onder het gemiddelde in de regio Hollands-Midden in het jaar Dit betekent dat er een daling gerealiseerd moet worden van 35% (2013) naar 32% of minder (2017). Om het effect van het gezondheidsbeleid te meten maken we gebruik van de volgende kerncijfers Jongerenpeiling. Deze peiling wordt eind 2017 uitgevoerd en onderzoekt het jaar De gemeente stelt het volgende doel: 7 Doel: In 2017 drinken er minder jongeren binnen onze gemeente in vergelijking met het gemiddelde voor 2013 in de regio Hollands Midden (recentelijk gedronken, Teylingen < 33%) 7 Bij de evaluatie van dit speerpunt in 2017 zal wederom een vergelijking gemaakt worden tussen het alcoholgebruik van de jongeren binnen onze gemeente in vergelijking met het gemiddelde in de regio Hollands Midden (recentelijk gedronken, Teylingen versus Hollands Midden). Hiermee kunnen we het alcoholgebruik binnen onze gemeente toetsen aan het gebruik in de regio. Vier aandachtsgebieden rondom Alcoholmatiging onder jongeren In onderstaande paragrafen werken we de aandachtsgebieden rondom Alcoholmatiging onder jongeren uit. Het betreft vier aandachtsgebieden voortkomend uit de Regionale Beleidsvisie Verslavingspreventie Zuid-Holland Noord die zijn opgesteld door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het betreft de aandachtsgebieden: 1. Voorlichting, bewustwording en educatie 2. Inrichting van de omgeving 3. Regelgeving en handhaving 4. Signalering, advies en ondersteuning Gebieden 1 en 2 hebben tot doel om (overmatig) alcoholgebruik bij jongeren te voorkomen en jongeren niet in de verleiding te brengen. Gebied 3 heeft tot doel om alcoholgebruik te 5 Bron: Grant, B.F. et al (1997). Age at Onset of Alcohol Use and its Association with DSM-IV Alcohol Abuse and Dependence: Results from the National Longitudinal Alcohol Epidemiologic Survey. In: Journal of Substance Abuse, Vol. 9, pp Bron: kerncijfers Jongerenpeiling 2013, GGD Hollands-Midden 7 Een zuivere vergelijking is niet mogelijk omdat per 1 januari 2014 de wet is gewijzigd. Jongeren mogen pas vanaf 18 jaar alcohol kopen i.p.v. vanaf 16 jaar.

8 beperken en schade door alcoholgebruik te voorkomen. Gebied 4 heeft tot doel om bij schadelijk alcoholgebruik dit te signaleren en goede ondersteuning te bieden om het gebruik terug te dringen. Deze aandachtsgebieden richten zich op verschillende beleidssectoren om uiteindelijk tot integraal beleid te komen. Eerdere ervaringen in het regionale en lokale gezondheidsbeleid leren dat afstemming van activiteiten op verschillende terreinen leidt tot een effectiever beleid en positievere resultaten 8. Samenwerking opstellen actiepunten en monitoring Vanuit de vier aandachtsgebieden hebben de gemeente en de betrokken partnerorganisaties samen actiepunten opgesteld die aansluiten op de lokale situatie in Teylingen. De actiepunten zijn gericht op taken die de gemeente en de partners in het maatschappelijk middenveld uitvoeren op het gebied van alcoholmatiging onder jongeren. Bij het opstellen van de SMART-geformuleerde actiepunten bij dit nieuwe gezondheidsbeleid bleek dat veel prestatiegegevens in het verleden niet bijgehouden werden door de partners uit het maatschappelijk middenveld. Waar er wel prestatiegegevens worden bijgehouden zijn deze vaak niet gemeentespecifiek te maken. Momenteel overlegd de gemeente vanuit de rol als regisseur direct met de partners om duidelijke prestatiegegevens én de wijze van monitoring vast te stellen. Door uitvoering van het lokale gezondheidsbeleid wordt voornamelijk ingezet op preventie. Controle en handhaving zijn ook taken van de gemeente. De actiepunten hiervan worden beschreven het preventie- en handhavingsplan Drank- en Horecawet en het jaarlijkse veiligheidsjaarplan op basis van het Integraal Veiligheidsbeleid (IVB) Teylingen. Zowel de uitvoeringsnota lokaal gezondheidsbeleid, het Preventieen Handhavingsplan DHW en het veiligheidsjaarplan zijn daarop op elkaar afgestemd Voorlichting, bewustwording en educatie Door het geven van voldoende voorlichting en educatie over de gevolgen van (overmatig) alcoholgebruik wordt de bewustwording hierover vergroot. Voorlichting en educatie richten zich ook op de omgeving van jongeren. Hierbij wordt gedacht aan de voorbeeldfunctie die ouders voor jongeren hebben. Ouders beïnvloeden het gedrag van kinderen door hun eigen drinkgedrag en door de opvoeding, waaronder het stellen van grenzen. Ook scholen spelen een belangrijke rol omdat jongeren op scholen bij elkaar komen en op school gezamenlijk geïnformeerd worden. Maatschappelijke en fysieke gevolgen van alcoholmisbruik dienen hierin aandacht te krijgen. Ook het lokale Jongerenwerk heeft een rol bij het creëren van bewustwording bij jongeren over de gevolgen van overmatig alcoholgebruik. Onderzoek van de GGD wijst uit dat de meest effectieve manier van verslavingspreventie is om de ouders ouderavonden aan te bieden in combinatie met lessen voor hun kinderen. Ouderparticipatie: Er worden ouderavonden georganiseerd op de school waarin de inzichten over alcoholgebruik meegegeven worden. Het is belangrijk dat het bereik onder ouders zo groot mogelijk is. De praktijk wijst uit dat dit het best bereikt wordt door de voorlichting onderdeel te maken van een ouderavond, vooral voor de ouders van brugklassers. Lessen: Jongeren krijgen lessen over de middelen en het gebruik om een mening te kunnen vormen. Dit is ter voorbereiding op het moment dat ze (in zekere mate) daarover zelf kunnen gaan beslissen vanaf hun 18 e levensjaar. De lessen geven ook mee dat ze tot die leeftijd te maken hebben met regels die hun opvoeders hanteren. De gemeente gaat dit middel de komende vier jaar te intensiveren. In het schooljaar 2014/2015 wordt hier overleg over gevoerd tussen de gemeente, GGD en de betrokken scholen. NIX18 campagne: Landelijk is de NIX18 campagne gestart. Doel van de campagne is het versterken van de sociale norm niet drinken en roken tot je 18e. Om hen te stimuleren en te helpen het gewenste gedrag in praktijk te brengen. Namelijk het maken van de NIX-afspraak: een afspraak om niet te roken en niet te drinken tot je 18e. Deze sociale normcampagne wordt samen met de gemeente en GGD ook lokaal uitgezet. 8 Bron: Regionale Beleidsvisie Verslavingspreventie Zuid-Holland Noord, gemeente Leiden, april 2012.

9 Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG): In het CJG wordt er via diverse manieren (folders, gesprekken) geïnformeerd over de gevolgen van alcoholgebruik onder jongeren. In de komende periode wordt ook via de website van het CJG informatie verspreid dit onderwerp. Actiepunten: Nr. Actiepunten Voorlichting, bewustwording en educatie 1 Ouderavonden op basis- en voorgezet onderwijsscholen met onderdeel alcohol-voorlichting. 2 Lokale communicatiecampagne in het kader van de NIX18 campagne. 3 Het aanbieden van lesmateriaal (module Weerbaarheid, roken en alcohol) gericht op laatste klassen basisschool. 4 Het aanbieden van gastlessen en lesmateriaal (module Gezonde school en genotmiddelen) gericht op scholieren voortgezet onderwijs. Resultaat Bewustwording over gevolgen alcoholgebruik bij ouders en leerlingen Draagvlak en cultuuromslag maatschappijbreed. Kinderen krijgen inzicht in de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik op jonge leeftijd. Versterken positief zelfbeeld en weerbaarheid tegen verleidingen en groepsdruk. Jongeren krijgen inzicht in de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik op jonge leeftijd. Verantwoordelijke partijen GGD, scholen Gemeent e, GGD en overige partners GGD, scholen GGD, scholen Prestaties - 2 ouderavonden per jaar (2 Teylingen KTS, 2 Rijnlands Lyceum Sassenheim) - Aantal bereikte ouders en leerlingen op een ouderavond > Minstens twee acties/campagnes per jaar. Aantal voorlichtingsactiviteiten > tot 15 gastlessen per jaar op beide scholen - 4 advies-gesprekken per jaar (2 Teylingen KTS, 2 Rijnlands Lyceum Sassenheim) - Aantal voorlichtings- Activiteiten > % aanwezigheid testapparatuur op schoolfeesten 9 5 Op de website van het CJG tips en tricks middelengebruik plaatsen. Tool voor ouders om dit onderwerp bespreekbaar te maken met hun kinderen. CJG Aantal bereikte ouders in Teylingen > 20% (aantal unieke hits op dit onderwerp is eind 2015 > 1000). 9 In 2013 heeft de GGD Hollands-Midden de volgende resultaten geboekt: - Ouderbijeenkomsten op basisscholen over de Puberwereld : 95 ouders bereikt - Ouderavonden op Rijnlands Lyceum: 10 gastlessen met een bereik van 253 leerlingen en een ouderbijeenkomst met 150 ouders. In totaal heeft het Rijnlands Lyceum Sassenheim ongeveer 1300 leerlingen. - Teylingen College: 10 gastlessen met een bereik van 250 leerlingen. In totaal heeft het Teylingen College KTS ongeveer 650 leerlingen.

10 2. Inrichting van de omgeving Bij de inrichting van de omgeving gaat het om het beperken van de fysieke beschikbaarheid van alcohol. Op deze manier worden jongeren minder in de verleiding gebracht om alcohol te gebruiken (omdat alcohol minder dichtbij verkrijgbaar is). In 2013 is er een overeenkomst gesloten tussen het Teylingen College, KTS, politie, GGD Hollands-Midden, Bureau Halt en de gemeente Teylingen voor een gezamenlijke aanpak ter vermindering van het alcohol- en drugsgebruik onder leerlingen van de KTS. De overeenkomst heeft een looptijd van drie jaar. Na het eerste jaar is een voortgangsevaluatie gehouden om de taken uit de overeenkomst aan te scherpen zodat het alcohol- en drugsgebruik onder leerlingen van de KTS verder daalt 10. De partijen ervaren de samenwerking en behaalde resultaten als positief en zetten zich in de periode in om de overeenkomst op meerdere partijen toepasbaar te maken. Doel is om eenzelfde overeenkomst met het Rijnlands Lyceum af te sluiten in het schooljaar 2014/2015. In 2009 is de intentieverklaring alcohol, jongeren en sport door de gemeente en enkele sportverenigingen ondertekend (zie bijlage). Doel van deze intentieverklaring is om vrijwilligers bij de verenigingen te trainen op dit onderwerp en via diverse acties bewustwording over riskant alcoholgebruik onder alle leden van de verenigingen te versterken. Door de vernieuwde Drank- en Horecawet, en de nieuwe rol van de gemeente hierin, zal er in de komende periode nauwer samen worden gewerkt tussen gemeenten en sportverenigingen op dit gebied. 10 Ook in de jongerencentra in Teylingen wordt door het jongerenwerk actief geanticipeerd op de veranderingen in de wetgeving rondom het gebruik van alcohol en sigaretten. Er zijn in de jongerencentra alleen licht alcoholische dranken te verkrijgen voor 18-plussers. Ervaren coördinatoren hebben de verantwoordelijkheid voor de avond en instrueren de vrijwilligers op het gebied van verantwoord alcohol schenken. Alle vrijwilligers die zo n avond ondersteunen zijn in het bezit van een IVA-certificaat (instructie verantwoord alcoholgebruik). Ter stimulans zijn de frisdranken goedkoper dan de licht-alcoholische dranken Actiepunten: Nr. Actiepunten Inrichting van de omgeving 6 Voortzetten afspraken samenwerking Teylingen College, KTS. O.a. lockercontrole door de politie, brede voorlichting middelengebruik en inzetten van alcoholtestapparatuur bij schoolfeesten. 7 Samenwerking vastleggen in een overeenkomst met het Rijnlands Lyceum. Resultaat Preventieve aanpak richting leerlingen, ouders en docenten & ontmoediging gebruik van middelen op het schoolterrein. Preventieve aanpak richting leerlingen, ouders en docenten & ontmoediging gebruik van middelen op het schoolterrein. Verantwoordelijke partijen Gemeente en partners (Politie, GGD Hollands- Midden, Bureau Halt en het Teylingen College KTS) Gemeente en partners (Politie, GGD Hollands- Midden, Bureau Halt en het Rijnlands Lyceum) Prestaties - Begin 2016 een evaluatie van de samenwerkingsovereenkomst door de betrokken partijen. - Scholen zijn helemaal alcoholvrij en hiervoor is intern beleid opgesteld. In het schooljaar 2014/2015 een overeenkomst met het Rijnlands Lyceum Sassenheim. 10 De politie constateert al een daling van het aantal gemelde incidenten alcohol- en drugsgebruik. Definitieve cijfers volgen later in 2014.

11 Nr. Actiepunten Inrichting van de omgeving 8 Taken uit de intentieverklaring alcohol, jongeren en sport blijvend uitvoeren en monitoren 9 (Sport)verenigingen ondersteunen door het geven van trainingen Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA) Resultaat Voorlichting, deskundigheids- Bevordering en bewustwording vergroten over alcoholgebruik onder jongeren Deskundigheid barpersoneel vergroten Verantwoordelijke partijen Gemeente en sportverenigingen Welzijn Teylingen Prestaties Jaarlijks minimaal 3 uitgevoerde trainingen Aantal verenigingen waar de trainingen zijn toegepast eind 2017 > 75% van de verenigingen uit de intentieverklaring 3. Regelgeving en handhaving Duidelijke regels die bij iedereen bekend zijn en toegepast en gehandhaafd worden, dragen voor een belangrijke mate bij aan een gezonde en veilige omgeving. In de Drank- en horecawet (DHW) zijn regels gesteld ter bescherming van jongeren. De belangrijkste wijziging per 1 januari 2014 is dat verkoop aan jongeren onder de 18 jaar is verboden. Daarnaast is het voor jongeren onder de 18 jaar verboden om alcohol bij zich te hebben op een openbare plaats. Overtreding van deze regel is strafbaar gesteld. De gemeente heeft daarnaast een paar mogelijkheden om lokale regels te stellen en hiermee het gebruik van alcohol te sturen. De belangrijkste zijn: - De Drank- en horecaverordening Teylingen (DHW-verordening) - De Algemene Plaatselijke Verordening (APV) Teylingen - Het Integraal Veiligheidsbeleid (IVB) Teylingen 11 De DHW-verordening is door de gemeenteraad vastgesteld op 31 oktober In de Drank- en horecaverordening Teylingen is een aantal artikelen opgenomen ter bescherming van jongeren en ter voorkoming van overmatig alcoholgebruik. Het is verboden personen jonger dan 16 jaar toe te laten en aanwezig te hebben in horecainrichtingen en op terrassen na uur 11. Om te voorkomen dat horeca-inrichtingen gaan stunten met prijzen is een verbod op happy hours opgenomen. Met dit artikel wordt voorkomen dat prijsacties in de plaatselijke horeca worden georganiseerd. Op grond van de APV zijn gebieden aangewezen waar het is verboden om alcoholhoudende drank te vervoeren of te nuttigen. Dit verbod geldt voor iedereen, niet alleen voor jongeren onder de 18. Van het stellen van regels gaat al een preventief effect uit. Wanneer regelgeving gecombineerd wordt met handhaving, heeft dit meer effect. Bij de stap Regelgeving en Handhaving spelen Gemeentelijke Opsporingsambtenaren (BOA s), de gemeentelijke DHWinspecteurs, politie, Openbaar Ministerie en Bureau Halt een belangrijke rol. Voldoende handhaving op de regels uit de DHW, de DHW-verordening en uit de APV zijn van belang om de regelgeving effectief te laten zijn. Per 1 januari 2013 is de handhaving van de DHW (en de DHW-verordening) een taak van de gemeenten. Teylingen heeft twee DHW-inspecteurs in dienst. Daarnaast hebben we samen met de gemeenten Hillegom, Lisse, Noordwijkerhout en Katwijk een pool van DHW-inspecteurs gevormd. Vanuit deze pool vindt handhaving op leeftijdsgrenzen plaats bij evenementen en bij horeca. Een overtreding van een jongere op het verbod om alcohol bij zich te hebben is conform de wet enkel af te doen met een proces-verbaal. Het staat gemeenten echter vrij om jongeren bij een eerste overtreding door te sturen naar bureau HALT. Een HALT-afdoening is gericht op bewustwording c.q. gedragsverandering. Bureau HALT betrekt de ouders/verzorgers ook bij het proces. 11 Dit verbod geldt niet als de jongeren onder toezicht staan van een volwassene. Het verbod geldt ook niet als de horeca-inrichting tot hoofddoel heeft het verstrekken van maaltijden.

12 Formeel mogen DHW-inspecteurs nog niet doorsturen naar HALT. Regionaal worden hierover afspraken gemaakt met HALT. Naar verwachting wordt dit in de tweede helft van 2014 formeel geregeld. De handhavingsacties op grond van de DHW, de DHW-verordening en de APV worden niet in dit uitvoeringsprogramma opgenomen, maar worden beschreven in de Preventie- en handhavingsnota alcohol Teylingen. Deze Preventie- en handhavingsnota wordt naar verwachting rond dezelfde periode als deze uitvoeringsnota Lokaal Gezondheidsbeleid vastgesteld door het college van Burgemeester en Wethouders. Door de gewijzigde DHW waardoor jongeren onder de 18 geen alcohol bij zich mogen hebben op een openbare plaats, en de mogelijkheid dat ook DHW-inspecteurs kunnen doorsturen naar HALT, zullen mogelijk meer jongeren worden doorgestuurd. Hierdoor wordt het moeilijk om de cijfers van 2017 te vergelijken met die van We streven ernaar dat het aantal Haltafdoeningen (in verband met alcohol) in 2017 vergelijkbaar is met Actiepunten: Nr. Actiepunten Regelgeving en handhaving 10 Preventieve leerstraf opleggen bij overtredingen van alcohol- en drugsgebruik Resultaat Preventie en bewustwording Verantwoordelijke partijen Bureau Halt Prestaties Aantal Haltafdoeningen zijn in 2017 vergelijkbaar met Signalering, advies en ondersteuning Als alcoholgebruik overmatig wordt, is het van belang voldoende aanbod te hebben om hier iets aan te doen. In eerste instantie is het vroeg signaleren van overmatig gebruik belangrijk: er moet kennis en oog zijn voor de signalen die duiden op overmatig alcoholgebruik. Dit kan gebeuren door verschillende instanties zoals Jeugdzorg, jongerenwerk, maatschappelijk werk, scholen, huisartsen etc. In Teylingen richten we ons op het begeleiden hierin van het personeel van een belangrijk opvoedsysteem: de school. Scholen kunnen gebruik en of problemen signaleren en naar passende hulp begeleiden. Die hulp kan, afhankelijk van de aard en ernst van het probleem, komen van op de eerste plaats de ouders, maar ook van mentoren, leerlingbegeleiding, maatschappelijk werk, GGZ of verslavingszorg (Brijder). De GGD en Brijder verslavingszorg zijn belangrijke partners binnen dit aandachtsgebied. De komende jaren zetten zij bestaande acties voort binnen de scholen. Ook intensiveren deze partijen, de scholen en andere partners uit het maatschappelijk middenveld de scholing van docenten en andere professionals over middelengebruik. De begeleiding, signalering en verwijzing van leerlingen wordt afgestemd en verbeterd tussen alle partners. Hiervoor zijn lokale actiepunten opgesteld zoals terug te vinden in onderstaand tabel. Plaatsgerichte signalering, advies en doorverwijzing gebeurt door het jongerenwerk. Jongerenwerkers zoeken jongeren op waar zij doorgaans hun vrije tijd doorbrengen. De jongerenwerker legt contacten en bouwt een werkrelatie op met jongeren en signaleert wensen, behoeftes, problemen en ambities bij de doelgroep. Daarnaast motiveert de werker de jongeren om deel te nemen aan activiteiten. Wanneer het jongerenwerk signaleert dat alcoholgebruik- of misbruik aan de orde is, wordt samengewerkt met partners (HALT, Brijder) om passende preventieve en educatieve activiteiten voor jongeren over alcoholgebruik te organiseren. 12 De gemeenten in Holland Rijnland zijn reeds in overleg geweest met de partners hoe in de komende jaren gemeente specifieke cijfers gegenereerd kunnen worden. Dit heeft erin geresulteerd dat per 2014 Brijder en Halt kwantitatieve gegevens per gemeente registreren. Het is dus vanaf dit jaar mogelijk om gemeente specifieke vergelijkingen te maken.

13 Actiepunten: Nr. Actiepunten Signalering, advies en ondersteuning 11 Deskundigheidbevordering binnen de school: docenten en zorgcoördinatoren trainen 12 Versterking signalerings- en verwijzingsfunctie 13 Opleiding door Brijder van professionals bij Jeugd en jongerenwerk, Maatschappelijk werk, Jeugdzorg en Jeugd GGZ 14 ABC gesprekken (Advies, Begeleiding en Consultatiegesprekken over middelengebruik) met jongeren. 15 Plaatsgerichte signalering, advies en doorverwijzing 16 Meer afstemming en aansluiting tussen partners (professionals hebben vaker met elkaar contact over specifieke casus) Resultaat Beter en snellere signalering van gebruik. Planvorming en implementatie ten behoeve van een betere signalering en doorverwijzing. Signaleren en herkennen gebruik. Kunnen toepassen van motiverende gesprekken om het gebruik bespreekbaar te maken. In gesprekken met de jongere de stand van zaken inventariseren, vragen beantwoorden, educatie en eventueel doorverwijzen naar zorg. Signaleren wensen, behoeftes, problemen en ambities van jongeren. Doorverwijzen waar nodig. Sneller en effectievere ondersteuning/ behandeling. Verantwoor delijke partijen GGD, scholen Gemeente, GGD, Brijder, scholen Brijder Gesprekken door Brijder. Verwijzing door schoolbegeleiders en jeugdhulpverleners. Jongerenwer k Docenten/ mentoren, schoolmaatsc happelijk werk, CJG, Brijder Prestaties 13 In 2014 een training op de KTS (Rijnlands is geschoold in Tenzij er sterke wisseling van personeel is geweest, is scholing niet aan de orde). Eind 2015 staan er duidelijke werkafspraken /protocollen tussen de partners zodat preventie door Brijder (eerder) ingeschakeld wordt. Jaarlijks geeft Brijder een training aan professionals t.b.v. snellere signalering, inzet preventieve hulp en zorg. Gemiddeld 80 gesprekken per jaar. In 2015 en 2016 zijn er meer verwijzingen dan in In 2017 is er door de preventieve inzet minder doorverwijzing nodig. Er worden nog afspraken gemaakt over de registratie. Eind 2015 staan er duidelijke werkafspraken /protocollen tussen de partners Niet alle actiepunten zijn in 2013 kwantitatief gemonitord. Na de vaststelling van het Teylingse gezondheidsbeleid worden er direct afspraken gemaakt hoe dit wel te doen.

14 HOOFDSTUK 3 HET SPEERPUNT ROOKVRIJE SCHOOLPLEINEN Beleidsdoel rookvrije schoolpleinen Op 1 januari 2014 is de naast de Drank- en Horecawet ook de Tabakswet gewijzigd. Winkeliers mogen geen tabak of tabaksartikelen verkopen aan jongeren onder de 18 jaar. Deze wetswijziging sluit goed aan bij het doel van de gemeente om het roken onder jongeren onder de 18 jaar te laten dalen in de komende vier jaar. Een middel hiervoor is inzetten op het gemeentelijke speerpunt Rookvrije schoolpleinen. In dit hoofdstuk zetten we de actiepunten rondom dit speerpunt uiteen. De effectindicatoren die hiervoor worden gebruikt komen uit de kerncijfers Jongerenpeiling. Deze peiling voert de GGD Hollands-Midden iedere vier jaar uit onder jongeren in deze regio. De meest recente peiling dateert uit In 2013 geeft 5% van de jongeren in Teylingen aan dagelijks te roken. In de regio Hollands Midden is dit 4,7%. Concreet doel van de gemeente is om het rookgedrag onder jongeren in Teylingen door integrale inzet van beleid te laten dalen tot onder het gemiddelde in de regio Hollands-Midden in het jaar Dit betekent dat er een daling gerealiseerd moet worden van 5% (2013) naar 4,6% of minder (2017). Om het effect van het gezondheidsbeleid te meten maken we gebruik van de volgende kerncijfers Jongerenpeiling. Deze peiling wordt eind 2017 uitgevoerd en onderzoekt het jaar De gemeente stelt het volgende doel: Doel: In 2017 roken minder jongeren binnen onze gemeente in vergelijking met het gemiddelde voor 2013 in de regio Hollands Midden (rookt dagelijks, Teylingen < 4,7%) 14 Bij de evaluatie van dit speerpunt zal wederom een vergelijking gemaakt worden tussen het rookgedrag van de jongeren binnen onze gemeente in vergelijking met het gemiddelde in de regio Hollands Midden (rookt dagelijks, Teylingen versus Hollands Midden). Hiermee kunnen we het rookgedrag binnen onze gemeente toetsen aan het gedrag in de regio. Inventarisatie rookbeleid scholen binnen Teylingen Alle scholen binnen de gemeente (zowel basisscholen als voortgezet onderwijs scholen) zijn aangeschreven om hun beleid rondom het roken uiteen te zetten. De resultaten van deze rondgang levert de volgende punten op: - Op alle basisscholen mag en wordt niet gerookt op de schoolpleinen. Niet door leerlingen, docenten of ouders. Hoewel niet elke basisschool deze regels expliciet in haar beleid heeft beschreven, wordt dit wel overal nageleefd. - De situatie op de middelbare scholen binnen onze gemeente is als volgt: o Het Rijnlands Lyceum kent alleen rookvrije schoolpleinen. o Het Teylingen College kent een rookvrij schoolplein voor de onderbouw. De bovenbouw heeft een apart schoolplein waar een deel gereserveerd is voor rokers. Leerlingen mogen alleen roken als zij hiervoor schriftelijke toestemming hebben van de ouders. Handhaving wordt uitgevoerd middels controle van rokerspassen die leerlingen ontvangen na schriftelijke toestemming van de ouders. De school kiest voor dit beleid aangezien het probleem zich anders verplaatst buiten de schoolgrenzen. Alle scholen binnen onze gemeente hebben rookvrije schoolpleinen. Eén school binnen onze gemeente kent een afwijkend beleid. De gemeente is van mening dat dit beleid voor de huidige situatie helder en weloverwogen is. Echter, nu de wet de verkoop van sigaretten aan jongeren onder de 18 verbiedt, is het mogelijk dat het beleid van deze school wijzigt. In de komende vier jaar blijft de gemeente in overleg met de scholen op het gebied van rookvrije schoolpleinen. Waar nodig worden acties ondernomen binnen dit speerpunt om te waarborgen dat de beleidsdoelstellingen behaald worden. De gemeente zal in het jaar 2017 een nieuwe inventarisatie houden onder alle scholen rondom hun beleid van rookvrije schoolpleinen om de situatie rondom dit speerpunt te blijven monitoren. In het schooljaar 2014/2015 wordt er in overleg gegaan met het Teylingen College over rookvrije schoolpleinen in verband met de veranderde regelgeving.

15 Ook blijft de gemeente via de jongerenpeilingen van de GGD het rookgedrag van jongeren monitoren. De volgende jongerenpeiling staat gepland voor De GGD Hollands-Midden heeft de afgelopen jaren reeds diverse acties uitgevoerd op scholen om leerlingen nee te leren zeggen tegen roken (gastlessen voor leerlingen, ouderavonden, docententrainingen en huiswerkmodules Weerbaarheid, roken en alcohol). Deze acties die de GGD Hollands-Midden op het onderwerp roken uitvoert worden ook in de periode voortgezet. Actiepunten: Nr. Actiepunten Rookvrije schoolpleinen 17 Overleg tussen gemeente en basisen voortgezet onderwijs scholen 18 Voortzetten acties GGD op het onderwerp roken Resultaat Afstemming speerpunt Rookvrije schoolpleinen Jongeren en hun ouders krijgen inzicht in de schadelijke gevolgen van roken op jonge leeftijd. Verantwoordelijke partijen Gemeente, scholen GGD, scholen Prestaties Alle schoolpleinen zijn rookvrij. In 2014/2015 overleg met het Teylingen College over veranderde regelgeving en invloed hiervan op beleid rondom rookvrije schoolpleinen. Huidige acties voorzetten. 15

16 HOOFDSTUK 4 MONITORING EN EVALUATIE In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de beleidsdoelen en de daaraan verwante actiepunten van het lokale gezondheidsbeleid. In onderstaande tabellen volgt de planning en de budgettering van alle beschreven actiepunten. In het vierde kwartaal van 2017 vindt er een eindevaluatie plaats waarbij alle beleidsdoelen en actiepunten worden geëvalueerd. Beleidsdoel speerpunt alcoholmatiging onder jongeren Doel: In 2017 drinken er minder jongeren binnen onze gemeente in vergelijking met het gemiddelde voor 2013 in de regio Hollands Midden (recentelijk gedronken, Teylingen < 33%) Overzicht van actiepunten Dit speerpunt heeft een hoge prioriteit binnen de gemeente. Daartoe worden bestaande en nieuwe afspraken tussen gemeente en partners reeds in het eerste jaar (2014) van dit lokale gezondheidsbeleid opgepakt en uitgevoerd tot het einde van de looptijd van dit lokale gezondheidsbeleid in Vaststelling prestatiegegevens en monitoring Qua monitoring bleek bij het evalueren van het oude gezondheidsbeleid, en bij het opstellen van dit nieuwe gezondheidsbeleid, dat veel prestatiegegevens niet bijgehouden werden door de partners uit het maatschappelijk middenveld. Waar er wel prestatiegegevens worden bijgehouden zijn deze vaak niet gemeente specifiek te maken. Momenteel is de gemeente vanuit de rol als regisseur al in gesprek met de partners om duidelijke prestatiegegevens én de wijze van monitoring vast te stellen. 16 Begroting In de begroting is een jaarlijks budget ter hoogte van 7500,00 opgenomen voor het lokaal gezondheidsbeleid. Veel van de kosten rondom onderstaande actiepunten worden reeds gefinancierd uit regionale middelen of bestaande lokale subsidies. Zo draagt de gemeente Teylingen jaarlijks een budget af aan de Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg (RDOG). Hieruit wordt onder andere het budget voor de GGD Hollands-Midden begroot. In 2014 draagt de gemeente Teylingen ,- af. De regionale verslavingspreventie wordt voor een groot deel door Brijder verslavingszorg uitgevoerd. Namens onze gemeente draagt centrumgemeente Leiden hier jaarlijks een budget voor af (Wmo-gelden prestatievelden 7, 8 en 9). Het jaarlijkse budget van het lokaal gezondheidsbeleid is met name bedoeld om in de periode enkele actiepunten te intensiveren. De verdeling van deze kosten is terug te vinden in onderstaande tabel. Nr. Actiepunt Uitvoering/monitoring Kosten (in euro s) 1 Ouderavonden op basis- en voorgezet onderwijsscholen met verplicht onderdeel alcoholvoorlichting. Jaarlijks. Financiën vanuit regionale verslavingspreventie (via Regiogemeente Leiden) 2 Lokale communicatie-campagne in het kader van de NIX18 campagne. 3 Het aanbieden van lesmateriaal (module Weerbaarheid, roken en alcohol) gericht op laatste klassen basisschool. 4 Het aanbieden van gastlessen en lesmateriaal (module Gezonde school en genotmiddelen) gericht op scholieren voortgezet onderwijs. Jaarlijks minimaal twee acties. Jaarlijks. Vanaf het schooljaar 2014/2015 wordt hier intensiever op ingezet en ingekocht. Jaarlijks. Vanaf het schooljaar 2014/2015 wordt hier intensiever op ingezet en ingekocht financiën vanuit gemeentelijke bijdrage RDOG financiën vanuit gemeentelijke bijdrage RDOG

17 5 Op de website van het CJG tips en tricks middelengebruik plaatsen. 6 Voortzetten afspraken samenwerking Teylingen College, KTS. O.a. lockercontrole door de politie, brede voorlichting middelengebruik en inzetten van alcohol-testapparatuur bij schoolfeesten. 7 Samenwerking vastleggen in een overeenkomst met het Rijnlands Lyceum. 8 Taken uit de intentieverklaring alcohol, jongeren en sport blijvend uitvoeren en monitoren 9 (Sport)verenigingen ondersteunen door het geven van trainingen Instructie Verantwoord Alcoholgebruik (IVA) 10 Preventieve leerstraf opleggen bij overtredingen van alcohol- en drugsgebruik 11 Deskundigheidbevordering binnen de school: docenten, zorgcoördinatoren 12 Versterking signalerings- en verwijzingsfunctie 13 Opleiding door Brijder van professionals bij Jeugd en jongerenwerk, Maatschappelijk werk, Jeugdzorg en Jeugd GGZ 14 ABC gesprekken (Advies, Begeleiding en Consultatiegesprekken over middelengebruik) met jongeren. 15 Plaatsgerichte signalering, advies en doorverwijzing 16 Meer afstemming en aansluiting tussen partners (professionals hebben vaker met elkaar contact over specifieke casus) Uiterlijk eind en 2015 tussenevaluatie eindevaluatie. Voor schooljaar In het derde kwartaal van 2014 worden deze taken actief opgepakt. In het derde kwartaal van 2014 start Welzijn Teylingen weer met deze trainingen. Wordt reeds opgelegd. In het schooljaar 2014/2015 wordt gestart met het uitwerken van dit punt. In het schooljaar 2014/2015 wordt gestart met het uitwerken van dit punt in samenwerking tussen de gemeente, GGD, Brijder en de scholen. In het schooljaar 2014/2015 wordt gestart met het uitwerken van dit punt. Wordt reeds uitgevoerd en voortgezet. Wordt reeds uitgevoerd. In het schooljaar 2014/2015 wordt gestart met het uitwerken van dit punt Financiën vanuit subsidie Welzijn Teylingen Financiën vanuit gemeentelijke bijdrage RDOG Financiën vanuit regionale verslavingspreventie Financiën vanuit regionale verslavingspreventie Financiën vanuit gemeentelijke bijdrage RDOG Financiën vanuit gemeentelijke OGGZ-middelen Financiën vanuit subsidie jongerenwerk - 17 Binnen dit speerpunt blijft er ruimte voor het inspelen op actuele zaken. Mocht de gemeente en (een van) de partners binnen de periode na overleg van mening zijn dat er noodzaak is voor het uitvoeren van nieuwe actiepunten, dan is hier flexibiliteit en vrijheid voor binnen het lokale gezondheidsbeleid.

18 Beleidsdoel en monitoring speerpunt rookvrije schoolpleinen Doel: In 2017 roken minder jongeren binnen onze gemeente in vergelijking met het gemiddelde voor 2013 in de regio Hollands Midden (rookt dagelijks, Teylingen < 4,7%) Overzicht actiepunten In de periode worden de beschreven actiepunten continu gemonitord. In het schooljaar 2014/2015 wordt er in overleg gegaan met het Teylingen College over rookvrij schoolpleinen in verband met de veranderde regelgeving. Aan het einde van de vierjaarlijkse periode van het gezondheidsbeleid (in 2017) worden nieuwe afspraken gemaakt met de scholen binnen onze gemeente wat betreft rookvrije schoolpleinen. Aangezien er voor dit speerpunt alleen actiepunten zijn op het gebied van voortzetting van bestaande afspraken, afstemming en monitoring maken we geen extra kosten. Nr. Actiepunten Rookvrije schoolpleinen 17 Overleg tussen gemeente en basis- en voortgezet onderwijs scholen 18 Voortzetten acties GGD op het onderwerp roken Uitvoering/monitoring In het schooljaar 2014/2015 extra overleg met Teylingen College. Jaarlijks. Kosten (in euro s) - Financiën vanuit gemeentelijke OGGZ-middelen 18 Binnen dit speerpunt blijft er ruimte voor het inspelen op actuele zaken. Mocht de gemeente en (een van) de partners binnen de periode na overleg van mening zijn dat er noodzaak is voor het uitvoeren van nieuwe actiepunten, dan is hier flexibiliteit en vrijheid voor binnen het lokale gezondheidsbeleid.

19 BIJLAGE De bijgevoegde documenten betreffen drie documenten die relevant zijn voor het lokale gezondheidsbeleid Teylingen. 1. Kerncijfers jongerenpeiling 2013, GGD Hollands-Midden 2. Intentieverklaring alcohol, sport en jongeren, gemeente Teylingen Overeenkomst voor een gezamenlijke aanpak ter vermindering van het alcohol en drugsgebruik onder leerlingen van het Teylingen College sector KTS, gemeente Teylingen, Politie, GGD, Halt, Teylingen College,