Verslag seminar veiligheidscultuur op 18 januari 2011 bij ADSE te Hoofddorp

Transcriptie

1 Verslag seminar veiligheidscultuur op 18 januari 2011 bij ADSE te Hoofddorp Aanwezig waren: Ing. G. van Appeldoorn EHS (VGM) Manager ALSTOM Transport B.V. Dhr. P. Bakker Sr. Consultant Sales ArboNed-Keurcompany Ir. P. Banens Sr. Consultant CQM B.V. Dhr. J. Boxelaar Vakondersteuner Valleilijn Connexxion Ing. P. Breedijk Directeur Stichting railalert Dhr. A. Couwenberg Secr. Afd. Brabant ROVER Dhr. W.A. Dijkshoorn Manager Risk & Veiligheid RET N.V. Dhr. M. Edwards Hoofd KAM SV BAM Rail bv Dhr. P.W. Gardenier MSc. Projectcoördinator Railforum Drs. A.C. van der Grift Directeur Saferail BV Dhr. A. Harmsen Docent Veiligheid Railinfra Opleidingen Dhr. M. Hartensveld Programmamanager Veiligheid Railinfra Opleidingen Dhr. M.P.J.H. Hermans Manager Veiligheid, Gezondheid & Milieu VolkerRail Nederland bv Drs. R.A.A. Hetterschijt Safety Officer ProRail b.v. Dhr. R. Houben Adviseur infrastructuur en transport DHV Groep Mevr. D.J. Janssen MSc. Adviseur Transportveiligheid GVB Mevr. drs. C.A. de Jongh Directeur Railforum Dhr. V. de Kleijn Veiligheidsdeskundige Rotterdam Consulting Group Dhr. H. Klumper Senior Consultant Veiligheidsmanagement ADSE Consultancy & Engineering Services Ir. J.H.M. Kuijpers MBA Senior Consultant Lloyd's Register Rail Europe B.V. Dhr. M. Kuijsten MSHE Hoofd Safety NS Mevr. R.N. Mendelts Veiligheidskundige en Arbeidshygiënist Railinfra Solutions Dhr. C. Mintjes Beleidsmedewerker NSR NS Mevr. R. Mochél BPM Adviseur Veiligheid Railinfra Solutions Ing. L.J.M. van der Poel Directeur Dual Inventive B.V. Mevr. C.C. Pronk-Smorenburg Projectassistente Railforum Mevr. drs. J. Ridder Senior adviseur Human Company Dhr. H. van Rijn Hoofd werkplekbeveiliging Imtech Traffic & Infra Dr.ir. E Schrik Adviseur Spoorveiligheid Movares Dhr. H. Stapel Psychologist Aviation Medical Center ArboNed-Keurcompany Ir. E.R. Struch Sr. Beleidsmedewerker Openbaar Vervoer Provincie Zuid-Holland Dhr. D. Terleth Senior consultant ADSE Consultancy & Engineering Services Dhr. J.J. Thijs BBA System Engineer / safety coordinator Infraspeed Maintenance B.V. Drs. J. Tjalma Senior Consultant ADSE Consultancy & Engineering Services Mevr. A.J. Vernooij Programma manager Europoint b.v. Drs. H.W.E. Vroon Manager Quality Safety Health & Environment DB Schenker Rail Nederland N.V. Mevr. drs. M.S. Wilms Ergonoom Intergo bv Ing. C.K. Wilthof B.Sc. Adviseur Spoortechniek en Kunstwerken Grontmij NV Ir. M.P. Zeilstra MSc Eur.Erg. Adjunct directeur / senior ergonoom Intergo bv Drs. P. Zorge Adviseur spoorwegveiligheid & regelgeving Connexxion Inleiding Corina de Jongh, directeur Railforum, heet alle aanwezigen van harte welkom bij ADSE voor de workshop over veiligheidscultuur. Want.hoe is de veiligheid op het spoor eigenlijk geregeld? Er is veel beweging waar te nemen in de sector over het veiliger maken van de sector. Toch zien we nog steeds dat het niet optimaal is, er op punten vertraging is en soms achteruitgang. Dat laatste is zeker een risico. Uit het rapport van de onderzoeksraad verkeersveiligheid van 18 januari 2011 over de treinbotsing nabij Barendrecht in september 2009, blijkt dat er nog wel wat moet gebeuren.

2 Thema vandaag is railveiligheid. Met uitzondering van arbeidsveiligheid, dat belegd is bij railalert. Hun jaarcongres is op 17 februari a.s. We praten vandaag vooral over veiligheidscultuur en dan vooral over de hele keten heen. Als we kijken naar de supply chain models kun je zien dat iedereen zijn best doet, maar ook dat het nog heel ingewikkeld is. Railforum kan voor de sector iets betekenen bij de optimalisatie van de schakels. De kerncompetentie dat spoor de meest veilige vervoerswijze is staat onder druk. We moeten dus blijven investeren in integrale veiligheid en veiligheidscultuur. Of we daarvoor (weer) een veiligheidagenda of ladder opstellen is de vraag. Veel mensen vinden van niet, ga het maar gewoon doen. De insteek van deze workshop is een aantal actiepunten op te stellen die we tijdens een rondetafelconferentie in april voorleggen aan de beslissers van de sector. Mogelijk vloeit daaruit een tweede workshop voort. Er is in ieder geval tijdens het jaarcongres van Railforum, op 10 november 2011, de gelegenheid een momentum te creëren voor veiligheidscultuur. Corina vraagt de deelnemers de lijst met punten van zorg, punten van trots en actiepunten in te vullen. Ter inspiratie volgen er nu 3 presentaties, waaruit we gespreksonderwerpen halen die we in groepen bespreken. Presentatie Wat is de relatie tussen bevlogenheid en veiligheid? door Peter Bakker en Hans Stapel van Arboned Keurcompany Mensen excellereren in hun werk (bevlogenheid) door leiderschapsstijl en energiebronnen. Mensen kunnen optimaal presteren door zomin mogelijk stressoren en zoveel mogelijk energiebronnen, zoals intrinsieke motivatie, regelruimte, ontplooiingsmogelijkheden, sociale steun van leidinggevende, collega s en privé, zelfstandigheid, feedback, inspraak en communicatie. Bevlogenheid kan omschreven worden als een positieve toestand van voldoening, gekenmerkt door vitaliteit, toewijding en absorptie (willen leren). Door bevlogen medewerkers bereik je een betere performance en meer tevreden klanten. Bevlogenheid van de medewerker leidt tot een hoger veiligheidsgedrag. Ruwweg kun je medewerkers indelen in maximale toewijding, minimale toewijding, minimale eigen energie en maximale eigen energie. Je hebt volgers, burnout, verloop en bevlogen mensen. Volgers werken op de automatische piloot en burnouts zijn niet meer in staat te werken. Beide hebben minimale energie. Bevlogen mensen en verloop hebben maximale eigen energie. Verloop kun je zodanig beïnvloeden dat ze bevlogen worden. Voor de beste prestatie moet de mens centraal staan in een organisatie. Zie verder de presentatie. Presentatie Hoe beïnvloed je een veiligheidscultuur? door Marco Kuijsten, hoofd safety NS Marco schetst een beeld over hoe hij als veiligheidsdeskundige tegen veiligheid en veiligheidscultuur aankijkt. De ontwikkelingen in veiligheid kent verschillende stappen, techniek, techniek + zorgsystemen, techniek + zorgsystemen en cultuur. Het één kan niet zonder het ander. De veiligheidsladder kent 5 treden, van onder naar boven zijn dat pathologisch, reactief, calculerend, proactief en generatief. Vrijwel geen enkel bedrijf zit op de hoogste tree. De meeste bedrijven zitten tussen reactief, calculerend en proactief. Je kunt hoger op de ladder komen door: Need of urgency (vinden we dat we een probleem hebben?) Committment en leiderschap van het management (het gedrag van de leider stelt de norm en je accepteert de consequenties van je besluiten) Een professionele veiligheidsafdeling (heldere rolverdeling, management is verantwoordelijk voor de veiligheid van haar medewerkers, afdeling safety is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de ondersteuning en de adviezen die zij geeft aan het management) Heldere visie, structuur en aanpak (maakt niet uit welke methode je kiest) Aandacht, aandacht en nog eens aandacht (moet een continu onderwerp van gesprek zijn op ieder niveau in de organisatie. Dit organiseer je door transparantie, belonen van gewenst gedrag en vieren van successen) Zie verder de presentatie. Presentatie Enhancing Safety Culture door Rolf Hetterschijt, safety officer ProRail

3 ProRail zorgt 24/7 voor een veilig en excellent presterend spoor, veilig reizen, veilig werken en veilig leven. De Onderzoeksraad voor Verkeersveiligheid verwacht van spoorbedrijven dat zij ieder binnen hun eigen werkterrein alles in het werk stellen om veiligheidsrisico s te beperken. Gezamenlijk moeten zij zorgen voor het zoveel mogelijk (ALARP) terugdringen van veiligheidsrisico s. Een spoorongeval is namelijk nooit op zichzelf staand, maar een combinatie van zaken. Als voorbeeld noemt Rolf de ramp met de Herald of Free Enterprise, open boegdeuren, te snel weg moeten, overbelaste werknemer, te veel water als ballast etc. Hier kan een vergelijking getrokken worden met Barendrecht. ProRail herkent zich in het verhaal van NS en gebruikt ook dezelfde veiligheidsladder. Door gedragsverandering in stappen klim je op de veiligheidsladder. De stappen zijn: Begrijpen, Willen, Kunnen, Doen, Blijven doen, Confronteren, Inspirereren, Imiteren, Internaliseren, Complimenteren Veiligheid is een coproductie waarin iedereen moet kijken naar zijn eigen rol. De veiligheidsprincipes van ProRail zijn: Veilig en gezond werken kan altijd Veiligheid kost tijd Veilig werken doe je samen We spreken elkaar aan op onveilig gedrag en melden onveilige situaties Veiligheid zit in je, ook na werktijd Zie verder de presentatie. Geïnventariseerde zorgpunten Wetgeving Gebrek aan integriteit, systematische aanpak, geen ketenregie Nog geen juiste veiligheidscultuur Onvoldoende robuustheid van spoorsystemen tegen veroudering Stroperigheid van processen, traagheid Sterk intern gericht Weinig lerend vermogen Onvoldoende samenwerking Onvoldoende focus op de klant Kosten Aanbestedingen, internationale aanbestedingen Koperdiefstal Onvoldoende aandacht voor de mens, bv. geen nazorg Onvoldoende risico bewustzijn Steeds meer papieren veiligheid Geïnventariseerde punten van trots Veiligheidsniveau Weinig slachtoffers, weinig ongevallen, weinig grootschalige incidenten Spoor pakt je, is één familie Betrokkenheid van medewerkers Inhoudelijke kennis van machinisten e.d. Oplossingsgerichtheid Het management wil wel Opleiding van personeel Sociale veiligheid Er is meer openheid Steeds meer aandacht voor arbeidsveiligheid

4 Geformuleerde Actiepunten 1. Spoor = Veilig: Hebben wij een probleem? Management moet belang van veiligheid als kerncompetentie van spoorvervoer uitdragen. Meer transparantie en feiten over huidig veiligheidsniveau. Er zijn near misses, juist op interfaces tussen bedrijven. Dit beter zichtbaar maken en daarvan met elkaar leren. Calamiteiten kunnen zich altijd voordoen dus nu alvast werken aan reputatiemanagement. 2. Samenwerking in de branche en gezamenlijk Veiligheid Management Systeem (VMS) Samenwerking kan pro-actiever met regie per proces. Wanneer er sprake is van één agenda wordt samenwerken makkelijker. Maak een 1 e opzet en volg de aanbevelingen van Onderzoeksraad voor de Verkeers Veiligheid (OVV) op. Zoek uit welke partijen betrokken zijn en organiseer bijvoorbeeld veiligheidskringen (naar het voorbeeld van Deltalinqs, SSVV en railalert). 3. Veiligheid kost wat Veiligheid is altijd geld gerelateerd. De vraag is wie bepaalt en betaalt? Hanteer ALARP (As Low As Reasonable Practical) van de hoogste risico s bestaand spoor. Ervaringen zijn opgedaan bij HSL Zuid en RijnGouwe lijn, van impliciet naar expliciet. Vaststellen hoe veilig het moet worden, dat toedelen en borgen. 4. Hou het simpel en probeer conflictvrij te ontwerpen Het spoorvervoersysteem bevat in de uitvoering nog teveel conflicten en risico s. Deze kunnen grotendeels worden voorkomen door conflictvrij te ontwerpen. Dit kan door de mensen uit de uitvoering te laten meedenken met de ontwerpers. De veiligheidsafwegingen moeten bij ontwerp gemaakt worden (liefst door één partij bv. ProRail of een koepelorganisatie zoals Deltalinqs). Vervolgens de regie houden op het proces tijdens uitvoering (plannen/rijden/bijsturen). Hiermee maak je het eenvoudiger, beperkt je conflicten en risico s. 5. Meten = weten De informatie over veiligheid is nog niet transparant. Evaluaties bevatten nog teveel subjectieve informatie. Feitelijke gegevens uit diverse systemen laten een ander beeld zien en worden onvoldoende benut als leerstof. Handboeken moeten niet interpreteerbaar zijn. Laat ontwerpers eens meerijden dan zien ze de praktijk. 6. Management als verbindende schakel Het management staat te ver af van de werkvloer. Ook is er een scheiding tussen management en de veiligheidsdeskundigen. Ze spreken niet dezelfde taal. Investeer in de verbinding, geef voorbeeldgedrag en communiceer continu tussen de diverse lagen in de organisaties. Een open cultuur bevordert de samenwerking. 7. Stimuleren van veilig werken Houding en gedrag in de spoorbranche kenmerkt zich door een geslotenheid (ons kent ons) en is moeilijk te beïnvloeden. Tijdens de uitvoering lijken het groepen met eigen normen en waarden. Het melden van near misses moet laagdrempelig worden en heeft steun van leidinggevend management nodig. Maak het melden van onveilige situaties simpel, eventueel mogelijk via een smartphone. 8. Keuringen en opleidingen De regels voor keuringen en opleidingen worden nu opgelegd door de overheid en als een te nemen hindernis ervaren. De branche kan dat beter zelf oppakken en aantrekkelijker maken. Investeren in de kwaliteit van personeel als hoogwaardig vakmanschap. Dit vraagt wel om een oprechte interesse en verbinding van het management met personeel van de werkvloer.

5 Tot slot dankt Corina de sprekers en deelnemers voor hun actieve bijdragen en ADSE voor hun gastvrijheid.