(Westelijke) geallieerden: hoort Rusland (de Sovjet-Unie) hier wel of niet bij? Vanaf 1917 (Lenin) hoort Rusland er niet meer bij.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "(Westelijke) geallieerden: hoort Rusland (de Sovjet-Unie) hier wel of niet bij? Vanaf 1917 (Lenin) hoort Rusland er niet meer bij."

Transcriptie

1 Geschiedenis aantekeningen t/m WOII Het perspectief wisselt: je kunt iets op verschillende manieren doen. Chronologie => wisselen van kant binnen de chronologie. Duitsland nam het initiatief, dus beginnen we bij Duitsland: perspectief bij het initiatief. (Westelijke) geallieerden: hoort Rusland (de Sovjet-Unie) hier wel of niet bij? Vanaf 1917 (Lenin) hoort Rusland er niet meer bij. De As-mogendheden, tegenstanders v/d Geallieerden, zijn Duitsland, Italië (, Japan) e.a. NB: As vanwege de as Rome-Berlijn. Duitsland en Italië: 1936 As-mogendheden: Hitler, Mussolini, Hiro Hito (keizer Japan)/ Tojo (admiraal/ premier Japan) Geallieerden: F.D. Roosevelt (op het laatst), Churchill, Charles de Gaulle NB: Chamberlain (VK) verklaart Duitsland de oorlog, Churchill vervangt Chamberlain. Hitler: Nationaal-socialisme Mussolini: fascisme Japan: imperialisme, maar vooral militarisme Standplaatsgebondenheid: van welk perspectief je kijkt (door welke bril je kijkt), door alles wat jou bepaalt (afkomst, religie, omgeving etc.) Bijvoorbeeld: Osama Bin Laden, vrijheidsstrijder of terrorist? Hoe kijken wij tegen WOII aan? Wie heeft Hitler echt verslagen? De Russen (Sovjetburgers) (feit). Iets minder dan dan de helft van de Sovjetburgers is omgekomen. Amerika en Rusland worden heel sterk (machtig) door WOII. Rusland => heeft gas, dus daar moet rekening mee gehouden worden. Wat waren Hitlers doelstellingen? Wereld: land veroveren in Oost-Europa Lebensraum filosofie (leefruimte voor de Ariërs; het Duitse volk heeft te weinig ruimte en mag ook meer ruimte (opeisen), want dit volk bestaat uit Ubermenschen.) Dat Lebensraum is Oost-Europa, al snel de Sovjet-Unie. Drang nach Osten => Duitsland heeft dat altijd al gewild (expansionisme/ imperialisme) Slavische volkeren moeten slaven worden Baas SS: Heimlich Himmler Blauwdruk: model/ voorbeeld (dna) Mussert (NSB): Als de NSB de verkiezingen winnen, dan schaffen we verkiezingen af. GS t/m Tara Fokker /24

2 Doelstellingen Hitler op buitenlands gebied (= oorlogsdoelstellingen) Van welke aard zijn deze doelstellingen? fascisten en nationaal-socialisten: denken aan rassen; dit zijn ideeën. De idee stond op de eerste plaats bij het fascisme. Fascisme = onwetenschappelijk confessionalisme: uitgaan van je geloof; ingedeeld naar geloofsrichting; uitgaan van het Woord/ woord fascisten en nationaal-socialisten: denken aan rassen; dit zijn ideeën Racisme: rangschikken van afkomst Drang nach Osten: historische fictie Buitenlandse politieke droom Mussolini: mare nostrum Daarom zijn fascisten romantici De romanticus heeft misconcepties, omdat emoties belangrijker zijn dan kennis. Fascisme gaat zelfs nog iets verder dan dat. Romantici hebben een droom (= uitgangspunt, waar je vervolgens doelstellingen van maakt). De idee stond op de eerste plaats bij het fascisme. Nationaal-socialisme en racisme gingen hand in hand. Verschil tussen fascisme en nationaal-socialisme? Antisemitisme. Doelstelling Polen innemen leidt onherroepelijk tot oorlog met de Sovjet-Unie en Polen. NB: Polen bestaat niet in de 19de eeuw (Verdrag van Versailles) Wat helpt het best tegen extremisme? Welvaart Wat waren Hitlers doelstellingen? 1) Revisie Verdrag van Versailles (1919) => vernietiging Verdrag van Versailles, inclusief herstel grenzen van vóór 1918 (o.a. Elzas-Lotharingen) NB: Reden dat Hitler op een gegeven moment 44% had? Economische beloften in economische crisis. Ook hielp het feit dat Hitler het Verdrag van Versailles wilde reviseren (Hitler was, net als het Duitse volk, woedend!) 2) Groß-Deutschland: 1938 Anschluss Oostenrijk 3) Lebensraum: Drang nach Osten => Duitsland heeft dat altijd al gewild (expansionisme/ imperialisme) 4) Hegemonie Hitler wilde geen wereldheerschappij, maar hegemonie (overheersing). Hij is bereid te delen met het Verenigd Koninkrijk (wilde geen oorlog en bewonderde het VK ook). GS t/m Tara Fokker /24

3 Qua ras zijn de Britten oké. Hitler bewondert het VK, omdat het een wereldrijk heeft gesticht. Eurazië voor Duitsland en koloniale gebieden voor het Verenigd Koninkrijk. Britten waren minder fanatiek (dan Frankrijk) in oorlog en veel Britten vonden dat Duitsland te zwaar gestraft was. 5) Il Sjoh = Holocaust = vernietiging van de Joden Vernietiging van de Joden op Internationaal gebied. want er was een wereldwijde joodse samenzwering. NB: 19de eeuwse beweging: Alldeutsche Bewegung, pan-duitse beweging, die vindt dat alle Duitssprekende landen bij Duitsland (moeten) horen. Concreet: Oostenrijk moet bij Duitsland. NB: Arthur Seyss-Inquart in Nederland 1938: Sudetenland hoort bij Duitsland NB: Continentaal imperialisme: over land (buren veroveren; bijv. gekookte barbaren) Koloniaal imperialisme: over zee (bijv. Nederlands-Indië) NB: Hitler was ideologisch gedreven Anschluss parafraseren: iets navertellen in eigen woorden appeasement politiek Politieke eeuwen man & vrouw: gendergeschiedenis 1) Revisie Versailles 2) Groot-Duitsland 3) Lebensraum 4) Hegemonie 5) Il Sjoh Hoe is ad 5) buitenlandse politiek? => er is een wereldwijde joodse samenzwering De Protocollen van de Wijzen van Sion (= Jeruzalem) => deze vergadering heeft nooit plaatsgevonden. De Russische, tsaristische geheime dienst heeft dit bedacht (propaganda tegen jodendom). Joodse bankiers beheren banken en ze werken samen met Moskou, de joden zitten daar achter. De joden hebben een slechte invloed op Roosevelt => dit zeggen antisemitisten. Jodendom (= voor ons) - religie - volk Oorlog biedt bij uitstek een gelegenheid tot (poging tot) genocide (volkerenmoord) => oorlog fungeert als dekmantel (afleiding) voor een genocide. GS t/m Tara Fokker /24

4 De oorlog levert voldoende chaos op om de (volkeren)moord uit te voeren. De oorlog vergemakkelijkt dus Il Sjoh. Wat is belangrijker? Winterjassen naar Rusland of joden naar Auschwitz? (standplaatsgebondenheid) Adolf Eichman regelde de treinen om joden naar de kampen te krijgen. Waarom waren er vooral in Polen vernietigingskampen? Jodenmoord moest gebeuren uit het zicht van het Duitse volk. Help in Holocaust: - Chaos oorlog (dekmantel) - Vernietiging niet onder ogen Duitsers Tsjechoslowakije (Verdrag van Versailles) is ontstaan uit de erfenis van Oostenrijk-Hongarije. Alleen Tsjechoslowakije was democratisch (landen als Joegoeslavië allemaal niet) Conferentie van München november 1938 over Duitssprekende Tsjechen (Sudetenland). Heim ins Reich => terug naar huis, het rijk in => die gebieden moesten (onder ad 2) Groot-Duitsland) bij Duitsland horen. Wie zat er niet bij deze conferentie? Tsjechoslowakije en Rusland. Chamberlain, Daladier, Hitler en Mussolini sloten een deal over Sudetenland. Afspraak: 5000 Britse soldaten in Europa en een referendum. NB: Slovenië is een vriendenstaat. Hitler pikt heel Tsjechoslowakije in en houdt zich daarmee totaal niet aan afspraken. Tsjechië bestaat niet meer. Generaal-gouvernement: dat wat er van Polen overblijft. Chamberlain denkt dat hij een oorlog voorkomen heeft. Daladier en Chamberlain kwamen bedrogen uit. Appeasement (toegeeflijkheidspolitiek): Chamberlain geeft Duitsland wat het wil, dan is het klaar (denkt Chamberlain...). Januari '39: Hitler neemt Tsjechoslowakije in. De soevereiniteit in Tsjechoslowakije wordt geschonden => an sich al uitverkocht aan Duitsland. Hitler: daar kun je geen afspraken mee maken. NB: Winteroorlog 1939-'40: Finnen hebben zich succesvol verdedigd tegen Rusland met steun van Duitsland. GS t/m Tara Fokker /24

5 Juli-augustus 1939: Sovjet-Unie krijgt een niet-aanvalsverdrag aangeboden door Hitler. Molotov (Rusland) en von Ribbentrop (Duitsland), beide ministers van buitenlandse zaken, sluiten het Molotov-von Ribbentrop-pact (een non-agressiepact). De westerse wereld schrikt hiervan: 2 grote landen hebben een pact. Weliswaar een verdrag zonder verplichtingen om voor elkaar op te komen, maar toch. Nederland het een non-agressiepact geweigerd. Polen had ook een non-agressiepact met Duitsland. In het Molotov-von Ribbentrop pact stond een geheime clausule, waarin Hitler en Stalin Polen hadden verdeeld. Waarom weet men dat Polen verdeeld gaat worden? ad 1) Revisie Versailles, ad 2) Groot-Duitsland en ad 3) Lebensraum. Polen werd opgericht, waarom? - Bufferstaat: men is bang dat Duitsland communistisch wordt (Sovjet-invloed is niet goed) - Zelfbeschikkingsrecht der volkeren (Wilsons idee) NB: Wilson wilde een volkerenbond, met ook het zelfbeschikkingsrecht der volkeren. Dit past in het einde van Oostenrijk-Hongarije. Chamberlain zorgt voor keiharde garantie: Raak Polen aan, en je hebt oorlog (augustus 1939). Daladier zegt hetzelfde in Frankrijk. Stalin wilde tijd rekken met het niet-aanvalsverdrag en wist dondersgoed wat Hitler wilde. Waarom? Zuiveringsjaren 1930 => er waren bijna geen staatsofficieren meer; herstel was nodig. Het Molotov-von Ribbentrop pact wordt in juni 1941 gebroken door Duitsland. Stalin gelooft eerst niet dat Hitler binnenkwam. Stalin zegt: niet schieten, want Stalin wil niet degene zijn die het het non-agressiepact breekt. Sender Gleiwitz: De nacht van 31 augustus - 1 september 1939 van de Poolse aanval op Gleiwitz, zogenaamd door Polen (het waren eigenlijk Duitsers/ SSers). Dus de Britten en Fransen verklaren Duitsland de oorlog. Dit is het begin van de Tweede Wereldoorlog. Een leger is altijd voorbereid op de vorige oorlog => een leger leert lessen en past zich daarop aan. Duitsland wil een loopgravenoorlog vermijden, want in de Eerste Wereldoorlog had dat geleid tot een 2-frontenoorlog. De beste delen van de Wehrmacht werden gemechaniseerd/ gemotoriseerd. Bommentapijten: waar begint een tactisch bombardement en eindigt een (strategisch) terreurbombardement? Vliegtuigen: hadden parachutisten (luchtlandingstroepen). Oorlogvoeren om loopgravenoorlog te voorkomen. Blitzkrieg: bliksemflitsoorlog. GS t/m Tara Fokker /24

6 techniek: hoe dingen te gebruiken ( de individuele speler ) tactiek: de opstelling ( de coach ) strategie: hoe te winnen ( het hoofdkwartier ) De soep wordt niet zo heet gegeten als het wordt opgediend: men dacht: Mein Kampf, dat schrijft Hitler wel, maar of hij ook echt precies gaat doen/ doet wat hij schrijft, dat valt nog te bezien. NB: Blondie was Hitlers hond NB: Hitler noemde zichzelf wolf (dat was zijn lievelingsdier) Plaats Chamberlain: appeasement politiek Was Chamberlain naïef? Vóór Tsjechoslowakije: Anschluss (was niet gegaan zoals het hoort ) Rechtvaardiging (legitimering) van macht is bijna altijd nodig. legitimering = verwettelijking apologetisch => uitleggen waarom je iets deed: een verklaring Voorbeeld van legitimeren (in dit geval een koning): God heeft me deze positie gegeven Apologie/ apologetisch doen: Ik stootte de vorige koning van de troon, omdat... Film over WOII: primair/ secundair => niet altijd goed te zeggen primaire bron: uit de tijd waarover het gaat secundaire bron: later Film => bioscoopnieuws (polygoon journaal) Oorlogsfotografie: heel vaak nep Polen: bij Katyn waren er veel moorden. Polen werd onthoofd : de intelligentsia Oudere heren (elite), militairen (krijgsgevangenen) etc. werden allemaal vermoord. Er werd geprobeerd Polen te onthoofden, om het land zo makkelijker te onderdrukken. NB: Polen is een satellietstaat van Rusland: de politiek wordt bepaald door een hoofdstad in een ander land. NB: een bananenrepubliek = satellietstaat in Latijns-Amerika Val muur 1989: door de val van de muur raakt Polen los van de Sovjet-Unie. Tot die tijd stond er in geschiedenisboekjes dat Duitsland in Oost-Polen (Katyn) mensen had vermoord, terwijl het eigenlijk Rusland (Stalin) was. GS t/m Tara Fokker /24

7 Royal Air Force (RAF) NB: Jaren 70: Rote Armee Fraktion => een Duitse terroristengroep dat zich tot het rode leger behorend voelt (Sovjet-Unie) => Badr Meinhofgroep (een psychopaat) NB: Linkse aanvallen hebben meestal een doel, rechtse aanvallen hebben niet per se een doel. Badr Meinhofgroep: Aanslagen op Bernard Wientjes, voorzitter van de NWO (wordt in Rusland ontvoerd en vermoord). Terroristen duiken onder in Nederland binnen 2 jaar. 1970: Nederland is links en anti-duits. denazificeren => nazi's/ het nazisme uit Duitsland halen. NB: Er was een plan om guerillagroepen in te zetten na Hitlers dood (niet gebeurd) Waarom kwamen stokoude Duitsers bij elkaar om de rottigste tijd uit hun leven te herdenken? Gedeelde ellende (schouder aan schouder) => kameraadschap Wat is raar aan kameraadschap? Het gaat tegen menselijk instinct in (de dingen die je zou doen voor je kameraden). Amerikaanse leger: 1) veel zelfmoord 2) veel verkrachtingen Waarom zijn stoere commandeurs niet meer stoer terug in Nederland (na oorlog)? Kameraadschap is weg. Post-traumatische stress: na WOI => shellshock na WOII => combat fatigue Aanhanger van Bush zijn hielp om officier te worden. mythe van de Blitzkrieg: populair mythe: een verhaal met vermoedelijke kern van waarheid In ontmythologiseren is relativeren belangrijk. cavalerie: ruiterij strategisch concept Blitzkrieg: 1) loopgravenoorlog voorkomen 2) 2 frontenoorlog voorkomen tactisch (en detail; hoe val je aan?): snelheid is belangrijk infanterie: voetvolk tanks zonder infanterie zijn kwetsbaar Blitzkrieg: gemechaniseerd leger (deels) Normale kruis voor Duitsland: wit Duitse leger: nauwelijks nazi's -> vandaar geen hakenkruizen op vliegtuigen, want de edelheren (officieren) uit het leger keken neer op de nazi's. Oude oorlogsvoering tegen nieuwe oorlogsvoering in de aanval op Polen door Duitsland. GS t/m Tara Fokker /24

8 Himmler: baas SS inundaties: onder water zetten Welk probleem hebben Duitse planners? Natuurlijke grenzen => rivieren, Utrechtse heuvelrug. Fall Weiß Grebbelinie Wat doe je als je niet langs rivieren komt doordat bruggen worden opgeblazen? Parachutisten inzetten => strategische punten verkrijgen is het doel.wie worden er gedropt? Luchtlandingstroepen. (Achter vijandelijke linies zijn) NB: Amerikaanse parachutisten kunnen alleen maar naar Bastogne. Waarom speelt verdediging een rol in de Blitzkrieg? Als je parachutisten niet op tijd ontzet, dan redden ze het niet. ontzetten = het redden van belegerden (doorbreken van een belegering) Panzerdivisionen (divisie = deel): vrachtwagens en moderne wapens. der Panzer: de tank (bescherming) Wehrmacht = het Duitse leger mythe Blitzkrieg: oorlogsvoering waarbij het leger gepantserd is Delen van de Wehrmacht waren gepantserd; het grootste gedeelte van de Wehrmacht was niet gemechaniseerd. Transport van groepen Panzerdivisionen snijden als boter door Russische linies => tanks kunnen ver komen, dat was ook nodig in de Sovjet-Unie. De rest van de (Duitse) Wehrmacht komt daar achteraan, maar niet snel genoeg. NB: Treinen waren niet handig, want andere spoorbreedte: aan de Pools-Russische grenzen kunnen Duitse treinen niet naar Rusland. kessel (ketel) slacht: insluiten (in een lus): als de infanterie/ cavalerie de tanks niet kunnen bijhouden, kan de Sovjet-Unie het Duitse leger insluiten als een lus. Maar ten delen een Blitzkrieg: de minderheid was gemechaniseerd. Het was Duitsland wel gelukt om Frankrijk in 4 weken te bezetten door middel van Blitzkrieg. tactiek van de verschroeide aarde door Rusland => zorgen dat er niks meer op het land was (gewassen etc.), dus alles in brand steken. NB: Ransel = voedseltas GS t/m Tara Fokker /24

9 Fall Weiß: Polen wordt aangevallen Warschau wordt gebombardeerd Hierna (1 september 1939) gebeurt er een tijd niks. coventrieren (platbombarderen) to dresdenise (platbombarderen) Op zee heeft Duitsland wel pogingen gedaan na 1 september 1939, maar deze pogingen lukten niet vanwege de Royal Navy (Brittanica rules the waves). Dus de Duitsers concentreren zich op onderzeëers. SS: Luftwaffen SS (elitair voor nazi's) kriegsmarine (onderzeëers) September april 1940: phoney war (nep-/ spookoorlog) Hitler heeft de mogelijkheid aan te vallen (Engeland en Frankrijk niet in verband met de crisis, waarin men bezuinigd had op oorlogsmaterialen etc.) April 1940: Hitler slaat weer toe. Hitler wil met het westen afrekenen om daarna Lebensraum te kunnen creëren. De Britten zullen niet aarzelen om Nederland te bezetten. Voordat dat gebeurt, worden Denemarken en Noorwegen aangevallen. Weserübung: rivieroefening Waarom werd Zweden niet aangevallen? Door Denemarken en Noorwegen te bezetten heb je Zweden al, want de doorgang (naar Engeland) wordt simpelweg afgesloten. Oorlogsdoel voor Zweden: grondstoffen narvik spoorlijn Generaal-gouvernement: dat wat er van Polen overblijft. Waarom wordt Zweden niet veroverd? De Sont is al afgesloten door Noorwegen en Denemarken te bezetten. Waarom Scandinavië aanvallen? Vanwege de ijzererts, waaruit staal verkregen kan worden. Tegelijkertijd met de staalindustrie (de sleutelindustrie voor oorlog) komt de kolenindustrie op. Duitsland heeft kolen, maar nog geen erts. Vandaar de aanval op Scandinavië. Het treintraject naar Narvik is ingenomen. Krupp } staalmakers Thijssen } in het Ruhr-gebied Mannesmann } Waarom niet Zweden bezetten? Er is nog meer aan de hand. Als Denemarken neutraal zou blijven, zou Engeland Denemarken innemen (te dicht bij Duitsland, niet handig voor Duitsland dus). verdedigingslinie: Atlantikwall aan de kusten van Europa (met prikkeldraad, mijnvelden) Een bruggenhoofd: een plek waar je op een vijandige plek een stuk land verovert. Doel Atlantikwall: zorgen dat Engeland geen bruggenhoofd krijgt. (dit gaat niet lukken) GS t/m Tara Fokker /24

10 Nazi's zien Scandinavië als een broedervolk (want het zijn Ariërs ). Wie hamerde er zeer op het winnen van mede-ariërs voor Duitsland? De SS. Waarom? 1) Groß-Germanien: Benelux, Scandinavië en Balten moeten hierbij horen 2) Voortplanten met mede-ariërs (komt al in de buurt van inteelt) ad 1) Balten (Estland, Letland en Litouwen) ook? Waarom werken de Balten en de SS samen? Baltische staten zijn bang voor Rusland (liever Duitsland dan Rusland). De Balten en de SS werken natuurlijk pas samen als Duitsland Rusland aanvalt. Waarom een Groß-Germanien? Een edelgermaans rijk is een droom/ romantisch beeld van de SS. Praktisch wilde de SS in die landen soldaten (vrijwilligers) hebben. Dat wordt extra belangrijk vanaf juni Samengevat 3 redenen om Scandinavië aan te vallen: 1) Economisch: ijzererts 2) Strategisch: Als Denemarken neutraal zou blijven, zou Engeland Denemarken innemen. Denemarken is (te) dicht bij Duitsland, niet handig voor Duitsland dus. 3) Ideologisch: Groß-Germanien: Benelux, Scandinavië en Balten moeten hierbij horen en Arische kinderen SS is vooral racistisch, niet zozeer nationalistisch. Hitlers prioriteit was niet een edelgermaans rijk te creëren, hij was alleen maar bezig met Engeland. De SS was mensen aan het werven. De SS ziet zichzelf als broedmachine. Biologisch gezien is raszuiverheid een verwaterde vorm van inteelt. Gevolg: versterking van bepaalde ziekte(beelde)n. Dan gebeurt er concreet iets: de Wehrmacht soldaten in Noorwegen worden aangemoedigd door de SS om Noorse meisjes zwanger te maken. Deze kinderen worden verwaarloosd als soldaten zich terugtrekken naar Duitsland. Veel van die kinderen worden later door Zweden geadopteerd. Brug in Sont: Veel Deense joden worden naar Zweden gebracht en daarmee gered (daar werden geen Joden vervolgd namelijk). De koning van Denemarken is niet gevlucht. Als de jodenster-wet wordt ingevoerd, draagt de koninklijke familie die ook, ondanks dat de familie niet joods is. Hiermee geeft de koning weerstand tegen de Duitsers. Politiek van de fluwelen handschoen: niet te hard optreden (door Duitsers), om de bevolking voor je te winnen. Noorwegen had zwaar water: Rjukan had dit. (Zwaar water heeft een extra neutron). Men dacht dat zwaar water nodig was voor een atoombom. Amerikanen hebben de know-how: joodse wetenschappers gaan naar Amerika en gebruiken plutonium. Dat is een succesvolle route (zwaar water helpt dus niet). The great Heisenberg (dé Duitse kernfysicus): heeft samengewerkt met Niels Bohr. Heisenberg zei dat Duitsland de atoombom niet op tijd had dankzij hem. Duitsers hadden altijd een tekort aan manschappen. Dit tekort wordt alleen maar groter vanaf de aanval op de Sovjet-Unie. GS t/m Tara Fokker /24

11 Collaboratie (landverraad): quisling = landverrader, Quisling werd leider van de Noorse SS Hij wilde dat Noorwegen bij Duitsland zou horen, want hij voelde zich verbonden met de SS. In Noorwegen waren er betrekkelijk weinig Duitsers. Het bestuur van Noorwegen was in Noorse handen. Dit is de reactie van Noorwegen op de Weserübung. Mussert was een Nederlandse fascist, maar wilde, zoals Quisling, een eigen rijk binnen een bondgenootschap met Duitsland. Mussert werd door Duitsland en anderen niet erg serieus genomen. In Nederland kreeg de SS het veel meer voor het zeggen. De SS zag het Nederlandse nationaal-socialisme als een hindernis voor Groot-Duitsland. De invloed van de NSB neemt af, de SS invloed neemt toe. In Nederland ontstaat een club (niet te vinden in andere landen): de Germaansche SS => ook vrouwen mochten lid worden. Rost van Tonningen, een pro-duitse man, was de leider van de Germaansche SS. Zijn vrouw werd de zwarte weduwe genoemd, omdat ze een fervent fan van Hitler/ nationaal-socialisme etc. was. De oorspronkelijke kleur van de SS was namelijk zwart (later grijs). Neonazi's: NVU => de Nederlandse volksunie (Viking jeugd) skinhead-beweging: nationaal-socialisten gecombineerd met jeugdbeweging. NB: Proletarische jeugdbeweging die zich afzette tegen mods en de rockers. De skins luisteren naar oi punk (snelle rock muziek) met nationaal-socialistische/ racistische teksten. Oorspronkelijk kwam deze muziek uit Jamaica => reggae (voorloper van reggae = ska) => heel ontspannen muziek. Oorspronkelijk negermuziek (off beat) en geen politieke beweging. april 1940: Weserübung mei 1940: Fall Gelb (dossier geel) => aanval op de Benelux en Frankrijk Eerst de noordflank en dan Frankrijk (Elzas-Lotharingen, revisie Verdrag van Versailles). Oorlog met Engeland wilde Hitler vermijden. Hitler dacht: Nederland moet je bezetten, anders komen de Britten er. Economie van Nederland is economisch belangrijk(er dan die van Denemarken). Nederland is een delta (rivieren, havens). Wat willen de Britten? Havens (Rotterdam/ Antwerpen). Nederland houdt het 4,5 dag uit tegen Duitsland (Zeeland daarba nog 2 weken). Frankrijk is na 6 weken verslagen. Benelux: Edelgermanen juli 1940: Frankrijk geeft zich over. De Britten schrikken hiervan. Chamberlain stapt op. Churchill wordt premier. Moeten we niet praten met de Duitsers? Churchill vindt van niet. Geen onderhandelingen met Duitsland, nothing but blood, sweat, toil and tears. We will never surrender. => Wij stoppen pas als Berlijn ingenomen is (dat op dat moment onmogelijk lijkt). De Fransen zijn verslagen, maar waren en zijn niet alleen: de Britten hadden al gezorgd voor een expeditie leger (tocht-/reisleger) in Frankrijk. Waarom? diplomatiek => buitenlandse politiek (communicatie en relatie tussen staten) diplomaten: ambassadeurs Engeland en Frankrijk zijn bondgenoten. GS t/m Tara Fokker /24

12 Generaal-gouvernement: dat wat er van Polen overblijft na Fall Weiß Relativering Blitzkrieg: - Mechanisering/ automatisering leger: ten delen (in de diepte en breedte op het Russische front gaat niet goed) - Luchtlandingstroepen => gebrek aan succes luchtlandingstroepen. Als ze wel succesvol zijn, dan zijn er veel verliezen. Blitzkrieg: een verzameling van moderne oorlogstactieken met strategische doeleinden. NB: Veel Duitse luchtlandingstroepen worden gevangen door Nederlanders Kreta wordt veroverd door valschermer jagers. De Duitse verliezen zijn hoog, dus Hitler verbiedt het na de gelukte verovering op Kreta. pyrrhus-overwinning: zoveel verliezen dat de overwinning bijna niks meer voorstelt. Arnhem: aanval De Russen hebben de parachute uitgevonden. Waar waren luchtlandingstroepen enigszins succesvol? D-day (Normandië, Franse kust) Men ging uit van verliezen van 75%, maar dat bleek veel minder te zijn: 30% (luchtlandingstroepen). Verliezen: - doden - verwonden - vermisten ultimatum: een eis gecombineerd met een deadline en een dreiging Aan Nederland wordt een ultimatum gesteld. De regering (premier: De Geer) en de Koninklijke familie (koningin: Wilhelmina) vluchten naar Londen. Waarom Londen? Doorvechten. Het Nederlandse leger geeft zich over, maar de regering niet. De regering regeert door. De legislatieve macht controleert de executieve macht (regering) echter niet. Wat is handig? Praten met de Duitsers? De Geer denkt van wel, waarop Wilhelmina hem ontslaat. Gerbrandy wordt de nieuwe premier. Churchill zou gezegd hebben: Wilhelmina was de enige met ballen (van de Nederlandse regering). (is een gerucht) NB: Na de oorlog wordt er een parlementaire enquête uitgevoerd. Engelandvaarders: mensen die uit Nederland naar Engeland zijn gegaan om vervolgens tegen de Duitsers te vechten. Redenen om al in mei 1940 te vertrekken? Joods zijn. De Britten hebben een expeditieleger in Noord-Frankrijk. (BEF) Dit leger wordt naar de Franse kust verdreven. GS t/m Tara Fokker /24

13 Staatsrechtelijk: hoofd + regering in Engeland. Een deel van de koninklijke familie gaat naar Canada. Wilhelmina zit in Engeland. Wat is de relatie tussen de legislatieve macht (die er niet is in WOII) en executieve macht? Moeten ambtenaren nu naar de regering luisteren of naar de Duitsers? Bewindslieden (politici) zitten in de regering in Londen. Wie van de Nederlandse ambtenaren zijn er de baas? De directeuren-generaal en secretarissen-generaal. Wat moeten we doen? met daarbij in het achterhoofd: ten alle tijde moet schade aan Nederland vermeden worden. De Nederlandse samenleving stortte niet ineen, zoals de Poolse. ideologische reden om Polen naast o.a. zigeuners te zetten? Het zijn communisten => de maatschappij in het gehele oosten wordt vernietigd. Duitsers wilden rust in Nederland en Nederland is een potentieel broedervolk, dus houden de Duitsers het Nederlandse bestuur. De Duitsers volgen de politiek van de fluwelen handschoen. Dat is het beleid van Seyss-Inquart aan het begin van de oorlog. Elk jaar wordt de sfeer grimmiger. Het zuiden van Nederland was al bevrijd, toen het noorden de laatste winter meemaakte. De SS verandert de Duitse politie. Onder leiding van Himmler werd de politiesoldaat gemaakt. waarom een politiesoldaat? Bezettingsleger dat naar oudere landen gezonden kan worden. Landelijke hulp aan onderduikers-landelijke knoklpoegen: LO-LKP De communisten beginnen hiermee. Verzet - zorgen voor eten - zorgen voor verstopplekken - actie Holocaust = grieks, sjoha = hebreeuws, nazi's noemen het 'die Endlösung der Judenfrage' Waarom het beleid van de fluwelen handschoen? Wat wilden de Duitsers van de Nederlanders? 1) SS is verantwoordelijk 2) Nederlanders winnen voor de Duitse zaak => soldaten Waarom? - potentieel broedervolk - Groß-Germanien (droom van SSers) 3) Militair strategisch belang (Wehrmacht) 4) De Nederlandse economie in dienst stellen van oorlogseconomie. Daarvoor is het civiele Duitse bestuur verantwoordelijk. De Duitse minister van economische zaken: Schmidt. Op een gegeven moment is het roven, als fabrieken doorwerken (en niet worden betaald) Fietsen worden in beslaggenomen. Wehrmacht: Christiansen (hoofdkantoor Nederland zit in Hilversum). De hoogste SSer: Hanns-Albin Rauter GS t/m Tara Fokker /24

14 De februaristaking is het eind van de fluwelen handschoen. Dit is de eerste terugval/ de eerste teleurstelling voor Seyss-Inquart. In Nederland werd door de overheid religie opgeschreven in de Nederlandse gemeente administratie. Duitsers waren geïnteresseerd in de afkomst van joden. Wie is de machtigste? Rauter De politie die bezet wordt grüne Polizei genoemd. Nijmegen, Tilburg, Amsterdam: bataljons Nederlandse politie (ambtenaren): wat doet die? Mogelijkheden in de oorlog: - verzetsheld - accomodatio - collaborateur De meeste mensen waren accomodatio => zij pasten zich aan. razzia: politieklopjacht (ook zoektocht), niet gericht op 1 crimineel, maar een inval op bijvoorbeeld een bordeel of gokkelder. NB: zedenpolitie ook geheime homoseksualiteit Nederlandse jodenjagerss: premie (een rijksdaalder, veel geld in die tijd) is een motief voor sommigen. WA = weerbaarheidsafdeling. hulppolitie: de landwacht/ Jan Hagel Wat speelde alcohol voor rol? - verdoving/ to lessen the blow => voor de schieters De grote meerderheid accomodeert (past zich aan). collaboratie: een ambtenaar die al een kaart maakt met joodse gezinnen, voordat de Duitsers ernaar vragen. voarns eilander Gehorsam => gehoorzaam voordat van jou gevraagd wordt dat te zijn. => voor de baas uitlopende gehoorzaamheid Beslissing Nederlandse ambtenaren komt snel 1940: ariërverklaring Van iedere Nederlandse ambtenaar wordt verwacht dat er geen joden in zijn familie zijn. Is een ariërverklaring collaboratie? Gevolg niet tekenen ariërverklaring => ontslag. Waarvoor teken je (eigenlijk)? Collega's verraden. Vervolging van groepen waar jij niet bijhoort. ik heb gezwegen => bineuver Toen ik werd opgehaald, was er niemand meer om wat te zeggen. Waar wil hij dat je over nadenkt? Als je niet opkomt voor anderen, komt er niemand op voor jou. GS t/m Tara Fokker /24

15 Na de oorlog is er alleen maar goed of fout (dat werd gezegd), maar het grootste deel was goed noch fout. Februaristaking 1941: enige staking die zich richtte tegen de behandeling van joden. waterlooplein => joodse plein. De staking wordt redelijk snel neergemept. Polen had helemaal geen kans gehad voor opstand. Misschien was de februaristaking naïef. In leek het normaal om nog een protestactie te voeren, maar al snel bleek dit niet zo te zijn. Dit alles wordt in de kiem gesmoord, dus de fluwelen handschoenpolitiek geldt blijkbaar niet voor joden... April/ mei - staking (melkstaking) 1943: Duitsland staat onder druk: Stalingrad (terugtrekken Duitsers). Een tekort aan arbeiders in Duitsland is het gevolg ironie: door een tegenstelling humor bereiken reden: de verstandelijke oorzaak motief: verklaring van gedrag Wat was de reden/ het motief voor de Februaristaking? protest tegen Duitse behandeling van joden. Waarom dacht men dit te kunnen doen? Vanwege de fluwelen handschoen politiek. Welke betekenis geven we de februaristaking? De eerste terugslag van de politiek van de fluwelen handschoen. Dit heeft ook te maken met de tegenslagen die Duitsland ondervindt. De politiek van de fluwelen handschoen is met de februarirevolutie mislukt (maar duurt tot 1943). Verzet is sporadisch in het begin. Waarom weten communisten niet wat ze moeten doen aan het begin? Stalin probeert de communisten te beheersen, en aan het begin van de oorlog is de Sovjet-Unie nog bondgenoot van Duitsland. Streng-reformisten (o.a. SGP-ers) vereenzelvigen zich met het volk van Israël en geven steun aan joden. De februarirevolutie is een aanzet tot verzet. 1942: Jodenster (Duitsland april, Nederland mei) 1943: Slag bij Stalingrad is geweest Zomer '43 zijn de Duitsers niet in het offensief. Duitsers hebben een enorm tekort aan arbeiders. Oost-Europeanen als vrij-/ dwangarbeiders Werklozen worden eerst aangemoedigd, daarna verplicht om in Duitsland te werken. 1943: Niet genoeg Nederlanders in Duitsland, dus de Duitsers roepen oorspronkelijke krijgsgevangenen/ jeugd terug. Dan begint het grote onderduiken. Hele jaargangen moeten naar Duitsland. Veel Nederlanders worden geraakt. GS t/m Tara Fokker /24

16 Aprilstaking: beginpunt van een duidelijke toename verzetsactiviteit 1943: Het verzet krijgt een impuls=> winter : Duitsland gaat niet winnen => veel Nederlanders worden geraakt (niet alleen joden) NB: Veel organisatie is nodig bij verzet, zoals o.a. voedselbonnen September 1944: laatste staking: spoorwegstaking Situatie: heel anders, want de regering heeft opgeroepen tot deze staking => vooral effect op de Nederlandse infrastructuur => Duitsers mochten niet het land in, want de Geallieerden probeerden Nederland te bevrijden market garden: operatie door de Geallieerden om Nederland en België te bevrijden, waarbij België en het zuiden van Nederland t/m Nijmegen uiteindelijk worden bevrijd. Dus een winter lang is noord-nederland nog bezet. Grote strijd (internationale ontwikkelingen): 1940: Fall Gelb (= zaak geel) => aanval Benelux en Frankrijk juni 1940: Frankrijk capituleert De Britten hebben een leger naar Frankrijk gestuurd. Duinkerken: waar het Britse leger is en waar het, samen met het Franse leger, wordt omsingeld expeditie: tocht expeditieleger: uitgezonden leger 4 juni 1940: ontsnapping Duinkerken = einde evacuatie Duinkerken: een onverwacht succes, waarbij de Franse en Britse soldaten worden gered. Hierna is de Franse vloot vernietigd, zodat Hitler die niet in handen zou kunnen krijgen. 22 juni 1940: Franse wapenstilstand, waarna Frankrijk capituleert. De kust wordt niet aangevallen door Duitsland. Theorie/ gerucht: Hitler staat het vernietigen van het Britse leger niet toe, bijvoorbeeld omdat hij tegen het Verenigd Koninkrijk (een wereldrijk!) opkeek en Hitler het idee had een wereldrijk te stichten (Britten zouden dan de zee houden). Hitler en Himmler zouden graag de Sovjet-Unie bezetten tot aan Japan. De Duitsers wilden Stalin van 2 kanten aanvallen. De Japanners dachten, laat eerst Hitler maar eens de Sovjet-Unie verslaan, daarna kan Japan nog altijd de Sovjet-Unie aanvallen. Relatie tussen Hitler en het Verenigd Koninkrijk is interessant. Er is discussie in het War cabinet ten tijde van Duinkerken: moeten we onderhandelen met Hitler of niet? Lord Halifax vs. Winston Churchill => deze 2 staan lijnrecht tegenover elkaar wat betreft deze kwestie. Chamberlain is dan nog premier. Hitler hoopte waarschijnlijk dat de Britten zich niet zouden bemoeien met de oorlog. Op het moment dat Hitler Polen binnenvalt, weet hij dat hij met de Britten in oorlog is. De Britten denken: geef ze hun jongemannen, om ze te paaien. GS t/m Tara Fokker /24

17 Frankrijk: een aantal Franse soldaten gaat naar Engeland (Engelandvaarders). Onder deze Franse Engelandvaarders zit ook Charles de Gaulle, een generaal die door wil blijven vechten. Wapenstilstand WOI Duitsland-Frankrijk wordt getekend op 11 november 1918 in een bos bij Compiègne, in een treinwagon. Wapenstilstand WOII Duitsland-Frankrijk wordt getekend in diezelfde treinwagon in een bos bij Compiègne. => revanchisme (neiging wraak te nemen) van Hitler. Dit is het symbolisch uitgummen van de vernedering voor Frankrijk. De Frans-Duitse twistappel: Elzas-Lotharingen Fransen hebben zich overgegeven Nieuwe regering, Vichy-regime in Parijs (juli 1940), die een vredesverdrag met Hitler tekent. De president van het Vichy-Frankrijk is maarschalk Pétain/ de held van Verdun. Een akkoord wordt getekend: Frankrijk wordt een satellietstaat (semi-onafhankelijk). Hitler wil zelfs dat Vichy-Frankrijk een bondgenoot van Duitsland wordt. De rest van Frankrijk (=> het noorden dus) wordt bezet en Elzas-Lotharingen gaat naar Duitsland. Vichy-Frankrijk: een autoritaire staat/ rechtse dictatuur/ steeds meer antisemitisch Vanaf de vernietiging van joden wordt er druk op Vichy gelegd om joden uit te leveren aan Duitsland. juli 1943: Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten landen op Sicilië De Vichy staat wordt dan opgeheven en door de Duitsers bezet. De Duitsers zijn namelijk bang (strategisch) voor een landing van de geallieerden. Hitler voelt een dreiging aan de zuidflank van Europa. NB: Waarom hoorden het noorden en westen niet bij de Vichy staat? Atlantikwall NB: Vichy Frankrijk is een doorn in de Franse ziel, na de oorlog hebben de Fransen het vooral over La Résistance (het verzet) NB Charles de Gaulle wilde dat Frankrijk een volwaardig lid van de Geallieerden werd. Vichy Frankrijk = collaboratie, uiteindelijk zijn er tienduizenden joden uitgeleverd. Charles de Gaulle is doorgegaan met vechten, zoals hij wilde, en wordt later president. De vrije Fransen mogen Parijs innemen in NB: Zij dragen het kruis van Lotharingen Er was een opstand in Parijs, het bevel van Hitler was Parijs op te blazen, maar dit gebeurde niet. Er wordt gezegd dat Pétain dacht Frankrijk te kunnen redden. Vanaf de verovering op Vichy-Frankrijk (1943) wordt er guerilla gevochten in centraal/ midden Frankrijk. Vichy => woest landschap! Maquis (kreupelhout): opstandelingen die in bossen actief vechten => die guerilla voeren Alesia: schaamte over en het zich niet willen identificeren met Vichy. Alesia: dat is de plek waar Caesar de Galliërs verslaat. GS t/m Tara Fokker /24

18 Het verlies van Frankrijk leidt ertoe dat Churchill premier wordt op 10 mei De Franse vloot is vernietigd na Duinkerken. Churchill wil doorvechten tot aan Berlijn. De Battle of Britain begint dan (eind 1940). Engels: Battle of Britain Duits: Luftschlacht um England Doelstelling Hitler: verovering Britannië/ een verdrag met Britannië Er moest druk uitgeoefend worden op het Verenigd Koninkrijk. Operatie Seelöwe : de Duitse landing het Verenigd Koninkrijk moest dit worden. een amfibische aanval: over land en over zee. Er is een kans dat dit goed gaat, maar die is kleiner dan de kans dat het fout gaat. De Britten hebben een sterke vloot. Amfibische aanval: je vliegtuigen moeten goed kunnen vliegen en je moet een luchtoverwicht (air superiority) hebben, vervolgens moet je bombardementen doen, voordat je aan een amfibische operatie begint. 1944: Normandië Luchtoorlog: verdrag? Na de Franse capitulatie wijst de Britse regering alle onderhandelingen met Duitsland af. Duitsland verliest de luchtoorlog. Luchtoorlog => dogfight Duitsers moeten ver vliegen: meer benzine nodig, zwaardere en langzamere vliegtuigen Dit is een voordeel voor de Britten. Hun voordeel wordt versterkt door radars (radiosignalen). De radar speelt een flinke rol, net als ook terreurbombardementen. coventrieren/ to dresdenise Treinen en treinstations zitten altijd midden in de stad. Die wil je als aanvaller raken. Veel burgers komen om doordat er bommentapijten over steden zijn. De zaak mislukt: vroeg in 1941 besluit Hitler operatie zeeleeuw af te blazen. Na 22 juni: Churchill onderhandelt niet met Duitsland. Een jaar nadat Churchill premier wordt, komt er een Duits vliegtuig naar Schotland, waar de nummer 2 persoon van het nazi-regime in zit, Rudolf Hess (de facto is zijn macht echter niet zo groot). Rudolf Hess wordt gevangengenomen en beweert in opdracht van Hitler te komen. Hij is voorzichtig. Hij wil vrede. Dit is op 10 mei Het is een hopeloze missie. Toch zou het waar kunnen zijn, want Hitler wilde geen 2-frontenoorlog. Ook in Afrika was er een front. Geen gelazer meer met de Britten zou Hitler fijn vinden. Hess wilde deze expeditie in het geheim doen, vanwege bijvoorbeeld Churchill, welke niet met Hess wilde onderhandelen Battle of Britain: Duitsers verliezen operatie zeeleeuw lukt niet, vanwege een gebrek aan luchtoverwicht (Britten hadden spitfires bijvoorbeeld, en Duitse vliegtuigen waren zwaar door benzine en moesten ver vliegen). GS t/m Tara Fokker /24

19 strategie: waarmee je de oorlog wint Een mogelijk geo-strategisch gevolg dat Duitsland de oorlog verliest is (Britten zijn niet verslagen) een 2-frontenoorlog voor Duitsland. Hitler denkt nu dat hij niet meer kan wachten om de Sovjet-Unie aan te vallen. Stalin verwachtte geen aanval op dat moment. Italië kan druk op het Verenigd Koninkrijk leggen vanuit Libië (naar Egypte, dat Brits was). Strategisch belang Egypte is - vooral voor de Britten - het Suezkanaal. De Italianen vallen Egypte (de Britten) aan richting Suezkanaal in september Waarom valt Italië Egypte aan? - ideologisch: mare nostrum (idee Mussolini; idee uit Romeinse Rijk) - Britten staan er niet goed voor => goed moment om aan te vallen Duitsers moeten gaan helpen, want het lukt Italië niet in z'n eentje. Januari 1941: Duitsland komt te hulp Rommel, de woestijnvos / Wüstenfuchs is de Duitse generaal die het Afrika-korps leidt. Italië is de bondgenoot van Duitsland (sinds 1936: As Rome-Berlijn) => Waarom? overeenkomsten op gebied van onder andere ideologie. Hoe kwam Italië in oorlog? Tijdens Fall Gelb komt Italië in oorlog. Mussolini denkt aan gebiedsuitbreiding bij Côte d'azur (en hoopt een graantje mee te pikken). Zomer 1942: 2 veldslagen bij El Alamein (bij Egypte/ Libië), waarbij de Duitsers door proberen te stoten richting Alexandrië. Montgomery = de opperbevelhebber van de Britten in Afrika Op de kustweg wordt het meest gevallen, waardoor grote aanvallen een probleem zijn (woestijngebied). De marine krijgt een artillerie (bommen + granaten)-functie long range desert group: Om Duitsland te saboteren Malta => Brits => daarom is het moeilijk voor Duitsland en Italië om door Malta heen te komen (richting Noord-Afrika). Montgomery wint in Duitsers worden teruggedrongen. Vanaf oktober 1942: operatie lightfoot door Montgomery (Duitsers teruggedrongen) november 1942: Torch => de Amerikanen landen in het Franse deel van Noord-Afrika => Amerikaanse generaal heet Patton Daarmee zitten de Duitsers in de val: 2-frontenoorlog NB: Zowel Patton als Montgomery vindt zijn uiterlijk belangrijk Patton & Montgomery: wie is de beste? Meteen is er heel veel concurrentie! Reden dat Amerikanen landen in Noord-Afrika? Amerika is inmiddels in oorlog met Duitsland en wil de Duitsers insluiten. In Noord-Afrika zitten de Geallieerden. Dus de Geallieerden zouden ook in de Middellandse Zee kunnen aanvallen. Geen Antlantikwall daar! Europe's soft underbelly: vergelijking krokodil. Churchill wilde ook een aanval in Zuid-Europa. GS t/m Tara Fokker /24

20 NB: Amerika had het op een akkoordje gegooid met de maffia om stakingen in Amerika tegen te gaan, gevolg => nu moet Amerika ook met de Siciliaanse maffia onderhandelen/ afspraken maken. Italië lag open 1943: Sicilië (waar Amerikanen en Britten landen) => Italië veroveren is het gevolg Een ander gevolg is dat de Wehrmacht Vichy-Frankrijk bezet, om te voorkomen dat de Geallieerden daar landen. 1941: Afrika-korps breekt niet meteen door. Waarom wil Hess, die doet alsof hij door Hitler gestuurd is, stiekem onderhandelen? Het zou kunnen dat Hess (voor Hitler) een laatste poging deed om een 2-frontenoorlog te voorkomen. Het moest geheim blijven, want dan was er meer kans van slagen. De Britten maken Hess' poging echter publiek, waarop Goebbels het direct ontkent in de pers, want geheimen passen niet bij Hitlers manier van doen/ regime, en Hitler zou zwak overkomen als dit niet werd ontkend. Dit alles is vóór de aanval op de Sovjet-Unie door Duitsland. Ook is dit een manier om Stalin te sussen Slag bij Thermopylae: Grieken tegen de Perzen (kleine doorgang, weinig soldaten => handig voor de Grieken, want die waren met minder dan de Perzen). Slag bij Thermopylae 1941: Duitsers tegen de Britten De Duitsers probeerden door Griekenland heen te komen, maar de Britten houden ze tegen. 1940: Operatie zeeleeuw gaat niet door 1940: Hitler besluit dan al zijn aanval op de Sovjet-Unie (voor Lebensraum) => op dat moment hebben de Sovjet-Unie en Duitsland een niet-aanvalsverdrag Vanaf januari 1941: Italië is actief op de Balkan (Zuid-Oost-Europa, met o.a. Hongarije, Joegoeslavië, Roemenië, Bulgarije en Griekenland) De Italianen zaten al in Albanië (en op een aantal Griekse eilanden). Om dit uit te breiden, vallen de Italianen Griekenland aan. Dit is ook bedoeld om druk te leggen op de Britten (daar heeft Duitsland wat aan). De Italianen bakken er niks van in april De Britten steunen de Grieken en de Duitsers moeten Italië gaan helpen. Dan bezet de Wehrmacht Joegoeslavië en Griekenland. Kreta: tactisch gebied/ luchtlandingen => hierna verbiedt Hitler om op Kreta te landen. Vanaf april 1941 komen de Britten ook. De Duitsers zijn gedwongen te vechten, want Italië bereikt de doelstellingen niet. 22 juni 1941: aanval op Sovjet-Unie (zou in mei moeten gebeuren): operatie Barbarossa Operatie Barbarossa: hier draait het om voor Hitler NB: Een probleem van het rode leger: geen officieren Verder had Stalin nog geen aanval verwacht GS t/m Tara Fokker /24

21 De hoofdprijs van operatie Barbarossa is Lebensraum Barbarossa: - Stalin verbiedt terug te schieten (hij wil niet de aanstichter lijken en weet niet zeker of de Duitsers de Sovjet-Unie echt aanvallen) - Stalin hoopte dat er pas in 1942 een aanval zou komen - Binnen dagen komen de Duitsers heel ver, op 2 fronten! in het zuiden (grondstoffen + Oekraïne) en in het noorden, tot aan vlak voor Moskou Oekraïne => waar is Stalin bang voor? Dat de Oekraïners zich bij Hitler aansluiten! Maar Oekraïners blijven untermenschen, dus worden eerder slaven. Maarschalk Zjoekov verdedigt (succesvol) Moskou en Stalingrad. Aan het eind van de oorlog krijgt hij de hoofdprijs voor zijn succesvolle verdedigingen: hij mag Berlijn innemen. Russische legers staan erom bekend veel manschappen te hebben. Tactiek: veel mensen! Stalin was de meest gehate man in 1941, maar wordt uiteindelijk de grote redder van de Sovjet-Unie. NB: 1812: Napoleon neemt Moskou in => een symbool, maar het betekent niet dat je Rusland op de knieën hebt. 1941: Leningrad Massamoord op krijgsgevangenen, want er zijn logistieke problemen (vervoer bijvoorbeeld => in dit geval via open wagens => mensen vriezen dood) en het zijn untermenschen. NB: Sommige Duitse tankcommandanten nemen weleens hele bataljons zwarte soldaten, waar dan een tank overheen rijdt Duitsers boeken winst, maar Moskou en Leningrad worden niet veroverd. Kiev wel (eerst Minsk). De Sovjet-Unie heeft een oneindige diepte. De Russen gebruiken de tactiek van de verschroeide aarde. NB: Wapenfabrieken in Rusland zijn achter Moskou. Als de winter invalt, doet Zjoekov een tegenoffensief. Leningrad (= nu St. Petersburg) wordt belegerd, maar nooit veroverd. Vrachtwagens kwamen met munitie en voedsel. De winter redt de Russen. Vooral in de winter is de Siberische bevolking nodig. Duitse soldaten hebben op dat moment geen winterkleding. Voor Duitsers is -20ºC dodelijk koud, voor Siberiërs is -20ºC frisjes. Bron 9: Witte kleur => de mensen op de foto zijn voorbereid op oorlog Moderne wapens De mensen op de foto vechten van oost naar west Belangrijk/ groot persoon bovenaan de foto GS t/m Tara Fokker /24

22 Slag om Moskou (oktober-december): terugtrekken Duitsers is het gevolg 1941: In de winter vechten op kleine schaal. Voor veel Duitsers is de eerste winter in Rusland een grote verscrhikking. Verder is het heel stil en er gebeurt nauwelijks wat (hier worden de Duitse soldaten een lijp van). Maart 1942: wegen zijn weer enigszins begaanbaar. Men besluit het front te houden, maar men richt zich vooral op het zuiden: richting Stalingrad. Zomer 1942: het 6de Duitse leger onder leiding van maarschalk Paulus bereikt Stalingrad. Waarom Stalingrad (de stad van Stalin)? 1) ideologische/ symbolische reden 2) olievelden Kaukasus 3) rivier Wolga (transport) De Duitsers hebben olie nodig, vandaar ad 2). NB: Ook Roemenië had veel olie. De Duitsers veroveren Stalingrad op een klein stukje na, vervolgens verliezen de Duitsers. Wat is de tactiek van de Russen? Kesselschlacht: omsingelen/ de pas afsnijden, zodat er geen bevoorradingen door kunnen komen. Vanwege het slechte weer (het is winter) kon er ook niet bevoorraad worden door middel van vliegtuigen. 31 januari 1943: maarschalk Paulus geeft zich - tegen Hitlers bevelen in - over. NB: Ook wat Roemeense bataljons hebben zich aangesloten bij Paulus' Duitse leger Dit is het omslagpunt van de oorlog. Paulus keert met zijn leger terug (NB: dit duurt voor sommigen wel 15 jaar!!) Eerste week van december 1941: Japan valt de Verenigde Staten aan (Pearl Harbor). Tweede week van december 1941: Hitler verklaart de oorlog aan de VS. NB: Hitler hoefde dit niet te doen, maar deed dit, omdat hij wist dat de VS toch mee zouden gaan doen. Roosevelt wilde helpen, maar kon dit niet vanwege het Amerikaanse isolationisme. Churchill is tot op zekere hoogte verheugd om Pearl Harbor. Waarom? Pearl Harbor is de directe aanleiding waardoor de VS gaan helpen (en dat wilde Churchill graag). Stalingrad is het begin van het einde... December 1941: Rusland en de Verenigde Staten tegen Duitsland: 2 grootmachten: omslagpunt: Duitsland gaat niet meer winnen! Het duurt alleen erg lang voordat iedereen dat snapt; er moet dus (nog) iets gebeuren, waardoor iedereen wel zal snappen dat Duitsland niet meer kan winnen. Januari 1943 (voordat Paulus zich overgeeft): Conferentie van Casablanca: de Geallieerden zijn aan zet! De grote 3: Stalin, Roosevelt en Churchill (Charles de Gaulle probeert hierbij te horen) GS t/m Tara Fokker /24

23 Stalin verontschuldigt zich en is niet bij de Conferentie van Casablanca. Hij zegt te druk te zijn, maar eigenlijk wil hij gewoon niet van huis, omdat Stalin bang is dat iemand hem zal vervangen. Conferentie van Casablanca, wat wordt er besloten? 1) De Geallieerden gaan door totdat de Duitsers zich volledig overgeven: unconditional surrender. 2) Totale oorlog: Duitsland zwaar en systematisch bombarderen NB: Arthur the bomber Harris: hij is de man achter terreurbombardementen in Duitsland (terreurbombardementen in de hoop de Duitse wil te breken; dit lukt alleen niet). 3) Een langdurige Geallieerde aanval in Zuid-Europa NB: Stalin wordt gerustgesteld door ad 1), maar vindt ad 3) niet fijn, want dan moeten de Russen het zware werk opknappen. Stalin zou liever zien dat de Antlantikwall wordt getackeld. Churchill wil door de laagvlakte (van de Alpen naar Berlijn), omdat hij denkt het rode leger de pas af te kunnen snijden. Churchill denkt aan na de oorlog: als Rusland Berlijn inneemt, wat dan? Churchills plan werkt niet. Wat er wel gebeurt is een landing in Zuid-Italië. Stalingrad en de Conferentie van Casablanca zijn een boost voor het verzet in Nederland. Als gevolg is er de april-/ meistaking in Nederland. Stalin wil een garantie op het westelijk front. Aan hem wordt beloofd dat dit in 1944 zal gebeuren tijdens de conferentie van Teheran (Iran) in december juni 1944: D-day De Geallieerden (vooral het VK: Montgomery en de VS: Patton; beiden onder Eisenhower) gaan naar Zuid-Duitsland: operatie market garden (België en Nederland bevrijden is het doel). Operatie market garden was bedoeld een doorstoot over de rivieren te zijn, ondersteund door luchtlandingstroepen. Dankzij market garden zouden de Geallieerden vóór kerst in Duitsland zijn. Dit mislukt. De brug bij Arnhem wordt niet veroverd. Britse en Poolse parachutisten worden ingesloten, omdat er zich panzerdivisionen achter Arnhem bevinden. Er werd wel gemeld dat deze er waren, maar men vertouwde deze meldingen niet. Dit betekent dat Duitsland in 1944 nog niet verslagen is. Het Ardennenoffensief is de laatste tegenaanval van de Duitse troepen. Uiteindelijk neemt Zjoekov samen met zijn leger Berlijn in in mei NB: Verovering Italië: - Einde Mussolini - Wehrmacht moet Noord-Italië bezetten en Italianen zijn nu tegenstanders van de Duitsers geworden GS t/m Tara Fokker /24

De Sovjet-Unie en Nazi-Duitsland tekenen in een niet-aanvalspact. Nazi-Duitsland valt Polen binnen, het officiële begin van de Tweede Wereldoorlog.

De Sovjet-Unie en Nazi-Duitsland tekenen in een niet-aanvalspact. Nazi-Duitsland valt Polen binnen, het officiële begin van de Tweede Wereldoorlog. 1939 23augustus 1september 3september 5september 17september 29september 8november 30november 14december De Sovjet-Unie en Nazi-Duitsland tekenen in een niet-aanvalspact (Molotov-Von Ribbentrop pact).

Nadere informatie

35 oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1

35 oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1 35 Oefenvragen over de Tweede Wereldoorlog 1. De Tweede Wereldoorlog dankt zijn naam aan: a. Het aantal landen dat erbij betrokken was b. Het feit dat de oorlog in meerdere werelddelen werd uitgevochten

Nadere informatie

De Tweede Wereldoorlog: aanloop en verloop

De Tweede Wereldoorlog: aanloop en verloop De Tweede Wereldoorlog: aanloop en verloop Instap/actualiteit: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/journaal/2.38887?video=1.2338096 http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/2.38741?eid=1.2414225

Nadere informatie

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste

Nadere informatie

Wereldoorlog 2: de opmars van Duitsland (les 03 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich

Wereldoorlog 2: de opmars van Duitsland (les 03 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich Wereldoorlog 2: de opmars van Duitsland (les 03 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich 1. Inleiding Wereldoorlog 2 => Ongeveer 20 jaar na de Grote Oorlog (WO

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog

Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting Geschiedenis De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Cas 1253 woorden 2 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding. Waarom ik voor dit onderwerp heb gekozen. Ik heb voor dit

Nadere informatie

Tijdlijn Tweede Wereldoorlog

Tijdlijn Tweede Wereldoorlog Tijdlijn Tweede Wereldoorlog 1939 23 De Sovjet-Unie en Nazi-Duitsland tekenen in een niet-aanvalspact (Molotov-Von Ribbentrop pact). 1 Nazi-Duitsland valt Polen binnen, het officiële begin van de Tweede

Nadere informatie

SCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS

SCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS Dit onderzoek bestaat uit 40 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad. Meerkeuze antwoorden worden

Nadere informatie

De tijd van: Wereldoorlogen

De tijd van: Wereldoorlogen De tijd van: Wereldoorlogen WoI Interbellum WoII Wereldoorlog I Casus Belli (Latijn, de oorzaak van de oorlog) Wereldoorlog I Tweefronten oorlog: Oostfront/Westfront Tannenberg 1914: Bewegingsoorlog: Verdun

Nadere informatie

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 1 Voorwoord Tijdens het maken van mijn spreekbeurt over Amerika kwam ik de Koude oorlog tegen. De koude oorlog leek mij een heel interessant onderwerp waar ik niet

Nadere informatie

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem

Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem Naam: EEN BRUG TE VER De Slag om Arnhem A Bridge too Far is een film over de meest tragische blunder van de Tweede Wereldoorlog en vertelt heel precies over een groot plan. Dat plan kostte meer Geallieerden

Nadere informatie

Samenvatting H2 2: Fascisten NSDAP machtigingswet totalitaire staat concentratie kampen indoctrinatie

Samenvatting H2 2: Fascisten NSDAP machtigingswet totalitaire staat concentratie kampen indoctrinatie Samenvatting H2 2: Terwijl de onvrede groeide in de Republiek van Weimar en de communisten, de conservatieven en de socialisten elkaar niet konden luchten of zien, begonnen een paar mannen een eigen politieke

Nadere informatie

TIJDLIJN WOII

TIJDLIJN WOII 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 TIJDLIJN WOII 1939 1 SEPTEMBER (begin van de Tweede Wereldoorlog) Nazi-Duitsland valt Polen binnen Er wordt een straatverbod voor Duitse Joden ingevoerd Hitler voert

Nadere informatie

Bronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden

Bronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden Bronnen Noem een bron uit de tijd van de wereldoorlogen. Moet op het kaartje staan. Ooggetuigen Voedselbon Monument Museum Oorlogsgraven Filmbeelden Bronnen Noem een museum uit die tijd. Openluchtmuseum

Nadere informatie

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland

Nadere informatie

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis 2e wereldoorlog

Samenvatting Geschiedenis 2e wereldoorlog Samenvatting Geschiedenis 2e wereldoorlog Samenvatting door een scholier 1530 woorden 16 april 2006 5,4 59 keer beoordeeld Vak Geschiedenis DE 2E WERELDOORLOG Hitler aan het woord in de Duitse Rijksdag

Nadere informatie

Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland

Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland Hoofdstuk 3 Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland Waarom NL? Nederland was een neutraal land. Bleef in NL tot aan zijn dood. Vrede van Versailles Vs, Eng, Fra winnaars. Duitsland als enige schuldig

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Historische context Duitsland h2

Samenvatting Geschiedenis Historische context Duitsland h2 Samenvatting Geschiedenis Historische context Duitsland h2 Samenvatting door D. 819 woorden 5 februari 2017 5,2 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats GS Historische Context Duitsland Notitie:

Nadere informatie

Spreekbeurt Geschiedenis tweede wereldoorlog

Spreekbeurt Geschiedenis tweede wereldoorlog Spreekbeurt Geschiedenis tweede wereldoorlog Spreekbeurt door een scholier 1325 woorden 15 mei 2009 5,3 43 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1. Begin van de tweede wereldoorlog De tweede wereldoorlog duurde

Nadere informatie

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00. SCHOOLONDERZOEK Tijdvak II GESCHIEDENIS november 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Wereldoorlogen in de 20ste eeuw

Samenvatting Geschiedenis Wereldoorlogen in de 20ste eeuw Samenvatting Geschiedenis Wereldoorlogen in de 20ste eeuw Samenvatting door een scholier 1323 woorden 27 november 2005 6,4 16 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 2 Wereldoorlogen

Nadere informatie

Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC

Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC Samenvatting Moderne Geschiedenis ABC Week 1ABC: De Franse Revolutie Info: De Franse Tijd (1795 1814) Na de Franse Revolutie werd Napoleon de baas in Frankrijk. Napoleon veroverde veel Europese landen,

Nadere informatie

Wereldoorlog 2: naar het einde van de oorlog (les 06 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich

Wereldoorlog 2: naar het einde van de oorlog (les 06 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich Wereldoorlog 2: naar het einde van de oorlog (les 06 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich => Na El Alamein, Stalingrad en Midway werden de Asmogendheden (Duitsland,

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2019 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Bronnenboekje GT-0125-a-19-1-b 1 / 14 lees verder bron 1 Een zin uit het programma van een politieke partij (1894): Het

Nadere informatie

een zee van tijd een zee van tijd Ze laten zien dat ze geen leger meer willen. Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam:

een zee van tijd een zee van tijd Ze laten zien dat ze geen leger meer willen. Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van

Nadere informatie

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke

Nadere informatie

> Lees In de loopgraven. > Lees Nieuwe wapens.

> Lees In de loopgraven. > Lees Nieuwe wapens. LB -. Nederland doet niet mee > Lees Ruzie in Europa. Leg uit waarom Nederland toch met de oorlog te maken krijgt. Gebruik de volgende woorden: vluchten kamp voedsel België. In 9 krijgen twee landen ruzie

Nadere informatie

een zee van tijd een zee van tijd Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Hitler

een zee van tijd een zee van tijd Werkblad 12 Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les 1: Wat er vooraf ging Naam: Hitler Werkblad Ω De Tweede Wereldoorlog Ω Les : Wat er vooraf ging Na de Eerste Wereldoorlog gaat het slecht met Duitsland. Het land moet veel geld Hitler betalen aan de winnaars van de oorlog. De leider van

Nadere informatie

In 1918 is na vier lange jaren vechten de eerste wereldoorlog voorbij. In een trein in frankrijk wordt de wapenstilstand getekend.

In 1918 is na vier lange jaren vechten de eerste wereldoorlog voorbij. In een trein in frankrijk wordt de wapenstilstand getekend. Een wapenstilstand is niet hetzelfde als een vrede. Daarover gaan de landen vanaf januari 1919 in het paleis van versailles bij parijs lang over praten... In 1918 is na vier lange jaren vechten de eerste

Nadere informatie

Gemeenschappelijk schoolonderzoek Tijdvak I 27 oktober

Gemeenschappelijk schoolonderzoek Tijdvak I 27 oktober Gemeenschappelijk schoolonderzoek 2014-2015 Tijdvak I 27 oktober 2014 10.30 12.00 GESCHIEDENIS Dit schoolonderzoek bestaat uit 38 vragen. Voor dit onderzoek zijn maximaal 59 punten te behalen. Als bij

Nadere informatie

Toetsvragen geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 9 Toetsvragen

Toetsvragen geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 9 Toetsvragen Tijdvak 9 Toetsvragen 1 De Eerste Wereldoorlog brak uit naar aanleiding van een moordaanslag in Serajewo. Maar lang daarvoor groeiden er al tegenstellingen waarbij steeds meer landen werden betrokken.

Nadere informatie

(Otto von) Bismarck. Duitsland werd een eenheid/keizerrijk. koningin Victoria. Groot-Brittannië. Wilhelm II

(Otto von) Bismarck. Duitsland werd een eenheid/keizerrijk. koningin Victoria. Groot-Brittannië. Wilhelm II Van wanneer tot wanneer vond de Frans- Duitse oorlog Wie was eerste minister van Pruisen tijdens de Frans-Duitse oorlog? Welk belangrijk gevolg had de Frans-Duitse Oorlog voor 1870-1871 (Otto von) Bismarck

Nadere informatie

5,5. Werkstuk door een scholier 1839 woorden 26 februari keer beoordeeld. Geschiedenis. Van 1918 tot 1945

5,5. Werkstuk door een scholier 1839 woorden 26 februari keer beoordeeld. Geschiedenis. Van 1918 tot 1945 Werkstuk door een scholier 1839 woorden 26 februari 2004 5,5 158 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Van 1918 tot 1945 1918: Wapenstilstand in November. 9 november Duitse keizer treed af. 1919: verdrag van

Nadere informatie

De jaren 30: naar Wereldoorlog 2 met jaren van crisis en spanning (les 02 6des)

De jaren 30: naar Wereldoorlog 2 met jaren van crisis en spanning (les 02 6des) De jaren 30: naar Wereldoorlog 2 met jaren van crisis en spanning (les 02 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich 1. Economie in de jaren 30: crisis en depressie

Nadere informatie

Adolf Hitler: Braunau am Inn, 20 april 1889 Berlijn, 30 april 1945

Adolf Hitler: Braunau am Inn, 20 april 1889 Berlijn, 30 april 1945 Adolf Hitler: Braunau am Inn, 20 april 1889 Berlijn, 30 april 1945 Hij was een in Oostenrijk geboren Duits politicus en de leider van de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP). Hij was

Nadere informatie

Wat is de aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog? De moord op Frans-Ferdinand van Oostenrijk.

Wat is de aanleiding tot de Eerste Wereldoorlog? De moord op Frans-Ferdinand van Oostenrijk. Werkblad 7 Ω Oorlog en crisis Ω Les : De Eerste Wereldoorlog Het begin van de Eerste Wereldoorlog Rond 900 zijn er twee kampen in Europa. Rusland, Frankrijk en Groot- Brittannië aan de ene kant. Oostenrijk-

Nadere informatie

De Tweede Wereldoorlog

De Tweede Wereldoorlog De Tweede Wereldoorlog (9.5) Onderzoeksvraag: Hoe leidden de economische problemen en de politieke spanningen tot het uitbreken van de Tweede wereldoorlog en hoe verliep deze oorlog Kenmerkende aspecten:

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE KOUDE OORLOG + NEDERLAND EN DE VERENIGDE STATEN NA DE TWEEDE WERELDOORLOG Gebruik bron 1. 1p 1 De bron maakt duidelijk dat de

Nadere informatie

5,5. Aantekening door een scholier 1120 woorden 7 februari keer beoordeeld. Geschiedenis. De tweede wereld oorlog 1.

5,5. Aantekening door een scholier 1120 woorden 7 februari keer beoordeeld. Geschiedenis. De tweede wereld oorlog 1. Aantekening door een scholier 1120 woorden 7 februari 2016 5,5 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo De tweede wereld oorlog 1 1939-1945 Hitler wist dat er oorlog kwam als hij Polen ging aanvallen.

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Module 9, h.3 & 11, h.1

Samenvatting Geschiedenis Module 9, h.3 & 11, h.1 Samenvatting Geschiedenis Module 9, h.3 & 11, h.1 Samenvatting door een scholier 1589 woorden 16 januari 2007 7,6 8 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Geschiedenis Samenvatting Module 9, Hoofdstuk

Nadere informatie

8 6 Samenwerking in de wereld. Lees het verhaal Bijna de derde Wereldoorlog.

8 6 Samenwerking in de wereld. Lees het verhaal Bijna de derde Wereldoorlog. Lees het verhaal Bijna de derde Wereldoorlog. Dirk komt thuis. Dirk heeft gewonnen met voetballen. Hij is heel blij. Maar dan ziet hij zijn moeder. Zijn moeder kijkt niet blij. De moeder van Dirk denkt

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2

Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2 Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2 Samenvatting door een scholier 568 woorden 9 juni 2016 7,3 15 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Kapitalisme-Communisme: Kapitalisme: West -landen:

Nadere informatie

1 Belangrijk in deze periode

1 Belangrijk in deze periode 1 Belangrijk in deze periode In 1945 eindigt de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Duitsland wil, onder leiding van Adolf Hitler, Europa veroveren. Na vijf jaar strijd en 55 miljoen doden geeft Duitsland

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis H.2: Wereldoorlogen in de 20ste eeuw

Samenvatting Geschiedenis H.2: Wereldoorlogen in de 20ste eeuw Samenvatting Geschiedenis H.2: Wereldoorlogen in de 20ste eeuw Samenvatting door een scholier 2324 woorden 25 januari 2008 8,1 30 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Samenvatting gs H2; wereldoorlogen in

Nadere informatie

Indelen 1. Voor in het schrift komen de aantekeningen te staan en ook de uitwerkingen 2. Achterin het schrift komen de opdrachten te staan

Indelen 1. Voor in het schrift komen de aantekeningen te staan en ook de uitwerkingen 2. Achterin het schrift komen de opdrachten te staan Antwoordkernen bij Eureka 3M, Amersfoort 2014-2015 Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord moet staan. De bedoeling is, dat je

Nadere informatie

Tweede Wereldoorlog 1

Tweede Wereldoorlog 1 Tweede Wereldoorlog 1 Adolf Hitler 1889 1945 INHOUDSOPGAVE Tekstsamenvatting...Pagina 2 tot 4 Aantekeningen...Pagina 5 tot 6 Begrippen...Pagina 6 1 P a g e Tekstsamenvatting 1.1 Duitsland na de eerste

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3, paragraaf 1 en 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3, paragraaf 1 en 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3, paragraaf 1 en 2 Samenvatting door een scholier 1485 woorden 16 juni 2003 7 24 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sfinx Paragraaf 3.1 De aanloop tot de Tweede

Nadere informatie

8. Hoe zorgden de Duitsers ervoor dat levensmiddelen en eten zo eerlijk mogelijk werden verdeeld? Door het uitgeven van voedselbonnen.

8. Hoe zorgden de Duitsers ervoor dat levensmiddelen en eten zo eerlijk mogelijk werden verdeeld? Door het uitgeven van voedselbonnen. Kijkvragen (en antwoorden) bij uitzendingen 13 In de oorlog Aflevering 1: Een Stad in Brand 1. Wie was de leider van Duitsland? Adolf Hitler. 2. Wanneer viel Duitsland Nederland binnen? 10 mei 1940 3.

Nadere informatie

OORLOG Je dreigt je grote leger in te zetten en de anderen grijpen niet in. Pik een aangrenzend land naar keuze in.

OORLOG Je dreigt je grote leger in te zetten en de anderen grijpen niet in. Pik een aangrenzend land naar keuze in. Je dreigt je grote leger in te zetten en de anderen grijpen niet Pik een aangrenzend Je dreigt je grote leger in te zetten en de anderen grijpen niet Pik een aangrenzend Je dreigt je grote leger in te

Nadere informatie

De Duitse buitenlandse politiek

De Duitse buitenlandse politiek De Duitse buitenlandse politiek 1933-1939 Presentation by Mr Young Jouw taak Jij bent adviseur in buitenlandse politiek Het is jouw taak de leiders van de Nazi s te adviseren. Jij krijgt een aantal problemen

Nadere informatie

Waar gebeurde het? Korte omschrijving. Lesdoel. Lesbeschrijving. Materiaal. Docentenblad

Waar gebeurde het? Korte omschrijving. Lesdoel. Lesbeschrijving. Materiaal. Docentenblad Docentenblad Waar gebeurde het? Korte omschrijving In de strip worden vaak plaatsen genoemd. Er zijn drie kaartjes (Nederland, Europa en de wereld) en een aantal stripplaatjes waarin plaatsen genoemd worden.

Nadere informatie

Koude Oorlog. SE 3 Tijdvak 1 AVONDMAVO MIDDAGMAVO GESCHIEDENIS Deze toets bestaat uit 38 vragen

Koude Oorlog. SE 3 Tijdvak 1 AVONDMAVO MIDDAGMAVO GESCHIEDENIS Deze toets bestaat uit 38 vragen SE 3 Tijdvak 1 AVONDMAVO MIDDAGMAVO GESCHIEDENIS 017-018 Koude Oorlog Deze toets bestaat uit 38 vragen Voor deze SE zijn maximaal 76 punten te behalen Deze SE bestaat uit 7 aantal bladzijden 1 1 Wat wilden

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-14-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een politieke prent over een biddende fabrikant (1907): Onderschrift

Nadere informatie

WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede

WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede 2.3.1. Wereldoorlog I INHOUD OEFENBOEK De Eerste Wereldoorlog 02-03 2.3.2. Wereldoorlog II De Tweede Wereldoorlog 04-05 La Vita è Bella 06-07 3.1. Geweldige personen Jezus

Nadere informatie

DINGEN DIE JE MOET WETEN

DINGEN DIE JE MOET WETEN 50 Maar wat gebeurde er precies? Welke landen en mensen waren belangrijk? Dit boek staat vol met weetjes, landkaarten en foto s over een tragische periode in de wereldgeschiedenis. JIM ELDRIDGE ISBN 978

Nadere informatie

Lesbrief Van Papa, voor Sammie

Lesbrief Van Papa, voor Sammie Lesbrief Van Papa, voor Sammie 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Introductie 4 Tweede Wereldoorlog 5 Concentratiekamp 6 Stripverhaal (opdracht) 8 Collage maken (opdracht) 9 Colofon 10 2 Inleiding Voor u ligt

Nadere informatie

3,8. Samenvatting door een scholier 1518 woorden 5 december keer beoordeeld. Geschiedenis. Begrippen

3,8. Samenvatting door een scholier 1518 woorden 5 december keer beoordeeld. Geschiedenis. Begrippen Samenvatting door een scholier 1518 woorden 5 december 2012 3,8 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Bronnen Begrippen Lebensraum = Duitse term voor de opvatting dat het land zijn gebied moest uitbreiden

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 9: Paragraaf 1 t/m 4

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 9: Paragraaf 1 t/m 4 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 9: Paragraaf 1 t/m 4 Samenvatting door een scholier 789 woorden 5 juni 2012 5,5 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Paragraaf 1 18 juni 1914 - Franz Ferdinand

Nadere informatie

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden SAMUEL VAN DER MEER De Ontsnapte Joden De inval Het is een zonnige dag. Bram en Theo zijn een spelletje aan het spelen, maar ze moeten eigenlijk allang naar bed. Papa zegt tegen Bram: Bram, je moet naar

Nadere informatie

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

geschiedenis en staatsinrichting CSE KB

geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Examen VMBO-KB 2010 tijdvak 1 vrijdag 21 mei 9.00-11.00 uur geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 39 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 54 punten

Nadere informatie

KOUDE OORLOG. Opgavenblad

KOUDE OORLOG. Opgavenblad ARUBA SE 3 MIDDAGMAVO AVONDMAVO GESCHIEDENIS 2018-2019 Tijdvak-1 KOUDE OORLOG Opgavenblad Dit School Examen (SE) bestaat uit 42 vragen. Voor dit SE zijn maximaal 70 punten te behalen. Dit SE bestaat uit

Nadere informatie

7,3. Samenvatting door een scholier 1540 woorden 7 februari keer beoordeeld. Geschiedenis

7,3. Samenvatting door een scholier 1540 woorden 7 februari keer beoordeeld. Geschiedenis Samenvatting door een scholier 1540 woorden 7 februari 2007 7,3 3 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Wat zijn de oorzaken van het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog? Princip vermoordt Franz

Nadere informatie

7.1. Samenvatting door een scholier 2032 woorden 13 oktober keer beoordeeld. Geschiedenis

7.1. Samenvatting door een scholier 2032 woorden 13 oktober keer beoordeeld. Geschiedenis Samenvatting door een scholier 2032 woorden 13 oktober 2016 7.1 24 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Samenvatting geschiedenis Interbellum en 2 e Wereldoorlog Interbellum Paragraaf 1 Russische

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2018 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Bronnenboekje GT-0125-a-18-2-b bron 1 Een bericht uit een Nederlandse krant (1848): Overal in Europa staat het volk klaar

Nadere informatie

HONDERD JAAR GELEDEN. Nieuws uit de krant van 10 tot 15 maart 1913

HONDERD JAAR GELEDEN. Nieuws uit de krant van 10 tot 15 maart 1913 HONDERD JAAR GELEDEN aflevering 12 Nieuws uit de krant van 10 tot 15 maart 1913 Een vast onderwerp waaraan in de kranten aandacht werd besteed, was de oorlog op de Balkan. Turkije was er bij betrokken

Nadere informatie

Opdracht: De Eerste Wereldoorlog

Opdracht: De Eerste Wereldoorlog Opdracht: De Eerste Wereldoorlog Rollenspel: Het Verdrag van Versailles ROL Vittorio Orlando Doel van de opdracht: De klas wordt verdeeld in groepjes van vier leerlingen. Elk groepslid speelt de rol van

Nadere informatie

5,8. Samenvatting door Een scholier 1929 woorden 14 juni keer beoordeeld. Geschiedenis

5,8. Samenvatting door Een scholier 1929 woorden 14 juni keer beoordeeld. Geschiedenis Samenvatting door Een scholier 1929 woorden 14 juni 2007 5,8 25 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Wat moet je kennen/kunnen voor het proefwerk over WO II Proefwerkstof: Sprekend Verleden blz. 24-37 (par.

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-12-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een beschrijving van een politieke stroming (rond 1870): Zij

Nadere informatie

Een wereld oorlog is een oorlog waar verschillende continenten aan mee doen

Een wereld oorlog is een oorlog waar verschillende continenten aan mee doen Werkstuk door een scholier 2114 woorden 14 mei 2007 5,5 105 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1939-1945, Het begin en de bevrijding van Europa De oorlog begint In 1934 bereide het leger van Duitsland zich

Nadere informatie

Lesidee: Oorlog en verzet

Lesidee: Oorlog en verzet Lesidee: Oorlog en verzet Tussen 1940 en 1945 was Nederland bezet door Duitse troepen. Die waren in de nacht van 9 op 10 mei 1940 in opdracht van Adolf Hitler het land binnengevallen. Het Nederlandse leger

Nadere informatie

Thema: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land.

Thema: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land. Thema: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land. Op 6 juni 1944 is het D Day, dat wordt nog steeds gevierd want het is het begin van de bevrijding van West Europa. Eigenlijk betekent D Day de

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Jodenhaat in de Tweede Wereldoorlog

Werkstuk Geschiedenis Jodenhaat in de Tweede Wereldoorlog Werkstuk Geschiedenis Jodenhaat in de Tweede Wereldoorlog Werkstuk door een scholier 2028 woorden 13 december 2005 4,7 122 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sfinx Vraag 1 a) In welk jaar werd Nederland

Nadere informatie

De Koude Oorlog: het begin (les 10 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich

De Koude Oorlog: het begin (les 10 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW VTI Kontich (les 10 6des) Geschiedenis 6MEVO-6EM-6EI-6IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich 1. Samenwerking slaat om in wantrouwen in 1945 => Tijdens WO 2: USSR en VSA werken samen tegen Duitsland => In

Nadere informatie

Oefening 1: globaal lezen. Lees deze tekst in maximaal 8 minuten. Geef daarna antwoord op de vragen.

Oefening 1: globaal lezen. Lees deze tekst in maximaal 8 minuten. Geef daarna antwoord op de vragen. Oefening 1: globaal lezen. Lees deze tekst in maximaal 8 minuten. Geef daarna antwoord op de vragen. 5 Nederland wordt door Duitsland bezet. De koningin en de regering vluchten naar Engeland. Ruim 75 procent

Nadere informatie

Werkblad van RJ Tarr www.activehistory.co.uk / 1

Werkblad van RJ Tarr www.activehistory.co.uk / 1 Werkblad van RJ Tarr www.activehistory.co.uk / 1 Oorzaken van de Eerste Wereldoorlog: invuloefening Werkblad bij het simulatiespel www.activehistory.co.uk Instructie: Vul het witte veld in terwijl je het

Nadere informatie

Herdenking Capitulaties Wageningen

Herdenking Capitulaties Wageningen SPEECH SYMPOSIUM 5 MEI 2009 60 jaar NAVO Clemens Cornielje Voorzitter Nationaal Comité Herdenking Capitulaties Wageningen Dames en heren, De détente tussen oost en west was ook in Gelderland voelbaar.

Nadere informatie

Feniks geschiedenis havo hoofdstuk 9 Oriëntatie:

Feniks geschiedenis havo hoofdstuk 9 Oriëntatie: Feniks geschiedenis havo hoofdstuk 9 Oriëntatie: Oorzaken WO I: - Imperialisme 19 e eeuw - Groeiende nationalisme - Wapenwedloop - De bondgenootschappen. Toen de Oostenrijkse troonopvolger Franz-Ferdinand

Nadere informatie

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg

2 maart 1945. 2 maart 2016. Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg 2 maart 1945 2 maart 2016 Leerlingen groep 7 en 8 De Meeander Heelweg Er kwamen 4 Duitsers bij de Bark. Ze slaan piketten, voor het plaatsen van batterijen veldartillerie. Maar op die dag gingen de verzetsgroepen

Nadere informatie

7,7. Samenvatting door Nienke 1569 woorden 13 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Oorzaken tweede Wereldoorlog: 3.

7,7. Samenvatting door Nienke 1569 woorden 13 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Oorzaken tweede Wereldoorlog: 3. Samenvatting door Nienke 1569 woorden 13 april 2014 7,7 132 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats Oorzaken tweede Wereldoorlog: Totalitaire ideologie à nazi à Hitler. Massavernietiging -

Nadere informatie

Fascisme en Nazi-Duitsland (les 22 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW VTI Kontich

Fascisme en Nazi-Duitsland (les 22 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW VTI Kontich (les 22 5des) Geschiedenis 5MEVO-5EM-5EI-5IW --- www.degeschiedenisles.com --- VTI Kontich 1. Het fascisme => Fascisme is een ideologie die streeft naar een samenleving => Fascisme > waarin de natie centraal

Nadere informatie

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie) Praktische-opdracht door J. 1743 woorden 12 september 2011 6,1 32 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag Wat betekenden de verschillen tussen Noord en Zuid-Korea voor de Koude Oorlog? (conclusie)

Nadere informatie

OORLOG IN OVERIJSSEL 2015

OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 Opdrachten bij de film Naam Groep.. BEZETTING duur: ca. 15 minuten In de film zie je beelden van Hitler. Wie was hij? In welk jaar kwam Hitler aan de macht en welke plannen had

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

Antwoordkernen bij Eureka 3MAVO De tijd van Wereldoorlogen H. 4 t/m 14

Antwoordkernen bij Eureka 3MAVO De tijd van Wereldoorlogen H. 4 t/m 14 Antwoordkernen bij Eureka 3MAVO De tijd van Wereldoorlogen H. 4 t/m 14 Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord moet staan. De

Nadere informatie

Werkblad: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land. 1

Werkblad: Slag om de Schelde en de invloed op het Nieuwe land. 1 Achtergrond informatie voor docenten. D- Day betekend de eerste dag van een grote militaire operatie. In de Tweede Wereldoorlog viel dat op 6 juni 1944. Maar de inval van de Amerikanen in Afghanistan was

Nadere informatie

6.2. Adolf Hitler en Duitsland: het begin van de tweede wereldoorlog. Boekverslag door A woorden 1 augustus keer beoordeeld

6.2. Adolf Hitler en Duitsland: het begin van de tweede wereldoorlog. Boekverslag door A woorden 1 augustus keer beoordeeld Boekverslag door A. 2122 woorden 1 augustus 2001 6.2 297 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdstuk I Adolf Hitler en Duitsland: het begin van de tweede wereldoorlog Op 20 april 1889 werd Adolf Hitler

Nadere informatie

Hoofdstuk 2b5. De prijs van vrijheid

Hoofdstuk 2b5. De prijs van vrijheid Hoofdstuk 2b5 De prijs van vrijheid Cursus 1 : Vóór de oorlog Wat leer je? dat de Eerste Wereldoorlog duurde van 1914 tot 1918. Dat er vanaf 1929 een economische wereldcrisis was. Dat in Duitsland de NSDAP

Nadere informatie

ONTSTAAN VAN DE EUROPESE UNIE

ONTSTAAN VAN DE EUROPESE UNIE ONTSTAAN VAN DE EUROPESE UNIE Hoe het begon 1870: Frans-Duitse oorlog om Elzas-Lotharingen Elzas-Lotharingen Welke grondstoffen vindt men terug in dit gebied? Hoe het begon 1870: Frans-Duitse oorlog om

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog

Werkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog Werkstuk Geschiedenis Tweede Wereldoorlog Werkstuk door een scholier 1663 woorden 7 juni 2004 6,3 124 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1: Spanning voor de oorlog Hoofdstuk 2:

Nadere informatie

Lesbrief Operatie Barbarossa

Lesbrief Operatie Barbarossa Lesbrief Operatie Barbarossa Hoe werd er in Nederland gereageerd op de Duitse inval in de Sovjet-Unie? Docentenhandleiding Hitler opent op 22 juni 1941 een tweede front. Nazi-Duitsland valt Stalin s Sovjet-Unie

Nadere informatie

Werkbladen voortgezet onderwijs. Naam leerling:

Werkbladen voortgezet onderwijs. Naam leerling: Werkbladen voortgezet onderwijs Naam leerling: Inhoud: Uitleg werkbladen Deze werkbladen horen bij de film D-Day, Normandy 1944. Een film die je meeneemt naar een beslissend moment in de geschiedenis:

Nadere informatie

Dagboek Sebastiaan Matte

Dagboek Sebastiaan Matte Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen

Nadere informatie

2,8. Samenvatting door een scholier 1380 woorden 17 maart keer beoordeeld. Geschiedenis

2,8. Samenvatting door een scholier 1380 woorden 17 maart keer beoordeeld. Geschiedenis Samenvatting door een scholier 1380 woorden 17 maart 2003 2,8 383 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Begrippen: 1) Tweefrontenoorlog: Oorlog die aan twee fronten tegelijk wordt uitgevochten.

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis

Samenvatting Geschiedenis Samenvatting Geschiedenis INHOUDSOPGAVE: Aantekeningen Pagina 2/3 Wat moet je leren Pagina 3 Wat moet je kennen en kunnen? Pagina 4/6 Tekst Samenvatting Pagina 6/8 Begrippen Pagina 8 1 Aantekeningen H1.1

Nadere informatie

Naam: DE FRANSE TIJD Napoleon-Willem l

Naam: DE FRANSE TIJD Napoleon-Willem l Naam: DE FRANSE TIJD Napoleon-Willem l De Franse tijd in Nederland. In 1795 trokken de Franse legers van Napoleon over onze grenzen. Ineens stonden duizenden Franse soldaten al aan onze rivieren. De Nederlandse

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3: De Tweede Wereldoorlog

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3: De Tweede Wereldoorlog Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3: De Tweede Wereldoorlog Samenvatting door Anouk 1829 woorden 13 januari 2017 7,1 9 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats Geschiedenis hoofdstuk 3: De

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl II

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl II Historisch overzicht vanaf 1900 14 maximumscore 2 Kaart A: 1 (= 1900-1914) 1 Kaart B: 2 (= 1919-1937) 1 15 maximumscore 2 Afbeelding 1 verwijst naar het bondgenootschap tussen Duitsland en Oostenrijk-Hongarije

Nadere informatie