Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD nvwa

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD nvwa"

Transcriptie

1 Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD nvwa

2 Samenwerkingsprotocol Q-koorts nvwa - GGD Versie 1.0, 2 september 2010 Samenstelling werkgroep Jelle Doosje (voorzitter), GGD Nederland Joost Timmermans, GGD Nederland Olaf Stenvers, nvwa Arco van der Spek, nvwa Ton Oomen, RIVM/CIb/LCI Sandra van Dam, GGD Hart voor Brabant Ans van Lier, GGD Midden-Nederland Ronald ter Schegget, GGD Brabant-Zuidoost Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 2 van 26

3 INHOUDSOPGAVE 0 VERSIEBEHEER INLEIDING TAKEN EN BEVOEGDHEDEN GGD NVWA TAKEN CIB WERKWIJZE BRONOPSPORING BIJ HUMANE GEVALLEN VAN Q-KOORTS Meldingen potentiële bronnen aan nvwa Clusteranalyse door nvwa Clusteranalyse onderzoek door CIb Benodigde gegevens voor een clusteranalyse onderzoek Terugkoppeling van de gegevens Q-KOORTS BESMET BEDRIJF Besmet bedrijf gevonden bij tankmelkmonitoring Besmet bedrijf gevonden door melding verhoogd aantal abortussen Contact met gemeente SIGNALEN DIERHOUDERIJEN MET EEN PUBLIEKSFUNCTIE REGIONAAL OVERLEG BIJLAGEN BIJLAGE 1. FLOWCHART BRONOPSPORINGSONDERZOEK NVWA BIJLAGE 2. FLOWCHART CLUSTERANALYSE ONDERZOEK BIJLAGE 3. FLOWCHART Q-KOORTS BESMETTING BEDRIJF (VETERINAIRE MELDING) BIJLAGE 4. MELDGEGEVENS BIJLAGE 5. CONTACTGEGEVENS BIJLAGE 6. CONTACTPERSONENLIJST GGD BIJLAGE 7. BEGRIPPEN- EN AFKORTINGENLIJST BIJLAGE 8. TAKEN EN BEVOEGDHEDEN NVWA BIJLAGE 9. STANDAARD MELDINGSFORMULIER VOOR GGD AAN NVWA Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 3 van 26

4 0 Versiebeheer Versie Datum Status Wijzigingen april 2010 Concept juli 2010 Concept Nieuwe maatregelen per 15 juli augustus 2010 Concept Opmerkingen werkgroepleden; Wijziging naam VWA naar nvwa augustus 2010 Concept Geen rol GGD Nederland in meldingsprocedure; Toegevoegd GGD contactpersonenlijst september Definitief Opmerkingen werkgroepleden; Aanpassen flowcharts Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 4 van 26

5 1 Inleiding Sinds 2007 is er een toename van humane Q-koorts infecties. Met name in de zuidelijke provincies van Nederland zijn veel mensen ziek geworden door een besmetting met Coxiella burnetii. Zowel de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) als de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nvwa) zijn betrokken bij de opsporing van bronnen, voorkomen van transmissie en onderzoek. Het Centrum Infectieziektebestrijding (CIb) van het RIVM heeft een belangrijke taak bij het verzamelen en analyseren van gegevens en het doen van onderzoek. Voor de bestrijding van de Q-koorts is samenwerking tussen deze organisaties van groot belang. De directies van GGD Nederland en nvwa hebben de opdracht gegeven om te komen tot een samenwerkingsprotocol Q-koorts tussen GGD en nvwa. Opzet is om te komen tot samenwerkingsafspraken rond Q-koorts die eenvoudig te verbreden zijn naar samenwerkingsafspraken rond zoönosen in het algemeen. Na een jaar zal dit samenwerkingsprotocol worden geactualiseerd door de werkgroep. Doel is de samenwerking tussen GGD en nvwa bij de aanpak van Q-koorts te verbeteren door: 1. Kennis nemen van elkaars taken en bevoegdheden 2. Beschrijven en uniformeren van de werkwijze 3. Afspraken te maken over werkwijze bij een humane besmetting 4. Afspraken te maken over werkwijze bij een veterinaire besmetting 5. Afspraken te maken over (cluster)onderzoek In het protocol wordt beschreven welke stappen worden ondernomen door GGD, nvwa en CIb. Belangrijk voor goede samenwerking is onderling contact en het uitwisselen van gegevens en overwegingen. In het gebruik van het protocol en de dagelijkse samenwerking is het daarom van belang om regelmatig contact te leggen en elkaars overwegingen en activiteiten te bespreken. Door het samenwerkingsprotocol zal de werkwijze rond Q-koorts besmette bedrijven en humane gevallen eenduidiger en meer uniform plaatsvinden door zowel nvwa als de GGD en. Samenwerking is daarbij van groot belang. Dit document dient als hulpmiddel om bruggen te slaan tussen de veterinaire benadering van gezondheidsbescherming en die van de publieke gezondheidszorg. Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 5 van 26

6 2 Taken en bevoegdheden Om duidelijkheid te hebben over elkaars rol worden hieronder de verschillende taken en bevoegdheden van GGD, nvwa en CIb/RIVM ten aanzien van Q-koorts kort beschreven. 2.4 GGD De grondslag voor de GGD taken en bevoegdheden wordt bepaald door de Wet Publieke Gezondheid (WPG). De verantwoordelijkheid voor uitvoering van de algemene infectieziektebestrijding is in deze wet neergelegd bij het college van Burgemeesters en Wethouders van de gemeente (artikel 6). De burgemeester geeft leiding aan de bestrijding van een epidemie en de voorbereiding daarop. Het college draagt zorg voor instelling en instandhouding van een GGD (artikel 14). De GGD is belast met de uitvoering van de infectieziektebestrijding. De GGD opereert feitelijk als het verlengde van de gemeente bij de uitvoering van de infectieziektebestrijding. De GGD adviseert de burgemeester bij de uitvoering van zijn taken en de te nemen maatregelen. Kort samengevat bestaan de taken van de GGD ten aanzien van Q-koorts uit de volgende onderdelen: 1. Surveillance. Het verzamelen, analyseren en interpreteren van infectieziektegegevens. 2. Afhandeling van meldingen. 3. Beleidsadvisering. Gevraagd en ongevraagd advies geven aan het gemeentebestuur over besluitvorming die gevolgen heeft voor de volksgezondheid. 4. Advisering van de burgemeester over het nemen van maatregelen gericht op gebouwen, goederen en vervoermiddelen (art. 47). 5. Voorlichting aan bestuurders, professionals en burgers. 6. Bron- en contactopsporing. 7. Netwerk- en regiefunctie. 8. Vangnetfunctie en 24-uurs bereikbaarheid. 9. Outbreakmanagement. 10. Bevorderen van technische hygiënezorg. 11. Bevorderen van psychosociale hulp. 12. Het uitvoeren van epidemiologisch en toegepast wetenschappelijk onderzoek. 2.5 nvwa Bronopsporing van zoönotische agentia bij dieren en in voedingsmiddelen naar aanleiding van een melding van een humaan ziektegeval is een taak die valt onder de verantwoordelijkheid van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid. Het Staatstoezicht vloeit voort uit art. 36 van de Gezondheidswet. Hierin is opgenomen dat het Staatstoezicht tot taak heeft onderzoek te verrichten naar de staat van de volksgezondheid en de determinanten daarvan. Het uitvoeren van een bronopsporingsonderzoek op verzoek van de GGD wordt onder deze taak begrepen. De nvwa is middels de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (GWWD) de aangewezen organisatie die de wettelijk voorgeschreven taken uitvoert in het kader van de bestrijding van dierziekten. Samengevat bestaan de taken en bevoegdheden van de nvwa ten aanzien van de besmettelijke dierziekten en zoönosen uit de volgende onderdelen: 1. Preventie, monitoring en bestrijding van aangifteplichtige en bestrijdingsplichtige dierziekten. 2. Afhandelen van meldingen van meldingsplichtige besmettelijke dierziekte. Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 6 van 26

7 3. Bronopsporing van zoönotische agentia bij dieren en in voedingsmiddelen naar aanleiding van een melding van een humaan ziektegeval (op verzoek van de GGD, of, ingeval van voedselgerelateerde klachten, door particulieren). 4. Het betreden van plaatsen, het vorderen van inlichtingen, het vorderen van inzage in zakelijke documenten en het nemen van monsters. 5. Onderzoek naar de risico s van zoönosen voor de volksgezondheid 6. Passieve en actieve surveillance van zoönotische agentia die onder dieren en levensmiddelen in Nederland circuleren. 7. Het ontwikkelen en uitvoeren van monitorings- en surveillanceprogramma s voor dierziekten. 8. het geven van beleidsadviezen op het gebied van preventie, monitoring en bestrijding van dierziekten. 9. Preventieve acties naar aanleiding van dierziekte-uitbraken in het buitenland worden tevens vanuit de nvwa ingezet en aangestuurd. 10. Het ontwikkelen en uitvoeren van het risk-assessment systeem voor dierziekten. 2.6 Taken CIb Het CIb, een onderdeel van het RIVM, coördineert de bestrijding van infectieziekten. Het gaat hierbij om effectieve preventie, hoge waakzaamheid en snelle reactie bij een uitbraak. Hiermee levert het CIb een bijdrage aan de vermindering van gezondheidsproblemen als gevolg van infectieziekten. Het CIb ondersteunt en coördineert de infectieziektebestrijding vanuit een nationale en internationale optiek. Als het gaat om een grote (landelijke) infectieziekteuitbraak of een bijzondere ziekte is dat een taak van het CIb. Dit in aansluiting op lokale en regionale infectieziektebestrijding. Samengevat bestaan de taken van het CIb ten aanzien van de bestrijding van Q-koorts uit de volgende onderdelen: 1. Landelijke surveillance in Osiris. 2. Ondersteuning van GGD'en bij clusteranalyse onderzoek. 3. Vraagbaakfunctie voor professionals in de bestrijding, voornamelijk GGD infectieziektebestrijders (24 uur). 4. Richtlijn ontwikkeling en het opstellen van humaan bestrijdingsbeleid. 5. Afstemming met nationale partners in de bestrijding, zoals nvwa, GD, CVI, VWS, LNV, GGD-NL, Sanquin en beroepsgroepen van huisartsen, verloskundigen en gynaecologen 6. Als focal point afstemming en informatieuitwisseling met internationale partners, zoals WHO, ECDC en EWRS. 7. Landelijke coördinatie van de bestrijding, met zonodig opschaling en Outbreak Management Team (OMT) of deskundigenberaad. 8. Wetenschappelijk onderzoek. 9. Informatievoorziening voor professionals in de bestrijding door middel van Inf@ctberichten, actuele Q&A's, inhoudelijke scholing, centrale themasite Q-koorts voor professionals en de toolkit Q-koorts. 10. Adviseren over de te nemen maatregelen aan de ministers van VWS en LNV. Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 7 van 26

8 3 Werkwijze Meldingen van de GGD aan de nvwa over Q-koorts kunnen betrekking hebben op één of meerdere humane gevallen. Daarnaast heeft de nvwa contact met de GGD als er een besmet bedrijf geconstateerd is. In beide gevallen hebben de GGD en nvwa onderling contact of kan er de noodzaak zijn om gegevens uit te wisselen. 3.1 Bronopsporing bij humane gevallen van Q-koorts Meldingen potentiële bronnen aan nvwa GGD en ontvangen meldingen van humane Q-koorts ziektegevallen van het laboratorium en/of de behandelend arts. Eén enkel humaan ziektegeval of een cluster, kan aanleiding zijn voor de GGD om bronopsporing en -onderzoek te (willen) doen. Per GGD kunnen de criteria voor melden aan de nvwa verschillen. De arts infectieziekten bepaalt of een enkel geval of cluster gemeld moet worden aan de nvwa. De GGD kan een verzoek neerleggen bij nvwa om een brononderzoek uit te voeren. Op verzoek van de GGD verstrekt nvwa adresgegevens van relevante bedrijven in het kader van bronoposporingsonderzoek door de GGD. Bronopsporing en -onderzoek is van belang om de bronnen van de humane infectie weg te nemen of preventieve maatregelen op te leggen c.q. te adviseren en zo te voorkomen dat er meer humane besmettingen kunnen plaatsvinden. Om een bronopsporingsonderzoek te laten uitvoeren stuurt de GGD een meldformulier aan de nvwa. In sommige gevallen kan daarbij reeds een bepaald bedrijf (of bedrijven) in beeld zijn en verzoekt de GGD in ieder geval onderzoek te doen bij die bepaalde bedrijven. Op basis van een risico-inschatting en de mogelijkheid tot monstername bij de verdachte dieren besluit de nvwa, in overleg met de GGD, of het zinvol is een brononderzoek bij die bedrijven uit te voeren. In het onderling contact kunnen overwegingen worden uitgewisseld die een bronopsporingsonderzoek wel of niet legitimeren. Stappen 1. De GGD meldt een enkel humaan ziektegeval of cluster van Q-koorts patiënten bij de meldkamer van de nvwa via het meldformulier (bijlage 9). 2. De meldkamer stuurt de melding door naar het VIC (het nvwa Incident- en Crisiscentrum). 3. Het VIC neemt telefonisch contact op met de GGD over de melding en geeft het klachtnummer door aan de GGD. 4. Het VIC maakt een eerste clusteranalyse op basis van de aangeleverde gegevens van de GGD en de UBN database. 5. Afhankelijk van de melding stelt VIC een instructie op die de procedure beschrijft die in de betreffende regio uitgevoerd moet worden. 6. Het VIC geeft de melding telefonisch en de instructie per door aan de regionale dierziektedeskundige van nvwa Clusteranalyse door nvwa Een clusteranalyse is een epidemiologische analyse van de gegevens voorafgaande aan een brononderzoek. Middels een clusteranalyse wordt bekeken of een cluster humane gevallen gerelateerd kan worden aan een locatie of bedrijf als vermoedelijke bron van (humane) besmettingen. De analyse van de gegevens van de nvwa betreft een grofmazige analyse op basis van de aangeleverde gegevens van de GGD en UBN Database van de Dienst Regelingen (DR) (LNV). Uit deze clusteranalyse kunnen bedrijven naar voren komen die als mogelijke bron van het cluster humane ziektegevallen kan worden gezien. Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 8 van 26

9 Clusteranalyse onderzoek door CIb De afdeling EPI van het CIb heeft een analysetool ontwikkeld waarmee met meer precisie een clusteranalyse kan worden uitgevoerd. Via deze analysetool kan EPI: 1. Clusters van humane Q-koorts in tijd en plaats detecteren. 2. Kaarten maken van de incidentie van Q-koorts in een bepaalde regio over een bepaalde tijd om Q-koorts 'hot-spots' op te sporen. 3. In de omgeving van humane clusters nagaan welke geiten- en schapenlocaties een epidemiologisch verband vertonen met de humane ziektegevallen. Als alle benodigde gegevens zijn aangeleverd, kan de analyse binnen enkele dagen worden uitgevoerd. Voor het uitvoeren van een clusteranalyse door het CIb zijn er twee mogelijkheden: 1. Op verzoek van de GGD Er kan bij een GGD behoefte bestaan om bij een cluster humane gevallen een analyse te doen om te bepalen of er bedrijven aangewezen kunnen worden als mogelijke bron. Een GGD kan een verzoek doen bij de afdeling EPI om een clusteranalyse uit te voeren. Indien een GGD een verzoek doet bij EPI voor een clusteranalyse is het van belang de nvwa daarvan op de hoogte te stellen. De nvwa kan desgewenst zelf ook een analyse willen uitvoeren of aanvullende informatie verschaffen. Mogelijk heeft de nvwa al meer informatie die aanleiding geeft de analyse op een bepaalde manier uit te voeren. 2. Op eigen initiatief van het CIb Meldingen in Osiris worden niet met volledige postcode ingevoerd zodat de surveillance door het CIb minder fijnmazig is dan van de GGD. Daarom kan een GGD zelf eerder of beter een cluster herkennen. In de surveillance van Osirismeldingen van Q-koorts kijkt de afdeling EPI van het CIb wekelijks naar opvallende patronen van humane ziektegevallen in tijd en plaats. Als daar aanleiding toe is neemt de afdeling EPI contact op met de betreffende GGD om te verkennen of nadere analyse noodzakelijk is Benodigde gegevens voor een clusteranalyse onderzoek Om een clusteranalyse uit te voeren zijn meer gegevens nodig dan de GGD in Osiris heeft ingevuld. De GGD dient daarvoor dus uitgebreidere patiëntgegevens te verstrekken, namelijk de volledige postcode (zes posities) en de eerste ziektedag in een apart bestand. Voor de analyse beschikt het CIb over de volledige database van alle LNV-UBN bedrijfsnummers Terugkoppeling van de gegevens Resultaten van het clusteronderzoek door het CIb worden teruggekoppeld aan de betreffende GGD in de vorm van incidentiekaartjes en epidemiologische analyses. Dit kan aanleiding zijn voor de GGD om gericht de nvwa te verzoeken bronopsporing te verrichten naar bepaalde bedrijven. Ook kan de nvwa de GGD inzicht geven in relevante historische bedrijfsgegevens, zoals het hanteren van hygiëneregels en abortusgegevens. Contactpersonen voor de clusteranalyse van EPI zijn: Wim van der Hoek: Frederika Dijkstra: Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 9 van 26

10 Stappen vanuit GGD Stap 1. GGD definieert een cluster en meldt dit aan de nvwa. Stap 2. nvwa maakt eigen afweging of een clusteranalyse en/of brononderzoek onder dieren noodzakelijk is. Stap 3. GGD verzoekt EPI een clusteranalyse uit te voeren en geeft volledige postcode (zes posities) en 1 e ziektedag door van alle ziektegevallen in het cluster. Stap 4. GGD informeert nvwa over het verzoek aan EPI. Stap 5. EPI voert clusteranalyse uit. Stap 6. EPI koppelt resultaten van de clusteranalyse terug aan GGD. Stap 7. GGD neemt contact op met nvwa over resultaten en overlegt over de bronopsporing. Signaal vanuit EPI Stap 1. EPI signaleert een opvallend patroon in de Osiris meldingen van Q-koorts. Stap 2. EPI meldt dit bij de GGD en verzoekt aanvullende gegevens van humane ziektegevallen aan te leveren voor clusteranalyse. Stap 3. GGD levert benodigde gegevens aan EPI en coördineert verder het contactonderzoek. Overige werkwijze conform bovenstaand vanaf stap Q-koorts besmet bedrijf Besmet bedrijf gevonden bij tankmelkmonitoring In de tankmelkmonitoring worden melkmonsters van alle melkleverende geiten- en schapen bedrijven in Nederland onderzocht. Daarbij vindt een eerste monsteronderzoek door de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) plaats. Indien dit monster PCR positief is, wordt hetzelfde monster door het CVI (Centraal Veterinair Instituut) onderzocht. Indien eveneens positief, wordt het bedrijf in kwestie verdacht verklaard. Op dat moment gaan de beperkende maatregelen in. De nvwa stelt de burgemeester van de gemeente waar het bedrijf zich bevindt middels een brief hiervan in kennis. De betreffende GGD ontvangt hiervan een afschrift. De nvwa neemt vervolgens op het bedrijf zelf een ambtelijk tankmelkmonster dat door het CVI wordt onderzocht. Indien ook dit monster positief wordt getest, volgt de besmetverklaring van het bedrijf. De besmetverklaring heeft tot gevolg dat er beperkende maatregelen worden opgelegd. Het ruimen van drachtige dieren en het instellen van een levenslang fokverbod op nieuw besmette bedrijven is niet nodig omdat alle dieren op deze bedrijven volledig zijn gevaccineerd. 1 Maatregelen per 15 juli 2010: - Besmetverklaring middels een bord in de tuin en het adres en locatie van het besmette bedrijf komen op de website van de nvwa staan. - Een verbod om bezoekers te ontvangen in de stal. - Mest- en hygiënemaatregelen. Dieren van besmette bedrijven mogen worden afgevoerd naar het slachthuis. Dieren jonger dan vier maanden mogen ook naar opfokbedrijven worden afgevoerd en dieren jonger dan vier weken mogen worden afgevoerd naar een afmestbedrijf. Besmette bedrijven worden intensief gemonitord. Daarom wordt de tankmelk één keer in de twee weken onderzocht op de aanwezigheid van de Q- koortsbacterie. De maatregelen blijven van kracht totdat het bedrijf is vrijgegeven. Besmette bedrijven kunnen de vrijstatus terug krijgen als zij één jaar lang negatief blijven in het tankmelkonderzoek. Bedrijven kunnen de vrijstatus ook terugkrijgen door alle dieren op het bedrijf af te voeren en de stal uit te mesten en te reinigen en ontsmetten. 1 De ruiming van drachtige dieren was een eenmalige noodmaatregel. Volgens deskundigen wordt door tijdige en volledige vaccinatie van dieren het risico op Q-koorts aanzienlijk kleiner. De ministers van LNV en VWS hebben daarop besloten dat het verantwoord is het maatregelen pakket per 15 juli 2010 aan te passen. Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 10 van 26

11 Op het moment dat een bedrijf besmet wordt verklaard neemt de nvwa contact op met de betreffende veehouder om deze te informeren over de besmetverklaring en met de ondernemer afspraken te maken over de vervolgstappen op het bedrijf. Ook informeert de nvwa Directie Regionale Zaken (DRZ) van LNV en de GGD telefonisch zodra de besmetverklaring bekend is (zie GGD contactpersonenlijst, bijlage 6). De Directie Regionale Zaken (DRZ) van LNV neemt, nadat de ondernemer is geïnformeerd, telefonisch contact op met de burgemeester om deze te informeren over de besmetting. De GGD neemt contact op met de gemeente over te ondernemen acties en publieksvoorlichting. Ook informeert de GGD de aangrenzende GGD indien de vijf kilometerzone rond het besmette bedrijf ook in het werkgebied van het een aangrenzende GGD ligt. De nvwa informeert de burgemeester en GGD over de besmetverklaring eveneens middels een brief. De GGD voert conform bijlage II van de LCI richtlijn Q-koorts een aantal taken uit naar aanleiding van een tankmelkpositief bevonden bedrijf. Stappen Stap 1. Stap 2. Stap 3. Stap 4. Stap 5. Stap 6. Stap 7. Stap 8. Stap 9. Stap 10. Stap 11. Stap 12. Stap 13. Maandelijks tankmelkmonstername en onderzoek door GD. Bij positief monster vindt onderzoek van het monster door CVI plaats. Als bij controle door CVI monster ook positief is, krijgt bedrijf in kwestie de status verdacht. Beperkende maatregelen gaan in voor bedrijf in kwestie. nvwa informeert burgemeester over verdachtstatus bedrijf middels een brief. De GGD ontvangt hiervan een afschrift. nvwa neemt ambtelijk tankmelkmonster. CVI onderzoek ambtelijk tankmelkmonster. Indien tankmelkmonster wederom positief is, wordt bedrijf in kwestie besmet verklaard. De nvwa neemt telefonisch contact op met houder, DRZ LNV en de GGD. DRZ informeert de burgemeester. GGD neemt contact op met de gemeente. nvwa informeert de houder en burgemeester per brief over besmet status. De GGD ontvangt hiervan een afschrift. GGD informeert zonodig de aangrenzende GGD Besmet bedrijf gevonden door melding verhoogd aantal abortussen Veehouders en dierenartsen zijn verplicht een verhoogd percentage abortussen bij dieren, dat op een Q-koorts besmetting kan duiden, aan de nvwa te melden. Het bedrijf in kwestie wordt vervolgens verdacht verklaard. GGD en burgemeester worden hiervan en van de reden van verdachtverklaring (verhoogd aantal abortussen) op de hoogte gesteld. De nvwa stelt naar aanleiding van de melding een onderzoek in. Er wordt dan getracht abortusmateriaal voor onderzoek naar het CVI op te sturen. Indien dat niet beschikbaar is, wordt bij melkleverende bedrijven een tankmelkmonster genomen of anders een representatieve steekproef van vaginale swabs bij de vrouwelijke dieren. Indien Coxiella burnetii in abortusmateriaal of in het tankmelkmonster wordt aangetoond volgt bij bedrijven met meer dan 50 dieren een besmetverklaring. De GGD en de burgemeester worden hiervan wederom op de hoogte gesteld. De GGD voert conform bijlage I van de LCI richtlijn Q-koorts ( A-Z/infectieziekten/Q_koorts/index.jsp) een aantal taken uit naar aanleiding van een tankmelkpositief bevonden bedrijf Contact met gemeente Indien de GGD van de nvwa een brief ontvangt over een besmet bedrijf is het raadzaam om afstemming te zoeken met de verantwoordelijk ambtenaar van de gemeente of de burgemeester. Dit om overlappende activiteiten te voorkomen, de werkwijze (regie- en adviesrol, Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 11 van 26

12 contactonderzoek) van de GGD toe te lichten en een lijn van woordvoering af te spreken. Advies aan de GGD is om afspraken te maken met de gemeente om elkaar zo spoedig mogelijk op de hoogte te stellen als er een bericht binnenkomt. 3.3 Signalen Wanneer de nvwa bij de uitvoering van haar taken bij bedrijven zaken constateert die rechtstreeks gevolg kunnen hebben voor de volksgezondheid (b.v. het niet houden aan de ingestelde maatregelen) stelt zij de betreffende GGD hiervan schriftelijk in kennis. 3.4 Dierhouderijen met een publieksfunctie Vanaf 26 januari 2010 heeft de overheid aan alle houders van niet-melkleverende schapen en geiten met een publieksfunctie de verplichting opgelegd om hun drachtige dieren afgezonderd van het publiek te laten aflammeren en om hygiënerichtlijnen te hanteren. De nvwa (voorheen Algemene Inspectiedienst (AID)) houdt toezicht op deze verplichting. Wanneer een GGD vermoedens heeft dat op een locatie met een publieksfunctie waar kleine herkauwers verblijven de wettelijke verplichtingen niet worden nageleefd kan daarover een melding worden gedaan bij het meldpunt van de nvwa. 3.5 Regionaal overleg De situatie rond de problematiek met Q-koorts maakt dat tijdig en regulier regionaal contact en overleg noodzakelijk is. Het verdient daarom aanbeveling om minimaal eenmaal per jaar fysiek met elkaar te overleggen. Tijdens een regionaal overleg kunnen partijen (uitvoerende GGD en nvwa medewerkers) elkaar beter leren kennen, kan kennis worden uitgewisseld, kunnen samenwerkingsafspraken worden gemaakt en casuïstiek worden besproken. Regionaal moeten hier afspraken over worden gemaakt. De Regionaal Arts Consulent (RAC) kan vanuit zijn/haar regionale rol eventueel hierin het initiatief nemen. Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 12 van 26

13 4 Bijlagen BIJLAGE 1. FLOWCHART BRONOPSPORINGSONDERZOEK NVWA BIJLAGE 2. FLOWCHART CLUSTERANALYSE ONDERZOEK BIJLAGE 3. FLOWCHART Q-KOORTS BESMETTING BEDRIJF (VETERINAIRE MELDING) BIJLAGE 4. MELDGEGEVENS BIJLAGE 5. CONTACTGEGEVENS BIJLAGE 6. CONTACTPERSONENLIJST GGD BIJLAGE 7. BEGRIPPEN- EN AFKORTINGENLIJST BIJLAGE 8. TAKEN EN BEVOEGDHEDEN NVWA BIJLAGE 9. STANDAARD MELDINGSFORMULIER VOOR GGD AAN NVWA Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 13 van 26

14 Bijlage 1. Flowchart Bronopsporingsonderzoek nvwa GGD VWA Schema Clusteranalyse Q-koorts 1. Melding opvallend cluster via meldformulier aan VWA meldkamer en informeren afdeling EPI 2. Doorzetten melding door VWA meldkamer aan VIC. VIC neemt contact op met GGD 3. Uitvoeren gezamenlijke verkenning van noodzaak bronopsporingsonderzoek Bronopsporingsonderzoek noodzakelijk? Nee Ja Einde 4. Zonodig aanleveren aanvullende gegevens 5. Evt. uitvoeren clusteranalyse op basis van gegevens GGD en UBN database 6. Monstername op bedrijven die mogelijk bron zijn en afhankelijk van uitslag ondernemen actie 7. Opstellen rapport van resultaten clusteranalyse en monsteronderzoek 8. Resultaten opsturen naar GGD Einde Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 14 van 26

15 Bijlage 2. Flowchart Clusteranalyse onderzoek GGD EPI (RIVM/CIb) VWA 1a. Constatering opvallende patronen van humane ziektegevallen 1b. Surveillance van Osiris meldingen en constatering opvallende patronen van humane ziektegevallen 2a. Contact opnemen met afdeling EPI en informeren VWA 2b. Contact opnemen met GGD en informeren VWA 3. Uitvoeren gezamenlijke verkenning van noodzaak tot nadere analyse Nadere analyse noodzakelijk? Nee Ja Einde 4. Aanleveren gegevens ziektegevallen, zespositie postcode(s) en 1e ziektedagen 5. Uitvoeren clusteranalyse en terugkoppelen resultaten (incidentkaartjes en epidemiologische analyses) 6. Overwegen bronopsporing door VWA Bronopsporing noodzakelijk? Nee Einde Ja 7. Verzoek aan VWA om bronopsporing uit te voeren Zie verder schema Bronopsporingsonderzoek VWA Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 15 van 26

16 Bijlage 3. Flowchart Q-koorts besmetting bedrijf (veterinaire melding) Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 16 van 26

17 Bijlage 4. Meldgegevens Indien de GGD melding maakt van een Q-koorts cluster is het van belang dat ook de zes positie postcodes van de patiënten aan de nvwa worden gemeld. De GGD gebruikt bij een elektronische melding het meldformulier (zie bijlage). Melding GGD nvwa Het standaard meldformulier van GGD aan nvwa kan gebruikt worden bij meldingen. De volgende gegevens worden daarin vermeld: Soort melding: Nieuw / lopend Contactgegevens GGD Beschrijving probleem (mogelijke) verwekker Aantal zieken Datum eerste ziektedag(en) Datum blootstelling aan bron Plaats Actie ondernomen door GGD Naam gemeente, Indien van toepassing: advies aan B&W Gegevens van verdacht bedrijf Verzoek aan nvwa o Telefonisch contact o Opstarten onderzoek nvwa o Verzoek terugrapportage Terugmelding nvwa GGD Inhoud verslag onderzoeksresultaten nvwa naar aanleiding van clusteronderzoek Bezochte bedrijven Type bedrijf (hobby of professioneel) Aantal dieren getest en uitslagen Of en zo ja welke hygiënemaatregelen zijn geadviseerd Vervolgstappen Clusteranalyse onderzoek CIb Ten behoeve van het clusteranalyse onderzoek door de afdeling EPI van het CIb zijn aanvullend op de melding in Osiris de volgende gegevens noodzakelijk: Zes positie postcode Eerste ziektedag Databasegegevens GGD Ten behoeve van de vastlegging van de gegevens en rapportage kan de GGD alle meldingen aan de nvwa registreren in een database. Onderstaand de gegevens die daarin opgenomen kunnen worden. Casusnummer Omschrijving melding Postcode + huisnummer Datum melding Meldingsnummer nvwa Meldingsformulier Datum brief ontvangstbevestiging Datum brief vertraging Datum brief conclusie Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 17 van 26

18 Status melding na telefonisch contact Uitslag brononderzoek (definitief nvwa) Diersoort Aantal dieren getest Aantal positief Aantal negatief Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 18 van 26

19 Bijlage 5. Contactgegevens Nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit Bezoekadres CentreCourt Prinses Beatrixlaan AL Den Haag Postadres Postbus CM Den Haag Telefoon : Fax: info@nvwa.nl Website: Meldkamer: Meldpunt dierziekten Telefoon: (24 uur/dag) Bereikbaarheid nvwa De meldkamer van de nvwa en het meldpunt dierziekten zijn 24 uur per dag gedurende 7 dagen van de week bereikbaar. Buiten kantooruren Meldingen die buiten kantooruren binnenkomen worden aan de piketdienst van het VIC doorgegeven. Afhankelijk van het spoedeisende karakter van de melding zet de dienstdoende medewerker de melding direct of de volgende werkdag door naar regionale contactpersoon. GGD Nederland Bezoekadres Adriaen van Ostadelaan AM Utrecht Postadres Postbus AH Utrecht Telefoon: Fax: info@ggd.nl Website: GGD en Uitgebreide informatie over de GGD en met adressen en telefoonnummers is te vinden op RIVM Bezoekadres Antonie van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 19 van 26

20 Postadres Postbus BA Bilthoven Telefoon: (030) Fax: (030) info@rivm.nl Website: Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 20 van 26

21 Bijlage 6. Contactpersonenlijst GGD GGD Naam Functie Telefoonnummer(s) GGD Amsterdam Anneke van den Hoek Functie hoofd afdeling Infectieziekten GGD Brabant-Zuidoost GGD Den Haag GGD Drenthe GGD Flevoland Gerard Sonder Arts Infectieziekten /105 Buiten kantoortijden: , vragen naar de dienstdoende arts infectieziekten Madjid Hosseinnia/ Joyce Elshoff/ Ruud van Essen Arts infectieziektebestrijding uursbereikbaarheidsdienst Infectieziektebestrijding: GGD Fryslan GGD Gelre-IJssel Afdeling IZB Buiten kantoortijd: Meldkamer Apeldoorn via de wachtdienstarts, GGD Gooi & Vechtstreek GGD Hart voor Brabant Dienstdoende arts infectieziekten Bereikbaarheid dienstdoende arts infectieziekten buiten kantooruren: GGD Hollands Midden vestiging Gouda GGD Hollands Midden vestiging Leiden GGD Hollands Noorden Fred Slijkerman Megelink Arts M&G Infectieziektebestrijding GGD IJsselland GGD Kennemerland GGD Limburg-Noord / uursbereikbaarheidsdienst Infectieziektebestrijding: P.Jacobs, C. Niesen en L. Levels. Artsen Infectieziektebestrijding 24-uursbereikbaarheidsdienst IZB: fslijkerman@ggdhollandsnoorden.nl /816 infectieziekten@ggdlimburgnoord.nl Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 21 van 26

22 GGD Midden-Nederland Voorwacht Infectieziektebestrijding uurs bereikbaarheid is provinciaal geregeld via de meldkamer Ambulance: , vragen naar de dienstdoende arts infectieziektebestrijding van de provincie Utrecht / van de GGD GGD Regio Nijmegen GGD Regio Twente GGD Rivierenland GGD Rotterdam-Rijnmond GGD West-Brabant Geert van Dijk Arts infectieziekten g.dijk@ggdwestbrabant.nl 24-uursbereikbaarheidsdienst Infectieziektebestrijding: buiten kantooruren GGD Zaanstreek-Waterland GGD Zeeland GGD Zuid-Holland West GGD Zuid-Holland Zuid Linda Heijboer Sociaal verpleegkundige IZB ; , (alg. tel. nr. GGD) Telefoonnummer 24-uursbereikbaarheidsdienst via CPA: infectieziekten@ggdzhz.nl GGD Zuid Limburg Rick Boesten Sociaal verpleegkundige rick.boesten@ggdzl.nl 24-uurs bereikbaarheidsdienst: GG&GD Utrecht Koen Hulshof Arts IZB k.hulshof@utrecht.nl Hulpverlening Gelderland Midden (HGM) Hulpverleningsdienst Groningen 24-uurs bereikbaarheid is provinciaal geregeld via de meldkamer Ambulance: , vragen naar de dienstdoende arts infectieziektebestrijding van de provincie Utrecht / van de GGD Meldpunt infectieziekten Verpleegkundige infectieziekten@hvdgm.nl Telefoonnummer 24-uursbereikbaarheidsdienst IZB: Regionaal arts achterwacht infectieziektebestrijding van de regio Oost is te bereiken via de Meldkamer Ambulance Arnhem: Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 22 van 26

23 Bijlage 7. Begrippen- en afkortingenlijst Bedrijven met een publieksfunctie: Dierhouderijen die bedrijf openstellen voor publieksactiviteiten Besmet bedrijf: Verdacht bedrijf waarbij bij een volgend tankmelkonderzoek het ambtelijk tankmelkmonster positief wordt getest. CIb: Centrum Infectieziektebestrijding Clusteranalyse: Epidemiogische analyse van humane ziektegevallen Q-koorts Coxiella burnetii: Veroorzaker van Q-koorts DR: Dienst Regelingen DRZ: Directie Regionale Zaken van het ministerie van LNV EPI: Afdeling Epidemiologie en Surveillance van het CIb GD: Gezondheiddienst voor Dieren van het ministerie van LNV Geografisch cluster: Aantal meldingen die op basis van tijd en plaats opvallend is GGD: Gemeentelijke Gezondheidsdienst Hobbyboeren: Dierhouderij met minder dan 50 dieren Humaan geval: Persoon met besmetting met Coxiella burnetii UBN database: Database van LNV met alle dierhouderijen in Nederland LNV: Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit nvwa: nieuwe Voedsel- en Waren Autoriteit, inspectiedienst van LNV, ontstaan uit fusie VWA, Algemene Inspectiedienst en Plantenziektekundige Dienst OMT: Outbreak Management Team Q-koorts: Ziekte veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii RIVM: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Verdacht bedrijf: Bedrijf waarbij het eerste monsteronderzoek door de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) PCR positief is en hetzelfde monster bij confirmatieonderzoek positief is bevonden door het CVI Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 23 van 26

24 Bijlage 8. Taken en bevoegdheden nvwa Bevoegdheden nvwa bronopsporing zoönosen Bronopsporing van zoönotische agentia bij dieren en in voedingsmiddelen naar aanleiding van een melding van een humaan ziektegeval is een taak die valt onder de verantwoordelijkheid van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid. Het Staatstoezicht vloeit voort uit art. 36 van de Gezondheidswet. Hierin is opgenomen dat het Staatstoezicht tot taak heeft onderzoek te verrichten naar de staat van de volksgezondheid en de determinanten daarvan. Het uitvoeren van een bronopsporingsonderzoek op verzoek van de GGD wordt onder deze taak begrepen. In het Besluit Staatstoezicht op de volksgezondheid worden de NVWA en de Inspectie voor de Gezondheidszorg aangewezen als onderdelen van het Staatstoezicht. In de Gezondheidswet zijn, onder verwijzing naar de Algemene wet bestuursrecht, tevens opgenomen de bevoegdheden van het Staatstoezicht. De belangrijkste bevoegdheden van het Staatstoezicht zijn het mogen betreden van plaatsen, het mogen vorderen van inlichtingen, het mogen vorderen van inzage in zakelijke documenten en het mogen nemen van monsters. Het opleggen van maatregelen als zodanig is vanuit de staatstoezichtsfunctie niet mogelijk, tenzij bij de uitvoering daarvan bevindingen worden gedaan die onder de invloedsfeer van de Warenwet of de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren vallen. De GGD kan naar aanleiding van een humaan ziektegeval aan de nvwa vragen een brononderzoek uit te voeren wanneer een dier of een voedingsmiddel, al dan niet van dierlijke oorsprong, als bron wordt vermoed. Op basis van een risico-inschatting en de mogelijkheid tot monstername bij de verdachte dieren of voedingsmiddelen besluit de nvwa of het zinvol is een brononderzoek uit te voeren. De bronopsporing is in eerste instantie van belang om de bron van de humane infectie op te sporen en te elimineren en zo te voorkomen dat er meer humane besmettingen kunnen plaatsvinden. Voor de nvwa vormen de resultaten van de bronopsporing daarnaast ook een belangrijke basis voor het onderzoek naar de risico s van zoönosen voor de volksgezondheid. Dit betreft onder andere onderzoek naar prevalentie van zoönotische agentia om hiermee het risico van pathogene micro-organismen voor de mens in te kunnen schatten en zonodig preventieve maatregelen te treffen. Een voorbeeld hiervan is het uitgeven van de Code voor hygiëne op kinderboerderijen in Nederland naar aanleiding van een melding van de GGD van een jongetje met HUS na een bezoek aan een kinderboerderij. Bronopsporing moet ook worden opgevat als een passieve surveillance die uitsluitsel geeft over welke zoönotische agentia onder dieren in Nederland circuleren. Doordat dieren lang niet altijd ziekteverschijnselen vertonen als zij besmet zijn met pathologische micro-organismen kunnen deze micro-organismen zich verspreiden zonder dat de mens hier weet van heeft en zo een risico voor de volksgezondheid gaan betekenen. Bevoegdheden nvwa dierziektebestrijding Een uitbraak van een besmettelijke dierziekte kan zowel optreden bij een landbouwproductiedier als bij een hobbymatig gehouden dier of gezelschapsdier. Ook kunnen in het wild levende dieren een belangrijke rol spelen bij het inslepen en verspreiden van besmettelijke dierziekten. Diergezondheid wordt gewaarborgd in het belang van het dier en met het oog op de volksgezondheid ook voor de veilige productie van voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong. De nvwa is middels de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (GWWD) de aangewezen organisatie die de wettelijk voorgeschreven taken uitvoert in het kader van de bestrijding van dierziekten. De wetgeving met betrekking tot diergezondheid en dierziektebestrijding is in hoge mate geregeld via diverse EU-richtlijnen, beschikkingen en verordeningen. De nationale regelgeving van Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (Gwwd) zal de komende periode worden Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 24 van 26

25 opgenomen in de nieuwe wet Dier. De AID is op dit terrein de handhavende instantie met opsporingsbevoegdheden. De nvwa beschikt over een crisisorganisatie functie die 7 x 24 uur paraat staat om verdenkingen, incidenten en crisissen af te handelen. Voor de werkzaamheden die worden uitgevoerd in het kader van de bestrijding van dierziekten zijn uitvoeringsdraaiboeken voorhanden die mede zijn opgesteld aan de hand van relevante wet- en regelgeving en beschikbare beleidsdraaiboeken. Uitvoeringsdraaiboeken en werkinstructies worden continu aan de laatste inzichten aangepast en actueel gehouden. Met name bij de uitvoering van incident- en crisisbestrijding is het van belang dat er gewerkt wordt volgens vastgestelde procedures. Uniformiteit, voorspelbaarheid, controleerbaarheid en volledigheid zijn belangrijke begrippen die gewaarborgd worden binnen de uitvoering van dierziektebestrijding. Iedere houder van dieren is verplicht om bij het constateren van verschijnselen die in verband gebracht kunnen worden met een meldingsplichtige besmettelijke dierziekte, of indien redelijkerwijs kan worden aangenomen dat een dier besmet is geraakt met een dierziekte, dit te melden bij de daartoe aangewezen ambtenaar. Hetzelfde geldt voor dierenartsen en medewerkers van onderzoeksinstellingen (onder andere laboratoria). De verantwoordelijkheden van de nvwa op gebied van dierziektebestrijding betreffen preventie, monitoring en bestrijding van aangifteplichtige en bestrijdingsplichtige dierziekten. In de GWWD is hiertoe aan de nvwa het mandaat verleend om bijvoorbeeld veehouderij bedrijven en andere locaties te betreden, indien nodig monsters te nemen en bestrijdingsmaatregelen te nemen. De volgende taken worden door de nvwa uitgevoerd: het afhandelen van verdenkingen van dierziekten; het bestrijden van de in de GwwD artikel 15 genoemde bestrijdingsplichtige dierziekten en het registreren, verzamelen en analyseren van gegevens inzake aangifteplichtige dierziekten; het ontwikkelen en uitvoeren van monitorings- en surveillanceprogramma s voor dierziekten; het ontwikkelen en uitvoeren van het risk-assessment systeem voor dierziekten; het geven van beleidsadviezen op het gebied van preventie, monitoring en bestrijding van dierziekten; De nvwa maakt tevens gebruik van rapportages vanuit de officiële kanalen en een breed netwerk (binnenland zoals CVI, GD, RIVM en GGD en buitenland zoals de Europese Commissie en de OIE), om blijvend te monitoren welke dierziekten in binnen- en buitenland vóórkomen en hoe deze ziekten zich verspreiden. Via een binnen de nvwa ontwikkeld risk-assessment systeem worden adviezen gegenereerd voor het ministerie van LNV met aanbevelingen over te nemen voorzorgsmaatregelen ter voorkoming van de insleep van de betreffende ziekte. Preventieve acties naar aanleiding van dierziekte-uitbraken in het buitenland worden tevens vanuit de nvwa ingezet en aangestuurd. Door voorlichting en het verzorgen van opleidingsbijeenkomsten met voor de dierziektebestrijding relevante partijen als CVI, GD, LCI, GGD en overigen wordt de ingezette weg van actieve communicatie voortgezet. Er wordt nauw samengewerkt met andere diensten. - Bij een dierziekteverdenking werkt de nvwa samen met het landelijk LNVdierziektemeldpunt (onderdeel meldkamer AID), de GD (deelname aan het specialistenteam, informatie leveren, eventueel sectie), het CVI Lelystad (onderzoek monsters, advies) en eventueel de AID. - Bij een dierziekte-uitbraak werkt de nvwa uitvoerend samen met de LNV-directies, de Dienst Regelingen en AID, het CVI Lelystad, de GD, de GGD s en LCI. Via de regiodirectie LNV worden andere benodigde diensten (politie, leger etc.) en lokale bestuurders (burgemeesters, commissarissen van de Koningin etc.) betrokken. - De nvwa organiseert bij ernstige verdenkingen of bij bestrijding een overleg met de direct betrokkenen waarin alle aspecten die samenhangen met de organisatie en de uitvoering van de bestrijding van de (aangifteplichtige) dierziekten worden besproken. Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 25 van 26

26 Bijlage 9. Standaard meldingsformulier voor GGD aan nvwa Meldingsformulier GGD aan nvwa Mail dit formulier aan Dag: Datum: Tijdstip melding: Soort melding Voedselinfectie Zoönose Anders te weten Nieuwe melding Lopende melding Gegevens casushouder GGD Naam: Functie : arts infectieziektebestrijding GGD sociaal verpleegkundige GGD anders te weten: Telefoonnummer: Faxnummer: Toelichting melding Beschrijving probleem Verwekker/werkhypothese Aantal zieken + 6 positiepostcode woonadres van patiënten Datum eerste ziektedag(en) Datum blootstelling aan bron Plaats Actie ondernomen door GGD Gegevens verdacht bedrijf: Naam Adres Telefoon Contactpersoon Opmerkingen GGD dossiernummer nvwa klachtnummer Verzoek actie nvwa Klachtnummer verstrekken en document retourneren aan GGD Telefonische contact casushouder nvwa met casus houder GGD Opstarten onderzoek nvwa Anders te weten Verzoek terugrapportage Geen Invullen door nvwa : De melding van GGD is door de nvwa ontvangen op: De bevestiging van ontvangst van deze melding met het nvwa klachtnummer kunt retourneren aan: Met een CC aan: Datum / / om. uur Samenwerkingsprotocol Q-koorts GGD/nVWA Pagina 26 van 26

Protocol Regionale Samenwerking Zoönosen en Voedselinfecties. NVWA, GGD, CIb, GD

Protocol Regionale Samenwerking Zoönosen en Voedselinfecties. NVWA, GGD, CIb, GD Protocol Regionale Samenwerking Zoönosen en Voedselinfecties NVWA, GGD, CIb, GD Versiebeheer Versie Datum Status Wijzigingen 0.1 18 maart 2011 Concept 0.2 17 mei 2011 Concept Redactieslag door RvK; inleiding

Nadere informatie

Minsterie van VWS t.a.v. de heer P.H. Huyts. Ministerie van LNV t.a.v. mevrouw A. Burger. Geachte heer Huyts, geachte mevrouw Burger,

Minsterie van VWS t.a.v. de heer P.H. Huyts. Ministerie van LNV t.a.v. mevrouw A. Burger. Geachte heer Huyts, geachte mevrouw Burger, Postbus 1 3720 BA Bilthoven A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Tel (030) 274 91 11 Fax (030) 274 29 71 info@rivm.nl www.rivm.nl Minsterie van VWS t.a.v. de heer P.H. Huyts Ministerie van LNV t.a.v.

Nadere informatie

Bijlage I Beleid bij een Q-koortspositief veebedrijf

Bijlage I Beleid bij een Q-koortspositief veebedrijf Q-koorts Q-fever, Query-fever, Coxiella burnetii-infectie A78 Bijlage I Beleid bij een Q-koortspositief veebedrijf Deze bijlage geeft een toelichting op de veterinaire meldingsplicht en beschrijft de taken

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter, Directie Voedselkwaliteit en Diergezondheid De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 10 september 2008 08-LNV-107

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 14 september 2010 Betreft Stand van zaken Q-koorts

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 14 september 2010 Betreft Stand van zaken Q-koorts > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Prins Clauslaan 8 2595 AJ Den Haag Postbus 20401 2500 EK Den Haag www.minlnv.nl

Nadere informatie

15-07-2008 Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over de explosieve stijging van het aantal Q-koorts gevallen in Brabant

15-07-2008 Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over de explosieve stijging van het aantal Q-koorts gevallen in Brabant 15-07-2008 Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over de explosieve stijging van het aantal Q-koorts gevallen in Brabant Kamervragen van het lid Thieme aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn

Nadere informatie

Procedure afhandeling meldingen Havens Noordzeekanaal

Procedure afhandeling meldingen Havens Noordzeekanaal Procedure afhandeling meldingen Havens Noordzeekanaal Juni 2013 versie 2.0 Gebaseerd op Draaiboek IHR: infectieziekten gerelateerd aan internationaal vervoer van mensen en goederen MELDINGSSYSTEEM SCHIP-RMD-GGD

Nadere informatie

Factsheet maatregelen Q-koorts (12 februari :00 uur)

Factsheet maatregelen Q-koorts (12 februari :00 uur) Factsheet maatregelen Q-koorts (12 februari 2010 11:00 uur) Inleiding Q-koorts is een zoönose (een dierziekte die overgedragen kan worden op de mens) die wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetti

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. handelende in overeenstemming met de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport;

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. handelende in overeenstemming met de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport; STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 5289 6 april 2010 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 26 maart 2010, nr. 115877, houdende

Nadere informatie

Symposium GKZ & Hygieia - Import, o.d.z. Better safe than sorry. Dierziektebestrijding bij het invoeren van (volgens de GWWD ) besmette dieren

Symposium GKZ & Hygieia - Import, o.d.z. Better safe than sorry. Dierziektebestrijding bij het invoeren van (volgens de GWWD ) besmette dieren Symposium GKZ & Hygieia - Import, o.d.z. Better safe than sorry Dierziektebestrijding bij het invoeren van (volgens de GWWD ) besmette dieren Mauro De Rosa Inleiding Doel presentatie Dierziektebestrijding

Nadere informatie

Q-koorts en werk, de geitenhouderij

Q-koorts en werk, de geitenhouderij Q-koorts en werk, de geitenhouderij Ton Oomen Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI/CIb/RIVM) 1 Q-koorts in Nederland - Inzicht in de bedrijfsvoering - Transmissieroute - De veterinaire

Nadere informatie

Factsheet maatregelen Q-koorts 20 mei 2015 (update van versie d.d. 24 november 2011)

Factsheet maatregelen Q-koorts 20 mei 2015 (update van versie d.d. 24 november 2011) Factsheet maatregelen Q-koorts 20 mei 2015 (update van versie d.d. 24 november 2011) Dit is een update van Factsheet maatregelen Q-koorts. Sinds de vorige publicatie op 24 november 2011 hebben er geen

Nadere informatie

Toelichting voor de Staatscourant

Toelichting voor de Staatscourant Toelichting voor de Staatscourant Algemeen Onderhavige wijziging voorziet in wijzigingen met betrekking tot Q-koorts. Aanleiding voor de wijziging vormen de ontwikkelingen met betrekking tot Q-koorts.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 28 286 Dierenwelzijn Nr. 350 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOED- SELKWALITEIT, EN VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de

Nadere informatie

Factsheet maatregelen Q-koorts (10 augustus 2010), ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Factsheet maatregelen Q-koorts (10 augustus 2010), ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Factsheet maatregelen Q-koorts (10 augustus 2010) Inleiding Q-koorts in Nederland Q-koorts is een infectieziekte die van dieren kan overgaan op mensen. De afgelopen jaren zijn in Nederland veel mensen

Nadere informatie

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT,

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 20 april 2009, TRCJZ/2009/1142 houdende een vaccinatiecampagne ter bestrijding

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 20 augustus 2010 Betreft Q-koorts. Geachte Voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 20 augustus 2010 Betreft Q-koorts. Geachte Voorzitter, > Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directie Voedselkwaliteit en Diergezondheid Cluster Landbouwhuisdieren

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Nr. Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. 14669 30 september 2009 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 25 september 2009, nr. 40823,

Nadere informatie

Informatie over Q-koorts

Informatie over Q-koorts Informatie over Q-koorts De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor Q-koorts. De afgelopen weken ontvingen gemeenten hierover brieven van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, het ministerie van Volksgezondheid

Nadere informatie

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van de Kamerleden Van Dekken (PvdA) en Leenders (Pvda) over de Q-koortsepidemie (2016Z18051).

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van de Kamerleden Van Dekken (PvdA) en Leenders (Pvda) over de Q-koortsepidemie (2016Z18051). > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hollands Midden

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hollands Midden Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hollands Midden Bezoekdatum: 1 juni 2016 Utrecht juli 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

Infectieziektebestrijding en de rol van arboprofessionals

Infectieziektebestrijding en de rol van arboprofessionals Infectieziektebestrijding en de rol van arboprofessionals Karin Heimeriks, Arbeidshygiënist, Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM 1 14 april 2011 Wat kunnen jullie verwachten? Infectieziektebestrijding

Nadere informatie

Papegaaienziekte. (Psittacose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor vogelhouders en -handelaren

Papegaaienziekte. (Psittacose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor vogelhouders en -handelaren Papegaaienziekte (Psittacose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor vogelhouders en -handelaren Papegaaienziekte bij dieren De bacterie Chlamydia psittaci veroorzaakt papegaaienziekte

Nadere informatie

(Ziek van) Besmette levensmiddelen, wat nu?

(Ziek van) Besmette levensmiddelen, wat nu? (Ziek van) Besmette levensmiddelen, wat nu? Ife Slegers Fitz-James Expertisecentrum Voedselvergiftiging Alimentair Consulent Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hart van Brabant

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hart van Brabant Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Hart van Brabant Bezoekdatum: 14 juli 2016 Utrecht augustus 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2

Nadere informatie

Procedure afhandeling meldingen Havens Noordzeekanaal Juni 2015 versie 2.2

Procedure afhandeling meldingen Havens Noordzeekanaal Juni 2015 versie 2.2 Procedure afhandeling meldingen Havens Noordzeekanaal Juni 2015 versie 2.2 Gebaseerd op Draaiboek IHR: infectieziekten gerelateerd aan internationaal vervoer van mensen en goederen Versiebeheer Datum Versienr

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Drenthe

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Drenthe Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Drenthe Bezoekdatum: 21 juli 2016 Utrecht Augustus 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 10925 14 juli 2010 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 8 juli 2010, nr. 142107, houdende

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over nieuwe gevallen van Q-koorts besmettingen bij mensen in Brabant

Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over nieuwe gevallen van Q-koorts besmettingen bij mensen in Brabant 08-05-2008 Kamervragen aan de ministers van VWS en LNV over nieuwe gevallen van Q-koorts besmettingen bij mensen in Brabant Vragen van het lid Thieme aan de ministers van Volksgezondheid Welzijn en Sport

Nadere informatie

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT,

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 2009, TRCJZ/2009/ houdende een vaccinatiecampagne ter bestrijding van Q-koorts

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD West-Brabant

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD West-Brabant Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD West-Brabant Bezoekdatum: 14 juli 2016 Utrecht Augustus 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Kennemerland

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Kennemerland Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Kennemerland Bezoekdatum: 28 juli 2016 Utrecht Augustus 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

Dierziekten en plantenziekten

Dierziekten en plantenziekten Dierziekten en plantenziekten dierziekten maatregelen bij milieu-incidenten, zie het schema milieu maatregel instantie wettelijke basis toelichting 1. informatie 1a. informatie aan overheid 1a1. melding

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 28 286 Dierenwelzijn Nr. 385 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOED- SELKWALITEIT EN VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de

Nadere informatie

Procedure Calamiteitentoezicht

Procedure Calamiteitentoezicht Procedure Calamiteitentoezicht Dienst Gezondheid en Jeugd Zuid Holland Zuid Sinds 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het toezicht op de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning

Nadere informatie

170417test_Saskia_platte_tekst_website In onderstaande artikel leest u voorbeelden van veldnormen die de afgelopen jaren zijn verzameld.

170417test_Saskia_platte_tekst_website In onderstaande artikel leest u voorbeelden van veldnormen die de afgelopen jaren zijn verzameld. In onderstaande artikel leest u voorbeelden van veldnormen die de afgelopen jaren zijn verzameld. Veldnormen infectieziektebestrijding Dit document is opgesteld door de werkgroep bestaande uit: Ivar van

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond Bezoekdatum: 7 juli 2016 Utrecht augustus 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Flevoland

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Flevoland Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Flevoland Bezoekdatum: 16 juni 2016 Utrecht juli 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

Vragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012

Vragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012 Vragen en antwoorden over het Schmallenbergvirus Versie 14 februari 2012 Is er mogelijk gevaar voor omwonenden/mensen? Op basis van de beschikbare informatie concluderen experts van het RIVM dat overdracht

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond Inspectie voor de Gezondheidszorg Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Spon Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Rotterdam-Rijnmond Bezoekdatum:

Nadere informatie

Notitie Landelijke en regionale OneHealth netwerken in de praktijk

Notitie Landelijke en regionale OneHealth netwerken in de praktijk SaMeDi (Samenwerking Medici Dierenartsen) Notitie Landelijke en regionale OneHealth netwerken in de praktijk Aanleiding Ministeries, provincies en de agrarische sector streven ernaar om risico s van besmetting

Nadere informatie

Aan de Directeur-Generaal van de Volksgezondheid Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Mw. drs. A. Berg Postbus E] DEN HAAG

Aan de Directeur-Generaal van de Volksgezondheid Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Mw. drs. A. Berg Postbus E] DEN HAAG > Retouradres Postbus 1 3720 BA Bilthoven Aan de Directeur-Generaal van de Volksgezondheid Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Mw. drs. A. Berg Postbus 20350 2500 E] DEN HAAG Aan de Directeur-Generaal

Nadere informatie

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Veldman (VVD) over het bericht Rijk wist in 2016 al van meningokok-gevaar (2018Z16176).

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Veldman (VVD) over het bericht Rijk wist in 2016 al van meningokok-gevaar (2018Z16176). > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Onderwerp: Adviesaanvragen Q-koorts. Geachte mevrouw Burger, geachte heer Huijts,

Onderwerp: Adviesaanvragen Q-koorts. Geachte mevrouw Burger, geachte heer Huijts, Postbus 1 3720 BA Bilthoven A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Tel (030) 274 91 11 Fax (030) 274 29 71 info@rivm.nl www.rivm.nl Ministerie van LNV, t.a.v. mevrouw A. Burger, Ministerie van VWS,

Nadere informatie

Protocol. de Inspectie voor de Gezondheidszorg. de Nederlandse Zorgautoriteit

Protocol. de Inspectie voor de Gezondheidszorg. de Nederlandse Zorgautoriteit Protocol tussen de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Nederlandse Zorgautoriteit inzake samenwerking en coördinatie op het gebied van beleid, regelgeving, toezicht & informatieverstrekking en andere

Nadere informatie

NL Standaardformulier 21 Sociale en andere specifieke diensten overheidsopdrachten

NL Standaardformulier 21 Sociale en andere specifieke diensten overheidsopdrachten Bijlage 1 NL Standaardformulier 21 Sociale en andere specifieke diensten overheidsopdrachten Sociale en andere specifieke diensten overheidsopdrachten Richtlijn 2014/24/EU Vooraankondiging Deze aankondiging

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Haaglanden

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Haaglanden Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij GGD Haaglanden Bezoekdatum: 8 juni 2016 Utrecht juli 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3 1.2 Onderzoeksvragen

Nadere informatie

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, HANDELENDE IN OVEREENSTEMMING MET DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, HANDELENDE IN OVEREENSTEMMING MET DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 16 december 2009, nr. 99604, houdende wijziging van de Regeling tijdelijke maatregelen

Nadere informatie

INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING

INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING FACTSHEET 2016 VOORWOORD WIE ZIJN WIJ? De afdeling algemene Infectieziektebestrijding (IZB) van GGD Hollands Noorden houdt zich bezig met het opsporen van infectieziekten om verspreiding

Nadere informatie

Ministerie van EL&I t.a.v. de heer J.P. Hoogeveen Ministerie van VWS t.a.v. de heer P.H. Huijts

Ministerie van EL&I t.a.v. de heer J.P. Hoogeveen Ministerie van VWS t.a.v. de heer P.H. Huijts > Retouradres Postbus 1 3720 BA Bilthoven Ministerie van EL&I t.a.v. de heer J.P. Hoogeveen Ministerie van VWS t.a.v. de heer P.H. Huijts A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven

Nadere informatie

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport De heer A. Klink Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport De heer A. Klink Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport De heer A. Klink Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG Kenmerk: HVBUIT09/137/pw Datum: 10 juli 2009 Behandeld door: J.C.A.M. van de Sande E-mail: j.vd.sande@ggdhvb.nl

Nadere informatie

Centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding

Centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding Centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding Het centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI) coördineert de infectieziektebestrijding en de daarmee samenhangende communicatie,

Nadere informatie

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij Dienst Gezondheid en Jeugd

Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij Dienst Gezondheid en Jeugd Rapport van het follow-up onderzoek naar de algemene infectieziektebestrijding bij Dienst Gezondheid en Jeugd Bezoekdatum: 7 juli 2016 Utrecht juli 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding en belang 3

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Prins Clauslaan 8 Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG www.minlnv.nl Contactpersoon

Nadere informatie

1 Kent u het bericht Politiek: Euthanasie asieldieren voorkomen? 1)

1 Kent u het bericht Politiek: Euthanasie asieldieren voorkomen? 1) Directie Landbouw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 30 augustus 2007 2060724210 DL. 2007/2615 16 oktober

Nadere informatie

Protocol. de Inspectie voor de Gezondheidszorg. de Nederlandse Zorgautoriteit

Protocol. de Inspectie voor de Gezondheidszorg. de Nederlandse Zorgautoriteit Protocol tussen de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de inzake samenwerking en coördinatie op het gebied van beleid, regelgeving, toezicht & informatieverstrekking en andere taken van gemeenschappelijk

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 8060 28 mei 2010 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 25 mei 2010, nr. 129491, houdende

Nadere informatie

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, HANDELENDE IN OVEREENSTEMMING MET DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT, HANDELENDE IN OVEREENSTEMMING MET DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 28 januari 2010, nr. 111689, houdende wijziging van de Regeling tijdelijke maatregelen

Nadere informatie

Rundertuberculose. (Boviene tuberculose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor dierhouders

Rundertuberculose. (Boviene tuberculose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor dierhouders Rundertuberculose (Boviene tuberculose) Informatie over de ziekte en de procedures van de NVWA voor dierhouders Rundertuberculose bij dieren De tuberculosebacterie Mycobacterium bovis veroorzaakt tuberculose

Nadere informatie

Centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie

Centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie Centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie Het centrum Zoönosen en Omgevingsmicrobiologie (Z&O) doet onderzoek naar microbiële risico s veroorzaakt door besmet voedsel, door pathogenen (ziekteverwekkers)

Nadere informatie

Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing. Netwerkkaart 8 Dierziekte

Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing. Netwerkkaart 8 Dierziekte Bestuurlijke Netwerkkaarten Crisisbeheersing Netwerkkaart 8 Dierziekte 8 Dierziekte versie 2015 Crisistypen (dreigende) ernstige dierziekte Bevoegd gezag Europese Commissie en Raad minister van Economische

Nadere informatie

Protocol statusbeheer IBR-vrij (route tankmelk) Versie 1.0 (juli 2018)

Protocol statusbeheer IBR-vrij (route tankmelk) Versie 1.0 (juli 2018) Protocol statusbeheer IBR-vrij (route tankmelk) Versie 1.0 (juli 2018) 1. Kader Met ingang van 1 april 2018 is de landelijke aanpak van IBR gestart onder verantwoordelijkheid van de Themagroep Rundergezondheid

Nadere informatie

ons kenmerk BAOZW/U200902437 Lbr. 09/126

ons kenmerk BAOZW/U200902437 Lbr. 09/126 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8020 betreft Vaccinatie Influenza A (H1N1) onder 0 tot en met 4 jarigen en ontwikkelingen mbt de Q-koorts Samenvatting

Nadere informatie

Bijlage 1 : Processchema Verpleegkundig Stappenplan Infectieziekten (VSI)

Bijlage 1 : Processchema Verpleegkundig Stappenplan Infectieziekten (VSI) Bijlage 1 : Processchema Verpleegkundig Stappenplan Infectieziekten (VSI) LCI_SOP_0213 Richtlijn (definitief) Bepalen of VSI ontwikkeld moet worden + prioriteitstelling Benaderen auteur Opdrachtbrief (per

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Handelende in overeenstemming met de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Handelende in overeenstemming met de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 3060 26 februari 2010 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 23 februari 2010, nr. 117317,

Nadere informatie

Q&A De veranderde werkwijze Veilig Thuis

Q&A De veranderde werkwijze Veilig Thuis Q&A De veranderde werkwijze Veilig Thuis Informatie voor professionals die werken volgens de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 1. In welke stap van de meldcode neem ik contact op met Veilig

Nadere informatie

INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING

INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING INFECTIEZIEKTEBESTRIJDING FACTSHEET 2015 CASUS: SCHOOLUITJE ZORGBOERDERIJ WIE ZIJN WIJ? De afdeling algemene Infectieziektebestrijding (IZB) van GGD Hollands Noorden houdt zich bezig met het opsporen van

Nadere informatie

Protocol statusbeheer IBR-vrij (route intake bloed, bewaking tankmelk) Versie 1.0 (juli 2018)

Protocol statusbeheer IBR-vrij (route intake bloed, bewaking tankmelk) Versie 1.0 (juli 2018) Protocol statusbeheer IBR-vrij (route intake bloed, bewaking tankmelk) Versie 1.0 (juli 2018) 1. Kader Met ingang van 1 april 2018 is de landelijke aanpak van IBR gestart onder verantwoordelijkheid van

Nadere informatie

Stand van zaken Q-koorts

Stand van zaken Q-koorts Stand van zaken Q-koorts 22-11-2010 Dit is een Q-koortsnieuwsbrief van de GGD Hart voor Brabant en GGD West-Brabant. Meldingen GGD Hart voor Brabant in 2010 De GGD Hart voor Brabant kreeg in de afgelopen

Nadere informatie

1. Vanuit welke locatie moet er gewerkt kunnen worden: - vaste werkplek ja / nee - mobiele werkplek ja / nee - vanuit huis ja / nee

1. Vanuit welke locatie moet er gewerkt kunnen worden: - vaste werkplek ja / nee - mobiele werkplek ja / nee - vanuit huis ja / nee Vragenlijst 1: INVENTARISATIE GEBRUIKERSEISEN Algemene gegevens - Ik ben werkzaam bij: - GGD Fryslân ja / nee - GGD Groningen ja / nee - GGD Drenthe ja / nee - Ik ben in functie bij de GGD als: - Administratieve

Nadere informatie

Infectieziektebestrijding elke dag anders!

Infectieziektebestrijding elke dag anders! Infectieziektebestrijding elke dag anders! Ronald ter Schegget Arts infectieziekten 29 GGD en Algemene Infectieziekten Bestrijding Surveillance Meldingsplichtige infectieziekten Bron- en contactonderzoek

Nadere informatie

22-11-2012. Beleid zieke kinderen

22-11-2012. Beleid zieke kinderen Beleid zieke kinderen Inhoudsopgave Inleiding... 3 Het beleid omvat de volgende onderdelen:... 3 1. Zieke kinderen op een groep... 3 1. Zieke kinderen op een groep... 3 2. Kinderziekten... 3 2.1 Voorkomende

Nadere informatie

Datum 1 april 2019 Betreft Beantwoording vragen over toezicht en handhaving binnen het domein dierenwelzijn van de NVWA

Datum 1 april 2019 Betreft Beantwoording vragen over toezicht en handhaving binnen het domein dierenwelzijn van de NVWA > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Catharijnesingel 59 3511 GG Utrecht Postadres Postbus 43006 3540

Nadere informatie

Zicht op Q-koorts. Kernboodschap

Zicht op Q-koorts. Kernboodschap Zicht op Q-koorts Deze informatie is tot stand gekomen in samenwerking met het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), diverse organisaties en beroepsgroepen. 1 Kernboodschap Q-koorts kunt

Nadere informatie

Protocol Calamiteiten en geweld

Protocol Calamiteiten en geweld Protocol Calamiteiten en geweld Beschrijving van het proces naar aanleiding van een melding van een calamiteit en/of geweldsincident in het kader van de Wmo 2015 voor de gemeenten Delfzijl Appingedam Loppersum

Nadere informatie

Aanmeldingsformulier PREZIES 2019

Aanmeldingsformulier PREZIES 2019 Aanmeldingsformulier PREZIES 2019 Naam organisatie:... Locatie(s):... Postadres:... Postcode:... Plaatsnaam:... Inkoopordernummer (indien nodig t.b.v. factuur):... Type organisatie: Basisziekenhuis Topklinisch

Nadere informatie

Brabant-Zuidoost. Zicht op Q-koorts. Ronald ter Schegget. arts infectieziektebestrijding. GGD Brabant-Zuidoost

Brabant-Zuidoost. Zicht op Q-koorts. Ronald ter Schegget. arts infectieziektebestrijding. GGD Brabant-Zuidoost Zicht op Q-koorts Ronald ter Schegget arts infectieziektebestrijding GGD Brabant-Zuidoost 1 Kernboodschap Q-koorts kunt u oplopen door het inademen van de bacterie. Wees alert op de verschijnselen van

Nadere informatie

LEIDRAAD CALAMITEITEN EN GEWELDSINCIDENTEN WMO

LEIDRAAD CALAMITEITEN EN GEWELDSINCIDENTEN WMO LEIDRAAD CALAMITEITEN EN GEWELDSINCIDENTEN WMO Beschrijving van het proces dat start na een melding van een calamiteit en/of geweldsincident in het kader van de WMO 2015 voor de gemeenten Dronten Lelystad

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 91 van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren;

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 91 van de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren; STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 14439 20 september 2010 Besluit van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 20 september 2010, nr. 149338,

Nadere informatie

Evaluatie Q-koorts uitbraak 2007

Evaluatie Q-koorts uitbraak 2007 Evaluatie Q-koorts uitbraak 2007 in de GGD-regio Hart voor Brabant Auteurs W. Jeeninga E.H.M. de Vos M.J.H. van Bon-Martens J.C.A.M. van de Sande Titel Evaluatie Q-koortsuitbraak 2007 in de GGD-regio Hart

Nadere informatie

Groningen. Samenhang. Samenwerking. Operationele prestaties. Kwaliteit

Groningen. Samenhang. Samenwerking. Operationele prestaties. Kwaliteit Groningen De Inspectie constateert dat de veiligheidsregio Groningen de samenhang tussen de opgestelde plannen, de samenwerking met de gemeenten, de internationale samenwerking en de kwaliteitszorg in

Nadere informatie

1 Onderwerp. 2 Wettelijke basis. 3 Begrippen. 4 Benodigdheden

1 Onderwerp. 2 Wettelijke basis. 3 Begrippen. 4 Benodigdheden code RNDIU-03 versie 14 ingangsdatum 29-08-2017 pag. 1 van 5 Versie datum toelichting 09 08-01-2016 Bremen, Hessen en Nedersaksen zijn art 10 geworden 10 26-02-2016 Toevoeging over IBR verklaring herkomstbedrijf

Nadere informatie

MKZ-crisis maart 2001: naar de toekomst. drs E.B. Visser

MKZ-crisis maart 2001: naar de toekomst. drs E.B. Visser MKZ-crisis maart 2001: Evaluatie en maatregelen naar de toekomst drs E.B. Visser Even voorstellen: Edwin Visser. Dierenarts in maatschap te Etten-Leur (1994). Nu 6 jaar bestuurslid KNMvD. Vakgroep Gezondheidszorg

Nadere informatie

Verbindende schakel in rampenbestrijding

Verbindende schakel in rampenbestrijding Verbindende schakel in rampenbestrijding en crisisbeheersing 2 Veiligheidsberaad De voorzitters van de 25 veiligheidsregio s vormen samen het Veiligheidsberaad. Dit landelijke overleg is opgericht in februari

Nadere informatie

Screening op scoliose in Nederland: stand van zaken 2010

Screening op scoliose in Nederland: stand van zaken 2010 Screening op scoliose in Nederland: stand van zaken 2010 Den Haag, december 2010 Screening op scoliose in Nederland: stand van zaken 2010 1 Inhoudsopgave 1. Verantwoording...................................................................

Nadere informatie

1 Onderwerp. 2 Wettelijke basis. Erkende quarantainevoorzieningen voor vogels afkomstig uit 3 e landen

1 Onderwerp. 2 Wettelijke basis. Erkende quarantainevoorzieningen voor vogels afkomstig uit 3 e landen code OVQV-01 versie 02 ingangsdatum 08-01-2014 pag. 1 van 6 versie datum toelichting 02 December 2013 Aanpassing aan NVWA sjabloon en enkele correcties 1 Onderwerp Vogels, die ingevoerd worden uit 3e-landen,

Nadere informatie

Huisartsen & Dierenartsen Samen Werken aan Zoönosen & Antibioticareductie. Theo Verheij, huisarts David Speksnijder, dierenarts

Huisartsen & Dierenartsen Samen Werken aan Zoönosen & Antibioticareductie. Theo Verheij, huisarts David Speksnijder, dierenarts Huisartsen & Dierenartsen Samen Werken aan Zoönosen & Antibioticareductie Theo Verheij, huisarts David Speksnijder, dierenarts Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Veehouderij & Gezondheid stand van zaken onderzoek oktober 2015. Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid

Veehouderij & Gezondheid stand van zaken onderzoek oktober 2015. Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid Veehouderij & Gezondheid stand van zaken onderzoek oktober 2015 Renske Nijdam Adviseur milieu & gezondheid 20 oktober 2015 Danielle van Oudheusden Arts M&G, Infectieziektebestrijding GGD Brabant-Zuidoost

Nadere informatie

Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming Continu veiliger

Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming Continu veiliger Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming Continu veiliger Continu veiliger De Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) ziet er op toe dat de nucleaire veiligheid en

Nadere informatie

i. Het ondersteunen van een cultuur van openheid, eerlijkheid, verantwoordelijkheid en integriteit.

i. Het ondersteunen van een cultuur van openheid, eerlijkheid, verantwoordelijkheid en integriteit. KLOKKENLUIDERSBELEID Reglement voor het omgaan met een vermoeden van een misstand Introductie De ForFarmers gedragscode (Code of Conduct) bevat richtlijnen en principes voor het dagelijks handelen. Het

Nadere informatie

GGD DPG, en kwetsbare ouderen

GGD DPG, en kwetsbare ouderen GGD, DPG en kwetsbare ouderen Waar wil ik het over hebben? Wat is een GGD? Wat is een directeur Publieke Gezondheid: DPG? Wat hebben wij met elkaar van doen? GGD en ouderen Relatie GGD - Inspectie Kwartaalontmoeting

Nadere informatie

Factsheet maatregelen Q-koorts 24 november 2011 Inleiding

Factsheet maatregelen Q-koorts 24 november 2011 Inleiding Factsheet maatregelen Q-koorts 24 november 2011 Inleiding Q-koorts in Nederland Q-koorts is een infectieziekte die van dieren kan overgaan op mensen. De afgelopen jaren zijn in Nederland veel mensen ziek

Nadere informatie

Leidraad meldingen. GGD Gelderland-Zuid

Leidraad meldingen. GGD Gelderland-Zuid GGD Gelderland-Zuid Leidraad meldingen Beschrijving van het proces dat start na een melding van een calamiteit en/of geweldsincident in het kader van de Wmo 2015. Nijmegen 13-9-2018 Inhoud Definities...

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2550 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directie Voedsel, Dier en Consument Prins Clauslaan 8 2595 AJ Den Haag

Nadere informatie

Factsheet maatregelen Q-koorts (d.d. 17 januari 2011)

Factsheet maatregelen Q-koorts (d.d. 17 januari 2011) Factsheet maatregelen Q-koorts (d.d. 17 januari 2011) Inleiding Q-koorts in Nederland Q-koorts is een infectieziekte die van dieren kan overgaan op mensen. De afgelopen jaren zijn in Nederland veel mensen

Nadere informatie

Advies van de directeur bureau Risicobeoordeling Aan de minister van LNV en de minister van VWS

Advies van de directeur bureau Risicobeoordeling Aan de minister van LNV en de minister van VWS Advies van de directeur bureau Risicobeoordeling Aan de minister van LNV en de minister van VWS onderwerp Advies inzake risico s van introductie van dieren uit een koppel met Q-koorts in een andere koppel

Nadere informatie

De Q koorts epidemie in Nederland

De Q koorts epidemie in Nederland De Q koorts epidemie in Nederland Coxiella burnetii Wim van der Hoek, artsepidemioloog, Centrum Infectieziektebestrijding 1 Huisarts Herpen Toename Q koorts? Microbioloog Huisarts Sint Oedenrode Mei Juni

Nadere informatie

Diagnostiek voor bronopsporing bij voedselinfecties of - vergiftigingen

Diagnostiek voor bronopsporing bij voedselinfecties of - vergiftigingen Diagnostiek voor bronopsporing bij voedselinfecties of - vergiftigingen Aarieke de Jong Expertisecentrum Voedselvergiftiging Alimentair consulent 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Onaangekondigde inspecties vinden uitsluitend plaats in opdracht van de gemeente.

Onaangekondigde inspecties vinden uitsluitend plaats in opdracht van de gemeente. Afspraken tussen GGD Zuid Holland West en de regiogemeenten (Delft, Leidschendam- Voorburg, Midden Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland, Zoetermeer) inzake Toezicht en handhaving

Nadere informatie