Open standaarden voor het voorkomen van een lock-in. Hans Dussel, Senior Consultant Publiek, DPA Supply Chain Bob Vos, Inkoper, VIA Inkoop

Transcriptie

1 Open standaarden voor het voorkomen van een lock-in Hans Dussel, Senior Consultant Publiek, DPA Supply Chain Bob Vos, Inkoper, VIA Inkoop

2 Doel workshop op IT lock-ins Aanbieden van een aanpak voor het voorkomen van lock-ins PIANOo congres

3 Structuur workshop Deel 2 Open standaarden Deel 1 Leveranciers lock-in Deel 3 Inkopen van open standaarden PIANOo congres

4 Wat is een lock-in? IT lock-in is een te kleine leveranciersonafhankelijkheid IT-lock-ins zijn zo oud als de IT-industrie zelf. In alle ITmarkten/producten: dienstverlening, hard- en software, ontwikkeling, consultancy, cloud,... Een IT lock-in is ook de situatie waarin de leverancier de interoperabiliteit met andere producten, diensten of met gebruikers en klanten controleert PIANOo congres 2012 Lock-in is geen 4 probleem of altijd een probleem?

5 Herkennen van een lock-in Lock-in en switchingskosten vaak in één adem genoemd Aan het einde van de overeenkomst wordt de afhankelijkheid duidelijk, bijvoorbeeld omdat bedrijfsgegevens moeilijk ontsloten kunnen worden Specificeren Selecteren Contracteren Bestellen Bewaken Nazorg Aan het gedrag van de leverancier Aan het gedrag van de inkoper (Plato) Onvolledige specificaties waardoor maatwerk noodzakelijk wordt Aan het contract / de SLA De leverancier staat het gebruik van third party software niet toe en heeft als enige rechten op de gebruikte (ontwikkel) software PIANOo congres

6 Kenmerken lock-in Een leverancier wil zoveel mogelijk producten verkopen en heeft goede producten De leverancier werkt met specifieke koppelingen die niet aansluiten op andere IT-systemen Verticaal, horizontaal, diagonaal en generatie PIANOo congres

7 De cloud en lock-in IT-systemen met veel van uw gegevens? Of IT-systemen die veel rekenkracht nodig hebben? Data lock-in! PIANOo congres

8 Deel 2 PIANOo congres

9 Voorkomen van een lock-in Ieder contract wordt beëindigd, neem een exit-strategie op Pro-actief lock-in voorkomen, maakt het IT-systeem open Dat kan met open source software! Ander perspectief: gegevens moeten uitwisselbaar zijn! o Voordelen open standaarden: o verbeteren van de interoperabiliteit o niet meer afhankelijk van leveranciers die gegevens uitwisselen via specifieke, gesloten koppelingen o Het Forum Standaardisatie is gestart met het vastleggen van afspraken voor gegevensuitwisseling tussen IT-systemen o Vastgelegd in de verplichte en aanbevolen open standaarden PIANOo congres

10 Wat zijn open standaarden? Verplicht voor de Rijksoverheid Bestuursakkoorden met provincies, gemeenten en waterschappen Toegankelijke, transparante besluitvorming Drie dynamische lijsten: 24 verplichte open standaarden 41 gangbare open standaarden 14 standaarden in behandeling Afspraken over informatie-uitwisseling Beheerd door non-profit Specificatie tegen marginale kosten Geen (patent-) royalties voor implementatie Standaard verplicht bij aanschaf nieuwe ICT-producten Afwijken alleen met goede reden en uitleg in jaarverslag PIANOo congres

11 Gebruik open standaarden 2010 Open standaarden (algemene, ook niet-verplichte) worden in 55% van de aanbestedingen niet toegepast In de praktijk blijkt in ruim 35% van de aanbestedingen zelfs een voorkeur voor een bepaalde closed source leveranciers te worden opgegeven Uit onderzoek blijkt: Open ICT-standaarden (ook de niet-verplichte) in 55% van de aanbestedingen niet worden toegepast De verplichte Webrichtlijnen in 50% van de aanbestedingen niet worden toegepast Open Document Format (ODF) documenten worden in ruim 70% van de aanbestedingen niet gevraagd Overheden moeten de verplichte open standaarden toepassen of verantwoorden waarom dat niet is gedaan! PIANOo congres

12 Voordelen open standaarden Door een standaard te eisen voorkomt u dat specifieke oplossingen van de leverancier moeten worden gebruikt Uw organisatie voldoet aan de wettelijke verplichting Het gebruik van standaarden kan tot investeringen leiden maar op den duur tot kostenbesparingen PIANOo congres De IT-systemen van uw organisatie wisselen veilig en betrouwbaar gegevens uit met andere interne en externe ITsystemen

13 Open standaarden (1) Aquo-standaard: het verzamelen, vastleggen en uitwisselen van gegevens voor het beheer van waterkeringen, oppervlaktewater en afvalwaterzuivering E-portfolio NL: het uitwisselen van informatie over de ontwikkelingsvoortgang van een individu, die het individu als levenslang lerende zelf beheert, tussen organisaties in de leerketen waar het individu leert en werkt ebms en WUS conform OSB (nu: Digikoppeling): OSB-ebMS standaard voor meldingen tussen informatiesystemen, OSB-WUS standaard voor de (geautomatiseerde) bevraging van informatiesystemen Geo-standaarden: het uitwisselen van geografische informatie tussen organisaties, waarbij de ruimtelijke dimensie van significant belang is IFC: Gegevens uitwisseling in het kader van bouwwerkinformatiemodellen IPv6 en IPv4: communicatie op netwerkniveau over organisatiegrenzen heen tussen organisaties, individuele eindgebruikers, apparaten, diensten en sensoren JPEG: het gebruik van grafische afbeeldingen (met 'lossy' compressie) binnen ODFdocumenten NEN-ISO/IEC en NEN-ISO/IEC 27002: IT-beveiliging NL LOM: het metadateren van content die ontsloten wordt voor educatieve doeleinden PIANOo congres

14 Open standaarden (2) OAI-PMH: het vraaggestuurd aanbieden en ophalen van verzamelingen metadata uit bibliotheken met (digitale) documenten of andere objecten, met als doel het opnemen van deze metadata in een centrale bibliotheek. Uitgezonderd zijn die toepassingen waarvoor op basis van de lijst voor 'pas toe of leg uit' het gebruik van OSB (nu: Digikoppeling) verplicht is ODF: het uitwisselen van reviseerbare documenten OMWS: Het metadateren van publieke overheidsinformatie op internet PDF 1.7: het uitwisselen en publiceren van niet- of beperkt-reviseerbare documenten, waarbij duiding van oorsprong of functierijkheid onderdeel zijn van het document en waarbij PDF/A-1 als standaard niet kan worden ingezet PDF/A-1: het archiveren van documenten voor de lange termijn. PDF/A-1 mag naast ODF gehanteerd worden voor de lange termijn archivering, specifiek voor nietreviseerbare documenten. PNG: het gebruik van grafische afbeeldingen ('lossless' compressie) binnen ODFdocumenten SAML: Federatieve (web)browser-based single-sign-on (SSO) en single-sign-off. Dat wil zeggen dat een gebruiker na eenmalig inloggen via zijn browser toegang krijgt tot verschillende diensten van verschillende partijen PIANOo congres

15 Open standaarden (3) SEPA-standaarden: Toepassingen betrokken bij giraal betalingsverkeer in Euro binnen de SEPA landen (inclusief binnenlands betalingsverkeer) SETU-standaard: het uitwisselen van elektronische berichten bij de bemiddeling en inhuur van flexibele arbeidskrachten STOSAG: Digitaal Container en Pasmanagement voor Afval en Grondstoffen StUF: het uitwisselen en bevragen van basisgegevens die behoren tot een aantal wettelijk vastgestelde basisregistraties / uitwisseling en bevraging van zaakgegevens die behoren tot de producten- en dienstenportfolio van gemeenten / uitwisseling van domein- of sectorspecifieke gegevens waarin ook basis- en/of zaakgegevens voorkomen en waarvoor geen andere (inter)nationale (XML-gebaseerde) berichtenstandaard is vastgesteld Webrichtlijnen: Web gebaseerde informatie-, interactie-, transactie- en participatiediensten WSRP: het bij elkaar brengen in een (keten)portaal van web applicaties die door verschillende organisaties worden aangeboden, waarbij de leverancier van de web applicatie controle moet houden over gedrag en presentatie van de web applicatie XBRL en Dimensions: XBRL: Elektronisch verkeer dat te kenmerken is als verantwoordingsverkeer waarin financiële informatie de kern vormt / Dimensions: Bij gebruikmaking van 'contextuele informatie' binnen het voornoemde toepassingsgebied voor XBRL PIANOo congres

16 Deel 3 PIANOo congres

17 Probleem en opdracht Probleem: Gebrek aan leveranciersonafhankelijkheid en aan interoperabiliteit is belangrijke oorzaak van hoge ICT-kosten, nietduurzame ICT en niet-goed werkende oplossingen Oplossing: Overheid schrijft open standaarden voor die bijdragen aan leveranciersonafhankelijkheid en interoperabiliteit. Maar overheden gebruiken de standaarden van de pas toe of leg uit lijst onvoldoende in aanbestedingen omdat ze niet weten hoe daar naar te vragen Oplossing: Ontwikkel standaard-bestekteksten als praktisch hulpmiddel om bij aanbestedingen om de juiste standaarden te vragen. Maar ook: gesprekspartner kunnen zijn voor ICT-architecten Opdracht: 'Het verhogen van het aantal aanbestedingen waar op een rechtmatige wijze naar de standaarden van de pas toe of leg uit lijst wordt gevraagd, zodat er bij het uitvoeren van ICT-opdrachten meer gebruik wordt gemaakt van deze standaarden. PIANOo congres

18 Aanpak verbeteren inkoop open standaarden Inkoper: 'Ik moet ICT inkopen/aanbesteden, welke ICTstandaarden moet en kan ik toepassen?' PIANOo congres

19 Het inkopen van software Kantoorsoftware? Bedrijfsoftware (ERP-systeem en gespecialiseerde software)? Functioneel gespecialiseerde software? Sector specifieke software? Internetprotocol (IPv6) Beeldformaat (JPEG, PNG) Reviseerbaar document (ODF) Eindversie document (PDF 1.7, PDF/A-1) Electronisch berichtenverkeer (Digikoppeling) Internetprotocol (IPv6) Beeldformaat (JPEG, PNG) Reviseerbaar document (ODF) Eindversie document (PDF 1.7, PDF/A-1) Betalingsverkeer (SEPA) Informatie-uitwisseling (StUF) Financiële verantwoording (XBRL) Electronisch berichtenverkeer (Digikoppeling) Internetprotocol (IPv6) Beeldformaat (JPEG, PNG) Reviseerbaar document (ODF) Eindversie document (PDF 1.7, PDF/A-1) Informatie-uitwisseling (StUF) Betalingsverkeer (SEPA) Financiële verantwoording (XBRL) Electronisch berichtenverkeer (Digikoppeling) Internetprotocol (IPv6) Beeldformaat (JPEG, PNG) Reviseerbaar document (ODF) Eindversie document (PDF 1.7, PDF/A-1) Betalingsverkeer (SEPA) Informatie-uitwisseling (StUF) Financiële verantwoording (XBRL) Keuzemodel Medische sector Omgeving en Milieusector Onderwijs Overheid Educa tief protoc ol (NL- LOM) Digikoppeling Waterbeheer (Aquo) Geografische informatie (Geo) Digikoppeling Leerontwikkeling ind. E- Portfolio NL Digikoppeling Veiligheidsector Nutssector Server- en netwerksoftware? PIANOo congres Internetprotocol (IPv6)

20 Algemene besteksteksten (1) 1. Eisen aan de inschrijver Eisen inschrijvers 1.1 Offerteaanvraag Algemene besteksteksten Specifieke besteksteksten 2. Eisen aan het project 3. Eisen aan het product 4. Eisen aan de processen Plan van aanpak 2.1 Service Level 2.2 Prestatie 3.1 Beveiliging 3.2 Releases 4.1 Servicedesk 4.2 Documentatie 4.3 Opleiding 4.4 PIANOo congres

21 Algemene besteksteksten (1) PIANOo congres

22 Werkwijze Realiseren plug and play besteksteksten: Inventariseren relevante aanbestedingen Analyseren (technische) documentatie standaarden Opstellen 1 ste concept bestekstekst Toets inkoop- en juridisch specialisten Opstellen 2 de concept bestekstekst Toets beheerder(s) standaard Opstellen 3 de concept bestekstekst Toets inkoop- en juridisch specialisten Opstellen 4 de concept bestekstekst Toets Forum standaardisatie Publicatie besteksteksten via Forum en PIANOo Onderhouden besteksteksten PIANOo congres

23 Specifieke besteksteksten (1) Naam en categorie Wanneer te gebruiken Let op! De grote lijnen Aanvullende informatie Specifieke eisen en wensen PIANOo congres

24 Specifieke besteksteksten (2) PIANOo congres

28 Informatie atus%5b%5d=opgenomen&pagetitle=pastoeof PIANOo congres

29 Afronding Drs. Hans Dussel Senior Consultant Publiek, DPA Supply Chain T E hans.dussel@dpa.nl Drs. Bob Vos MMC Inkoper T E bob.vos@via-inkoop.nl PIANOo congres