Blauwvingers aan de top

Transcriptie

1 Blauwvingers aan de top Resultaten van een inventarisatie naar de salarissen in de (semi-)publieke sector in Zwolle, september 2013

2 Inleiding Al jaren groeit in Nederland de verontwaardiging over de alsmaar stijgende inkomens van zogenoemde topmensen in het bedrijfsleven en in de semi- en publieke sector. De inkomensverschillen tussen mensen worden steeds groter, en de kwaliteit van de ders die de enorme bonussen opstrijken lijkt juist steeds kleiner te worden. Mede hierdoor daalt het vertrouwen van burgers in bedrijfsleven en overheid. De gevolgen van de crisis die onder brede lagen van de bevolking gevoeld wordt, maakt deze verontwaardiging des te groter. Dit is niet alleen moreel verwerpelijk vanuit een rechtsvaardigheidsgevoel, het is ook nog eens economisch gevaarlijk. Het ongebreidelde graaien van topders, die in ruil voor hoge beloningen bereid waren hun aandeelhouders in al hun eisen hoe kortzichtig ook - tegemoet te komen is een van de hoofdoorzaken van de economische crisis. De belangen van werknemers, consumenten en de samenleving in het algemeen zijn in hun ogen volstrekt irrelevant geworden. Die leveren immers geen winst, en daarmee geen bonus op. Ook zien we in de (semi-)publieke sector, bijvoorbeeld bij woningbouwcoöperaties en zorginstellingen, dat ders zich steeds meer laten leiden door de drang om winst te maken en daarmee een hoger inkomen voor zichzelf op te eisen - dan door het algemeen belang. En als de betreffende manager met zijn gouden handdruk is verdwenen, mag de samenleving opdraaien voor de kosten van zijn of haar wanbeleid. Hiervan kennen we talloze voorbeelden, bij woningbouwcorporaties als Woonbron en Vestia, of zorgaanbieders als voorheen Philadelphia Zorg en Zuidzorg. Dit is een kwalijke zaak waarbij de overheid moet ingrijpen. De gemeente Zwolle kan en moet dit doen door een streng beloningsbeleid vast te stellen voor de zogenaamde verbonden partijen. Dat zijn (semi-)publieke instellingen waar Zwolle regionaal veel mee te maken heeft of subsidie aan verstrekt, en waarbij de gemeente doorgaans een grote mate van invloed kan hebben op de beloning van de ders. Voorbeelden zijn bijvoorbeeld musea, het afvalverwerkingsbedrijf of de sociale werkplaats. Deze instellingen hebben een duidelijk publieke functie, zijn opgericht vanuit de overheid en worden grotendeels bekostigd met belastinggeld. Een sober beloningsbeleid is dus gepast. De inventarisatie De Zwolse SP heeft de afgelopen maanden een inventarisatie gemaakt van de beloningen van ders in de (semi-)publieke sector in Zwolle. In eerste instantie zijn hiervoor de jaarverslagen van de betreffende instellingen geraadpleegd. Helaas bleek dat veel (semi-)publieke organisaties in het jaarverslag geen expliciete melding maken van de beloning van de ders. De SP heeft daarom de organisaties benaderd en gevraagd om de bezoldiging van de directeuren aan te leveren. Dit leverde diverse reacties op,

3 maar slechts weinig organisaties wilden inzage geven in het beloningsbeleid van de der(s). De SP heeft daarom via de gemeente Zwolle geprobeerd alsnog de betreffende salarissen boven water te krijgen (met zeer wisselend succes). Resultaten In onderstaande tabel zijn salarisgegevens van ders in de semipublieke sector schematisch weergegeven. Bij de meeste Zwolse ders bestaat de beloning uit het salaris, de pensioenbijdrage en werkgeverslasten. Bij een enkeling zijn er ook nog andere componenten aanwezig zoals een auto of overige vergoedingen. De laatste componenten zijn niet meegenomen in dit onderzoek, mede omdat slechts zeer weinig jaarverslagen hierover iets hebben opgenomen. Omdat de der van Vitens slechts sinds 1 september 2012 in dienst is, is er voor gekozen om voor deze organisatie ook een ander directielid op te nemen in deze inventarisatie. Afvalverwerkingsbedrijf ROVA, museum de Fundatie en de Muzerie hebben geen inzicht in de beloning van hun ders willen verstrekken. organisatie naam der functie salaris in 2012 bron opmerkingen Isala Klinieken mevr. M. Sint jaarverslag 133 in het jaarverslag over 2012 is de bezoldiging in 2011 opgenomen. Enexis dhr. J.J. Fennema jaarverslag 110 Vitens mevr. L.C.A. Declercq jaarverslag 42 in dienst per 1 september 2012 Vitens dhr. W.H.J. Odding directielid jaarverslag 42 Windesheim dhr. A.W.C.A. Cornelissen jaarrekening 114 Landstede dhr. R.W.J. van Kessel jaarverslag 107

4 Deltion College dhr. B. Beun jaarverslag 49 periodieke beloning plus bonus van Openbaar Belang dhr. G. Brouwer directeur jaarverslag 53 SWZ dhr. E. Veenstra directeur jaarverslag 55 Delta Wonen dhr. E. Leideman directeur - der governance jaarverslag 29 ROVA dhr. B. Groenhuis algemeen directeur geen medewerking WEZO dhr. W. Verkuijlen directeur via de gemeente Zwolle Fundatie dhr. R. Keuning directeur geen medewerking - - Muzerie Mevr. M. Cornelis directeur geen medewerking - - Gemeente Zwolle dhr. H.J.Meijer burgemeester rechtspositieb esluit burgemeesters vast salaris, eindejaarsuitkering en ambtstoelage Gemeente Zwolle diverse wethouder rechtspositieb esluit wethouders vast salaris, eindejaarsuitkering en ambtstoelage Gereformeerde Hogeschool dhr. J.D. Schaap jaarverslag 51 Bureau Jeugdzorg Overijssel dhr. M. Dirksen jaarverslag 2012, Raad van Toezicht, pagina 14 - Wat is een topsalaris? Vanaf 1 januari 2013 geldt de Wet Normering Topinkomens (WNT). Die verbiedt een salaris voor ders in de (semi-)publieke sector boven 130 procent van het ministerssalaris. De grens ligt op euro ( salaris, onkostenvergoeding, pensioenbijdrage werkgever). Een minister heeft nu euro aan salaris. Voor medewerkers (niet-ders) geldt onder de nieuwe wet geen verbod, maar wel de plicht tot openbaarmaking. Voor zittende ders

5 geldt overgangsrecht: zij houden maximaal vier jaar hun huidige salaris, en gaan daarna in drie jaar stapsgewijs omlaag naar de nieuwe norm. 1 In het regeerakkoord staat dat het maximum-inkomen in de (semi-)publieke sector nog verder omlaag gaat: van 130 procent van het ministerssalaris naar 100 procent. Dat zal geregeld worden in een nieuwe wet. In die wet zal ook de groep die onder de wet valt worden uitgebreid: niet alleen de ders, maar alle functionarissen vallen er dan onder. Minister Plasterk zal hierover eerst het gesprek met de sectoren aangaan. 2 Dat betekent dat bijvoorbeeld ook de medisch specialisten die in dienst zijn van de Isala Klinieken onder deze regeling gaan vallen. College en beloningsbeleid Ook het college ziet gelukkig - de noodzaak in van een beloningsbeleid voor deze verbonden partijen. Helaas leidt dit inzicht niet tot de gewenste daadkracht. In een eerdere verschenen notitie gaf het Zwolse college letterlijk aan dat het mogelijk blijft dat een der van een verbonden partij van de gemeente Zwolle een beloning krijgt die in strijd is met haar eigen beleid. Daarmee lijkt de notitie meer op een verzameling mooie voornemens dan op een concrete uitwerking. Vooralsnog weigert het stads om beloningen van ders van verbonden partijen openbaar te maken. Dat is niet transparant en geeft geen vertrouwen. Zwollenaren krijgen daarmee de indruk dat beloningen buitenproportioneel zijn omdat zij niet voor publicatie in aanmerking komen. In maart 2013 kondigde het college aan om nader uit te laten werken op welke wijze aan relevante organisaties de verplichting valt op te leggen om zich te verantwoorden over toepassing van de normering uit de WNT. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door in de subsidiebeschikking de bepaling op te nemen dat zij zich bij de jaarrekening verantwoorden over de bezoldiging van topfunctionarissen. Naar het voorbeeld van de wet zou daarbij kunnen worden gevraagd dat de accountant van deze organisaties bij de goedkeuring van de jaarrekening expliciet een passage wijdt aan dit punt. Een vergelijkbare lijn zou ook toegepast kunnen worden in relatie tot Verbonden partijen die niet onder de WNT vallen. 3 De uitwerking laat vooralsnog op zich wachten. Meer dan een moreel appèl Volgens de SP zullen een moreel appèl, vrijblijvende gedragscodes en adviesrechten geen einde maken aan buitenproportionele beloningen bij (semi-)publieke instellingen in Nederland. De SP in Zwolle presenteert daarom vier concrete maatregelen waarmee WNT_.pdf

6 de topinkomens van ders in verbonden partijen in Zwolle kunnen worden voorkomen of aangepakt. 1. er wordt een graaigrens ingesteld voor (semi)publieke instellingen in Zwolle Er komt een maximumsalaris in Zwolle in de publieke en semipublieke sector, zoals bij de sociale werkvoorziening (WEZO), het afvalverwerkingsbedrijf (ROVA) en de Zwolse culturele instellingen. Niemand die werkt voor de publieke zaak in Zwolle gaat meer verdienen dan de burgemeester. Een instelling die een der meer dan dit bedrag wil betalen is kennelijk zo kapitaalkrachtig dat er geen overheidssubsidie meer nodig is. Die kan dan ook per direct vervallen. 2. de beloningen van de ders van met de gemeente Zwolle verbonden publieke en semi-publieke instellingen worden jaarlijks openbaar gemaakt op de website en in het jaarverslag Het is van belang om een transparant beloningsbeleid te voeren. Daarbij hoort ook dat duidelijk is hoeveel het van een onderneming ontvangt voor de geleverde diensten. Beloningen van ders dienen daarom niet alleen openbaar te worden gemaakt als dit gerechtvaardigd is uit het publieke belang, maar altijd. Het kan niet zo zijn dat openbaarmaking van beloningen van ders kandidaten doet afzien van sollicitatie, omdat zij hun beloning niet openbaar gemaakt willen zien. Het gaat hier om het publieke belang. Mocht een der afzien van sollicitatie bij openbaarmaking dan is deze persoon niet geschikt voor de functie. 3. streef naar een koppeling tussen de lonen van de top en de rest van de organisatie De gemeente zou er naar moeten streven in de (semi)publieke sector de groeiende tweedeling in inkomens aan te pakken door alle werknemers onder de CAO s te brengen, zodat er een koppeling komt tussen de hoogste en laagste inkomens. CAO s blijven algemeen verbindend. Geen geheime beloningen, de werknemers hebben het recht te weten wat er gebeurt met het geld dat zij voor het bedrijf verdienen. Zo kan ook worden voorkomen dat alleen de top profiteert van goede resultaten, werknemers kunnen dan onderhandelen over een morele koppeling tussen lonen aan de top en de basis. Het stads moet hierover afspraken maken met de verbonden ondernemingen. Dit is uiteraard iets dat deels landelijk geregeld zal moeten worden. 4. heldere communicatie over de Zwolse graaigrens Als het gaat om beloningsbeleid is iedereen gebaat bij transparantie. De gemeente Zwolle zal een actief communicatiebeleid naar organisaties in de (semi)publieke sector moeten voeren waarin duidelijk wordt dat organisaties die de graaigrens overschrijden niet op gemeentelijke steun hoeven te rekenen. Daarnaast moet de gemeente proberen andere overheden in de regio te overtuigen, zodat we sterker staan tegenover

7 organisaties die de gemeentegrens overstijgen. Zwolle kan zo de eerste gemeente van velen zijn die een streep in het zand trekt als het gaat om topinkomens in de (semi)publieke sector.