dossier Eenzaamheid Gezond blijven & gezond worden 19 Leefstijl Voorkom eenzaamheid met activiteiten. Drie praktische tips
|
|
- Melanie Wauters
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 dossier Gezond blijven & gezond worden Eenzaamheid 35% van de Nederlanders is eenzaam. En dat zijn heus niet alleen 65-plussers. Veertigers en vijftigers zijn zelfs vaker eenzaam. Maar niet getreurd: vaak is er iets aan te doen. Lees de tips in dit dossier. Illustraties Monique Wijbrands INHOUD 18 Nieuws Eenzaamheid door sociale onhandigheid of door doemdenken? 19 Leefstijl Voorkom eenzaamheid met activiteiten. Drie praktische tips 21 Interview Jenny Gierveld, dé autoriteit, vertelt over al haar onderzoeken 23 Feiten & cijfers Interessante weetjes en diverse cijfers over eenzaamheid juni 2016 GEZONDGIDS 17
2 dossier eenzaamheid JONGEREN Doemdenkers vaker eenzaam Eenzaamheid onder jongeren heeft twee hoofdoorzaken, zegt onderzoekster Gerine Lodder van de Radbouduniversiteit in Nijmegen. Sommige jongeren zijn sociaal onhandig, waardoor ze minder gemakkelijk contact maken, anderen zijn doemdenkers. Die hebben een negatieve kijk op zichzelf en hun vriendschappen, en beoordelen hun sociale leven daarom negatiever dan hun vrienden. Lodder promoveerde op 28 april op een onderzoek naar eenzaamheid onder jongeren. Eenzame jongeren die aankloppen bij hulpverleners krijgen vaak een training in sociale vaardigheden, die lang niet altijd helpt. Dat komt volgens Lodder onder meer doordat de doemdenkers wel over de noodzakelijke vaardigheden beschikken, maar zich toch eenzaam voelen, omdat ze hun contacten negatief beoordelen. tinyurl.com/doemdenkers VRIENDSCHAP Swipe een vriend Wie op zoek is naar een nieuwe partner of eenmalige bedgenoot kan een beroep doen op diverse apps en sites, maar voor mensen die een vriend(in) zoeken, had internet tot voor kort weinig te bieden. Sinds maart is dat veranderd met de app Bumble bff. Bumble profileert zich sinds 2014 als vrouwvriendelijke versie van de populairste datingapp Tinder, omdat vrouwen het initiatief tot contact nemen. Nu biedt ONDERZOEK Sociale activiteit in hersengebied Onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology ontdekten een hersengebied dat sterk reageert op eenzaamheid. In proeven met muizen werden cellen in een gebiedje achter in de hersenen erg actief als de muis 24 uur geen contact had met soortgenoten. De cellen lijken muizen aan te moedigen snel contact te zoeken met soortgenoten. Toen de dieren na 24 uur werden herenigd met hun groepsgenoten, waren ze een poosje sociaal erg actief, waarna de activiteit van het hersengebied weer daalde. Muizen waarbij het hersengebied door onderzoekers werd stilgelegd, gingen niet op zoek naar contact met soortgenoten. tinyurl.com/eenzamemuis de bff-versie ook de mogelijkheid iemand in de omgeving te vinden die nieuwe vrienden zoekt. Het werkt net als Tinder: swipe naar rechts om kennis te maken, swipe naar links als je op basis van de foto al durft te beslissen dat vriendschap er niet in zit. tinyurl.com/bumblebff SOCIALE CONTACTEN Kippen ingezet bij Engelse ouderen De Engelse organisatie Equal Arts zet kippen in tegen eenzaamheid. De organisatie heeft 20 kippenhokken gebouwd bij zorginstellingen en gaat dat aantal nog uitbreiden. Door met elkaar voor de kippen te zorgen zijn de bewoners minder eenzaam. HenPower heet het project dat al sinds 2011 kippen weggeeft. De universiteit van Northumbria onderzocht het effect van de kippenhokken en concludeerde dat de bewoners meer sociale contacten hadden gekregen. Het verzorgen van de kippen gaf bovendien een doel in het leven van de ouderen. De dementerende ouderen die voor de kippen zorgden, hoefden minder medicijnen te gebruiken, zo meldden hun verzorgers. tinyurl.com/gezelligekip 18 GEZONDGIDS juni 2016
3 LEEFSTIJL Voorkom dat je eenzaam wordt Drie tips om zelf te doen Een groeiend aantal organisaties in binnenen buitenland houdt zich bezig met de bestrijding van eenzaamheid. Ze organi seren activiteiten, en geven ook tips. Geldzaken In de Geldgids van juni 2016 is meer te lezen over de hulp bij geldzaken voor alleenstaanden. Het artikel is gratis te downloaden op geldgids.nu Tekst Korné Versluis 1Doe zelfonderzoek Mind, een Engelse organisatie die het lot van mensen met psychische problemen probeert te verbeteren, heeft een stappenplan op haar website. Daarin staat uitgelegd hoe het best is om te gaan met eenzaamheid. Een van de eerste stappen is een zelfonderzoek, waarin je kijkt waarom je je eenzaam voelt. Sommige mensen voelen zich eenzaam, terwijl ze wel veel mensen zien. Ze missen het gevoel dat ze wezenlijk contact hebben, of dat anderen om ze geven. Deze mensen kunnen proberen zichzelf meer bloot te geven, en te praten over hun gevoelens. Dat kan helpen om bestaande contacten te verdiepen. Mind legt ook uit dat eenzaamheid vaak verweven is met andere psychische problemen. Eenzaamheid is bijvoorbeeld een belangrijke bron van stress, en stress zorgt ervoor dat het contact met anderen moeilijker verloopt. En wie tobt met angst of depressie, heeft het ook moeilijker om contacten te leggen of te onderhouden. Door een goed beeld te hebben van de eigen situatie is het gemakkelijker zoeken naar een oplossing. Wellicht kan de huisarts helpen bij slaapproblemen of de psycholoog bij een gebrek aan zelfvertrouwen. Ook indirecte oplossingen kunnen de situatie volgens Mind verbeteren. Door beter te eten en meer te bewegen voelen velen zich vaak op allerlei manieren al wat beter. Wat je vooral moet proberen te vermijden, is jezelf vergelijken met anderen. Facebook en andere sociale media zijn volgens Mind een mooie manier om contact te leggen en te onderhouden, maar ze zijn ook gevaarlijk omdat iedereen er vooral de leuke kanten van zijn leven laat zien. Dat kan het idee bevestigen dat je de enige bent die met eenzaamheid worstelt. MEER INFORMATIE tinyurl.com/omgaanmeteenzaamheid juni 2016 GEZONDGIDS 19
4 dossier eenzaamheid 2Wees dapper en zoek contact De Coalitie Erbij is een samenwerkingsverband van onder meer het Leger des Heils, het Nationaal Ouderenfonds en de Vereniging de Zonnebloem. Deze coalitie wil eenzaamheid in Nederland bestrijden. Ze raadt eenzame mensen aan de stoute schoenen aan te trekken en contact te zoeken. Enkele tips: Maak een lijstje van oude contacten die verwaterd zijn en probeer het contact nieuw leven in te blazen. Zijn er mensen met wie je een oppervlakkig contact hebt dat je zou willen verdiepen? Praat eens met ze over wat je de laatste tijd bezighoudt en vraag de ander daar ook naar. Durf hulp te vragen. Mensen doen vaak graag iets voor een ander, zeker als het niet zo groot is. Bied buren of kennissen jouw hulp bij de oppas van kinderen of huisdieren, het huishouden of andere klussen. Oefen jezelf in praatjes over koetjes en kalfjes bij het boodschappen doen. Maak zo ook contact met mensen in de buurt. Veel mensen leggen gemakkelijk contact met lotgenoten. Je hebt aan een half woord genoeg, begrijpt elkaar precies. Een patiëntenvereniging of nabestaandengroep kan helpen lotgenoten te vinden. Ga vrijwilligerswerk doen, bijvoorbeeld bij een bewonersvereniging of in een buurthuis, sportclub, kerk of natuurorganisatie. Er zijn ook verschillende Maat jesprojecten, waardoor er regelmatig ontmoetingen zijn met bijvoorbeeld een oudere of iemand die ziek is. Ga op zoek naar activiteiten in de buurt. In veel gemeenten organiseren hulpverlenings- of vrijwilligersorganisaties activiteiten voor mensen die eenzaam zijn. Zo geeft het Rode Kruis vriendschapscursussen, heeft het Nationaal Ouderenfonds in verschillende gemeenten een boodschappenbus en organiseert Humanitas projecten waarbij je als vrijwilliger bijvoorbeeld mensen met psychische problemen kunt helpen, of computerondersteuning kunt geven aan digibeten. Begin al jong met het bijhouden van een konvooi van vrienden 3Onderhoud je netwerk Voorkomen is beter dan genezen, zegt socioloog Jenny Gierveld. De beste remedie tegen eenzaamheid is een groot netwerk. Gierveld spreekt in haar lezingen vaak over het konvooi : de groep mensen met wie je tijdens je leven voor kortere of langere tijd optrekt. Vrienden van de lagere en middelbare school, studiegenoten, buren, ouders van leeftijdgenoten van je kinderen die je tegenkomt op school of op het voetbalveld, collega s op het werk. Zoals schepen zich vroeger beschermden tegen aanvallen van zeerovers door in konvooi te varen, kunnen mensen zich wapenen tegen narigheid die iedereen in zijn leven tegenkomt door met anderen op te trekken. Veel mensen verliezen vrienden en kennissen uit het oog nadat ze kinderen hebben gekregen. Ze steken veel energie in de opvoeding en in het onderhouden van het contact met hun volwassen kinderen, en besteden daardoor minder tijd aan hun vrienden. Maar dat levert een risico op; een gezond netwerk bevat niet alleen familieleden, maar ook vrienden van buiten de familie, zegt Gierveld. Het best is dus om jong te beginnen met het bijhouden van een konvooi. Wie er op zijn 60 ste achterkomt achterstallig onderhoud te hebben, doet er goed aan de moed bij elkaar te pakken en oude contacten nieuw leven in te blazen. Die oude contacten zijn erg waardevol. Wie zijn partner verliest, of een scheiding doormaakt, zal vaak merken dat de mensen met wie het langst contact was, het eerst klaarstaan om te helpen. 20 GEZONDGIDS juni 2016
5 INTERVIEW JENNY GIERVELD Het is geen ouderdomskwaal Eenzaamheid is van alle leeftijden Ook al geven ze het niet graag toe, 35% van de Nederlanders is eenzaam, 8% zelfs ernstig of zeer ernstig. En dat zijn heus niet alleen 65-plussers, vertelt Jenny Gierveld, autoriteit op het gebied van eenzaamheid. Veertigers en vijftigers zijn zelfs vaker eenzaam. Tekst Korné Versluis Fotografie Wim de Jonge Jenny Gierveld houdt zich al sinds de jaren 50 bezig met eenzaamheid. En ook al is ze de pensioengerechtigde leeftijd inmiddels ruim gepasseerd, ze blijft ermee bezig. De emeritus hoogleraar Sociologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam kwam als tiener veel eenzame mensen tegen, toen ze als hulp van een buurtwerker van de kerk werkte in Haagse volkswijken. Na haar studie Sociale wetenschappen maakte ze eenzaamheid tot haar studieobject. Zo promoveerde ze in 1969 op onderzoek naar ongehuwden. In de jaren daarop onderzocht ze allerlei facetten van eenzaamheid in Nederland en over de grens. Iedereen is weleens eenzaam, zegt ze. Dat hoort bij het leven en lost zich vaak vanzelf op. Het komt en gaat. Dat blijkt uit onderzoek waarbij we dezelfde mensen om de paar jaar bevragen. Bij veel mensen zijn tijdelijke omstandigheden daarvan de oorzaak. Ze verliezen een baan of verhuizen en hebben dan tijd nodig om nieuwe contacten op te bouwen. Anderen missen vaardigheden om sociale contacten te onderhouden, en zijn daardoor eenzaam. Dat is minder gemakkelijk op te lossen. Scheidingen Eenzaamheid is in elk geval geen ouderdomskwaal. Gierveld: Veel mensen denken dat eenzaamheid begint bij 65 jaar. Dat blijkt niet uit onderzoek. Integendeel. We zien juist dat mensen tussen de 35 en de 55 jaar vaker eenzaam zijn. Vooral scheidingen kunnen bij veertigers en vijftigers leiden tot perio- juni 2016 GEZONDGIDS 21
6 dossier eenzaamheid Jenny Gierveld (1938) 1969 Promotie op onderzoek naar ongehuwden 1978 Hoogleraar aan de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam 1987 Directeur Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (Nidi) 2003 Pensioen 2016 Nog steeds actief als onderzoeker bij het Nidi en de VU den van grote eenzaamheid, net als drukte op het werk of financiële problemen. Als het leven zo rond het 60 ste jaar rustiger wordt, voelen weer minder mensen zich eenzaam. Boven de 75 jaar neemt het aantal eenzamen weer toe. Dan wordt de gezondheid slechter en worden mensen minder mobiel. Bovendien overlijden vrienden en familieleden. De eenzaamste groep Nederlanders bestaat uit mannen ouder dan 85 jaar. Sneller tevreden Mannen zijn gedurende hun hele leven vaker eenzaam dan vrouwen. Ze investeren doorgaans minder dan vrouwen in sociale contacten, zegt Gierveld. Mannen zijn sneller tevreden met hun sociale leven. Als ze samenwonen en een kleine kring om zich heen hebben, voelen ze zich al snel niet eenzaam. Maar als hun relatie op de klippen loopt of de partner overlijdt, zijn ze met hun kleine netwerk kwetsbaarder dan vrouwen, die meestal een groter netwerk hebben. Dat betekent overigens niet dat vrouwen zich niet eenzaam voelen. Eenzame mannen missen vaak een partner, eenzame vrouwen hebben soms wel een partner, maar voelen zich toch emotioneel eenzaam omdat ze niemand hebben bij wie ze hun hart eens goed kunnen luchten. Onderzoekers maken verschil tussen sociale en emotionele eenzaamheid. Sociale eenzaamheid is een gebrek aan contacten. Iemand is emotioneel eenzaam als hij niemand heeft om zijn zorgen mee te delen. Emotionele eenzaamheid is ernstiger, legt Gierveld uit. Ernstige eenzaamheid is niet alleen een psychologisch probleem, het is ook slecht voor de fysieke gezondheid. Eenzame ouderen hebben een grotere kans vroegtijdig te overlijden dan mensen die zich niet eenzaam voelen. Dat effect is verontrustend groot. Amerikaanse onderzoekers noemden het vorig jaar vergelijkbaar met overgewicht. Ernstige eenzaamheid is zelfs net zo slecht als roken en alcoholisme. Eenzame mensen lijken ook een grotere kans te hebben dement te worden. Gierveld denkt dat eenzaamheid zo n grote invloed op de levensverwachting heeft omdat mensen zichzelf minder goed gaan verzorgen. Ze bewegen minder, eten minder gezond en zitten vaker de hele dag voor de tv. Ze vergeleek ook eenzaamheid in verschillende landen. Er wordt nogal eens gedacht dat eenzaamheid in Nederland vaker voorkomt dan in andere landen, omdat wij kil en zakelijk zijn en weinig aandacht besteden aan familiebanden. Anders dan bijvoorbeeld Zuid- en Oost-Europeanen moeten wij er niet aan denken onze ouders in huis te nemen. Maar juist in landen die als koel te boek staan, zoals Scandinavische landen en Nederland, zijn weinig ouderen eenzaam. Dat Italianen vaker bij hun ouders wonen, heeft veelal niets te maken met een warme familieband, het is economische noodzaak. Wat je daar vaak ziet, is dat kinderen geen eigen huis kunnen betalen en daarom lang bij hun ouders blijven wonen. Zodra ze echter de kans hebben, gaan ze op zichzelf wonen. Ouderen voelen zich ook vaak verplicht zorgtaken op zich te nemen. Samenwonen in familieverband is daarom lang niet altijd een garantie voor een betekenisvol contact. Eenzaamheid meten Wetenschappers gebruiken verschillende vragenlijsten om vast te stellen of iemand eenzaam is of niet. Autoriteit op het gebied van eenzaamheid Jenny Gierveld stelde in de jaren 80 een enquête op die inmiddels te boek staat als een van de meestgebruikte. De enquête bevat stellingen die de verschillende aspecten van eenzaamheid verwoorden: bijvoorbeeld of er altijd iemand is bij wie je met dagelijkse problemen terechtkunt, of je vrienden altijd bereikbaar zijn, en of je je vaak in de steek gelaten voelt. Wie op 3 van de 11 stellingen negatief moet antwoorden, telt als eenzaam. Bij 9 antwoorden die wijzen op eenzaamheid, is er sprake van ernstige eenzaamheid. 22 GEZONDGIDS juni 2016
7 8 op de 10 ouderen vinden het lastig over eenzaamheid te praten. Ze willen anderen er niet mee lastig vallen. 60% Bijna 60% van de gescheiden mensen en weduwen of weduwnaars voelt zich eenzaam. Ernstige eenzaamheid komt vaker voor bij gescheiden mensen (20%) dan bij weduwen of weduwnaars (16%). FEITEN EN CIJFERS Eenzaamheid Mannen zijn iets vaker eenzaam dan vrouwen. Dat is niet alleen zo in Nederland. Onderzoek laat hetzelfde zien in andere Europese landen en in Japan. Allochtonen zijn vaker eenzaam dan autochtonen. Amerikaans onderzoek laat zien dat het aantal Facebookcontacten niets zegt over het aantal echte vrienden. 40% 19% In 2012 gaf bijna 40% van de bevolking van 19 jaar en ouder aan eenzaam te zijn. Ruim 8% was ernstig of zeer ernstig eenzaam. van de 90-plussers voelt zich zeer eenzaam. Homoseksuele ouderen zijn vaker eenzaam. Ze hebben uiteraard minder vaak kinderen, maar ook minder contact met familie en ze gaan minder vaak naar de kerk. 3x Lager opgeleiden voelen zich 3 keer zo vaak eenzaam als hoger opgeleiden. Eenzaamheid is subjectief. Het aantal contacten zegt niet alles: sommigen hebben weinig behoefte aan contact, terwijl anderen zich eenzaam voelen met veel mensen om zich heen. MEER INFORMATIE eenzaamheid.info eenzaam.nl tinyurl.com/eenzaaminfo juni 2016 GEZONDGIDS 23
8 LEEF JE BEWUST EN GEZOND? Lees de artikelen uit de Gezondgids en blijf fit en vitaal. Kennismaken? Nu 6 nummers voor 17 NU MET 50% KORTING consumentenbond.nl/kioskgezond
Signaleren en aanpak van. eenzaamheid. www.cvo.vu.nl
Signaleren en aanpak van eenzaamheid www.cvo.vu.nl Meer informatie over deze brochure vindt u op de website www.cvo.vu.nl. Op deze site kunt u exemplaren van de brochure bestellen of een PDF-bestand downloaden.
Nadere informatieNationale Coalitie tegen Eenzaamheid. Kom Erbij
Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid Kom Erbij Meer dan een miljoen Nederlanders sterk eenzaam Meer dan een miljoen Nederlanders voelt zich sterk eenzaam. De invloed van eenzaamheid is groot en leidt
Nadere informatieSamen tegen eenzaamheid Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid Contact Kom Erbij Bezoek- en postadres
Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid Kom Erbij Meer dan een miljoen Nederlanders sterk eenzaam Meer dan een miljoen Nederlanders voelt zich sterk eenzaam. De invloed van eenzaamheid is groot en leidt
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatiePieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1
EENZAAMHEID Pieternel van Giersbergen & Dieke de Koning EENZAAMHEID / 1 Partners 'Aanpak eenzaamheid Hatert' EENZAAMHEID / 2 Programma Wat is eenzaamheid? Signalen Omgaan met EENZAAMHEID / 3 Wat is eenzaamheid?
Nadere informatieSamenvatting Eenzaamheidsonderzoek Coalitie Erbij
Samenvatting Eenzaamheidsonderzoek Coalitie Erbij Door TNS/NIPO oktober/november 2008 1. Inleiding Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem en treft veel Nederlanders direct in hun welzijn. Het
Nadere informatie18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid
18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je
Nadere informatieKlanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS
2011 Klanttevredenheid Vereenzaming Ouderen Soest VOS Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest 035 60 23 681 info@swos.nl www.swos.nl KvK 41189365 Klanttevredenheidsonderzoek Vereenzaming
Nadere informatieBehoefte aan verbondenheid
Eenzaamheid aanpakken? Nan Stevens Psychogerontologie Radboud Universiteit Nijmegen Behoefte aan verbondenheid Een basale behoefte aan een aantal mensen waarbij er sprake is van Regelmatig contact Wederzijdse
Nadere informatieOnkundig en onaangepast: eenzaamheid en sociaal isolement
Onderwerpen Onkundig en onaangepast: eenzaamheid en sociaal isolement Wat is sociaal isolement? Oorzaken en gevolgen De leefsituatie van sociaal geïsoleerden Wat kunnen we doen aan sociaal isolement? Conclusies
Nadere informatieAngststoornissen. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst
ggz voor doven & slechthorenden Angststoornissen Als angst en paniek invloed hebben op het dagelijks leven Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst Herkent u dit? Iedereen
Nadere informatieDenk jij dat je. vastloopt tijdens. je studie?
Denk jij dat je vastloopt tijdens je studie? Soms loopt het leven niet zoals jij zou willen. Misschien ben je somber, twijfel je erover wie je bent, loopt het niet zo met contacten of worstel je met je
Nadere informatieDip, down of depressie Hulp bij depressiviteit
Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Iedere tiener is weleens somber en verdrietig, en vaak is het in één, twee dagen voorbij zonder dat je als
Nadere informatieSociaal konvooi en eenzaamheid. Rapport
Sociaal konvooi en eenzaamheid Rapport Index 1. Achtergrond en doelstellingen p. 3 2. Eenzaamheid in Nederland p. 7 3. Het Sociaal Konvooi p. 17 4. Mate van sociale steun p. 22 5. Tevredenheid met sociale
Nadere informatieHoe sterk is de (eenzame) mantelzorger? Kennisdag 28 november 2017 Mieke Mes, specialist aanpak eenzaamheid en gespreksleider Coalitie Erbij
Hoe sterk is de (eenzame) mantelzorger? Kennisdag 28 november 2017 Mieke Mes, specialist aanpak eenzaamheid en gespreksleider Coalitie Erbij Eenzaamheid bij mantelzorgers in cijfers Uit onderzoek van Mezzo
Nadere informatieEenzaamheid nader beschouwd. Informatiebijeenkomst Gouda 1 oktober 2016
Eenzaamheid nader beschouwd Informatiebijeenkomst Gouda 1 oktober 2016 Programma Deel 1 Deel 2 Kennismaking over en weer Signaleren Coalitie Erbij & Quiz Bespreekbaar maken Cijfers, oorzaken en gevolgen
Nadere informatieFit in je Hoofd, Goed in je Vel.
Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Goed in je vel zitten Vandaag: 1) Wat is geestelijk gezond? 2) Fit in je Hoofd en 10 positieve stappen 3) Slot en doel 1) Wat is geestelijk gezond? Wie zich mentaal goed
Nadere informatieWij helpen elkaar. Hulp vragen, hulp bieden. gemeente Heumen gemeente Heumen
Wij helpen elkaar Hulp vragen, hulp bieden gemeente Heumen gemeente Heumen Je hebt je arm gebroken en kunt zelf geen boodschappen doen. Je bent net weduwnaar en je kunt nooit weg vanwege de kinderen. Je
Nadere informatieProblemen? Praat erover! Zo werk je prettiger!
Problemen? Praat erover! Zo werk je prettiger! Vooraf Problemen. Iedereen heeft ze wel eens. Je zit de hele dag te piekeren en slaapt slecht. Gelukkig lossen veel problemen zich vanzelf op. En hoeft je
Nadere informatieDé 14 fundamentele stappen naar geluk
Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op
Nadere informatieSchizofrenie. Leven in een andere wereld. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over schizofrenie
ggz voor doven & slechthorenden Schizofrenie Leven in een andere wereld Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over schizofrenie Herkent u dit? Denkt u wel eens dingen te zien
Nadere informatieIedereen heeft een verhaal
informatie voor jongeren Iedereen heeft een verhaal > Goed om te weten als je tijdelijk naar JJC gaat Iedereen heeft een eigen verhaal. Veel verhalen gaan over waarom het niet allemaal gelopen is zoals
Nadere informatieBehandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan of toch
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieFactsheet. Eenzaamheid. Gelderland-Zuid. Onderzoek onder volwassenen en ouderen
Gelderland-Zuid Factsheet Eenzaamheid Onderzoek onder volwassenen en ouderen Onderzoek naar eenzaamheid De Volwassenen- en ouderenmonitor is eind 2012 onder ruim 22.000 zelfstandig wonende inwoners van
Nadere informatieWat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?
Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5
Nadere informatieZelfmoordgedachten. Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.
Zelfmoordgedachten Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfmoordgedachten Zelfmoordlijn 1813 Die kan je bellen, chatten of mailen als je aan zelfdoding denkt. Op de website
Nadere informatieNetwerk Ouderenzorg Regio Noord
Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid
Nadere informatieInleiding IN DIT BOEK LEES JE WAAROM STEUN, RESPECT EN VERTROUWEN BIJ VRIENDSCHAP HOREN.
Inleiding Met wie heb je de meeste lol? En wie bel je als je een probleem hebt? Vaak zijn dat je. Sommige mensen hebben veel, andere mensen hebben er maar een paar. Vriendschap is belangrijk in ons leven.
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieInge Test 07.05.2014
Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij
Nadere informatieIs iemand in jouw omgeving verslaafd?
Is iemand in jouw omgeving verslaafd? Verslaafd aan Jou ondersteunt en informeert de omgeving van verslaafden. Vaak gaat alle aandacht uit naar de verslaafde en daardoor wordt soms niet gezien dat familie
Nadere informatieVerslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan
ggz voor doven & slechthorenden Verslaving Als iemand niet meer zonder... kan Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving Herkent u dit? Veel mensen gebruiken soms
Nadere informatieEenzaamheid onder ouderen
Eenzaamheid onder ouderen Een inventarisatie van de stand van zaken en van een mogelijke aanpak in Ede (versie 31 oktober 2011) Op 3 februari 2011 heeft de gemeenteraad een motie aangenomen over eenzaamheid
Nadere informatiegoede redenen voor het bezoeken van een zelfhulpgroep
10 goede redenen voor het bezoeken van een zelfhulpgroep InTact Zelfhulp Zelfhulp is er voor jou. Deze informatie is voor alle mensen met een verslavingsprobleem, ongeacht welke verslaving en voor naasten
Nadere informatieINFORMATIE OVER VOEDING ZOEKEN EN BESPREKEN
INFORMATIE OVER VOEDING ZOEKEN EN BESPREKEN Marcel Temminghoff Jolanda van Oirschot Inge van Ravensteijn Project 7220 Mei 203 GfK 202 Informatie over voeding zoeken en bespreken Mei 203 40% van de consumenten
Nadere informatieWelkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden
Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren
Nadere informatieInhoud. Mijn leven. de liefde en ik
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...
Nadere informatieVriendschap. Voortgezet onderwijs
Voortgezet onderwijs 2 Wereldwijd doen wetenschappers onderzoek naar vriendschappen. Dat gebeurt ook bij de Universiteit Leiden: daar onderzoeken wetenschappers bij het Brain & Development Onderzoekscentrum
Nadere informatieZelfdoding. en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.
Zelfdoding en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfdoding De Zelfmoordlijn tel. 02 649 95 55 www.zelfmoordlijn.be Werkgroep Verder Voor wie achterblijft na
Nadere informatieDounia praat en overwint
Dounia praat en overwint Deze informatiefolder is een uitgave van Pharos, Expertisecentrum gezondheidsverschillen, in samenwerking met: Stichting Hindustani, Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders,
Nadere informatieErvaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving
Een eigen huis.. Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving M.H. Kwekkeboom (red.) A.H. de Boer (SCP) C.van Campen
Nadere informatieAlgemene informatie Wmo
Algemene informatie Wmo Informatie over de Wmo Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de Wmo. Wmo betekent Wet maatschappelijke ondersteuning. Veel mensen met een beperking krijgen daar mee te maken. Het
Nadere informatieEenzaamheid in relatie tot digitale communicatie
Eenzaamheid in relatie tot digitale communicatie Index 1. Samenvatting p. 3 2. Doelstellingen en opzet onderzoek p. 6 3. Gebruik communicatiemiddelen p. 9 4. Perceptie digitale communicatie en eenzaamheid
Nadere informatieHEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN
E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieSTAPPENPLAN PREVENTIE VAN EENZAAMHEID IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN PREVENTIE VAN EENZAAMHEID IN DE EERSTE LIJN Doelen Het voorkomen, oplossen en/of verwerken van eenzaamheid bij ouderen: 1. Het vaststellen van de mate van eenzaamheid; 2. Het onderscheiden
Nadere informatieWeinig mensen sociaal aan de kant
Weinig mensen sociaal aan de kant Tevredenheid over de kwaliteit van relaties Hoge frequentie van contact met familie en vrienden Jongeren spreken of schrijven hun vrienden elke week 15 Drie op de tien
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Depressie
Online Psychologische Hulp Depressie 2 Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Depressie van. Je krijgt uitleg over wat een depressie is en hoe jou kan helpen
Nadere informatieAan de hand van 11 kleine stapjes, kan deze methode jou helpen om jou einddoel te bereiken!
Oplossingsgericht werken Misschien wil je graag iets veranderen in je leven? Zit je met een probleem waar je graag zelf een oplossing voor wil vinden? Hier onder staat een methode beschreven, die het mogelijk
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieWat er ook aan de hand is, de gevolgen zijn hetzelfde. Je bent een aantal lichamelijke functies, die je voorheen als vanzelfsprekend aannam, kwijt.
Hoofdstuk 7 Emoties Nu is het tijd om door te gaan. Je hebt je dwarslaesie, je bent hopelijk klaar met al de medische dingen, nu is het tijd om ook je gevoelens aandacht te geven. Dus: ga lekker zitten,
Nadere informatieOnderzoek Eenzaamheid onder jongeren
Onderzoek Eenzaamheid onder jongeren 1V Jongerenpanel 25 september 2014 Over dit onderzoek Aan dit onderzoek deden 1375 leden van het EenVandaag Jongerenpanel mee. Het onderzoek vond plaats van 19 september
Nadere informatieDesiree Piar 0824864 CMD 1B Docent : James boekbinder Project : vrijwilligers 55+ Doelgroeponderzoeksverslag
Doelgroeponderzoeksverslag Interviews Naam: Sharlene Piar Arends leeftijd: 59 Hoe zou jij een tienermoeder helpen als jij een vrijwilliger was? En waarmee zou je een tienermoeder mee helpen? Advies geven
Nadere informatieVerl e gen zijn Tijd voor meer assertiviteit!
Verl e gen zijn Tijd voor meer assertiviteit! Alles over verlegen zijn Vereniging voor Verlegen Mensen tel. 0478 05 41 29 www.vvm-vzw.be Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.clb.be Tele-Onthaal tel.
Nadere informatieOnline Psychologische Hulp Angst & Paniek
Online Psychologische Hulp Angst & Paniek 2 Therapieland Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Angst & Paniek van Therapieland. Je krijgt uitleg
Nadere informatieEEN DIERBARE VERLIEZEN
EEN DIERBARE VERLIEZEN 994 Inleiding Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt zorgen. U heeft kort
Nadere informatieVriendschap. Basisonderwijs
Basisonderwijs Wist je dat er wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan naar vriendschappen? Wereldwijd zijn wetenschappers daarmee bezig, ook bij de Universiteit Leiden. Bij het Brain & Development Onderzoekscentrum
Nadere informatieJe eigen gevoelens. Schaamte
Je eigen gevoelens Voor ouders, partners, broers, zussen en kinderen van mensen met een ernstig drugsprobleem is het heel belangrijk om inzicht te krijgen in de problemen van het verslaafde familielid,
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieWERKBLADEN Seksuele intimidatie
WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker
Nadere informatieU gaat de vragenlijst Kansen in Kaart (KiK) invullen. Voordat u begint is het goed een aantal dingen te weten.
De begeleidende instructie brief: Vragenlijst Kansen in Kaart (KiK) U gaat de vragenlijst Kansen in Kaart (KiK) invullen. Voordat u begint is het goed een aantal dingen te weten. Instructie Omcirkel of
Nadere informatiewaardering Zwolle Jonge mantelzorgers (jonger dan 18 jaar) zijn in de onderzoeken van de gemeente niet meegenomen,
Zwolle Rapportage Mantelzorg in beeld Resultaten uit onderzoeken onder mantelzorgers 2012 en 2014 De gemeente Zwolle wil de positie van de mantelzorger versterken en hun taak verlichten. Met de komst van
Nadere informatieHoe zetten we sport in voor kwetsbare doelgroepen passend bij de WMO? Evelien Wijdeveld en Simon Ott Sportontmoeting, 9 oktober 2013
Hoe zetten we sport in voor kwetsbare doelgroepen passend bij de WMO? Evelien Wijdeveld en Simon Ott Sportontmoeting, 9 oktober 2013 Zorg en sport Zorg benadrukt het ziek zijn De patiënt wordt behandeld
Nadere informatieNaam vrijwillige huisbezoeker Naam respondent. Postcode huisbezoek. 1. Wat is uw geboortedatum? (Vul in a.u.b.) 2. Geslacht? (Vul in a.u.b.
Naam vrijwillige huisbezoeker Naam respondent Datum huisbezoek Postcode huisbezoek..../... /... (DD/MM/JJJJ) 1. Wat is uw geboortedatum? (Vul in a.u.b.)... DD/MM/JJJJ 2. Geslacht? (Vul in a.u.b.) Man Vrouw
Nadere informatiePsychosociale problemen bij kanker
Psychosociale problemen bij kanker mogelijkheden voor begeleiding in het azm Psychosociale problemen bij kanker Inleiding 3 Reacties 3 Begeleiding 3 Wanneer hulp inschakelen 4 Vroegtijdige herkenning 4
Nadere informatieVrijwillige hulp Maatjes Ontmoeten Mantelzorg
Met elkaar, voor elkaar! Vrijwillige hulp Vrijwilligers zijn mannen en vrouwen die om een ander denken. Zij voelen zich betrokken bij hun medemens. Vrijwilligerswerk is voor hen een keuze. Ze zijn blij
Nadere informatieDeze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.
Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP
Nadere informatieKennismaking met Begeleid Zelfstandig Wonen. Wat mag jij van het BZW-team verwachten... en wat verwachten wij van jou
Kennismaking met Begeleid Zelfstandig Wonen Wat mag jij van het BZW-team verwachten... en wat verwachten wij van jou Begeleid Zelfstandig Wonen In deze brochure leggen we uit wat jij van het BZW -team
Nadere informatieActiviteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16
Inhoud Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7 Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11 Activiteit 03: Acting out 16 Activiteit 04: Schuld 22 Activiteit 05: Angst 26 Activiteit 06: Verdriet
Nadere informatieRelaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.
Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan
Nadere informatieGKv Barneveld-Voorthuizen
GKv Barneveld-Voorthuizen Notitie Jongerenwerk 16+ v0.4 25-11-2014 Piet Noppers Notitie Jongerenwerk 16+ 1 Inhoud Voorwoord...3 Wat zegt de bijbel over de gemeente en jongeren?...4 Waarom deze notitie?...5
Nadere informatieEenzaamheid bij ouderen. Marieke van Schie, huisarts.
Eenzaamheid bij ouderen Marieke van Schie, huisarts. Een literatuur verkenning Pubmed 2000-2007 2007 Eenzaamheid komt in alle leeftijdsgroepen voor A.Rokach,, van het instituut voor studie en behandeling
Nadere informatieIntact. goede redenen om een zelfhulpgroep te bezoeken
10 goede redenen om een zelfhulpgroep te bezoeken Intact Zelfhulp is er voor jou. Deze informatie is voor alle mensen met een verslavingsprobleem en hun naasten, ongeacht welke verslaving. De eerste stap
Nadere informatieVrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten
Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten Gemeente s-hertogenbosch, afdeling Onderzoek & Statistiek, februari 2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Vrijwilligerswerk... 4 3. Mantelzorg... 8
Nadere informatieAPQ-vragenlijst 30 januari Daan Demo
APQ-vragenlijst 30 januari 2019 Daan Demo Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid en wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende
Nadere informatieDe Zorgmakelaar aan huis. Zonder zorgen thuis blijven wonen
De Zorgmakelaar aan huis Zonder zorgen thuis blijven wonen Mijn vrouw en ik kunnen onszelf nog goed uit de slag trekken. Wel organiseert Debbie al wat praktische hulp bij ons thuis waardoor we nu opnieuw
Nadere informatieHeb ik een eetstoornis?
Heb ik een eetstoornis? Heb ik een eetstoornis? Eten is voor veel mensen belangrijk: het is gezellig, lekker en een centraal moment van de dag. Ook geeft het de broodnodige energie. Soms eten we wat minder,
Nadere informatiemet de wmo doet iedereen gewoon mee
De Wet maatschappelijke ondersteuning eenvoudig verteld Dit boekje met informatie over de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) legt de belangrijkste onderdelen van de Wmo uit. Wilt u meer weten over
Nadere informatieDenkt u. dat u mentaal. vastloopt?
Denkt u dat u mentaal vastloopt? Wat is Denk? Het leven kan veel van u vragen. Soms misschien teveel. Zeker als u langdurig onder druk staat of een tegenslag te verwerken krijgt. U heeft bijvoorbeeld al
Nadere informatieKinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar
Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.
Nadere informatiejongeren vanaf 12 jaar
Na de schok... de draad weer oppakken Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar die betrokken zijn geweest bij een schokkende of ingrijpende gebeurtenis. Na de schok de draad weer oppakken Informatie voor
Nadere informatieRouwen. Praten en delen met lotgenoten
Rouwen Als een dierbaar iemand pas gestorven is en je afscheid van hem of haar hebt moeten nemen, dan voel je je vaak heel wezenloos. Je vraagt je af waarom dit moest gebeuren maar je krijgt geen antwoord.
Nadere informatieSchakenbosch in het kort. Informatie voor jongeren en ouders
Schakenbosch in het kort Informatie voor jongeren en ouders Het lukt mij niet om vrienden te maken en te houden. Ik word zo snel boos, dat ik het zelf niet begrijp. Ik doe dingen die ik niet wil, omdat
Nadere informatieResultaten Wie zoekt Wie op het internet onderzoek April 2016 www.mijnonlineidentiteit.nl
Resultaten Wie zoekt Wie op het internet onderzoek April 2016 www.mijnonlineidentiteit.nl Enkele resultaten uit het onderzoek 98% heeft wel eens informatie over anderen op het internet gezocht We zoeken
Nadere informatieEn hoe blijf jij Fit in je Hoofd?
En hoe blijf jij Fit in je Hoofd? 1,2,3,..., 10 stappen Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees rustig de tien stappen. Ze inspireren je om fit te blijven
Nadere informatieProgramma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf
Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Vijf woensdagmiddagen kunnen jongens en meiden tussen de 10 en 14 jaar op avontuur naar zichzelf. Het kind leert zichzelf
Nadere informatiezondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar
Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.
Nadere informatie11/03/2019 DEMENTIE & EENZAAMHEID OVERLEGPLATFORM 21 FEBRUARI 2019 OVERZICHT WAT IS EENZAAMHEID? WAT IS EENZAAMHEID? WAT IS EENZAAMHEID?
OVERZICHT DEMENTIE & EENZAAMHEID OVERLEGPLATFORM 21 FEBRUARI 2019 Liesbet Lommelen Leen Heylen Wat is eenzaamheid? Definitie eenzaamheid Cijfers eenzaamheid Risicofactoren eenzaamheid Omgaan met eenzaamheid
Nadere informatieKOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen
KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?
Nadere informatieAdvies en steun voor uw kind en uzelf
Advies en steun voor uw kind en uzelf Voor advies en steun aan ouders en hun kinderen Informatie advies cursussen Als u of uw kind psychische klachten heeft of problemen ervaart met alcohol of drugs, heeft
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieWelzijn van Radboudstudenten. Ger Boonen Directeur Studentenzaken
Welzijn van Radboudstudenten Ger Boonen Directeur Studentenzaken Onderzoek: Aanleiding Signalen toenemende druk op studenten Tijdsbesteding studie fors toegenomen (Radboud Studenten Enquête) Gesprekken
Nadere informatieSamenvatting Losser. 2 van 5 Twentse Gezondheids Verkenning Losser. Versie 1, oktober 2013
Samenvatting Losser Versie 1, oktober 2013 Lage SES, bevolkingskrimp en vergrijzing punt van aandacht in Losser In de gemeente Losser wonen 22.552 mensen; 11.324 mannen en 11.228 vrouwen. Als we de verschillende
Nadere informatieKinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar
Kinderverhoor Je ouders gaan uit elkaar Als je ouders uit elkaar gaan is dat heel ingrijpend. Vaak verandert er nogal wat in je leven. Een rechter wil hierover met je praten tijdens een kinderverhoor.
Nadere informatieOver ALS spreken. Inhoud. Wat is ALS? 1. Waardoor wordt ALS veroorzaakt? 1. Wat doet ALS met een patiënt? 1. Hoe kan je jouw vriend(in) bijstaan?
Inhoud Over ALS spreken Wat is ALS? 1 Waardoor wordt ALS veroorzaakt? 1 Wat doet ALS met een patiënt? 1 Hoe kan je jouw vriend(in) bijstaan? 2 voor vrienden Wanneer de vader of moeder van je vriend(in)
Nadere informatieMovisie. Voor een duurzame positieve verandering. Preventie van eenzaamheid realistische plannen Jan Willem van de Maat
Movisie Voor een duurzame positieve verandering Preventie van eenzaamheid realistische plannen Jan Willem van de Maat Programma Wat is eenzaamheid en vereenzamen? Wat weten we uit onderzoek over wat werkt?
Nadere informatieeen dierbare verliezen
een dierbare verliezen een dierbare verliezen U heeft kort geleden iemand verloren. Dat kan heel verwarrend zijn. Vaak is het moeilijk te accepteren dat iemand er niet meer is. Soms is het verdriet of
Nadere informatie