Bankieren met de menselijke maat. Jaarverslag 2015

Transcriptie

1 Bankieren met de menselijke maat Jaarverslag 2015

2 SNS Bank N.V. Jaarverslag 2015 > Verslag van de Directie ONTWIKKELINGEN ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN Groei Nederlandse economie van rond de twee procent De Nederlandse economie bevindt zich op een bescheiden maar gestaag groeipad: in 2015 stijgt het bruto binnenlands product naar verwachting met 1,9 procent. Voor 2016 en 2017 verwacht het Centraal Planbureau in haar meeste recente raming (van maart 2016) groeipercentages in dezelfde orde van grootte: 1,8 procent en 2,0 procent respectievelijk. Hiermee ligt de groei van de Nederlandse economie iets boven het gemiddelde van de eurozone. Alle bestedingscategorieën dragen bij aan de groei maar in 2015 en 2016 zijn de binnenlandse bestedingen in toenemende mate de dragers. De particuliere consumptie neemt toe dankzij stijgende reële lonen, de toenemende werkgelegenheid en, met name in 2016, een lastenverlagingspakket van de overheid. Bedrijfsinvesteringen, in 2015 met name de investeringen in woningen, dragen eveneens positief bij aan de groei. De uitvoer blijft een bron van economische groei maar het relatieve belang neemt af. Hier liggen ook de grootste onzekerheden voor de ramingen. Volatiliteit op grondstoffen- en financiële markten, onzekerheden rond de groei in landen als China en Rusland, rond het internationale monetaire beleid, en de effecten van een mogelijke Brexit zijn voorbeelden van neerwaartse risico s voor de economische groei. Bruto Binnenlands product (Mutatie t.o.v. zelfde periode vorig jaar in %) Particuliere consumptie (Mutatie t.o.v. zelfde periode vorig jaar in %) 4,0 4,0 2,0 2,0 0,0 0,0-2,0-2,0-4,0

3 34 SNS Bank N.V. Jaarverslag 2015 > Verslag van de Directie Werkloosheid (Inter. definitie seizoensgecorrigeerd in %) Inflatie (Consumentenprijzen) 10,0 4 7,5 3 5,0 2 2,5 1 0,0 0 Vooralsnog is echter de verwachting dat de Nederlands economie het groeipad van rond de 2 procent kan vasthouden. Dit is voldoende om een verdere daling van de werkloosheid te bewerkstelligen. In 2015 daalde deze tot 6,9 procent van de beroepsbevolking, voor 2016 verwacht het Centraal Planbureau een daling tot 6,5 procent. De inflatie, 0,2 procent in 2015, blijft in 2016 laag (0,3 procent) dankzij gedaalde olie- en invoerprijzen en kan daarna weer iets oplopen. De macro-economische ontwikkelingen in 2015 en de verwachtingen voor de komende jaren zijn voor SNS Bank positief te duiden. De verhoogde economische activiteit kan immers leiden tot een verdere toename van het aantal transacties op het gebied van hypotheken, een verdere stijging van woningprijzen en een daling van betalingsachterstanden. Lange renteniveaus dalen verder Het ruime monetaire beleid van de ECB, in combinatie met een blijvend lage inflatie, vertaalde zich in 2015 in een verdere daling van Europese renteniveaus. In april 2015 bereikte de Duitse lange rente nieuwe laagterecords en werd zelfs even negatief; de 10-jaars rente op Nederlandse staatobligaties daalde tot 0,1 procent. Vervolgens stegen de lange rentes weer als gevolg van een tegenvallend inflatie-maandcijfer in een illiquide markt. Eind 2015 bedroeg de 10-jaars rente op Nederlandse Staatsobligaties 0,4 procent, per saldo een lichte daling ten opzichte van eind In het eerste kwartaal van 2016 zijn de lange rentes verder gedaald en eind februari was zowel in Duitsland als in Nederland de 10-jaars rente negatief. Hypotheek- en spaarrentes zijn in 2015 en de eerste maanden van 2016 eveneens gedaald. Het voortdurende lage renteklimaat zet naar verwachting de rentemarge van SNS Bank in 2016 onder druk. Gezien de ruimgeldpolitiek van de ECB en de gematigde economische groei verwachten we dat de lange rente voorlopig laag zal blijven. Onzekerheden op internationaal gebied, politiek en economisch, kunnen echter voor volatiliteit zorgen.

4 SNS Bank N.V. Jaarverslag 2015 > Verslag van de Directie jaars rente Nederlandse Staatsobligaties (in %) 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0 1ste kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal Bron: Bloomberg Groei woningmarkt en verschuivingen binnen nieuwe hypotheekproductie Na een voorzichtig herstel in 2014, liet de Nederlandse woningmarkt in 2015 een verdere verbetering zien. De huizenprijzen stegen met 2,8 procent (2014: +0,9 procent) en het aantal verkochte woningen was 16 procent hoger vergeleken met het jaar ervoor (2014: +39 procent). Deze groei werd ondersteund door een dalende werkloosheid en een lagere (hypotheek)rente. Het aantal verkochte huizen komt weer in de buurt van het niveau van de jaren voor Aantal verkochte woningen Gemiddelde verkoopprijs (in euro's) Voorzichtig herstel hypotheek- en woningmarkt Het herstel van de huizenmarkt en de lagere (hypotheek)rentes hadden een positief effect op de markt voor nieuwe hypotheekproductie. Deze steeg van 49 miljard in 2014 naar 62 miljard (+28 procent), ondanks een aantal dempende factoren. Zo pasten Nederlandse banken in 2015 een lagere kostenbatenverhouding toe voor nieuwe hypotheken (hoeveel procent van het inkomen maximaal aan hypotheeklasten mag worden besteed). De maximale Loan-to-Value (LtV) voor hypotheken daalde met een procentpunt tot 103 procent (inclusief 2 procent overdrachtsbelasting). De LtV zal verder dalen, met een procentpunt per jaar tot 100 procent in Verder is per 1 juli 2015 het maximale NHG-bedrag verlaagd van naar en zal deze in

5 36 SNS Bank N.V. Jaarverslag 2015 > Verslag van de Directie 2016 verder dalen tot Als gevolg daarvan daalde het aandeel NHGhypotheken in de nieuwe hypotheekproductie van ongeveer 60 procent in 2013 tot ongeveer 40 procent in Binnen de nieuwe hypotheekproductie groeide het aandeel hypotheken met een lange rentevaste periode (meer dan 10 jaar) van circa 10 procent in de jaren voor 2014 tot circa 50 procent, wat te danken was aan het lage renteklimaat. Verzekeraars en pensioenfondsen spelen een steeds grotere rol in het verstrekken van hypotheken en de toegenomen concurrentie van deze partijen is met name in het lange rentevaste segment zichtbaar. Beide ontwikkelingen zullen zich naar verwachting voortzetten. Ondanks de sterke toename van de nieuwe hypotheekproductie steeg de totale Nederlandse hypotheekmarkt in 2015 slechts fractioneel, van 634 miljard naar 637 miljard. Het lage renteklimaat en een toename van het aantal verhuizingen leidden namelijk tot een hoger aflossingsniveau op de hypotheekmarkt. Fractionele stijging Nederlandse spaartegoeden Net als in 2015 groeide de Nederlandse particuliere spaarmarkt met minder dan 2 procent. Eind 2015 stond er 336 miljard op binnenlandse spaarrekeningen, een toename van 1,3 procent. De toename van spaartegoeden stond in contrast tot de gestage daling van spaarrentes. De gemiddelde rente op vrij opneembare deposito s daalde van 1,2 procent begin 2015 tot 0,85 procent aan het eind van het jaar. Totaal spaartegoeden (In miljoenen euro's) Gemiddelde spaarrente (opzegtermijn < 3 maanden) % ,5% % ,5% ONTWIKKELINGEN IN DE SECTOR Fintech De opmars van fintech heeft het afgelopen jaar doorgezet. Fintech staat voor technologische gedreven innovaties in financiële diensten. Investeringen in bedrijven uit de fintech-sector verdrievoudigden in 2014 tot een totaal bedrag van ruim 11 miljard, waarbij het meeste geld in start-ups werd gestoken ('The Future of Fintech and Banking: Digitally disrupted or reimagined' van adviesbureau Accenture). Een bekend Nederlands fintech-bedrijf is Adyen. Afgelopen jaar zijn er veel nieuwe fintech startups in Nederland bijgekomen: voorbeelden zijn Bunq (groepsbetalen), Lendex (crowdlending) en Holland Fintech (netwerkclub voor banken, investeerders en start-

6 SNS Bank N.V. Jaarverslag 2015 > Verslag van de Directie 37 ups). Een groot deel van deze start-ups wil graag samenwerken met banken en andere financiële spelers. Ook SNS Bank is actief met partijen in gesprek. Een van de technologieën die afgelopen jaar veel interesse heeft gekregen is blockchain. De blockchaintechnologie is de basis waarop diverse cryptocurrencies zijn gebouwd, zoals bitcoin. Blockchain zorgt ervoor dat de essentiële functies van de ''vertrouwde derde partij'', nu nog de bank, volledig zijn geautomatiseerd via internet. Met blockchaintechnologie worden transacties zonder de tussenkomst van een bank mogelijk. Door "slimme contracten" te maken, is de vertrouwde derde partij ook niet meer noodzakelijk. De grote Nederlandse banken, waaronder SNS Bank, zijn inmiddels aan het experimenteren met blockchaintechnologie. MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN Toenemende aandacht voor klimaatverandering Het jaar 2015 stond in het teken van de duurzaamheid, voornamelijk vanwege de klimaattop in Parijs in november en december. Regeringsleiders hebben afgesproken de temperatuurstijging in de 21ste eeuw te beperken tot maximaal 2 graden Celsius. Ook in de markt wordt duurzaamheid steeds meer een thema dat financiële prikkels biedt. Uit onderzoek van TIAS VastgoedLAB bleek ook in 2015 weer dat de energiezuinigheid van belang is voor de woningprijs. De verhoogde aandacht voor klimaatverandering en de daaruit voortvloeiende maatregelen kunnen leiden tot toenemende vraag naar en aanbod van duurzame financieringsproducten, zoals green bonds en duurzame energieprojecten. Transparantie over de CO 2 -uitstoot van investeringen biedt banken aanzienlijke kansen een koploperrol in te nemen. Er zijn echter ook risico s, bijvoorbeeld als de financiële instelling niet aan stakeholderverwachtingen kan voldoen of als er sprake is van onvoorziene gebeurtenissen op de markt voor duurzame energie. Consument baas over eigen data SNS Bank heeft als uitgangspunt dat data het bezit zijn van de klant en niet van de bank. We merken dat er sprake is van een groeiend wantrouwen tegenover het almaar toenemende verzamelen van data. De consument lijkt zich meer en meer bewust te worden van de waarde van zijn of haar persoonlijke gegevens. We zien in de maatschappij verschillende ontwikkelingen in de verzameling en het gebruik van data. De voortgaande digitalisering resulteert in een enorme groei aan gegevens. Met 'The Internet of Things' ontstaat een netwerk van online sensoren in producten waardoor een versnelling voor big data ontstaat. Het verzamelen van data en het gebruik ervan in slimme toepassingen worden steeds gemakkelijker. In 2015 ben ik vanuit de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO) betrokken geweest bij het Platform Carbon Accounting Financial Institutions (PCAF) en heb ik onder meer samen met SNS Bank een presentatie gehouden tijdens de klimaattop in Parijs over dit platform en de ambitie om te gaan sturen op de CO 2 -uitstoot van de investeringen van de bank. Met haar 100% klimaatneutraal ambitie en haar betrokkenheid bij externe initiatieven zoals PCAF en CoP FiNC is SNS Bank zeker al goed op weg. Toch zie ik ook zaken die nog beter kunnen, zoals het sluiten van onverwachte coalities en de implementatie van het duurzaamheidsbeleid richting de klant. Daar is nog een grote slag te slaan. Caroline van Leenders, RVO Lees op onze site het volledige verslag. Internet of Things Niet alleen mensen zijn online, ook dingen. Denk aan apparaten die hun omgeving monitoren, statussen doorgeven, instructies ontvangen en zelf actie kunnen ondernemen op basis van de informatie die ze ontvangen. Ze vormen samen een groot netwerk, oftewel het 'internet der dingen'. De verwachting is dat consumenten in de toekomst zullen gaan 'shoppen' met hun profielen en de gegevens over hun levensstijl en voorkeuren zelf te gelde maken. We lijken daarmee op weg naar een 'bidconomy' waarin consumenten hun behoefte en wensen vermarkten en bedrijven hierop bieden. Banken kunnen hierin mogelijk een faciliterende rol spelen. Ook wij kijken naar de mogelijkheden, onder meer via ons op te richten Technologie Centrum dat gaat investeren in concepten als 'Identity as an asset', 'Blockchain' en 'Open Banking'.

7 38 SNS Bank N.V. Jaarverslag 2015 > Verslag van de Directie Vertrouwen consument in financiële sector blijft laag Nederlandse consumenten hebben weinig vertrouwen in de sector maar relatief veel vertrouwen in hun eigen bank. Dat bleek uit de eerste Vertrouwensmonitor Banken die de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) in 2015 publiceerde. Ze geven de sector als geheel gemiddeld een 2,8 op een schaal van 1 tot 5. Het vertrouwen in de eigen bank krijgt een 3,2. ASN Bank en RegioBank scoorden met respectievelijk een 3,9 en 3,7 duidelijk beter dan de grote banken. SNS scoorde met een 3,2 gemiddeld. Meer informatie hierover vindt u in paragraaf 5.2.

8 SNS Bank N.V. Jaarverslag 2015 > Verslag van de Directie ONTWIKKELINGEN WET- EN REGELGEVING De wet- en regelgeving voor zowel prudentiële regels als voor onze producten en diensten blijft zich voortdurend ontwikkelen. Ook in 2015 hadden we hiermee te maken. Wet- en regelgeving Het complex van wet- en regelgeving dat van toepassing is op SNS Bank heeft drie aandachtsgebieden: klantbelang centraal, solide bank en solide sector. KLANTBELANG CENTRAAL Op het gebied van Klantbelang Centraal is een grote hoeveelheid wet- en regelgeving in ontwikkeling. Deze wet- en regelgeving wordt veelal vanuit Europa geïnitieerd en zal de komende jaren in werking treden. De Europese richtlijnen beogen de interne markten goed te laten functioneren en zijn gericht op een hoog niveau van consumentenbescherming. Te denken valt aan regels voor: 1. Een meer algemene en uniforme wijze van informatieverstrekking (inclusief kosten) om zo de vergelijkbaarheid van diensten en producten te verbeteren; 2. gedragsregels en vakbekwaamheidseisen; 3. een meer proactief handelen in de dienstverlening naar klanten; 4. het vereenvoudigen van het wisselen van diensten en producten door klanten. Het doel is dat het consumentenvertrouwen in de bankendienstverlening wordt hersteld. Op het terrein van gedragsregels en dienstverlening aan de klanten heeft SNS Bank daarbij al voortgang gemaakt. SNS Bank volgt de ontwikkelingen en voert voorbereidende werkzaamheden uit om de wet- en regelgeving de komende jaren in te kunnen voeren. DGS Het nationale Depositiegarantiestelsel (DGS) is aangepast als gevolg van de gewijzigde Europese DGS-richtlijn. Daardoor is onder meer de wijze waarop banken bijdragen aan het DGS-fonds gewijzigd. Tot op heden moesten de banken achteraf bijdragen in de betalingen aan de daarvoor in aanmerking komende rekeninghouders. Onder de gewijzigde richtlijn is er sprake van een vooraf gefinancierd depositogarantiestelsel (DGS). Banken gaan in het nieuwe DGS op kwartaalbasis premies afdragen aan een nieuw depositogarantiefonds (DGF). De doelomvang van het fonds is gelijk aan 0,8 procent van het totaal aan gegarandeerde deposito's van de banken gezamenlijk, een omvang die in 2024 moet zijn bereikt. SOLIDE BANK CRD IV Capital Requirements Directive IV (CRD IV) is een Europese richtlijn voor de implementatie van in 2011 gepubliceerde Basel III-regelgeving. De richtlijn is in 2014 geïmplementeerd in de Wet op het financieel toezicht. CRD IV is aangevuld met de Capital Requirements Regulation (CRR). De richtlijn en verordening zien specifiek op het toezicht op het kapitaal en de liquiditeit van banken en beleggingsondernemingen. De CRD IV en CRR regelgeving hebben een significante impact op SNS Bank en samen vormen zij het prudentieel raamwerk voor SNS Bank. Payment Services Directive 2 Mortgage Credit Directive Depositogarantiestelsel Payment Account Directive MiFID 2 Regulation on Packaged Retail and Insurance-based Investment Products (PRIIPs) Privacy CRR/CRD IV IFRS PERDARR FATCA Klantbelang centraal Solide bank Solide sector BRRD MREL TLAC Bail-in SRM Resolutieheffing Sinds 2014 is de aandacht voor niet-risicogewogen kapitaalratio s toegenomen. Binnen CRD IV is hiervoor de leverage ratio ontwikkeld. Daarnaast heeft het Basel Comité consultaties geïnitieerd op het gebied van krediet-, markt- en operationeel risico.