Plaatsbepaling. Oorzaken van hersenletsel. Indeling gevolgen. Gevolgen van hersenletsel. Gevolgen van hersenletsel

Transcriptie

1 Probleemgedrag bij niet aangeboren hersenletsel Plaatsbepaling Matser: Aantal patiënten met traumatisch hersenletsel is drie maal zo hoog als het aantal mensen met schizofrenie, bipolaire stoornissen en paniekaanvallen te samen Prismant: jaarlijks patiënten A.Nouws Druten De oorzaak van NAH is niet altijd spectaculair Misdiagnostiek: pschygologiseren Oorzaken van hersenletsel schedeltrauma: traumatisch hersenletsel cerebrovasculaire accidenten (herseninfarcten/bloedingen) cerebrale hypoxie (hartstilstand, bijnaverdrinking) cerebrale infecties (herpes simplex encephalitis, neurolues) intoxicaties Indeling gevolgen Basissymptomen direct indirect Aanpassingssymptomen adaptief maladaptief Gevolgen van hersenletsel Cognitieve stoornissen executieve functiestoornissen (problemen met planning en organisatie, inzicht) geheugenstoornissen andere cognitieve functiestoornissen (taalstoornissen, visuospatiële stoornissen, stoornissen van gnosis en praxis) Gevolgen van hersenletsel Gedragsverandering stoornissen in aandrift, arousal en motivatie stoornissen in inhibitie en regulatie Veranderd bewust-zijn en zelfbeeld verlaagd bewustzijn veranderingen van het zelfbeeld veranderingen van het sociale zelf 1

2 Gedragsverandering moeheid en afgenomen belastbaarheid traagheid en concentratiezwakte initiatiefverlies en apathie ongestructureerd chaotisch gedrag Gedragsverandering dwangmatigheid en rigiditeit herhalingsgedrag snel geprikkeld, agressief soms ontremd sexueel gedrag catastrofereacties Veranderd bewust-zijn Onderscheid maken tussen: Gedrag dat begrepen moet worden als compensatiepoging Gedrag dat destructief en disfunctioneel is voor de patiënt Vraagt veel vakkennis, tact en geduld q verlaagd bewustzijn: acute fase q veranderd zelf-bewustzijn: wezensverandering: pt herkennen zich na het ongeval soms niet meer terug, letterlijk en figuurlijk verminderd inzicht in de eigen mogelijkheden en beperkingen geen ziektebesef of ziekte-inzicht. Veranderd bewust-zijn q Op een derde niveau kan men onder bewust-zijn verstaan: zich bewust zijn van ongeschreven sociale wetten en zich realiseren dat andere mensen andere wensen en verwachtingen hebben. Men zou hier ook kunnen spreken van het sociale zelf. Conclusie:geen ziekte q In principe gaat het hier om een vorm van blijvende invaliditeit, en niet om een ziekte waarvoor een effectieve behandeling bestaat. q Verbetering is alleen te verwachten via aanpassings- en compensatiestrategieën 2

3 Oliver Sacks De laatste hippie Een ziekte is nooit alleen maar een verlies of een overmaat. Er bestaat altijd een reactie van de kant van het getroffen organisme of individu om de eigen identiteit te herstellen, te vervangen, aan te vullen en te bewaren, op welke manier dan ook. Dit is een heel persoonlijk gebeuren M. Parkinson De positie van de tweede in rang 3

4 Let op! Een kwestie van hard werken Veranderingen kunnen direct het gevolg zijn van de ziekte maar zijn mogelijk ook (deels) te verklaren als een aanpassingsstrategie ter compensatie van de beperkingen Symptomen wil men begrijpen of terugdringen Aanpassingsstrategieën willen we stimuleren en optimaliseren Het paradigma van het normale brein Blinde vlekken Niets is vanzelfsprekend Met woorden bereik je niet iedereen Besluiten nemen en kiezen is niet zo gewoon Vergeten is iets anders als vergeten te herinneren Klopt dat wel: als je iets echt wilt dan gebeurt het ook? Niets is vanzelfsprekend Afnemende Daadkracht Zelfcontrole is niet altijd vanzelfsprekend Inzicht kan op vele manieren verstoord zijn 4

5 Aandachtspunten bij het contact Voortdurende dreiging van falen Gedoemd tot afwachten en lijdzaamheid Neiging tot controle, egocentriciteit en dwangmatigheid Geen reserves daardoor altijd op scherp Er is al gauw te veel spanning Een neiging tot vermijden of afweren Uitgangspunten voor contact en behandeling Werkzame relatie kan alleen ontstaan als: Wij bij hen invoegen omdat we weet hebben van beperkingen Wij ons gespreks- en denktempo aanpassen We niet louter op zoek naar mankementen maar naar de aanpassing en zelfbeleving (geen geprecodeerde DSM blik) Soms kunnen we helpen: Bij de aanpassing: acceptatie bevorderen, hulpmiddelen aanreiken of strategieën Helpen met zelven(bewust-zijn) met elkaar de organische vertekening bespreken. Hoe werken die hersens nu en wat heeft dat voor gevolgen? Ga niet te vroeg oefenen,vragen, adviseren. Maar begin altijd met het onderzoeken van de beleving. Daar moet je bij aansluiten. Vaak zijn patiënten met hersenletsel zelf niet of niet goed meer in staat om een zelf(beeld) te creëren uit dat wat ze ervaren. En dat leidt dan weer tot non aanpassing. Behandeling De kern van de behandeling wordt dan gevormd door samen met de patiënt de nieuwe zijnswijze(organische vertekening) van de patiënt te verkennen. Dat is echt een soort van gemeenschappelijke reis waar je als hulpverlener voorbereid onvoorbereid moet instappen. 5

6 Aanbevelingen Minder testen, meer ontmoeten Anders testen, meer uitleggen Minder classificeren, meer syndromale beschrijving Nooit louter substraat- of testonderzoek Eerst onderzoek van het zelf Dan de geest (functies) Dan het substraat Dan het advies Probleemgedrag bij niet aangeboren hersenletsel A.Nouws Druten 6