Inspiratiesessie culturele veld ECI Cultuurfabriek Roermond 30 januari Onderwerp: Interactieve discussie onderwijs vs.
|
|
- Fedde de Kooker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Inspiratiesessie culturele veld ECI Cultuurfabriek Roermond 30 januari 2016 Onderwerp: Interactieve discussie onderwijs vs. culturele veld Met deze inspiratiesessie wil de kerngroep van DOOR! culturele instellingen en verenigingen die geïnteresseerd zijn in een duurzame relatie met het primair en voortgezet onderwijs informeren, inspireren en ondersteunen bij hun zoektocht om 'meer muziek in de klas in Limburg' te realiseren. In de zaal zitten afgevaardigden van muziekverenigingen, kunstencentra en muziekscholen en vertegenwoordigers uit de popsector. Panelleden van links naar rechts: - Jan Rademakers; directeur Conservatorium, Maastricht - Ine Simons; directeur basisschool De Hovenier, Montfort - Vivian Knols; docent muziek, de Nieuwste Pabo, Sittard - John Hausmans; lid centrale directie Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO), Weert; Voorzitter harmonie in Echt - Lucille Keursten; directeur basisschool De Merwijck, Kessel Gespreksleider Joery Wilbers, directeur ECI Cultuurfabriek
2 Opening Nadat het panel zich heeft voorgesteld opent Joery Wilbers de discussie. Joery Wilbers: Wie heeft er al ervaring met projecten binnen de school? Er worden verschillende voorbeelden besproken en daarbij wordt telkens de vraag gesteld of het initiatief bij de school lag of bij de culturele instelling. Als eerste voorbeeld wordt het educatief programma van philharmonie zuidnederland genoemd door Adeline van Campen educatief medewerker van deze organisatie: De school wil graag het creatief vermogen van kinderen ontwikkelen via muziek en legt de vraag neer bij philharmonie zuidnederland. Er vindt een voorgesprek plaats, de musici gaan vervolgens naar de school en gaan met de kinderen in de klas aan het werk. In de workshop vertellen de musici hoe het in een orkest werkt. Welke regels gelden daar? Hoe gaan de orkestleden met elkaar om? Op die manier gaat het in de workshop niet alleen om muziek maken, maar ook om de ontwikkeling van sociale competenties. Mannenkoor St. Remigius uit Klimmen voert sinds een paar jaar het kerstverhaal op samen met de kinderen van de basisscholen in Klimmen en Ransdaal. Twee leden van de vereniging zijn naar de school toe gegaan. De school was enthousiast en gaf direct carte blanche. Ga maar wat doen, dan zien we wel waar het schip strandt. Na dit kerstproject kreeg de vereniging ook de gelegenheid om een bokkenrijder festival te organiseren. Dit jaar bestaat het mannenkoor zestig jaar en zijn er plannen voor een speciaal folklorespektakel. Hiervoor werken de kinderen en hun papa s samen met het mannenkoor, de harmonie en de schutterij. Joery Wilbers vraagt hoe de rol was van de docenten. De docenten hadden nog geen actieve rol maar dat zou wel gewenst zijn. Sinds 4 jaar werkt Muziekverenging Concordia uit Meterik projectmatig met scholen, eerst tijdens schooltijd en later als naschoolse activiteit. Dit jaar mogen ze voor t eerst weer gastlessen geven in groep 3 en 4 onder schooltijd. Drie professionals zullen gastlessen geven in groep 4 en 5. Dit schooljaar is fanfare Sint Jan uit Sittard begonnen met muzieklessen op scholen. Het was een aanbod vanuit de vereniging, en ze werden warm ontvangen op de scholen. De vereniging heeft hiervoor een vakdocent aangetrokken met een onderwijsakte. Nu is er een muziekles op twee scholen en het gaat om een half uur per week onder schooltijd. Ze kregen
3 een subsidie van 2000,- van de LBM en een opstartsubsidie van de gemeente Sittard. De vereniging heeft zelf ook geld bijgelegd. De Koninklijke Harmonie Roermond heeft het initiatief genomen om samen te werken met scholen. Het gaat om projecten met blaasinstrumenten op basisschool de Brink en Vincent van Gogh (90% allochtone kinderen). Op basisschool De Kasteeltuin vinden deze blazerslessen plaats na schooltijd. Het loopt heel goed. Omdat Harry Wolters, de dirigent van de harmonie zelf uit het onderwijs komt, waren de contacten met de scholen snel gelegd. Hij is ook lid van de werkgroep muziek in gemeente Roerdalen. Een vertegenwoordiger van fanfare St.Cecilia vertelt dat de school open stond voor samenwerking, maar het moest wel allemaal passen binnen de vooropgestelde planning van de school. De muziekvereniging wilde de kinderen enthousiast maken voor muziek. Ze hoopten dat de kinderen daarna ook de opleiding binnen de muziekvereniging zouden willen volgen. Ine Simons, directeur basisschool De Hovenier Montfort: elk jaar kwamen de muziekverenigingen naar onze school met de vraag of ze een uurtje konden komen voorspelen. De verenigingen wilden zo nieuwe leden werven. Ine Simons heeft toen alle verenigingen uitgenodigd en ze naar hun visie op muziekonderwijs gevraagd. Respect hebben voor elkaar en samen bezig zijn, dat was voor alle verenigingen het belangrijkste. Ine is toen gaan onderzoeken hoe ze met externe partijen ervoor kon zorgen dat er weer structureel muziekles in de school kwam. Het eerste jaar heeft ze op haar school 2000,- geïnvesteerd voor muziekonderwijs. Hiermee kon ze vijf lessen geven aan de hele school. Haar doel was om alle kinderen, van groep 1 t/m 8, mee te laten doen. Vanaf het begin heeft ze gewerkt met een vakleerkracht muziek. Na twee jaar heeft de gemeente geld beschikbaar gesteld en toen ging het project lopen. Ook verplichtte ze de leerkrachten van de school om actief deel te nemen aan de muzieklessen. Inmiddels zijn er wekelijks muzieklessen voor alle kinderen in alle klassen en is muziekonderwijs ingevoerd op alle scholen van gemeente Roerdalen (6 scholen). Er is veel overleg geweest met de muziekverenigingen. De vraag was hoe ze het team enthousiast konden krijgen. Er werd afgesproken dat de leerkracht actief moest meedoen tijdens de muziekles en dat de leerkracht zelf ook een stukje van de muziekles ging geven. De leerkracht werd daarbij gecoacht door de muziekdocent. Als je nu door de school loopt hoor je muziek. Muziek zit nu in elk moment van de dag. Kinderen leren op een speelse manier noten lezen en ze maken kennis met alle muziekinstrumenten. Ze zijn kort geleden gestart met een blazersklas. Joery Wilbers: hoe is die relatie met de verenigingen tot stand is gekomen. Het succes is namelijk mede te danken aan een goede samenwerking met alle muziekverenigingen. Ine Simons had vaak al een jaarplanning klaar, terwijl de verenigingen kwamen binnen vallen wanneer het hen uitkwam. Toen is ze met de verenigingen om de tafel gaan zitten en heeft ze elke vereniging om een visie gevraagd. Van daaruit zijn ze gaan werken. Het was fijn om te merken dat de verenigingen niet alleen maar nieuwe leden wilden binnenhalen, maar dat ze hun passie voor muziek wilden overdragen.
4 Het budget was niet toereikend. Ze heeft meteen meegedaan met DOOR! Ze vindt het fijn dat ze het op deze manier voor elkaar heeft gekregen. Nu is er ook contact gelegd met het vervolgonderwijs (Lyceum Schöndeln) en gaan ze proberen om de lijn door te zetten. Vraag vanuit de zaal: Wat zou er gebeuren als de subsidie voor het project in Montfort weg zou vallen? Ine Simons heeft zich dat ook wel eens afgevraagd. In Montfort zijn ze bezig om het team te scholen op de werkvloer. De leerlingen krijgen twee muzieklessen in de week. De muziekdocent geeft de ene les, de leerkracht de andere les. Als de leerkracht de muziekles geeft wordt hij gecoacht door de muziekdocent. Zo kunnen ze de lessen ook bij het wegvallen van de subsidie op een redelijk niveau voortzetten. Lucille Keursten, directeur basisschool De Merwijck, Kessel, vertelt hoe op haar school muziekonderwijs wordt gegeven. Haar school werkt vanuit de vraag van de kinderen. Ze werken veel in thema s, Elke keer wordt gekeken welk rol muziek daarin kan spelen, als voorbeeld noemt ze het thema Amerika. Kinderen wilden bijvoorbeeld weten welke soorten muziek er in Amerika zijn ontstaan. Deze vraag legt ze dan neer bij Cultuurpad, de organisatie waar ze mee samenwerkt op het gebied van cultuureducatie. Cultuurpad gaat dan voor de school op zoek naar experts die hier een invulling aan kunnen geven. Het resultaat was dat er een popgroep kwam spelen. De muzikanten hebben de kinderen laten horen en ervaren welke soorten muziek er uit Amerika afkomstig zijn. De kinderen hebben het er nu nog over. Joery Wilbers: gaat de school zelf ook op zoek naar partners? Tip van Lucille Keursten laat de muziekverenigingen weten welke thema s er aan bod komen. Als de vereniging aangeeft dat ze een rol kunnen spelen binnen dat thema dan zijn ze van harte welkom. Verder verloopt de invulling van het cultureel programma via Cultuurpad. Vraag uit de zaal: Is er op uw school ook een doorlopende leerlijn algemene muziekeducatie? Bijvoorbeeld bewegen op muziek en het zingen van muziek? Antwoord Lucille: Op De Merwijck komen alle aspecten van muziek terug in de muzieklessen. Vraag uit de zaal: Leren de kinderen ook noten lezen? Antwoord Lucille: Noten lezen is geen doel op zichzelf. Als de vraag er vanuit de kinderen niet is dan wordt dat niet gedoceerd. Er worden workshops aangeboden waarin de kinderen een instrument leren bespelen. Vivian Knols docent muziek, de Nieuwste Pabo, geeft aan dat het wel belangrijk is dat kinderen weten wat er allemaal mogelijk is. Hoe kunnen ze anders zelf keuzes maken en ontdekken waar ze goed in zijn? De spreker uit de zaal stelt voor dat het goed zou zijn om algemene muziekeducatie te combineren met projectonderwijs. Daarmee krijgen de kinderen een bredere vorm van muziekonderwijs aangeboden.
5 Vivian Knols geeft in reactie hierop aan dat er voor het basisonderwijs drie kerndoelen* zijn geformuleerd waarvan er twee relevant zijn met betrekking tot muziek. Noten leren wordt daar niet in genoemd, maar kinderen zouden daar wel kennis mee kunnen maken. Vivian geeft vervolgens aan dat het heel belangrijk is om de belevingswereld van kinderen niet uit het oog te verliezen. *Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, muziek taal spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en te communiceren. En beweging *Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. Deze zijn te vinden op Voorheen waren de kerndoelen muziek heel specifiek uitgewerkt. Het was veel te vakgericht. Nu is dat veel breder omschreven met als risico dat scholen zeggen we doen wel iets met muziek. Opmerking vanuit de zaal: Spreker, werkzaam als intermediair tussen onderwijs en muziekdocenten voor Artamuse in de Westelijke Mijnstreek, heeft gemerkt dat er vaak verwarring is over de term doorlopende leerlijn (groep 1 t/m 18 jaar). Collega-muziekdocenten verstaan iets anders onder het begrip dan mensen uit het onderwijs. Voor Vivian Knols betekent de doorlopende leerlijn ergens starten en op een constructieve manier werken naar een einddoel. De route die je bewandelt kan divers zijn. John Hausmans lid centrale directie Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs (LVO), Weert: de school wordt op de resultaten afgerekend. Reken- en taalonderwijs is belangrijk, daar wordt door de scholen de nadruk op gelegd. In het onlangs gepresenteerde advies van Commissie Schnabel Onderwijs 2032 zie je de accenten verschuiven naar andere vakken, zoals muziek. SLO, nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling, heeft leerlijnen uitgewerkt voor alle kunstvakken. De vraag is waarom die leerlijn voor muziek niet zo goed uit de verf komt. Hier ligt een taak voor de opleiders. Jan Rademakers directeur Conservatorium, Maastricht: uit de genoemde voorbeelden blijkt dat elke school het muziekonderwijs anders inricht. De Merwijck pakt de muziekles bijvoorbeeld projectmatig aan, terwijl een andere school muziek op eenzelfde manier benadert als taal en rekenen. Als je een aanbod hebt voor de scholen dan is het moeilijk om te anticiperen op de diversiteit van aanpak van de scholen. Het is ook voor de opleiders heel moeilijk om daar op in te spelen. Het Conservatorium probeert dat te doen door scholing op verschillende niveaus aan te bieden. In september 2016 start het Conservatorium Maastricht in samenwerking met de Nieuwste Pabo het Expertisecentrum Muziekeducatie Primair Onderwijs om aandacht te geven aan specifieke vragen uit het basisonderwijs( EMPO). - Het opleiden van vakleerkrachten die muziekonderwijs geven.
6 - Het opleiden van de vakleerkracht om het team op de basisschool te coachen. - Ze helpen de leerkrachten uit het basisonderwijs die het moeilijk vinden om muziekonderwijs te geven. Verder moeten wij ons afvragen waarom muziek zo belangrijk is? Van muziek word je slim, maar er is ook een maatschappelijk en sociaal aspect. Mensen worden er meer mens van. Deze elementen bepalen hoe je het muziekonderwijs wil inrichten. Daar moet je met elkaar over praten en dan kan je je vraag en aanbod beter op elkaar afstemmen. Reactie uit de zaal: Vakken als handvaardigheid, gymnastiek en muziek zijn stiefkindjes geworden. Juist in deze vakken kan een kind zijn expressie en emoties kwijt. Opmerking vanuit de zaal: De spreker is naar de inspiratiesessie gekomen als bestuurslid van een muziekvereniging, maar ze is ook leerkracht van beroep. Ze vindt het belangrijk dat de school zelf ook een goede visie heeft op muziekonderwijs. Als de directeuren en leerkrachten zelf affiniteit hebben met muziek dan kunnen ze het ook overbrengen op anderen. Ze heeft zelf ervaren dat leerkrachten toch vaak nog denken mijn drie kwartier is gevuld ik kan lekker nakijken. Tip uit de zaal: het Concertgebouworkest heeft lesmateriaal beschikbaar gesteld waar docenten heel makkelijk mee kunnen werken. Vraag uit de zaal: U leidt leraren op bij de Pabo. Geldt dat ook voor leraren die al werken? Zijn er ook bijscholingscursussen? Jan Rademakers: het Conservatorium leidt op tot docent muziek en tot uitvoerend musicus. De uitvoerende musici kunnen na hun studie een tweejarige opleiding volgen (DMI, docent muziek intensief). Deze opleiding leidt op tot bevoegd docent muziek voor het gehele (onderwijs) werkveld. Daarnaast is het mogelijk om bijscholing te volgen als je al in het werkveld werkzaam bent. Vivian Knols legt uit wat de mogelijkheden zijn binnen de Nieuwste Pabo. De Pabo biedt maatwerk voor groepsleerkrachten die zich verder willen profileren of specialiseren in het vak muziek. Vooraf wordt gekeken waar de behoefte ligt.
7 Vraag uit de zaal: De vereniging moet vaak de leerkrachten sturen en handvatten geven. Is het mogelijk om bijvoorbeeld een zesweekse cursus te volgen? Ine Simons doet met het team ook aan muziekscholing. De muziekdocent geeft niet alleen les aan de kinderen, maar geeft ook scholing aan de leerkrachten. Vivian Knols: de zesweekse cursus is mogelijk, maar die wordt dan op maat gemaakt op basis van de vraag. Er komen vaker dit soort vragen binnen bij de Nieuwste Pabo. De docenten op de muziekschool zijn vaak goed in het werken in een kleine groep. De provincie vraagt om meer muziek met kinderen in de klas. Daarvoor is het van belang om te leren omgaan met grote groepen en de bijbehorende groepsdynamica. De Pabo kan hierin veel betekenen. Maar ook een goede trompettist uit de vereniging, die muziekles wil gaan geven in de klas, kan via de Pabo op ondersteuning rekenen. Vivian Knols merkt op dat er binnen haar opleiding meer aandacht is voor muziek. Er is bijvoorbeeld een koor uur ingevoerd voor de studenten. Niet elke student heeft de drive om iets met muziek te doen. Ze zoekt bij elke Pabo-student naar de juiste ingang om toch met muziek aan de slag te gaan. Dat kan zijn via luisteren, bewegen of met het instrument dat de student zelf bespeelt. Ook is ze in samenwerking met het conservatorium bezig met het oprichten van een Expertisecentrum Muziekeducatie Primair Onderwijs. Jan Rademakers directeur Conservatorium, Maastricht: uit de genoemde voorbeelden blijkt dat elke school het muziekonderwijs anders inricht. De Merwijck pakt de muziekles bijvoorbeeld projectmatig aan, terwijl een andere school muziek op eenzelfde manier benadert als taal en rekenen. Als je een aanbod hebt voor de scholen dan is het moeilijk om te anticiperen op de diversiteit van aanpak van de scholen. Het is ook voor de opleiders heel moeilijk om daar op in te spelen. Het Conservatorium probeert dat te doen door scholing op verschillende niveaus aan te bieden. Het conservatorium Maastricht leidt vakleerkrachten op voor het primair onderwijs en voortgezet onderwijs. In september 2016 start het Conservatorium Maastricht in samenwerking met de Nieuwste Pabo het Expertisecentrum Muziekeducatie Primair Onderwijs om aandacht te geven aan specifieke vragen uit het basisonderwijs( EMPO). Binnen dit expertisecentrum wordt aandacht besteed aan de specifieke vraag van een schoolteam. De school vraagt bijvoorbeeld om het team te coachen of een van de leerkrachten als coach op te leiden. Op die manier kan er op die school ook zonder subsidie aandacht blijven voor muziek. Wat biedt EMPO? Bijscholing van vakdocenten. Het opleiden van vakleerkrachten die muziekonderwijs geven. Het opleiden van de vakleerkracht om een team op de basisschool te coachen. Coaching van groepsleerkrachten. Verder moeten wij ons de vraag stellen waarom muziek zo belangrijk is? Van muziek word je slim, maar er is ook een maatschappelijk en sociaal aspect. Mensen worden er meer mens
8 van. Deze elementen bepalen hoe je het muziekonderwijs wil inrichten. Daar moet je met elkaar over praten en dan kan je je vraag en aanbod beter op elkaar afstemmen. Vraag uit de zaal: Muziek maken maakt slim is een fantastisch argument om iedereen over de streep te trekken. Ik heb 3 à 4 onderzoeken gevonden. Waar kan ik nog meer onderzoeken vinden? Er is veel over dit onderwerp te vinden. Kijk naar Hans Günther Bastian, maar ook naar Ruud Merx en neuropsycholoog Erik Scherder (uit: De Wereld Draait Door). Opmerking uit de zaal: Spreker, onderwijzeres en zelf zangeres, vindt het een hele grote uitdaging om leerkrachten zelf muziekles te laten geven. Het is niet makkelijk om muziekles te geven. Vivian Knols ziet het dagelijks bij haar studenten, er moet veel schroom overwonnen worden. Ze leert haar studenten dat het gaat om bewegen, luisteren, noteren, spelen en zingen. Alle facetten komen aan bod. De studenten moeten bij zichzelf nagaan waar ze goed in zijn. Vraag uit de zaal: Wat wordt er gedaan om de directie van basisscholen enthousiast te krijgen voor muziek? Joery Wilbers wijst op het landelijk initiatief Méér Muziek in de Klas ( Er zijn 100 subsidieaanvragen bij het Fonds voor Cultuurparticipatie binnen gekomen, maar liefst 35 aanvragen kwamen uit de provincie Limburg. Opmerking uit de zaal: De spreker heeft gemerkt dat veel scholen: Heel weinig doen aan muziek. Leerkrachten voelen zich niet comfortabel om muziekles te geven. Niet op de hoogte zijn van DOOR! en van de subsidies van SIEN. Opmerking uit de zaal: Het blijft moeilijk om de leerkracht die niks met muziek heeft muziekles te laten geven. Er moet een omslag komen in de maatschappij. Niet alleen een cognitieve ontwikkeling is belangrijk voor een mens, maar ook een creatieve ontwikkeling. We moeten kinderen weer creatief maken. John Hausmans: Ook al kunnen er veel dingen verbeterd worden, toch doet Nederland het goed op het gebied van kunstbeoefening. Denk aan Dutch Design bijvoorbeeld. Er gebeuren fantastische dingen. Een project als DOOR! helpt ook om de hiaten op te vullen. Ine Simons: een Pools kindje van 4 jaar stapte basisschool De Hovenier binnen. Ze had de hele ochtend zitten kijken en kwam pas in beweging toen de muziekles begon. Toen zag je een lach komen en zag je het kind genieten. Muziek zit in iedereen. John Hausmans vertelt over de situatie in het voortgezet onderwijs. Er zijn in Weert fantastische muziekverenigingen, maar er is nog nooit een voorzitter van een vereniging op bezoek geweest op school met de vraag om iets te doen met de leerlingen. Hij vindt het
9 belangrijk om energie te steken in bruggen bouwen. De harmonie uit Echt gebruikt bijvoorbeeld de repetitieruimte van het Connect College. Als voorzitter van de harmonie bespreekt hij regelmatig met de directie van het college wat de school en de vereniging voor elkaar kunnen betekenen. Vraag vanuit de zaal: Zie je gebeuren dat het Pabo-diploma niet meer volstaat voor alle vakken? Is er in de toekomst certificering nodig voor vakken als tekenen, muziek, handvaardigheid en bewegingsonderwijs? Vivian Knols vertelt dat er op dit moment geen aparte modules nodig zijn. Als de student b.v de module muziek & drama heeft gevolgd krijgt de student een aantekening op zijn of haar diploma. Vraag vanuit de zaal: Als je externe uitvoerders aantrekt binnen het onderwijs en je hebt zelf geen expertise in huis. Hoe beoordeel je dan de kwaliteit van de lessen van de externe uitvoerders? De harmonieën en fanfares hebben muzikaal gezien expertise in huis, vertelt Vivian Knols. Maar ze zijn niet allemaal onderlegd om met een grote groep te werken. Ze kunnen goed trombone spelen, maar hoe werk je met een klas van 25 kinderen? Daar zou je ook een conservatoriumstudent bij kunnen betrekken. Het conservatorium biedt afgestudeerde instrumentalisten de mogelijkheid om na hun diploma nog een tweejarige cursus te volgen. Daarna kunnen ze in het onderwijs aan de slag. Zij kunnen de brug slaan tussen specialistische muziekvakonderwijs (kinderen een instrument leren spelen, of kinderen in een popband of muziekvereniging laten functioneren) en het onderwijs. Maak daar gebruik van. Opmerking vanuit de zaal: Harmonie St. Cecilia uit Maastricht-Oost zit in een wijk waar veel gezinnen van buitenlandse afkomst wonen. Sociale werking is juist in zo n wijk heel belangrijk. Integratie gebeurt ook via muziekonderwijs en via verenigingen. De harmonie heeft nog nooit een verzoek gekregen van de basisschool. Het initiatief ging altijd uit van de harmonie. De scholen houden de deuren gesloten. Een tip van Ine Simons: Muziek maakt slim. Deze zin kun je meenemen als je naar de school gaat. Daar zeg je eigenlijk alles mee. Die zin is wellicht de sleutel tot elke school. Joery Wilbers: Waar is de link naar de muziekscholen? De vertegenwoordiger van muziekschool uit Thorn reageert: de school zou zelf ook contact kunnen zoeken met een culturele instelling, zoals b.v. een muziekschool. Daar werken ook docenten die de school verder kunnen helpen met hun vraag betreffende muziekonderwijs.
10 Roel Peijs, combifunctionaris cultuur voor de ECI Cultuurfabriek, biedt workshops Rappen met Roelio aan op scholen. Inmiddels hebben al 15 scholen deelgenomen. Hij noemt een aantal punten, die ervoor gezorgd hebben dat het project succesvol was: Betrek andere partijen. Stichting Veldeke was betrokken omdat het om rappen in dialect ging. Geef scholen de vrijheid om mee te denken. Hij heeft de workshop aangepast op het thema waarmee de school bezig was. Zorg dat je de juiste persoon te pakken krijgt. Kom met iets goeds. Je moet volhouden. Joery Wilbers: Is er een mogelijkheid om aan de wijze van presenteren iets te doen? Is het belangrijk hoe je je boodschap verpakt? John Hausmans: Het is belangrijk om op zoek te gaan naar mogelijkheden tot samenwerking. Als voorbeeld noemt hij het Eftelingproject. Voor de opvoering van deze musical heeft basisschool Angela uit Echt de samenwerking gezocht met de jeugdharmonie uit Echt. Dit heeft geleid tot een succesvol gezamenlijk optreden van kinderen van de basisschool en muzikanten van de jeugdharmonie. Reactie uit de zaal: Muziekverenigingen hebben er belang bij dat er een doorlopend lijn is in muziekonderwijs. Maar het primaire belang ligt bij het kind en niet bij de vereniging. Het creëert een afstand als de school het idee heeft dat de vereniging komt om zieltjes te winnen. Ine Simons: het project op haar school was inderdaad in eerste instantie niet gericht op het werven van nieuwe leden voor de vereniging. Uiteindelijk hebben de verenigingen hierdoor wel nieuwe aanwas kregen. Joery Wilbers: Hoe gebruik je muziek in de klas? Als middel of als doel op zich? Jan Rademakers: Muziekonderwijs als doel is niet goed, muziekonderwijs als middel is niet goed. Het gaat meer over de vraag wat muziek betekent voor onze samenleving, voor onze kinderen. De universiteit en philharmonie zuidnederland gaan een onderzoek starten om uit te zoeken hoe de culturele instellingen het publiek weer kunnen vinden. Opmerking vanuit de zaal: De spreker mist de rol van de interne cultuurcoördinator (icc-er) in de discussie. Er kan veel winst behaald worden door de icc-ers te enthousiasmeren. Als de ICC-er overtuigd raakt van het feit dat muziek winst brengt op het sociaal-emotionele vlak bij kinderen dan heb je heel veel gewonnen. Ze nodigt Ine Simons uit om haar verhaal te komen vertellen op een ICC-bijeenkomst. Er zijn vragen over de schrijfsessies van SIEN. Een team van schrijvers hielp scholen bij het schrijven van een subsidieaanvraag voor de Impuls Muziek. Welke basisscholen hebben daar aan deelgenomen? Hanneke Suilen vertelt dat alle basisscholen in Limburg die aangesloten zijn bij SIEN hiervoor een uitnodiging hebben gekregen via SIEN.
11 Voor vragen naar aanleiding van deze paneldiscussie kunt u terecht bij: hanneke@doormuziek.nl DOOR! is een provinciale campagne die muziekonderwijs in beweging zet. DOOR! maakt hierbij de verbinding vanaf de bron. Opleidingen, Primair onderwijs en Voortgezet onderwijs, allen samen op weg naar structureel muziekles in de klas. Samen met onze culturele omgeving realiseren we optimale kansen voor leerkracht en leerling om hun talenten te gebruiken en te ontwikkelen.
Informatie. Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma. voor GROEP 5 van het basisonderwijs Gemeente. Woudrichem BROCHURE. www.cultuurpuntaltena.
Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma www.cultuurpuntaltena.nl Informatie voor van het basisonderwijs Gemeente Woudrichem 019500_BIBLIOTHEEK_ALTENA_brochure_CPA_MuziekWijzer_Altena_A5.indd 16-17
Nadere informatieScholen en culturele instellingen vinden elkaar. Goed cultuuronderwijs. partnerschap. Foto s kinderen en Paul Loermans: Hans Roggen
Scholen en culturele instellingen vinden elkaar Goed cultuuronderwijs dankzij partnerschap 12 Foto s kinderen en Paul Loermans: Hans Roggen Muziek, dans en drama zijn goed voor de ontwikkeling van het
Nadere informatieSamen leren samen spelen Met elkaar en van elkaar leren
Samen leren samen spelen Met elkaar en van elkaar leren Muziekonderwijs een noot zaak en een noodzaak Overweging: Muziekonderwijs op basisschool muziekscholen Noodzaak tot verandering Nieuwe vormen van
Nadere informatieSubsidieregeling SamenDOOR! voor muziekverenigingen in samenwerking met onderwijs PO en VO schooljaar
Subsidieregeling SamenDOOR! voor muziekverenigingen in samenwerking met onderwijs PO en VO schooljaar 2018-2019 1. Inleiding Op 27 juni 2018 hebben partijen uit de gouden driehoek: onderwijs, culturele
Nadere informatieProgramma Kinderen Maken Muziek
Programma Kinderen Maken Muziek Periode 2015-2017 Inleiding Kinderen Maken Muziek wil een bijdrage leveren aan het versterken van de sociale cohesie door kinderen samen een instrument te leren bespelen.
Nadere informatieCursusaanbod 2016/17 Expertisecentrum Muziekeducatie Primair Onderwijs
Expertisecentrum Muziekeducatie Primair Onderwijs Muziek aan de basis Het Expertisecentrum Muziekeducatie Primair Onderwijs ( t EMPO) biedt cursussen aan die speciaal zijn ontwikkeld voor groepsleerkrachten
Nadere informatieMuZieKaKKooRD DReNTHe
1 Muziekakkoord Drenthe, 20 juni 2019 Zo doen wij dat... OBS Gieten werkt sinds vier jaar intensief samen met muziekschool De Hondsrug en muziekvereniging T.O.G.I.D.O. Ieder jaar krijgen de kinderen drie
Nadere informatieMUZIEK VOOR JONGE GASTEN - een Raamwerk voor schoolbreed muziekonderwijs -
MUZIEK VOOR JONGE GASTEN - een Raamwerk voor schoolbreed muziekonderwijs - De philharmonie zuidnederland is in seizoen 2013/2014 begonnen als nieuw orkest dat is ontstaan door het samengaan van Het Brabants
Nadere informatieMuziekcoaching, wie doet dat? Muziekcoaching, wat is dat?
Ook in jullie Schoolwerkplan staat waarschijnlijk dat de leerkrachten muzieklessen verzorgen in hun eigen groep. Of misschien dat deze lessen gegeven worden door een van de collega s die wat meer onderlegd
Nadere informatieNieuw in Tilburg! [Geef tekst op]
Nieuw in Tilburg! [Geef tekst op] +31613021720 Info@muziekschoolmontauban.nl www.muziekschoolmontauban.nl Over Muziekschool Montauban Muziekschool Montauban staat voor de bereikbaarheid van muziekles voor
Nadere informatieVoor wie is de Week van passend onderwijs bedoeld?
Ongetwijfeld heeft iedereen wel eens de term PASSEND ONDERWIJS voorbij zien komen. Samenwerkingsverbanden, schoolbesturen en scholen zijn al een aantal jaar druk bezig alles vorm te geven zoals het in
Nadere informatieU I T N O D I G I N G
U I T N O D I G I N G Janusz Korczak Prijs 2012 voor Stichting Leerorkest te Amsterdam Presentatie Maartje van Weegen Janusz Korczak Prijs 2012 De Janusz Korczak Stichting en Stichting Leerorkest nodigen
Nadere informatieFLEVOLAND; DAAR ZIT MUZIEK IN GOOD PRACTICE FRAAILAWAAI
FLEVOLAND; DAAR ZIT MUZIEK IN GOOD PRACTICE FRAAILAWAAI FLEVOLAND; DAAR ZIT MUZIEK IN! Stel...je zit in groep 6 en je krijgt muziekles op echte instrumenten als gitaar en piano, door echte muzikanten,
Nadere informatieJuni 2017, jaargang 21. Inhoud. Woordje van onze voorzitter
Juni 2017, jaargang 21 Inhoud Woordje van onze voorzitter Zaterdag 1 juli: Gratis proeflessen of een keer spelen op een ander instrument Einde cursusjaar: opnieuw aanmelden Uitnodiging roosterbespreking
Nadere informatieVerslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING
Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die
Nadere informatieMUZIEK VOOR JONGE GASTEN - een Raamwerk voor schoolbreed muziekonderwijs -
MUZIEK VOOR JONGE GASTEN - een Raamwerk voor schoolbreed muziekonderwijs - Philharmonie zuidnederland zoekt 2 basisscholen uit Brabant die, in zeer nauwe samenwerking, willen werken aan een schoolbreed
Nadere informatieDe combinatiefunctionaris in Zwartewaterland: niet alleen de verbindende factor, vooral ook een verbindende actor!
De combinatiefunctionaris in Zwartewaterland: niet alleen de verbindende factor, vooral ook een verbindende actor! Verbindingen leggen en onderhouden. Dat is de belangrijkste taak van de combinatiefunctionaris.
Nadere informatieVeilig en vertrouwd Hoge cito-scores Elke dag met plezier naar school
Werelds leren in landelijk Amsterdam Veilig en vertrouwd Hoge cito-scores Elke dag met plezier naar school Welkom op De Weidevogel! De Weidevogel is niet zomaar een openbare basisschool. Onze school ligt
Nadere informatieIn april 2016 zijn we binnen VHBO Maastricht, met behulp van steun vanuit het LVO Micro project, van start gegaan met de keuzemodule: het orkest.
LVO Micro Project het orkest VHBO Maastricht In april 2016 zijn we binnen VHBO Maastricht, met behulp van steun vanuit het LVO Micro project, van start gegaan met de keuzemodule: het orkest. Leerlingen
Nadere informatieWij vinden het erg fijn dat u geïnteresseerd bent in onze visie en ambities.
N e e r, 2 6 m e i 2 0 1 0 Visie & Beleid Beste lezer, Wij vinden het erg fijn dat u geïnteresseerd bent in onze visie en ambities. Indien u opmerkingen, suggesties of vragen heeft, laat ons dit weten.
Nadere informatiedanstheater Iedereen kan dansen KUNSTHUIS Danstheater IMPRO VI stimuleert het plezier in beweging via expressie het is toegankelijk voor iedereen.
danstheater Iedereen kan dansen Danstheater IMPRO VI stimuleert het plezier in beweging via expressie het is toegankelijk voor iedereen. KUNSTHUIS open academie lingewaard www.openacademie.nl t is de lazersklas?
Nadere informatie1 van 6 10/13/10 9:11 AM
Is deze e-mail niet goed leesbaar? Klik hier. 1 van 6 10/13/10 9:11 AM Juli 2010 Nieuwsbrief 11 Publieksverslag Onlangs is het publieksverslag 2009, het Cultuurmagarzijn 2009 verspreid onder een groot
Nadere informatieStroobach, M. (Melanie)
Stroobach, M. (Melanie) Van: Muziekschool Waterland - Esther Dam Verzonden: woensdag, 3 juni 2015 12:23 Aan: Griffie Onderwerp: Mail voor raadsleden Bijlagen: Muziekschool
Nadere informatieWerkboek. Wij werken samen. Nederlands Mentorles Duits Geschiedenis Kunst Muziek Percussie. oktober - december 2015 Meridiaan College JAAR VAK
oktober - december 2015 Meridiaan College NAAM JAAR VAK PROJECT TITEL KLAS Nederlands Mentorles Duits Geschiedenis Kunst Muziek Percussie Werkboek Wij werken samen Wat gaan we doen? Het Meridiaan College
Nadere informatieMuziekaanbod 2016-2017 Locatie: kulturhus, Wekerom
Muziekaanbod 2016-2017 Locatie: kulturhus, Wekerom De dwarsfluitlessen, AMV (algemene muzikale vorming) lessen, aangepaste muziekles en muziektherapie worden verzorgd door docente/therapeute Erika van
Nadere informatieDocentenhandleiding Educatieprogramma
Docentenhandleiding Educatieprogramma Hoe, wat & waar Primair Onderwijs groep 3 t/m 6 Inhoud Het Dordrechts Museum..p.3 Algemene doelstelling programma...p.3 Aansluiting bij kerndoelen. p.3,4 Programma:Hoe,
Nadere informatieWishful Music. Education. Powered by. Meer in je mars met muziek
Wishful Music Education Meer in je mars met muziek Powered by Stichting Wishful Singing November 2014 SAM ENVATTING Wishful Singing wil een impuls geven aan beter klassikaal muziekonderwijs op basisscholen.
Nadere informatieCultuureducatie in het basisonderwijs
Cultuureducatie in het basisonderwijs Gemeente Westland Nulmeting Inleiding Teneinde aan het einde van het programma Cultuureducatie met Kwaliteit (CMK) vast te kunnen stellen wat de bereikte resultaten
Nadere informatieMusic Direction. Maak jouw droom voor je vereniging realiteit. Zaterdag 15 februari 2014. Inhoud
Music Direction Leiderschaptrainingen en coaching voor dirigenten, besturen en musici. Maak jouw droom voor je vereniging realiteit. Zaterdag 15 februari 2014 Nederland kent een prachtige cultuur als het
Nadere informatieKenniscentrum voor Muziek in het Onderwijs (KMVO)
Kenniscentrum voor Muziek in het Onderwijs (KMVO) Voor u ligt de brochure met het aanbod van De Gooische Muziekschool voor muzieklessen in het primair onderwijs voor het seizoen 2015-2016. Voorlichting
Nadere informatieFormat aanvragen subsidieregeling cultuureducatie cultuur voor ieder kind
Format aanvragen subsidieregeling cultuureducatie cultuur voor ieder kind Dit format is bedoeld voor scholen die in 2015 een tweede aanvraag doen voor de subsidieregeling cultuur voor ieder kind van de
Nadere informatieCOMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen
COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij
Nadere informatieCKV Festival 2012. CKV festival 2012
C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van
Nadere informatieCultuuronderwijs in school
Cultuuronderwijs in school Handreiking voor het schrijven van een beleidsplan cultuuronderwijs Het Motto Een motto of beweegreden is een korte tekst die de bedoeling van iets weergeeft. In dit geval een
Nadere informatieSamen leren Samen spelen Met elkaar en van elkaar leren
Samen leren Samen spelen Met elkaar en van elkaar leren Blazersklas: Alternatief voor muziekonderwijs Samen leren spelen is met elkaar leren en van elkaar leren Spelenderwijs leren Goed voor sociale en
Nadere informatieLichamelijke Opvoeding Sport en Bewegen. Scholengemeenschap Groenewald Stein. Succes through Learning, Learning through Succes!
Lichamelijke Opvoeding Sport en Bewegen Scholengemeenschap Groenewald Stein 1 Wie ben ik? René Gröters 51 jaar Leraar L.O. Groenewald Stein Turntrainer/manager Turning Point Sittard Regiotrainer Limburg
Nadere informatieHuiswerkbeleid Onderwijsteam 7
Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 Inleiding: Het onderwijs op school is er onder meer op gericht de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van de leerlingen te vergroten. Ook het maken van huiswerk levert
Nadere informatieBasispakket Kunst- en Cultuureducatie. Naam spreker: Dick Bentvelzen Functie spreker: beleidsadviseur Jeugd en Onderwijs Amsterdam, 20 maart 2013
Basispakket Kunst- en Cultuureducatie Naam spreker: Dick Bentvelzen Functie spreker: beleidsadviseur Jeugd en Onderwijs Amsterdam, 20 maart 2013 Voor alle kinderen in Amsterdam Een gemeenschappelijke visie
Nadere informatieYAMAHA Blazersklas Muziek voor het leven
YAMAHA Blazersklas Muziek voor het leven Blazersklas is muziekonderwijs waarvan iedereen profiteert: leerlingen, ouders, docenten en de school. Wat is de Blazersklas? De Blazersklas is muziekles hebben
Nadere informatieWaar woorden tekort schieten spreekt de muziek
Muziekbeleid Gemeente Ameland 2014 Waar woorden tekort schieten spreekt de muziek Hans Christian Anderson Vastgesteld door burgemeester en wethouders op 8 juli 2014 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding 3 2 Amelander
Nadere informatieSubsidieaanvraag Samendoen 2019 Combinatiefunctionaris Sport
Subsidieaanvraag Samendoen 2019 Combinatiefunctionaris Sport Lotte Wiekamp, Kim Overbeek: combinatiefunctionaris sport en Saskia Smeenk: directeur Leerdam: juli 2018 1 1 Inleiding Via deze weg dient SamenDoen
Nadere informatieblazersbende Muziek voor het leven KUNSTHUIS blazersbende is muziekonderwijs waarvan iedereen profiteert: leerlingen, ouders, docenten en de school.
blazersbende Muziek voor het leven blazersbende is muziekonderwijs waarvan iedereen profiteert: leerlingen, ouders, docenten en de school. KUNSTHUIS open academie lingewaard www.openacademie.nl t is de
Nadere informatiePROJECTPLAN IMPULSMUZIEKDAG
PROJECTPLAN IMPULSMUZIEKDAG Datum: 6 november 2015 Auteur: Hanneke Suilen INHOUD 1. VOORWOORD... 1 2. FACTS... 1 3. IMPULS MUZIEK(mid)DAG... 1 3.1 Missie... 2 3.2 Wat gaan we doen... 2 3.3 Doelstellingen..2
Nadere informatieAlvast hartelijk dank voor het invullen! De teams van Kunststation C, IVAK de Cultuurfabriek, Cultuur Educatie Stad en Museumhuis Groningen
Wij verzoeken u vriendelijk de volgende vragen over cultuureducatie op uw school te beantwoorden. Uw antwoorden zijn voor ons van groot belang om de ondersteuning van cultuureducatie op de scholen de komende
Nadere informatieLocatie Buitenbaan Je doet ertoe!
JENAPLAN Locatie Buitenbaan Je doet ertoe! BUITENGEWOON JENA een andere, succesvolle aanpak In Heerenveen kunnen leerlingen sinds 1997 in de onderbouw van Jenaplan-onderwijs volgen in heterogene klassen:
Nadere informatieRuimte voor Talent in Gelderland Professionaliseringstrajecten Excellentie, Wetenschap en Techniek
Ruimte voor Talent in Gelderland Professionaliseringstrajecten Excellentie, Wetenschap en Techniek - Staat talentherkenning en ontwikkeling bij u op school de komende jaren op de agenda? - Wilt u een rijke
Nadere informatieDeze dag zijn er docenten aanwezig die later in de maand muzieklessen gaan geven.
Nieuwsbrief 2 oktober 2015 Driejarigen groep Driesprong Even voor de zomervakantie heb ik u verteld over de ontwikkelingen rond een Driesprong op de Ceder. Een stap naar het integreren van onderwijs en
Nadere informatiekunstencentrum Muziekmenu in een leerlijn Aanbod muziek voor basisonderwijs
kunstencentrum Muziekmenu in een leerlijn Aanbod muziek voor basisonderwijs Bezoekadres Mr. D.U. Stikkerlaan 251 9675 DG Winschoten Nederland Kantoor 0597 700 270 kunstencentrum@indeklinker.nl Openingstijden
Nadere informatiereken maar! van leest Iedereen kan (leren) rekenen!
reken maar! van leest Iedereen kan (leren) rekenen! Visie Iedereen kan (leren) rekenen. Alleen niet iedereen pakt het spontaan op. De ontwikkeling op het gebied van rekenen kun je vergelijken met het bouwen
Nadere informatieBasisschool Pius X. Jaargang 18. Nieuwsbrief nr. 7 van 12 januari 2016. Jordaansingel 20. 7481GP Haaksbergen. Tel. 053-5721396. directie@piusx.
Jaargang 18. Nieuwsbrief nr. 7 van 1 januari 016 Jordaansingel 0. 781GP Haaksbergen. Tel. 03-71396. directie@piusx.eu Basisschool Pius X Luizencontrole Na de vakantie zijn de kinderen gecontroleerd op
Nadere informatieAchtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:
Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan
Nadere informatieAanbod Kunst- en Cultuureducatie voor de basisscholen in De Lier
Aanbod Kunst- en Cultuureducatie voor de basisscholen in De Lier Dario Fo, ondernemers in de kunst Poeldijk, 13 december 2012 Inleiding Op de vraag van de gezamenlijke basisscholen uit De Lier voor een
Nadere informatieOver doorgaande leerlijnen en talentontwikkeling binnen kunst en cultuur Bureau BABEL, 's-hertogenbosch
Over doorgaande leerlijnen en talentontwikkeling binnen kunst en cultuur Bureau BABEL, 's-hertogenbosch Beschrijving van het arrangement voor talentontwikkeling Bureau Babel is een intermediair tussen
Nadere informatieKunst, Cultuur en Educatie in gemeente Westland
Kunst, Cultuur en Educatie in gemeente Westland Wat is Westland Cultuurweb? In 2013 opgericht Op initiatief van de gemeente Zelfstandige en onafhankelijke stichting Raad van Toezicht en directeur-bestuurder
Nadere informatieontwikkelingsperspectief
ontwikkelingsperspectief Leerlijnen OPP uitstroombestemming Thema nieuwsbrief schooljaar 2013-2014 IvOO - VSO Diplomastroom 15-11-2013 In oktober is er een ouderavond geweest met als onderwerp het (document)
Nadere informatieHuiswerkbeleid Onderwijsteam 7
Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 Inleiding: Het onderwijs op school is er onder meer op gericht de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van de leerlingen te vergroten. Ook het maken van huiswerk levert
Nadere informatieHet gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren.
Het Cruyff Foundation Community Program De Johan Cruyff Foundation wil jongeren langdurig binden aan het Cruyff Court en de wijk. Wij willen jongeren meer zelfvertrouwen geven, kansen bieden om hun talent
Nadere informatieVraag basisschool. Inhoud. Wat betekent dit voor het team. Wij willen muzikale vorming geven in elke groep.
BASIC Vraag basisschool Wij willen muzikale vorming geven in elke groep. Inhoud Muzikale vorming in alle groepen op basis van eigen materiaal van de school aangevuld met materiaal uit het Muziekbord. Op
Nadere informatieNaar de brugklas. Naar de brugklas...
Naar de brugklas Naar de brugklas... spannend! Naar de brugklas gaan vinden veel leerlingen spannend. We vinden het belangrijk dat je je snel thuis voelt op onze school! Daar gaan we je ook bij helpen.
Nadere informatieBezuinigingen muziekonderwijs
Muziek en cultuur bezuinigingen & nieuw beleid 7 november 2012 Bezuinigingen muziekonderwijs Begrotingsbehandeling november 2011: Afschaffen subsidie muziekschool Muziekles t/m 18 jaar tegen gereduceerd
Nadere informatieMUSIC UNIVERSITY DAYS
MUSIC UNIVERSITY DAYS Ben jij een groepsleerkracht en wil je graag meer muziek in je klas, maar weet je niet hoe? Kom dan naar onze Music University Days! Deze gratis workshops worden in de maand maart
Nadere informatieIn dit document leggen wij onze Kiek op Meziek voor jongeren uit en vertellen we over de ambitieuze plannen van Music Home.
Neer, 1 oktober 2010 Visie & Beleid Inleiding Een nieuwe tijd dient zich aan en daarmee een nieuwe tijdgeest. Veranderingen gaan immers snel en hebben een grote invloed op onze tradities en onze cultuur;
Nadere informatieEtuConsult. cursus Cultuur en Creativiteit. Voor pedagogisch medewerkers
EtuConsult cursus Cultuur en Creativiteit in de BSO Voor pedagogisch medewerkers Cultuureducatie is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Daarom bieden steeds meer bso s culturele activiteiten
Nadere informatie1 De drie hoofdlijnen: muziekdocenten, leerkrachten en leerlingen.
IKEI, MIK en het Leerorkest hebben bij elkaar opgeteld jaren ervaring met het geven van instrumentaal muziekonderwijs op de basisschool. Vanuit de overtuiging dat deze vorm van muziek educatie alleen verder
Nadere informatie2013-2017. Actief burgerschap en sociale integratie
201-2017 Actief burgerschap en sociale integratie Inhoudsopgave: Kwaliteitszorg actief burgerschap en sociale integratie Visie en planmatigheid Visie Doelen Invulling Verantwoording Resultaten Risico s
Nadere informatieVerbeterplan n.a.v. uitslagen enquête onder ouders van obs de Dubbele Punt april 2013
Verbeterplan n.a.v. uitslagen enquête onder ouders van obs de Dubbele Punt april 2013 Aanleiding In april 2013 is er een vragenlijst uitgezet onder de ouders van obs de Dubbele Punt om de ouders te bevragen
Nadere informatie13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl
13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met
Nadere informatiecursusjaar kunstbedrijven westerkwartier Kunst aan de basis Cursusaanbod Muziekschool Kunstbedrijven Westerkwartier voor de basisschool
cursusjaar 2018 2019 Kunst aan de basis Cursusaanbod Muziekschool Kunstbedrijven Westerkwartier voor de basisschool aanbod voor de groep Bewegen met muziek CULTUUREDUCATIE MET KWALITEIT Cultuureducatie
Nadere informatieBrabantse aanpak Cultuureducatie met Kwaliteit
Brabantse aanpak Cultuureducatie met Kwaliteit Hoe breng je meer lijn en structuur in je cultuureducatie en hoe werk je gericht aan de persoonlijke (creativiteits)- ontwikkeling van leerlingen? Basisscholen
Nadere informatieVerslag Netwerkbijeenkomst Kunstvakdocenten
Verslag Netwerkbijeenkomst Kunstvakdocenten 21 mei 2014 Op 21 mei 2014 organiseerde de MoccaAcademie de zesde netwerkbijeenkomst voor kunstvakdocenten in het primair onderwijs. De bijeenkomst vond plaats
Nadere informatieKaarten op tafel. Kaarten op tafel. Kaarten op tafel. Spelregels. Rol. Rol. Doel van het spel. Duur. Aantal spelers
Spelregels Doel van het spel Probeer met elkaar een aanpak te formuleren die de volgende vraag beantwoordt: Hoe zorgen we ervoor dat er meer leerlingen doorstromen naar het buitenschoolse aanbod? Bedenk
Nadere informatiewww.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was.
www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. Benjamin Plant student Aardrijkskunde Ik weet wat ik wil Het leukste moment van mijn stage is wanneer leerlingen mij uit zichzelf aanspreken
Nadere informatiePlanmatig samenwerken met ouders
Ouderparticipatie Team Planmatig samenwerken met ouders Samen vooruit! Tamara Wally Tamara Wally (MSc.) is werkzaam bij de CED- Groep. Ze werkte mee aan de publicatie Samen vooruit, over planmatig werken
Nadere informatieVisie op ouderbetrokkenheid
Visie op ouderbetrokkenheid Basisschool Lambertus Meestersweg 5 6071 BN Swalmen tel 0475-508144 e-mail: info@lambertusswalmen.nl website: www.lambertusswalmen.nl 1 Maart 2016 Inleiding: Een beleidsnotitie
Nadere informatiechristelijke school voor mavo-havo-vwo met elkaar voor elkaar voor nu en later
christelijke school voor mavo-havo-vwo met elkaar voor elkaar voor nu en later Onderwijs met aandacht voor iedereen! Op mavo, havo of drie jaar vwo onderbouw: Engels PLUS Sport PLUS Science PLUS Business
Nadere informatieEn dan Nog.. Even Dit
En dan Nog.. Even Dit Enschede, 14 oktober 2015 ALLE LOCATIES Hoofdlocatie St. Jan Haaksbergerstraat 255 7545 GH Enschede Tel: 053 431 43 01 st.jan@skoe.nl Locatie Veldkamp Joh. Ter Horststraat 30 7513
Nadere informatieACADEMIE. Scholing en evenementen
ACADEMIE Scholing en evenementen 2019-2020 Beste collega, ICC-er, leerkracht, directeur, Afgelopen jaar heeft Collage met groot succes de Collage Academie geïntroduceerd. Vele leerkrachten uit het Almeerse
Nadere informatieBeweging die nu te zien is m.b.t. cultuureducatie binnen het primair onderwijs
Bijlage 2 Aanvraag Cultuureducatie met Kwaliteit in het Primair Onderwijs 2013 2016 Opgesteld door Cultura in samenwerking met de en besproken met Fonds Cultuurparticipatie. Lokale Situatie en context
Nadere informatieKUNST- EN CULTUUREDUCATIE VOOR HET ONDERWIJS IN OOSTSTELLINGWERF
Uitgewerkt door: Thijs Oud kunst- en cultuurcoördinator Kunst & COO Langezwaag, juni 2011 KUNST- EN CULTUUREDUCATIE VOOR HET ONDERWIJS IN OOSTSTELLINGWERF De opdracht voor Kunst & COO INHOUDSOPGAVE 1.
Nadere informatieEXPERTISECENTRUM CULTUURONDERWIJS. Ada Nieuwendijk RAPPORTAGE CULTUUREDUCATIE AMSTERDAM ZUIDOOST
Ada Nieuwendijk RAPPORTAGE CULTUUREDUCATIE AMSTERDAM ZUIDOOST November 2016 Inleiding Stadsdeel Zuidoost is uniek. Het hoort bij Amsterdam, maar het is ook een stad apart, waar de inwoners zich zeer betrokken
Nadere informatieElke dag inspirerend. vwo / havo. elke dag een uitdaging
Elke dag inspirerend vwo / havo elke dag een uitdaging Samen met uw zoon of dochter staat u voor een belangrijke keuze. Op basis van het advies van de basisschool ligt de uitdaging op vwo of havo-niveau.
Nadere informatieNotitie. Herijking Muziekonderwijs. Datum Afdeling. Publiekszaken en Sociaal Domein. Printdatum: :09:00
Notitie Herijking Muziekonderwijs Datum 27-10-2016 Afdeling Publiekszaken en Sociaal Domein Printdatum: 17-11-2016 10:09:00 Samenvatting toekomstig muziekonderwijs Gemeente Bellingwedde Gemeente kiest
Nadere informatieHondsrug College. Ondernemend leren. Op het Hondsrug College. Voor mavo, havo en vwo. Het Hondsrug College, een slimme start voor je toekomst!
Hondsrug College Ondernemend leren Op het Hondsrug College Voor mavo, havo en vwo Het Hondsrug College, een slimme start voor je toekomst! Inhoudsopgave Ondernemend leren Droom jij van een eigen bedrijf?
Nadere informatieJe maakt het op het Vakcollege Noordoostpolder Schooljaar 15/16
Je maakt het op het Vakcollege Noordoostpolder Schooljaar 15/16 Onderwijs voor jongeren met gouden handen die aan een gouden toekomst willen werken. Dat is het Vakcollege Noordoostpolder. Leerlingen die
Nadere informatieNovember 2015. Welkom op onze school. Nieuwe leerlingen in de maand november zijn: Lisa Vahlkamp Krijn Zweers
November 2015 Welkom op onze school. Nieuwe leerlingen in de maand november zijn: Lisa Vahlkamp Krijn Zweers We wensen jullie allebei een fijne tijd op onze school. Afsluiting Kinderboekenweek Op vrijdag
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieDraaiboek voor een gastles
Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een
Nadere informatieInkoop van buitenschoolse muziekeducatie seizoen 2014/2015 Uitgangspunten en voorwaarden
Inkoop van buitenschoolse muziekeducatie seizoen 2014/2015 Uitgangspunten en voorwaarden Mei 2014 Inleiding Onlangs maakte Muziekschool Westland bekend dat zij gaat stoppen met haar activiteiten. Muziekschool
Nadere informatieJeugdopleiding Kon. Harmonie van Horst
Jeugdopleiding Kon. Harmonie van Horst Het leren bespelen van een muziekinstrument is goed voor de ontwikkeling van kinderen. Zie ook de website www.muziekmaaktslim.nl : Muziek maken is leuk en bovendien
Nadere informatieHulp bij ADHD. Scholingsaanbod
Hulp bij ADHD Dit heeft mijn beeld van ADHD enorm verrijkt. Ik zie nu veel mogelijkheden om kinderen met ADHD goede begeleiding te bieden deelnemer workshop bij Fontys Hogescholen Copyright 2010 Hulp bij
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatieHOFPLEIN EDUCATIE Lesbrief voorstelling Alice in Wonderland
HOFPLEIN EDUCATIE d n a rl e d n o W in e c li A g in Lesbrief voorstell 'DE VOORSTELLINGEN VAN HOFPLEIN ROTTERDAM WORDEN GESPEELD MÉT JONGEREN, VÓÓR JONGEREN.' hofplein rotterdam Hofplein Rotterdam richt
Nadere informatieBeleidsplan opleidingen Levenslust
Beleidsplan opleidingen Levenslust Algemeen doel Het ontwikkelen en/of in stand houden van een dynamische muziekvereniging door de leerlingen zo goed en doeltreffend mogelijk op te leiden voor het instrument
Nadere informatieJEUGDPLAN MUZIEKOPLEIDING
muziekvereniging Door Eendracht Sterk Hall JEUGDPLAN MUZIEKOPLEIDING VERSIE APRIL 2009-1- INHOUDSOPGAVE 1.0 INLEIDING.. 3 2.0 DE OPLEIDING.. 3 2.1 STAP 1 BLOKFLUITOPLEIDING.. 3 2.2 STAP 2 INSTRUMENTOPLEIDING...
Nadere informatieLERENDE NETWERKEN. Hoe werkt de cultuurcoach?
LERENDE NETWERKEN Hoe werkt de cultuurcoach? Ga even staan als Cultuurcoaches Uitkomsten inventarisatie 2016 onder beleidsmedewerkers cultuur en cultuurcoaches Wie hebben gereageerd? 55 cultuurcoaches
Nadere informatieNIEUWSBRIEF JUNI is meneer Toine betrokken geweest bij onze school, dit jaar heeft hij zelfs nog een ICC certificaat gehaald!
NIEUWSBRIEF JUNI 2017 BESTE OUDERS EN KINDEREN! Voor u ligt de laatste nieuwsbrief van dit schooljaar. Hij staat boordevol belangrijk nieuws. Zo kunt u lezen wie er afscheid gaan nemen van onze school
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG. Datum 24 oktober 2014 Betreft Impuls cultuuronderwijs
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Erfgoed en Kunsten IPC 3300 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500
Nadere informatiekultueredukaasje mei kwaliteit programma 2015-2016 Inspiratieprojecten en deskundigheidsbevordering voor leerkrachten
kultueredukaasje mei kwaliteit programma 2015-2016 Inspiratieprojecten en deskundigheidsbevordering voor leerkrachten 1 Wy Dûnsje KEK! staat voor Kultueredukaasje mei kwaliteit. Dat is de verzamelnaam
Nadere informatie