Grenzeloos vertaalt deze criteria voor het lesmateriaal in de volgende twee onderdelen van de methode:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Grenzeloos vertaalt deze criteria voor het lesmateriaal in de volgende twee onderdelen van de methode:"

Transcriptie

1 Inhoud Deze handleiding bevat de volgende onderdelen: 1- Topografie bij Grenzeloos 2- Alles over TopoMaster 3- Didactische basis TopoMaster 1. Topografie bij Grenzeloos De topografie bij Grenzeloos heeft als doel om topografie beter te laten beklijven, relevant te laten zijn voor kinderen en goed aan te laten sluiten bij de kerndoelen. Meer achtergrond hierover is te vinden bij onderdeel 3 van deze lesvoorbereiding. Bovenstaande doelstellingen betekenen het volgende voor het lesmateriaal: - Toponiemen worden aangeboden in een relevante context; zowel in tekst als in beeld. - Toponiemen worden zoveel mogelijk herhaald, zodat er meer kans is dat het beklijft. - Leerlingen moeten de belangrijkste toponiemen kunnen plaatsen en een beeld hierbij hebben. Van de minder belangrijke toponiemen is het voldoende dat ze kunnen aangeven in welke regio ze liggen. Het doel is niet stippen op een kaart kunnen zetten, maar een relevant geografisch wereldbeeld ontwikkelen. Grenzeloos vertaalt deze criteria voor het lesmateriaal in de volgende twee onderdelen van de methode: 1. Binnen de thema s van Grenzeloos: in context Binnen de thema s van de methode komen de belangrijkste 100 toponiemen (zoals bepaald door het Cito en verdeeld over Nederland, Europa en de wereld) in context terug. Dat betekent dat binnen een thema over waar komt je eten vandaan in de paragraaf over visserij zowel Japan als Noorwegen aan bod komt. Of in een paragraaf over landbouw zowel Afrika als Nederland. Op deze manier gaan de toponiemen voor leerlingen meer leven. 2. Topografie oefenen: TopoMaster De 300 toponiemen zoals vastgesteld door het Cito worden geoefend met TopoMaster, een digitale topografie game die is ontwikkeld in samenwerking met het team van National Geographic Junior. In TopoMaster worden de toponiemen in context aangeboden, voorzien van prachtige beelden en 500 aansprekende weetjes. Dit zorgt voor beleving en motivatie. En geeft de kinderen meer haakjes dan alleen een stip op een kaart. De gameplay (het behalen van status, sterren, levels en het vrijspelen van onderdelen) zorgt voor de juiste mate van herhaling. TopoMaster is opgebouwd uit drie onderdelen: Nederland, Europa en de wereld. Leerlingen spelen TopoMaster zelfstandig, zowel op tablet, laptop als op pc - en is zowel op school als thuis toegankelijk. Hieronder vind je meer informatie over TopoMaster. Grenzeloos Pagina 1

2 2. Alles over TopoMaster 2.1 Hoe werkt het? In TopoMaster beantwoorden kinderen vragen over de 300 belangrijkste toponiemen. Met iedere vraag verdienen ze punten. Na de weetjesvraag (de quizvraag) is de vervolg-opdracht het toponiem te plaatsen op de kaart (de locatievraag). Hieronder worden de verschillende onderdelen van TopoMaster toegelicht. Grenzeloos Pagina 2

3 Toponiemen In TopoMaster zijn de 300 door Cito aanbevolen toponiemen vertegenwoordigd: 100 uit Nederland, 100 uit Europa, 100 van de wereld. Bovendien wordt er extra nadruk gelegd op de 100 belangrijkste toponiemen binnen deze 300. Deze komen drie keer zoveel terug als de overige toponiemen. Dit gebeurt in de levels zelf, maar ook in de Masterquiz. Grenzeloos Pagina 3

4 Levels Elk onderdeel bestaat uit ongeveer 15 levels. Zo bevat het onderdeel Nederland bijvoorbeeld de levels Provincies, Hoofdsteden en Wateren. De onderdelen Europa en de wereld bevatten bovendien een herhalingslevel om de leerling nogmaals met de toponiemen uit het vorig onderdeel te laten oefenen. Elk level bestaat uit quizvragen, locatievragen en bonusvragen. Grenzeloos Pagina 4

5 Quizvragen De quizvragen gaan altijd samen met een bijzonder weetje over een toponiem. Hierbij kan de leerling een hint gebruiken. De vragen worden ondersteund met beeld en soms ook met audio. Na het beantwoorden van de vraag, wordt gevraagd waar het toponiem ligt op de landkaart. Grenzeloos Pagina 5

6 Locatievragen Bij het aanwijzen op de kaart kan de leerling zelf kiezen uit verschillende moeilijkheidsgraden: makkelijk (laten zien waar het ligt), gemiddeld (kiezen uit drie plaatsen) en moeilijk (zelf aanwijzen). Het aantal punten wordt bepaald door de moeilijkheidsgraad: 20, 40 of 60 punten. Bonusvragen Bonusvragen zijn vragen die in sommige levels voorkomen en waarmee extra punten verdiend kunnen worden. Het betreft quizvragen met rare weetjes over een plaats die bedoeld zijn als fun; hier is geen locatievraag aan gekoppeld. Grenzeloos Pagina 6

7 Herhaling en gameplay Door het beantwoorden van de vragen verdient de leerling punten. Hiermee kan hij per level maximaal 3 sterren behalen. Gebruikt de leerling een hint, dan kost dat punten. De leerling zal na het spelen van een level worden aangespoord om het level nogmaals te spelen om zijn score te verbeteren. Als een level op een bepaald niveau is uitgespeeld (minimaal twee sterren), opent zich het volgende level. Met de punten die de leerling behaalt, kan hij een steeds hogere status behalen. De leerling begint als TopoGroentje en klimt -- via TopoTalent, TopoTopper en TopoProf - uiteindelijk op naar de hoogst mogelijke status: TopoMaster! Grenzeloos Pagina 7

8 Puntentelling per level en aantal sterren De punten in de reguliere levels zijn als volgt te verdienen: - Gewone vraag goed: 40 punten - Locatievraag moeilijk: 60 punten - Locatievraag gemiddeld: 40 punten - Locatievraag makkelijk: 5 punten - Bonusvraag: 60 punten - Hint: -/- 20 punten Op basis een inschatting van wat een leerling redelijkerwijs per vraag aan punten kan halen, is vastgesteld wat de beste motivatie-grens is voor het behalen van twee sterren. Immers, met twee sterren mag je pas door naar het volgende level. Dat punt mag niet al te makkelijk bereikt worden, maar het mag ook niet zo moeilijk zijn dat een leerling erdoor ontmoedigd raakt. Hieronder een voorbeeldberekening om duidelijk te maken hoe het werkt. In een level van tien vragen zou een leerling redelijkerwijs zo n 400 punten moeten kunnen halen. Het maximum aantal punten ligt veel hoger als je alle vragen goed beantwoordt en alle locatievragen met moeilijk beantwoordt, maar het is niet te verwachten dat veel leerlingen dit meteen zullen halen. Vervolgens is de vertaling naar sterren als volgt gemaakt: - Met 33% van de score van 400 (dus in dit geval 132 punten) behaalt een leerling een ster. Het level zal nog een keer gespeeld moeten worden om door te kunnen naar het volgende level. - Om binnen een level twee sterren te halen moet een leerling in ieder geval 75% van die 400 punten scoren; dus in dit geval 300 punten. - De drie sterren worden behaald door zo n 20% te scoren boven die 400 punten; in dit geval 480 punten. Grenzeloos Pagina 8

9 Masterquiz Als de leerling alle levels op een bepaald niveau heeft uitgespeeld (gemiddeld minimaal twee sterren), opent zich de Master Quiz. In deze quiz draait het om het zo snel mogelijk aanwijzen van de belangrijkste toponiemen op de kaart. Hoe sneller de leerling de toponiemen aanwijst, hoe hoger de uiteindelijke score. Het doel van de quiz is je score opkrikken en zo hoog mogelijk in de highscorelijst terecht komen. De quiz kan oneindig worden gespeeld, waarbij de aanwijsvragen op wisselende niveaus terugkomen. Grenzeloos Pagina 9

10 2.2 Hoe gebruik ik TopoMaster met de klas? Inzet in groepen 5 tot en met 8 Je kunt als school of leerkracht zelf kiezen in welke leerjaren je TopoMaster inzet. Zo kun je in groep 6 starten met Nederland, in groep 7 Europa doen en in groep 8 de wereld. Je kunt ook in groep 5 starten met Nederland. Of zelfs leerlingen helemaal vrij laten wanneer ze wat gaan spelen. Binnen het schooljaar zijn er ook meerdere opties: vanaf het begin van het schooljaar kinderen vrij laten spelen of juist kiezen voor een bepaald moment in het jaar waarop de gehele klas in een afgebakende periode gaat spelen, bijvoorbeeld gedurende een maand of twee maanden aan het einde van het schooljaar. Tijdsduur Ieder onderdeel (dus Nederland, Europa en de wereld) bevat zo n 15 levels -- exclusief de herhalingslevels. Per level zullen de kinderen ongeveer 15 tot 3o minuten aan het spelen zijn. Dat betekent een totale speeltijd van ongeveer 6 á 7 uur per onderdeel, gerekend zonder het opnieuw spelen van de levels om meer punten te kunnen halen of het volgende level open te kunnen spelen. Per leerling zal de totale speeltijd natuurlijk verschillend zijn. Zelfstandig en klassikaal TopoMaster is ontwikkeld voor leerlingen om zelfstandig te kunnen spelen, zowel thuis als op school, zowel op tablet als op een computer. Daarnaast is het mogelijk om per onderdeel van TopoMaster (dus voor Nederland, Europa en de wereld) kort een klassikale introductie te doen op het digibord. Deze introductie bevat -- vergelijkbaar met de lessen van Grenzeloos -- de volgende onderdelen: - een openingsbeeld (om de kinderen nieuwsgierig te maken) - de doelen van het oefenen met TopoMaster (wat gaan de kinderen doen, wat gaan ze leren) - een kort intro-filmpje dat een indruk geeft van wat er in de game aan bod komt - een overzichtskaart van het betreffende onderdeel, waar je als leerkracht eventueel al wat vragen over kunt stellen (wat weten ze al, voorkennis activeren) Daarna volgt de verwijzing naar TopoMaster en gaan de kinderen zelf aan de slag! Toetsing van topografie Doordat je als leerling speelt in levels om punten te halen en ook de Masterquiz gaat doen, speel je in principe tot je de toponiemen beheerst. Als leerkracht kun je in Blink Studio zien hoe ver leerlingen zijn en zie je welke leerlingen de topografie nog niet voldoende geoefend hebben of nog niet veel punten hebben gehaald; die kun je aansporen om verder te oefenen. Dit maakt het toetsen van topografie als middel om er achter te komen of leerlingen het beheersen in principe niet meer nodig. Omdat het voor kinderen wel motiverend kan zijn om een onderdeel af te sluiten met een toets, is er bij ieder onderdeel een context-toets ontwikkeld. Dat is een toets waarin het gaat om het toepassen van topografie (dus in een context) en niet om het kunnen benoemen van stippen op een kaart. Dat kan bijvoorbeeld een vraag zijn als: Je ouders willen met het gezin op vakantie naar een Waddeneiland, en ze willen graag vanuit Noord Holland vertrekken en zo kort mogelijk op de boot zitten. Naar welk Waddeneiland kunnen ze het beste gaan? De toets kan zowel op papier als digitaal afgenomen worden. Grenzeloos Pagina 10

11 2.3 TopoMaster -- hoe kan ik beginnen? Toegang tot TopoMaster Scholen die de methode Grenzeloos aanschaffen, krijgen automatisch toegang tot TopoMaster. Binnen Blink Studio verschijnt voor de leerkracht na aanschaf automatisch een button om de app te starten. De leerkracht kan met deze knop alle onderdelen van de game bekijken. Let op: om leerlingen toegang te kunnen geven, moet je als leerkracht binnen Blink Studio een groep met leerlingen aanmaken en TopoMaster inplannen. Op het openingsscherm van Blink Studio onder de knop Handleiding rechtsboven de instructie over hoe dit werkt. Scholen die niet werken met Grenzeloos, kunnen TopoMaster apart aanschaffen. Zij krijgen dan eveneens toegang tot de game via een inlog in Blink Studio. Ook in dit geval verschijnt binnen Blink Studio voor de leerkracht een button om de app te starten en zijn met deze knop alle onderdelen van de app te bekijken. Onderdelen TopoMaster bestaat uit drie onderdelen: Nederland, Europa en de Wereld. Deze kan de leerkracht via Planning in Blink Studio afzonderlijk openstellen voor de leerling. Op het moment dat de leerkracht een onderdeel openstelt, verschijnt er binnen Blink Start voor de betreffende leerling automatisch een button waarmee TopoMaster gestart kan worden. Progressie leerling De voortgang is per leerling te volgen via Leerlingwerk in Blink Studio. Hier is te zien welke levels de leerling heeft gespeeld en hoeveel sterren en punten er verdiend zijn. Grenzeloos Pagina 11

12 3. Didactische basis TopoMaster 3.1 Topografie -- meer context bieden, beter onthouden Topografie is een gevestigd onderdeel van het vak aardrijkskunde. Leerlingen leren de belangrijkste landen, plaatsen, zeeën, rivieren en gebergtes in Nederland, Europa en de wereld. Vervolgens toetsen leerkrachten de resultaten van het geleerde. Uit onderzoek van Cito blijkt echter dat er over het algemeen bij kinderen (te) weinig van de geleerde toponiemen blijft hangen. Kinderen leren de plaatsen voor een toets 1x goed uit hun hoofd, reproduceren het de volgende dag voor de toets en zijn het twee weken later vergeten. Op zoek naar oplossingen om topografie beter te laten beklijven spraken we met scholen (zowel leerkrachten als leerlingen), met het Cito en met Huib Tabbers, geheugenexpert van de Erasmus Universiteit Rotterdam. De volgende factoren blijken bepalend voor het goed kunnen onthouden van toponiemen: - doordat leerlingen de meeste plaatsen maar 1x uit hun hoofd leren voor een toets, slaan zij de plaats alleen in het korte termijngeheugen op. Het ontbreken van herhaling maakt de kans dat een toponiem zich in het lange termijn geheugen nestelt bijna nul. - doordat de plaatsen vaak alleen een stip op een kaart zijn en niet in een context aangeboden worden, zijn er geen haakjes om een toponiem aan op te hangen en dat maakt het lastig om te onthouden. Uit gesprekken met kinderen blijkt dat ze de manier waarop topografie nu wordt geoefend saai vinden; de stippen op een kaart spreken niet echt tot de verbeelding. Kinderen zien echter wel het nut in van het weten waar plaatsen liggen, omdat je dan bijvoorbeeld het nieuws beter snapt, of het is handig voor vakanties. De kinderen wilden graag meer betekenis bij de plaatsen en wilden graag een andere manier om het te oefenen. De game-vorm van TopoMaster maakt het mogelijk om in te spelen op hoe kinderen willen leren en om de bovengenoemde factoren die het onthouden versterken in te bouwen. 3.2 Topografie -- kerndoelen en Citolijst 300 toponiemen Naast het toevoegen van meer context en manieren om het beter te onthouden moet topografie aansluiten bij de kerndoelen van aardrijkskunde. Het gaat er niet om dat een leerling op een blinde kaart Belgrado of Assen kan aanwijzen. Het gaat er om dat kinderen naast het beheersen van de basistopografie -- zie kerndoel een eigentijds geografisch wereldbeeld ontwikkelen. Dat beeld ontwikkelen ze allereerst door de reguliere thema s en lessen in de methode, waarin ze een beeld krijgen van hoe de wereld er uit ziet en waarom de wereld er zo uit ziet. Op die manier maken ze al kennis met diverse plekken op de wereld. Een eigentijds geografisch wereldbeeld helpt bij het kunnen volgen van actuele gebeurtenissen, van het nieuws. Wanneer je naar het journaal kijkt en hoort over bijvoorbeeld de TT van Assen, dan is het handig dat je deze plaats op de kaart van Nederland in de juiste hoek plaatst -- in het Noorden. Dat je weet dat het in Drenthe ligt is mooi meegenomen. Weet je dan ook nog precies waar het ligt, dan is dat fantastisch, maar niet het belangrijkste. Kortom: het gaat vooral om het kunnen plaatsen van een toponiem en er een kloppend en relevant beeld bij hebben. Hierbij hanteren we voor de toponiemen de basislijst van 300 toponiemen zoals opgesteld door het Cito. Grenzeloos Pagina 12

13 3.3 Toponiemen in levels De levels en toponiemen zijn als volgt ingedeeld. Toponiemen met een * zijn opgenomen als belangrijk toponiem (dat zijn er 100 van de 300) in de Cito-basislijst. Soms staat er een getal achter een toponiem. Dat wil zeggen dat over dit toponiem meerdere vragen zijn opgenomen binnen een level. Dat is gedaan om de 100 belangrijkste toponiemen drie keer aan bod te laten komen. Nederland Level 1 -- Provincies Level 2 -- Hoofdsteden Level 3 -- Wateren Groningen (provincie)* Friesland * Drenthe* Overijssel* Gelderland* Flevoland* Utrecht (provincie)* Noord-Holland* Zuid-Holland* Noord-Brabant* Zeeland* Limburg* Amsterdam* Groningen (stad)* Leeuwarden* Assen* Zwolle* Arnhem* Lelystad* Utrecht (stad)* Haarlem* Den Haag* s-hertogenbosch* Middelburg* Maastricht* Afsluitdijk* Amsterdam-Rijnkanaal Biesbos Lek Maas* Markermeer Neder-Rijn Nieuwe Waterweg Noordzee Noordzeekanaal Oosterschelde IJssel* IJsselmeer* Waal Waddenzee* Westerschelde Level 4 -- Friesland Level 5 -- Groningen Level 6 -- Drenthe Friesland* (2) Leeuwarden* (2) Drachten Heerenveen Sneek Afsluitdijk* IJsselmeer Waddenzee* Vlieland Ameland Schiermonnikoog Terschelling Groningen (provincie)* (2) Groningen (stad)* (2) Delfzijl Veendam Waddenzee* Drenthe* (2) Assen* (2) Emmen Hoogeveen Meppel Grenzeloos Pagina 13

14 Nederland Level 7 -- Overijssel Level 8 -- Flevoland Level 9 -- Gelderland Overijssel* (2) Zwolle* (2) Almelo Enschede Hengelo Deventer IJssel* Kampen Twente Flevoland* (2) Lelystad* (2) Almere Emmeloord IJsselmeer* Gelderland* (2) Arnhem* (2) Apeldoorn Doetinchem Nijmegen Veluwe Wageningen Zutphen IJssel Level Utrecht Level Noord-Brabant Level Limburg Utrecht (provincie)* (2) Utrecht (stad)* (2) Amersfoort Randstad* Noord-Brabant* (2) s-hertogenbosch* (2) Bergen op Zoom Breda Eindhoven* (3) Helmond Oss Roosendaal Tilburg Maas* Limburg* (2) Maastricht* (2) Heerlen Roermond Vaalserberg Venlo Level Noord-Holland Level Zuid-Holland Level Zeeland Noord-Holland* (2) Haarlem* (2) Alkmaar Den Helder Enkhuizen Afsluitdijk* Amstelveen Amsterdam* (2) Purmerend Schiphol* (3) Zaandam Hilversum Texel Randstad* Zuid-Holland* (2) Den Haag* (2) Alphen aan den Rijn Delft Dordrecht Gouda Leiden Rotterdam* (3) Zoetermeer Maas* Rijnmond Randstad Zeeland* (2) Middelburg* (2) Terneuzen Vlissingen Zeeuws-Vlaanderen Grenzeloos Pagina 14

15 Europa Level 1 -- Landen Level 2 -- Hoofdsteden Level 3 -- Wateren en gebergten Zweden* Verenigd Koninkrijk* Nederland* België* Luxemburg (land)* Frankrijk* Spanje* Italië* Stockholm Londen* Amsterdam* Brussel* Luxemburg (stad) Parijs* Madrid* Rome* Oostzee* Noordzee* Pyreneeën* Middellandse Zee* Rijn* Alpen* Donau* Volga* Duitsland* Polen* Zwitserland* Oostenrijk* Rusland* Berlijn* Warschau Bern Wenen* Moskou* Level 4 -- Noord-Europa Level 5 -- Verenigd Koninkrijk Level 6 -- Nederland en België Scandinavië Noorwegen Zweden* (2) Finland IJsland Denemarken Estland Letland Litouwen Kopenhagen Oslo Helsinki Oostzee* Noordzee* Level 7 -- Frankrijk en Luxemburg Luxemburg (land)* (2) Frankrijk* Parijs* (2) Bordeaux Lyon Marseille Seine Rhône Alpen* Rijn* en Ierland Ierland Verenigd Koninkrijk* (2) Engeland Schotland Glasgow Het Kanaal Liverpool Londen* (2) Noordzee* Theems Dublin Level 8 -- Duitsland Duitsland* (2) Berlijn* (2) Hamburg Keulen München Ruhrgebied* (3) Rijn* Nederland* (2) België* (2) Brussel* (2) Antwerpen* (3) Vlaanderen* (3) Wallonië Ardennen Schelde Level 9 -- Oostenrijk en Zwitserland Zwitserland* (2) Oostenrijk* (2) Wenen* (2) Genève Alpen* Grenzeloos Pagina 15

16 Europa Level Midden-Europa Level Portugal en Spanje Level Italië Polen* (2) Tsjechië Slowakije Hongarije Slovenië Kroatië Praag Bratislava Budapest Donau* Portugal Spanje* (2) Lissabon Barcelona Madrid* (2) Pyreneeën* (2) Straat van Gibraltar Middellandse Zee* Italië* (2) Rome* (2) Sicilië Malta Milaan Po Middellandse Zee* Level Oost-Europa Rusland* (2) Oekraïne Roemenië Moskou* (2) Sint Petersburg Ural (Oeral) Volga* (2) Kaukasus Kaspische zee Zwarte Zee Donau* Boekarest Level Zuidoost-Europa Bulgarije Servië Bosnië-Hercegovina Griekenland Albanië Cyprus Belgrado Athene Istanbul* (3) Grenzeloos Pagina 16

17 Wereld Level 1 -- Werelddelen Level 2 -- Oceanen en Zeeën Level 3 -- Rivieren, woestijnen en gebergten Afrika* Noord-Amerika* Zuid-Amerika* Antarctica* Oceanië* Europa* Azië* Level 4 -- Afrika: midden en zuid Kongo (Democratische Republiek) Nigeria Sudan Zuid-Afrika Kaapstad Lagos Atlantische Oceaan* Indische Oceaan* Level 7 -- Zuid-Amerika: noord Colombia Curaçao Suriname* (3) Venezuela Paramaribo Grote / Stille Oceaan* Panamakanaal Andes* Atlantische Oceaan* Grote / Stille Oceaan* Indische Oceaan* Noordelijke IJszee* Caribische Zee Perzische Golf Rode Zee Afrika* Noord-Amerika* Zuid-Amerika* Antarctica* Oceanië* Europa* Azië* Level 5 -- Afrika: noord Egypte* (2) Ethiopië Marokko* (3) Sahara* (2) Cairo Casablanca Nijl* (2) Suezkanaal Level 8 -- Midden-Oosten Midden-Oosten* Egypte* Irak Iran Israël* (3) Turkije* (3) Midden-Oosten* Ankara Bagdad Jeruzalem Mekka Saudi-Arabië Teheran Midden-Oosten* Nijl* Sahara* Rocky Mountains* Amazone* Andes* Ganges* Himalaya* Afrika* Noord-Amerika* Zuid-Amerika* Antarctica* Oceanië* Europa* Azië* Level 6 -- Zuid-Amerika: midden en zuid Argentinië* (3) Chili Peru Brazilië* (3) Brasilia Buenos Aires Rio de Janeiro Santiago Amazone* (2) Andes* Level 9 -- Azië: zuid Afghanistan Bangladesh Delhi Ganges* (2) Himalaya* (2) India* (3) Kolkata (Calcutta) Mumbai (Bombay) Pakistan Grenzeloos Pagina 17

18 Level Azië: zuidoost en Oceanië Bangkok Filipijnen Indonesië* (3) Jakarta Java Molukken Thailand Singapore Vietnam Indische Oceaan* Australië* (3) Nieuw-Zeeland Sydney Wereld Level Azië: oost Beijing (Peking)* (3) Chang Jiang (Jangtse) China* (3) Japan* (3) Seoul Shanghai Siberië Taiwan Tokyo Xianggang (Hongkong) Zuid-Korea Grote / Stille Oceaan* Level Noord-Amerika Alaska Californië Canada Chicago Groenland Hawaii Mexico* (3) Mississippi Rocky Mountains* (2) Verenigde Staten* (2) Atlantische Oceaan* Noordelijke IJszee* (2) Verenigde Staten* Los Angeles Montréal New York* (3) Washington Mexico-Stad Grenzeloos Pagina 18

thema 1 Nederland en het water topografie

thema 1 Nederland en het water topografie thema 1 Nederland en het water topografie Argus Clou Aardrijkskunde groep 6 oefenkaart met antwoorden Malmberg s-hertogenbosch thema 1 Nederland en het water topografie Gebergten Vaalserberg Plaatsen Almere

Nadere informatie

Noem de letters H t/m J en zeg welke oceaan het is. H = de Grote Oceaan (Stille Oceaan), I = de Atlantische Oceaan, J = de Indische Oceaan

Noem de letters H t/m J en zeg welke oceaan het is. H = de Grote Oceaan (Stille Oceaan), I = de Atlantische Oceaan, J = de Indische Oceaan Thuistopo. Noem de letters A t/m G en zeg welk werelddeel het is. A = Noord-Amerika, B = Europa, C = Azië, D = Zuid-Amerika, E = Afrika, F = Australië, G = Zuidpool/Antarctica Noem de letters H t/m J en

Nadere informatie

Grenzeloos vertaalt deze criteria voor het lesmateriaal in de volgende twee onderdelen van de methode:

Grenzeloos vertaalt deze criteria voor het lesmateriaal in de volgende twee onderdelen van de methode: Inhoud Deze handleiding bevat de volgende onderdelen: 1- Topografie bij Grenzeloos 2- Opzet en onderdelen 3- Planning en toetsing 4- Toegang tot het materiaal 5- Didactische basis 6- Normering toetsen

Nadere informatie

Leervaardigheden in het vak aardrijkskunde

Leervaardigheden in het vak aardrijkskunde Kerndeel 3 Leervaardigheden in het vak aardrijkskunde 3.1 Vakspecifieke leervaardigheden K3 Leervaardigheden in het vak aardrijkskunde 1 Eindterm 3 De kandidaat kan een aantal vakvaardigheden toepassen

Nadere informatie

In welk land ligt Oslo? Noorwegen. Welk land is een eiland in de Noordelijke IJszee? IJsland Welke letter heeft die zee op de kaart?

In welk land ligt Oslo? Noorwegen. Welk land is een eiland in de Noordelijke IJszee? IJsland Welke letter heeft die zee op de kaart? N O P Thuistopo. Noem de letter en zeg welk land, welke zee of welke plaats het is. A = IJsland, B = Noorwegen, = Zweden, = inland, E = Rusland, = enemarken, G = Oslo, H = Stockholm, I = Helsinki, J =

Nadere informatie

Arg Chi Ecu Sur Bol Ven Par Bra Uru Col Per

Arg Chi Ecu Sur Bol Ven Par Bra Uru Col Per Hoofdstuk 1 Argentinië Buenos Aires Lima Chili Brasilia Ecuador Suriname Santiago Bolivia Venezuela Paramaribo Paraquay Brazilië Caracas Uruquay Colombia Rio de Janeiro Bogota Peru São Paolo Argentinië

Nadere informatie

Les 2 Landbouw in de tropen De tropen bestaan niet alleen maar uit regenwoud. Je vindt er ook belangrijke landbouwgebieden.

Les 2 Landbouw in de tropen De tropen bestaan niet alleen maar uit regenwoud. Je vindt er ook belangrijke landbouwgebieden. thema 1 Water Les 1 Tropisch regenwoud Het gebied rond de evenaar heet de tropen. Daar vind je tropische regenwouden. Het grootste gebied met tropisch regenwoud is het Amazonegebied. Het tropisch regenwoud

Nadere informatie

Huiswerkbladen topografie. Wijzer. door de wereld 8

Huiswerkbladen topografie. Wijzer. door de wereld 8 Huiswerkbladen topografie Wijzer door de wereld 8 Huiswerkblad topografie 8.1, blad 1 van 2 Noord-Amerika Gebieden: Verenigde Staten CANada MExico CUba Nederlandse Antillen Alaska Florida Californië Groenland

Nadere informatie

Overijssel FRYSLÂN DRENTHE FLEVO- LAND DUITSLAND. Zwolle GELDERLAND. Steenwijk* Giethoorn* Hardenberg* Kampen* Vecht* Ommen* Nijverdal* Almelo

Overijssel FRYSLÂN DRENTHE FLEVO- LAND DUITSLAND. Zwolle GELDERLAND. Steenwijk* Giethoorn* Hardenberg* Kampen* Vecht* Ommen* Nijverdal* Almelo Vecht* 1 met namen Overijssel FRYSLÂN DRENTHE Steenwijk* Giethoorn* FLEVO- LAND Hardenberg* Kampen* DUITSLAND Zwolle Ommen* SALLAND* IJssel Deventer Nijverdal* Rijssen* Almelo Oldenzaal* TWENTE Hengelo

Nadere informatie

Opdracht 1: Gebruik kaart 1: Europa; Landen en hoofdsteden. Opdracht 2: Gebruik kaart 2: Europa; Wateren en gebergten.

Opdracht 1: Gebruik kaart 1: Europa; Landen en hoofdsteden. Opdracht 2: Gebruik kaart 2: Europa; Wateren en gebergten. 0 1 Werkblad: Geografie van Europa. Opdracht 1: Gebruik kaart 1: Europa; Landen en hoofdsteden. -a-geef de landen van Europa allemaal een eigen kleurtje. (je mag dezelfde kleur vaker gebruiken) -b-zet

Nadere informatie

Toiletreclame Regionale Tarieven Indoormedia

Toiletreclame Regionale Tarieven Indoormedia Volume netwerk Horeca Doelgroep 13-49 Alkmaar 1 2 weken 34 17 10 950,- 135,- 495,- 115,- Almere 1 2 weken 17 8 5 475,- 115,- 250,- 110,- Amersfoort 1 2 weken 50 25 15 1.425,- 150,- 745,- 125,- Amsterdam

Nadere informatie

Huiswerkbladen topografie. Wijzer. door de wereld

Huiswerkbladen topografie. Wijzer. door de wereld Huiswerkbladen topografie Wijzer door de wereld 235417.indb 44 8 15/11/13 5:54 PM Huiswerkblad topografie 8.1, blad 1 van 2 Noord-Amerika Gebieden: Verenigde Staten CANada MExico CUba Nederlandse Antillen

Nadere informatie

D C B F. Welke provincie ligt in het midden van het land? Utrecht of Drenthe? Utrecht

D C B F. Welke provincie ligt in het midden van het land? Utrecht of Drenthe? Utrecht X E F G I L J K Thuistopo. oem de letter (behalve de X) en zeg welke provincie het is. = Friesland, = oord-olland, = Utrecht, = Zuid-olland, E = Groningen, F = renthe, G = Flevoland, = Gelderland, I =

Nadere informatie

Topografie de wereld Groep 8

Topografie de wereld Groep 8 Topografie de wereld Groep 8 les De wereld VS Ca Ru VS Me x Eg Ja Ch Ik I GO Ia AO GO In IO Br Au ZA Ar 0 F1 A n 2000 km Wereld. Au Pe Me Sy Ca Z We 0 F2 1000 km Australië en ieuw-zeeland. Hier en daar

Nadere informatie

Aardrijkskunde aftekenlijst Bevolking en Ruimte, voor de toets week van 25 maart. klas 4. Naam leerling. klas.. cijfer..

Aardrijkskunde aftekenlijst Bevolking en Ruimte, voor de toets week van 25 maart. klas 4. Naam leerling. klas.. cijfer.. Aardrijkskunde aftekenlijst Bevolking en Ruimte, voor de toets week van 25 maart. klas 4 Naam leerling. klas.. cijfer.. 1. Je levert deze aftekenlijst vooraf aan je SE AK in, bij de docent tijdens de toets

Nadere informatie

Spanje. Portugal. Italië. Zwitserland. Oostenrijk. Polen. Tsjechië. Slowakije. Hongarije. Slovenië. Kroatië. Bosnië-Hercegovina

Spanje. Portugal. Italië. Zwitserland. Oostenrijk. Polen. Tsjechië. Slowakije. Hongarije. Slovenië. Kroatië. Bosnië-Hercegovina Kopieerblad topografie Ω uropa Ω blad Welke landen liggen bij de letters? inland M Spanje Y Servië Noorwegen N Portugal Z lbanië Zweden O talië a Roemenië enemarken P Zwitserland b ulgarije Jsland Q Oostenrijk

Nadere informatie

Woningen Provincie/Gemeenten Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties. Prijs per m² GBO in mediaan 2017

Woningen Provincie/Gemeenten Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties. Prijs per m² GBO in mediaan 2017 Woningen Provincie/Gemeenten Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties woningen woningen. Provincie Drenthe Assen 67.700 31.400 Woningvoorraad 32.900 33.700 33.700 Tussenwoning 448 16,7 166.000

Nadere informatie

Woningen. Prijzen en transacties. Provincie / Steden. Marktgegevens en prognoses. Transactieprijzen koopwoningen in mediaan 2016

Woningen. Prijzen en transacties. Provincie / Steden. Marktgegevens en prognoses. Transactieprijzen koopwoningen in mediaan 2016 Woningen 2017 Provincie / Steden Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties Aantal inwoners 2016 Aantal woningen 2016 Woningvoorraad/ huishoudens/inwoners 2020 2025 Koopwoningen Aantal verkochte

Nadere informatie

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 4. 1ste druk

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 4.  1ste druk De Geo 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 4 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,

Nadere informatie

Bij de tijd Groep 6 thema 3, les 1 De Opstand Werkblad 1. dit is Klaas. Klaas is veer-tien jaar. hij loopt al heel lang.

Bij de tijd Groep 6 thema 3, les 1 De Opstand Werkblad 1. dit is Klaas. Klaas is veer-tien jaar. hij loopt al heel lang. Bij de tijd Groep 6 thema 3, les 1 De Opstand Werkblad 1 Rouwdouwen Kleur de woorden: sol-daat = geel vecht = rood vrij-heid = groen held = blauw dit is Klaas Klaas is veer-tien jaar hij loopt al heel

Nadere informatie

2e Paasdag maandag 17 april

2e Paasdag maandag 17 april T-Shop 14 zondag 16 Alkmaar 10:00-18:00 gesloten gesloten gesloten gesloten gesloten gesloten Almelo 10:00-17:00 gesloten gesloten gesloten gesloten gesloten gesloten Almere Traverse 10:00-18:00 gesloten

Nadere informatie

JAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS

JAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS Hout en Plaatmateriaal JAAROVERZICHT gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS 1 van 22 08/15/2011 Hout Nederland - Index en Samenvatting Per Categorie (genummerd) zijn de gegevens uitgesplitst

Nadere informatie

Bijlage 2: Overzicht dienstkringen met ijkjaren 1896, 1924, 1968, 1985 en 2000 Behoort bij de publicatie:

Bijlage 2: Overzicht dienstkringen met ijkjaren 1896, 1924, 1968, 1985 en 2000 Behoort bij de publicatie: Bijlage 2: Overzicht dienstkringen 1884-2005 met ijkjaren 1896, 1924, 1968, 1985 en 2000 Behoort bij de publicatie: 1-2-2016 Henk van de Laak ISBN: 978-94-6247-047-7 Alle rechten voorbehouden. Niets uit

Nadere informatie

1 Het gevaar van water

1 Het gevaar van water 1 Het gevaar van water 1 a 1 Dordrecht 2 Enschede 3 Tiel 4 Eindhoven b Dordrecht Tiel 2 a 60% b Antwoord verschilt per leerling. 3 a Een door dijken omringd gebied waarbinnen de waterstand geregeld kan

Nadere informatie

Besluit van 23 november 1981, tot vaststelling van een nieuw Consulair besluit

Besluit van 23 november 1981, tot vaststelling van een nieuw Consulair besluit (Tekst geldend op: 20-08-2009) Besluit van 23 november 1981, tot vaststelling van een nieuw Consulair besluit Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz.

Nadere informatie

hfst. groep 5 groep 6 groep 7 groep 8 4 Rondom de stad Aan het werk Het oosten van Europa Grote verschillen in Afrika

hfst. groep 5 groep 6 groep 7 groep 8 4 Rondom de stad Aan het werk Het oosten van Europa Grote verschillen in Afrika Algemene inleiding 1 Leerstof groep 5 t/m 8 1.1 Aardrijkskundige inhoud De inhoud van Wijzer door de wereld is gebaseerd op de kerndoelen van het leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld uit het domein

Nadere informatie

Topografie Europa Groep 7

Topografie Europa Groep 7 Topografie Europa Groep 7 Europa Por Sp 0 500 km IJ Ie o Fi Zw Dk VK WR e Be Du Po Lu Ts Sl Fr Zwi Oo Ho Ru Ro It Se Bu Gr Mol Tu Oe Tu Ru Hier en daar groep 7 printbladen antwoorden thema 1 Malmberg,

Nadere informatie

Landen van Europa. IJSLAND Reykjavik NOORWEGEN DENE- MARKEN VERENIGD KONINKRIJK IERLAND POLEN DUITSLAND BELGIË TSJECHIË OOSTEN- RIJK FRANKRIJK ITALIË

Landen van Europa. IJSLAND Reykjavik NOORWEGEN DENE- MARKEN VERENIGD KONINKRIJK IERLAND POLEN DUITSLAND BELGIË TSJECHIË OOSTEN- RIJK FRANKRIJK ITALIË 1 met namen Landen van Europa IJSLAND Reykjavik ZWEDEN FINLAND NOORWEGEN Oslo Helsinki Stockholm IERLAND Dublin VERENIGD KONINKRIJK DENE- MARKEN Kopenhagen Londen Parijs NEDERLAND Brussel BELGIË Luxemburg

Nadere informatie

Bijlage 1: Uitwerking per regio

Bijlage 1: Uitwerking per regio De locatiekeuzes worden in deze bijlage per regio weergegeven. Daarbij volg ik de grenzen van het arrondissement / de politie-eenheid. 1. Regio Noord-Nederland eenheid Noord-Nederland leidt eenduidig tot

Nadere informatie

Waar moeten we bouwen en waar (nog) niet. Gerard Marlet 11 oktober 2016

Waar moeten we bouwen en waar (nog) niet. Gerard Marlet 11 oktober 2016 Waar moeten we bouwen en waar (nog) niet Gerard Marlet 11 oktober 2016 De triomf van de stad... 400.000 Prijs standaardwoning (in euro's) 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 Gemiddelde van

Nadere informatie

Statistiek internationale kinderontvoering 2008

Statistiek internationale kinderontvoering 2008 Statistiek internationale kinderontvoering 8 Cijfers 8 Aantal zaken: Aantal betrokken kinderen: Aantal afgeronde zaken : Aantal kinderen in afgeronde zaken: Inkomende zaken: 59 76 44 57 Verzoeken teruggeleiding?

Nadere informatie

Statistiek internationale kinderontvoering 2008

Statistiek internationale kinderontvoering 2008 Cijfers 8 Statistiek internationale kinderontvoering 8 Aantal zaken: Aantal betrokken kinderen: Aantal afgeronde zaken : Aantal kinderen in afgeronde zaken: Inkomende zaken: 59 76 44 57 Verzoeken teruggeleiding

Nadere informatie

JAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS

JAAROVERZICHT 2010 gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS Hout en Plaatmateriaal JAAROVERZICHT gedetailleerd per Categorie, Regio en Land Bron: CBS 1 van 20 08/15/2011 Hout Nederland - Index en Samenvatting Per Categorie (genummerd) zijn de gegevens uitgesplitst

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 33120 28 juni 2016 Besluit van de Minister van Buitenlandse Zaken van 17 juni 2016, nr. DCV/RL-0123/2016, tot aanwijzing

Nadere informatie

Bijlage. 3 - meename door moeder meename door beiden meename door derde(n)

Bijlage. 3 - meename door moeder meename door beiden meename door derde(n) Cijfers 22 Bijlage Cijfers 22 Aantal zaken Aantal afgeronde zaken Inkomende zaken: 49 24 Aantal betrokken kinderen: 65 33 Verzoeken teruggeleiding 2 47 22 meename door vader 3 meename door moeder 35 9

Nadere informatie

Bijlage HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1. Bronnenboekje. 800023-1-050b

Bijlage HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1. Bronnenboekje. 800023-1-050b Bijlage HAVO 2008 tijdvak 1 aardrijkskunde Bronnenboekje 800023-1-050b Migratie en vervoer Opgave 1 Emigratie uit Afrika bron 1 Top 3 van populairste landen van gewenste bestemming Landen van Populairste

Nadere informatie

LAND WERELDDEEL VIDEOREPORTAGES VLAANDEREN VAKANTIELAND

LAND WERELDDEEL VIDEOREPORTAGES VLAANDEREN VAKANTIELAND LAND WERELDDEEL VIDEOREPORTAGES VLAANDEREN VAKANTIELAND Algerije http://www.een.be/programmas/vlaanderen-vakantieland/nic-de-oases-van-de-sahara http://www.een.be/programmas/vlaanderen-vakantieland/nic-tussen-de-kamelen-algerije

Nadere informatie

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO)

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO) Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van (art. 26 OESO) 9/06/2009 I. Nieuwe overeenkomsten die een bepaling bevatten die voorziet in de uitwisseling van bankinlichtingen Brunei 30/04/09 Nieuwe Overeenkomst.

Nadere informatie

Robots houden groei arbeidsmarkt (nog) niet tegen

Robots houden groei arbeidsmarkt (nog) niet tegen Robots houden groei arbeidsmarkt (nog) niet tegen AMSTERDAM - Het aantal banen dat verloren gaat aan automatisatie is nog steeds kleiner dan de vraag naar werknemers van vlees en bloed. Het aantal vacatures

Nadere informatie

Opmerking bij alle grafieken die volgen. In de statistieken zijn alleen de gegevens opgenomen van iedereen die zich heeft aangemeld.

Opmerking bij alle grafieken die volgen. In de statistieken zijn alleen de gegevens opgenomen van iedereen die zich heeft aangemeld. Statistieken 2014 98 ste Vierdaagse De limiet voor het aantal inschrijvingen is in 2014 gesteld op 46.000. In totaal zijn 7.844 personen uitgeloot voor de Vierdaagse. Barometer 2014 alle lopers % uitval

Nadere informatie

1. Open de CD-rom van De Wereld 2. Kies Australië. 5. Kies kaartsoort rechts. 8. Kies start en oefen

1. Open de CD-rom van De Wereld 2. Kies Australië. 5. Kies kaartsoort rechts. 8. Kies start en oefen 0 0 Blinde kaart Australië en Nieuw-Zeeland Opdracht.. Kies Australië Opdracht.. Kies Australië. Kies verder Voor wie meer kan: Opdracht t/m : Zelfde als opdracht t/m, Maar dan niveau. Voor wie nòg meer

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 27520 28 augustus 2015 Besluit van de Minister van Buitenlandse Zaken van 25 augustus 2015, nr. DCV/RL-0657/2015, tot

Nadere informatie

nr. 726 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 27 juni 2017 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland

nr. 726 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 27 juni 2017 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 726 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 27 juni 2017 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland Kinderen moeten

Nadere informatie

IN EERSTE HALFJAAR 2002. Paula van der Brug en Robert Selten. April 2005. Het aantal gestarte trajecten in het eerste halfjaar van 2002.

IN EERSTE HALFJAAR 2002. Paula van der Brug en Robert Selten. April 2005. Het aantal gestarte trajecten in het eerste halfjaar van 2002. Centraal Bureau voor de Statistiek Centrum voor Beleidsstatistiek UITSTROOM UIT DE UITKERING NA START REÏNTEGRATIETRAJECT IN EERSTE HALFJAAR 2002 Paula van der Brug en Robert Selten April 2005 Op 1 januari

Nadere informatie

Zeven weken lang acties met Allure

Zeven weken lang acties met Allure Zeven weken lang acties met Allure 13 april t/m 29 mei 2015 * Mits toegepast en onderhouden volgens voorgeschreven verfsysteem. Kijk op sigma.nl/voorjarenklaar voor de voorwaarden. Met 10 jaar garantie*

Nadere informatie

Feiten & Cijfers bij de 96 ste Vierdaagse

Feiten & Cijfers bij de 96 ste Vierdaagse Stichting Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen Persbericht 2012.024 Nijmegen, 05 juli 2012 Feiten & Cijfers bij de 96 ste Vierdaagse stand per 5 juli 2012. 1. Barometergegevens 2011 2012 Aantal

Nadere informatie

SIM KAART USA UNLIMITED

SIM KAART USA UNLIMITED SIM KAART USA UNLIMITED Copyright 2018. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm

Nadere informatie

Feiten & Cijfers bij de 99 ste Vierdaagse (op basis van totaal 46.000 ingeschreven deelnemers, incl. militairen, stand 2 juli 2015)

Feiten & Cijfers bij de 99 ste Vierdaagse (op basis van totaal 46.000 ingeschreven deelnemers, incl. militairen, stand 2 juli 2015) Stichting Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen Persbericht 2015.021 Nijmegen, 9 juli 2015 Feiten & Cijfers bij de 99 ste Vierdaagse (op basis van totaal 46.000 ingeschreven deelnemers, incl.

Nadere informatie

Zes weken lang acties met Sigmapearl

Zes weken lang acties met Sigmapearl Zes weken lang acties met Sigmapearl 14 september t/m 25 oktober 2015 Nu ook in Satin. Doekje erover. Klaar! Sigmapearl Clean Matt. Waarschijnlijk de best reinigbare matte muurverf ter wereld. Verras uw

Nadere informatie

hfst. groep 5 groep 6 groep 7 groep 8 4 Rondom de stad Aan het werk Het oosten van Europa Grote verschillen in Afrika

hfst. groep 5 groep 6 groep 7 groep 8 4 Rondom de stad Aan het werk Het oosten van Europa Grote verschillen in Afrika Algemene inleiding 1 Leerstof groep 5 t/m 8 1.1 Aardrijkskundige inhoud De inhoud van Wijzer door de wereld is gebaseerd op de kerndoelen van het leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld uit het domein

Nadere informatie

Tijd Veld Poule Scheidsrechter Tijd Veld Poule Scheidsrechter Tijd Veld Poule Scheidsrechter Tijd Veld Poule Scheidsrechter

Tijd Veld Poule Scheidsrechter Tijd Veld Poule Scheidsrechter Tijd Veld Poule Scheidsrechter Tijd Veld Poule Scheidsrechter 8:45 veld 1 poule 1 Nederland Frankrijk Men. Kouwenberg 8:45 veld 2 poule 2 Duitsland Spanje Men. Callaars 8:45 veld 3 poule 3 Rusland Malta Belle de Folter 8:45 veld 4 poule 3 Ijsland Noorwegen Tijs Hellegers

Nadere informatie

Wijziging Regeling uitvoering en financiering Wet inschakeling werkzoekenden

Wijziging Regeling uitvoering en financiering Wet inschakeling werkzoekenden Wijziging Regeling uitvoering en financiering Wet inschakeling werkzoekenden SZW «Wet inschakeling werkzoekenden» Wijziging Regeling uitvoering en financiering Wet inschakeling werkzoekenden in verband

Nadere informatie

Een programma van sportbonden en NOC*NSF dat sportief gedrag stimuleert en ongewenst gedrag aanpakt.

Een programma van sportbonden en NOC*NSF dat sportief gedrag stimuleert en ongewenst gedrag aanpakt. Theatertour VSK 2012/ 13 Nieuwegein 26juli 2012 Een programma van sportbonden en NOC*NSF dat sportief gedrag stimuleert en ongewenst gedrag aanpakt. Jaaroverzicht I Datum Plaats 24 september Amersfoort

Nadere informatie

Wijziging Uitvoeringsregeling inkoop arbeidsvoorziening door gemeenten

Wijziging Uitvoeringsregeling inkoop arbeidsvoorziening door gemeenten Wijziging Uitvoeringsregeling inkoop arbeidsvoorziening door gemeenten SZW 2 december 1998/nr. AM/ARV/98/35644 Directie Arbeidsmarkt Werkgelegenheid Gelet op artikel 137a, tweede lid, van de Algemene bijstandswet,

Nadere informatie

Instituut voor de nationale rekeningen. Statistiek buitenlandse handel. Kwartaalbericht 2014-II

Instituut voor de nationale rekeningen. Statistiek buitenlandse handel. Kwartaalbericht 2014-II nstituut voor de nationale rekeningen Statistiek buitenlandse handel Kwartaalbericht 2014- nstituut voor de nationale rekeningen Nationale Bank van België, Brussel Alle rechten voorbehouden. De volledige

Nadere informatie

natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten marmer polijsten

natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten natuursteen polijsten marmer polijsten almelo almere amersfoort amsterdam apeldoorn arnhem amsterdam belgisch hardsteen belgische hardsteen blauwe hardsteen boxmeer breda vloer schuren vloer schuren vloer schuren schuren schuren schuren vloeren

Nadere informatie

Statistieken 2013 97 ste Vierdaagse

Statistieken 2013 97 ste Vierdaagse Statistieken 2013 97 ste Vierdaagse De limiet voor het aantal inschrijvingen is in 2013 gesteld op 46.000. In totaal zijn 4.314 personen uitgeloot voor de Vierdaagse. Barometer 2013 alle lopers % uitval

Nadere informatie

nr. 272 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 23 januari 2018 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland

nr. 272 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 23 januari 2018 aan JO VANDEURZEN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 272 van ORTWIN DEPOORTERE datum: 23 januari 2018 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Kinderbijslag - Kinderen in het buitenland Kinderen moeten

Nadere informatie

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO)

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO) Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van (art. 26 OESO) 2/02/2010 I. Nieuwe overeenkomsten die een bepaling bevatten die voorziet in de uitwisseling van bankinlichtingen Botswana 12/05/09 03/07/09

Nadere informatie

Huiswerkbladen topografie. Wijzer. door de wereld 7

Huiswerkbladen topografie. Wijzer. door de wereld 7 Huiswerkbladen topografie ijzer door de wereld 7 Huiswerkblad topografie 7.1, blad 1 van 2 est-europa Gebieden: BElgië Ederland LUxemburg FRankrijk DUitsland IErland Verenigd Koninkrijk Engeland Schotland

Nadere informatie

Naamloos. Floor Point natuursteen vloeren polijsten

Naamloos. Floor Point natuursteen vloeren polijsten almelo almere amersfoort amsterdam apeldoorn arnhem amsterdam belgisch hardsteen belgische hardsteen blauwe hardsteen boxmeer breda betonvloer schuren betonvloer schuren betonvloer schuren beton schuren

Nadere informatie

Statistieken 2015 99 ste Vierdaagse

Statistieken 2015 99 ste Vierdaagse Statistieken 2015 99 ste Vierdaagse De limiet voor het aantal inschrijvingen is in 2015 gesteld op 46.000. In totaal zijn 5.462 personen uitgeloot voor de Vierdaagse. Barometer 2015 alle lopers % uitval

Nadere informatie

VOETBAL TORNOOI VAN DE LAGERE SCHOLEN VAN SINT-LAMBRECHTS-WOLUWE

VOETBAL TORNOOI VAN DE LAGERE SCHOLEN VAN SINT-LAMBRECHTS-WOLUWE Klein GROEP A Duitsland - Cuba 3-0 Wales - Chili 1-1 Kameroen - Finland 1-0 Duitsland - Wales 4-0 Chili - Kameroen 0-3 Cuba - Finland 1-0 Duitsland - Chili 4-0 Cuba - Kameroen 0-2 Wales - Finland 1-1 Duitsland

Nadere informatie

HANDLEIDING SIM KAART CANADA

HANDLEIDING SIM KAART CANADA HANDLEIDING SIM KAART CANADA Copyright 2018. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige

Nadere informatie

RDC Regio-indeling Nederland

RDC Regio-indeling Nederland RDC Regio-indeling Nederland De RDC Regio-indeling Nederland is gebaseerd op gebieden met een socio-demografische samenhang. Elke regio wordt in AutoMotive Dashboard verder uitgesplitst in Nederlandse

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Kenia-Nederland juli 2019

Handels- en investeringscijfers Kenia-Nederland juli 2019 Handels- en investeringscijfers Kenia-Nederland juli 2019 Dit overzicht is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. David Mark via Pixabay Nairobi, Kenia Wat kunt u verwachten bij

Nadere informatie

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO)

Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van onderhandelingen (art. 26 OESO) Uitwisseling van bankinlichtingen Kalender van (art. 26 OESO) 15/06/2010 I. Nieuwe overeenkomsten die een bepaling bevatten die voorziet in de uitwisseling van bankinlichtingen Barbados 08-12/02/10 11/02/10

Nadere informatie

Alkmaar BCC BCC. Almere-Buiten BCC. Amersfoort BCC. Amsterdam BCC. Apeldoorn BCC. Arnhem BCC. Barendrecht BCC. Beek BCC. Bergen op Zoom BCC

Alkmaar BCC BCC. Almere-Buiten BCC. Amersfoort BCC. Amsterdam BCC. Apeldoorn BCC. Arnhem BCC. Barendrecht BCC. Beek BCC. Bergen op Zoom BCC Almere-Buiten Barendrecht Beek Bergen op Zoom Beverwijk Den Helder Ede Emmen Heerlen Helmond Hengelo Hilversum Hoogeveen Hoorn Leidschendam Lelystad Middelburg Muiden Oosterhout Oss Purmerend Roosendaal

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Mexico-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Mexico-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Mexico-Nederland 1 1. Goederenexport van Mexico naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Mexicaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

Deze formule is uitstekend geschikt voor de jonge studenten om zich voor te bereiden op school of een examen.

Deze formule is uitstekend geschikt voor de jonge studenten om zich voor te bereiden op school of een examen. EASY LANGUAGES Verblijf bij een privéleraar - Taalbad U wilt graag een taalprogramma volgen en een verbluffend resultaat behalen? Een verblijf bij een privé leraar is ideaal om binnen een korte tijd een

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Hongkong-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Hongkong-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Hongkong-Nederland 1 1. Goederenexport van Hongkong naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Hongkongse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

Amsterdam, 14 januari 2019 P e r s b e r i c h t

Amsterdam, 14 januari 2019 P e r s b e r i c h t Hoeveel van je eerste maandsalaris geef je uit aan afval? Cijfers Adzuna: In Hoorn geeft men gemiddeld 14,9% van een maandsalaris uit aan afvalstoffenheffing AMSTERDAM - Het percentage salaris dat huishoudens

Nadere informatie

Instituut voor de nationale rekeningen. Statistiek buitenlandse handel. Kwartaalbericht 2013-I

Instituut voor de nationale rekeningen. Statistiek buitenlandse handel. Kwartaalbericht 2013-I nstituut voor de nationale rekeningen Statistiek buitenlandse handel Kwartaalbericht 2013- nstituut voor de nationale rekeningen Nationale Bank van België, Brussel Alle rechten voorbehouden. De volledige

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Vietnam-Nederland 1 1. Goederenexport van Vietnam naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Vietnamese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

Lijst van verdragen op alfabetische volgorde: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Lijst van verdragen op alfabetische volgorde: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Lijst van verdragen op alfabetische volgorde: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Albanië dubbele 14-12-2001 22-07-2004 15-11-2005 Trb.2004, 281 Argentinië dubbele 04-03-1994 27-12-1996

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Indonesië-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Indonesië-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Indonesië-Nederland 1 1. Goederenexport van Indonesië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Indonesische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

Na Amsterdam is Utrecht de stad met de meeste deelauto s. In deze stad staan meer auto s dan in Den Haag en Rotterdam samen.

Na Amsterdam is Utrecht de stad met de meeste deelauto s. In deze stad staan meer auto s dan in Den Haag en Rotterdam samen. Memo Van Datum Onderwerp Friso Metz Trends gedeeld autogebruik Doorkiesnummer Bijlage(n) 6-254 392 Opnieuw toename van deelauto s Het aantal deelauto s in Nederland is tussen september 28 en maart 29 met

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Singapore-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Singapore-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Singapore-Nederland 1 1. Goederenexport van Singapore naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Singaporese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Slowakije-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Slowakije-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Slowakije-Nederland 1 1. Goederenexport van Slowakije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Slowaakse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Saoedi-Arabië-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Saoedi-Arabië-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Saoedi-Arabië-Nederland 1 1. Goederenexport van Saoedi-Arabië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Saoudi-Arabische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Noorwegen-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Noorwegen-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Noorwegen-Nederland 1 1. Goederenexport van Noorwegen naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Noorse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Rusland-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Rusland-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Rusland-Nederland 1 1. Goederenexport van Rusland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Russische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Iran-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Iran-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Iran-Nederland 1 1. Goederenexport van Iran naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Iraanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN 2014

Nadere informatie

Relumina. Het beste alternatief voor hogedrukkwikdamplampen

Relumina. Het beste alternatief voor hogedrukkwikdamplampen Relumina Het beste alternatief voor hogedrukkwikdamplampen Wat is ErP? Waarom Relumina? De wetgeving voor energiegerelateerde producten (ErP) werd in 29 ingevoerd met als doel de uitstoot van CO2 in de

Nadere informatie

Overzicht Regio waar regionalisering geheel doorgevoerd is (stand januari 2014)

Overzicht Regio waar regionalisering geheel doorgevoerd is (stand januari 2014) Overzicht Regio waar regionalisering geheel doorgevoerd is (stand januari 2014) RSO NAC (Noord Amerika en Caribisch gebied) Washington Chicago C.G. Front office 2012 Mexico Front office 2012 Miami C.G.

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Colombia-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Colombia-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Colombia-Nederland 1 1. Goederenexport van Colombia naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Colombiaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

IChO26 landenklassement Oslo Noorwegen 1994

IChO26 landenklassement Oslo Noorwegen 1994 IChO26 landenklassement Oslo Noorwegen 1994 1 P.R. of China 317,601 2 United Kingdom 313,998 3 U.S. of America 303,541 4 Austria 300,036 5 Singapore 299,143 6 Korea 294,383 7 Chinese Taipei 292,39 8 Czech

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers China-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers China-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers China-Nederland 1 1. Goederenexport van China naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Chinese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN

Nadere informatie

De keiharde lakweken 2 februari t/m 13 maart 2015. De keiharde lak voor binnen.

De keiharde lakweken 2 februari t/m 13 maart 2015. De keiharde lak voor binnen. De keiharde lakweken 2 februari t/m 13 maart 2015 De keiharde lak voor binnen. Zes weken lang keiharde acties Van 2 februari t/m 13 maart 2015 staat uw Sigma verkooppunt in het teken van de nieuwe kwaliteit

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Pakistan-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Pakistan-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Pakistan-Nederland 1 1. Goederenexport van Pakistan naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Pakistaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Zweden-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Zweden-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Zweden-Nederland 1 1. Goederenexport van Zweden naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zweedse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

De waarde van de Academie. Gerard Marlet Antwerpen 7 november 2013

De waarde van de Academie. Gerard Marlet Antwerpen 7 november 2013 De waarde van de Academie Gerard Marlet Antwerpen 7 november 2013 Een stad met een Academie heeft meer 1,8% Aantal kunstenaars als percentage van de bevolking 18 Aanbod galerieën per 100.000 inwoners 1,6%

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Libië-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Libië-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Libië-Nederland 1 1. Goederenexport van Libië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Libische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT IN

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Luxemburg-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Luxemburg-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Luxemburg-Nederland 1 1. Goederenexport van Luxemburg naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Luxemburgse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Turkije-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Turkije-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Turkije-Nederland 1 1. Goederenexport van Turkije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Turkse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

MSN - Skype. Live Messenger. http://be.msn.com. Kies Live Messenger. De Taey John

MSN - Skype. Live Messenger. http://be.msn.com. Kies Live Messenger. De Taey John Live Messenger http://be.msn.com Kies Live Messenger 1 Kies Gratis aanmelden En downloaden en installeren 2 Onderaan rechts in het systeemvak zie je dat je online bent: Door erop te dubbelklikken later

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Chili-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Chili-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Chili-Nederland 1 1. Goederenexport van Chili naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Chileense exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Hongarije-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Hongarije-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Hongarije-Nederland 1 1. Goederenexport van Hongarije naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Hongaarse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers België-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers België-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers België-Nederland 1 1. Goederenexport van België naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Belgische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie

Handels- en investeringscijfers Frankrijk-Nederland 1

Handels- en investeringscijfers Frankrijk-Nederland 1 Handels- en investeringscijfers Frankrijk-Nederland 1 1. Goederenexport van Frankrijk naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Franse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT

Nadere informatie