Opleiding Duurzaam Gebouw:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Opleiding Duurzaam Gebouw:"

Transcriptie

1 Opleiding Duurzaam Gebouw: Verlichting: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Verlichting: theoretische begrippen en meeteenheden Visueel comfort natuurlijke en kunstmatige verlichting Manuel da CONCEIÇÃO NUNES MATRIciel

2 Doelstellingen van de presentatie Wat is licht? Hoe zien we? Fotometrische grootheden Risico s van ongemak Prestatie-indicatoren voor daglicht 2

3 Plan van de uiteenzetting 1. Straling, licht en kleur 2. Oog en zicht 3. Fotometrie 4. Comfort 5. Daglicht prestatie-indicatoren 3

4 1. Straling, licht en kleur Elektromagnetische straling Dualiteit golf/deeltje Elektromagnetische golf Foton (energiekwantum) (Bron: Study.com) 4

5 1. Straling, licht en kleur Elektromagnetisch spectrum (Bron: Energie + ) Licht Elektromagnetische straling zichtbaar met het menselijk oog Golflengte tussen 380 en 780 nm 5

6 1. Straling, licht en kleur Kleur materie Kleur = spectrum + materie Golf Refractie (breking) Diffractie (buiging) en interferentie Deeltje Absorptie Emissie (diffuse reflectie, speculaire reflectie (of spiegeling)) 6

7 1. Straling, licht en kleur Refractie (Bron: mdcn) (Bron: mdcn) (Bron: Zátonyi Sándor) 7

8 1. Straling, licht en kleur Diffractie en interferentie (Bron: Ubern00b) (Bron: Jeff Kubina) (Bron: Alex Duarte) 8

9 1. Straling, licht en kleur Absorptie en emissie Subtractie (aftrekking) optelling (Bron: Edward Adelson) 9

10 1. Straling, licht en kleur Absorptie en emissie (Bron: mdcn) (Bron: Stephen Ausmus) (Bron: Splarka) (Bron: mdcn) 10

11 1. Straling, licht en kleur Emissie (Bron: Architecture et climat) 11

12 1. Straling, licht en kleur Lichtemissie Gloeiing Emissie van warm licht door een lichaam met hoge temperatuur Zon, gloeilamp, verwarmd metaal, vlam, Luminescentie (lichtuitstraling) Emissie van koud licht dat niet van warmte voortkomt Elektroluminescentie: led, Fotoluminescentie (waaronder fluorescentie en fosforescentie): TL, FCL, ontladingslamp, Chemieluminescentie (waaronder bioluminescentie): luciole, cathodoluminescentie: CFR, Radioluminescentie: digitale beeldvorming, 12

13 1. Straling, licht en kleur Kleurtemperatuur Oorsprong: gloeiing Schaal: zwart lichaam Zon zwart lichaam van K (Bron: Poke2001) Temperatuur in Kelvin Zon aan de horizon Fluorescentielamp daglicht Natriumlamp Zon aan de zenit Gloeilamp Genormeerd natuurlijk licht Warme witte fluorescentielamp Halogeenlamp Neutrale witte fluorescentielamp Metaalhalogenidelamp 13 (Bron: Architecture et climat)

14 1. Straling, licht en kleur Spectrum: beïnvloedt de kleurweergave Zon op zenit Gloeilamp K Fluorescentielamp K Fluorescentielamp K Fluorescentielamp K Ledlamp K Ledlamp K Ledlamp K (Bron: lesnumeriques) 14

15 Dichtheid 2. Oog en zicht Oog Fotoreceptoren (lichtreceptoren) Kegels: snel, kleuren, gezichtsscherpte, dagzicht Staafjes: traag, grijstinten, perifeer zicht en nachtzicht iprgc (intrinsiek fotosensitieve retinale ganglioncellen): circadiaan ritme (24-uurritme), omgevingslichtniveau, gedrag bij licht,? Staafjes afstand van het midden van de fovea in graden (Bron: Pancrat) (Bron: Corie Lok) 15

16 Spectrale gevoeligheid 2. Oog en zicht Zicht Fotopisch: dag sterke verlichting kegeltjes Mesopisch: schemer matige verlichting kegeltjes en staafjes Scotopisch: nacht zwakke verlichting staafjes Nachtzicht Dagzicht Golflengte (nm) (Bron: Architecture et climat) Illustratie van fotopisch zicht (bovenaan) en scotopisch zicht (onderaan) 16

17 2. Oog en zicht Gezichtsveld Fovea: waarneming van zeer kleine details Ergorama: waarneming van alleen de vormen Panorama: waarneming van alleen de bewegingen Voorwerp Horizontaal veld (Bron: Architecture et climat) 17

18 2. Oog en zicht Invloed van daglicht op het gedrag De schoolprestaties van leerlingen verbeteren < leerlingen, 3 Amerikaanse districten - De aanwezigheid van natuurlijk licht doet de leerlingen sneller vooruitgaan (~20%) - Grote muuropeningen doen de leerlingen sneller vooruitgaan (~20%) - Er mag geen verblinding zijn (belangrijkste bron van visueel ongemak). (Heschong Mahone Group, 1999) 18

19 2. Oog en zicht Invloed van daglicht op het gedrag De productiviteit van de werknemers stijgt bouw onderhoud loon van werknemers Een aangename en natuurlijk verlichte omgeving: - productiviteit van de werknemers - absenteïsme - hoofdpijn - seizoensdepressies - oogvermoeidheid (Edwards and Torcellini, 2002) Bv.: Lockheed Martin Building 157, USA In 1983 namen werknemers hun intrek in een zeer licht nieuw gebouw: - productiviteit 15% op 1 jaar tijd - absenteïsme 15% op 1 jaar tijd - $ energiewinst op 1 jaar tijd (Boubekri, 2008) 19

20 3. Fotometrie Lichtstroom Hoeveelheid licht (zichtbaar spectrum) afgegeven per tijdseenheid; wordt uitgedrukt in lumen (lm) Lichtsterkte Lichtstroom die per vaste hoekeenheid wordt uitgestraald in een gegeven richting; wordt uitgedrukt in candela (1 cd = 1 lm/sr) Verlichtingssterkte Dichtheid van de lichtstroom op het te verlichten oppervlak; wordt uitgedrukt in lux (1 lx = 1 lm/m²) Luminantie Verhouding tussen de lichtsterkte uitgestraald in een gegeven richting en het zichtbare oppervlak van de lichtbron in deze richting; wordt uitgedrukt in candela per vierkante meter (cd/m²) 20

21 3. Fotometrie Lichtstroom in lumen Gloeilamp 60 W 710 lm Halogeengloeilamp 53 W 850 lm Gloeilamp 15 W 810 lm Ledlamp 7,5 W 806 lm Lichtsterkte in candela of lumen per steradian Halogeenspot 50 W 775 lm cd Halogeenspot 50 W 775 lm cd Halogeenspot 50 W 775 lm cd Halogeenspot 50 W 775 lm cd 21

22 4. Comfort Comfort: scherp, gekleurd beeld van onze omgeving, zonder oogvermoeidheid. Voldoende verlichtingsniveau Correcte kleurweergave Goede lichtverdeling Voldoende grote, maar niet te grote luminantieverhouding Geen storende schaduwen Weergave van het reliëf Zicht naar buiten toe Aangename lichtkleur die is aangepast aan de verlichtingssterkte Geen verblinding 22

23 4. Comfort Voldoende verlichtingssterkte Luminantie is moeilijk te meten meting verlichtingssterkte Buiten horizontale verlichting: Een nacht met volle maan: 0,2 lx Een dag met bewolkte hemel: lx Een dag met heldere hemel: lx Een zomerdag met volle zon: lx Norm NBN EN gemiddelde verlichting: Verkeersruimten, trappen, gangen: 100 lx Trappen van schoolgebouwen: 150 lx Zelfbedieningsrestaurant: 200 lx Klaslokalen van lagere en middelbare school: 300 lx Andere klaslokalen: 500 lx Kantoor schrijven, lezen, : 500 lx Gezondheidszorg onderzoekzalen: lx 23 (Bron: Energie + )

24 4. Comfort Voldoende verlichtingssterkte Voldoende verlichting = minder vermoeidheid, minder risico Aantal vermoeide werknemers in % Relatieve daling van het aantal fouten in % Visueel belastend werk Visueel nietbelastend werk Relatieve daling van het aantal ongevallen in % Visueel belastend werk Visueel nietbelastend werk 24 (Bron: Energie + )

25 4. Comfort Voldoende verlichtingssterkte Tabel 1 Relatie tussen de verlichting van de directe omgeving en de verlichting van het taakgebied Verlichtingssterkte op het taakgebied Verlichtingssterkte in de directe omgeving Etaak Etaak Etaak Etaak (Bron: IBE-BIV) 25

26 4. Comfort Correcte kleurweergave Vermogen van een lamp om ons alle kleuren van het voorwerp dat ze verlicht, te doen onderscheiden Hangt af van het uitgestraalde spectrum Norm NBN EN IRC of R a : Verkeersruimten, trappen, gangen: 40 Trappen van schoolgebouwen: 80 Zelfbedieningsrestaurant: 80 Klaslokalen van lagere en middelbare scholen: 80 Andere klaslokalen: 80 Kantoor schrijven, lezen, : 80 Gezondheidszorg onderzoekzalen:

27 4. Comfort Goede lichtverdeling Gelijkmatigheid: verhouding tussen de minimale en de gemiddelde verlichtingssterkte op het oppervlak Norm NBN EN Gelijkmatigheid: Verkeersruimten, trappen, gangen: 0,40 Slechte gelijkmatigheid Trappen van schoolgebouwen: 0,40 Zelfbedieningsrestaurant: 0,40 Klaslokalen van lagere en middelbare scholen: 0,60 Andere klaslokalen: 0,60 Goede gelijkmatigheid (Bron: Energie + ) Kantoor schrijven, lezen, : 0,60 Gezondheidszorg onderzoekzalen: 0,70 27

28 4. Comfort Voldoende grote, maar niet te grote luminantieverhouding Bij identieke verlichtingssterkte, verschillende luminantie Contrast Onvoldoende contrast Aangepast contrast Te veel contrast (Bron: mdcn) 28

29 4. Comfort Geen storende schaduwen Vermijd obstakels tussen de visuele taak en de lichtbron (Bron: Energie + ) 29

30 Verlichtingssterkte (Lux) 4. Comfort Aangename lichtkleur aangepast aan de verlichtingssterkte Vermijd vermenging van licht met koude en warme kleur De kleurtemperatuur van het kunstlicht moet overeenkomen met de kleurtemperatuur van het natuurlijk licht Kies een kleurtemperatuur die is afgestemd op de verlichtingssterkte Diagram van Kruithof A: Gebrek aan comfort voelt te warm aan, vervorming van kleuren B: Comfort voelt natuurlijk aan C: Gebrek aan comfort voelt te koud aan, donker Kleurtemperatuur ( K) 30

31 4. Comfort Geen verblinding Te hoog lichtcontrast Verblinding Vermoeidheid Hinder Ongemak Te hoge lichtsterkte of helderheid De maximaal aanvaarde luminantie hangt af van de gezichtshoek Kijkrichting Bron van verblinding: Direct zicht op de zon of de lucht door de vensters. Lichtbron met hoge luminantie (Bron: Architecture et climat) Weerspiegeling van de zon of de hemel op belendende gebouwen. Te groot luminantiecontrast tussen een venster en het raam ervan of met de muur waarin het zit. Een te grote luminantieoppervlakte vergeleken met de belendende oppervlakten. 31

32 4. Comfort (Bron: M.L. Eble-Hankins, C.E. Waters) (Bron: Licht.de) Norm NBN EN UGR: Verkeersruimten, trappen, gangen: 28 Trappen van schoolgebouwen: 25 Zelfbedieningsrestaurant: 22 Klaslokalen van lagere en middelbare scholen: 19 Andere klaslokalen: 19 Kantoor schrijven, lezen, : Gezondheidszorg onderzoekzalen: 19

33 5. Daglicht prestatie-indicatoren Daylight factor (DF) Daglichtfactor (DF) Gebruikt in het VK voordat er computermodellen waren (~ 1900 ) Verhouding tussen verlichtingssterkte binnenshuis op het werkvlak en horizontale verlichtingssterkte buiten onder bewolkte hemel (CIE) bewolking Statisch Onafhankelijk van de ligging Onafhankelijk van het klimaat Onafhankelijk van de oriëntatie Alleen representatief bij overtrokken hemel (Bron: Architecture et climat) 57% van de tijd in België met een gemiddelde verlichtingssterkte van lx 30% van de tijd in Montpellier weinig representatief! 33

34 5. Daglicht prestatie-indicatoren Daylight factor (DF) Daglichtfactor (DF) Welke waarde moet worden bereikt? Werkruimte < 1%: te donker 2%: aanvaardbaar minimum > 5%: lijkt op natuurlijke wijze verlicht Woning Beperking: 1% in de slaapkamers 1,5% in de woonkamer 2% in de keuken Risico dat alle vensteropeningen even groot worden gemaakt, ongeacht de oriëntatie. Risico van overdimensionering van de vensters omdat een bewolkte hemel ongunstig is vergeleken met een heldere of gemiddelde hemel. 34

35 5. Daglicht prestatie-indicatoren Daylight autonomy (DA) Daglichtautonomie (DA) Percentage van de tijd waarin het lokaal bezet is waarbij de verlichtingssterkte binnenshuis op het werkvlak hoger is dan een welbepaalde drempel. Dynamisch want afhankelijk van de ligging, het klimaat en de oriëntatie van het gebouw. Geeft dus de tijd weer waarin de gebruiker volledig zonder kunstlicht kan. Vertegenwoordigt dus de hoeveelheid kunstlicht die kan worden bespaard door een eenvoudig systeem met ON/OFF-schakelaar. Welke waarde moet worden bereikt? 60% voor een kantoor (500 lux) dat van 8 tot 18 uur wordt gebruikt. 35

36 5. Daglicht prestatie-indicatoren Continuous daylight autonomy (cda) Continue Daglichtautonomie (cda) Verhouding tussen de hoeveelheid verlichtingssterkte die in de periode waarin het lokaal bezet is binnenshuis wordt ontvangen op het werkvlak en een vastgestelde drempel. Dynamisch want afhankelijk van de plaats, het klimaat en de oriëntatie van het gebouw. Vertegenwoordigt dus de hoeveelheid kunstlicht die kan worden bespaard door een dimmingsysteem. Welke waarde moet worden bereikt? 75% tot 80% voor een kantoor (500 lux) bezet van 8 tot 18 uur 36

37 5. Daglicht prestatie-indicatoren Useful daylight illuminance (UDI) Nuttige daglichttoetreding (NDT) UDI : Percentage van de tijd waarin het lokaal bezet is waarbij de verlichtingssterkte binnenshuis op het werkvlak hoger is dan een drempel die is vastgelegd op 100 lux en lager dan een drempel vastgelegd op lux. UDI >2.000: Percentage van de tijd waarin het lokaal bezet is waarbij de verlichtingssterkte binnenshuis op het werkvlak hoger is dan een drempel die is vastgelegd op lux. Dynamisch want afhankelijk van de ligging, het klimaat en de oriëntatie van het gebouw. Hierbij kan het percentage van de tijd worden bepaald waarin de verlichtingssterkte binnenshuis op het werkvlak te hoog en mogelijk hinderlijk is. 37

38 5. Daglicht prestatie-indicatoren Voorbeeld: verlichting van een diep landschapskantoor Renovatie van een landschapskantoor van 13,50 m diep met slechts één beglaasde gevel op het noorden. Zenitale verlichting door glasramen in het dak Verlichting door een shed 38

39 5. Daglicht prestatie-indicatoren Voorbeeld: verlichting van een diep landschapskantoor Daylight factor (DF) Daglichtfactor (DF) Zenitale verlichting door glasramen in het dak DF gem. = 6,3% Verlichting door een shed DF gem. = 5,9% 39

40 5. Daglicht prestatie-indicatoren Voorbeeld: verlichting van een diep landschapskantoor Daylight autonomy (DA) Daglichtautonomie (DA) Zenitale verlichting door glasramen in het dak DF gem. = 56,9% Verlichting door een shed DF gem. = 61,3% 40

41 5. Daglicht prestatie-indicatoren Voorbeeld: verlichting van een diep landschapskantoor Continuous daylight autonomy (cda) continue Daglichtautonomie (cda) Zenitale verlichting door glasramen in het dak DF gem. = 74,4% Verlichting door een shed DF gem. = 77,8% 41

42 5. Daglicht prestatie-indicatoren Voorbeeld: verlichting van een diep landschapskantoor Useful daylight illuminance (UDI) Nuttige daglichttoetreding (NDT) Zenitale verlichting door glasramen in het dak DF gem. = 67,8% Verlichting door een shed DF gem. = 75,7% 42

43 5. Daglicht prestatie-indicatoren Voorbeeld: verlichting van een diep landschapskantoor Useful daylight illuminance (UDI) Nuttige daglichttoetreding (NDT) >2.000 Zenitale verlichting door glasramen in het dak DF gem. = 18,1% Verlichting door een shed DF gem. = 12,0% 43

44 Interessante tools, websites, enz.: Energie Gerealiseerd door de onderzoekscel Architecture et Climat, Faculté d'architecture, d'ingénierie architecturale, d'urbanisme (LOCI), Université catholique de Louvain (Belgique), met de steun van Wallonië - DGO4: Theorie, beoordeling/verbetering, ontwerp, rekentools, 44

45 Interessante tools, websites, enz.: De natuurlijke verlichting van gebouwen Gerealiseerd door de onderzoekscel Architecture et Climat, Faculté d'architecture, d'ingénierie architecturale, d'urbanisme (LOCI), Université catholique de Louvain (Belgique) NBN EN Licht en verlichting Werkplekverlichting Deel 1: Binnenwerkplekken Code van goede praktijk voor binnenverlichting BIV_Code_van_goede_praktijk_12464_1 NL 2007.pdf Opgesteld door het Belgisch Instituut voor de Verlichtingskunde (IBE-BIV) De seminarieverslagen Duurzaam Gebouw van 5/03/2015: Lux op energiezuinige stand 45

46 Referenties Gids Duurzame Gebouwen en andere bronnen: Gids Duurzame Gebouwen: Fiches WEL03 en ENE01 46

47 Te onthouden uit de uiteenzetting Daglicht is belangrijk, want het kan niet volledig worden vervangen door kunstlicht Verschillende termen van de fotometrie: de lichtstroom in lm, de lichtsterkte in cd, de verlichtingssterkte in lx en de luminantie in cd/m². Comfort is afhankelijk van de verlichtingssterkte, de luminanties, de kleurweergave, de gelijkmatigheid, de kleurtemperatuur, het risico van verblinding. Verschillende daglichtindicatoren: DF, DA, cda, NDT 47

48 Te onthouden uit de uiteenzetting Kunstlicht kan daglicht niet volledig vervangen Verschillende termen van de fotometrie: lichtstroom: lumen (lm) lichtsterkte: candela (cd) verlichtingssterkte: lux (lx) luminantie: candela/m² (cd/m²) 48

49 Te onthouden uit de uiteenzetting Synthese van de comfortindicatoren: Kleurtemperatuur Circulatie Kantoor Gezondheids zorg à K Verlichtingssterkte 100 lx 500 lx 1000 lx Gelijkmatigheid 0,4 0,6 0,7 Verblinding UGR DF 2% 5% 5% DA 60% cda 75 tot 80% NDT - 49

50 Contact Manuel da CONCEIÇÃO NUNES MATRIciel Place de l Université, 25 - Louvain-la-Neuve : daconceicao@matriciel.be 50

Opleiding 2013 Duurzaam Gebouw

Opleiding 2013 Duurzaam Gebouw Opleiding 2013 Duurzaam Gebouw Gezondheid en comfort Leefmilieu Brussel ZORGEN VOOR VISUEEL COMFORT Magali BODART UCL Architecture & Climat 7 maart 2013 Opleiding tot stand gebracht door de Stadswinkel

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VERLICHTING : ONTWERP EN AFSTELLING HERFST 2017 Theoretische begrippen en meeteenheden van de verlichting Florence GREGOIRE 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N De parameters

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Verlichting: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Ontwerp: voorbeelden Manuel da CONCEIÇÃO NUNES MATRIciel Doelstellingen van de presentatie Voorbeelden van ontwerpen met daglicht

Nadere informatie

Verlichting PREBES 04/12/2018. Enkele begrippen Wetgeving en normen Metingen Noodverlichting Blue Light Hazard

Verlichting PREBES 04/12/2018. Enkele begrippen Wetgeving en normen Metingen Noodverlichting Blue Light Hazard PREBES 04/12/2018 Enkele begrippen Wetgeving en normen Metingen Noodverlichting Blue Light Hazard PREBES 04/12/2018 - situering PREBES 04/12/2018 - begrippen Fotometrische grootheden PREBES 04/12/2018

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Verlichting: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Tools voor het ontwerpen van verlichting Arnaud BERTRAND MATRIciel 1. Doelstellingen van de presentatie Overzicht van de tools

Nadere informatie

BELEIDSPLAN OPENBARE VERLICHTING 2013 2017 BIJLAGE 2 VERLICHTINGSTECHNIEK

BELEIDSPLAN OPENBARE VERLICHTING 2013 2017 BIJLAGE 2 VERLICHTINGSTECHNIEK BELEIDSPLAN OPENBARE VERLICHTING 2013 2017 BIJLAGE 2 VERLICHTINGSTECHNIEK INHOUDSOPGAVE 1 TECHNIEK VERLICHTING... 3 2 DAGLICHT EN KUNSTLICHT... 3 3 ENKELE TECHNISCHE BEGRIPPEN... 4 3.1 Lichtstroom... 4

Nadere informatie

Fotometrische basisgrootheden

Fotometrische basisgrootheden Fotometrische basisgrootheden 24 oktober 2013 Guy Durinck Email: guy.durinck@kuleuven.be Fotometrie en radiometrie Licht: elektromagnetische golven elektromagnetische golven transporteren energie energiestroom

Nadere informatie

Basic Creative Engineering Skills

Basic Creative Engineering Skills Fotometrie 1 Voor het beschrijven van eigenschappen en specificaties van licht en lichtbronnen bestaan gestandaardiseerde begrippen en eenheden. CIE Commission Internationale de l Eclairage 2 Vermogen

Nadere informatie

5 Verlichtingsaspecten bij werkstations

5 Verlichtingsaspecten bij werkstations 5 Verlichtingsaspecten bij werkstations 5.1 Licht Licht is een vorm van energie bestaande uit elektromagnetische straling. Zichtbaar licht is de elektromagnetische straling die wordt uitgezonden in het

Nadere informatie

Verlichtingskunde 2009 Verlichtingskunde 2009 7S630

Verlichtingskunde 2009 Verlichtingskunde 2009 7S630 7S630 Laurens Zonneveldt Mariëlle Aarts Doel van het college Gereedschap bieden om via een doordacht PvE tot het gewenste doel te komen Opzet Hoe kom je tot eisen, wat speelt een rol Zoeken naar oplossingen

Nadere informatie

NBN-EN : Werkplekverlichting binnen

NBN-EN : Werkplekverlichting binnen NBN-EN 12464-1: Werkplekverlichting binnen In 2011 is er een aanpassing gebeurd aan de Europese norm, NBN-EN 12464-1 Licht en verlichting - Werkplekverlichting - Deel 1: Werkplekken binnen. Het is een

Nadere informatie

Fiche 8 (Analyse): Eenheden

Fiche 8 (Analyse): Eenheden Fiche 8 (Analyse): Eenheden Zichtbaar licht is een elektromagnetische straling met een golflengte begrepen tussen 400 en 760 nanometer, tussen ultraviolet (< 400 nm) en infrarood (> 760 nm) in licht omvat

Nadere informatie

LUX op energiezuinige stand

LUX op energiezuinige stand Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand 5 maart 2015 Leefmilieu Brussel De uitdagingen op verlichtingsvlak Ingrid VAN STEENBERGEN, Zaakvoerder Adviesbureau voor verlichting ODID Vervangen

Nadere informatie

energiecoach verlichting

energiecoach verlichting LAMPEN Puntverlichting Hebt u uw gloeilampen al vervangen door spaarlampen? Spaarlampen zijn vier tot vijf keer efficiënter dan gloeilampen en gaan 9 tot 13 keer langer mee. Bijgevolg is de winst dubbel:

Nadere informatie

Kennisplatform OV Module 1 november 2011. Kennisplatform OV. Module 1 november 2011. Netbeheer - Techniek 1 Opleiding en Training

Kennisplatform OV Module 1 november 2011. Kennisplatform OV. Module 1 november 2011. Netbeheer - Techniek 1 Opleiding en Training Kennisplatform OV Module 1 november 2011 Netbeheer - Techniek 1 INHOUD 1. Inleiding... 3 1.1 Definitie van openbare verlichting... 3 1.2 De functies van openbare verlichting... 4 1.2.1 Bevorderen verkeersveiligheid...

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VERLICHTING: ONTWERP EN REGELING HERFST 2018 Natuurlijk licht: doelstellingen en reglementeringen De nieuwe Europese norm EN 17037 Magali BODART Leefmilieu Brussel 2 DOELSTELLINGEN

Nadere informatie

Welkom. Kennisplatform OV. 10 januari 2014

Welkom. Kennisplatform OV. 10 januari 2014 Welkom Kennisplatform OV 10 januari 2014 Overzicht Algemeen Wat is licht? Gedrag op voorwerpen Fotometrische grootheden Installatie 2 Basisprincipes OV - V4.1 Wat is openbare verlichting? Criteria Verlichtingsinstallatie

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VERLICHTING: ONTWERP EN AFSTELLING HERFST 2017 Waarom aandacht schenken aan de verlichting? Florence GREGOIRE 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N De uitdagingen op het vlak

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE Dag 3.3 Systemen - Theoretische begrippen Verlichting Piotr Wierusz-Kowalski HERFST 2015 p.kowalski@mkengineering.be www.mkengineering.be 2 DOELSTELLING(EN)

Nadere informatie

Verlichtingskunde 2009. Verlichtingskunde. Kunstlicht eisen Week 4. Mariëlle Aarts Laurens Zonneveldt

Verlichtingskunde 2009. Verlichtingskunde. Kunstlicht eisen Week 4. Mariëlle Aarts Laurens Zonneveldt Verlichtingskunde Kunstlicht eisen Week 4 Mariëlle Aarts Laurens Zonneveldt Ergonomie EUROPESE NORM NEN-EN 12464-1 Doel van NEN-EN 12464-1 Visueel comfort, prestatie en veiligheid werkplekken binnen

Nadere informatie

Bouwfysica. Verlichting. Onderwerpen. hoofdstuk 4 Bouwfysica. Begrippen. Kunstlicht. Daglicht. Straatverlichting. Cauberg-Huygen BV 1

Bouwfysica. Verlichting. Onderwerpen. hoofdstuk 4 Bouwfysica. Begrippen. Kunstlicht. Daglicht. Straatverlichting. Cauberg-Huygen BV 1 Bouwfysica Verlichting hoofdstuk 4 Bouwfysica 1 Onderwerpen Begrippen Kunstlicht Daglicht Straatverlichting Cauberg-Huygen BV 1 Begrippen zonlicht / daglicht 3 Begrippen kleuren zichtbaar licht 4 Cauberg-Huygen

Nadere informatie

Relighting LED. Technologische verkenning voor een case study. Arnaud Deneyer. 22 oktober 2014

Relighting LED. Technologische verkenning voor een case study. Arnaud Deneyer. 22 oktober 2014 Relighting LED Technologische verkenning voor een case study Arnaud Deneyer 22 oktober 2014 Laboratorium Licht Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Relighting LED : Technologische

Nadere informatie

ZX Ronde zondag 5 oktober 2014

ZX Ronde zondag 5 oktober 2014 ZX Ronde zondag 5 oktober 2014 Verhaaltje..Tussen Watt en Lumen Dit een verhaaltje gaat over de verschillen tussen de lichtopbrengst van lichtbronnen wat aansluit op het verhaalt over licht en lichtbronnen

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VERLICHTING: ONTWERP EN REGELING HERFST 2017 Waarom aandacht schenken aan de natuurlijke verlichting? Florence GREGOIRE 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N N De uitdagingen

Nadere informatie

Hoe moet het: gokt u ernaar of weet u het?

Hoe moet het: gokt u ernaar of weet u het? Kleine parkeergarage Kleine parkeergarages bevinden zich in woongebouwen of zakenhotels. De afmetingen van de ruimte zijn kleiner en er is geen tdurend verkeer: dat neemt toe in de ochtend en de avond

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Ventilatie: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Ventilatie in de woning: Oefeningen François LECLERCQ MATRIciel Dimensionering van de ventilatie in een woning Appartement

Nadere informatie

5 Verlichtingsaspecten op een ICT-werkplek

5 Verlichtingsaspecten op een ICT-werkplek 5 Verlichtingsaspecten op een ICT-werkplek 5.1 Licht Licht is een vorm van energie bestaande uit elektromagnetische straling. Zichtbaar licht is de elektromagnetische straling die wordt uitgezonden in

Nadere informatie

Moeilijk te lezen wanneer het contrast slecht is

Moeilijk te lezen wanneer het contrast slecht is Fiche 1 (Observatie): Eenheden Lichtstroom (Lumen) hoeveelheid door de bron uitgestraald licht, varieert in functie van de richting Verlichtingssterkte "Hoeveelheid licht dat op het werkvlak INVALT" Luminantie

Nadere informatie

LED. begrippen kleur levensduur rendement besparing

LED. begrippen kleur levensduur rendement besparing LED begrippen kleur levensduur rendement besparing LED begrippen kleur levensduur rendement besparing De laatste jaren heeft led een enorme groei gemaakt, in zowel de techniek als op het gebied van verkoop.

Nadere informatie

Relighting. Brussel 17-06-2010. Elektriciteitsverbruik per sektor (%) (België)

Relighting. Brussel 17-06-2010. Elektriciteitsverbruik per sektor (%) (België) Relighting Brussel 17-06-2010 Ingrid Van Steenbergen Onafhankelijk lichtadviseur Energiebesparing in verlichting www.odid.be Elektriciteitsverbruik per sektor (%) (België) Verlichting Airconditionning

Nadere informatie

Checklist beeldschermwerk : ontwerp en aankoop

Checklist beeldschermwerk : ontwerp en aankoop Checklist beeldschermwerk : ontwerp en aankoop 1. Kantoorruimte NEN 1824 (2001) 4 m 2 Basiswerkplek (stoel en circulatieruimte) + 1 m 2 Werkvlak met flatscreen + 2 m 2 Werkvlak met CRT scherm + 1 m 2 Lees-

Nadere informatie

Vlaams Elektro Innovatiecentrum. Werkplekverlichting. Algemeen:

Vlaams Elektro Innovatiecentrum. Werkplekverlichting. Algemeen: Vlaams Elektro Innovatiecentrum Werkplekverlichting Vandaag de dag brengen de meeste van ons veel tijd door op hun werkplek die meestal kunstmatig wordt verlicht. Belangrijk is dat men voldoende aandacht

Nadere informatie

NIVEAU 2: OBSERVATIE

NIVEAU 2: OBSERVATIE SOBANE methode: Verlichting NIVEAU 2: OBSERVATIE INLEIDING Expertise PREVENTION Doelstellingen Bestuderen van de situatie in het algemeen en op de werkvloer, voor wat betreft: de arbeidsomstandigheden

Nadere informatie

Opleiding "Energie. in duurzame gebouwen. Leefmilieu Brussel. KUNSTLICHT - Theoretische inleiding. Thomas GOETGHEBUER.

Opleiding Energie. in duurzame gebouwen. Leefmilieu Brussel. KUNSTLICHT - Theoretische inleiding. Thomas GOETGHEBUER. 1 Opleiding "Energie in duurzame gebouwen Leefmilieu Brussel KUNSTLICHT - Theoretische inleiding Thomas GOETGHEBUER MATRIciel sa Doel van de presentatie Basisbegrip fotometrie Doelwaarden Het verbruik

Nadere informatie

Blauw licht: the fake news en de nuttige toepassingen. Peter Bracke Cluster manager Groen Licht Vlaanderen Gent, 12 september 2017

Blauw licht: the fake news en de nuttige toepassingen. Peter Bracke Cluster manager Groen Licht Vlaanderen Gent, 12 september 2017 1 Blauw licht: the fake news en de nuttige toepassingen Peter Bracke Cluster manager Groen Licht Vlaanderen Gent, 12 september 2017 2 3 4 Wat is een te hoge blootstelling? Overdag: de mens is aangepast

Nadere informatie

Lichtmeting aan LED verlichting

Lichtmeting aan LED verlichting Lichtmeting aan LED verlichting Tristimulus versus Spectrale Instrumenten Theo Duncker LED Lampen 1 Watt 2 Chromatische analyse Groen Oranje/ Geel Rood Blauw 3 Gekleurde LED s Relatieve Schaal 468 nm 515

Nadere informatie

Opleiding. Energie in duurzame gebouwen. Leefmilieu Brussel AUDIT VAN VERLICHTINGSINSTALLATIES. Fiorenzo NAMECHE

Opleiding. Energie in duurzame gebouwen. Leefmilieu Brussel AUDIT VAN VERLICHTINGSINSTALLATIES. Fiorenzo NAMECHE Opleiding Energie in duurzame gebouwen Leefmilieu Brussel AUDIT VAN VERLICHTINGSINSTALLATIES Fiorenzo NAMECHE LIGHT TO LIGHT Lighting design & engineering LIGHT TO LIGHT Onafhankelijk studie en ontwerpsbureau

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VERLICHTING: ONTWERP EN AFSTELLING HERFST 2018 Ontwerp: voorbeelden Arnaud BERTRAND Doelstellingen van de presentatie Voorbeelden van ontwerpen met daglicht 2 Plan van de uiteenzetting

Nadere informatie

Een nieuwe norm voor werkplekverlichting

Een nieuwe norm voor werkplekverlichting Een nieuwe norm voor werkplekverlichting NEN-EN 12464-1:2011 Inleiding Op 1 juni 2011 is de gewijzigde Europese Norm NEN-EN 12464-1 "Werkplekverlichting Deel 1 Werkplekken binnen" in werking getreden.

Nadere informatie

Flare. Comfort en rendement met leds

Flare. Comfort en rendement met leds Flare Comfort en rendement met leds Flare Downlights en spots met ledtechnologie Flare, een uniek designconcept Mun* product design Flare is een compleet gamma van ronde downlights en spots. Zij verzekeren

Nadere informatie

Evaluatie O.V. zone Luithagen

Evaluatie O.V. zone Luithagen Evaluatie O.V. zone Luithagen 30-01-2014 Evaluatie O.V. zone Luithagen 2 Evaluatie O.V. zone Luithagen Probleem: - Onveiligheidsgevoel s nachts - Diefstal op bedrijfsterreinen 3 Aanpak Evaluatie O.V. door

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Verwarming en sanitair warm water: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Sanitair warm water: keuze en dimensionering van de productie Manuel da CONCEIÇÃO NUNES MATRIciel Doelstellingen

Nadere informatie

Ontwikkelen. Beleidsplan. Openbare verlichting. Gemeente Haren

Ontwikkelen. Beleidsplan. Openbare verlichting. Gemeente Haren Ontwikkelen Beleidsplan Openbare verlichting Gemeente Haren Programma 15/20 januari 2015: 19.30 uur: Welkomstwoord wethouder M. Sloot 19.35 uur: Presentatie Henk Ensing 20.05 uur: Pauze/invullen enquête

Nadere informatie

Herziening van de norm voor binnenverlichting en nieuwe begrippen

Herziening van de norm voor binnenverlichting en nieuwe begrippen Herziening van de norm voor binnenverlichting en nieuwe begrippen IBE-BIV 18 oktober 2012 Arnaud Deneyer, ir Laboratorium Licht en Gebouw Afdeling Energie & Gebouw WTCB Wetenschappelijk en Technisch Centrum

Nadere informatie

Checklist beeldschermwerk: ontwerp en aankoop

Checklist beeldschermwerk: ontwerp en aankoop Checklist beeldschermwerk: ontwerp en aankoop 1. Werkruimte Volgens het KB Werken met beeldschermapparatuur (1993) moet de ruimte, wat afmetingen en inrichting betreft, voldoende plaats bieden om veranderingen

Nadere informatie

Licht / kleur / camera. Digitale bewerking

Licht / kleur / camera. Digitale bewerking Presentatie IVN Werkgroep Fotografie Licht / kleur / camera Digitale bewerking Afdrukken / kleuren beoordelen John Dijksma, 20 november 2014. Wat ziet u? Wat ziet u niet? Electro magnetisch spectrum Zichtbare

Nadere informatie

HUMAN CENTRIC LIGHTING. LED EVENT 30 november 2017 Den Bosch Jan Van Riel

HUMAN CENTRIC LIGHTING. LED EVENT 30 november 2017 Den Bosch Jan Van Riel HUMAN CENTRIC LIGHTING LED EVENT 30 november 2017 Den Bosch Jan Van Riel Human Centric Lighting AGENDA De mens staat centraal Werking van het oog Niet visuele werking van het oog HCL en normen: Functionele

Nadere informatie

VERLICHTING. Boek1, H8 p. 77 t/m p. 206

VERLICHTING. Boek1, H8 p. 77 t/m p. 206 VERLICHTING Boek1, H8 p. 77 t/m p. 206 Licht Licht is nodig om dingen te kunnen zien Belangrijke rol in perceptie van kleuren, sfeer en ruimte Toename van licht, pupil wordt kleiner Afname van licht, pupil

Nadere informatie

Deel 2: Verlichting in schoolgebouwen Specifieke aandachtspunten

Deel 2: Verlichting in schoolgebouwen Specifieke aandachtspunten Themareeks: Energie besparen in scholen Thema: Verlichting Deel 2: Verlichting in schoolgebouwen Specifieke aandachtspunten Versie: februari 2002 Inhoudsopgave 1 Inleiding...3 2 Verlichten van klaslokalen...

Nadere informatie

Opleiding Duurzaam Gebouw:

Opleiding Duurzaam Gebouw: Opleiding Duurzaam Gebouw: Verlichting: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel VERLICHTING IN DE TERTIAIRE SECTOR: De technologie van kunstlicht en focus op led Didier DARIMONT ICEDD Doelstellingen van

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VERLICHTING : ONTWERP EN AFSTELLING HERFST 2018 Hoe natuurlijk verlichten? Hoe de toevoer van daglicht evalueren? Florence GREGOIRE 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N N N

Nadere informatie

Arbeidsparticipatie en re-integratie. Hans Ritmeester Manager Visio Zicht op Werk Ton van Schie Arbeidsdeskundige Koninklijke Visio

Arbeidsparticipatie en re-integratie. Hans Ritmeester Manager Visio Zicht op Werk Ton van Schie Arbeidsdeskundige Koninklijke Visio Arbeidsparticipatie en re-integratie Hans Ritmeester Manager Visio Zicht op Werk Ton van Schie Arbeidsdeskundige Koninklijke Visio 1 Koninklijke Visio Expertisecentrum voor blinden en slechtzienden Landelijk,

Nadere informatie

6/7/2018. over de rol van licht in de vogelkweek

6/7/2018. over de rol van licht in de vogelkweek Zesde versie, aanpassing 17 mei 2018 over de rol van licht in de vogelkweek 2 Voordracht van dr. Peter Coutteel Symposium in Uden Belangstelling van collega liefhebbers uit Eindhoven e.o. Dit verhaal:

Nadere informatie

SOBANE methode: Verlichting Hulpfiches

SOBANE methode: Verlichting Hulpfiches Hulpfiches SOBANE methode: Verlichting Hulpfiches Fiche 1 (Observatie): Eenheden... 2 Fiche 2 (Observatie): Gewenste verlichtingssterkte... 4 Fiche 3 (Observatie): Algemene aanbevelingen... 5 Fiche 4 (Observatie):

Nadere informatie

Rgd. Visueel comfort. 6.1 Daglicht en uitzicht 6.2 Kunstlicht 6.3 Lichtreflectie 6.4 Zonwering en helderheidswering

Rgd. Visueel comfort. 6.1 Daglicht en uitzicht 6.2 Kunstlicht 6.3 Lichtreflectie 6.4 Zonwering en helderheidswering Rgd 6 Visueel comfort Het visuele comfort in de huisvesting moet zodanig zijn dat de gebruikers visueel contact met de omgeving kunnen hebben en er voldoende daglicht is opdat een aangename werkplek realiseerbaar

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN

OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN VERLICHTING : ONTWERP EN AFSTELLING HERFST 2017 Hoe natuurlijk verlichten? Hoe de toevoer van daglicht evalueren? Florence GREGOIRE 2 DOELSTELLINGEN VAN DE PRESENTATIE N N N

Nadere informatie

Opleiding. Energie in duurzame Gebouwen. Leefmilieu Brussel AUDIT VAN VERLICHTINGSINSTALLATIES. Ingrid VAN STEENBERGEN

Opleiding. Energie in duurzame Gebouwen. Leefmilieu Brussel AUDIT VAN VERLICHTINGSINSTALLATIES. Ingrid VAN STEENBERGEN Opleiding Energie in duurzame Gebouwen Leefmilieu Brussel AUDIT VAN VERLICHTINGSINSTALLATIES Ingrid VAN STEENBERGEN ODID - Onafhankelijk adviesbureau voor energiezuinige verlichting Adviesbureau Verlichtingsaudits

Nadere informatie

LED en Verlichting. Van fakkel naar oled. Pieter Ledeganck Charlotte Claessens.

LED en Verlichting. Van fakkel naar oled. Pieter Ledeganck Charlotte Claessens. LED en Verlichting Pieter Ledeganck Charlotte Claessens energieconsulent@gezinsbond.be Van fakkel naar oled Natuurlijk licht Vuur -400.000-13000 400 1500 1816 1814 1783 Elektrisch licht 1809 1959 1879

Nadere informatie

Relighting LED. Depreciatie en te behouden prestaties: enkele ervaringen uit een testcase. Arnaud Deneyer. 17 November 2016

Relighting LED. Depreciatie en te behouden prestaties: enkele ervaringen uit een testcase. Arnaud Deneyer. 17 November 2016 Relighting LED Depreciatie en te behouden prestaties: enkele ervaringen uit een testcase Arnaud Deneyer 17 November 2016 Labo Licht Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Depreciatie

Nadere informatie

Het meten en beoordelen van contrasten

Het meten en beoordelen van contrasten Het meten en beoordelen van contrasten S. Danschutter Labo Duurzame Ontwikkeling WTCB 09/03/2010 Meten en beoordelen van contrast Het belang van contrasten Specifiek voor personen met een visuele beperking

Nadere informatie

Het belang van lichtstudies

Het belang van lichtstudies Het belang van lichtstudies Encon - 360 on energy 22 maart 2016 Relighting en Esco: Slim investeren in besparing en comfort Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent Laboratorium voor Lichttechnologie

Nadere informatie

NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies

NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Wouter Ryckaert Wouter.Ryckaert@kuleuven.be 09 265 87 13 24 oktober 2013 Belgische Vereniging voor Arbeidshygiëne Belgian Ergonomics Society Verlichtingsontwerp

Nadere informatie

Introductie VSL Meten aan verlichting. Dutch Metrology Institute Oktober 2017 Kees-Peter Geluk

Introductie VSL Meten aan verlichting. Dutch Metrology Institute Oktober 2017 Kees-Peter Geluk Introductie VSL Meten aan verlichting Dutch Metrology Institute Oktober 2017 Kees-Peter Geluk Inhoudsopgave VSL algemeen VSL optica Meten aan verlichting 2-11-2017 2 VSL Algemeen VSL is een privaat bedrijf

Nadere informatie

Verlichting in de Cleanroom

Verlichting in de Cleanroom Verlichting in de Cleanroom Joost van Rooij Cleanroom Systems International bv Nationaal Symposium Contamination Control 2019 even voorstellen... Joost van Rooij Commercieel Werktuigbouwkundige met passie

Nadere informatie

LUX op energiezuinige stand

LUX op energiezuinige stand Seminarie Duurzaam Bouwen: LUX op energiezuinige stand 5 maart 2015 Leefmilieu Brussel Technologisch overzicht van verlichtingssystemen Jean-Michel DESWERT, Technology Manager - Lighting Verlichtingslaboratorium

Nadere informatie

Daidalos bouwfysisch ingenieursbureau

Daidalos bouwfysisch ingenieursbureau Invloed van zonwering op de daglichttoetreding in kantoren project: studie van de invloed van een zonwering het visueel comfort in kantoren in samenwerking met Amber Imaging (programmatuur interface) opdrachtgever:

Nadere informatie

Onderzoek werpt nieuw licht op de zaak

Onderzoek werpt nieuw licht op de zaak Onderzoek werpt nieuw licht op de zaak Dr. ir. (Myriam) M.B.C. Aries TU/e Department of the Built Environment Unit Building Physics and Systems Building Lighting group LED event 17 september 2015 Verlichting

Nadere informatie

Portable lampen (0182) Naturalight Smart lamp D20. Daylight Foldi oplaadbaar taaklamp (led) wit

Portable lampen (0182) Naturalight Smart lamp D20. Daylight Foldi oplaadbaar taaklamp (led) wit Naturalight Smart lamp D20 Naturalight Smart lamp D20 met ledverlichting (6 watt). Deze Naturalight Smart lamp D20 geeft bij een meetafstand van 30 cm, 930 lux en 300 lumen. De Smart lamp kan van kleurtemperatuur

Nadere informatie

Biodynamische LED verlichting in Scholen

Biodynamische LED verlichting in Scholen Biodynamische LED verlichting in Scholen Dynamisch licht wordt onder andere toegepast in de het onderwijs en de scholen. Enkele voordelen van dynamische LED verlichting zijn: Verbeterde geheugenfunctie

Nadere informatie

Grondbeginselen van licht en verlichting

Grondbeginselen van licht en verlichting Katern voor scholing, her- en bijscholing 15 inhoud 1 Grondbeginselen van licht en verlichting 4 Fotowedstrijd Zo moet het niet! Basiskennis Een uitgave van Intech Elektro & ICT en OTIB februari 2008 Grondbeginselen

Nadere informatie

Onderzoek KIEN dynamische. Uitgangspunten en oplossingen

Onderzoek KIEN dynamische. Uitgangspunten en oplossingen * Ing. Jan Meutzner Onderzoek KIEN dynamische verlichting intramuraal Uitgangspunten en oplossingen Lichtadvies Projectaanpak Afsluiting Jan Meutzner Jan Meutzner Jan Meutzner Jan Meutzner Nico Koreman

Nadere informatie

DEKRA Certification Group Gevoel van veiligheid & licht: kun je dat ook meten? Antonie van den Heuvel

DEKRA Certification Group Gevoel van veiligheid & licht: kun je dat ook meten? Antonie van den Heuvel DEKRA Certification Group Gevoel van veiligheid & licht: kun je dat ook meten? Antonie van den Heuvel 31-10-2013 Inhoud Onderzoeken uit de literatuur Meetbare eigenschappen van verlichting Purkinje-effect

Nadere informatie

PRODUCTINFORMATIE VERVANG JE GLOEILAMP

PRODUCTINFORMATIE VERVANG JE GLOEILAMP PRODUCTINFORMATIE VERVANG JE GLOEILAMP 373905_Lichtbronnen.indd 1 30-05-11 11:33 Einde van de gloeilamp is in zicht De gloeilamp zet 90 tot 95% van al zijn gebruikte elektriciteit om in warmte in plaats

Nadere informatie

Verlichting door de ogen van de gebruiker

Verlichting door de ogen van de gebruiker Kwaliteit van installaties in de utiliteitsbouw: Verlichting door de ogen van de gebruiker Dr. ir. H.IJ. (Hester) Hellinga Themabijeenkomst Kwaliteit van Installaties door DEKRA en UNETO-VNI 29 maart 2017

Nadere informatie

Checklist beeldschermwerk: ontwerp en aankoop

Checklist beeldschermwerk: ontwerp en aankoop Checklist beeldschermwerk: ontwerp en aankoop 1. Werkruimte Volgens het KB Werken met beeldschermapparatuur (1993) moet de ruimte, wat afmetingen en inrichting betreft, voldoende plaats bieden om veranderingen

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW: PASSIEF EN (ZEER) LAGE ENERGIE Dag 3.3 Systemen - Theoretische begrippen Verlichting Didier DARIMONT LENTE 2016 didier.darimont@icedd.be www.icedd.be 2 DOELSTELLING(EN) VAN DE

Nadere informatie

Creative Lighting Solutions Façade IP65 6xTF WW Medium Frosted

Creative Lighting Solutions Façade IP65 6xTF WW Medium Frosted Creative Lighting Solutions Façade IP65 6xTF WW Medium Frosted Pagina 1 van 16 Samenvatting meetgegevens parameter meting lamp opmerking Kleurtemperatuur 3117 K Warmwit. Lichtsterkte I v 1294 Cd Gemeten

Nadere informatie

lightwaynederland.nl

lightwaynederland.nl Passief Bouwen en daglichttoetreding, dilemma? Een kwestie van balans. Nadeel conventionele vormen daglichttoetreding (ramen, lichtstraten en koepels) is ongewenst warmteverlies. Of ongewenste warmtewinst

Nadere informatie

Daylight Foldi oplaadbaar Taak LED-lamp wit. Kleurtemperatuur Lux Artikelnummer Prijs 6500-k ,00

Daylight Foldi oplaadbaar Taak LED-lamp wit. Kleurtemperatuur Lux Artikelnummer Prijs 6500-k ,00 Daylight Foldi oplaadbaar Taak LED-lamp wit Aanbieding: van 125,00 voor 99,00 Neem het fantastische licht van Daylight met u mee, waar u het ook nodig hebt. De unieke draagbare lamp Foldi van Daylight

Nadere informatie

LUX op energiezuinige stand

LUX op energiezuinige stand Seminaire Duurzame gebouwen LUX op energiezuinige stand 5 maart 2015 Leefmilieu Brussel Cases Relighting Ingrid VAN STEENBERGEN, Zaakvoerder Adviesbureau voor verlichting ODID Vervangen door Catherine

Nadere informatie

Dialux Evo. De evolutie van verlichtingsprogramma s. Docent : Alain Floree

Dialux Evo. De evolutie van verlichtingsprogramma s. Docent : Alain Floree Dialux Evo De evolutie van verlichtingsprogramma s Docent : Alain Floree Welke programma s zijn momenteel het meest gebruikt in Belgie? 1: Dialux 2 : Relux?????? Wat is dialux? Berekeningsprogramma voor

Nadere informatie

LICHT VAN NOBLE LIGHT

LICHT VAN NOBLE LIGHT Noble Light..... the best for your sight! Elektromagnetische straling nm 10 13 ZWEEDSE MIJL FM KM 10 11 MW KW METER 10 9 VHF TV 10 7 RADAR INFRAROODSTRALING 10 5 ZICHTBAAR LICHT 10 3 UV-STRALING DE ZON

Nadere informatie

Verlichting en contrast voor personen met een visuele beperking

Verlichting en contrast voor personen met een visuele beperking De verlichting van onze gebouwen heeft een niet te onderschatten invloed op de manier waarop wij onze omgeving waarnemen. Hoewel er bij de keuze van een verlichtingstoestel vaak in eerste instantie rekening

Nadere informatie

LUX op energiezuinige stand

LUX op energiezuinige stand Seminarie Duurzaam Bouwen: LUX op energiezuinige stand 5 maart 2015 Leefmilieu Brussel Casestudy: Nieuwe kantoorgebouwen François LECLERCQ MATRIciel Doelstelling van de presentatie Het energiebesparingspotentieel

Nadere informatie

Is led-verlichting de nieuwe standaard op kantoor?

Is led-verlichting de nieuwe standaard op kantoor? Is led-verlichting de nieuwe standaard op kantoor? Jo Vinckier KU Leuven Laboratorium voor Lichttechnologie Gebr. De Smetstraat 1, 9000 Gent Jo.vinckier@kuleuven.be 20 VTE - Dienstverlening / Onderzoek

Nadere informatie

Kleurtemperatuur en aanpassing door middel van Filters

Kleurtemperatuur en aanpassing door middel van Filters Kleurtemperatuur en aanpassing door middel van Filters Eenheid: graden K (Kelvin) Kelvin (K) Definitie: Het 1/273,16e deel van de temperatuur, bepaald door het tripelpunt van water. Standaardeenheid van

Nadere informatie

Biodynamische LED verlichting in de zorg

Biodynamische LED verlichting in de zorg Biodynamische LED verlichting in de zorg Dynamisch licht wordt onder andere toegepast in de medische wereld en de zorgsector. Licht heeft namelijk een bewezen positieve invloed op de lichamelijke en geestelijke

Nadere informatie

++Van Gloeilamp naar Ledlamp uitgave: 24-2- 2014 JS

++Van Gloeilamp naar Ledlamp uitgave: 24-2- 2014 JS ++Van Gloeilamp naar Ledlamp uitgave: 24-2- 2014 JS Het is raadzaam om over te schakelen van de gloeilamp naar de ledlamp, maar helaas is de voorlichting verre van optimaal. Aanbiedingen te over, maar

Nadere informatie

Product naam: MM08180

Product naam: MM08180 Product naam: MM08180 Specificaties MM08180: Groep Armatuur Lumen/Watt 117.00 lm/watt Levensduur L70 50.000u Soort ESTELA Wattage * 30W RA 80 Spanning * 220-240V Straalhoek 90 graden Lichtkleur 6500 Daglicht

Nadere informatie

Go Green additionele informatie & testrapport voor de sla62a07 Spaarlamp Go Green Soft Classic, 7W, E27 (bol)

Go Green additionele informatie & testrapport voor de sla62a07 Spaarlamp Go Green Soft Classic, 7W, E27 (bol) Go Green additionele informatie & testrapport voor de sla62a07 Spaarlamp Go Green Soft Classic, 7W, E27 (bol) Artikelnummer sla62a07 Stroombesparing (kwh / jr.) 28 Vorm lamp Bol Vervangt een lamp van (W)

Nadere informatie

VISUEEL COMFORT STEEDS DE JUISTE KEUZE

VISUEEL COMFORT STEEDS DE JUISTE KEUZE U3 U3 VISUEEL COMFORT ETAP ontwierp de U3 met uw comfort voor ogen. De innovatieve Shielded Lens technologie schermt het ledlicht af en voorkomt verblinding (UGR 19; voor specifieke toepassingen UGR 16).

Nadere informatie

Beschermen Verdelen Opvangen p. 43

Beschermen Verdelen Opvangen p. 43 Beschermen Verdelen Opvangen p. 43 ZONWERING Zie fiche ENE13 Tegen de verblinding à visueel comfort De zonwering aan de buiten- of binnenkant plaatsen Tegen oververhitting à thermisch comfort De zonwering

Nadere informatie

Verslag Lichthinderberekening VV Heer 2 wedstrijdvelden

Verslag Lichthinderberekening VV Heer 2 wedstrijdvelden Verslag Lichthinderberekening VV Heer 2 wedstrijdvelden Projectnaam: Lichthinderberekening VV Heer, Sportpark Laan in den Drink Gemeente: Maastricht Projectnummer: P16747 Datum verslag: 21-12-2016 Insta

Nadere informatie

PULSE VTL BIODYNAMISCH LICHT VOOR HET MODERNE KANTOOR

PULSE VTL BIODYNAMISCH LICHT VOOR HET MODERNE KANTOOR PULSE VTL BIODYNAMISCH LICHT VOOR HET MODERNE KANTOOR 2 PULSE VTL 3 V I S U E E L E M O T I O N E E L LICHT B I O I S C H L O G De dimensies van licht: licht stelt ons in staat om onze omgeving waar te

Nadere informatie

Verlichting. 1 Inleiding... 1. 2 Gewenste lichtsterkte... 2. 3 Verlichtingssystemen... 3

Verlichting. 1 Inleiding... 1. 2 Gewenste lichtsterkte... 2. 3 Verlichtingssystemen... 3 1 Inleiding... 1 2 Gewenste lichtsterkte... 2 3 Verlichtingssystemen... 3 3.1 Lichtbronnen... 3 3.2 Voorschakelapparaten (ballasten)... 4 3.3 Verlichtingsarmaturen... 4 4 Regelingen... 5 1 Inleiding i

Nadere informatie

Dag van het Licht 3 oktober 2011

Dag van het Licht 3 oktober 2011 Dag van het Licht 3 oktober 2011 ISSO-publicatie 90 Energie-efficiënte verlichting André Derksen Projectcoördinator ISSO Rienk Visser Rapporteur ISSO-publicatie 90 3 oktober 2011 ISSO-publicatie 90 Energie-efficiënte

Nadere informatie

Led Spot MR16/GU5.3 7W WW door Actie Groenlicht

Led Spot MR16/GU5.3 7W WW door Actie Groenlicht Led Spot MR16/GU5.3 7W WW door Actie Groenlicht Pagina 1 van 17 Samenvatting meetgegevens parameter meting lamp opmerking Kleurtemperatuur 2813 K Warmwit Lichtsterkte I v 677 Cd Gemeten recht onder de

Nadere informatie

Go Green additionele informatie & testrapport voor de lldgw12 Spaarlamp Go Green 12 Led White Globe, E27

Go Green additionele informatie & testrapport voor de lldgw12 Spaarlamp Go Green 12 Led White Globe, E27 Go Green additionele informatie & testrapport voor de lldgw12 Spaarlamp Go Green 12 Led White Globe, E27 Artikelnummer lldgw12 Stroombesparing (kwh / jr.) 7.2 Vorm lamp Bol Vermogen (W) 0.8 Fitting E27

Nadere informatie

Product naam: MM08396

Product naam: MM08396 Product naam: MM08396 Specificaties MM08396: Groep Armatuur Lumen/Watt 95.00 lm/watt Levensduur L70 50.000u Soort GABIO Wattage * 20W Straalhoek 90 graden Spanning * 220-240V UGR waarde < 19 Lichtkleur

Nadere informatie