Welkom. Palliatieve zorg en ALS en MS 4 november Guus Meeuwis De weg
|
|
- Mathilda de Veer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Palliatieve zorg en ALS en MS 4 november 2014 Welkom Lied Guus Meeuwis, De Weg Verschil tussen ALS en MS Door Nienke de Goeijen Wat is ALS en casus? Door Nienke de Goeijen PAUZE Wat is MS en casus? Door Laura van der Velde Certificaat wordt digitaal toegestuurd. Nadat het evaluatieformulier is ingevuld. Evaluatieformulier is te vinden op de website. Per mail ontvangt u na vanavond nog de directe link. Guus Meeuwis De weg ALS Stichting Nederland Amyotrofische Laterale Sclerose Nienke de Goeijen Gericht op fondsenwerving, publiciteit Campagne Verpleegkundig Specialist ALS Centrum Nederland/ UMC Utrecht 06/11/
2 ALS Centrum Nederland Inhoud presentatie Samenwerkingsverband op gebied van diagnostiek, behandeling en wetenschappelijk onderzoek 1. Wat is ALS/verschil met MS? 2. Hoe verloopt ALS? 3. Welke symptomen en behandeling zijn er? 4. Wat is belangrijk in de zorg? 06/11/ /11/ Verschil ALS/MS Multiple sclerose (MS) is een ziekte van alleen het centrale zenuwstelstel waarbij de bescherm- en isolatielaag (myeline) rondom de zenuwen in de hersenen, ruggenmerg en oogzenuwen is beschadigd ALS is een ziekte van centraal en perifeer zenuwstelsel. Neuromusculaire ziekte Vecht mee tegen ALS 06/11/ /11/ Wat is ALS? oorzaak van ALS een aandoening van de motorische zenuwcellen in hersenen en ruggenmerg deze zenuwcellen gaan door onbekende oorzaak kapot waardoor de spier geen prikkels meer krijgt en steeds zwakker wordt mensen overlijden uiteindelijk door toenemende zwakte van de ademhalingsspieren niet aangedaan raken gevoel, oogspier, hartspier, blaas- en darmfunctie omgevingsfactoren? aanleg? een combinatie van beiden? 06/11/ /11/
3 cijfers over ALS cijfers over ALS (vervolg) debuut: vaak tussen de e levensjaar grote spreiding van leeftijd (20-90 jaar) verhouding man-vrouw: 4:1(<40jr) 1:1 (>40jr) incidentie NL: patiënten/jaar prevalentie NL: patiënten mediane overleving: 3 jaar na begin klachten (20% meer dan 5 jaar) familiaire ALS: 5-10% (autosomaal dominant) sporadische ALS: 90-95% 06/11/ /11/ het stellen van de diagnose 2. Hoe verloopt ALS? diagnose wordt gesteld per exclusionem=uitsluiten van alle andere oorzaken die de klachten kunnen verklaren gemiddelde ziekteduur tot diagnose is 9-10 maanden bulbaire zwakte spraak- en slikproblemen speekselvloed dwanglachen en huilen spinale zwakte spierzwakte armen, benen thoracale zwakte ademhalingsproblemen problemen met ophoesten Willekeurig verloop van krachtsverlies in tijd en deel van het lichaam 06/11/ /11/ symptomen en behandeling Behandeling door gespecialiseerd ALS-behandelteam Revalidatiearts Fysiotherapeut Ergotherapeut Logopedist Maatschappelijk werker/psycholoog Diëtist Verpleegkundige 06/11/ /11/
4 symptomen en behandeling (vervolg) Symptomen en behandeling (vervolg) riluzole: geeft beperkte levensverlenging; 2-3 maand geeft meestal geen of weinig bijwerkingen optimaliseren kwaliteit van leven hulpmiddelenvoorzieningen Voorkomende symptomen: spreek- en slikproblemen ademhalingsproblemen krampen/spasmen slaapstoornis cognitieve problemen/ftd gedragsproblemen depressie angst pijn 06/11/ /11/ Info over klachten Casus Mw. H., 62 jaar Diagnose 20 maanden geleden Dysartrie, verslikken bij vloeibaar, speekselvloed, gewichtsverlies Veel tijd nodig voor maaltijd Moeite met ophoesten van slijm Verminderde handfunctie Geen zwakte beenspieren 21 06/11/ Problemen in relatie tot spreken/slikken/ademen Dysartrie=> sociaal isolement Verslikken en minder goed ophoesten=>risico op aspiratiepneumonie Hinder van slijm/moeite met ophoesten=>angst om te stikken, slecht slapen, signaal zwakte ademhalingsspieren Speekselvloed=>sociaal isolement, huidirritatie, slecht slapen, hinder bij spreken Gewichtsverlies=>verminderde QoL, verminderde weerstand Veel tijd nodig voor maaltijd=> verdeling activiteiten en energie Verminderde handfunctie=>moeite met klaarmaken en/of eten behandeling van bulbaire zwakte Slikproblemen gewichtsverlies aanpassen voeding/hulpmiddelen slikadviezen PEG/PRG-sonde aspiratie/verslikken PEG/PRG-sonde instructies wat te doen bij verslikken speekselvloed medicatie, uitzuigen, botuline, radiotherapie taai slijm slijmoplosser, vernevelen, uitzuigen 06/11/ /11/
5 ademhalingsproblematiek Verminderd ademhalingsvermogen fysiologie symptomen behandeling fysiologie ademhalingsproblematiek Ademhaling: zuurstof (O2) inademen, kooldioxide (CO2) uitademen met behulp van inademings- en uitademingsspieren zwakte van de spieren leidt tot onvoldoende ventilatie met als gevolg CO2-stapeling in het bloed. Er wordt voldoende O2 ingeademd. Dit heet hypoventilatie. Bij toenemende zwakte ontstaat een respiratoire insufficiëntie. zwakte van de spieren leidt tot verminderde hoestkracht met als gevolg groter risico op luchtweginfecties NB1. toediening van O2 heeft een averechts effect, dit leidt tot meer CO2-stapeling NB2. cave slaapmedicatie 06/11/ /11/ symptomen van nachtelijke hypoventilatie slaapstoornissen nachtelijke onrust en angst ochtendhoofdpijn moeheid en slaperigheid overdag transpireren kortademigheid versnelde ademhaling bij plat liggen behandeling ademhalingszwakte Symptoomverlichting (kortademigheid) zuurstof, morfine, anxiolytica Beademing niet-invasieve (mond-)neuskapbeademing (zie dia 21,22) symptoomverlichting mogelijk korte levensverlenging (enkele maanden) lukt niet bij iedereen invasieve tracheostomale beademing (zie dia 23) levensverlenging 06/11/ /11/ /11/ /11/
6 de terminale fase 4. Wat is belangrijk in de zorg? toenemende respiratoire insufficiëntie door kooldioxidestapeling overlijdt ruim 90% van de patiënten rustig, vaak in de slaap angst om te stikken de angst komt bij veel patiënten voor. Stikken gebeurt echter heel zelden meeste patiënten overlijden thuis dankzij enorme inzet van mantelzorg en thuiszorg euthanasie ongeveer 17% van de patiënten besluit tot euthanasie. Reden hiertoe is vooral de aard van de ziekte; toenemende afhankelijkheid, ervaren verlies van waardigheid van het leven Praktische adviezen in brochure thuiszorg over: (download aan- en uitkleden (progressie, luisteren) bejegening (cognitie goed) eten, drinken en verslikken (intake, concentratie) hoesten, airstacken (verslikken, kracht) krampen (houding, fysiotherapie) praten (tijd, gesloten vragen, apparatuur) pijn (overbelasting, drukplekken) tillen en verplaatsen (patiënt wordt zwaarder) vallen (valrisico groter, voorkomen van fracturen) 06/11/ /11/ PAUZE 06/11/ Multiple Sclerose en Palliatieve zorg Laura van der Velde MS Verpleegkundige 6
7 Inhoud Wat is MS? Wat is MS? Casus Wanneer en hoe kunnen zorgverleners expertise inschakelen? Wat is MS? Diagnose MS Auto Immuun aandoening T-Lymfocyten Géén spierziekte! Anamnese MRI Lumbaalpunctie VEP = Oogzenuwonderzoek Prevalentie Verloop 1:1000 2:1 vrouw Oorzaak:? e levensjaar Relapsing Remitting Secundair progressief Primair Progressief 7
8 Symptomen Zwakte van de ledematen Spasticiteit Seksuele stoornissen Sensorische stoornissen Tintelingen, pijn, gevoelloosheid Cognitieve stoornissen Stemmingsstoornissen Vervolg symptomen Visusstoornissen Blaasstoornissen Darmstoornissen Vermoeidheid Warmte-intolerantie Behandeling Preventief, ter voorkoming van schubs Interferon of Glatimeeracetaat per injectie Sinds dit najaar eindelijk orale middelen beschikbaar Behandeling van schub Gedurende 3 dagen 1000 mg Methylprednisolon i.v. Symptoombestrijding Neuropatische pijn Anti-spamolytica anti-depressiva Multi disciplinair Neuroloog en MS verpleegkundige Revalidatiearts en haar team Oogarts Uroloog en incontinentie verpleegkundige Neuropsycholoog Fysiotherapie Etc. Casus Man, 45 jaar, PPMS sinds 2003 Alleenstaande vader, Ziekteremmende medicatie leek niet effectief Chronische achteruitgang - Lichamelijk: coordinatiestoornissen, spierzwakte - Oogheelkundig: Nystagmus - Cognitief steeds meer beperkt Onveilige situatie verhuizen Sociaal isolement Symptoombestrijding Zorg en veilige woonomgeving JBZ MSBIC en STZ Expertisecentrum 11 Neurologen waarvan 3 met aandachtsgebied MS 3 MS Verpleegkundigen, 5 dagen per week Korte lijnen binnen het Multi Disciplinaire Team MS Informatie Centrum Vrijwilligers Iedere dinsdag en vrijdag geopend van tot 15:00 uur 8
9 JBZ MSBIC en STZ Expertisecentrum Vragen? Dank voor uw aandacht Handoutszijn vanaf 14 november terug te vinden op 9
Amyotrofische Laterale Sclerose. ALS Centrum Nederland
Amyotrofische Laterale Sclerose ALS Centrum Nederland ALS Centrum Nederland Samenwerkingsverband op gebied van diagnostiek, behandeling en wetenschappelijk onderzoek 24/01/2014 2 ALS Stichting Nederland
Nadere informatieA.L.S. EN HERSENTUMOR HENRIETTE BIENFAIT, NEUROLOOG KG ASTRID KODDE, KADERHUISARTS PALLIATIEVE ZORG
26/09/2014 3 A.L.S. EN HERSENTUMOR HENRIETTE BIENFAIT, NEUROLOOG KG ASTRID KODDE, KADERHUISARTS PALLIATIEVE ZORG ERVARINGEN MET ZORG AAN A.L.S. PATIËNTEN? CASUS De partner van dhr. S., 58 jr, belt de HAP.
Nadere informatieRichtlijn ALS scholing NPZR 8 december 2017 Wat is goede zorg bij ALS/ PSMA?
Richtlijn ALS scholing NPZR 8 december 2017 Wat is goede zorg bij ALS/ PSMA? Cisca Peters Verpleegkundi g consulent neuromusculai re ziekte met name ALS Werkzaam in het EMC sinds 1978 Interactief alles
Nadere informatieDoor onduidelijke oorzaken En onder ideale omstandigheden Had het Ideale Zijn opeens niet meer aan zichzelf genoeg.
Plato, oftewel waarom Door onduidelijke oorzaken En onder ideale omstandigheden Had het Ideale Zijn opeens niet meer aan zichzelf genoeg. Het had toch eindeloos kunnen voortbestaan, Gehakt uit het donker,
Nadere informatieDe Stichting heeft andere doelen dan het ALS Centrum. De fondsenwerving is o.a. bestemd voor onderzoeks- en zorgprojecten van het ALS Centrum
1 De Stichting heeft andere doelen dan het ALS Centrum. De fondsenwerving is o.a. bestemd voor onderzoeks- en zorgprojecten van het ALS Centrum Nederland. 2 Het ALS Centrum Nederland is een samenwerkingsverband
Nadere informatieALS Centrum Nederland
ALS Centrum Nederland In deze brochure vertellen wij over ALS (amyotrofische laterale sclerose) en over ALS Centrum Nederland. Wij spreken over ALS maar bedoelen dan ook PSMA (progressieve spinale musculaire
Nadere informatiePraktische adviezen voor de thuiszorg bij ALS voor verpleegkundigen en verzorgende
Praktische adviezen voor de thuiszorg bij ALS voor verpleegkundigen en verzorgende Wie in de thuiszorg werkt, krijgt hooguit een paar keer in zijn of haar loopbaan te maken met de ziekte amyotrofische
Nadere informatieMultiple sclerose en Kwaliteit van Leven
Multiple sclerose en Kwaliteit van Leven Dokter op Dinsdaglezing 24 september 2013 Dr. Brigit de Jong, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis en UMC St Radboud Programma + MS + Verschijnselen van MS + Medicamenteuze
Nadere informatieDeze presentatie is door het ALS Centrum gemaakt om een volledig en up-to-date beeld over ALS te geven. De presentatie gaat over de ziekte ALS, zorg
Deze presentatie is door het ALS Centrum gemaakt om een volledig en up-to-date beeld over ALS te geven. De presentatie gaat over de ziekte ALS, zorg en onderzoek. 1 De Stichting heeft andere doelen dan
Nadere informatieMultipele Sclerose (MS)
Multipele Sclerose (MS) MS is een ziekte van de hersenen en het ruggenmerg, die vooral bij jonge volwassenen voorkomt. In de eerste jaren komen de verschijnselen vaak in aanvallen, ook wel Schub of relapse
Nadere informatieMultiple sclerose (MS) Poli Neurologie
00 Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie 1 Inleiding U heeft MS. Deze woorden veranderen in één keer je leven. Gevoelens van ongeloof, verdriet en angst. Maar misschien ook opluchting, omdat de vage klachten
Nadere informatieAmyotrofische Laterale Sclerose Wat is het en wat moet je ermee op de IC?
Amyotrofische Laterale Sclerose Wat is het en wat moet je ermee op de IC? Mathieu van der Jagt Neuroloog-intensivist IC volwassenen m.vanderjagt@erasmusmc.nl Amyotrofische lateraalsclerose (ALS) Presentatie
Nadere informatieLibra R&A locatie Blixembosch ALS/PSMA. Amyotrofische Laterale Sclerose/ Progressieve Spinale Musculaire Atrofie
Libra R&A locatie Blixembosch ALS/PSMA Amyotrofische Laterale Sclerose/ Progressieve Spinale Musculaire Atrofie U heeft de diagnose Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS) of Progressieve Spinale Musculaire
Nadere informatiemaakt bijzondere revalidatie toegankelijk Patiëntenfolder Behandeling van spasticiteit aan huis
>>>> maakt bijzondere revalidatie toegankelijk Patiëntenfolder Behandeling van spasticiteit aan huis 1 2 >>>> Wat is spasticiteit? In deze brochure kunt u lezen wat spasticiteit is en hoe de symptomen
Nadere informatieBehandeling bij ALS en PSMA
Behandeling bij ALS en PSMA Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is ALS en PMSA? 3 Wat kunt u verwachten van het ALS/PSMA-team? 3 Uw vragen 6 Notities 7 Colofon Redactie: polikliniek revalidatie
Nadere informatieAmyotrofische Lateraal Sclerose (ALS) Informatie en behandeling
Amyotrofische Lateraal Sclerose (ALS) Informatie en Amyotrofische Lateraal Sclerose Amyotrofische Lateraal Sclerose (ALS) is een neuromusculaire aandoening. Het is een ziekte van zenuwcellen die leidt
Nadere informatieParamedische begeleiding bij Multiple Sclerose. Neurologie
Paramedische begeleiding bij Multiple Sclerose Neurologie Inleiding U bent in behandeling bij de neuroloog en de MS-verpleegkundige in het MSbehandelcentrum. De ziekte MS is een chronische ziekte waarbij
Nadere informatieMultiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling
Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling Multiple Sclerose (MS) De aandoening Multiple Sclerose (MS) kan beperkingen met zich meebrengen in uw dagelijkse leven. In deze folder leest u wat het behandelprogramma
Nadere informatieMultiple Sclerose is een ziekte van de hersenen en het ruggenmerg. Deze ziekte wordt ook wel MS genoemd. In deze folder leest hier meer over.
Multiple Sclerose Multiple Sclerose is een ziekte van de hersenen en het ruggenmerg. Deze ziekte wordt ook wel MS genoemd. In deze folder leest hier meer over. Wat is multipele Sclerose (MS) MS is een
Nadere informatieALS, PSMA en PLS Afdeling revalidatie.
ALS, PSMA en PLS Afdeling revalidatie www.nwz.nl Inhoud Wat is ALS, PSMA en PLS? 3 Het ALS-behandelteam 4 Uw vragen 8 Notities 9 2 U bent voor behandeling van ALS, PSMA of PLS verwezen naar de afdeling
Nadere informatieMultiple sclerose (MS)
Multiple sclerose (MS) T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont
Nadere informatieAcademisch MS Centrum Limburg. Neurologie
Academisch MS Centrum Limburg Neurologie Academisch MS Centrum Limburg Zuyderland Medisch Centrum (Zuyderland Medisch Centrum) en het academisch ziekenhuis Maastricht (azm) werken samen aan de behandeling
Nadere informatieLibra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose
Libra R&A locatie Blixembosch MS Multiple Sclerose Deze folder is bedoeld voor mensen met multiple sclerose (MS) die worden behandeld bij Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch. Tijdens uw
Nadere informatieALS Onderzoek. ALS biobank en database. ALS Onderzoek. Onderzoeksprojecten
ALS Onderzoek ALS Centrum Nederland doet onderzoek naar ALS, PLS en PSMA met als doel om zo snel mogelijk een behandeling voor deze ziektes te vinden. We verzamelen gegevens van zoveel mogelijk patiënten.
Nadere informatieChronische beademing in NL ALS en CTB Groningen
Programma Inleiding (Peter Wijkstra, longarts) Chronische beademing in NL ALS en CTB Groningen Zorgtraject ALS (Hans van der Aa, Verpleegkundig specialist) Poliklinische intake, opname en ontslag Long
Nadere informatieVerpleegkundige zorg aan neuromusculaire patienten
Verpleegkundige zorg aan neuromusculaire patienten Ineke Ras-van den Berg consulent Continentie/Wond/Pegsonde Polikliniek Sophia Revalidatie Den Haag Nienke de Goeijen nurse practitioner neuromusculaire
Nadere informatieDe zorg aan mensen met ALS (amyotrofische laterale sclerose)
Verpleging en verzorging bij ALS VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN VERZORGENDEN De zorg aan mensen met ALS (amyotrofische laterale sclerose) Informatie voor verpleegkundigen en verzorgenden De zorg aan mensen
Nadere informatieWat beweegt de patiënt met MS? Vincent de Groot, revalidatiearts. Inhoud
Wat beweegt de patiënt met MS? Vincent de Groot, revalidatiearts Inhoud Multipele sclerose Overzicht behandelmogelijkheden Multidisciplinair revalidatieplan Casus Conclusie 1 Wat is MS? Typen MS Relapsing-Remitting
Nadere informatieGuillain- Barré syndroom
Guillain- Barré syndroom T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont
Nadere informatieDe zorg aan mensen met ALS (amyotrofische laterale sclerose)
Verpleging en verzorging bij ALS VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN VERZORGENDEN De zorg aan mensen met ALS (amyotrofische laterale sclerose) Geachte heer, mevrouw, Hierbij ontvangt u het informatiepakket Verpleging
Nadere informatieNederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose
Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische
Nadere informatieDe ziekte van Werdnig-Hoffman
De ziekte van Werdnig-Hoffman Wat is de ziekte van Werdnig-Hoffman? De ziekte van Werdnig-Hoffman is een ziekte waarbij de zenuwcellen in het ruggenmerg de spieren niet goed aan kunnen sturen, waardoor
Nadere informatieALS team REVALIDATIE. Revalidatie bij ALS en PSMA. Inleiding
REVALIDATIE ALS team Revalidatie bij ALS en PSMA Inleiding ALS en PSMA zijn ziekten die niet vaak voorkomen. Het zijn spierziekten (neuromusculaire aandoeningen), die leiden tot het onvoldoende of niet
Nadere informatieBelangrijk. Uw hoofdbehandelaar is neuroloog: Uw MS-verpleegkundige is: Uw revalidatiearts is: Uw uroloog is:
MS-Centrum Belangrijk Uw hoofdbehandelaar is neuroloog: Uw MS-verpleegkundige is: Uw revalidatiearts is: Uw uroloog is: 1 Inleiding Heeft u onlangs de diagnose Multiple Sclerose (MS) gekregen? Of bent
Nadere informatieRichtlijn palliatieve zorg bij COPD
Richtlijn palliatieve zorg bij COPD Heleen Nederveen: palliatief verpleegkundige Maasstadziekenhuis Lolkje Roos: palliatief verpleegkundige hospice Cadenza / Laurens Levina Oosterom: longverpleegkundige
Nadere informatieBepalen van de zorgbehoefte bij amyotrofische laterale sclerose (ALS)
Verpleging en verzorging bij ALS VOOR DE INDICATIESTELLER Bepalen van de zorgbehoefte bij amyotrofische laterale sclerose (ALS) Met medeweking van het CIZ Informatie voor wijkverpleegkundigen en medewerkers
Nadere informatieNeuromusculaire zorg in Nederland
Martha Huvenaars, verpleegkundige neuromusculaire ziekten, polikliniek NNG, UMC Nijmegen St Radboud Drs. Nienke de Goeijen, nurse practitioner neuromusculaire ziekten, UMC Utrecht Neuromusculaire zorg
Nadere informatie,QIRUPDWLHEULHI µfkurqlvfkh EHDGHPLQJ YRRU SDWLsQWHQ PHW DP\RWURILVFKHODWHUDOHVFOHURVH$/6
,QIRUPDWLHEULHI µfkurqlvfkh EHDGHPLQJ YRRU SDWLsQWHQ PHW DP\RWURILVFKHODWHUDOHVFOHURVH$/6 *HDFKWHPHYURXZKHHU U bent door uw behandelend specialist verwezen naar het Centrum voor Thuisbeademing (CTB) voor
Nadere informatieMultiple Sclerose. Poliklinische revalidatie
Multiple Sclerose Poliklinische revalidatie Voor wie is deze folder? Bij u is de diagnose Multiple Sclerose (MS) gesteld. De aandoening Multiple Sclerose kan beperkingen met zich meebrengen in uw dagelijks
Nadere informatieErfelijke spastische paraparese
Erfelijke spastische paraparese He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS EEN ERFELIJKE SPASTISCHE PARAPARESE? Erfelijke spastische paraparese is feitelijk een groep aandoeningen. Deze aandoeningen
Nadere informatieAdemhalingsoefeningen bij een longaandoening. Afdeling fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis
Ademhalingsoefeningen bij een longaandoening Afdeling fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen? Fysiotherapie kan u helpen uw conditie op peil te brengen door inspanningstraining
Nadere informatieE-cursussen ALS. Nienke de Goeijen VS neuromusculaire ziekten UMC Utrecht
E-cursussen ALS Nienke de Goeijen VS neuromusculaire ziekten UMC Utrecht Inhoud presentatie Achtergrond en aanleiding Ontwikkelingsproces De e-cursussen 18/04/2016 2 ALS Stichting Nederland Gericht op
Nadere informatieChronische beademing bij ALS Marijke Rutten Longarts
Chronische beademing bij ALS Marijke Rutten Longarts Maastricht UMC+ Centrum voor Thuisbeademing Maastricht (CTBM) Leerpunten De organisatie van chronische beademingszorg in Nederland Wat zijn de verwijscriteria
Nadere informatieNeuromusculair behandelteam (NMA) Revalidatie
Neuromusculair behandelteam (NMA) Revalidatie In overleg met uw neuroloog bent u uitgenodigd voor het neuromusculaire aandoeningen (NMA) behandel team. Het team maakt deel uit van de afdeling Revalidatie
Nadere informatieHoe vaak komt FSHD voor bij kinderen? FSHD is een zeldzame ziekte en komt bij een tot kinderen voor.
Fascioscapulohumorale dystrofie (FSHD) Wat is FSHD? FSHD is een erfelijke ziekte waarbij er in toenemende mate spierzwakte optreedt in voornamelijk de spieren van het gezicht en de bovenarmen. Hoe wordt
Nadere informatie2. Wat is ALS? 3. Welke delen van het lichaam worden aangetast? 4. Hoe kom je erachter? 5. Wat zijn de klachten?
Ik doe mijn spreekbeurt over ALS. Ik ga dadelijk uitleggen wat ALS is. Waarom doe ik mijn spreekbeurt over ALS? Mijn opa is aan deze ziekte overleden en daarom wil ik jullie hier iets over vertellen en
Nadere informatie18-2-2014. Spasticiteit bij Multiple Sclerose Sven Slikkerveer revalidatiearts. Spasticiteit. Spasticiteit bij Multiple Sclerose
Spasticiteit bij Multiple Sclerose Sven Slikkerveer revalidatiearts MSMS 2 december 2013, Ede. MS multidisciplinair, dat doe je zo! Spasticiteit bij Multiple Sclerose Definitie spasticiteit Andere stoornissen
Nadere informatiePalliatieve zorg bij COPD
Palliatieve zorg bij COPD Joke Hes Longverpleegkundige Palliatieve zorg bij COPD 26/06/2014 Joke Hes Inhoud presentatie Welkom Wat is COPD Wanneer is er sprake van palliatieve zorg bij COPD Ziektelast
Nadere informatieState the art: Amyotrofische Laterale Sclerose. Leonard H. van den Berg UMC Utrecht ALS Centrum Nederland
State the art: Amyotrofische Laterale Sclerose Leonard H. van den Berg UMC Utrecht ALS Centrum Nederland Amyotrofische laterale sclerose Progressieve aandoening perifeer en centraal motorisch neuron Beloop
Nadere informatiePalliatieve zorg en dementie
Palliatieve zorg en dementie 17 april 2014 Welkom Lied Leonie Meijer Inleiding op palliatieve zorg bij dementie Door Monique van den Broek Wat is dementie?door Lyan de Roos PAUZE Keten dementie adhveen
Nadere informatieLibra R&A locatie Blixembosch. Multiple Sclerose
Libra R&A locatie Blixembosch MS Multiple Sclerose Deze folder is bedoeld voor mensen met multiple sclerose (MS) die worden behandeld bij Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch. Tijdens uw
Nadere informatieKinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Multi-minicore myopathie
Multi-minicore myopathie Wat is multi-minicore myopathie? Multi-minicore myopathie is een aandoening waarbij de spieren anders zijn opgebouwd dan gewoonlijk waardoor de spieren veel zwakker zijn dan normaal.
Nadere informatieHet Multipele Sclerose Formularium een praktische leidraad
Het Multipele Sclerose Formularium een praktische leidraad NB: Het voorschrijven van geneesmiddelen geschiedt onder de exclusieve verantwoordelijkheid van de behandelend arts. Voor uitgebreidere informatie
Nadere informatieAmyotrofe Laterale Sclerose. Gemaakt door Tim Peereboom
Amyotrofe Laterale Sclerose Gemaakt door Tim Peereboom 24 januari 2016 Inhoud 1. Wat is ALS? 2. Welke soorten ALS zijn er? 3. Wat zijn de symptomen van ALS? 4. Verzorging 5. Media, acties en ALS 6. Onderzoek
Nadere informatieParamedische begeleiding bij de ziekte van Parkinson. Neurologie
Paramedische begeleiding bij de ziekte van Parkinson Neurologie Inleiding U bent in behandeling bij de neuroloog en de Parkinsonverpleegkundige in het ziekenhuis in verband met de ziekte van Parkinson.
Nadere informatieRevant, de kracht tot ontwikkeling!
Neurologische revalidatie Hartrevalidatie Revalidatie bij complex chronisch longfalen Oncologische revalidatie Kind- en jeugdrevalidatie Revalidatie bij pijn en gewrichtsaandoeningen Arm-, hand- en polsrevalidatie
Nadere informatieSyndroom van Guillain Barré
Syndroom van Guillain Barré Inleiding U bent opgenomen op afdeling Neurologie met (verdenking) van het Guillain-Barré syndroom. In deze folder leest u meer over de aandoening en de behandeling. U kunt
Nadere informatiePatiënteninformatie. Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel. Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval?
Patiënteninformatie Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval? Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie,
Nadere informatieDIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING
DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING JMJ KRUL NEUROLOOG TERGOOIZIEKENHUIZEN BLARICUM Cijfers over diabetes (1) Er zijn ongeveer 740.000 mensen met diabetes in Nederland; 250.000 mensen
Nadere informatieSpieren en het brein Multidisciplinaire expertise over leren, ontwikkeling en gedrag van kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een spierziekte
NEUROLOGISCHE LEER- EN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Spieren en het brein Multidisciplinaire expertise over leren, ontwikkeling en gedrag van kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een spierziekte Het centrum
Nadere informatie1 Wat is dysfagie?... 2. 2 Kenmerken van dysfagie... 3. 3 Gevolgen van dysfagie... 3. 4 Behandeling van dysfagie... 4
Dysfagie Logopedie Inhoudsopgave 1 Wat is dysfagie?... 2 2 Kenmerken van dysfagie... 3 3 Gevolgen van dysfagie... 3 4 Behandeling van dysfagie... 4 5 Tips tijdens het eten en drinken... 5 1 Wat is dysfagie?
Nadere informatieDementie in de palliatieve fase
Dementie in de palliatieve fase Wie zijn wij? Marielle Rooijakkers Karin van Mersbergen Dementie Verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen, informatie niet meer goed kunnen verwerken.
Nadere informatieTysabri. Tysabri (Natalizumab) Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds
Tysabri Tysabri (Natalizumab) Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds ms Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis Telefoon: 010-591 98 39 Fax: 010-592 86 86 E-mail: info@nationaalmsfonds.nl www.nationaalmsfonds.nl
Nadere informatieVereniging Spierziekten Nederland
Vereniging Spierziekten Nederland Inhoud van de presentatie! VSN! Concept! Huisartsenbrochures! Thuiszorginformatiepakket! En verder VSN: zoeken naar oplossingen! Contact tussen lotgenoten! Effectief
Nadere informatieInterferon-Beta. Interferon-Beta. Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds
Interferon-Beta Interferon-Beta Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis telefoon: 010-591 98 39 fax: 010-592 86 86 e-mail: info@nationaalmsfonds.nl internet: www.nationaalmsfonds.nl
Nadere informatieAdemhalingsoefeningen. neuromusculaire aandoeningen
Ademhalingsoefeningen bij neuromusculaire aandoeningen In overleg met uw behandelend fysiotherapeut en/of revalidatiearts komt u in aanmerking voor ademhalingsoefeningen. Zoals u weet kan dit bij Neuromusculaire
Nadere informatieVerbale en bucco-faciale apraxie
Verbale en bucco-faciale apraxie Inleiding De logopedist heeft bij u een verbale- of bucco-faciale apraxie geconstateerd (spraakstoornis). Spreken is bij gezonde mensen een activiteit die automatisch verloopt:
Nadere informatieWat zijn de symptomen van het Metachromatische leucodystrofie?
Metachromatische leucodystrofie Wat is metachromatische leucodystrofie? Metachromatische leucodystrofie is een erfelijke ernstige stofwisselingsziekte in de hersenen waarbij geleidelijk aan steeds meer
Nadere informatieSlikproblemen bij NMA/ALS. Nicole Frielink, logopedist
Slikproblemen bij NMA/ALS Nicole Frielink, logopedist Inhoud Normale slik Slikproblemen en beïnvloedende factoren Specifieke slikproblemen bij NMA/ALS Rol logopedist Slikken: Het geheel van gedrags-, sensorische
Nadere informatieGeen PARKINSON KETENZORG IN NOORD-NEDERLAND. Disclosures belangenverstrengeling. Topics. Wat is de ziekte van Parkinson?
PARKINSON KETENZORG IN NOORD-NEDERLAND Perspectief voor patient en behandelaar Disclosures belangenverstrengeling Geen Topics Wat is Parkinson Huidige situatie Stip aan de horizon Wat is er inmiddels gerealiseerd
Nadere informatieDe organisatie van de zorg aan mensen met ALS (amyotrofische laterale sclerose)
Verpleging en verzorging bij ALS VOOR DE COÖRDINATOR VAN DE ZORG De organisatie van de zorg aan mensen met ALS (amyotrofische laterale sclerose) Informatie voor de zorgcoördinator, hoofdverpleegkundige
Nadere informatiePrimair-progressieve. Primair-progressieve multiple sclerose. Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds
Primair-progressieve Primair-progressieve multiple scerose multiple sclerose Dit is een uitgave van het Nationaal MS Fonds Wagenstraat 25 3142 CR Maassluis telefoon: 010-591 98 39 fax: 010-592 86 86 e-mail:
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
NEDERL ANDSE SAMENVAT TING HET OOG ALS WEERSPIEGELING VAN HET BREIN Optische coherentie tomografie in MS Meer dan een eeuw geleden schreef een van de eerste neurologen die gebruik maakte van de oogspiegel,
Nadere informatiePLS is een broertje van ALS
PLS is een broertje van ALS Juni 2018 Wetenschappelijk onderzoek specifiek naar primaire laterale sclerose (PLS) gebeurt slechts op zeer kleine schaal. Deze motorneuronziekte is zo zeldzaam, dat het moeilijk
Nadere informatieCognitieve problematiek bij de ziekte van Parkinson invloed voor patiënt en mantelzorger
Cognitieve problematiek bij de ziekte van Parkinson invloed voor patiënt en mantelzorger 26 november 2016 Dr. J.M.L. Henselmans, neuroloog Sonja de Jong Parkinson verpleegkundige Overzicht presentatie
Nadere informatieMS en Spasticiteit. Indeling Symposium. Multidisciplinaire benadering van ms en spasticiteit. Doel symposium. Pathogenese MS.
Indeling Symposium MS en Spasticiteit Nicole van Kleef Sandra Rutjens Susanne Pasmans Monique van Mechelen Multidisciplinaire benadering Fysiotherapeutische benadering Zitadviesteam Sophia Revalidatie
Nadere informatieBepalen van de zorgbehoefte bij amyotrofische laterale sclerose (ALS)
Verpleging en verzorging bij ALS VOOR DE INDICATIESTELLER Bepalen van de zorgbehoefte bij amyotrofische laterale sclerose (ALS) Met medeweking van het CIZ Geachte heer, mevrouw, Hierbij ontvangt u het
Nadere informatieAfasie Vereniging Nederland Bakenbergseweg 125 6814 ME Arnhem Tel. 026-3512512 (werkdagen van 10.00-14.00 uur) Fax 026-3513613 E-mail: avn@afasie.
D Y S A R T H R I E, V E R B A L E A P R A X I E E N D Y S FA G I E s p r e e k - e n s l i k p r o b l e m e n t e n g e v o l g e v a n h e r s e n l e t s e l Afasie Vereniging Nederland Bakenbergseweg
Nadere informatiePubliekslezing : Rusteloze benen. Thom Timmerhuis neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis 16-2-2016
Publiekslezing : Rusteloze benen. Thom Timmerhuis neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis 16-2-2016 rusteloze benen syndroom = restless legs syndroom Google search: restless legs : 1.560.000 hits!! Inhoud presentatie:
Nadere informatieVereniging Spierziekten Nederland
HET GUILLAIN-BARRE SYNDROOM Vereniging Spierziekten Nederland INLEIDING Deze folder bestaat uit twee delen. In het eerste deel vindt u beknopte informatie over het Guillain Barré Syndroom. In het tweede
Nadere informatieDe organisatie van de zorg aan mensen met ALS (amyotrofische laterale sclerose)
Verpleging en verzorging bij ALS VOOR DE COÖRDINATOR VAN DE ZORG De organisatie van de zorg aan mensen met ALS (amyotrofische laterale sclerose) Geachte heer, mevrouw, Hierbij ontvangt u het informatiepakket
Nadere informatieZenuwcellen die door hun uitlopers de spieren aansturen (motorische neuronen) zijn zowel in de hersenen gelokaliseerd (centraal gelegen motorische neu
Zenuwcellen die door hun uitlopers de spieren aansturen (motorische neuronen) zijn zowel in de hersenen gelokaliseerd (centraal gelegen motorische neuronen) als in de hersenstam en het ruggenmerg (perifeer
Nadere informatieParkinson en palliatieve zorg. Martha Huvenaars Verpleegkundig specialist Bewegingsstoornissen
Parkinson en palliatieve zorg Martha Huvenaars Verpleegkundig specialist Bewegingsstoornissen Parkinson en palliatieve zorg? Wanneer spreek je van palliatieve zorg bij Parkinson? Wanneer handel je palliatief?
Nadere informatiePalliatieve sedatie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Palliatieve sedatie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieInformatie over onderhoudsmedicatie voor (zeer) actieve Multiple Sclerose
Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Informatie over onderhoudsmedicatie voor (zeer) actieve Multiple Sclerose Patiënteninformatie 1905 Informatie over onderhoudsmedicatie voor (zeer) actieve Multiple
Nadere informatieMobiliteitspoli Nijmegen. Diagnostiek en behandeling op maat bij loop- en balansproblemen door een chronische neurologische aandoening
Mobiliteitspoli Nijmegen Diagnostiek en behandeling op maat bij loop- en balansproblemen door een chronische neurologische aandoening Achtergrond De Mobiliteitspoli Nijmegen is opgericht door de afdeling
Nadere informatieALS: ongeneeslijk en progressief. Informatie over Amyotrofische Laterale Sclerose, het ALS Centrum en Stichting ALS Nederland. www.als.
ALS: ongeneeslijk en progressief Informatie over Amyotrofische Laterale Sclerose, het ALS Centrum en Stichting ALS Nederland www.als.nl Bij zo n 500 mensen wordt jaarlijks de diagnose ALS (Amyotrofische
Nadere informatieOefen-zorgplan cliënt met CVA op revalidatieafdeling
Oefen-zorgplan cliënt met CVA op revalidatieafdeling Hoe ziet een zorgplan er in Omaha System uit? Hoe zorg je ervoor dat het overzichtelijk is? Als je net begint met Omaha System kan het je soms gaan
Nadere informatieINTAKE ADEMSPECIALIST
INTAKE ADEMSPECIALIST Datum: Voornaam.. Geboortedatum Achternaam......... Beroep. Adres...... Postcode en Plaats Telefoon (overdag) ( s avonds) E-mail adres Huisarts.. BSN. Medisch specialist MEDISCHE
Nadere informatieHoe vaak komt het Guillain-Barre syndroom voor bij kinderen? Het Guillain-Barre syndroom komt bij één op de 100.000 kinderen voor.
Guillain-Barre syndroom Wat is het Guillain-Barre syndroom? Het Guillain-Barre syndroom is een ziekte waarbij als gevolg van een ontsteking van de zenuwen van de benen, romp, armen en gezicht in toenemende
Nadere informatieBeleidsplan Stichting LeoForte
Beleidsplan Stichting LeoForte Personalia van de ANBI: Rechtsvorm : Stichting Statutaire naam : Stichting LeoForte Adres : PC Boutenstraat 250 Plaats : 2025 LR Haarlem Telefoonnummer : 06-55915157 E-mailadres
Nadere informatieDE STERVENSFASE, EEN HANDREIKING INFORMATIE OVER DE VERANDERINGEN DIE ZICH VOOR KUNNEN DOEN TIJDENS HET STERVEN
DE STERVENSFASE, EEN HANDREIKING INFORMATIE OVER DE VERANDERINGEN DIE ZICH VOOR KUNNEN DOEN TIJDENS HET STERVEN Een handreiking Bij de meesten van ons komt er een moment in het leven dat we gaan nadenken
Nadere informatieDysartrie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Dysartrie Dysartrie is een spraakstoornis ten gevolge van een neurologische aandoening. Iemand met een dysartrie heeft moeite om verstaanbaar te spreken. In deze folder leest u wat dysartrie inhoudt en
Nadere informatieFysiotherapie, ergotherapie en logopedie bij COPD. Hoe kunt u omgaan met verminderde energie gedurende de dag?
Fysiotherapie, ergotherapie en logopedie bij COPD Hoe kunt u omgaan met verminderde energie gedurende de dag? 2 Wat is COPD? COPD is de afkorting van de Engelse benaming: Chronic Obstructive Pulmonary
Nadere informatieDyspnoe in palliatieve fase. Marloes van Haandel
Dyspnoe in palliatieve fase Marloes van Haandel Inhoud Epidemiologie Definities van dyspnoe Communicatie Utrechts Symptoom Dagboek Verpleegkundige interventies bij dyspnoe Verpleegkundige diagnoses Angst
Nadere informatieCOPD. Patiënten informatiefolder. verkoudheden en andere infecties zoals griep) - Jaarlijkse griepprik halen
COPD Patiënten informatiefolder Wat is COPD? COPD is een afkorting voor het Engelse Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Het is een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem. Klachten zijn
Nadere informatieThuisbeademing. Beademing die plaats vindt buiten het ziekenhuis. Thuisbeademing
Thuisbeademing Beademing die plaats vindt buiten het ziekenhuis Thuisbeademing Inleiding 3 Ademhaling 3 Ademhalingsproblemen 5 Thuisbeademing 6 neus-, mond-, maskerbeademing 6 endotracheale beademing 7
Nadere informatieENERGIEK. Bewegingsprogramma bij chronische neurologische aandoeningen
ENERGIEK Bewegingsprogramma bij chronische neurologische aandoeningen Achtergrond Bewegen is goed, voor iedereen! Dat is wat u vaak hoort en ziet in de media. En het is waar, bewegen houdt ons fit en
Nadere informatieUMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord. Multiple Sclerose en revalidatiebehandeling
UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord Multiple Sclerose en revalidatiebehandeling UMCG Centrum voor Revalidatie Locatie Beatrixoord Uw neuroloog, MS verpleegkundige of huisarts informeerde
Nadere informatieNiet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos
Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH) De Wielingen, Lindenhof en Reigerbos Wat is de definitie van Niet-Aangeboren Hersenletsel (NAH)?
Nadere informatie