Zwolle in Hanzetijd 201
|
|
- Peter Brouwer
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Zwolle in Hanzetijd
2 Hanzeaten te huur 203 Hanzespoorlijn in aanbouw 204 2
3 Hanzebrug bij Zwolle 205 Hanzetunnel 206 3
4 207. VAARWEG IJSSEL Na ontstaan Zuiderzee meer water door de IJssel Na 1421 St. Elisabethsvloed meer afvoer via Waal Moeilijker IJsselscheepvaart Deventer en Zutphen lagen gunstig Geen last van overstromingen Zutphen Librije 208 4
5 Berkelpoort, Zutphen
6 Schoolplaat Hanzestad 212 Zutphen 213 6
7 214. VAARWEG IJSSEL Kapers zag men aankomen - Ongezien vertrek niet mogelijk Vloedstroom gunstig binnenvaren Rivierstroom gunstig uitvaren 215. MARKTEN dagmarkt weekmarkt stapelmarkt jaarmarkt 216. DAGMARKT: vlees, vis,zout en koren vaste prijzen, maten en gewichten 217. WEEKMARKT Eigen burgers beste plaats. Vreemdelingen aan de buitenrand Venteverbod voor vreemdelingen Alleen gildebroeders mochten eigen handwerk verkopen Anderen alleen kramerijen met penningweerde 218. GEEN STAPELMARKTEN in het IJsselgebied (Massagoederen toch al stapelvrij) Grens Gelre en Oversticht probleem Te weinig eigen goederen om mensen te trekken Wel stapelmarkten: Brugge laken/ Keulen wijn 7
8 219. JAARMARKT bestaande wetten en regels golden tijdelijk niet (leuk? niet leuk?) Ook veel vermaak, familiebezoek en inkopen van voorraden voor komende tijd 220. Tol Tol als bijdrage voor vrijgeleide B.v Koblenz: een mooie zalm, 120 haringen en 2 maatjes wijn Eerst alleen voor het schip later voor de lading Altijd 2 tolgaarders onder zware eden 221. Besiener stelt tolgrondslag vast Boekhouder noteert inkomsten (boek met genummerde bladzijden) Betaling in natura: Hertogen van Gelre woonden jaarlijks enige tijd bij Tolhuis Lobith Ook toen al (?) ontduiking van de tol 222. DEVENTER BERGENVAARDERS stokvis traan pelzen en zwavel Wapen halve rijksadelaaar en een stokvis Eigen kapel met altaar en gebrandschilderd raam Schippers moesten getrouwd zijn: zekerheid dat ze terugkwamen 8
9 Alva verbood jonge jongens mee te reizen Deventer protesteerde succesvol Ruwe ontgroeningsmethoden: optakelen in de schoorsteen 3x uit de boot gooien dronken voeren, uitkleden en met zwepen afranselen, scheren d.i. volsmeren met vuiligheid en daarna schoonkrabben 225 KAMPEN Ca 1200 bloei handel op Scandinavië en Oostzeegebied In 1250 al Ommelandvaart naar Schonen Handel in rijnwijn, zout uit Lüneburg stokvis uit Bergen bier uit Hamburg en Bremen 9
10 KAMPEN vervolg Graan uit het Balticum, potas, hout, wol, honing en bijenwas uit Noord-Europa Grote vloot ingezet tegen Waldemar IV van Denemarken ( ) 227. KAMPEN vervolg 2 Na 1400 moeilijke keuze tussen Holland en de Hanze Kiest voor Hanze Kampen treedt 1441 toe Te veel gelaveerd om automatisch lid te blijven 228. KAMPEN vervolg zeewaardige schepen op 8000 inwoners Kampen was en bleef de stad van de zeevaart Na 1450 stagneert de hele IJsselregio IJssel minder bevaarbaar Holland komt sterk op MOEDERNEGOTIE 229. VEEL BEWAARD STEDENSCHOON KAMPEN: oude binnenstad met poorten, kerken koopmanshuizen en een KOGGE 10
11
12 232 Am schönen blauen IJssel Kampen
13 Kampen Koornmarktspoort CONCLUSIES IJSSELSTEDEN Hanzelidmaaatschap nuttig vanwege zwakke landsheren Hoogtepunt tussen 1290 en jaarmarkten Deventer, 4 in Zutphen Nadelig voor de Hanze: privileges golden niet Bereikbaarheid voor grote schepen steeds minder goed 236. Hanze wel nuttig als bindmiddel tussen de IJsselsteden Onderlinge afstemming zo goed mogelijk 1543 inlijving in Bourgondië = einde Hanze in dit gebied 13
14 237. Hanzeverleden vermarkten (voorbeeld Groningen ) Der Aakerk Groningen 238 Koor Der AA-kerk
15 Hanzewandeling Groningen
16 Hanzehuis Groningen Hanzeplein Groningen
17 244. Niet alle steden met Hanzeverleden kiezen voor vermarkting B.v Arnhem, Nijmegen 245. Arnhem: residentie hertogen van Gelre Nijmegen: Romeins verleden Geen door Holland gedomineerde geschiedenis Terecht: Oosten bloeide voor het Westen! Denken in nationale staten wordt door de EU minder Meer oriëntatie op het oosten 246. De Hanze in de moderne geschiedenis Nederland meer aandacht voor VOC/WIC In Duitsland blijft de Hanzegedachte bestaan 1848 Hanze als voorbeeld voor de Rijkseenheid 1870 Duitse eenheid: nu ook wereldmacht Streven naar grote vloot net als in Hanzetijd Ook steun voor expansie naar Oost-Europa 247. Na 1918 sociaalkritische benadering van de Hanze Vanaf 1933 Hanze heeft staten in een Groot-Europese Gemeenschap samengebracht Dat zou nu onder Hitler weer gebeuren 17
18 248. Scandinavie en Nederland niet gelukkig met politisering van de Hanze Een culturele hanze kon 249. Na 1945 BRD : Hanze is voorloper van de EU Recht op hereniging met het oosten wordt hierin gevonden In DDR : Hanze is laat feodalisme? Hanze is anti-feodaal en voorstadium van het kapitalisme? DDR geschiedschrijving over Hanze vaak zakelijker 250. In de jaren 60: Hanze brug tussen oost en west, brug tussen Europese markten steden komen samen in Zwollede eerste hanzedag in moderne tijd. Naam: STEDENBOND DE HANZE 171 steden uit 15 verschillende Europese landen Veel idealisme en ook historische onjuistheden Niet altijd zonder problemen als sterk de nadruk op Duits karakter gelegd wordt: Nog steeds geen Deense stad lid Nieuwe Hanze Interregio: Niedersachsen Bremen, Groningen, Friesland Drenthe, Overijssel Hieruit ontstaat Hanzepassage 15 regio s uit Nederland, Duitsland Frankrijk, Groot Brittannie, Polen en Letland 18
19 253 SYMBOLISCHE WAARDE Duitsland meeste aandacht: postzegels munten Hamburg: Gemeinschaft der Hansekaufleute des Stalhofs Jaarlijks Hamburger Morgensprache: vrijheid van geest, van kansen en van handel 255 Der Spiegel 2002: Die Hanse - ein Vorläufer der Europäischen Union Lübeck krijgt een prachtig nieuw Hanzemuseum Hamburg meer aandacht voor Hanze in musea Hansapark aan de Oostzee 19
20 256. Graag aansluiting bij hanseatische eigenschappen: Degelijk betrouwbaar eerlijk Burgers vrijheidslievend aanspreekbaar op hun burgerzin 257. Hanze van toen geen Europese organisatie maar band van Neder-Duitse steden die in een groot deel van Europa actief waren Wel overeenkomsten met de EU Gelijkwaardige partners = consensus nodig 258. Belangstelling voor de Hanze hangt samen met het globaliseringsproces. Na Hanzetijd ontstonden de nationale staten die nu minder belangrijk worden 20
21 Hanzedagen : Zwolle 1982: Dortmund 1983: Lübeck 1984: Neuss 1985: Braunschweig 1986: Duisburg 1987: Kalmar 1988: Keulen 1989: Hamburg 1990: Deventer 1991: Wesel 1992: Tallinn 1993: Münster 1994: Stade 1995: Soest 1996: Bergen 1997: Gdańsk 1998: Visby 1999: Oldenzaal 2000: Zwolle 2001: Riga 2002: Brugge 2003: Frankfurt a/d O 2004: Turku : Tartu 2006: Osnabrück 2007: Lippstadt 2008: Salzwedel 2009: Novgorod 2010: Pärnu 2011: Kaunas 2012: Lüneburg 2013: Herford 2014: Lübeck 2015: Viljandi 2016: Bergen (N) 2017: Kampen 2018: Rostock 2019: Lünen 2020: Brilon 2021: Riga 2022: Neuss 2023: Toruń 2024: Gdańsk 2025: Visby 2026: Stargard Szczeciński 2027: Braunschweig 2028: Stralsund
22
23
24
25
26
27 Museum Sincfala Knokke/Heist
28 Museum Sincfal Knokke/Heist 274 Museum Sincfala Knokke/Heist
29 Museum Sincfala Knokke/Heist 276 Museum Sincfal Knokke/Heist
30 Zwin Zwin
31 Zwin St. Anna ter Muide
32
33
34 Lissewege
35 289 Brugge
36 291 Damme
37
38
39
40
41
HET WERKPAARD VAN DE HANZE
HET WERKPAARD VAN DE HANZE Ter gelegenheid van de heropening van Stadsmuseum Harderwijk bieden wij u deze lesbrief aan. Deze bevat informatie over de Hanze en het paardgewichtje zodat u uw leerlingen kunt
Nadere informatieDe IJsselkogge van Kampen. Kampen Open Monumentendagen, 13 september 2014 Alice Overmeer, maritiem archeoloog
De IJsselkogge van Kampen Kampen Open Monumentendagen, 13 september 2014 Alice Overmeer, maritiem archeoloog De IJsselkogge van Kampen bron: ADC Maritiem. Introductie Introductie Waar gaat het vandaag
Nadere informatieWERKBLAD. De Hanze. Naam: Figuur 1 Afbeelding uit Stedelijk Museum Zwolle
WERKBLAD De Hanze Figuur 1 Afbeelding uit Stedelijk Museum Zwolle Naam: 1 1. Wat was de Hanze Een Hanze was een naam voor de samenwerking van handelaren en steden tijdens de middeleeuwen. De mensen werkten
Nadere informatieVeluwse Hanze. Bezoek Statenleden. Wethouder Doret Tigchelaar gemeente Hattem. Elburg Harderwijk Hattem Doesburg Zutphen. De Veluwe. HanZe.
Veluwse Hanze Bezoek Statenleden Wethouder Doret Tigchelaar gemeente Hattem De Veluwe Elburg Harderwijk Hattem Doesburg Zutphen HanZe StedeN Wat is De Hanze Wereldzeeën werden bedwongen door de Hanzekooplieden
Nadere informatieBij de tijd Groep 6 thema 3, les 1 De Opstand Werkblad 1. dit is Klaas. Klaas is veer-tien jaar. hij loopt al heel lang.
Bij de tijd Groep 6 thema 3, les 1 De Opstand Werkblad 1 Rouwdouwen Kleur de woorden: sol-daat = geel vecht = rood vrij-heid = groen held = blauw dit is Klaas Klaas is veer-tien jaar hij loopt al heel
Nadere informatieDeze (autarkisch agrarische samenleving) veranderde in de tijd van steden en staten (11 e en 12 e eeuw).wat waren de Oorzaken?
Onderzoeksvraag; Waar en waardoor konden in de Tijd van Steden en Staten, oude steden weer tot bloei komen en nieuwe steden ontstaan? In vroege middeleeuwen was er sprake van een agrarische samenleving
Nadere informatieDeze (autarkisch agrarische samenleving) veranderde in de tijd van steden en staten (11 e en 12 e eeuw).wat waren de Oorzaken?
Onderzoeksvraag; Waar en waardoor konden in de Tijd van Steden en Staten, oude steden weer tot bloei komen en nieuwe steden ontstaan? In vroege middeleeuwen was er sprake van een agrarische samenleving
Nadere informatieOntdekkingen en uitvindingen
prehistorie 68 oudheid 3000 v. Chr. 2500 v. Chr. 2000 v. Chr. 1500 v. Chr. Steden en Staten Ontdekkingen en uitvindingen Vandaag zijn Jos en Mirthe in de Buitenhaven in Kampen. Mirthe, krijgen we zeebenen
Nadere informatieBALTISCHE LANDEN. 19-daagse rondreis per boot en bus
BALTISCHE LANDEN 19-daagse rondreis per boot en bus VOORLOPIG REISSCHEMA + PROGRAMMA zie voor details www.goudenengel.nl Baltische Landen rondreis Uitgebreide kennismaking met Estland, Letland en Litouwen,
Nadere informatieLetland. Geschiedenis In 2012 is het zuidelijke deel gemoderniseerd over 26 kilometer.
De autoceļš is een galvenā ceļš in Letland. De weg vormt een oost-westroute in noordoostelijke richting in het noordoosten van het land. De weg takt een kilometer of 35 buiten de hoofdstad Rīga af van
Nadere informatieNovgorod. Bij vertrek kooplieden uit Nowgorod kas naar Visby in de Mariakerk. 4 Sleutels: (!!!) burgemeesters van Soest, Dortmund, Visby en Lübeck
101 Novgorod 102 Bij vertrek kooplieden uit Nowgorod kas naar Visby in de Mariakerk 4 Sleutels: (!!!) burgemeesters van Soest, Dortmund, Visby en Lübeck 1361 geheel onder controle van de Hanze 1 104 Stadsmuur
Nadere informatieLesbrief MAASVLAKTE 2 OPDRACHT 1 - TOPOGRAFIE EN AARDRIJKSKUNDE
Lesbrief Onderbouw voortgezet onderwijs - VMBO MAASVLAKTE 2 De haven van Rotterdam wordt te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen. Daarom komt er een nieuw stuk haven: Maasvlakte
Nadere informatieIk weet nog wat ik aan het doen was: aardappels schillen. Ik zette net mijn mes in een knoestig exemplaar toen ik op het journaal de toenmalige
Vooraf Ik weet nog wat ik aan het doen was: aardappels schillen. Ik zette net mijn mes in een knoestig exemplaar toen ik op het journaal de toenmalige premier van Nederland, Jan Peter Balkenende, met stemverheffing
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatieCordula Rooijendijk. Vrije jongens. Een geschiedenis van de Nederlandse handel. Uitgeverij Atlas Contact Amsterdam / Antwerpen
Cordula Rooijendijk Vrije jongens Een geschiedenis van de Nederlandse handel Uitgeverij Atlas Contact Amsterdam / Antwerpen Inhoud Vooraf 13 1 17 Albert van de Korenmarkt Hanzekoopman in hout en zout 1400-1458
Nadere informatieDe klassieke tijdlijn
De klassieke tijdlijn In de lessen geschiedenis heb je waarschijnlijk al gehoord over de tijdlijnen, of de historische periodes en waarschijnlijk ook over exacte datums zoals 476. In dit documentje kom
Nadere informatieWachtlijsten WLZ op Zorg op de kaart
Wachtlijsten WLZ op Zorg op de kaart De gegevens van de wachtlijsten zijn afkomstig van het Zorginstituut Nederland. Voor Zorg op de kaart zijn gegevens geaggregeerd per zorgkantoorregio. Waarbij de stand
Nadere informatieDe Republiek in een tijd van vorsten, 1477-1702 Kennistoets bij hoofdstuk 3 Havo
Kennistoets bij hoofdstuk 3 Havo Opdracht 1 De sterke economische groei die de Gouden Eeuw kenmerkt, kwam hoofdzakelijk ten goede aan het gewest Holland. Welke militaire oorzaak kun je benoemen? Holland
Nadere informatieOpdrachtenblad leerlingen
Namen: School: Klas: Opdrachtenblad leerlingen Wat je vooraf moet weten Lees dit opdrachtenblad goed en doe precies wat er staat. Lees dit blad zachtjes aan elkaar voor, dan vergeet je niets. Je moet met
Nadere informatieX BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS ANTWOORDEN OPDRACHTEN MAASVLAKTE 2
X BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - GESCHIEDENIS ANTWOORDEN MAASVLAKTE 2 X De haven van Rotterdam x werd te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen. Daarom
Nadere informatieHet vervoeren van goederen van de ene plek naar de andere. Bijvoorbeeld in vrachtwagen, vliegtuig of boot.
Meander Samenvatting groep 5 Thema 5 Over de grens Samenvatting Transport Producten die je in de supermarkt koopt, komen soms uit verre landen. Bananen uit Brazilië bijvoorbeeld zijn weken met de boot
Nadere informatieGeschenken! No. 1.Internationale Hanzeblikken
Geschenken! Het Hanze Huis produceert en ontwikkelt zelf geschenkverpakkingen die het gehele jaar door leverbaar zijn. Wanneer u uw (internationale) relaties of vrienden op een originele manier wilt verrassen
Nadere informatieStedelijke burgerij hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62233
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 June 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62233 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieTotaal geleverde zorg per zorgkantoor. DWH Bijgewerkt: 28 juli 2006
Totaal geleverde zorg per zorgkantoor ** Het totaal aantal unieke personen wat in de eerste vijf periodes van het zorgjaar zorg heeft ontvangen. code Zorgkantoor 2004* 2005* 2006* Groei 2005 501 Zorgkantoor
Nadere informatieT4 Oefen SED Geschiedenis Module 6
T4 Oefen SED Geschiedenis Module 6 1. Bekijk bron 1. De titel van de onderstaande Russische cartoon is: De Amerikaanse stemmachine. De Verenigde Staten drukken op het knopje voor, dat naast het knopje
Nadere informatieStadswandeling. Kruispoort
Brugge Brugge is de hoofdstad van de provincie West-Vlaanderen. De gemeente telt bijna 117.000 inwoners. Ongeveer 20.000 daarvan wonen in het historisch centrum. In 2002 was Brugge Culturele hoofdstad
Nadere informatieSon tol. Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Son tol Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie De Sonttol (Deens: Øresundstold, Zweeds: Öresundstullen) werd in 1429 ingesteld door koning Erik VII van Denemarken. Alle buitenlandse schepen die de Sont passeerden
Nadere informatieWoningen. Prijzen en transacties. Provincie / Steden. Marktgegevens en prognoses. Transactieprijzen koopwoningen in mediaan 2016
Woningen 2017 Provincie / Steden Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties Aantal inwoners 2016 Aantal woningen 2016 Woningvoorraad/ huishoudens/inwoners 2020 2025 Koopwoningen Aantal verkochte
Nadere informatieTijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.
1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatieDynamiek en stagnatie in de Republiek. Een samenvatting geven met PowerPoint, klassikaal en actief
I ILS - Radboud Universiteit Nijmegen Jan de Vries Dynamiek en stagnatie in de Republiek Een samenvatting geven met PowerPoint, klassikaal en actief I ILS - Radboud Universiteit Nijmegen Wat zijn uw knelpunten
Nadere informatieRegionale arbeidsmarktanalyse primair onderwijs 2013
ACHTERHOEK Regionale arbeidsmarktanalyse primair onderwijs leerlingen 29- -9, leerlingen 214-217 -11,1 2.6 2.44 2.28 2.12 1.96 1.8 1.64 1.48 1.32 1.16 1. 28 29 21 211 214 215 216 217 instellingsniveau
Nadere informatieOORLOG IN OVERIJSSEL 2015
OORLOG IN OVERIJSSEL 2015 Opdrachten bij de film Naam Groep.. BEZETTING duur: ca. 15 minuten In de film zie je beelden van Hitler. Wie was hij? In welk jaar kwam Hitler aan de macht en welke plannen had
Nadere informatieX BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - ECONOMIE ANTWOORDEN MAASVLAKTE X
X BASISLES LESBRIEF ONDERBOUW VOORTGEZET ONDERWIJS - VMBO - ECONOMIE ANTWOORDEN MAASVLAKTE X 2 De x haven van Rotterdam werd te klein, omdat we steeds meer goederen bestellen uit verre landen. Daarom is
Nadere informatieHANDEL LES 2. De Oostzeevaart of de Sontvaart. Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart.
Regenten en vorsten LES 2 HANDEL 1600 Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart. 1700 JE LEERT waarom de moederhandel zo belangrijk is; hoe de VOC werkt; hoe de WIC werkt.
Nadere informatieNIOF Exportbestemmingen Noordoost-Europa
NIOF Exportbestemmingen Noordoost-Europa Inhoudsopgave Inleiding... 3 Noordoost-Europa... 4 Sectoren... 5 Investeringssoort... 6 Beursbezoeken... 7 2 Inleiding Onder de vlag van het SNN opereert sinds
Nadere informatieWelkomstwoord commissaris van de koningin Max van den Berg viering Russisch Nieuwjaar, 13 januari 2013, provinciehuis Groningen
Welkomstwoord commissaris van de koningin Max van den Berg viering Russisch Nieuwjaar, 13 januari 2013, provinciehuis Groningen Namens de stuurgroep Noord Nederland Rusland 2013 wil ik graag met u het
Nadere informatieverkrijgbaar via www.nmbs.be
verkrijgbaar via www.nmbs.be Waar hang jij dit jaar uit? Wachten op de zon in Belgenland, op uitstap naar zee of de Ardennen? Of zoek je toch liever het avontuur op? Komt mooi uit, want met je eigen InterRail
Nadere informatieStofomschrijving Deze opdracht hoort bij 2.1-3.1 en 3.2 van De Republiek in tijd van Vorsten (Geschiedenis Werkplaats).
Het verhaal van 1588 Bodystorming Inleiding Het jaar 1588 is een belangrijk jaar in de geschiedenis van de Republiek. De gebeurtenissen die eraan vooraf gaan worden als feiten voorgelezen en tussen de
Nadere informatieKoers Oostzee. varen op economische en historische gronden
Koers Oostzee varen op economische en historische gronden projectplan Koers Oostzee varen op economische en historische gronden Koers Oostzee is een projectplan van Stichting Veenkoloniaal Museum Veendam
Nadere informatieWoningen Provincie/Gemeenten Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties. Prijs per m² GBO in mediaan 2017
Woningen Provincie/Gemeenten Marktgegevens en prognoses Prijzen en transacties woningen woningen. Provincie Drenthe Assen 67.700 31.400 Woningvoorraad 32.900 33.700 33.700 Tussenwoning 448 16,7 166.000
Nadere informatieToiletreclame Regionale Tarieven Indoormedia
Volume netwerk Horeca Doelgroep 13-49 Alkmaar 1 2 weken 34 17 10 950,- 135,- 495,- 115,- Almere 1 2 weken 17 8 5 475,- 115,- 250,- 110,- Amersfoort 1 2 weken 50 25 15 1.425,- 150,- 745,- 125,- Amsterdam
Nadere informatieNr.: 2004-19.840, CK Groningen, 20 augustus 2004
Zembla / Vara NPS De heer B. Krikke Postbus 175 1200 AD HILVERSUM Nr.: 2004-19.840, CK Groningen, 20 augustus 2004 Behandeld door : Havinga, Mw. A. Telefoonnummer : (050) 3164789 Antwoord op : Bijlage
Nadere informatiethema 1 Nederland en het water topografie
thema 1 Nederland en het water topografie Argus Clou Aardrijkskunde groep 6 oefenkaart met antwoorden Malmberg s-hertogenbosch thema 1 Nederland en het water topografie Gebergten Vaalserberg Plaatsen Almere
Nadere informatieVan dorp tot Hanzestad
Van dorp tot Hanzestad 3-5 spelers, speelduur inclusief instructie 30-40 minuten Inleiding: De middeleeuwen is het tijdvak waarin de meeste van de moderne Europese steden hun oorsprong hebben. De meeste
Nadere informatieInhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5
De Kerk Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5 2 1. Geschiedenis De grote bevolkingsgroei in de tweede helft van de 14de eeuw maakte het noodzakelijk nieuwe kerken
Nadere informatieJaarverslag 1949. Stichting Het Nederlands Belastingmuseum"
Jaarverslag 1949 /'2 - a -icy y// 3' Stichting Het Nederlands Belastingmuseum" E 17 Directeur: Prof. Dr J. van der Poel, Conservator voor het fiscaal zegel: C. Eeltjes, Geestbrugweg 114, Rijswijk. Archivaris:
Nadere informatieIJsselkogge Kampen. Van historisch binnenstad naar Centrum voor Middeleeuwse Scheepvaart. w w w. t e k a m p e n. n l
Kampen Van historisch binnenstad naar Centrum voor Middeleeuwse Scheepvaart 20 O k t o b e r 2013 RCE De IJsselkogge Belangwekkende vondst In de IJssel bij Kampen is tijdens bodemonderzoek het wrak gevonden
Nadere informatieUITDAGINGEN BINNENVAART
UITDAGINGEN BINNENVAART PROMOTIE BINNENVAART VLAANDEREN 2012 09 18 WATERWEGEN West Europa heeft het dichtste waterwegennetwerk van de EU 90 miljoen inwoners EUR 910 miljard BBP 320 miljoen ton via Rijn
Nadere informatieArnhem en De Hoge Veluwe : geschiedenis, cultuur, natuur en gastronomie tijdens een gevulde driedaagse.
Arnhem en De Hoge Veluwe : geschiedenis, cultuur, natuur en gastronomie tijdens een gevulde driedaagse. Begeleiding door Patsy en Dirk Nollet en lokale gidsen. Dag 1 : vrijdag 21 september 2012 : Vertrek
Nadere informatieNr.: 2004-19.840a/36/A.23, CK Groningen, 2 september 2004
RECTIFICATIE Aan de leden van Provinciale Staten Nr.: 2004-19.840a/36/A.23, CK Groningen, 2 september 2004 Behandeld door : Scholtens, H. Telefoonnummer : (050) 3164835 Antwoord op : Bijlage : 1 Onderwerp
Nadere informatieToelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7
Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze
Nadere informatieThema 2 Om ons heen. Samenvatting. Meander Samenvatting groep 7. Landschappen. Klimaten. Samenwerking. de regering. Onder de loep.
Meander Samenvatting groep 7 Thema 2 Om ons heen Samenvatting Landschappen Landschappen in Europa zijn heel verschillend. Nederland is een heel vlak land. Frankrijk is een land met heuvels en bergen. Zweden
Nadere informatieHet soort weer dat een land tijdens een lange periode heeft. Gebied in de wereld waar het klimaat overal hetzelfde is.
Meander Samenvatting groep 6 Thema 4 Streken en klimaten Samenvatting Klimaatgebieden De aarde kun je verdelen in gebieden met verschillende klimaten. Nederland heeft een zeeklimaat. Dat is een gematigd
Nadere informatieDeel 3. Wat doet de Europese Unie? 75
DEEL 3.4 DE EURO Deel 3. Wat doet de Europese Unie? 75 3.4. DE EURO DOEL - De leerlingen/cursisten ontdekken de voordelen van het gebruik van de eenheidsmunt: wisselen van geld is niet meer nodig, je spaart
Nadere informatieVaartocht naar Berlijn met de ONDINE
Vaartocht naar Berlijn met de ONDINE Verslag van Reint en Lotte Nieveen Voorbereidingen voor de reis: Brandstoffilters vernieuwen, kleppen motor gesteld, keerkoppelingolie ververst, marifoon geïnstalleerd.
Nadere informatiekan een gebied krimpen?
1Hoe kan een gebied krimpen? Hoofdstuk4 les 1 Wat ga je leren? In deze les leer je dat je in Europa steeds sneller van de ene naar de andere plek kunt komen. Je leert ook dat er in een gebied met goede
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2
Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2 Samenvatting door een scholier 568 woorden 9 juni 2016 7,3 15 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Kapitalisme-Communisme: Kapitalisme: West -landen:
Nadere informatie1. Het begrip kan weg, omdat de overgebleven begrippen. Het begrip kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen
Welk Woord Weg Dynamiek en Stagnatie Aanloop 1. commerciële landbouw moedernegotie malthusiaanse spanning - nijverheid 2. waterschappen feodaliteit gilden - Hanze 3. stapelmarkt nijverheid Nederlanden
Nadere informatieVan de boomstamkano van Nekkerspoel tot de garnalenvisser Crangon
Een huisstijl voor het VIOE Van de boomstamkano van Nekkerspoel tot de garnalenvisser Crangon Tom Lenaerts Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed Inhoudstafel Inleiding: watererfgoed en vis maritiem
Nadere informatieCENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJNVAART CCR
www.ccr-zkr.org Kiel Hamburg Lübeck Bremen Amsterdam Rotterdam Nijmegen Hannover Münster Maagdenburg Londen Antwerpen Duisburg Duinkerken Lille Brussel Keulen Luik Valenciennes Koblenz Frankfurt am Main
Nadere informatieHANDLEIDING THEMA 4 LES 3. Meander. Aardrijkskunde
HANDLEIDING THEMA 4 LES 3 6 Meander Aardrijkskunde 6 Thema 4 Streken en klimaten thema 4 Streken en klimaten les 1 les 2 les 3 les 4 72 VOORAF Vraag de kinderen naar buiten te kijken en laat een aantal
Nadere informatieDe Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 4. 1ste druk
De Geo 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 4 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,
Nadere informatie1 Het gevaar van water
1 Het gevaar van water 1 a 1 Dordrecht 2 Enschede 3 Tiel 4 Eindhoven b Dordrecht Tiel 2 a 60% b Antwoord verschilt per leerling. 3 a Een door dijken omringd gebied waarbinnen de waterstand geregeld kan
Nadere informatieLANDJUWEEL. De prijswinnaars van de historische optocht Foto 1 - Hoofdprijs van de Gemeente Soest KLOOSTER MARIENHOF IN DE BIRCKT
LANDJUWEEL De prijswinnaars van de historische optocht Foto 1 - Hoofdprijs van de Gemeente Soest KLOOSTER MARIENHOF IN DE BIRCKT (21 pers.) In Amersfoort zijn onveilige tijden geweest. De geschiedenis
Nadere informatieGoederen, instituties, netwerken
Conclusie van proefschrift J.A. Weststrate, In het kielzog van moderne markten. Handel en verkeer op de Rijn, Waal en IJssel, c. 1360-1560. Goederen, instituties, netwerken In de periode die dit proefschrift
Nadere informatie.22. Hoe ziet een centrum eruit?
Hoe ziet een centrum eruit? Hoofdstuk 2 les 1 Wat ga je leren? In deze les leer je hoe een centrum eruitziet. Je leert ook hoe het komt dat sommige steden of plekken een centrum zijn geworden. Begrippen
Nadere informatieKoude Oorlog. SE 3 Tijdvak 1 AVONDMAVO MIDDAGMAVO GESCHIEDENIS Deze toets bestaat uit 38 vragen
SE 3 Tijdvak 1 AVONDMAVO MIDDAGMAVO GESCHIEDENIS 017-018 Koude Oorlog Deze toets bestaat uit 38 vragen Voor deze SE zijn maximaal 76 punten te behalen Deze SE bestaat uit 7 aantal bladzijden 1 1 Wat wilden
Nadere informatieKOM PASS. Paul de Kort. Een visie op de Kloof, het nieuwe waterfront van Kampen. www.pauldekort.nl www.parklaan.nl 2013. beeldend kunstenaar
Paul de Kort beeldend kunstenaar www.pauldekort.nl www.parklaan.nl 2013 Een hanze of hanza (= groep, schare of gevolg als van het Oudhoogduits Hansa) was een samenwerkingsverband van handelaren en steden
Nadere informatieVolume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg
Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan direct aan. Volume: 0-49 zendingen
Nadere informatieRampzalig dijkbestuur
Watersnood 1717 Rampzalig dijkbestuur koste duizenden levens De Kerstvloed van 1717 was een van de grootste natuurrampen uit de geschiedenis van het land. Vooral Groningen werd zwaar getroffen. Maar hoe
Nadere informatie6,6. Werkstuk door een scholier 1980 woorden 16 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Werkstuk door een scholier 1980 woorden 16 november 2006 6,6 197 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Inhoud: Voorwoord 3. - Wat verwachten we van dit werkstuk? - Hoe gaan we het aanpakken?
Nadere informatie3. Door de kruistochten werden de wegen naar het Oosten weer bekend en werd
Samenvatting door M. 1059 woorden 9 december 2013 6 13 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 3.2 Waardoor de handel herleeft in de hoge middeleeuwen 1. Handelaren gingen zicht weer organiseren en gingen samenwerken
Nadere informatieDaags nadat Momgomery's troepen over de Rijn waren, stak Church.1i de rivier over in een Amerikaanse stormboot,
23g2.. passeerden vanmiddag veel bommenwerpers en jagers in oostelijke richting. Vanavond naar Simonse geweest. Toen ik terug naar huis ging en nog maar juist de poort uit was, hoorde ik opeens iets, alsof
Nadere informatieHANZESTADSWANDELING ZWOLLE
HANZESTADSWANDELING ZWOLLE ROUTE 2,4 km Zwolle is één van de grotere Hanzesteden in Nederland. Met deze stadswandeling kunt u een uurtje cultuursnuiven. Ontdek de vele sporen die de Hanze heeft achtergelaten
Nadere informatiePrijzen Print regionale titels 2018
Alle prijzen zijn ecl. BTW TARIEF X BEREIK/1000 X FORMAAT X TOESLAG = PRIJS AD regionale titels en edities Titel inde* Inde AD RD AD Rotterdams Dagblad 329,000 384,000 AD RS AD Rotterdams Dagblad editie
Nadere informatieWelkom. Welkom. De heer Van Voornveld Regionaal Bureau voor Toerisme
Welkom Welkom De heer Van Voornveld Regionaal Bureau voor Toerisme Welkom Robbert van Hasselt IDMM, ID Management WWW.IDMM.NL Minisymposium 15-6-09 Maritiem erfgoed IJsseldelta Maritiem erfgoed een roerend
Nadere informatieDagtochten 2011. Dagtocht 6. Drenthe / Groningen
Dagtochten 2011. Dagtocht 6. Drenthe / Groningen s Morgens brengen wij eerst een bezoek aan het gevangenismuseum in Veenhuizen. Hier worden wij ontvangen met koffie en koek en krijgen hier onder leiding
Nadere informatieDEUTSCHE DIENSTPOST NIEDERLANDE Elk land heeft zijn eigen postadministratie: in v r i j
DEUTSCHE DIENSTPOST NIEDERLANDE Elk land heeft zijn eigen postadministratie: in v r i j wel alle landen is dit een monopolie van de staat, hetgeen wil zeggen dat alleen de staat binnen zijn grenzen brieven,
Nadere informatieIn den naam Gods amen.
In den naam Gods amen. Albrecht, bij de gratie Gods, paltsgraaf op den Ryn, graaf van Henegouwen, Holland, Zeeland en heer van Friesland, allen die deze brief nu of in de toekomst zullen lezen saluut en
Nadere informatieFiguur: herkomst van geringde meeuwen die in de Krimpenerwaard zijn afgelezen.
RINGMELDINGEN MEEUWEN Figuur: herkomst van geringde meeuwen die in de Krimpenerwaard zijn afgelezen. Overzicht van ringaflezingen van meeuwen in de Krimpenerwaard Soort Kleur Code Herkomst Eerst Laatst
Nadere informatieOnderwerpen. Punten en lijnen, postbodes en handelsreizigers. Theorie. Theorie (2) Graaftheorie. Een mini-inleiding graaftheorie
Onderwerpen Punten en lijnen, postbodes en handelsreizigers Een mini-inleiding graaftheorie Graaftheorie Herman Geuvers Euler en de postbode Radboud Universiteit Nijmegen 9 februari 2019 met dank aan Engelbert
Nadere informatieAddendum OP INKOOPKADER ONAFHANKELIJKE CLIËNTONDERSTEUNING Wlz
Addendum 2020 OP INKOOPKADER ONAFHANKELIJKE CLIËNTONDERSTEUNING Wlz 2018-2020 Het Inkoopkader Onafhankelijke cliëntondersteuning Wlz 2018-2020 blijft van toepassing, de aanvullingen voor 2020 zijn opgenomen
Nadere informatieVOLG HET NEDERLANDS ELFTAL TIJDENS HET EK EN GA MEE MET DE ORANJE KARAVAAN MET VERBLIJF OP DE HOLLAND CAMPING
EUROCULT LITO VOLG HET NEDERLANDS ELFTAL TIJDENS HET EK EN GA MEE MET DE ORANJE KARAVAAN MET VERBLIJF OP DE HOLLAND CAMPING Postbus 13050 3507 LB Utrecht Wittevrouwenstraat 36 3512 CV Utrecht Tel: 030
Nadere informatieMODULE I EUROPA: NOOIT MEER OORLOG!
MODULE I EUROPA: NOOIT MEER OORLOG! I.I De geboorte van de Europese Unie Zoals jullie waarschijnlijk wel weten zijn er de vorige eeuwen veel oorlogen in Europa geweest. Vooral de Eerste en de Tweede Wereldoorlog
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting door een scholier 990 woorden 24 februari 2018 4,2 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 3 + kenmerkende
Nadere informatieYvonne van Daal 67, opgegroeid in Sint Anthonis en getrouwd met Koen Geurts 62, geboren en getogen in Cuijk.
Hoe het begon. Even voorstellen. Wij zijn Yvonne en Koen. Yvonne van Daal 67, opgegroeid in Sint Anthonis en getrouwd met Koen Geurts 62, geboren en getogen in Cuijk. Ik (Koen) zeil al sinds mijn 12 e
Nadere informatieVorst aan de grond? De financiële en politieke problemen van hertog Arnold van Gelre (r )
Vorst aan de grond? De financiële en politieke problemen van hertog Arnold van Gelre (r.1423-1473) Jaap Ligthart 08 juni 2018 Verbondsbrief van 3 mei 1418 Afzenders: ridderschap en (hoofd)steden Standpunten
Nadere informatieTarieven Europa: staffel 1
Tarieven Europa: staffel 1 Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Paspoort Ik houd mijn spreekbeurt over paspoorten. Sommige van jullie zijn vast wel eens naar het gemeentehuis geweest om met jullie vader of moeder een paspoort te halen. Ik moest ook een keer mee en
Nadere informatieNaam: De Romeinen. Vraag 1. De Romeinen hebben veel gebouwd. Noem vijf verschillende toepassingen. pagina 1 van 6
Naam: De Romeinen De Romeinse bouwkunst. De Romeinen behoren tot de beste bouwers uit de geschiedenis. Ze bouwden tempels, riolen, waterleidingen, wegen, kanalen, huizen, aquaducten, havens, bruggen en
Nadere informatieEen kaart wordt op schaal getekend. Dat is een verkleining van de werkelijkheid.
VAN KLEIN NAAR GROOT België is verdeeld in meerdere kleine plaatsen. Er zijn gehuchten, dorpen, deelgemeenten, gemeenten, steden, provincies en gewesten. België behoort tot werelddeel Europa. Op een provinciekaart
Nadere informatiePresentatie Sterrebos 9 Tiel
www.wildemansmakelaars.nl Presentatie Sterrebos 9 Tiel Wie is Wildemans Makelaars? Wildemans Makelaars werkt met een klein team van deskundige, betrokken medewerkers die oog hebben voor uw wensen en persoonlijke
Nadere informatieVan Kogge tot Coaster
Van Kogge tot Coaster Speurtocht door het Noordelijk Scheepvaartmuseum leeftijd: 12-15 jaar Welkom in het Noordelijk Scheepvaartmuseum! Met deze speurtocht kun je het museum bezoeken en allerlei vragen
Nadere informatiePrijzen Print regionale titels 2017
Alle prijzen zijn ecl. BTW TARIEF X BEREIK/1000 X FORMAAT X TOESLAG = PRIJS AD regionale titels en edities Titel inde* Inde AD RD AD Rotterdams Dagblad 332.000 391.000 AD RS AD Rotterdams Dagblad editie
Nadere informatieNaam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt
Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Meer doden onder fietsers, minder onder motorrijders. Meeste verkeersdoden onder twintigers
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB07-031 23 april 2007 10.00 uur Sterke stijging verkeersdoden onder fietsers In 2006 kwamen 811 mensen in het Nederlandse verkeer om. Dit zijn er 6 minder
Nadere informatieWerkblad Meander Thema 5: Over de grens
Werkblad Meander Thema 5: Over de grens 5.1 Inpakken en wegwezen Trek een lijn naar het goede plaatje. Vragen: 1. Waarom gaat de vrouw in Zuid-Afrika werken? In Afrika is veel werk voor een kinder dokter..
Nadere informatieDocksNLD fase 2 - bijeenkomst 22 februari Contour van het in aanbouw zijnde distributiecentrum van DSV op DocksNLD fase 1 met rechts het
- bijeenkomst 22 februari 2017 Contour van het in aanbouw zijnde distributiecentrum van DSV op INFORMATIEBIJEENKOMST DocksNLD fase 1 30 JANUARI met rechts het 2017 beoogde plangebied van fase 2 - informatiebijeenkomst
Nadere informatieLANDELIJKE VERSPREIDING POSTERS, FLYERS EN MAGAZINES
LANDELIJKE VERSPREIDING POSTERS, FLYERS EN MAGAZINES Hieronder volgt een overzicht van de aantallen posters en flyers in de meest gevraagde steden alsmede de tarieven die we hiervoor hanteren. We zijn
Nadere informatieEindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II
Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE KOUDE OORLOG + NEDERLAND EN DE VERENIGDE STATEN NA DE TWEEDE WERELDOORLOG Gebruik bron 1. 1p 1 De bron maakt duidelijk dat de
Nadere informatie