Rapport Energieadvies aan Huis. Dit rapport betreft een Energieadvies aan Huis voor het adres: Prunuslaan e.o., 1829HV te Oudorp

Transcriptie

1 Rapport Energieadvies aan Huis Dit rapport betreft een Energieadvies aan Huis voor het adres: Prunuslaan e.o., 1829HV te Oudorp Rapportage: Ir Martijn Droge, / 12

2 Toelichting Dit rapport bestaat uit de volgende onderdelen: 1. Woningspecificaties Hierin vindt u een (beperkt) aantal specificaties van uw woning in de huidige situatie, zoals die uitgangspunt vormen voor alle berekeningen. Omdat dit advies geen officieel Maatwerkadvies is, zijn maten indicatief. Dit geldt met name voor de oppervlakte van uw beglazing. Gebruik is gemaakt van afmetingen van een referentiewoning van hetzelfde type en bouwjaar. Voor de haalbaarheid van de maatregelen zal dit in het algemeen niet zo veel effect hebben. Direct onder dit gedeelte is het (indicatieve) Energielabel voor uw woning vermeld. 2. Meer inzicht in uw energierekening Dit gedeelte bevat een toelichting op uw energierekening en de omvang van uw gas- en elektriciteitsverbruik. 3. Kleine besparingsmaatregelen In dit gedeelte van het rapport vindt u alle adviezen voor zo ver die geen ingrijpende bouwkundige aanpassingen vereisen. Het gaat dus om kleine ingrepen of gedragsaanpassingen waarmee u uw gas- en / of elektriciteitsgebruik kunt verminderen. 4. Grote maatregelen Hier vindt u alle grotere bouwkundige of installatietechnische aanpassingen waarmee u uw energieverbruik kunt reduceren. Voor elke maatregel die in uw woning in aanmerking komt is een haalbaarheidsberekening uitgevoerd. Noodzakelijke investeringen, jaarlijkse besparing, terugverdientijd en het effect op uw label zijn uitgerekend en aan het begin van dit gedeelte in een tabel samengevat. Belangrijkste adviezen voor uw woning De specificaties van uw woning zijn tijdens het huisbezoek globaal opgenomen. Op basis van dit onderzoek en de door u gegeven informatie komen de volgende isolatiemaatregelen het meest in aanmerking. Houdt hierbij in gedachten dat huidige isolatiedikten een groot effect kunnen hebben op de terugverdientijd van aanvullende isolatiemaatregelen, en dat deze niet altijd met zekerheid konden worden vastgesteld tijdens het huisbezoek. De in de berekeningen veronderstelde isolatietoestand van de diverse bouwdelen is terug te vinden in het vervolg van dit rapport. - Isoleer uw spouwmuur en hellend dak. Isoleren van de spouwmuren in uw woning is relatief gunstig, aangzien de spouw van 7 cm breder is dan de gemiddelde spouw (5 cm). Dakisolatie kan zich nog sneller terugverdienen als u het zelf uit zou voeren. - Isoleer uw vloer en platte daken. De terugverdientijd is weliswaar langer, maar gezien de erg vochtige kruipruimte (bij de voorbeeldwoning) en de voordelen voor de constructie (zie toelichting) toch warm aanbevolen. Zie verderop in dit rapport voor nadere toelichting op de voorgestelde maatregelen. Woningspecificaties & indicatief Energielabel Bouwjaar (opgenomen): 1971 Ligging voorgevel (opgenomen): Zuid 2 / 12

3 Vloeroppervlakte (opgenomen/berekend): 148,1 m2 Glasoppervlakte beneden (referentie): 14,1 m2 Glaskwaliteit beneden gemiddeld (opgenomen): Dubbel glas Glasoppervlakte boven (referentie): 19,4 m2 Glaskwaliteit boven gemiddeld (opgenomen): Dubbel glas Verwarmingstoestel (opgenomen): Hr107 ketel Tapwater (opgenomen): Combivat Hr Vloer: 0 cm isolatie Dak: 0 cm isolatie Gevel: 0 cm isolatie, 7 cm ruimte in de spouw Overig: overal dubbel glas (bij de voorbeeldwoning), ongeïsoleerde deuren en ongeïsoleerde panelen. Aantal bewoners (opgenomen): 2 Toelichting op het gebruik van de referentiewoning: Tijdens ons huisbezoek voor het Energieadvies aan Huis zijn de afmetingen van uw woning globaal opgenomen. In de berekeningen wordt (vooral wat de beglazing betreft) gebruik gemaakt van de gangbare afmetingen van een referentiewoning. Uitgaande van het woningtype dat u bewoont, wordt gerekend met een gemiddeld glasoppervlakte, of wordt indien mogelijk een (betere) schatting gemaakt. We maken in de berekeningen slechts onderscheid tussen uw (gemiddelde) glaskwaliteit beneden en boven. De oppervlakte van uw woning wordt echter wel correct ingevoerd, en ook dak-, vloer- en geveloppervlakten komen goed overeen met de werkelijkheid. De consequentie van deze aanpak is dat het berekende label afwijkt van de werkelijkheid, maar wel een goede indicatie geeft. Naarmate uw woning meer afwijkt van de standaard (bijvoorbeeld aanbouwen of relatief veel of juist weinig glas) zal ook het werkelijke label meer afwijken van het hier gegeven berekeningsresultaat. Uw Indicatief Energielabel = F (2,63) Voor uw woning wordt een Energielabel F berekend. U moet deze uitkomst opvatten als een goede indicatie van het werkelijke label voor uw woning. Desgewenst kunt u door ons een officieel Energielabel laten bepalen. Daaraan zijn kosten verbonden. Het energielabel geeft een beeld van de totale kwaliteit van de aangetroffen isolatie- en tochtmaatregelen, de verwarmingsinstallatie, het ventilatiesysteem en de (eventuele) opwekking van duurzame energie. 3 / 12

4 Adviezen U heeft een Hoekwoning uit het jaar 1971 bewoond door 2 personen. De volgende adviezen zijn in uw geval relevant: Meer inzicht in uw energierekening Gas: Op basis van uw gasrekening hebben wij uw verbruik voor een heel jaar met een gemiddelde temperatuur berekend op circa 2950 m3. Gemiddeld wordt in een Hoekwoning uit een vergelijkbaar bouwjaar 2310 m3 gebruikt. Uiteraard is de variatie in deze gemiddelden groot. Om meer grip te krijgen op de oorzaken van een hoger of lager gasverbruik hebben wij de inventarisatie in uw woning uitgebreid ten opzichte van een standaard Energielabel- en maatwerkadvies. Als wij in uw woning omstandigheden aantreffen die onnodig energieverlies veroorzaken vindt u in dit rapport gericht advies om dit energieverlies weg te nemen of te reduceren. Het warmteverlies van een woning wordt bepaald door het temperatuurverschil tussen binnen en buiten. Als het binnen 20ºC is en buiten 13ºC (een verschil van 7ºC) verliest een woning maar de helft als dat het binnen 20ºC is en buiten 6ºC (een verschil van 14ºC, dus twee keer zo groot). De gemiddelde temperatuur in Nederland (dag en nacht) van oktober tot en met april is 6ºC. Als uw woning gemiddeld 16ºC is (18ºC overdag en 14ºC 's nachts), dan is het temperatuurverschil gemiddeld 10ºC. Als u 's nachts de temperatuur maar tot 16ºC zou verlagen, dan is de woning gemiddeld 17ºC en het temperatuurverschil gemiddeld 11ºC. In dat geval zou het temperatuurverschil 10% hoger en zou uw verbruik ook 10% hoger worden. Bovendien wordt het 's nachts gemiddeld 6ºC kouder dan overdag, dus zou u 's nachts meer stoken dan overdag. Uiteraard staat uw comfort voorop. Het verlagen van de temperatuur tijdens uw nachtrust of afwezigheid is dus een adequate besparingsoptie. Veel klokthermostaten en CV-ketels 'leren' hoe lang het duurt om een woning warm te krijgen en beginnen dus op tijd te verwarmen, zodat u 's ochtends of bij thuiskomst niet in de kou hoeft te zitten. Al te hoge temperatuurschommelingen kunnen tot een hoge luchtvochtigheid en 'werken' van hout leiden. Een verlaging van 6ºC moet echter weinig problemen opleveren. U heeft een douche. In een goed geïsoleerde woning is warm water verantwoordelijk voor gemiddeld een kwart van het gasverbruik. Sommige douchekoppen verbruiken wel 18 liter per minuut, terwijl de meest zuinige douchekop met vier liter per minuut toekan. Een eenvoudige test is om de douche een minuut te laten stromen in een standaard 10 liter emmer. U kunt nog veel besparen als de emmer overstroomt en u heeft al een zuinige douche als de emmer nog maar half vol is. U heeft een bad. Een bad kost gemiddeld meer warm water dan een douche. Om die reden heeft een huis zonder bad een beter energielabel dan een huis met bad. Of u in vergelijking tot douchen daadwerkelijk meer energie gebruikt met baden hangt echter van veel factoren af. In een geïsoleerd bad en met laag badschuim blijft het water langer op temperatuur en hoeft u minder vaak warm water bij te mengen. 4 / 12

5 Elektriciteit: Op basis van uw elektriciteitsrekening hebben wij uw verbruik voor een heel jaar berekend op circa 3500 kwh. Gemiddeld wordt in een 2-persoons huishouden 3425 kwh gebruikt. Ook hier is de variatie in deze gemiddelden groot. Indien u een hoog elektriciteitsverbruik heeft is dat in veel gevallen te wijten aan (een combinatie van) een groot vermogen aan conventionele verlichting met veel branduren, intensief gebruik van een wasdroger, de aanwezigheid van een keukenboiler en regelmatig gebruik van elektrische vloerverwarming (meestal in de badkamer). Als u in uw woonvertrekken vloerverwarming heeft kunnen de pompen bovendien veel elektriciteit vragen. Tijdens ons huisbezoek worden de belangrijkste stroomverbruikers geïnventariseerd. In dit rapport wordt expliciet ingegaan op onzuinige apparatuur en verlichting die wij in uw woning hebben aangetroffen. Voor uw goede begrip nog het volgende. Een vuistregel om inzicht te krijgen in uw stroomverbruik is dat een apparaat van 100 Watt jaarlijks maximaal 1000 kwh verbruikt en 200 kost (als het altijd aan staat). Uw elektriciteitsverbruik word vooral bepaald door apparaten die veel en lang worden gebruikt. Een waterkoker of krultang van 1500 Watt die maar 3 minuten per dag aanstaat dus niet (27 kwh), een internetmodem of vijverpompje van 15 Watt wel (131 kwh). U heeft apparatuur op standby staan of heeft aangegeven dat u meer informatie wenst over 'sluipverbruik'. Het gaat dan om verbruik door apparatuur die op standby staat, opladers, transformatoren (halogeenverlichting) en dergelijke. Veel apparaten verbruiken ook stroom als ze uit staan (10 tot 25 Watt is niet uitzonderlijk). Een stekker of stekkerdoos met een knop of een tijdschakelklok kan dit sluipverbruik eenvoudig stoppen, maar er zijn ook allerlei 'stand-by-killers' op de markt. Met behulp van een energiemeter (ca 25) kunnen sluipverbruikers worden opgespoord, en kan het verbruik ervan worden gekwantificeerd. Koken: Koken op gas kost zo'n 65 m3 terwijl elektrisch koken u 500 kwh (inductie) tot 750 kwh (kookplaten) kost. Elektrisch koken kost daardoor drie tot vier keer zoveel als koken op gas. Als u kookt op gas is het wel interessant om het water voor te koken in een waterkoker, aangezien bij een waterkoker nauwelijks warmte verliest, terwijl bij (hoog) gas veel warmte langs de pan verdwijnt. Energieleverancier: Overstappen naar een andere energieleverancier kan u een eenmalige bonus opleveren tot 300, plus een beperkte jaarlijkse besparing. Op de site van de Consumentenbond kunt u leveranciers vergelijken (ook voor klantvriendelijkheid). 'Groene' stroom en 'groen' gas blijken vaak goedkoper te zijn dan conventionele energiedragers. Desgewenst kunt op dezelfde site ook de 'groenste' energieleveranciers vinden (minimale aantasting van het milieu). Het blijkt dat jaarlijks overstappen in veel gevallen loont vanwege de overstapkorting die u dan ontvangt. Een weinig tijdrovende manier is om jaarlijks mee te doen aan een internetveiling (kosteloos via Consumentenbond of Vereniging Eigen Huis). Na opgave van uw verbruik en uw voorkeuren ontvangt u dan automatisch een concurrerend aanbod, waarop u al dan niet kunt ingaan. 5 / 12

6 Kleine besparingsmaatregelen U heeft gloei- en halogeenlampen die veel branden. Door vervanging van deze lampen door LED- of spaarlampen kunt u zo'n 80% besparen. Investeringen in LED- en spaarlampen die meer dan 5 uur per dag aanstaan verdient u binnen in één tot twee jaar terug. Spaarlampen met een mooie lichtkleur zijn tegenwoordig vrijwel overal verkrijgbaar. LEDlampen zijn helaas nog niet altijd van goede kwaliteit. Webwinkels met een niet-goed-geld-terug garantie bieden over het algemeen goede lampen aan en ook vaak dimbare varianten. Bevallen ze niet, dan kunt u ze altijd terugsturen. In uw CV-ketel wordt waarschijnlijk continu water warm gehouden, zodat u in de keuken sneller warm water heeft en in de badkamer sneller een bad vol kunt laten lopen. Een moderne CV-ketel kan echter vrij snel en ook een aanzienlijke hoeveelheid warm water leveren zonder voorraadvat. Het extra watergebruik is economisch en milieutechnisch gezien veel minder nadelig dan het extra energieverbruik door continu warmteverlies. In de handleiding van de CV-ketel kunt u hoogstwaarschijnlijk vinden hoe u deze "comfortstand" uit kunt zetten, of u kunt het uw onderhoudsmonteur vragen. Door de open trap is de gang nu moeilijk warm te krijgen en verliest u veel warmte naar boven. Een gordijn of tussendeur voor de trap kan deze 'warmtevlucht' tegenhouden. Om warmteverlies naar de buitengevel tegen te gaan wordt aangeraden om radiatorfolie aan te brengen achter alle radiatoren grenzend aan een buitengevel. Dit kan in de meeste gevallen ook uit het zicht aan de achterzijde van de radiator. Het verdient aanbeveling om het kruipruimteluik aan de onderzijde te isoleren (bij voorkeur met XPS-plaat) en kierdicht af te sluiten (met rubbers). Maak bij voorkeur geen duimgat in het luik maar plaats een uitklapbaar oog. Met deze maatregelen voorkomt u schimmelvorming en rotting, en vermindert u het warmteverlies richting kruipruimte. Ook voorkomt u zo dat ongezonde lucht uit uw kruipruimte door natuurlijke trek in uw woning wordt gezogen. De leidingdoorvoeren in uw meterkast moeten volledig worden afgedicht met PUR-schuim in verband met warmteverlies naar de kruipruimte en om vocht en schadelijke gassen die uit de bodem kunnen vrijkomen tegen te houden. Ook voorkomt u zo dat ongezonde lucht uit uw kruipruimte door natuurlijke trek in uw woning wordt gezogen. Uw ventilatie Ventilatie vereist een goede luchtcirculatie. Die is nu onvoldoende mogelijk. Ter verbetering van de ventilatie in uw woning is het raadzaam de luchttoevoer naar een aantal vertrekken te bevorderen door de spleten onder binnendeuren te vergroten. Voor een goede doorvoer van ventilatielucht kan 2cm ruimte aan worden gehouden. Eventueel kan een rooster in de onderkant van uw deur of in het paneel of raam boven uw deur ook voldoen. 6 / 12

7 Grote maatregelen (bouwkundig of installatietechnisch) In het volgende gedeelte van dit rapport worden adviezen verstrekt over bouwkundige maatregelen en/of aanpassingen om uw energieverbruik te reduceren. Per maatregel zijn de geschatte kosten aangegeven, de verwachte energiebesparing, de terugverdientijd, en het label indien de maatregel wordt toegepast. Ook geven wij u advies over de uitvoering van de maatregel en wijzen wij u op specifieke aandachtspunten. Als u meerdere maatregelen tegelijk toepast dan beïnvloeden deze elkaar en de uiteindelijke totale besparing. De maatregelen zijn doorgerekend met het computerprogramma dat wordt toegepast voor officiele labelberekeningen (gecertificeerd door de overheid). De berekende besparingen en labelveranderingen betreffen dus afzonderlijke maatregelen. Door een combinatie van deze maatregelen kunt u een veel gunstiger energielabel bereiken. Overzicht van de maatregelen met Jaarlijkse Investering Terug Label berekeningsresultaten besparing verdientijd Bodemisolatie in de kruipruimte met 35cm EPS ,6 F (2,53) isolatiechips Dakisolatie tussen balken, zo dik mogelijk pakket minerale ,2 E (2,12) wol Omgekeerd dakisolatie met 10cm XPS en (evthuidig) ,6 F (2,61) grind als ballast op platte dak Paneelisolatie vanaf buitenzijde met 5 cm PIR of Resol ,5 F (2,63) Spouwmuurisolatie (5cm) ,2 D (1,93) Vervangen al het glas door HR ,2 F (2,47) Kierdichting verbeteren / vernieuwen ,6 F (2,55) Zonnecellen toepassen (9m2) ,7 F (2,51) Natuurlijke ventilatie aanpassen naar vraaggestuurde ,6 F (2,54) ventilatie met decentrale afvoer Deuren isoleren ,2 F (2,60) Huidige toestand van te isoleren bouwdelen Het is belangrijk te beseffen dat de berekende energiebesparing en de terugverdientijd van isolerende maatregelen afhangen van de actuele toestand (dat wil zeggen: is er thans al isolatie aanwezig, en zo ja, hoeveel?). Dit is tijdens het huisbezoek niet altijd met zekerheid vast te stellen. Onderstaand worden de uitgangspunten bij berekening vermeld. Vloer: 0 cm isolatie Dak: 0 cm isolatie Gevel: 0 cm isolatie, 7 cm ruimte in de spouw Overig: overal dubbel glas (bij de voorbeeldwoning), ongeïsoleerde deuren en ongeïsoleerde panelen. 7 / 12

8 Er wordt ook op gewezen dat in onze berekeningen bij beglazing in de meeste gevallen is uitgegaan van globale oppervlakten zoals die worden gevonden voor de referentiewoning. In uw geval kunnen deze oppervlakten dus afwijken. Dit heeft geen effect op de berekende terugverdientijd. Uw investering zal echter afwijken; bereken deze zelf op basis van de vermelde kosten per m2 beglazing. Oppervlakten van vloeren, daken en gevels zijn wel een goede schatting voor uw situatie. Toelichting per maatregel Bedek de bodem van de kruipruimte met een laag EPS isolatiechips van 35 cm. De investering wordt geschat op 24,50 per m2. Een erg lage kruipruimte, moeilijk bereikbare compartimenten of het dichten van openingen naar buurhuizen kunnen kostenverhogend werken. Ter verbetering van de vloerisolatie en ter verlaging van het luchtvochtigheidsgehalte in uw kruipruimte en adviseren wij om op de kruipruimtebodem een laag schelpen aan te brengen van circa 35 cm. Aangeraden wordt om schelpen, chips of parels van piepschuim (EPS) toe te passen, omdat deze een betere isolerende werking hebben dan natuurlijke schelpen (hogere Rc-waarde). Voordeel van deze wijze van isoleren is dat er vrijwel niets mis kan gaan bij het installeren, zoals kieren of ondeugdelijke bevestiging. Ventilatie van de kruipruimte en warmteverlies bij de gevel van de kruipruimte zijn de beperkende factoren bij deze wijze van isoleren. Een dampdichte kruipruimte hoeft volgens het nieuwste bouwbesluit niet geventileerd te worden. Als kruipruimteluik(en), de meterkast en eventueel andere leidingdoorvoeren goed dampdicht worden gemaakt, dan kan de kruipruimteventilatie worden gesloten of in ieder geval beperkt. De gevel kan het best worden geïsoleerd worden door XPS-platen (waterbestendig isolatiemateriaal) van 6cm dik aan de buitenzijde tot 60cm diep in te graven. Daarmee wordt meteen de koudebrug van de begane grondvloer naar buiten beperkt. Als de buren dezelfde maatregel toepassen of een overlap van 60cm toestaan wordt het effect nog versterkt. Isoleer uw dak tussen de balken met een zo dik mogelijke laag minerale wol. Uitgegaan is van een laagdikte van 230 mm. De maximale dikte wordt bepaald door de afmetingen van uw dakbalken. De investering bedraagt bij dit pakket 54 per m2. Aandachtspunten: Breng tussen de afwerkplaat/het plafond en de isolatie een dampremmende folie aan. Als dit niet of onjuist gebeurt, kan in de dakconstructie inwendige condensatie ontstaan, met mogelijk (vocht)problemen als gevolg. Controleer of er nog voldoende ventilatie is. Is in iedere ruimte een ventilatierooster, een klapraam of afzuiging aanwezig? De kieren en naden worden namelijk dichtgemaakt. 8 / 12

9 Isoleer uw platte dak met 10 cm XPS (waterbestendig isolatiemateriaal) op de bestaande dakbedekking van uw platte dak. De investering bedraagt 21 per m2. Bij platte daken kan er waterbestendig isolatiemateriaal aangebracht worden op de bestaande dakbedekking, op het isolatiemateriaal dient een ballastlaag worden aangebracht om het tegen opwaaien en UV-licht te beschermen. Deze constructie heet ook wel omgekeerd dak. Voordeel van deze wijze van isoleren is dat het dat het dak onder de dakbedekking warmer blijft en de kans op vocht in de constructie door condensatie daardoor afneemt. Aandachtspunten Let bij het aanbrengen van de dakisolatie aan de buitenzijde van de dakconstructie op de hoogte tot de dakrand (dakopstanden). Als deze te gering wordt, kan lekkage ontstaan doordat regenwater minder goed kan worden afgevoerd. Vraag de dakdekker om advies. Isoleer uw panelen met hoogwaardig isolatiemateriaal (PIR of resol). De kosten worden geschat op 84 per m2. Naast ramen en deuren heeft u ook een aantal panelen in de gevel van uw woning. Deze panelen kunnen worden geïsoleerd met hoogwaardig isolatiemateriaal met een overschilderbare afwerking (bijv. watervast FSC multiplex) en een dampdichte folie aan de warme zijde van het isolatiemateriaal. In verband met de bereikbaarheid en overlast verdient het waarschijnlijk de voorkeur het materiaal vanaf de buitenzijde aan te (laten) brengen. Aandachtspunten Zorg voor een goede detaillering van de waterafvoer voor hemelwater en van de ramen. Anders kan vervuiling optreden. Laat de aannemer hieraan extra aandacht besteden. Laat uw spouwmuur vullen met isolatiemateriaal. Laat dit uitvoeren door een gecertificeerde installateur. De investering bedraagt 23 per m2. Er is voor zover mogelijk gerekend met de bij u opgemeten spouwbreedte, of anders uitgegaan van de gemiddelde spouwbreedte van een woning van hetzelfde type en uit dezelfde bouwperiode. Denk er aan dat de uitgangspunten betreffende de huidige aanwezigheid van isolatiemateriaal in uw spouw en de veronderstelde dikte daarvan veel effect hebben op haalbaarheid en terugverdientijd van deze maatregel. Laat uw spouw bij onzekerheid onderzoeken voor u tot naisolatie besluit. Aangeraden wordt om alleen spouwmuurisolatie met ten minste 10 jaar garantie te nemen. De installateur zal dan altijd controleren of er geen bestaande problemen met bijvoorbeeld vocht of metselwerk zijn en zorgdragen voor een goede afwerking van openingen door de spouw, zodat hij niet achteraf voor grote kosten komt te staan. Wij adviseren om te kiezen voor isolatiemateriaal met een goede hechting aan de muur, zodat het niet na het verloop van tijd uit kan zakken. 9 / 12

10 Vervang al uw enkel glas en oud dubbelglas door HR++-glas. De investering voor HR++-glas bedraagt ongeveer 125 per m2. Als het kozijn te smal of te zwak is zal dat tot meerkosten leiden. Aangeraden wordt om een raam met kunststof afstandhouders tussen de glasplaten te kiezen, zeker bij kleine en smalle ramen. Voordeel is dat de rand van het glas dan veel beter is geïsoleerd dan bij aluminium afstandhouders. Vernieuwing van beglazing is een goed moment om ventilatieroosters in het glas aan te brengen. Er zijn 'zelfregulerende' roosters die bij harde wind minder lucht doorlaten en ook geluidwerende varianten. Bovendien kunt u dan ook veilig luchten, omdat u geen ramen meer open hoeft te laten staan. Aandachtspunten: Het is mogelijk dat er bij heldere koudere nachten condens aan de buitenzijde op het glas ontstaat. Deze verdampt echter als de zon gaat schijnen of als de ruimte weer wordt verwarmd. Controleer de staat en dikte van de kozijnen. Deze bepalen of HR++ glas in het bestaande kozijn past. In overleg met de glaszetter kan worden bepaald hoe het glas het beste kan worden aangebracht en wat de gevolgen zijn voor het uiterlijk van de woning. Mogelijk moeten ook de kozijnen vervangen worden. Breng leidingisolatie bij leidingen die door onverwarmde ruimten lopen. De investering bedraagt circa 4 per strekkende meter. Dergelijke leidingen liggen meestal op zolder (achter de knieschotten), in de directe omgeving van uw ketel, of lopen door de kruipruimte. In de meeste gevallen kunt u de maatregel zelf uitvoeren; de terugverdientijd zal dan aanzienlijk lager zijn dan hier is berekend. Het doel is om het oppervlak dat direct warmte af kan geven aan de lucht zo klein mogelijk te maken. Een klein stukje buis in het zicht is niet heel erg, als de isolatie ernaast maar goed aansluit op de buis. Een metalen beugel kan door een dun laagje kurk of schuimrubber tussen beugel en leiding worden geïsoleerd. Goedkope leidingisolatie verdient zich vaak al in een jaar terug, maar beperkt het warmteverlies door de beperkte isolatiewaarde en slechte kierdichting vaak maar met een kwart. Investeren in goede en goed sluitende leidingisolatie verdient zicht misschien in twee of drie jaar terug, maar blijft daarna nog jaren veel meer terugverdienen. Aandachtspunten: Zijn alle ruimtes waar deze maatregel toegepast dient te worden toegankelijk? Kan het isolatiemateriaal worden doorgeschoven? Zit er geen beugelwerk in de weg? 10 / 12

11 Breng kierdichting aan of vernieuw deze. Het gaat om het dichten van aansluitingen van deuren en ramen, dakkanalen (ventilatie en ketel), aanbrengen van een brievenbusklep, en het dichten van verbindingen naar uw kruipruimte (meterkast en kruipruimteluik(en). Gebruik tochtstrips van goede kwaliteit. In de meeste gevallen kunt u de maatregel zelf uitvoeren; de terugverdientijd zal dan aanzienlijk lager zijn dan hier is berekend. Onder kierdichting wordt verstaan: Het dichten van kieren en naden van de woning. Deze komen voor bij de aansluitingen van kozijnen op muren, maar ook bij aansluitingen tussen bouwdelen onderling, bijvoorbeeld tussen de gevel en de dakaansluiting. Het comfort kan omhoog gaan, doordat ongecontroleerde ventilatieverliezen door kieren en naden afnemen. Het comfort kan nog verder omhoog gaan als het kieren en naden betreft die aan de kruipruimte grenzen. Kierdichting voorkomt in dit geval dat vochtige lucht de woning binnenkomt. De geluidswering van de woning kan omhoog gaan, doordat geluid niet meer zo makkelijk naar binnen kan komen. Aandachtspunten: Let bij het dichten van kieren op de ventilatie. Is in iedere ruimte een ventilatievoorziening, klapraam of afzuiging aanwezig? De kieren en naden worden namelijk dichtgemaakt. Zo wordt de natuurlijke ventilatie (door de kieren) vervangen door kunstmatige (regelbare) ventilatie. Dit is extra belangrijk als er een vochtige kruipruimte is en de vloer niet dampdicht is. Plaats zonnecellen op uw dak. In de berekeningen wordt standaard uitgegaan van 9 m2. Indien op uw dak meer oppervlak mogelijk is neemt de investering uiteraard toe, maar de terugverdientijd blijft bij benadering gelijk. Let er op dat uw panelen zo worden geplaatst dat er geen schaduw op kan vallen van bomen (ev. op termijn), schoorstenen of dakkapellen. Dat heeft een nadelig effect op uw opbrengst. PV-cellen of zonnecellen wekken elektriciteit op met behulp van zonlicht. Hoe hoog de elektriciteitsproductie per vierkante meter is, hangt af van het type zonnecel. Amorfe zonnecellen leveren relatief de minste elektriciteit op, maar zijn goedkoper. Monokristallijncellen leveren het meeste op, maar zijn ook duurder. Multikristallijne zonnecellen zitten hier tussenin. 11 / 12

12 Natuurlijke ventilatie aanpassen naar vraaggestuurde ventilatie met decentrale afvoer Op uw huidige natuurlijke ventilatie (aanvoer via ramen en/of roosters in woonkamer en slaapkamers, en afvoer via plafondafvoer in keuken, badkamer en/of toiletten) is te besparen door op de plafondafvoeren een ventilatoren te plaatsen die op basis van CO2- en vochtmeting alleen ventileren als dat nodig is. In toilet en badkamer bij voorkeur altijd ventileren bij aanwezigheid (met 10 minuten nadraaitijd). Voor een goede doorvoer van ventilatielucht is 2 cm ruimte onder binnendeuren nodig. Eventueel kan een rooster in de onderkant van uw deur of in het paneel of raam boven uw deur ook voldoen. Om ongewenst 'doorwaaien' te voorkomen binnendeuren zoveel mogelijk gesloten houden en ramen in één ruimte maar aan één zijde van de woning op een kier. Roosters kunnen van een terugslagklepje worden voorzien, waardoor er alleen lucht door naar binnen kan. Deuren isoleren (buitendeuren en eventuele deur naar schuur/garage) Door het paneel en/of enkele beglazing van een deur kan veel warmte verloren gaan. Isoleren kan door plaatsing van een warmtereflecterend voorzetraam of een perspex plaat over zowel beglazing als paneel waardoor een smalle luchtspouw ontstaat. Een raamloze deur kan worden geïsoleerd met enkele centimeters isolatiemateriaal met een overschilderbare afwerking. Let op dat ook de kierdichting van de deur in orde is. 12 / 12