activiteiten op de beursvloer

Transcriptie

1 13 Workshops

2 activiteiten op de beursvloer Woensdag 23 januari In de Expositiehal Diergezondheidsplein Spreekuur diergezondheid Dierenartsen; Gerdien Kleijer, Martin de Jong en Kees Scheepens (varkens); Gidi Smolders (rundvee); Ronald Bronneberg, (pluimvee); Piet Vellema (kleine herkauwers). Voor al uw vragen over diergezondheid. Of het nu gangbaar of biologisch is, deskundige dierenartsen staan u met raad en daad te woord. Deze vier specialisten zijn woensdag tot 16:00 uur aanwezig en zullen discreet met u vragen omgaan. Kennisplein Pitches op het kennisplein. Leren in praktijknetwerken Sprekers: Hannah te Velde: Stallenbouw, natuurlijk bouwen!; Gaia Firth: Koeien met Horens, zweverig gedoe, of heel natuurlijk? Katia Ondracek: Kruiden voor Koeien, voer voor lekkerbekken! Pacha Lema: Vitale mest voor een Vitale bodem. Loek Sonderen: Buitenvarkens, een volle spaarpot? 4e jaar studenten van Groenhorst Warmonderhof presenteren wat ze in praktijk geleerd hebben. Een aantal studenten houdt een korte pitch over een onderwerp die ze in de praktijk hebben opgepakt en verder onderzocht. Onderzoekers \ docenten begeleiden daarna de discussie. De Aeres Groep bouwt een nieuw Natuurlijk Melkveebedrijf2023 en wil graag dat u meedenkt. Stand Bionext Licentiehoudersborrel BD/Demeterplein Nieuwjaarsborrel met uitreiking van de Ekoland Special bedrijfsopvolging. Spreker: Luc Ambagts Hier wordt de Ekoland Special bedrijfsopvolging op originele wijze ten doop gehouden. Dit bewaarnummer van Ekoland met verhalen over opvolging, bedrijfsontwikkeling en allerlei handige tips kunnen bezoekers op het BD/Demeterplein ophalen. Horeca terras Prijsuitreiking Ekoland innovatieprijs en inspiratieprijs Bio-Winkel2012 Ceremoniemeester; Maria van Boxtel, Kees van Zelderen, Ruud Hendriks INNOVATIEPRIJS 2013 BIOLOGISCHE LANDBOUW De meest innovatieve biologische ondernemer zal worden onderscheiden met de Ekoland innovatieprijs De biologische winkel die het meest klantvriendelijk is zal worden onderscheiden met de inspiratieprijs Biowinkel De winnende winkel krijgt een complete winkelcertificering aangeboden door de stichting EKO-keurmerk Veilig schilderij de bio-aardappeleters door de Nederlandse Aardappel Organisatie NAO Veilingmeesters: Kees van Zelderen, BioHuis; Arend Zeelenberg Bionext. Kunstschilder Norbertus schilderde tijdens het aardappeloogstfeest in oktober 2012 zijn eigen biologische versie van De Aardappeleters van Van Gogh. Dit schilderij wordt vandaag geveild voor een goed doel: de promotie van de Nederlandse biologische aardappel. Voor de ware liefhebben de mogelijkheid om dit unieke schilderij te bemachtigen. Vanaf uur wordt u uitgenodigd voor de licentiehoudersborrel van Stichting EKO-keurmerk op de stand van Bionext/Stichting EKO-keurmerk.

3 activiteiten op de beursvloer In de Expositiehal Streekplein Donderdag 24 januari Chef koks gaan regionaal Rondleider: Bouwe Ruiter Een Rondleiding vanaf het steekplein over koken met streekeigen en biologische ingrediënten. Met tips van ervaren chef-koks. Vanaf het streekplein is een rondleiding over de beurs langs verschillende stands waar Bouwe uitleg geeft over streekproducten en waar regionale productie en afzet elkaar kunnen versterken. Praktijktoer Milieuwinst op het menu, ervaring met duurzaam koken in Flevoland Rondleider: Geert je Schlaman Een rondleiding langs stands met het thema: Maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen: hoe doe je dat in de catering? Streekproducten toevoegen aan het menu voor bedrijven en instellingen is een aansprekende en (h)eerlijke oplossing. Doe inspiratie op en leg contacten met regionale leveranciers.

4 Workshop-overzicht Woensdag 23 januari Donderdag 24 januari meerhal zaal 1 - streekzaal praktijknetwerk: een landschap van Smaken Nieuwe marketing met oude rassen - spelt Ambachtelijkheid en voedselveiligheid. Stel je vraag aan nvwa Nieuwe marketing met oude rassen - vlees meerhal zaal 2 - BD-zaal Opvolging gezocht: overdracht van bedrijfsvermogen, hoe doe je dat? Opvolging gezocht: crowdfunding, nieuwe financiering Doorschakelen naar demeter Op zoek naar nieuwe klanten voor demeter meerhal zaal 3 - streekzaal Omschakelen naar biologische melkveehouderij Verder sluiten van de voer mest kringlopen in de biologische landbouw Boer & Bij meerhal zaal 4 - middel zaal Verdienen aan agrarisch natuurbeheer Kansen voor weidevogels èn weidevogelkaas Ekoplaza, veel meer dan alleen een naam op de pui omschakelen naar biologische akkerbouw of vollegrondsgroenteteelt meerhal zaal 5 - grote zaal Ondertekening: convenant Solidair met Soja Ekoland Innovatieprijs: presentaties drie genomineerde bedrijven Boekpresentatie Deli XL Winkelprijs. N.av. Winkelcertificering IJsselbar Reudink, ledencongres Agrifirm, voerwinst in de biologische varkenshouderij Agrifirm, is sojateelt een optie? Hanzezaal A-B Van koploper naar peloton Licentiehouders bijeenkomst EKO-keurmerk BioHuis: Verbinden tussen de best practics van biologische en gangbaar meerhal zaal 1 - streekzaal Webwinkel: slim samenwerken Let s talk bio! Communicatie via het web met social media, video en games Biologische boerenmarkt, communicatie en klantenbinding Leveren aan zorginstellingen: logistiek en hygiëne Lazuur food coomunity: producten uit de streek in natuurvoedingswinkels Mooie maaltijd, n kwestie van de juiste instelling meerhal zaal 2 - BD-zaal Opvolging gezocht en bd jong: van droom naar bedrijf Opvolging gezocht: doorgeven van je bedrijf Toekomst zaaien Opvolging gezocht: grondfondsen vernieuwend Doorschakelen naar demeter Studiegroep dier en kruid van de nederlandse vereniging voor fytotherapie. meerhal zaal 3 - streekzaal Kan bio de wereld voeden, om te beginnen in ghana? Organisatie elpg Een gentechvrije zone beginnen? Zo doe je dat! Natuurweide. Natuurlijk weiden met de weid-wijzer Omschakelen naar biologische melkveehouderij Omschakeling naar biologische akkerbouw en vollegrondsgroenten Natuurweide. Natuurlijk weiden met de weid-wijzer Ekoplaza, veel meer dan alleen een naam op de pui meerhal zaal 4 - middel zaal Een biodivers boerenbedrijf, hoe doe je dat? Vergroening glb, kansen voor biologische én reguliere landbouw Kans voor weidevogels en weidevogelkaas meerhal zaal 5 - Grote zaal De groene driehoek: anders boeren met natuur Hoe het eko keurmerk duurzame biologische ondernemers kan helpen Het EKO-keurmerk horeca IJsselbar Agrifirm, bemesting in de akkerbouw Agrifirm, biologische akkerbouw Agrifirm, een goede kalveropfok heeft toekomst Agrifirm, topresultatien met gemak in de biologische geitenhouderij Agrifirim, is regoniaal voer mogelijk? Hanzezaal A-B Udea bijeenkomst biologische landbouw De rol van de vrouw bij voedselbereiding, bewerking en productie

5 Workshops op woensdag 23 januari Meerhal Zaal 1, Streekzaal Praktijknetwerk: een Landschap van Smaken (alleen op uitnodiging) Spreker: René de Bruin In het praktijknetwerk een Landschap van Smaken delen ondernemers ervaringen met het slim vermarkten van oude rassen en gewassen. Bijeenkomst op uitnodiging Nieuwe marketing met oude rassen spelt Sprekers: Wiro Nillissen, marketeer voor Kollenberger Spelt met teler en bakker van Kollenberger Spelt. Hoe bouw je een keten voor bijzondere, oude gewassen? Hoe ontwikkel je een succesvol nieuw product? En hoe zet je het in de markt? De producten van Kollenberger spelt hebben hun weg gevonden naar vele tientallen bakkers en andere afnemers in Limburg. Wiro Nillissen, marketeer voor Kollenberger Spelt, legt uit hoe de keten in elkaar zit en op welke manier gewerkt wordt aan productinnovatie en nieuwe afzetkanalen. Dit doet hij samen met een speltteler en een bakker. Een workshop vol praktijkvoorbeelden en inspiratie onder begeleiding van René de Bruin, SPN Ambachtelijkheid en voedselveiligheid stel je vraag aan de nvwa Sprekers: Ghislaine Mittendorf, nvwa en ambachtelijke werkende ondernemers. Ambachtelijk produceren bijvoorbeeld biologische boerenkaas, authentieke worst of streekeigen gebak: de geldende hygiëne-eisen lijken niet gemaakt voor kleinschalige producenten. Toch willen we de diversiteit aan smaken en producten graag behouden. Hoe combineren we ambachtelijk produceren met voedselveiligheid? Wat is een feit en wat is fictie in de eisen op het gebied van hygiëne? Ghislaine Mittendorff is bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (nvwa) verantwoordelijk voor het toezicht op ambachtelijk geproduceerd voedsel en gaat met u en enkele ambachtelijke ondernemers in gesprek onder leiding van Bert van Ruitenbeek. Deze workshop is mede mogelijk gemaakt door het InnovatieNetwerk Nieuwe marketing met oude rassen vlees Sprekers: Berrie Klein Swormink van de stichting Natuurboeren De belangstelling voor het gebruik van oude rassen neemt hand over hand toe. Maar lukt het ook om de dieren met een meerwaarde in de markt af te zetten? En hoe zit het met de vierkantsverwaarding? Berrie Klein Swormink fokt Brandrode runderen en houdt deze in natuurgebieden langs de IJssel. Het vlees wordt onder andere verkocht in regionale supermarkten. Hoe kregen Berrie Klein Swormink en zijn colleganatuurboeren dat voor elkaar? En hoe komt jouw bijzondere verhaal over bij de consument? Een workshop vol voorbeelden uit de praktijk. De workshop wordt begeleid door René de Bruin, SPN. Meerhal Zaal 2, BD-zaal Opvolging gezocht: overdracht van bedrijfsvermogen, hoe doe je dat? Sprekers: Andre Vollenberg, Maatschap Vollenberg Andre Vollenberg vond een bedrijfsopvolger buiten zijn familie. Hoe draag je dan het bedrijfsvermogen over? Zodat de opvolger het kan betalen. En zodat de overdrager zich betrokken voelt, maar steeds een stapje terug kan doen. Andre Vollenberg deelt zijn ervaringen met zijn zoektocht naar meerdere opvolgers, zijn aanpak en geeft een handzame manier aan om in fases het bedrijf over te geven. onder de workshop staat onder begeleiding van Helmer Wieringa, Land & Co Opvolging gezocht: Crowdfunding, nieuwe financiering Sprekers: Marjel Neefjes, Grebbeveld Schapen & zo en Communicatiebureau de Lynx Crowdfunding, een nieuwe manier van financieren? Marjel Neefjes en Clemens Oude Groeniger konden voor hun natuurbegrazings bedrijf een schaapskudde kopen, doordat ruim 200 klanten investeerden in een schaap. Kun je zo het landschap onderhouden, betaald door burgers? Andere biologische ondernemers ontvingen van klanten een achtergestelde lening voor een nieuwe schuur, of maakten via een vriendenstichting hun grond vrij. Laat je inspireren door voorbeelden van alternatieve financiering, met of zonder de bank. Het geheel staat onder begeleiding van Maria van Boxtel, Land & Co

6 16.30 Doorschakelen naar Demeter Sprekers: Leen Janmaat, Louis Bolk Instituut en Michiel Rietveld Nu zie ik hoe de samenhangen werken in de landbouw is de reactie van een biologische boer op de Demetercursus. Biologisch Dynamische landbouw gaat namelijk over samenhangen, zowel binnen het bedrijf als daarbuiten. Vanuit samenhang ontstaat samenwerking. In deze workshop krijg je een voorproefje van de Demetercursus. Maar ook hoe Demeter werkt aan vernieuwing van certificering, niet alleen bestraffend, maar vooral stimulerend in bedrijfsontwikkeling. Wilt u een stap verder met uw bedrijf, stap dan in deze workshop. De rest volgt vanzelf Op zoek naar nieuwe klanten voor Demeter: gewoon praten over bijzondere producten Sprekers: Rudi Gerding, winkelier en Bert van Ruitenbeek, Stichting Demeter Hoe kunnen we zo effectief mogelijk met klanten kunnen communiceren over de meerwaarde van producten met Demeter keurmerk? Wat zit er achter de communicatiestrategie van Demeter met de slogan Leven begint met Demeter en hoe kun je dat op de winkelvloer doorvertalen? Een combi van theorie en praktijk. We dagen u uit om met Stichting Demeter verder te gaan werken aan communicatie in de winkels. Een workshop met een verassende gast met nieuwe Demeter producten om ter plekke te proeven. Meerhal Zaal 3, Streekzaal Omschakelen naar biologische melkveehouderij Sprekers: Edith Finke, DLV Dier, Kees Water, Ekopart De markt voor biologische zuivel is de afgelopen jaren met 40% gegroeid. Voor een aantal melkveehouders in Nederland is omschakelen financieel interessant. Een biologische bedrijfsvoering is een kans in de markt en een zeer goed alternatief voor de strengere kostprijsstrategie na Te weinig ondernemers denken serieus na over het halen van meer opbrengsten naast het beheersen van de kosten. Je moet als boer nu je strategie kiezen hoe je je bedrijf klaarstoomt voor de toekomst en waar de uitdaging voor je ligt. Tijdens de workshop wordt inzicht verkregen of biologisch een manier van boeren is die bij je past Verder sluiten van de voer mest kringlopen in de biologische landbouw. Zoektocht naar een nieuw evenwicht. voer voor de biologische veehouderij wordt geteeld. Is het mogelijk om in een klein, intensief en internationaal georiënteerd land als Nederland de voer-mestkringloop verder te sluiten dan nu gebeurt? In deze discussiebijeenkomst vraagt Bionext u mee te denken over belemmeringen, mogelijkheden en maatregelen Boer & Bij Sprekers: Jeroen Vorstman, Nederlandse Bijenhouders Vereniging, Sonja Copijn, Bee Buzziness Honingbijen zijn de topbestuivers van ons dagelijks voedsel. Ze zijn onmisbaar bij de bestuiving van groente en fruit en zorgen voor de natuurlijke biodiversiteit. Het agrarisch landschap is voor bijen een groene woestijn geworden, waarin nauwelijks voldoende gevarieerd bijenvoedsel te vinden is. Het agrarisch landschap is ont-bijen-volkt. De bij is verstedelijkt. Wat zijn de mogelijkheden om boer en bij te verenigen? Wat is hun gemeenschappelijk belang? Kunnen we het agrarisch landschap tot een gezonde leefomgeving voor boeren en bijen te maken? Deze workshop is tot stand gekomen door BION Food & Agriculture en Avestura en mede mogelijk gemaakt door Vogelbescherming Nederland, Provincie Friesland en Provincie Noord-Brabant. Meerhal Zaal 4, Middenzaal Verdienen aan agrarisch natuurbeheer Sprekers: Jan Paul Reij, ontwikkelaar businessconcepten regioproducten, Guus Ambercrombie, Sustainable Winners, duurzame energie (o.v.) Ondernemers en coöperaties die actief zijn in agrarisch natuurbeheer kunnen producten zoals biomassa, natuurvlees, en diensten zoals landschapsonderhoud, natuurexcursies leveren. Dat draagt bij aan een aantrekkelijker en duurzamer landschap. Het is aan ondernemers om diensten en producten met toegevoegde waarden in de markt te zetten. Jan Paul Reij presenteert handvatten voor een succesvolle regiobranding en marketing. Daarnaast komen verschillende verdienmogelijkheden vanuit de praktijk aan bod. Deze workshop is tot stand gekomen door BION Food & Agriculture en Avestura en mede mogelijk gemaakt door Vogelbescherming Nederland, Provincie Friesland en Provincie Noord- Brabant. Spreker: Marian Blom, Bionext De voer-mestkringloop is een belangrijk principe in de biologische landbouw. Dierlijke mest wordt gebruikt als voeding van de bodem waarop

7 15.30 Kansen voor weidevogels en weidevogelkaas Sprekers: Gerrit Gerritsen, Vogelbescherming Nederland, veehouder weidevogelboerderij Het aantal boerenlandvogels neemt de laatste jaren af. Sinds 1960 zelfs met ruim 60%, dit zijn 3,3 tot 5,7 miljoen broedparen minder van het boerenland binnen 50 jaar. Hoe is dit tij te keren? Vogelbescherming heeft het Netwerk Weidevogelboerderijen opgericht waaraan zo n 100 melkveehouders deelnemen. Een achttal veehouders bekijkt de mogelijkheid voor het in markt zetten van weidevogelkaas. Tijdens de workshop gaan we dieper in op weide-vogelvriendelijk beheer en op het ontwikkelen van zo n nieuwe kaas dat weidevogelboeren kan helpen hun inkomsten te vergroten. Deze workshop is tot stand gekomen door BI- ON Food & Agriculture en Avestura en mede mogelijk gemaakt door Vogelbescherming Nederland, Provincie Friesland en Provincie Noord- Brabant Ekoplaza, veel meer dan alleen een naam op de pui Sprekers: Erik Does, algemeen directeur; Geert-Jan Smits, formule manager Afgelopen twee jaar heeft de franchiseformule EkoPlaza de stap van winkel naar keten gemaakt. Samen met ondernemers wordt dagelijks gewerkt aan een formule met een steeds beter producten- en dienstenpakket. EkoPlaza wordt gestuurd en gedragen door kracht en transparante samenwerking wat resulteert in heldere keuzes en snelheid. Praktisch elke ondernemer is na omschakeling op onze formule beter en prettiger gaan draaien dan ooit. Samen met prettige collegae werken aan een betere en duurzamere toekomst blijft ons motiveren. In januari wordt de 62e EkoPlaza geopend en we verwachten dat er dit jaar nog vele EkoPlaza s bij komen. Niet alleen door groei van bestaande ondernemers, maar ook door groei van nieuwe gemotiveerde ondernemers. Wilt u weten of EkoPlaza bij u past? Schrijf u dan in voor deze workshop en ervaar hoe compleet EkoPlaza u kan ondersteunen het beste uit uw ondernemerschap te halen Omschakelen naar biologische akkerbouw of vollegrondsgroenteteelt Christoffel den Herder en Sander Bernaerts, DLV Plant Biologisch is en blijft een groeimarkt. Kortom, ruimte voor nieuwe omschakelaars. Wat hiervoor nodig is en hoe je dit kunt aanpakken, komt Meerhal Zaal 5, Grote zaal Ondertekening: convenant Solidair met Soja Sprekers: Arend Zeelenberg, Bionext; De biologische pluimveehouderij streeft naar in Europa geproduceerd veevoer, maar het Europese aanbod van biologische eiwitrijke producten is (nog) beperkt en kostbaar. De convenantpartners willen alleen eiwitrijke producten van buiten Europa importeren als de productie gegarandeerd biologisch is en tegelijkertijd voldoet aan hoge eisen op het gebied van sociale omstandigheden en natuurbehoud. Voorafgaand aan de ondertekening vertellen de ondertekenaars waarom zij deze werkwijze belangrijk vinden en hoe ook u kunt deelnemen aan dit duurzame initiatief. Medewerking van: Green Food International B.V., dhr. Aalt van der Kraats, directeur. Diervoederproducent Van Gorp Biologische Voeders B.V., dhr. Arno van Gorp, directeur. Biologische Pluimveehouders Vereniging, dhr. Jaap van Deelen, voorzitter. Stichting merkartikel Bio +, dhr. Henk Gerbers, voorzitter; Eierpakstation Gebroeders Van Beek B.V, dhr. Guus Knoops, commercieel directeur; Solidaridad, dhr. Nico Roozen, directeur. Bionext, dhr. Bavo van den Idsert, directeur Presentatie genomineerden Ekoland Innovatieprijs Sprekers: de drie genomineerden voor de Ekoland innovatieprijs Ieder kwartier geeft een genomineerde een kijkje in haar of zijn bedrijf. Maak kennis met de innovaties van de drie genomineerden voor de Ekoland Innovatieprijs 2013, die elk vijftien minuten de tijd krijgen om hun innovatieve, inspirerende bedrijven voor het voetlicht te brengen. De volgorde van de presentaties wordt bij aanvang van de beurs bekendgemaakt. Op woensdagavond zal de jury van de Ekoland Innovatieprijs 2013 de naam van de winnaars op feestelijke wijze onthullen en de prijs uitreiken. Kom ook en feliciteer de winnaars! Boekpresentatie: Van Bron tot Bord: Duurzaam inkopen in de food sector Sprekers: Suzanne Stienen Deli XL presenteert een boek waarin een systeem wordt geïntroduceerd waarmee duurzaamheid in de keten in kaart kan worden gebracht. Het systeem is gebaseerd op de principes van ISO en toegespitst op de food sector. kort aan de orde in deze workshop. Ook krijg je een indicatie van bedrijfseconomische gevolgen. En natuurlijk wat levert het uiteindelijk op?

8 17.00 Winkelprijs n.a.v. de winkelcertificering regie: Ruud Hendriks Voor de inspiratieprijs-biowinkel 2012 is voor de grotere biologische supermarkt en natuurvoedingswinkels. Voor de consument is de inspiratie: de winkel waar naast koopwaar ook persoonlijk advies ook persoonlijk contact wordt aangeboden. En voor de medewerker. Ik krijg de ruimte om mijzelf te ontwikkelen, er wordt altijd voor mij gezorgd, het voelt als een grote familie. De juryleden Edwin Crombags (Zuiver Zuivel), Ruud Hendriks (Warmonderhof), Michel Jansen (Kleinste soepfabriek) en Nico Broersen (Ex-directeur Natudis) hebben zich over de aanmeldingen gebogen en daar vier winkels van genomineerd. IJsselbar reudink Symposium melkveehouderij Sprekers: Wilfred Jonkman [directeur], Kees Water [Ekopart], Liselotte Hamelink-Veen [CBL], Anita Jongman [biologisch melkveehouder], Robert van Dorst [Reudink] Schakelt u ook? Volgens de verwerkende industrie is er in Nederland ruimte voor een extra productie van 25 miljoen kilogram biologische melk. Komt u ook in aanmerking voor de pot van 25 miljoen? Via het adres: info@reudink-bio.eu of telefoon kunt u zich aanmelden. Graag voor 18 januari. De agenda kunt u vinden op Agrifirm. Voerwinst in de biologische varkenshouderij Spreker: Bertus Oving, Nutritionist biologische varkenshouderij Sturen op hogere voerwinst. Door meer inzicht beter in kunnen spelen op uitbetaling binnen het biologisch concept Agrifirm. Is de sojateelt een optie? Hanzezaal Van koploper naar peloton. Spreker: Frens Schuring Binnen het vervolg op het project Kansen voor Koeien brengen we de kringloop in beeld op bedrijven en ontdekken zo het belang van de bodem. Het vervolgproject over de kringloop is: Van koploper naar peloton. Er wordt gewerkt met een kringloopwijzer Licentiehoudersbijeenkomst EKO-keurmerk Spreker: Suzanne van der Pijll en Willem Brethouwer Zo n licentiehouders gebruiken het EKO-keurmerk voor hun bedrijf of producten. Het is pas een jaar geleden dat het EKO-merk beschikbaar is gekomen voor biologische producten en bedrijven die extra werk maken van duurzaamheid. Met de laatste cijfers van MarketRetresponse over bekendheid/waardering Verbinden tussen best practices van biologisch en gangbare landbouw Sprekers: drs. Wouter van der Weijden, directeur CLM BioVak 2013! Drs. Wouter van der Weijden, een van de oprichters en directeur van het Centrum Landbouw en Milieu (CLM) verzorgt dit jaar de key-note lezing op Biovak. Als lid van de Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding wil hij een koppeling bereiken tussen duurzame landbouw en gezonde voeding. Niet het polariseren van het debat tussen gangbare en biologische landbouw, maar juist het verbinden en inspireren van gangbare en biologische ondernemers in de voedselketen is zijn kracht. In de lezing op Biovak 2013 zal hij zijn visie ondersteunen met een aantal praktische voorbeelden die zowel reguliere als biologische boeren zullen inspireren. BioHuis, vereniging van, voor en door biologische boeren en boerinnen wenst Wouter van der Weijden heel veel succes! Spreker: Martijn Buijsse, Agrifirm coordinator social responsibility Noord West Europese soja: een kans voor de biologische landbouw? Is biologische sojateelt een optie voor u? Tijdens deze sessie hoort u meer over de kansen en mogelijkheden.

9 Workshops op DONDERdag 24 januari Meerhal Zaal 1, Streekzaal Webwinkel, slim samenwerken Sprekers: Peter van Ijzendoorn, Hofwebwinkel, Billy Schonenberg en Jan Belon, ontwerpers bij het bedrijf Afdeling Buitengewone Zaken, Ravi van Marissing, tuinderij de Raatakker en Harry van Wenum, geitenhouderij de Groote Stroe en Biologische Boerenmarkt Utrecht. Verkoop via een webwinkel: een essentiële, aanvullende manier van verkopen voor veel biologische boerderijwinkels. Maar het vereist ook een slimme website met goede logistiek en snelle klantenbinding via social media. Samenwerken op een verzamelwebsite zoals Markplaats bied je als kleinschalige verkoper veel voordelen. Maak in deze workshop kennis met een geheel nieuw internetplatform, speciaal ontwikkeld voor lokale producenten, waar je makkelijk jouw biologische producten kan verkopen via een webshop dicht bij je doelgroep. Deze workshop staat onder begeleiding van Iris van de Graaf, Van Eigen Erf Let s talk bio! Communicatie via het web met social media, video en games Sprekers: Jan en Niek van den Broek, ondernemers van Boerderij t Schop in Hilvarenbeek, Monique van der Laan van de Beekhoeve en Geertje Schlaman, Netwerk Biologische Klanten bereiken, binden en werven. Beleef de biologische boerderij! Biologisch is hip en in : met weinig financiële middelen effectief communiceren? De kracht van het web? Social media, interactieve website(s), blogs, games, video, webcam als schoolbord. Hoe doe ik dat als kleine ondernemer? Meer in minder tijd! Wat past bij mij? Hoe doen anderen dit en waarom? Leer van tips and tricks van ervaren ondernemers die het biologische verhaal vertellen via het web en laat je volgen Biologische Boerenmarkt: communicatie en klantenbinding Sprekers: Magda Scholte van geitenboerderij de Groote Stroe en wensen van de moderne klant gemak voor de klant, gevoel bij de boerderij, goed in de pers. Ondernemers van de boerenmarkt Utrecht delen hun ervaringen met communicatie-activiteiten aansluitend op het seizoen. Magda Scholte van geitenboerderij de Groote Stroe en Mieke Baldé van tuinderij de Volle Grond geven praktische voorbeelden hoe de boerenmarkt Utrecht meer klanten trekt. De workshop wordt begeleid door Iris van de Graaf, Van Eigen Erf en Maria van Boxtel, Land & Co Leveren aan zorginstellingen: logistiek en hygiëne Sprekers: Suzanne Stienen, Deli XL en Esther van Asselt, Rikilt. De belangstelling voor biologische en regionale producten in de grootkeukens en horeca groeit. Vele kleinschalige boeren en tuinders willen hun bijzondere producten aanbieden aan de zorginstelling. Hoe pak je zulke kleinschalige logistiek aan? Distributeur Deli XL werkt samen met ambachtelijke leveranciers. Suzanne Stienen van Deli XL deelt haar ervaringen, ook met het werken met een gezamenlijke set eenvoudige hygiëne-eisen. Esther van Asselt, onderzoeker bij het RIKILT instituut voor voedselveiligheid, kan vragen over voedselveiligheid in de logistiek en de grootkeuken beantwoorden. In deze workshop aansprekende voorbeelden uit de institutionele keuken. De workshop staat onder begeleiding van Renè de Bruin, SPN Lazuur Food Community: producten uit de streek in de natuurvoedingswinkel Sprekers: Inno Kock, Lazuur Food Community Breng als producent of consument je kist(je) met je mooiste witlof of veldsla en ook die superbe verse geitenkaas mee! We gaan onderzoeken hoe het is om op de markt je product(ie) aan te bieden aan en af te stemmen op de vraag van klanten in je eigen omgeving. Steek je licht op en ga in gesprek over een Lazuurmarkt, een natuurvoedingswinkel bij je in de buurt die speciaal is opgericht om producten uit de regio naar klanten in de regio te brengen. Winkelier Inno Kock van Lazuur Food Community ( deed ervaring op in Wageningen en schetst de perspectieven van een Lazuurmarkt. In deze workshop zoeken we samen naar voorbeelden van handel voor en door de streek. Mieke Baldé van tuinderij de Volle Grond. Slim verkopen op de Biologische Boerenmarkt? Dan aansluiten bij de

10 16.30 Mooie Maaltijd, n kwestie van de juiste instelling Sprekers: Petra Kalsbeek, cateraar Huuskes, Bart Boon, veehouder en slager Ecofields en Alex van Hootigem, teler en verkoop via webwinkel De Grote Verleiding. Het productaanbod van biologische en streekeigen ingrediënten voor de zorginstelling sluit soms nog niet goed aan op hun specifieke eisen op het gebied van productbewerking, -variëteit, leveringscontinuïteit en de prijs-kwaliteitverhouding. Omgekeerd stelt dit afzetkanaal producenten voor problemen, zoals menucycli met standaardproducten die geen rekening houden met seizoensaanbod of de wens tot vierkantsverwaarding. In deze workshop voorbeelden van een betere match van vraag en aanbod: door vernieuwde vormen van productbewerking. Afnemers krijgen inzicht in de economische voordelen van werken met seizoensgebonden producten en niet-courante vleesproducten. Speciale aandacht is er voor effectieve story-telling : met welk verhaal kom je het beste binnen bij deze doelgroep? De workshop staat onder begeleiding van Lasca ten Kate, St. Vriendelijke Keukens. Meerhal 2, BD-zaal Opvolging gezocht en BD Jong: van droom naar bedrijf Sprekers: Marijke Preller, BD Jong en Albert de Vries, voorzitter BD vereniging. Je bent jong en je wilt wat in de landbouw! Hoe kom je aan een bedrijf? Hoe werk je samen en geef je ruimte aan een bestaande boer? Hoe hou je idealen vast in de waan van de dag? De methode visiegesprek geeft je een toekomstbeeld en de stappen die je nu en straks kan zetten om je droom te bereiken. Marijke Preller, studente op de Warmonderhof, en begeleider van visiegesprekken Albert de Vries doen een visiegesprek voor. Kom ook en doe mee! Opvolging gezocht: doorgeven van je bedrijf Jozien Vos, boerin en Joke Bloksma, begeleiders BD beroepsontwikkeling Hoe begin je met denken over het doorgeven van je bedrijf aan nieuwe mensen? Wat is een goed tijdstip, wat is een goede vorm, hoe vind je geschikte opvolgers? En wat ga je zelf doen als oude boer(in)? In deze workshop ontdek je hoe het gesprek met collega s kan helpen bij deze Toekomst Zaaien Sprekers: Isabel Duinisveld, tuinder de Eemstuin en Bert van Ruitenbeek, St. Demeter Burgers zijn meer en meer betrokken bij de landbouw. Met Toekomst Zaaien kan de burger in actie komen voor de biologisch-dynamische en gentechvrije landbouw. Tuinder Isabel Duinisveld ontving afgelopen herfst flink wat burgers om samen een akker in te zaaien, net als andere boeren in heel Europa. Zo benadrukken boeren en burgers samen de toegang tot zaadgoed en behoud van traditionele landbouwgewassen. Laat je inspireren door de aanpak van Toekomst Zaaien om samen met de bewuste burger BD landbouw op de kaart te zetten Opvolging gezocht: grondfondsen vernieuwd Sprekers: Geert Iserbyt, Landwijzer over het Vlaams Biogrondfonds in oprichting en Jaap de Boer, St. BD grondbeheer. Moderne landbouw vereist veel kapitaal. Dat kan bedrijfsopvolging bemoeilijken. Vooral de hoge investering in grondaankoop drukt de rentabiliteit van de landbouw. Bieden grondfondsen een oplossing? St. Grondbeheer BD landbouw onderzoekt, naast de mogelijkheid van aankoop met schenkgeld, ook met leengeld van burgers grond aan te kopen met als doel: meer kansen voor ondernemers. Ook in Vlaanderen wordt gewerkt aan de oprichting van een Biogrondfonds dat niet enkel schenkgeld maar ook investeringsgeld, via aandelen, wil aantrekken van burgers. Laat je informeren over de kansen voor jouw bedrijf. De workshop staat onder leiding van Maria van Boxtel en Helmer Wieringa, Land & Co Doorschakelen naar Demeter Sprekers: Leen Janmaat, Louis Bolk Instituut en Michiel Rietveld Nu zie ik hoe samenhangen werken in de landbouw gaat, is de reactie van een biologische boer op de Demetercursus. Biologisch Dynamische landbouw gaat namelijk over samenhangen, zowel binnen het bedrijf als daarbuiten. Vanuit samenhang ontstaat samenwerking. In deze workshop krijg je een voorproefje van de Demetercursus. Maar ook hoe Demeter werkt aan vernieuwing van certificering, niet alleen bestraffend, maar vooral stimulerend in bedrijfsontwikkeling. Wilt u een stap verder met uw bedrijf, stap dan in deze workshop. De rest volgt vanzelf. vragen. Jozien Vos en Joke Bloksma laten zien wat de waarde is van een groepsgesprek met collega s over ervaringen en vragen bij het doorgeven of stoppen van een boerenbedrijf. In de workshop krijg je inzicht in de dynamiek van bedrijfsoverdracht en kun je zelf ervaren wat groepsgesprek voor jou op kan leveren.

11 17.00 Studie groep Dier en kruid van het NVF-bureau Sprekers: dr. Maria de Groot, drs. Tedje van Asseldonk De studiegroep Dier en Kruid van de Nederlandse Vereniging voor Fytotherapie biedt 3 of 4 keer per jaar de mogelijkheid tot het uitwisselen van onderzoek, ervaringen en vragen over het gebruik van kruiden bij dieren. Deze bijeenkomst betreft toepassingen in de veehouderij. Een goede graslandproductie is van grote invloed op het rendement van uw bedrijf. Sierd en Catrinus leren u met de Weid-Wijzer: een bedrijfsspecifieke beweidingsstrategie toepassen; de grasvoorraad in beeld brengen; veranderingen in grasvoorraad monitoren; grasgroei voorspellen; beweiding en maaien plannen; op wisselende weersomstandigheden inspelen. Zo haalt u met natuurlijk weiden meer rendement uit uw gras. Meerhal zaal 3, Streekzaal Kan Bio de wereld voeden; om te beginnen in Ghana? Spreker: Kees van Veluw, ELPG, Stichting Ecologische Landbouw Projecten Ghana (ELPG) financiert en begeleidt al meer dan 35 jaar lang plattelandsontwikkelingsprojecten in Noord Ghana. Boer-zijn in Ghana is een manier van leven. Werken, wonen, dorpsleven, gezondheid, geloof, de natuur, alles is sterk met elkaar verweven. Daarom wordt er in de projecten naast ecologische landbouw op veel andere gebieden gewerkt, zoals onderwijs, watervoorziening, gezondheidszorg, man-vrouwrelatie en bewustwording. Door deze geïntegreerde aanpak is de voedselzekerheid sterk toegenomen. In deze workshop laten we zien hoe compost niet alleen de bodem bij elkaar houdt maar ook de dorpssamenleving. Compost verbetert de bodem en verhoogt de opbrengsten en het composteren is een groepsactiviteit waardoor het vertrouwen in elkaar groeit. We zullen ook een aantal bedrijfsbeschrijvingen geven. In deze workshop geen academische verhalen maar verhalen uit de praktijk, als voorbeeld voor de rest van de wereld Een gentechvrije zone beginnen? Zo doe je dat! Sprekers: Maaike Raaijmakers, Bionext, Dirk Hart, burgers voor gentechvrij voedsel Nijmegen, Herman van Bekkem, Greenpeace, m.m.v Linda Coenen, A Seed, Bondine Kloostra, van den Biesen Boesveld advocaten, Diederick Sprangers, Genethica. Steeds meer boeren, burgers en politici zien gentechvrije zones als een goede manier om de landbouw gentechvrij te houden. Maar hoe doe je dat, een gentechvrije zone oprichten? En wat als je buurman toch ineens GGO s wil gaan telen? In deze workshop hoort u meer over de (on)mogelijkheden van gentechvrije zones. Met o.a. Dirk Hart uit Nijmegen, waar een gentechvrije zone is vastgelegd in het bestemmingsplan Natuurlijk Weiden met de Weid-Wijzer Sprekers: Sierd Deinum, Catrinus Veninga en KC Organics Omschakelen naar biologische melkveehouderij Sprekers: Edith Finke, DLV Dier en Kees Water, Ekopart De markt voor biologische melk groeit en er is grote behoefte aan omschakelaars. In deze workshop krijgt u inzicht in de technische en economische gevolgen van omschakeling van de melkveehouderij naar een biologische bedrijfsvoering. Voor welke bedrijven is het interessant? Wat komt er allemaal bij kijken? Wat kost het en wat levert het op? Omschakelen naar biologische akkerbouw en vollegrondsgroenten Sprekers: Christoffel den Herder en Sander Bernaerts, DLV Plant Biologisch is en blijft een groeimarkt. Kortom, ruimte voor nieuwe omschakelaars. Wat hiervoor nodig is en hoe je dit kunt aanpakken, komt kort aan de orde in deze workshop. Ook krijg je een indicatie van bedrijfseconomische gevolgen. En natuurlijk wat levert het uiteindelijk op? De bio boer de dokter van de toekomst? Doel: Ingaan op de vraag of biologisch produceren belangrijk is voor het algeheel welbevinden van de mens. Sprekers: Dhr. T. Mulder van MulderAgro; over gezonde kringlopen en de invloed op voeding en omgeving. Dr. Lucy van de Vijver (onder voorbehoud) van het Louis Bolk Instituut; over o.a. de relatie tussen antibiotica gebruik en de gezondheid van mens en dier Biologische melk is een fantastisch product. Het wordt geproduceerd op gezinsbedrijven die gemiddeld 70% minder antibiotica gebruiken dan gangbare bedrijven. Al het vee, vanaf 3 maanden, kan zomers naar buiten om te weiden. Er worden geen genetisch gemodificeerde grondstoffen gebruikt en geen bestrijdingsmiddelen en er wordt gemiddeld meer gedaan aan natuurbeheer en verbreding zoals zorg en recreatie, dan op gangbare bedrijven. Er wordt gedacht in kringlopen en gewerkt op basis van biodiversiteit. Er wordt uitgegaan van de kracht in de natuur. Dit alles heeft ook een grote positieve invloed op de uitstraling van het landschap. Maar maakt bio-melk de samenleving gezond? Hoe zouden we kunnen zorgen dat dit breder onder de aandacht komt? Onder leiding van T. J. Slob (voorzitter van de Natuurweide) komen twee sprekers hun visie op dit onderwerp geven waarna er ruimte is voor discussie.

12 16.30 EkoPlaza, veel meer dan alleen een naam op de pui. Sprekers: Erik Does, algemeen directeur; Geert-Jan Smits, formule manager Afgelopen twee jaar heeft de franchiseformule EkoPlaza de stap van winkel naar keten gemaakt. Samen met ondernemers wordt dagelijks gewerkt aan een formule met een steeds beter producten- en dienstenpakket. EkoPlaza wordt gestuurd en gedragen door kracht en transparante samenwerking wat resulteert in heldere keuzes en snelheid. Praktisch elke ondernemer is na omschakeling op onze formule beter en prettiger gaan draaien dan ooit. Samen met prettige collegae werken aan een betere en duurzamere toekomst blijft ons motiveren. In januari wordt de 62e EkoPlaza geopend en we verwachten dat er dit jaar nog vele EkoPlaza s bij komen. Niet alleen door groei van bestaande ondernemers, maar ook door groei van nieuwe gemotiveerde ondernemers. Wilt u weten of EkoPlaza bij u past? Schrijf u dan in voor deze workshop en ervaar hoe compleet EkoPlaza u kan ondersteunen het beste uit uw ondernemerschap te halen. Meerhal zaal 4, Middenzaal Een biodivers boerenbedrijf, hoe doe je dat? Sprekers: Henk Cloen, CLM; biologische akkerbouwer Flevoland Udo Prins, LBI; Joost van Strien, Met de Gaia-biodiversiteitsmeetlat krijg je inzicht in de stand van biodiversiteit op je bedrijf. Hoe kun je biodiversiteit inpassen en toe laten nemen? Henk Kloen geeft overzicht waar je biodiversiteit op het bedrijf kunt bevorderen, en waarom, met gerichte tips voor erf en sloot. Udo Prins vertelt hoe bloeiende gewassen in het bedrijf zijn in te passen, en bijzondere akkerkruiden teruggebracht kunnen worden in (natuur)akkers. Deze workshop is tot stand gekomen door BION Food & Agriculture en Avestura en mede mogelijk gemaakt door Vogelbescherming Nederland, Provincie Friesland en Provincie Noord-Brabant Vergroening GLB, kansen voor biologische én reguliere landbouw Sprekers: Mevrouw Esther de Lange - CDA Europarlement, Ir. B. Volkers, Ministerie EZ beleidsmedewerker GLB, Theunis Jacob Slob, voorzitter Natuurweide Vergroening van de landbouw is het kernpunt in het nieuwe GLB. Biologische bedrijven voldoen al aan de vergroenings-voorwaarden. In vier GLB. Stopt het daar mee? Nee, biologische bedrijven en reguliere kunnen meer doen door te werken aan (bio)diversiteit van landschappen en leefgebieden, waterkwaliteit te verbeteren, de biotoop van weidevogels te verbeteren en duurzame bodemvruchtbaarheid op te bouwen. De sprekers schetsen kansen voor biologische én reguliere bedrijven om tot een duurzame vergroening te komen. Deze workshop is tot stand gekomen door BION Food & Agriculture en Avestura en mede mogelijk gemaakt door Vogelbescherming Nederland, Provincie Friesland en Provincie Noord-Brabant Weidevogelzuivel: een nieuwe kans voor boeren? Sprekers: Gerrit Gerritsen, Vogelbescherming Nederland Weidevogels gaan in een dramatisch tempo achteruit, terwijl Nederland voor grutto en scholekster een Europese sleutelrol vervult. Vogelbescherming vindt deze afname onacceptabel en is van mening dat boeren die echt kiezen voor weidevogels daarvoor beloond moeten worden. Tijdens de workshop gaan we met u verkennen wat de mogelijkheden zijn voor weidevogelzuivel, zoals kaas. Deze workshop is tot stand gekomen door BION Food & Agriculture en Avestura en mede mogelijk gemaakt door Vogelbescherming Nederland, Provincie Friesland en Provincie Noord-Brabant. Meerhal zaal 5, Grote zaal De Groene Driehoek: Anders boeren met Natuur Sprekers: natuurboeren in samenwerking met nieuwe partners De verbinding tussen Biodiversiteit, Kringloop en Markt vormt de nieuwe Groene Driehoek. Anders boeren met natuur. Natuurboeren laten zien hoe ze daar in vier jaar Echt Overijssel! aan gewerkt hebben. Het mooiste resultaat wordt zichtbaar op de beurs, nieuwe samenwerking en marktproducten. Partners zullen de kracht van de nieuwe samenwerking late zien en horen. Aanwezigen worden uitgedaagd om er zelf mee bezig te gaan hoe het EKO-keurmerk duurzame biologische ondernemers kan helpen zichzelf te onderscheiden Spreker: René Heusschen Het EKO-keurmerk heeft duidelijke meerwaarde voor de biologische ondernemers. Het officiële Europese bio-keurmerk zegt dat een product aan de wettelijke eisen voldoet. Het EKO-keurmerk maakt de ondernemer en de duurzaamheidsinspanningen zichtbaar. pilots wordt middels een collectieve aanpak al geoefend voor het nieuwe

13 15.00 het EKO-keurmerk Horeca Spreker: Mariken de Bruijn Veel restaurants pronken met het woord biologisch bij de gerechten op de menukaart. De gast moet de chef-kok en de restaurateur maar geloven op zijn woord. Restaurants en cateringbedrijven die hun gasten zekerheid willen bieden, kiezen voor een EKO-certificering Horeca: minstens 40% van de inkoop is gecontroleerd biologisch Agrifirm, Topresultaten met gemak in de biologische geitenhouderij Spreker: Dirk Jan Vonk, Agrifirm specialist biologische geitenhouderij Uw resultaten verbeteren, zonder dat u dit meer werk kost, of zelfs tijdwinst oplevert! Dirk Jan Vonk, Agrifirm specialist Biologische Geitenhouderij vertelt u hier graag meer over Agrifirm, is regionaal voer mogelijk IJsselbar Agrifirm, bemesting in de akkerbouw Sprekers: Niels Maris, Agrifirm kenniscoordinator Research and Sprekers: Lutien Groeneveld, Agrifirm Nutritionist biologisch pluimvee, Conrad Corts (Biologisch pluimveehouder) Optimalisatie van voer uit de regio, mogelijkheden voor 20% regionale grondstoffen in de biologische pluimvee- en varkenssector. Development Voldoet ú aan de bemestingsnorm in 2013? Als biologische akkerbouwer dient u niet alleen aan de biologische mestregels te voldoen, maar ook aan de algemene regels in de meststoffenwet. Voor veel telers een uitdaging. In deze workshop lichten wij u de spelregels toe Agrifirm, biologische akkerbouw Inleider: Anja Hoorweg, specialist biologische akkerbouw Ik wil van Agrifirm plant een oplossing voor! Tijdens deze workshop presenteren wij de resultaten van de in 2012 aangelegde proeven en demo s en kijken samen met u naar de mogelijkheden voor Agrifirm, Een goede kalveropfok heeft toekomst Sprekers: Gerben Kool, specialist Biologische Rundveehouderij en Bart Boon, biologisch kalverhouder Ecofields, Gezonde kalveren, grip op jeugdgroei en uiteindelijk een robuuste vaars, Hanzezaal De rol van de vrouw bij voedselbereiding, bewerking en productie. Sprekers: Gezina de Lange (vz) en Rosemarie Merz(lid) commissie LTO Noord Vrouw en Bedrijf Overijssel Wij willen in deze workshop nadenken over welke rol wij als vrouw hebben bij de voedselproductie, verwerking en bereiding. Meer dan 70% van de vrouwen doet de boodschappen en kan invloed hebben op het eigen consumentengedrag. Door middel van een quiz en discussie willen wij met elkaar nadenken over onze rol bij de voedselproductie, wie beslist er aan de keukentafel mee welke gewassen er geteeld gaan worden? Hebben wij als vrouwen invloed op de verwerking en bereiding van de agrarische producten en kunnen wij daarmee een hogere economische meerwaarde generen? klaar voor een hoge levensproductie. Gerben Kool, Agrifirm specialist Biologische Rundveehouderij en Bart Boon, biologisch kalverhouder Ecofiels, vertellen u hier graag over in deze workshop.