Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties

Transcriptie

1 Monitor Patiënten-, gehandicapten- en ouderenorganisaties in Nederland Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties

2 Inhoudsopgave Monitor Zorgbelangorganisaties Voorwoord Het netwerk van de Zorgbelangorganisaties 4 Samenwerking 5 Rol Zorgbelangorganisaties in het netwerk 6 Behaalde resultaten samenwerking 7 Zorgbelangorganisaties hebben zich de afgelopen 0 jaar ontwikkeld tot een krachtige partij in het krachtenveld van zorgaanbieders, zorgverzekeraars en overheden, door een stimulerende en verbindende rol in het decentrale netwerk van patiënten-, gehandicapten- en ouderenorganisaties. Zij werken integraal en praktisch, met een regionale oriëntatie, aan het bereiken van een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven voor alle mensen met een zorgbehoefte. Die regionale focus is in toenemende mate van belang, nu de besluitvorming in het veld van zorg en maatschappelijke ondersteuning steeds meer decentraal wordt neergelegd. Zorgbelangorganisaties willen daarom de samenwerking binnen dat netwerk in de komende tijd nog verder versterken. Projecten 9 Individuele dienstverlening 0 Menskracht Inkomsten Prognose inkomsten 0-04 Colofon 4 Zorgbelangorganisaties 5 Zorgbelangorganisaties leveren een bijdrage aan de inbreng van de stem en de ervaringen van patiënten en cliënten op belangrijke onderwerpen als eerstelijnszorg, ziekenhuiszorg, langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning. Concreet beïnvloeden Zorgbelangorganisaties zorginkoop door zorgverzekeraars en zorgkantoren, meten ervaringen van zorggebruikers en leveren bijdragen aan kwaliteitsverbetering bij zorgverleners. Verder versterken zij de formele cliëntenparticipatie en de initiatieven van cliënten door netwerkvorming en samenwerking op het regionale en lokale niveau. Op individueel niveau rusten zij burgers toe door het geven van informatie over de zorg, door het bevorderen van eigen regie en zelfmanagement en door het ondersteunen van mensen met klachten over de zorg. Zorgbelangorganisaties werken samen in Zorgbelang Nederland. Deze brancheorganisatie ondersteunt hen bij belangenbehartiging en dienstverlening, stimuleert vernieuwing en bevordert de onderlinge samenwerking en de samenhang met andere organisaties in het landelijke veld. Aan de hand van een monitor, wordt jaarlijks informatie verzameld over de Zorgbelangorganisaties. Deze brochure geeft op basis van deze monitor inzicht in de belangrijkste Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties in 009. Peter van der Loo, Directeur Zorgbelang Nederland Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties

3 Het netwerk van de Zorgbelangorganisaties Samenwerking Zorgbelangorganisaties hebben in hun werkgebied een uitgebreid netwerk, waarin zich lokaal, provinciaal en landelijk werkende organisaties bevinden (zie figuur ). De meeste organisaties in het netwerk zijn patiënten- en gehandicaptenorganisaties. Daarnaast maken cliëntenraden en Wmo-raden hier deel vanuit. Ook hebben Zorgbelangorganisaties zorgverleners en de leidende zorgverzekeraars in hun netwerk. Bij laatstgenoemde gaat het om gemiddeld twee per Zorgbelangorganisatie (zie figuur ). Zorgbelangorganisaties nemen deel aan coalities, samenwerkingsverbanden en platforms (zie tabel ). Vijf Zorgbelangorganisaties hebben een formele samenwerkingsovereenkomst met één of meerdere partnerorganisaties. Vier zorgbelangorganisaties maken deel uit van één of meerdere platforms waarin gezamenlijke ontwikkelingen en huidige en toekomstige knelpunten worden gesignaleerd, waarin afspraken gemaakt worden door wie en hoe deze worden opgepakt en van waaruit met alle partijen hierover wordt gecommuniceerd. Tot slot maken drie zorgbelangorganisaties deel uit van één of meerdere coalities; een verbond of samenwerkingsverband tussen verschillende partijen. Nationaal Provinciaal Figuur Tabel Aantal Zorgbelangorganisaties Coalities Samenwerkingsverbanden 5 Platforms 4 Lokaal Overig Figuur Tabel Gemiddeld aantal min max Coalities Samenwerkingsverbanden 0 0 Platforms 7 0 Zorgverzekeraars Wmo-raden (gemeente) Cliëntenraden Zorgaanbieders PG-organisaties Figuur Gemiddeld aantal organisaties in het netwerk van een Zorgbelangorganisatie naar niveau van organisatie in 009. FIguur Gemiddeld aantal organisaties in het netwerk van een Zorgbelangorganisatie naar soort organisatie in 009. Tabel Deelname van Zorgbelangorganisaties aan coalities, samenwerkingsverbanden en platforms in 009 (N=). Tabel Gemiddeld aantal coalities, samenwerkingsverbanden en platforms waar Zorgbelangorganisaties aan deelnamen in 009 (N=). 4 Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties 5

4 Rol Zorgbelangorganisaties in het netwerk Met de meeste organisaties in het netwerk werken de Zorgbelangorganisaties regelmatig samen. Daarbij vervullen zij verschillende rollen. Afwisselend zijn zij trekker en deelnemer in verschillende netwerken; in mindere mate zijn zij ondersteuner, bestuurder en facilitator. De rol als deelnemer komt iets meer voor vergeleken met de rol als trekker. Figuur geeft inzicht in de intensiteit van de samenwerking met de verschillende organisaties uit het netwerk. Hieruit is af te leiden dat alle Zorgbelangorganisaties in meer of mindere mate samenwerken met zorgverzekeraars, zorgaanbieders, cliëntenraden, patiënten- en gehandicaptenorganisaties en Wmo-raden. Daarnaast bestaat samenwerking tussen Zorgbelangorganisaties onderling. Behaalde resultaten samenwerking Zorgbelangorganisaties hebben van vijf partijen aangegeven of de samenwerking in 009 tot de gewenste resultaten heeft geleid. Het meest positief zijn zij over de samenwerking met zorgverzekeraars, patiënten- en gehandicaptenorganisaties en Wmo-raden (zie figuur 4). Figuur Figuur 4 Zorgverzekeraars 4 Wmo-raden 9 Zorgaanbieders PG-organisaties Cliëntenraden 7 Cliëntenraden 4 6 PG-organisaties 6 Zorgaanbieders 9 Wmo-raden Zorgbelangorganisaties Zorgverzekeraars Zorgverzekeraars altijd neutraal meestal soms Veel samenwerking Neutraal Regelmatige samenwerking Minimale samenwerking FIguur Intensiteit van de samenwerking met organisaties in het netwerk in 009. FIguur 4 Mate waarin samenwerking in 009 heeft geleid tot resultaten. 6 Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties 7

5 Projecten In 009 hebben Zorgbelangorganisaties in totaal 5 projecten uitgevoerd. Deze projecten waren gericht op het bevorderen van maatschappelijke participatie (0 projecten), het bevorderen van de kwaliteit van zorg ( projecten) en het beïnvloeden van zorginkoop door zorgverzekeraars (5 projecten). Bij de meeste projecten (4 procent) is het voorgenomen resultaat bereikt. De projecten gericht op zorginkoop hebben het meeste resultaat behaald (zie figuur 5). Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties richten zich op het behartigen van de belangen van zorgvragers in de regio en op het stimuleren van de verbetering van de kwaliteit van de zorg en op dienstverlening. Hier volgende enkele voorbeelden van activiteiten uit 009. Zorgbelang Fryslan heeft een vernieuwd convenant met zorgverzekeraar de Friesland afgesloten. Hierin zijn afspraken gemaakt over de betrokkenheid van Zorgbelang bij de inkoop van zorg. Klaverblad Zeeland heeft een visie ontwikkeld over de gewenste ziekenhuiszorg in Zeeland. Deze visie is op diverse bijeenkomsten en overleggen met relevante organisaties gepresenteerd. Zorgbelang Gelderland heeft ondersteuning geboden aan Wmo-raden in de gemeenten in Gelderland. Iedere Wmo-raad ontving ondersteuning op maat. Zorgbelang Groningen heeft een model ontwikkeld voor het bevorderen van de kwaliteit van zorg en het beïnvloeden van zorginkoop. Een regionaal expertiseteam van patiënten praat met zorgaanbieders en zorgverzekeraars over gewenste verbeteringen in de zorg. Deze worden vervolgens in samenwerking gerealiseerd. Projecten maatschappelijke participatie 79 % Figuur 5 Zorgbelang Noord-Holland heeft een notitie met richtlijnen en wensen opgesteld over de bereikbaarheid en beschikbaarheid van huisartsenzorg. Deze notitie maakt onderdeel uit van een groter project over dit onderwerp. Projecten kwaliteit van zorg 5 % Projecten zorginkoop % Totaal aantal projecten 4 % FIguur 5 Slagingspercentage projecten in 009. Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties 9

6 Individuele dienstverlening Menskracht Naast collectieve belangenbehartiging verlenen Zorgbelangorganisaties ook diensten aan individuen. Zo worden onder meer mensen ondersteund die een klacht hebben over de geleverde zorg. In 009 hebben de Zorgbelangorganisaties ongeveer mensen met een klacht geholpen. In verreweg de meeste gevallen kon de klacht worden afgehandeld. Mensen met vragen over patiëntenrechten en over de organisatie van de zorg kunnen ook terecht bij de afdeling informatie en klachtenopvang van de Zorgbelangorganisaties. In 009 zijn ongeveer 00 vragen beantwoord. Alle Zorgbelangorganisaties beschikken over een bureau met beroepskrachten. De bureaus zijn sterk wisselend van omvang (zie figuur 6). Daarnaast zijn vrijwilligers actief binnen de organisatie. In totaal werken er 4 betaalde krachten bij de Zorgbelangorganisaties. Management en beleidsmedewerkers hebben een WO- of HBO-opleiding genoten. Het aantal vrijwilligers is hoger dan het aantal beroepskrachten. Gemiddeld werken er 6 vrijwilligers (gegevens 00) bij een Zorgbelangorganisatie. Tabel klachten vragen gem min max gem min max Aantal ontvangen Aantal afgehandeld % afgehandeld 99% 9% 00% 00% 00% 00% Signalering Via de afdelingen informatie en klachtenopvang signaleren Zorgbelangorganisaties knelpunten in zorg en welzijn in de eigen regio. Daarnaast vragen Zorgbelangorganisaties actief naar de mening van de burgers over zorg- en welzijnsvoorzieningen door meldacties, informatiebijeenkomsten en panels. Op basis van deze signalen brengen Zorgbelangorganisaties adviezen uit. Doorgaans zijn dit gevraagde adviezen. In 009 hebben de Zorgbelangorganisaties meer dan 40 meldacties gehouden en zijn meer dan 400 adviezen uitgebracht. Tabel 4 gem min max Aantal uitgebrachte gevraagde adviezen 5 0 Aantal uitgebrachte ongevraagde adviezen Aantal meldacties,6 7 Tabel 5 gem min max Aantal betaalde krachten 6 Aantal FTE 7 5 Figuur Tabel 6 betaalde krachten vrijwilligers Man/vrouw verhouding vrouw 76% 5% man 4% 49% Gemiddelde leeftijd 4 jaar 54 jaar Aantal met een migranten achtergrond (,6%) (%) Aantal met een handicap/beperking (4,0%) (9%) Tabel Tabel 4 Aantallen vragen en klachten in 009 per Zorgbelangorganisatie. Aantal uitgebrachte adviezen in 009 per Zorgbelangorganisatie. Tabel 5 Aantal betaalde krachten per Zorgbelangorganisatie in 009. Tabel 6 Kenmerken betaalde krachten en vrijwilligers van Zorgbelangorganisaties in 009. Figuur 6 Aantal betaalde krachten per Zorgbelangorganisatie in 009. FTE: fulltime-equivalent ( 6 uur). Het percentage is berekend op basis van het gemiddelde aantal vrijwilligers van 6 gemeten in 00. In de Monitor 00 is het aantal vrijwilligers in 009 niet geregistreerd. 0 Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties

7 Inkomsten Prognose inkomsten 0-04 De Zorgbelangorganisaties kunnen hun werk verrichten dankzij subsidies die zij ontvangen en door het verlenen van diensten tegen betaling. Belangrijkste financier is de provincie. Cliëntenbelang Amsterdam is daarop een uitzondering. Deze ontvangt de subsidie vooral van de gemeente Amsterdam. In 009 hadden de Zorgbelangorganisaties gemiddeld een budget van.0.44,- per organisatie, waarbij tussen de organisaties aanzienlijke verschillen bestaan. Sinds 00 lopen de budgetten terug (n=7) 00 (n=9) 009 (n=) 009 (n=) Figuur 7 Zorgbelangorganisaties verwachten dat het subsidiebeleid van hun belangrijkste subsidiënt, de provincie, zal veranderen. Verschillende provincies hebben bezuinigingen aangekondigd. De verwachting is dat de provinciale subsidie in de periode 0-04 zal verminderen met -50 procent. Deze terugloop in inkomsten leidt er toe dat Zorgbelangorganisaties nadenken over herstructureren van de organisatie, inkrimpen van de formatie, fuseren, afstoten van taken en genereren van externe inkomsten middels projecten. Zorgbelangorganisaties geven bekendheid aan de veranderende situatie middels een actieve lobby richting politiek, media, verzekeraars en overheden. Figuur 0, 0,7 0,6 0,5 0,4 0, 0, 0, (n=7) 00 (n=9) 009 (n=) 00* (n=) Subsidie provincie (structurele en projectsubsidies) Subsidie gemeente Projectsubsidies VWS / Fonds PGO Dienstverlening / opdrachten Overig * Prognose 00 FIguur 7 Trend totale gemiddelde inkomsten per Zorgbelangorganisatie FIguur Trend inkomsten Zorgbelangorganisaties per inkomstenbron Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties

8 Colofon Zorgbelangorganisaties PGO-organisaties in Nederland De Chronisch zieken en Gehandicaptenraad, Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties, LOC Zeggenschap in de zorg, LSR landelijk steunpunt medezeggenschap, Landelijk Platform GGz, Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie, Per Saldo, Platform VG en Zorgbelang Nederland brengen jaarlijks de resultaten van patiënten-, gehandicapten- en ouderenorganisaties in Nederland in beeld. Aan de hand van een monitor wordt informatie verzameld over patiënten-, gehandicapten- en GGz-organisaties, Zorgbelangorganisaties, cliëntenraden en de vereniging van budgethouders Per Saldo. Er wordt per deelsector een publicatie uitgebracht. De onderzoeksbureaus Kiwa-Prismant en Verwey-Jonker Instituut verzamelen de gegevens. PGO-Support heeft een faciliterende rol bij de totstandkoming van de jaarlijkse monitor. Zorgbelang Nederland Zorgbelang Nederland is de brancheorganisatie van de Zorgbelangorganisaties. Ze ondersteunt haar leden bij de belangenbehartiging en dienstverlening, stimuleert vernieuwing en bevordert onderlinge samenhang. Opdrachtgevers CG-Raad, CSO, LOC, LSR, LPGGz, NPCF, Per Saldo, Platform VG en Zorgbelang Nederland Uitgave Zorgbelang Nederland Onderzoekers Kiwa Prismant: D.J. Homberg MSc K.D. Hekkert MSc Dr. H.C.M. Kamphuis Eindredactie Zorgbelang Nederland Vormgeving Design Delicious Vormgeving Druk Drukkerij Noppen Publicaties zijn te bestellen via Cliëntenbelang Amsterdam CliëntenBelang Utrecht CMO Flevoland Huis voor de Zorg (Limburg) Klaverblad Zeeland Zorgbelang Brabant Zorgbelang Drenthe Zorgbelang Fryslân Zorgbelang Gelderland Zorgbelang Groningen Zorgbelang Noord-Holland Zorgbelang Overijssel Zorgbelang Zuid-Holland Zorgbelang Nederland Zorgbelangorganisaties Zorgbelangorganisaties zijn provinciaal georganiseerd (behoudens in Amsterdam) en zijn regionaal actief. Zij kiezen uitdrukkelijk positie aan de zijde van de cliënt, baseren zich mede op ervaringsdeskundigheid en betrekken ervaringsdeskundigen en/of hun organisaties bij het uitvoeren van activiteiten. Informatie en Klachtenopvang Voor hulp bij uw vraag of klacht over de gezondheidszorg: Alle Zorgbelangorganisaties hebben een afdeling waar iemand terecht kan voor hulp bij een vraag of klacht over de gezondheidszorg. Contact opnemen kan via of via een formulier op Deeljezorg.nl is een digitaal sociaal netwerk voor iedereen die ervaringen, wensen en ideeën over zorg en welzijn wil delen, of op zoek is naar die van anderen. Deeljezorg.nl is een initiatief van Zorgbelang. Ga naar en maak kennis met ervaring. 4 Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties Activiteiten van de Zorgbelangorganisaties 5

9 Zorgbelang Nederland Zorgbelang Nederland is de brancheorganisatie van de regionale Zorgbelangorganisaties die elk actief zijn in hun eigen regio. Zij werken aan optimale zorg- en welzijnsvoorzieningen. Ze laten de stem van burgers in de regio horen. Zorgbelang Nederland zorgt dat haar leden optimaal invulling kunnen geven aan hun belangenbehartiging en dienstverlening, stimuleert innovatie en bevordert samenwerking en samenhang. Daarnaast ondersteunt Zorgbelang Nederland haar leden door belangenbehartiging richting bijvoorbeeld het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), koepels van zorgaanbieders, verzekeraars en patiënten- en consumentenorganisaties op landelijk niveau. Postbus GG Utrecht Telefoon Fax info@zorgbelang-nederland.nl