HVC Jaarverslag 2012 Inclusief duurzaamheidsverslag

Transcriptie

1 HVC Jaarverslag 2012 Inclusief duurzaamheidsverslag

2 Inhoud Kaarten en kengetallen Pagina 2 Verslag van de raad van commissarissen 6 Directieverslag 1 Introductie 2 Bedrijfsactiviteiten 3 Financiële ontwikkelingen 4 Risicobeheer 5 Deelnemingen 6 Organisatie en werkgeverschap 7 Dialoog, samenwerking en ondersteuning 8 Educatie en voorlichting Corporate governance 64 Jaarrekening 69 GRI referentietabel 114 Verklaring KEMA 118 Overzicht jaarvrachten 119 Controleverklaring PwC 120 Assurance-rapport 122 Kengetallen 124 Colofon 126

3 2 / HVC Jaarverslag 2012 Kaarten en kengetallen In dit hoofdstuk treft u verschillende kaarten aan met daarop een weergave van het verzorgingsgebied van HVC, de aandeelhoudende gemeentes en waterschappen en de locaties waar onze activiteiten plaatsvinden. Achter in dit jaarverslag treft u een volledig overzicht van de belangrijkste bedrijfs prestaties. HVC verzorgingsgebied, deelnemende gemeenten Deelnemende waterschappen Hoogheemraadschap van Delfland Waterschap Hollandse Delta Hoogheemraadschap van Rijnland Waterschap Rivierenland Hoogheemraadschap van Schieland & de Krimpenerwaard Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

4 Kaarten en kengetallen / HVC zonne-energiecentrales HVC windmolenparken op land en zee Zonne-energiecentrale 20 kwp Windmolen(park) op zee Zonne-energiecentrale 45 kwp Windmolen(park) op land Zonne-energiecentrale 50 kwp Zonne-energiecentrale 100 kwp Zonne-energiecentrale 200 kwp Zonne-energiecentrale 300 kwp Zonne-energiecentrale kwp 3

5 4 / HVC Jaarverslag 2012 Overzicht van activiteiten in de omgeving van onze aandeelhouders Texel Smallingerland 100 kwp 100 kwp 100 kwp Den Helder 100 kwp 100 kwp Zijpe Hollandse Kroon Schagen Hendrik-Ido- Ambacht Papendrecht Sliedrecht Zwijndrecht Harenkarspel Medemblik Enkhuizen Opmeer Langedijk Heerhugowaard Stede Broec Bergen Koggenland Hoorn Drechterland 100 Alkmaar kwp Urk Noordoostpolder Heiloo Schermer Castricum Graft-De Rijp Zeevang Beemster Uitgeest Heemskerk Wormerland Beverwijk Purmerend Zaanstad Velsen Lelystad Dronten Zwolle Halfweg Burgerveen 45 kwp Almere Zeewolde Westland Leisveld Zederik Leerdam Nieuw-Lekkerland Alblasserdam Graafstroom Giessenlanden Hardinxveld- Giessendam Gorinchem Dordrecht Middelharnis Aandeelhoudende gemeenten Zonne-energiecentrale Compostering Slibverbrandingsinstallatie Grondstoffen Aandeelhoudende en Inzamelgemeenten Windmolen(park) op land Vergistingsinstallatie Duurzame warmte Afvalscheidingsinstallatie/ recycling Bio-energiecentrale Afvalenergiecentrale Geothermie in proeffase Proef inzamelen droog en herbruikbaar

6 Kaarten en kengetallen / 5 Bedrijfsopbrengsten (in miljoenen euro s) Genormaliseerd resultaat (in miljoenen euro s) 0,1 2 Vrije kasstroom (in miljoenen euro s) Ziekteverzuim (in procenten) FTE (aantal) Meldingen ongeval * (aantal) 7,6 7, Aanvoer afval AEC (in kton) Aanvoer hout (in kton) Aanvoer slib (in kton) Geproduceerde elektriciteit (in GWh) Geleverde warmte (in TJ) Geproduceerd Groen gas (in miljoen m 3 ) 0 1,192 Bovenstaande kengetallen zijn een selectie uit het totale overzicht van de kengetallen dat achter in het verslag wordt gepubliceerd. * Betreft medewerkers in dienst van NV HVC groep.

7 6 / HVC Jaarverslag 2012 Verslag van de raad van commissarissen NV HVC is een overheidsvennootschap van 48* gemeenten en 6 waterschappen. Voor deze overheden voert HVC activiteiten uit op het gebied van afvalbeheer en duurzame energie. Het afgelopen jaar heeft HVC zich in belangrijke mate gericht op een verbetering van de beheersprocessen. De raad heeft de directie ondersteund bij de selectie van een nieuwe accountant, PwC, die 6 december jl. door de AVA is benoemd en bij de werving van een nieuwe financieel directeur. Al met al is daarmee de financiële functie van HVC, zowel intern als extern, opnieuw gepositioneerd. Na het aantreden van de financieel directeur, medio 2012, is de gehele organisatie doorgelicht. Een en ander heeft er ook toe geleid dat de ombuigingsdoelstellingen fors zijn aangescherpt en dat voorzichtigheidshalve een aantal bedrijfsactiva zijn afgewaardeerd. Met het nemen van deze extra afschrijvingslasten gaan wij ervan uit dat daarmee alle pijn in 2012 is genomen. directie in het kader van dit programma treft. Een reductie van het aantal medewerkers met 10% maakt hiervan onvermijdelijk deel uit. Over de voor een deel ingrijpende personele gevolgen hiervan is het afgelopen jaar overleg gevoerd met de betrokken ondernemingsraden en vakbonden. In december 2012 is overeenstemming tussen directie en bonden bereikt over een naar ons inzicht evenwichtig en verantwoord sociaal plan dat rekening houdt met de beperkingen van de huidige arbeidsmarkt. In januari 2013 is ook door de leden van de bonden hiermee ingestemd. Het maakt het tegelijkertijd mogelijk de voor de bezuinigingsopgave noodzakelijke reductie van het aantal medewerkers te realiseren. De in het plan opgenomen acties richten zich in het bijzonder op begeleiding van werk naar werk. Evenals voorgaande jaren leidde de overcapaciteit van afvalenergiecentrales tot fors lagere tarieven voor de verwerking van brandbaar afval. Ook de marktprijzen voor elektriciteit zijn gedaald, waardoor de opbrengsten uit energieproductie verminderden. Deze inkomstendaling wordt gecompenseerd door invoering van een omvangrijk bezuinigingsprogramma, dat zoals hiervoor vermeld in 2012 belangrijk is geïntensiveerd. Het programma gaat uit van uitstel van niet-noodzakelijke (her)investeringen en van een ombuiging van 19 miljoen op jaarbasis. De voor uitvoering van het ombuigingsprogramma noodzakelijke herstructurering heeft van de organisatie veel aandacht gevergd. De raad ondersteunt nadrukkelijk de maatregelen die de Aan de financiering van HVC worden door banken zwaardere eisen gesteld. Deze zijn enerzijds het gevolg van een maatschappelijke ontwikkeling, waarmee alle bedrijven die van bancaire financiering afhankelijk zijn worden geconfronteerd. Anderzijds speelt een rol dat HVC vanaf haar oprichting is gefinancierd op basis van garantstelling door de aandeelhouders, om geen eigen vermogen te hoeven storten. Gedurende een aantal jaren, voorafgaand aan de financiële crisis, kon financiering plaatsvinden zonder garantstelling, maar op basis van de aandeelhoudersafspraken over de gezamenlijke exploitatie. Met de financiële crisis en de maatregelen die daarna aan banken zijn opgelegd, eindigde die periode. Gelet op de noodzaak om de financiering van HVC ook op termijn te borgen, hebben wij met de aandeelhouders overleg gevoerd * Door twee gemeentelijke herindelingen waarbij zes aandeelhoudende gemeenten zijn betrokken, is het aantal aandeelhoudende gemeenten per 1 januari 2013 afgenomen van 52 naar 48.

8 Verslag van de raad van commissarissen / 7 over de meest passende financiering van HVC. De algemene vergadering van aandeelhouders heeft eind 2012 de financiering van het bedrijf voor de toekomst zekergesteld. In samenhang hiermee heeft de raad overleg gevoerd over de betrokkenheid van aandeelhouders bij investeringen ten behoeve van enerzijds de collectieve uitvoering van wettelijke taken, zoals met name het afvalbeheer, en anderzijds de duurzame energie-activiteiten die bijdragen aan invulling van het klimaatbeleid dat meer is gebaseerd op autonoom en individueel beleid van aandeelhouders. Op het gebied van duurzame energie is afgesproken dat de financiële resultaten van nieuwe projecten uitsluitend worden gedeeld door de aandeelhouders die hierin participeren. In 2012 hebben de waterschappen die in 2010 zijn toegetreden als aandeelhouder B de samenwerking met HVC en de andere aandeelhouders geëvalueerd. Op grond van een positieve conclusie hebben deze waterschappen besloten om geen gebruik te maken van hun optie tot uittreden, maar het aandeelhouderschap te continueren. De huidige bedrijfsafvalmarkt zet de resultaten van HVC onder druk. Tegelijkertijd wordt voor de financiering van HVC een zwaarder beroep gedaan op het financieel commitment van de aandeelhouders. Het beleid van HVC en de maatregelen die het bedrijf treft, dienen het juiste antwoord te bieden op de veranderde omstandigheden waarin HVC opereert. In januari 2013 zijn met vertegenwoordigers van aandeelhouders de onderliggende vraag- en doelstellingen geformuleerd voor een herijking van de strategie. Het voornemen is om in de algemene vergadering van aandeelhouders op 25 april 2013 de te volgen koers van HVC opnieuw vast te stellen. De hiervoor genoemde economische ontwikkelingen, waar ook gemeenten en waterschappen mee worden geconfronteerd, hebben geleid tot temporisering. Het aantal nieuwe activiteiten die het afgelopen jaar zijn geïnitieerd, was beperkt. Risicobeheersing is een belangrijk aandachtsveld van de raad. In dat kader hebben wij het afgelopen jaar aandacht besteed aan onder meer de hiervoor genoemde wijziging van de personele organisatie, het financiële beheer, het management van de voor HVC relevante projecten, alsmede bijzondere voorvallen, incidenten en ongevallen. Ten aanzien van dit laatste dienen wij helaas te melden dat wij een noodlottig ongeval betreuren dat op 6 november 2012 in de afvalenergiecentrale Alkmaar heeft plaatsgevonden. Een stagiair van een technische opleiding assisteerde bij werkzaamheden in de installatie en is daarbij ten val gekomen. Het slachtoffer is enkele dagen later overleden. Wij leven mee met de achterblijvende familie en vrienden van het slachtoffer. Om lering te kunnen trekken uit de directe en onderliggende oorzaken van dit ongeval, heeft de directie een onafhankelijk onderzoek laten uitvoeren. De rapportage van dit onderzoek heeft de directie aan ons voorgelegd. De directie voert de voorgestelde maatregelen uit. Wij richten ons ook op de beheersing van exploitatierisico s van de afvalenergiecentrales en op de effecten van de economische crisis alsmede de financiële ontwikkeling en financiering van HVC op langere termijn. Naast deze inhoudelijke kant, richten wij ons op het proces waarlangs de directie al dan niet systematisch risico s identificeert, afweegt en beheerst. In het directieverslag geeft de directie een toelichting op het risicobeheer.

9 8 / HVC Jaarverslag 2012 heer Van Hoek zal worden voorzien door de gemeenschappelijke regelingen AIJZ en CAW. De raad kwam in 2012 zeven keer bijeen. De directie was bij deze vergaderingen aanwezig. Daarnaast heeft de raad, zonder aanwezigheid van de directie, zijn eigen functioneren en dat van de directie geëvalueerd. Twee vertegenwoordigers van de raad hebben met de centrale ondernemingsraad de algemene gang van zaken binnen het bedrijf besproken, alsmede het door de directie in gang gezette bezuinigingstraject. Naast de geplande vergaderingen had de voorzitter van de raad regelmatig contact met de algemeen directeur. De commissarissen zijn, op enkele uitzonderingen na, bij alle vergaderingen aanwezig geweest. Aan de hand van directierapportages, waarvan de maand- en kwartaalcijfers deel uitmaken, laat de raad zich informeren over de prestaties van HVC. De maand- en kwartaalcijfers worden afgezet tegen het jaarplan. Daarnaast rapporteert de directie periodiek over de implementatie van adviezen van de externe accountant. Bij iedere vergadering informeert de directie de raad over actuele ontwikkelingen en vindt besluitvorming plaats over voorstellen van de directie die de goedkeuring van de raad nodig hebben. De raad kent een auditcommissie en een remuneratiecommissie. De auditcommissie bestaat uit de heren ing. H. Akkerman, ir. M.G.M. den Blanken, drs. W.G. Kooijman (voorzitter) en F.H. Schreve, en kwam in 2012 vijf keer bijeen. Onderwerpen die onder andere werden besproken zijn het verslag van de accountant en de conceptjaarrekening, de afschrijvingsmethodiek, de aanbesteding en selectie van de nieuwe accountant, het plan van aanpak voor de verbetering van de internal control, het meerjarentreasuryplan en de conceptbegroting. De remuneratiecommissie wordt gevormd door de heren drs. S.H. Binnendijk, Ph. van den Hoek en drs. A. Verberk (voorzitter). Vorig jaar eindigde de benoemingstermijn van de heer ir. F.G. van Hoek. Wij zijn de heer Van Hoek erkentelijk voor zijn jarenlange betrokkenheid en inzet voor HVC. In de vacature die is ontstaan door het afscheid van de De raad van commissarissen heeft negen leden. Op grond van de statuten worden vijf leden rechtstreeks benoemd door (clusters van) deelnemende overheden. Deze benoemingsregeling houdt verband met het overheidskarakter van HVC. De aldus benoemde leden zijn om die reden niet onafhankelijk in de zin van artikel III.2 van de corporate-governancecode. Dat wordt overeenkomstig de code in dit verslag vermeld. De overige leden benoemt de raad van commissarissen zelf, waarvan één lid op basis van een versterkt voordrachtsrecht van de centrale ondernemingsraad. Indien bij een structuurvennootschap zoals HVC van het aantal natuurlijke personen dat zetels bezet in het bestuur of de raad van commissarissen minder dan 30% man of vrouw is, dient op grond van de artikelen 166 en 276 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek deze als onevenwichtig gekwalificeerde verdeling te worden toegelicht. Wij lichten de situatie bij HVC als volgt toe. Het bestuur van HVC is samengesteld uit één natuurlijk persoon. De wet is hierop niet van toepassing. De raad bestaat op dit moment volledig uit mannen. Op grond van de hiervoor beschreven benoemingsregeling worden vijf leden van de raad van commissarissen direct benoemd door (clusters) van deelnemende overheden. Benoeming van leden vindt derhalve niet door één orgaan plaats, waardoor een op dit aspect toegespitst benoemingsbeleid moeilijk is te realiseren. Deze belemmering geldt in beginsel niet voor de drie plus één leden die door de raad zelf worden benoemd. De huidige benoemingen kennen deels een historische achtergrond. Wij onderschrijven echter de wenselijkheid van een evenwichtige verdeling van mannen en vrouwen in de raad. Wij zullen daarom de algemene vergadering van aandeel-

10 Verslag van de raad van commissarissen / 9 houders voorstellen de profielschets op dit punt aan te passen. De profielschets is eveneens van toepassing op de benoeming van leden door de raad zelf. Aan de aandeelhouders A en B (zie hiervoor de structuur van de onderneming bij het hoofdstuk Corporate Governance ) is overeenkomstig eerdere besluiten van de algemene vergadering van aandeelhouders een bedrag aan garant stellingsprovisie uitgekeerd ter grootte van 6,2 miljoen, respectievelijk 0,5 miljoen. HVC heeft over 2012 een genormaliseerd nettoresultaat uit gewone bedrijfsvoering behaald van 1,6 miljoen negatief. Besloten is om per 1 januari 2011 de afschrijvingsmethode te wijzigen van annuïtair naar lineair, teneinde nu en in de nabije toekomst afschrijvingslasten te nemen die dan op de wat langere termijn, in een meer onzekere toekomst, achterwege kunnen blijven. Deze wijziging leidt in 2012 tot een extra afschrijvingslast van 13 miljoen. Naast deze post is in 2012 voorzichtigheidshalve voor 8,8 miljoen aan eenmalige afwaarderingen en voorzieningen genomen. In het directieverslag wordt in het hoofdstuk Financiële ontwikkelingen het resultaat nader toegelicht. De winst-en-verliesrekening sluit, rekening houdend met voornoemde factoren met een negatief resultaat van 19,5 miljoen. De investeringsstop en eerste maatregelen van ombuigen sorteren effect op de kasstromen. De vrije kasstroom bedroeg 67 miljoen (2011: -/- 12 miljoen) en de nettoschuldpositie daalde met 28 miljoen. Met de herstructurering en de daarmee samenhangende ombuigingsmaatregelen die het afgelopen jaar zijn doorgevoerd, verwachten wij dat met ingang van verslagjaar 2013 de operationele resultaten weer een opgaande lijn zullen laten zien. De raad van commissarissen stelt de algemene vergadering van aandeelhouders voor: het resultaat te onttrekken aan de overige reserves, waardoor het eigen vermogen afneemt tot 68,2 miljoen; de jaarrekening vast te stellen; de directie decharge te verlenen voor het gevoerde beheer; de raad van commissarissen decharge te verlenen voor het gehouden toezicht. Ten slotte danken wij directie en medewerkers voor de geleverde inspanningen gedurende het boekjaar De raad van commissarissen, 28 maart 2013 prof. drs. A. Verberk (voorzitter) ing. H. Akkerman drs. S.H. Binnendijk ir. M.G.M. den Blanken Ph. van den Hoek drs. W.G. Kooijman mr. J.H. Oosters F.H. Schreve

11 10 / HVC Jaarverslag 2012 Directieverslag Het boekjaar 2012 wordt evenals het jaar ervoor, gekenmerkt door verslechterende economische omstandigheden, die ook voelbaar zijn voor HVC. Bij het boekjaar zijn een aantal financiële kanttekeningen te plaatsen. Veel aandacht is besteed aan optimalisatie van interne beheersprocessen, het doorvoeren van ombuigingsmaatregelen en het nemen van lasten, teneinde voor de komende jaren goed gepositioneerd te zijn. De Nederlandse afvalenergiecentrales worden geconfronteerd met overcapaciteit, waardoor de verwerkingstarieven voor brandbaar bedrijfsafval dalen. Dit leidt ook voor HVC tot lagere inkomsten. Wij verwachten hierin de komende jaren geen verbetering. Ook bij de verwerking van rioolwaterzuiveringsslib is sprake van een negatieve ontwikkeling. De slibreductie maatregelingen van rioolzuiveringsinstallaties zijn de oorzaak van een structureel lager aanbod van zuiveringsslib aan de slibverwerkingsinstallatie van HVC. Dit leidt tot eveneens tot lagere inkomsten. Daarnaast is de energiemarkt volatiel. In 2012 zijn de marktprijzen voor elektriciteit gedaald, waardoor de opbrengsten voor energie verminderen. Om deze negatieve financiële ontwikkelingen op te vangen en de operationele resultaten de komende jaren te verbeteren, hebben we vorig jaar, zoals reeds in de aanhef vermeld, een herinrichting van de organisatie doorgevoerd, een stringenter beleid voor de bedrijfsvoering ingevoerd en een omvangrijk bezuinigingsprogramma gestart. We hebben de organisatie (her)ingericht om beter in staat te zijn onze doelstellingen op het gebied van grondstoffen en duurzame energie te realiseren en onze operationele resultaten daarmee te verbeteren. Efficiency en naadloze inhoudelijke aansluiting op het beleid van de in HVC deelnemende overheden zijn hierbij leidraad. De kwaliteit van deze verbinding bepaalt het bestaansrecht van HVC. De invoering van een stringenter beleid ten aanzien van de bedrijfsvoering is vormgegeven door de opzet van een verbeterprogramma waarmee de bedrijfsprocessen efficiënter en effectiever zijn gemaakt en waarmee de organisatie scherper stuurbaar en beheersbaar is. Het bezuinigingsprogramma behelst enerzijds uitstel van nietnoodzakelijke (her)investeringen en anderzijds een ombuigingsen bezuinigingsoperatie van jaarlijks 19 miljoen. Onderdeel van de bezuinigingen is een (onvermijdelijke) reductie van 10% van het aantal arbeidsplaatsen bij ons bedrijf. Het overleg met de centrale ondernemingsraad en de vakorganisaties heeft eind vorig jaar uiteindelijk geleid tot een akkoord en een evenwichtig en verantwoord sociaal plan, waarin de component voor begeleiding van werk naar werk, veel aandacht heeft gekregen. Met de genoemde maatregelen staan we gesteld voor de komende jaren. De eerste tekenen van bovengenoemde maatregelen beginnen al zichtbaar te worden in het boekjaar 2012 middels een grotere vrije kaststroom en een vermindering van de nettoschuldpositie. De schattingswijziging, een aantal incidentele waardeverminderingen en een voorziening voor de reorganisatie, drukken het resultaat van 2012.

12 Directieverslag / 11 Met de aandeelhouders herijken we het komende jaar opnieuw onze strategie. We zullen daarbij de ontwikkelingen op het gebied van grondstoffen, afval en duurzame energie combineren met de ontwikkelingen in de financiële markten en de ambities en mogelijkheden en de (maatschappelijke) ruimte van onze aandeelhoudende overheden. Ook bij een aantal van onze aandeelhouders zien wij dat de focus verschoven is van ambitie naar huis op orde. De geldende standaarden, normen en wet- en regelgeving zijn uitgangspunt voor de wijze waarop HVC haar activiteiten uitvoert. Veiligheid en gezondheid zijn hierbij thema s die de hoogste prioriteit hebben. Helaas hebben wij voor het eerst in ons bestaan een bedrijfsongeval met dodelijke afloop te betreuren. Wij zullen daarom de veiligheidscultuur in het komende jaar verder aanscherpen. Daarnaast kan een aantal van onze bedrijfsactiviteiten impact hebben op de lokale leefomgeving die betrokkenen als ongewenst ervaren. Hierbij valt te denken aan de emissies van de bio-energiecentrale, afvalenergiecentrales, vergistingsinstallaties en inzamelvoertuigen. Om hieraan tegemoet te komen, voeren wij een actieve, open dialoog om de maatschappelijke wensen en bedrijfsactiviteiten van HVC op elkaar aan te sluiten. Wij ervaren daarbij geen operationele knelpunten. Door de sterke groei van HVC in de afgelopen jaren is wat minder aandacht besteed aan de interne organisatie. De komende periode zullen we meer focussen op consolidatie en organisatie van onze interne processen. Vanwege de huidige economisch gure tijden zullen we ons de komende jaren richten op wat meer lokale, kleinschalige investeringen in grondstoffenmanagement en duurzame energie. We nodigen onze aandeelhouders en andere betrokkenen graag uit om met ons te verkennen hoe wij initiatieven en mogelijkheden voor verdere samenwerking op het gebied van materiaalhergebuik, afvalbeheer en duurzame energie kunnen vormgeven, teneinde een bijdrage te kunnen leveren aan een circulaire economie, waarbij de uitputting van schaarse grondstoffen en bedreiging van het klimaat worden voorkomen. Wim van Lieshout Algemeen directeur

13 12 / HVC Jaarverslag Introductie Dit jaarverslag rapporteert over het kalenderjaar 2012 en bevat ook het duurzaamheidsverslag. Met een duurzaamheidsverslag rapporteert een organisatie over haar economische, ecologische en sociale prestaties. Dit integrale jaarverslag is opgesteld overeenkomstig de toepasselijke wettelijke eisen aan het jaarverslag en de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI versie 3.1) voor een duurzaamheidsverslag. HVC rapporteert overeenkomstig de richtlijnen van Global Reporting Initiative op niveau C+. De methode van rapporteren is ten opzichte van het duurzaamheidsverslag 2010 en 2011 niet significant gewijzigd. Over dit verslag In tegenstelling tot de vorig jaar uitgesproken ambitie, wordt over 2012 niet op niveau B+ gerapporteerd. Door een ingrijpende interne reorganisatie had behoud van de kwaliteit van onze dienstverlening de hoogste prioriteit. Voor de rapportage over onze economische, ecologische en sociale prestaties, zijn overeenkomstig eerdere jaren, dertien prestatie-indicatoren geselecteerd. De selectie vond plaats op basis van ingeschatte relevantie voor belanghebbenden bij HVC. De tabel op pagina 114 geeft een overzicht weer. Wij hebben PwC Accountants NV ( PwC ) gevraagd dit duurzaamheidsverslag te beoordelen voor het boekjaar Het assurancerapport van PwC treft u aan op pagina 122. De activiteiten van HVC vloeien voort uit beleid van de deelnemende overheden op het gebied van afvalbeheer en duurzame energie. De kernprocessen van HVC houden verband met de wens (afval)kringlopen te sluiten, de opwekking van duurzame energie te bevorderen en onvermijdelijk vrijkomende emissies te beperken. HVC beschouwt betrokken overheden, omwonenden en burgers als gebruikers van diensten als meest belanghebbend hierbij. Dit verslag rapporteert uitsluitend over de duurzaamheidsaspecten van HVC en geconsolideerde meerderheidsdeelnemingen, tenzij anders vermeld. In het verslag over 2011 hebben wij gesteld dat in 2012 wordt bepaald hoe in de toekomst over duurzaamheidsaspecten van minderheidsdeelnemingen en joint ventures wordt gerapporteerd. De voor duurzaamheid relevante aspecten van minderheidsdeelnemingen en joint ventures zijn, voor zover voor HVC relevant, kwalitatief beschreven. HVC Gemeenten en waterschappen zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van taken op het gebied van het afval(water)beheer. HVC voert deze taken uit voor 48 gemeenten en 6 waterschappen in Noord- en Zuid-Holland, Flevoland en Friesland, die ook alle in HVC deelnemen. De aandeelhouders van HVC hebben eveneens beleidsdoelstellingen vastgesteld voor CO 2 -reductie in het kader van hun klimaatbeleid. De opdracht aan HVC is om ook aan de realisatie daarvan bij te dragen.

14 Directieverslag 1 Introductie / 13 Visie Het besef van wereldwijde uitputting van schaarse natuurlijke hulpbronnen en bedreiging van ecologische diversiteit vraagt om verandering. Gemeenten en waterschappen dragen daaraan op diverse manieren bij. Het initiëren van beleid voor duurzaam afvalbeheer en CO 2 -reductie ligt dan voor de hand. Het gevoel van urgentie dat is ontstaan over het veranderende klimaat, heeft zich de afgelopen jaren wereldwijd vertaald in klimaatakkoorden en CO 2 -reductiedoelstellingen. Ook de in HVC deelnemende overheden worden daarmee geconfronteerd, alleen al vanwege de afspraken die er op nationale schaal zijn gemaakt. De activiteiten van HVC richten zich op de uitvoering van dit beleid. De ambities van de overheden zijn niet gering en vragen om omvangrijke investeringen. Duidelijk is dat, gezien de beperkte investeringsruimte van HVC, de bijdragen die HVC zou kunnen leveren niet meer kunnen zijn dan een bescheiden stap. Overigens zien wij ook bij onze aandeelhouders, geconfronteerd met forse bezuinigingstaakstellingen, temporisering van beleid c.q. verschuiving van prioriteiten. Als startpunt voor HVC geldt de energetische verduurzaming van de productie-installaties voor het afval(water)beheer. De afgelopen jaren zijn belangrijke stappen gezet. Het benutten van restwarmte voor stadsverwarming en het vergisten van groente-, fruit en tuinafval zijn de meest in het oog springende voorbeelden. Inmiddels ontplooit HVC, weliswaar in beperkte mate, ook activiteiten die zich uitsluitend richten op de productie van duurzame energie. In het hoofdstuk Bedrijfsactiviteiten worden deze activiteiten nader toegelicht. De visie van HVC impliceert dat afval zo veel mogelijk dient te worden ingezet als grondstof voor nieuwe producten. Door introductie van nieuwe vormen van inzameling, scheiding en opwerking kunnen de aanwezige hergebruiksmogelijkheden beter worden benut. Belangrijke voorwaarde hierbij is dat deze mogelijkheden worden ingezet in samenhang met de voorafgaande en volgende schakels in de keten. Op dit moment wordt landelijk circa 50% van het huishoudelijk afval gescheiden en hergebruikt. De opgave is, gelet op de brief van oud-staatssecretaris Atsma van 25 augustus 2011, om in tot 65% recycling van huishoudelijk afval te hebben gerealiseerd. Zolang reststromen nog niet kunnen worden hergebruikt, zoals (gemengd) huishoudelijk restafval en verontreinigde biomassastromen uit afval, vindt verbranding met energieterugwinning plaats. Groente-, fruit- en tuinafval wordt vergist ten behoeve van groen gas- en compostproductie. Ook de verbrandings- en vergistingsprocessen worden voortdurend geoptimaliseerd. Op weg naar 65% recycling Doelstelling 65,0% 46,5% 47,8% 49,8% 49,8% 31,7% 0% Overig gescheiden Textiel Kunststofverpakkingen Oud papier en karton Gescheiden grof afval AEEA Verpakkingsglas GFT-afval Brongescheiden huishoudelijk afval (bron: CBS). Data van 2012 zijn geëxtrapoleerd van gegevens De praktijk leert dat tussen 2010 en 2012 de gescheiden kunststofverpakkingeninzameling substantieel is toegenomen.

15 14 / HVC Jaarverslag 2012 Strategische doelstellingen en uitgangspunten HVC stelt zich als doel om bij de uitvoering van de aan haar opgedragen taken meerwaarde voor haar aandeelhouders te genereren. Daarvoor worden de volgende uitgangspunten gehanteerd, die deels elders in dit verslag nader worden uit gewerkt. Duurzaamheid HVC wil haar activiteiten zodanig vormgeven dat deze passen in een duurzame ontwikkeling. Deze beoogt tegemoet te komen aan wensen en behoeften van vandaag, maar brengt daarbij de mogelijkheid van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien niet in gevaar. Uitputting van natuurlijke hulpbronnen en voortdurende consumptie van fossiele brandstoffen zijn fenomenen die daarmee in strijd zijn. Streven naar duurzaamheid heeft impact op de kwaliteit van producten en diensten en de daarmee samenhangende productieprocessen, op werkgeverschap en op de interactie, zoals samenwerking en dialoog, met de maatschappelijke omgeving. De duurzaamheid van HVC hangt immers ook af van de wijze waarop het handelen en de daarbij te maken afwegingen van HVC door de omgeving worden ervaren. Duurzaamheidsbeleid HVC Diensten en producten WERKEN Productieproces en bedrijfsvoering Educatie en voorlichting DELEN Samen zorgen voor een goed (leef)klimaat nu en in de toekomst > Werkgeverschap Duurzame partnerschappen en allianties INVESTEREN van anderen Initiatieven Type en selectie van activiteiten Het activiteitenportfolio van HVC komt voort uit het beleid van de deelnemende overheden op het gebied van afval(water)- beheer en duurzame energie. HVC initieert nieuwe activiteiten op basis van een integrale afweging van maatschappelijke kosten en opbrengsten. Ecologische voetafdruk en omgeving HVC streeft ernaar de gevolgen van haar activiteiten voor het milieu zo klein mogelijk te maken. Minimalisatie van de ecologische voetafdruk die voortvloeit uit haar activiteiten. Dat kan alleen in overleg met anderen. Voorafgaand aan omvangrijke initiatieven wordt daarom altijd met lokale belanghebbenden afgestemd of en hoe voorgenomen activiteiten op een verantwoorde wijze kunnen worden ingepast en vooral ook: hoe. Bijvoorbeeld door geur- en rookgasemissies van verwerkingsinstallaties zo veel mogelijk te beperken. Maar de wijze waarop HVC door de omgeving wordt ervaren, hangt van veel meer factoren af. Enkele voorbeelden daarvan zijn: de manier waarop burgers worden tegemoet getreden als zij grof huishoudelijk afval brengen naar een afvalbrengstation; de wijze waarop inzamelauto s door woonwijken rijden en medewerkers rolcontainers legen; het beheer van ondergrondse inzamelmiddelen en het schoon houden van de omgeving daarvan; de afhandeling van klachten van burgers over afvalinzameling; de levering van warmte en daarmee samenhangende dienstverlening, zoals facturatie en klantenservice, aan huishoudens en bedrijven. Maatschappelijk verantwoorde kosten HVC hanteert voor de uitvoering van de activiteiten voor de deelnemende overheden het principe van kostprijs+ en een transparante kostenstructuur, zodat keuzes helder kunnen

16 Directieverslag 1 Introductie / 15 worden afgewogen. Dit beleid kent als achtergrond dat de deelnemende overheden gezamenlijk de baten en lasten van de exploitatie dragen. Er wordt een financiële marge nagestreefd voor waarborging van de continuïteit van de bedrijfs voering. Deze bewuste keuze om niet zelfstandig eigen ver mogen op te bouwen leidde gekapitaliseerd tot 150 miljoen lagere tarieven over de afgelopen tien jaar. Risicobeheer Veel activiteiten op het gebied van afvalbeheer en duurzame energie vragen kapitaalintensieve investeringen die over een langere termijn worden afgeschreven. Om de exploitatierisico s van deze investeringen te matigen, gaat veel aandacht uit naar het langjarig contracteren van diensten of producten waarvoor deze investeringen plaatsvinden. De benodigde kasstromen kunnen daarmee worden geborgd. Vanwege de betrokkenheid van de deelnemende overheden bij de exploitatie van HVC vormt risicobeheer een belangrijk aandachtsveld. In dit verslag wordt hierop nader ingegaan. Een uitgangspunt in het kader van risicobeheer is vanzelfsprekend het voldoen aan geldende wet- en regelgeving. Dialoog en samenwerking De activiteiten van HVC hebben invloed op een brede groep mensen. Sommige stakeholders hebben directe belangen bij concrete ontwikkelingen van HVC, anderen meer op afstand. HVC streeft ernaar een open en transparante organisatie te zijn, die open en transparant communiceert met haar stakeholders en daar, waar ontwikkelingen de directe belangen van stakeholders raken, de dialoog met hen aan te gaan. Het streven daarbij is te komen tot gedeeld begrip. Uitgangspunt is dat gerechtvaardigde wensen en behoeften van de maatschappelijke omgeving ten aanzien van de bedrijfsvoering van HVC zo veel mogelijk gehonoreerd dienen te worden. Innovatie De activiteiten van HVC dienen state of the art te zijn. Om meerwaarde te kunnen blijven bieden investeert HVC in innovatieve projecten. Gelet op het hogere risico dat investeringen in innovatieve projecten niet conform verwachting functioneren en derhalve dienen te worden afgeboekt, gaat het hier om een relatief beperkt budget. Maatwerk HVC stelt zich ten doel de context van de aandeelhouders leidend te laten zijn voor de dienstverlening. Dat uitgangspunt impliceert het leveren van maatwerk. Het leveren van maatwerk staat echter per definitie op gespannen voet met de wens om systeemgericht te organiseren. Bij sommige typen van activiteiten die HVC uitvoert, zoals afvalinzameling, is dat een gebruikelijk verschijnsel, noodzakelijk ook indien efficiëntie leidend is. Het vinden van de juiste balans hierin zien wij als opgave waarover wij graag met onze aandeelhouders overleggen. Daarnaast impliceert maatwerk ook de mogelijkheid om bij investeringen die niet direct of indirect voortvloeien uit een wettelijke taak, een keuzemogelijkheid te hebben ten aanzien van het risico dragend participeren daarin. Het gaat daarbij met name om nieuwe activiteiten die bijdragen aan klimaatambities van deelnemende overheden, maar niet zijn gerelateerd aan het afval(water)beheer.

17 16 / HVC Jaarverslag 2012 Kritische prestatie-indicatoren De groei van HVC vraagt nadrukkelijker aandacht voor structurering en sturing van het bedrijf. De gewijzigde structuur is hiervoor toegelicht. Het adequaat in kunnen spelen op inen externe ontwikkelingen stelt steeds hogere eisen aan de informatiestructuur. In dat kader zullen in 2013 door HVC een aantal kritische prestatie-indicatoren worden geselecteerd die de samenhang tussen activiteiten en hun impact op de mate waarin aan bovengenoemde uitgangspunten wordt voldaan meer zichtbaar maken en daarmee beter beheersbaar. Deze kritische prestatie-indicatoren kunnen eventueel leiden tot een bepaalde mate van bijstelling van de huidige duurzaamheidsprestatie-indicatoren in het jaarverslag Personele organisatie HVC wil een veilige en gezonde werkomgeving bieden, zowel sociaal als fysiek, waar voor medewerkers ruimte is voor ontwikkeling en groei. In 2011 is de conclusie getrokken dat de organisatiestructuur beter dient aan te sluiten op de focus op grondstoffen en energie. De operationele afdelingen werden daarom in 2012 op een andere wijze geclusterd. Het bedrijfsonderdeel Grondstoffen is verantwoordelijk voor het inzamelen, be- en opwerken van reststromen en de afzet van grondstoffen en reststromen. Dit alles gericht op optimale benutting van bestaande mogelijkheden van hergebruik, alsmede het ontwikkelen van nieuwe concepten die het hergebruik bevorderen. Daarnaast is er een bedrijfsonderdeel Energie dat verantwoordelijk is voor de productie van groen gas, elektriciteit en warmte uit niet-herbruikbare reststromen (de afvalenergiecentrales, de slibverbrandingsinstallatie en de vergistingsinstallaties). Ook omvat dit taakveld de benutting van hernieuwbare biomassabronnen en duurzame bronnen als wind en zon, alsmede het (terug)leveren van de energie aan de aandeelhouders. De bedrijfsonderdelen Strategie en Businessontwikkeling, Financiën en Staf ondersteunen het primaire proces en dragen bij aan de ontwikkeling van nieuwe concepten.

18 Directieverslag 1 Introductie / 17 Juridische structuur NV HVC en de daartoe behorende dochterondernemingen kenmerken zich als één onderneming. De bevoegdheden van de algemene vergadering van aandeelhouders, raad van commissarissen en directie strekken zich eenduidig uit over alle activiteiten van HVC, ongeacht of deze activiteiten in NV HVC of in een dochteronderneming plaatsvinden. Europees aanbestedingsrecht Overheden zijn op grond van het huidige Europese aanbestedingsrecht onder bepaalde voorwaarden uitgezonderd van de algemeen geldende aanbestedingsplicht, wanneer zij van een andere overheid of overheidsvennootschap diensten afnemen. Vorig jaar werd in het verslag gewezen op actuele ontwikkelingen rond het aanbestedingsrecht die de bijzondere positie van overheden mogelijk zouden beperken. Dit zou daarom ook implicaties kunnen hebben voor de structuur van HVC (en andere overheidsvennootschappen). Op grond daarvan kondigden wij aan dat onderzoek zal worden gedaan naar alternatieven voor de huidige structuur die rekening houden met de resterende uitzonderingsgronden. Op dit moment schatten wij in dat de voorstellen van de Commissie zodanig door het Europees Parlement zullen worden geamendeerd dat zich vanuit het perspectief van het Europees aanbestedingsrecht niet op korte termijn de noodzaak van aanpassing van de structuur zal voordoen. Besluitvorming door het Europees Parlement zal naar verwachting in de loop van dit jaar plaatsvinden. Risicotoedeling nieuwe investeringen Het besluit van de algemene vergadering van aandeelhouders van 6 december 2012 om de resultaten van nieuwe activiteiten op het gebied van duurzame energie die niet zijn verbonden aan het afvalbeheer (de zogenoemde type-2 -activiteiten) uitsluitend ten gunste of laste te brengen van de aandeelhouders die kiezen om hierin te participeren, zal ertoe leiden dat een structuur zal worden ontwikkeld om aan dit uitgangspunt invulling te geven. Naar verwachting zal er per project veelal sprake dienen te zijn van maatwerk, aangezien de aandeelhouders die belangstelling tonen voor participatie per project kunnen wijzigen.

19 18 / HVC Jaarverslag Bedrijfsactiviteiten In onderstaand schema vindt u een overzicht van de bedrijfsactiviteiten met de bijbehorende omzet. Onder Grondstoffen worden de activiteiten afvalinzameling en hergebruik begrepen. Energie omvat de activiteiten op het gebied van afvalverwerking, waarmee elektriciteit, gas en warmte worden geproduceerd, installaties voor productie van duurzame energie uit duurzame bronnen, zoals wind, zon en geothermie, alsmede warmtekrachtkoppelingsinstallaties voor warmteproductie. Activiteitenoverzicht (x 1.000) HVC Grondstoffen omzet Energie omzet Inzameling omzet Hergebruik omzet glas gha textiel papier en dergelijke Energie uit afval omzet AEC Alkmaar AEC Dordrecht SVI BEC Compostering Energie overig omzet wind op land wind op zee zon wkk Daarnaast wordt door het onderdeel Staf en financiën en Sbo circa 0,6 miljoen omzet gegenereerd.

20 Directieverslag 2 Bedrijfsactiviteiten / 19 Grondstoffen Afvalinzameling HVC zamelt afval in voor de gemeenten in de regio Dordrecht (Drechtsteden), de gemeenten gelegen in het gewest Kop van Noord-Holland, de regio West-Friesland en de gemeenten Bergen, Lelystad, Noordoostpolder, Wormerland, Zaanstad en Zeewolde. In totaal gaat het daarbij om 28* gemeenten per 31 december Resultaatgericht werken is uitgangspunt, evenals een transparante kostenstructuur. In het verlengde van de overname van afvalinzameltaken voert HVC voor enkele gemeenten ook reinigingsdiensten uit, zoals gladheidsbestrijding en beheer van openbare ruimte. Het afgelopen jaar zijn de dienstverleningsovereenkomsten met de gemeenten Lelystad, Noordoostpolder en Zeewolde verlengd. Vanwege de vorming van de nieuwe gemeente Hollands Kroon is een nieuwe dienstverleningsovereenkomst in de plaats gekomen van de verschillende bestaande dienstverleningsovereenkomsten. De manier waarop ingezameld wordt, bepaalt de mogelijkheden van materiaalhergebruik. Om afvalstoffen op een goede manier te kunnen opwerken moet de input van opwerkingsinstallaties aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen. Gescheiden inzameling van verschillende soorten materialen vergroot de kwaliteit en dus ook de mogelijkheden van opwerking. Daarbij is de burger, als leverancier van de grondstoffen, een belangrijke partij. Een inzamelsysteem dat gebruiksvriendelijk is en burgers uitnodigt tot het juiste gebruik ervan, is dan ook essentieel om de mogelijkheden van opwerking te bevorderen. Om de soms tegenstrijdige eisen van gebruiksvriendelijkheid en hergebruik te overbruggen, heeft HVC in 2011 en 2012 proeven gedaan met een nieuwe vorm van inzameling: droog & herbruikbaar. Deze proef wordt in de paragraaf op pagina 23 nader toegelicht. Klachten van burgers In 2012 is een start gemaakt met het centraliseren van lokale klantenservicepunten naar één contactpunt. De realisatie daarvan heeft langer geduurd dan gepland, onder meer door langer dan verwachte onderhandelingen met de vakbonden over de personele consequenties van centralisering. Naar verwachting zal eind maart 2013 het laatste lokale klantenservicepunt opgaan in de centrale klantenservice. De taakstelling van de centrale klantenservice is om 70% van de burgers die telefonisch contact opnemen binnen 30 seconden te woord te staan. Op dit moment voldoet de centrale klantenservice nog niet aan deze eis. Zoals in de figuur Gegronde klachten van inwoners te zien is, is het aantal gegronde** klachten over afvalinzameling in 2012 significant toegenomen, vooral in de gemeente Zaanstad. Veel klachten hebben betrekking op het herhaaldelijk niet inzamelen van afval. In Zaanstad komen relatief veel klachten voort uit gedrag van medewerkers tijdens het uitvoeren van werkzaamheden en vanwege de overgang naar ondergronds inzamelen. Klachten over medewerkers bleken vaak uitzendkrachten te betreffen. Deze klachten konden deels worden opgelost door uitzendkrachten te vervangen door medewerkers met een tijdelijk contract, die meer gemotiveerd blijken te zijn. Gegronde klachten van inwoners (aantal per woonhuisaansluitingen) 9,0 7,5 6,0 4,5 3,0 1,5 0 * Door een gemeentelijke herindeling waarbij drie aandeelhoudende Flevoland NH-noord NH-midden gemeenten, waar HVC de inzameling verzorgt, zijn betrokken, is het aantal gemeenten waar HVC afval inzamelt per 1 januari 2013 afgenomen van 28 naar 26. ** De term gegronde klacht is nader gedefinieerd in het kader van de dienstverleningsovereenkomsten met de gemeenten waarvoor HVC de afvalinzameling verzorgt. In dat kader vinden ook rapportages plaats over klachten.