Je geld slim beheren, een troef voor het leven! Een pilootproject in voor leerkrachten Project Algemene Vakken en Maatschappelijke Vorming
|
|
- Nelly van der Woude
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Je geld slim beheren, een troef voor het leven! Een pilootproject in voor leerkrachten Project Algemene Vakken en Maatschappelijke Vorming
2 Samengevat Inhoudstafel De FSMA/Wikifin werkt volop aan pedagogisch materiaal om financiële vorming te integreren in de lessen Project Algemene Vakken of Maatschappelijke vorming in de tweede en derde graad van het beroepssecundair onderwijs. Omdat we materiaal ter beschikking willen stellen dat daadwerkelijk tegemoet komt aan de behoeften van leerkrachten, zoeken we bereidwillige scholen en leerkrachten die het materiaal volgend schooljaar ( ) zullen gebruiken en testen. De ervaringen en feedback van deze pilootscholen zullen ons toelaten het materiaal aan te vullen en te verbeteren. Bovendien kunnen de best practices van deze pioniers een bron van inspiratie zijn voor andere leerkrachten. Tijdens 3 ontmoetingsdagen (telkens van 9u30 tot 15u30) willen we aan de deelnemende leerkrachten ondersteuning bieden om vertrouwd te geraken met het materiaal, hen de kans geven om met andere leerkrachten ervaringen en ideeën uit te wisselen en hun feedback over het materiaal verzamelen. Situering 04 Waarom het beroepssecundair onderwijs? 07 Het pedagogisch materiaal 08 Het pilootproject 09 Wie kan zich kandidaat stellen als pilootschool? 10 Wat bieden we aan een pilootschool? 11 De fasen in het project 12 Selectiecriteria 15 Hoe zich kandidaat stellen? 16 Contact 17 een initiatief van de FSMA
3 Situering Financiële vorming is meer en meer een noodzaak. Wanneer de financiële kennis van de Belgen gemeten wordt, zijn de scores doorgaans alarmerend laag. Sinds 2011 kreeg de FSMA van de wetgever de opdracht om initiatieven op poten te zetten om de financiële geletterdheid van de bevolking te verbeteren. Deze initiatieven bundelen we onder de merknaam Wikifin. Wikifin wil leerkrachten ondersteunen die rond financiële vorming willen werken in de klas, naast haar andere acties voor het grote publiek. Daartoe zullen we materiaal ter beschikking stellen van leerkrachten die lesgeven in het secundair onderwijs 1 en pilootprojecten lanceren om het materiaal te testen, te verbeteren en uit te breiden. We werken hiervoor nauw samen met leerkrachten en andere partners uit het onderwijs. Heel concreet, de inhouden van financiële vorming behandelen 5 pijlers. Jongeren vormen in deze pijlers zou hen de competenties moeten bijbrengen om levenslang gepast om te gaan met geld en om een kritische kijk te ontwikkelen op onze samenleving. y Zijn budget en dagelijkse financiën organiseren: een jongere moet leren om een duidelijk en georganiseerd beeld te krijgen van zijn persoonlijke financiën. In dit verband moet hij in staat zijn administratieve procedures uit te voeren, financiële transacties in alle veiligheid te verrichten en zijn inkomsten en uitgaven te bepalen met het oog op zijn toekomstige financiële noden. y Consumeren met verstand van zaken: financiële vorming gaat ondermeer over verantwoord consumeren, denk bijvoorbeeld aan de vaardigheid om keuzes te maken met respect voor zijn budget. Verantwoord consumeren gaat ook over het inschatten van de invloed van reclame, rekening houden met de prijs-kwaliteitverhouding of met duurzaamheid. y Zijn toekomstige financiële situatie inschatten en voorbereiden: om zijn toekomst met vertrouwen tegemoet te kijken, is het belangrijk dat jongeren juist gedrag aanleren op het vlak van budgetbeheer, sparen, lenen en verzekeren. Denk hierbij aan het aanleggen van een spaarbuffer voor onvoorziene kosten of het afsluiten van gepaste verzekeringen. y Risico s inschatten: risico s inschatten krijgt meer en meer een centrale plaats als het gaat over het omgaan met geld. Het gaat niet alleen over de risico s van beleggen, maar ook over het lezen van een contract en de waarde van zijn handtekening, het bewustzijn van het vertrouwelijk karakter van zijn persoonlijke financiële gegevens, voorrang geven aan de betaling van facturen van nutsbedrijven boven het kopen van gadgets,... y Basisconcepten en spelers van het financiële landschap kennen: het begrijpen van financiële basisconcepten, zoals het mechanisme van inflatie of het budgetbeheer van een overheid, maakt integraal deel uit van financiële vorming. Ook meer complexe zaken zoals de rol van Belgische en Europese instellingen en de rechten en plichten van individuen ten opzichte van deze instellingen, zijn belangrijk om zijn persoonlijke financiën goed te kunnen beheren en om een burger te zijn die deelneemt aan de democratie. Er zijn een aantal redenen om financiële vorming bovenaan de agenda te plaatsen. De belangrijkste argumenten zijn: y Jongeren worden steeds vroeger aangesproken als consument. y Financiële producten worden complexer, maar tegelijk ook alsmaar gemakkelijker beschikbaar, ondermeer online. y Veranderingen in onze maatschappij zetten ons systeem van pensioenen en gezondheidszorg onder druk. y Financiële beslissingen en risico s komen meer en meer terecht op de schouders van het individu. Internationale studies tonen bovendien aan dat competenties over het omgaan met geld best zo jong mogelijk verworven worden. De school is dus een bevoorrechte omgeving voor financiële vorming. Argumenten hiervoor zijn: y In een leercontext zijn jongeren in staat om zowel eenvoudige als meer complexe financiële noties te begrijpen. y Door financiële vorming aan te bieden op school, kunnen alle jongeren bereikt worden. Jongeren uit financieel kwetsbare gezinnen maken dan op school kennis met meer aangepaste strategieën over het omgaan met geld en starten op die manier hun leven als jongvolwassene met nuttige basis kennis. 1 We hebben ervoor gekozen om ons in een eerste fase te richten op de leerlingen uit het secundair onderwijs, maar niets sluit uit dat we later ook initiatieven ontwikkelen voor het basisonderwijs. 4 5
4 y Het aanleren van goede vaardigheden om om te gaan met sparen, consumeren, budgetbeheer,... is een proces dat meerdere jaren tijd vraagt. Op school kan dit geleidelijk aan opgebouwd worden, waarbij de opdrachten jaar na jaar moeilijker worden. Momenteel ontwikkelen we materiaal voor de leerkrachten die Project Algemene Vakken (PAV) of Maatschappelijke Vorming (MAVO) geven in het beroepssecundair onderwijs. Volgend schooljaar ( ) willen we dat materiaal ter beschikking stellen en testen in een aantal pilootscholen. Voor de ontwikkeling van dit materiaal en het organiseren van dit pilootproject werken we nauw samen met pedagogisch begeleiders Project Algemene Vakken van de verschillende onderwijskoepels en met BELvue-Koning Boudewijnstichting. Waarom het beroepssecundair onderwijs? We hebben ervoor gekozen om onze inspanningen in eerste instantie te richten op leerlingen in de tweede en derde graad van het beroepssecundair onderwijs (BSO) of het deeltijds beroepssecundair onderwijs (DBSO), en wel omwille van verschillende redenen: y Het beroepssecundair onderwijs is een praktijkgerichte onderwijsvorm waarin de jongere naast algemene vorming vooral een specifiek beroep aanleert. Heel wat jongeren zullen na het beroepsonderwijs dan ook intreden op de arbeidsmarkt en een beroep uitoefenen. Het zijn dus deze jongeren die doorgaans het vroegst financieel onafhankelijk worden van hun ouders en op eigen benen staan. Het is daarom van groot belang dat zij beschikken over de basiscompetenties om hun eigen leven financieel te organiseren. y De basis voor het leren omgaan met geld wordt gelegd binnen het gezin. Jongeren uit financieel kwetsbare gezinnen maken thuis vaker kennis met onaangepaste praktijken op dit vlak. Financiële vorming op school kan bijdragen aan het voorkomen van de reproductie van deze familiale gewoonten. Door onze aandacht in een eerste fase te richten op de leerlingen uit het beroepssecundair onderwijs, bereiken we een relatief groot aandeel leerlingen uit financieel kwetsbare groepen. y Voor het beroepssecundair onderwijs werden er eindtermen geformuleerd voor Project Algemene Vakken (PAV), een vak met als doel de basisvorming geïntegreerd aan te bieden. Centraal in deze basisvorming van jongeren in het BSO staat de bekommernis om hen te begeleiden in hun individuele persoonlijkheidsontwikkeling en in hun sociale vorming, zodat ze zowel in hun persoonlijk leven, in hun professioneel leven en in het kader van hun deelname aan het maatschappelijk leven adequaat en zelfredzaam kunnen optreden en handelen. De doelen en onderwerpen van financiële vorming sluiten hier goed bij aan en PAV is dan ook een geschikte toegangspoort om deze doelen en onderwerpen aan bod te laten komen in het curriculum. 6 7
5 Het pedagogisch materiaal Het pilootproject Concreet werken we dus aan de ontwikkeling van materiaal dat leerkrachten PAV en MAVO kunnen gebruiken als inspiratie om financiële vorming te integreren in hun lessen. We voorzien inspiratiemateriaal over verschillende thema s: y sparen en beleggen y z n budget beheren y verantwoord consumeren y betaalmiddelen y lenen y verzekeren 1 y werken 1 Om materiaal ter beschikking te stellen dat daadwerkelijk tegemoet komt aan de behoeften van leerkrachten, zoeken we bereidwillige scholen en leerkrachten die het materiaal volgend schooljaar ( ) zullen gebruiken en testen. De ervaringen en feedback van de pilootscholen zullen ons toelaten het materiaal te verbeteren. Bovendien kunnen de best practices van deze pioniers een bron van inspiratie zijn voor andere leerkrachten. Is uw school geïnteresseerd om zich kandidaat te stellen als pilootschool, lees dan zeker verder en vul het formulier in op wikifin-at-school. Per thema voorzien we twee bundels: y een bundel waarin we de relevante inhouden over het thema selecteren en in begrijpelijke taal toelichten. Dit document is bedoeld als achtergrondinformatie voor de leerkracht, zodat ze zelf het thema goed beheersen. y een document waarin we pedagogisch-didactische inspiratie geven om het thema aan bod te laten komen in de les: nuttige websites, artikels en video s, tips voor werkvormen en activiteiten, de verwijzing naar de vakgebonden (PAV) en vakoverschrijdende eindtermen,... y Dit materiaal zal voor alle scholen vrij beschikbaar zijn via onze website ( 1 Deze thema s zullen niet klaar zijn tegen begin september 2014, maar zullen later ter beschikking gesteld worden. 8 9
6 Wie kan zich kandidaat stellen als pilootschool? Wat bieden we aan een pilootschool? Alle Vlaamse secundaire scholen die in de tweede en/of de derde graad beroepssecundair onderwijs inrichten en de centra voor deeltijds beroepssecundair onderwijs. In elke kandidaat-pilootschool voor voltijds beroepssecundair onderwijs zijn er minstens twee leerkrachten PAV of MAVO (indien mogelijk één leerkracht van de tweede graad en één van de derde graad) die: In elk kandidaat-centrum voor deeltijds beroepssecundair onderwijs is er minstens 1 leerkracht PAV of MAVO die: y zich engageren om deel te nemen aan de verschillende fasen van het project (zie verder); y bereid zijn het aangeboden materiaal te bestuderen en te verwerken in hun lessen PAV of MAVO om zo de financiële vorming van jongeren te promoten; y bereid zijn om het materiaal en de informatie tijdens de sessies (zie verder) te verspreiden onder hun collega s van de vakwerkgroep PAV of MAVO, samen met hen na te denken over de vertaling van het materiaal naar de lessen PAV of MAVO, ervaringen van collega s te bundelen en met ons te delen. y de kans om in nauwe samenwerking met collega s na te denken over de invulling van de lessen en thema s en innovatief te werken in de klas; y pedagogisch materiaal rond financiële vorming. Dit materiaal zal later uitgebreid en aangepast worden op basis van de ervaringen en de feedback van de pilootscholen en -centra; y ondersteuning van de deelnemende leerkrachten tijdens 3 ontmoetingen die doorgaan in Brussel, op loopafstand van het Centraal-Station. In deze ontmoetingen willen we leerkrachten uitleg geven over het materiaal en de aanpak en willen we hen de kans geven om met leerkrachten van andere scholen en -centra van gedachten te wisselen en ervaringen en best practices uit te wisselen. Zo willen we hun pedagogisch-didactisch handelen verrijken. We bieden aan de deelnemende leerkrachten tevens de mogelijkheid om in de tussentijd vragen te stellen aan de organisatoren van het project via mail naar info@wikifin.be; y een forfaitair bedrag van 300 euro voor elke geselecteerde pilootschool of -centrum. Dit bedrag dient in de eerste plaats om de verplaatsingskosten van de leerkrachten voor de drie overlegmomenten te Brussel te dekken. De resterende som kan elke school vrij besteden. We verwachten tevens dat de directeur van zijn kant zich engageert voor het project. Voor een inschatting van de taakbelasting van de leerkrachten van de vakwerkgroep PAV/MAVO houdt hij rekening met hun deelname aan dit pilootproject. Tevens ondersteunt en controleert hij de vooruitgang van het project, de leerkrachten en de vakwerkgroep
7 De fasen in het project 1. Juni tot september 2014: geïnteresseerde scholen en centra stellen zich kandidaat Scholen en centra die geïnteresseerd en gemotiveerd zijn om deel te nemen aan het pilootproject, kunnen hun kandidatuur indienen via wikifin.be/nl/wikifin-at-school. Formulieren indienen gebeurt bij voorkeur voor 1 juli en uiterlijk op 12 september. 2. September 2014: de FSMA/Wikifin en de pedagogische begeleiding selecteren 16 scholen Op basis van de ingediende formulieren en op basis van een aantal selectiecriteria (zie verder) beslissen de FSMA/Wikifin en de pedagogisch begeleiders van de onderwijskoepels welke scholen weerhouden worden voor deelname aan het pilootproject. Alle scholen worden ten laatste op 29 september op de hoogte gebracht van deze beslissing. 3. Donderdag 16 oktober 2014: eerste ontmoetingsdag ter lancering van het project Op 16 oktober 2014 voorzien we een eerste ontmoeting met alle deelnemende leerkrachten. Op het programma staan: y de voorstelling van het project: het doel (financiële vorming voor leerlingen in het BSO stimuleren), de verschillende fasen, wat we verwachten van de deelnemende scholen en leerkrachten,...; y het verspreiden en uitgebreid toelichten van het ontwikkeld materiaal (per thema een bundel met de theorie en een bundel die inspiratie geeft voor de pedagogisch-didactische aanpak). Zo zijn de leerkrachten al goed voorbereid om aan de slag te gaan met het materiaal; y een bevraging bij de deelnemers om hun verwachtingen bij de start van het project te identificeren en hun ideeën over de aanpak van financiële vorming te verzamelen; y de gelegenheid om in groepjes te brainstormen over de aanpak in de klas. 12 De dag start om 9u30 en eindigt om 15u30 en gaat door in de gebouwen van de FSMA in Brussel, op loopafstand van het Centraal-Station. 4. Van oktober tot december 2014: voorbereidingstijd voor de leerkrachten Tijdens het eerste trimester hebben de deelnemende leerkrachten de tijd om kennis te maken met het materiaal dat we hen ter beschikking stellen, te zoeken naar manieren om deze leerstof te integreren in hun bestaande lessen en thema s en hun lessen voor te bereiden. We moedigen de leerkrachten aan om hierover te blijven communiceren met andere leerkrachten die deelnemen aan het pilootproject. Met eventuele vragen kunnen de leerkrachten ook terecht bij de ontwikkelaars van het materiaal, via mail naar info@wikifin.be. 5. Dinsdag 13 januari 2015: tweede ontmoetingsdag Begin januari voorzien we een tweede ontmoeting met alle deelnemende leerkrachten. Voor de meeste leerkrachten komt deze ontmoeting net voor ze starten met de lessen die ze geven op basis van ons materiaal, al kan het ook zijn dat sommige leerkrachten al enkele lessen gegeven hebben. De doelen van deze ontmoeting zijn: y reacties en feedback van de leerkrachten verzamelen over het inspiratiemateriaal; y de mogelijkheid bieden om vragen te stellen over het materiaal en de aanpak; y leerkrachten de kans geven om ideeën uit te wisselen over de geplande aanpak. De dag start om 9u30 en eindigt om 15u30 en gaat door in de gebouwen van de FSMA in Brussel, op loopafstand van het Centraal-Station. 6. Van januari tot april 2015: testfase In het tweede trimester geven de leerkrachten PAV/MAVO de lessen gebaseerd op ons materiaal. Voor de specifieke invulling van deze lessen houdt de leerkracht rekening met de kenmerken van de klasgroep (studierichting, taalvaardigheid, ICT-vaardigheden, voorkennis,...). We verwachten dat ons inspiratiemateriaal substantieel verwerkt wordt. Bij voorkeur bereiden verschillende leerkrachten PAV van dezelfde school de lessen samen voor en geven ze ze elk in hun klas(sen). Deze samenwerking zal toelaten om te leren van elkaar en ons een rijker en genuanceerder beeld te geven van de ervaringen en best practices. 13
8 7. Maandag 27 april 2015: derde ontmoetingsdag Nadat alle leerkrachten de lessen, gebaseerd op ons inspiratiemateriaal, gegeven hebben, komen we voor de derde keer samen. Bedoelingen van deze sessie zijn: y feedback en nieuwe ideeën verzamelen om het aangeboden materiaal uit te breiden en te verbeteren; y leerkrachten best practices en ervaringen laten uitwisselen; y de inspiratiedag (zie verder) voorbereiden. De dag start om 9u30 en eindigt om 15u30 en gaat door in de gebouwen van de FSMA in Brussel, op loopafstand van het Centraal-Station. 8. Mei tot augustus 2015: aanpassing materiaal Op basis van de feedback van de leerkrachten uit de pilootscholen passen we het materiaal aan en breiden we de pedagogisch-didactische suggesties voor werkvormen, materiaal,... uit. 9. Woensdag 23 september 2015: inspiratiedag voor leerkrachten PAV en MAVO van heel Vlaanderen Aan de start van schooljaar organiseren we een inspiratiedag voor alle geïnteresseerde leerkrachten PAV en MAVO van de scholen voor voltijds beroepssecundair onderwijs en de centra voor deeltijds beroepssecundair onderwijs. Tijdens deze dag staan zeker op het programma: y verspreiden en toelichten van het getest materiaal op grote schaal; y best practices van de pilootleerkrachten delen met de leerkrachten van andere scholen. We hopen dat er enkele leerkrachten van de pilootscholen bereid zijn om hun collega s op sleeptouw te nemen, hun ervaringen te delen met hen en hen warm te maken om rond financiële vorming te werken in hun klassen. De voorbereiding daarvan kan gebeuren tijdens de derde ontmoeting eind april. Selectiecriteria De FSMA en pedagogisch begeleiders PAV van de verschillende koepels beslissen samen welke 16 scholen geselecteerd worden voor deelname aan het pilootproject. Daarbij streven we naar variatie onder de deelnemende scholen: y BSO-richtingen uit de harde (bouw, automechanica,...) en uit de zachte sector (verzorging, kantoor,...) y geografische spreiding van de deelnemende scholen y scholen uit de grootstad en scholen op het platteland y scholen die voltijds beroepssecundair onderwijs aanbieden en scholen die deeltijds beroepssecundair onderwijs aanbieden y kleine, grote en middelgrote scholen y... Daarnaast houden we ook rekening met het aantal leerkrachten van een school die zich wil engageren om lessen gebaseerd op ons materiaal, uit te testen. Tot slot brengen we de motivatie van een school in rekening: de motivatie om de financiële geletterdheid bij jongeren te stimuleren, de motivatie om deel te nemen aan de verschillende fasen van het project en om zijn ervaringen met ons en met collega-leerkrachten te delen
9 Hoe zich kandidaat stellen? Contact Scholen die zich kandidaat willen stellen als pilootschool, vullen het formulier in dat online beschikbaar is via Te onthouden data: y indienen kandidatuur bij voorkeur voor 1 juli 2014 en ten laatste op 12 september 2014 y bekendmaking geselecteerde pilootscholen: 29 september 2014 Voor meer informatie over Wikifin.be, het programma voor financiële vorming van de FSMA, surf naar Voor specifieke vragen kan je Els Lagrou contacteren op tel of via mail naar info@wikifin.be. Vrij te houden momenten voor overleg: y 16 oktober 2014 (eerste ontmoeting) y 13 januari 2015 (tweede ontmoeting) y 27 april 2015 (derde ontmoeting) y 23 september 2015 (inspiratiedag) 16 17
10 Wat is Wikifin.be? Wikifin.be is een website, onafhankelijk van de private financiële spelers. De site werd in januari 2013 door de FSMA gelanceerd om de consument bij financiële beslissingen te helpen door objectieve, betrouwbare en praktische informatie aan te reiken. Het programma richt zich tot de hele bevolking, jong of iets minder jong. Op elke leeftijd maken we financiële keuzes die op lange termijn gevolgen kunnen hebben. Op Wikifin.be vind je gemakkelijk de juiste informatie! Wat is de FSMA? De FSMA is de Belgische Autoriteit voor de Financiële Diensten en Markten. Het is een autonome openbare instelling die als opdracht heeft de consument op het vlak van financiële dienstverlening te beschermen. De FSMA heeft dus geen commerciële doelstellingen. een initiatief van de FSMA
Het belang van financiële educatie
Het belang van financiële educatie Kristof De Witte Leuven Economics of Education Research, KU Leuven Wikifin Chair Financial Literacy Studiedag Financiële Educatie KU Leuven 9 oktober 2017 Financiële
Nadere informatieaanstekelijk onderwijs
aanstekelijk onderwijs Als coöperatieve school werken leerlingen, hun ouders en het schoolteam democratisch samen. We geven leerlingen inspraak over hun leertraject en betrekken hen bij het hele schoolproject.
Nadere informatieFinanciële vorming in België: het programma Wikifin.be
Studiedag Financiële vorming - 18 april 2016 Leuven Financiële vorming in België: het programma Wikifin.be Financiële vorming: Definitie Onderzoek Waarom financiële vorming Wikifin.be, een programma van
Nadere informatieDe begroting voor een eigen woning: een kopzorg voor de Belgen!
De begroting voor een eigen woning: een kopzorg voor de Belgen! 13 februari 2014 In aanwezigheid van: 1 Johan Vande Lanotte, vice-eersteminister en minister van Economie en Consumenten 2 Koen Geens, minister
Nadere informatieDe Onthaalouderacademie: onthaalouders sterker maken
1 De Onthaalouderacademie Wat is de Onthaalouderacademie? De Onthaalouderacademie: onthaalouders sterker maken De sector van de kinderopvang is in beweging. Er worden heel wat initiatieven genomen om de
Nadere informatieVraag nr. 403 van 8 maart 2013 van MARIJKE DILLEN
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 403 van 8 maart 2013 van MARIJKE DILLEN Resolutie kinderarmoede Onderwijs en
Nadere informatieADVIES MAATSCHAPPELIJKE EN POLITIEKE VORMING OP SCHOOL
ADVIES MAATSCHAPPELIJKE EN POLITIEKE VORMING OP SCHOOL Jongeren hebben nood aan maatschappelijke en politieke vorming en zien hierin een rol weggelegd voor het onderwijs. De Vlaamse Jeugdraad geeft in
Nadere informatieWAKOSTA?! App De WEGWIJZER in jouw BUDGET
WAKOSTA?! App De WEGWIJZER in jouw BUDGET INLEIDING Deze app kwam tot stand met de steun van Streekfonds West-Vlaanderen, BIZ Vlaanderen, BIZ Brussel en SAM, steunpunt Mens en Samenleving vzw WA is BIZ?
Nadere informatiewerkbladen, telefoons en opnametoestel
DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf
Nadere informatieSamenwerking. Betrokkenheid
De Missie Het Spectrum is een openbare school met een onderwijsaanbod van hoge kwaliteit. We bieden het kind betekenisvol onderwijs in een veilige omgeving. In een samenwerking tussen kind, ouders en school
Nadere informatieExpertopleiding Cultuur in de Spiegel
Expertopleiding Cultuur in de Spiegel 2019-2020 Muzische lessen, schoolvoorstellingen, mediaprojecten, erfgoeduitstappen, rondleidingen in musea, culturele reizen, kunstenaars in de klas, artistieke workshops,
Nadere informatieEngagementsverklaring
Engagementsverklaring van de erkende instanties en vereniging van de levensbeschouwelijke vakken en de onderwijskoepels van het officieel onderwijs en het GO! met het oog op een versterking van de interlevensbeschouwelijke
Nadere informatieKINDERRECHTEN IN UW KLAS?
KINDERRECHTEN IN UW KLAS? Doe een beroep op UNICEF België voor gratis lesmateriaal, thematische gastlessen en concrete acties over kinderrechtenen ontwikkelingseducatie. Over UNICEF België UNICEF (het
Nadere informatieUDL in de lerarenopleiding >> practice what you preach
Innovatief Hoger Onderwijs UDL in de lerarenopleiding >> practice what you preach Vera Calders Mike Verbeeck Overzicht 1. Waarom anders werken? 2. Wat hebben we veranderd? 3. Hoe hebben we dit aangepakt?
Nadere informatie18 OKTOBER 2018 YOUCA ACTION DAY MAAK VAN JE LEERLINGEN ACTIEVE WERELDBURGERS SCHOOLBROCHURE 2018 YOUCA.BE
YOUCA ACTION DAY 18 OKTOBER 2018 MAAK VAN JE LEERLINGEN ACTIEVE WERELDBURGERS SCHOOLBROCHURE 2018 YOUCA.BE VU: Ine Schockaert, YOUCA vzw, Mundo-J, Nijverheidsstraat 10, 1000 Brussel. HET CONCEPT Op 18
Nadere informatie~ 1 ~ selecteren. (LPD 1,8,27) (LPD 13,22,23,27)
~ 1 ~ Functionele taalvaardigheid/ tekstgeletterdheid Eindtermen (P)AV voor 2 de graad SO 3 de graad SO 3 de jaar 3 de graad SO DBSO niveau 2 de graad DBSO niveau 3 de graad DBSO niveau 3 de jaar 3 de
Nadere informatieCompetenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject
Competenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject Deze lijst is het onderzoekresultaat van een PWO-traject binnen de lerarenopleidingen van de KAHO Sint-Lieven,
Nadere informatieKinderrechten- en ontwikkelingseducatie voor uw toekomstige leerkrachten!
Kinderrechten- en ontwikkelingseducatie voor uw toekomstige leerkrachten! samen voor kinderen 2 2 Waarom is het belangrijk om leerlingen en leerkrachten te sensibiliseren over de Rechten van het Kind?
Nadere informatieZOEK BIJ ONS TE VER! START JE HET NIET STEM SPORT. Latijn MODERNE MIDDELBAAR STEM. Maatschappij en welzijn TECHNIEKEN WETENSCHAPPEN
Latijn Maatschappij en welzijn MODERNE STEM TECHNIEKEN SPORT ZOEK HET NIET TE VER! START JE MIDDELBAAR BIJ ONS STEM WETENSCHAPPEN Beste ouder, beste zesdeklasser Straks wordt de stap gezet naar de middelbare
Nadere informatieLetterenhuis. Inspiratie OVERAL! MET ISH AIT HAMOU ALS AMBASSADEUR INSPIRATIE. Workshop voor 3de graad TSO/BSO. Info voor de leerkracht
Letterenhuis Inspiratie OVERAL! MET ISH AIT HAMOU ALS AMBASSADEUR INSPIRATIE Workshop voor 3de graad TSO/BSO Info voor de leerkracht Het Letterenhuis Het Letterenhuis bewaart de archieven van schrijvers
Nadere informatiewww.middenschoolbeernem.be Beste ouder, beste zesdeklasser Straks wordt de stap gezet naar de middelbare school. Een belangrijke stap. Je staat niet alleen voor de keuze van een studierichting, maar ook
Nadere informatieHoofdstuk I: Eindtermen de basics
Maatschappelijk debat eindtermen Hoofdstuk I: Eindtermen de basics Inhoud Inleiding... 2 Gewoon lager onderwijs... 2 Kleuteronderwijs... 2 Gewoon secundair onderwijs... 3 Buitengewoon onderwijs... 4 Overzichtstabel...
Nadere informatieINFOPAKKET SECUNDAIR ONDERWIJS ASO KSO TSO BSO
INFOPAKKET SECUNDAIR ONDERWIJS ASO KSO TSO BSO INFOPAKKET SECUNDAIR ONDERWIJS ASO KSO TSO BSO STRUCTUUR VAN HET SECUNDAIR ONDERWIJS +18 JAAR verder studeren werk 12-17 JAAR 2,5-11 JAAR SECUNDAIR ONDERWIJS
Nadere informatiePedagogisch ondersteuningsaanbod op maat voor 20 kleuterscholen in 2012-2013
PROJECTOPROEP Hoe omgaan met kinderarmoede op school? Toerusten van leerkrachten in het kleuteronderwijs om beter steun te verlenen aan kansarme kinderen Diego Cervo Pedagogisch ondersteuningsaanbod op
Nadere informatieUw ervaringen na 1 jaar M-decreet
Uw ervaringen na 1 jaar M-decreet Heeft u leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften door de invoering van het M-decreet in uw klas of school? Is uw rol als ondersteuner gewijzigd omwille van de invoering
Nadere informatieSPOT EEN JOB! Vacatures zoeken. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS
SPOT EEN JOB! Wie zoekt die vindt! Er zijn veel manieren om vacatures te vinden. In dit lespakket worden de jongeren aan het werk gezet om via verschillende kanalen vacatures te vinden: kranten, internet,
Nadere informatieParallellen tussen de peilingtoetsen en de OVSG-toets. Walter Dons Pedagogisch adviseur
Parallellen tussen de peilingtoetsen en de OVSG-toets Walter Dons Pedagogisch adviseur inhoud De OVSG-toets -Wat? Waarom? Hoe? -Voor wie? -Evolutie in onze toets Parallellen met de peilingstoetsen OVSG-toets
Nadere informatieSTERKE SCHAKELS. Samen werken aan functionele taalvaardigheid. Probleemstelling STERKE SCHAKELS 1
STERKE SCHAKELS Samen werken aan functionele taalvaardigheid Probleemstelling Jongeren in het deeltijds beroepssecundair onderwijs (DBSO) en het beroepssecundair onderwijs (BSO) stromen vaak uit zonder
Nadere informatieBUDGETGROEP BIZ OOST-VLAANDEREN
BUDGETGROEP BIZ OOST-VLAANDEREN 1 Budgetgroepen BIZ (BudgetInZicht) Oost-Vlaanderen, een samenwerkingsverband tussen OCMW s, CAW s en verenigingen waar armen het woord nemen, heeft sinds enkele jaren een
Nadere informatieAlle ruimte. voor jou w groei COGNOSCO
Alle ruimte voor jou w groei COGNOSCO Cognosco Campus Het Spoor Mol 02 Inleidend woordje Campus Het Spoor biedt naast het traditionele onderwijs ook het succesvolle Cognosco-onderwijs. De leerlingen kiezen
Nadere informatieHet flexibele informaticapakket
MS6727/1/2 Het flexibele informaticapakket 4 GEACTUALISEERDE LEERWERKBOEKEN www.uitgeverijaverbode.be/stem www.uitgeverijaverbode.be/desktopper ( ( evolueert Desktopper Windows 10/Office 2016 is een informaticapakket
Nadere informatieENTELIS STATE OF THE ART VERSLAG - GEMAKKELIJK LEESBARE VERSIE
ENTELIS STATE OF THE ART VERSLAG - GEMAKKELIJK LEESBARE VERSIE Inleiding Onderzoek in Europa geeft aan dat personen met een beperking van alle leeftijden al zelf in contact zijn gekomen met technologie.
Nadere informatieHandleiding aanvraag Vlaamse Ondersteuningspremie (VOP)
Handleiding aanvraag Vlaamse Ondersteuningspremie (VOP) Dossier steunpunt handicap & arbeid: Aanvraag Vlaamse OndersteuningsPremie (VOP) INHOUD 1 VOP in het kort 2 De aanvraagprocedure 3 Verlenging/verhoging
Nadere informatieDe lat hoog voor iedereen! Conferentie Steunpunt GOK
De lat hoog voor iedereen! Conferentie Steunpunt GOK Krachtige leeromgeving Inbreken in de klas Didactische praktijken ter ondersteuning van gelijke onderwijskansen in het secundair onderwijs Diversiteit
Nadere informatieVormingsaanbod geestelijke gezondheid
Pantone 430C Pantone 7426C Vormingsaanbod geestelijke gezondheid Eenheid voor Zelfmoordonderzoek Locoregionale Uitvoering Vlaams Actieplan Suïcidepreventie Oost-Vlaanderen Hoe blijf jij fit in je hoofd?
Nadere informatieMogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep Moderne Vreemde Talen
Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep Moderne Vreemde Talen In kolom 1 vind je 49 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep MVT (Frans, Engels, Duits). Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën.
Nadere informatieInspiratiedag PAV. Leerplansituering en individuele trajecten in het Deeltijds Beroeps Secundair Onderwijs. Donderdag 7 december 2017
Inspiratiedag PAV Leerplansituering en individuele trajecten in het Deeltijds Beroeps Secundair Onderwijs Donderdag 7 december 2017 opbouw workshop 1. voorstelling CDO KOGEKA en DBSO 2. individuele trajecten
Nadere informatieBasiseducatie LEERGEBIED Maatschappijoriëntatie (MO)
Basiseducatie LEERGEBIED Maatschappijoriëntatie () Opleiding Maatschappijoriëntatie - Rechten en plichten 028 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 18 Inhoud 1 Opleiding... 3 1.1 Relatie opleiding referentiekader...
Nadere informatieKrachtige leeromgevingen. Groepssessie 1: Curriculum Versie groep 1
Krachtige leeromgevingen Groepssessie 1: Curriculum Versie groep 1 Planning groepssessies 1. Curriculum (vandaag) 2. Toetsen en evalueren (donderdag 30/10) Groepssessie 1 1. Curriculum op macroniveau 2.
Nadere informatieMinister Wilmès, Minister Borsus, Gouverneur Smets, Mijnheer de Voorzitter van de FSMA, Mijnheer de CEO van Euronext, Dames en heren,
Vice-Eerste Minister en Minister van Werk, Economie en Consumenten, Belast met Buitenlandse Handel Vice-Premier Ministre et Ministre de l Emploi, de l Economie et des Consommateurs, Chargé du Commerce
Nadere informatieRonde van Vlaanderen 2008. Omgaan met Diversiteit
Ronde van Vlaanderen 2008 Omgaan met Diversiteit Omgaan met diversiteit Diversiteitstest Referentiekader: omgaan met diversiteit Screeningsinstrument Doe de diversiteitstest! Vul de test individueel in.
Nadere informatieDossier Mediacoach 2015
Dossier Mediacoach 2015 Mediacoach is een opleiding voor professionelen die werken met jongeren en/of volwassenen en die mediawijsheid willen integreren in hun eigen beroepspraktijk. Mediawijsheid is onontbeerlijk
Nadere informatieInhoud. Praten over geld 5. Verzekeringen 31. Betaalkaart 13. Immo 35. Extra informatie 37. Smartphone 17. Sparen 20
Inhoud Praten over geld 5 Betaalkaart 3 3 Smartphone 7 4 5 Verzekeringen 3 6 Immo 35 7 Extra informatie 37 Sparen 0 Opzet van het onderzoek maart 06 - Dit onderzoek zoomt in op hoe binnen het gezin wordt
Nadere informatieStudiedag "Wat kan ik (van) je leren? Samenwerkend leren in onderwijs Lerende netwerken
Studiedag "Wat kan ik (van) je leren? Samenwerkend leren in onderwijs Lerende netwerken Marieke van Nieuwenhuyze Karine De Gendt 9 juni 2015 Introductiesessie lerende netwerken Waarom heb je voor deze
Nadere informatieNieuw in Amsterdam. De IB academie van het openbaar basisonderwijs. Ben je IB-er en wil je verder of heb je de ambitie IB-er te worden?
Nieuw in Amsterdam De IB academie van het openbaar basisonderwijs Ben je IB-er en wil je verder of heb je de ambitie IB-er te worden? Meld je dan nu aan! Stilstaan is achteruit gaan Paul Beke,57 jaar,
Nadere informatieAlle ruimte. voor jou w groei BEROEPSONDERWIJS
Alle ruimte voor jou w groei BEROEPSONDERWIJS Campus Het Spoor Mol 02 Leerlingen leren door te doen, te ondervinden, mee te maken,. Ze beleven met hun zintuigen, verstand en gevoel, alleen of in groep.
Nadere informatie1. ICT in de Beleidsnota van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming Frank Vandenbroucke
Commentaar bij 1. ICT in de Beleidsnota van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming Frank Vandenbroucke 2. Onderwijs wordt internationaler De dertien doelstellingen van het doelstellingenrapport zijn
Nadere informatieZAKGELD Breng het in kaart
ZAKGELD Breng het in kaart Omschrijving Leerlingen analyseren informatie over het zakgeld in België aan de hand van tabellen, grafieken en teksten. Ze toetsen het gegeven cijfermateriaal af met hun eigen
Nadere informatieVakverantwoordelijke wiskunde (gedetacheerde leerkracht)
Vakverantwoordelijke wiskunde (gedetacheerde leerkracht) Master diploma Functieomschrijving AHOVOKS Sint-Joost-ten-Node Contractueel bepaalde duur Voltijds De Examencommissie zoekt een vakverantwoordelijke
Nadere informatieAan de ouders van de leerlingen van TSO/KSO/7BSO 2011-11-17
Aan de ouders van de leerlingen van TSO/KSO/7BSO 2011-11-17 Beste ouders Beste opvoedingsverantwoordelijke Als ouder bent u nauw betrokken bij de studiekeuze van uw zoon of dochter. Ook de school en het
Nadere informatieLAND- en TUINBOUW. Erik De Bou. voor leraren (Labo) biotechniek. Netwerk leraren biotechniek 3de graad: ( )
LAND- en TUINBOUW voor leraren (Labo) biotechniek Netwerk Leraren Biotechniek Netwerk leraren biotechniek 3de graad: (2010-2011) Doelstellingen Vormen van leraren biotechniek 3de graad. Uitwisselen van
Nadere informatieCall for ideas: sollicitatiefeedback
Call for ideas: sollicitatiefeedback Probleemstelling Een centrale component in de dienstverlening van VDAB is de bemiddeling naar werk. VDAB leidt geschikte kandidaten toe naar werkgevers die hun vacatures
Nadere informatieVISIE. Met opvoeden en onderwijzen beogen leerkrachten de harmonische ontplooiing van de totale persoon.
Met opvoeden en onderwijzen beogen leerkrachten de harmonische ontplooiing van de totale persoon. OPVOEDEN en LEREN is gebaseerd op een draagvlak van STEUNEN, STUREN EN STIMULEREN: Om binnen de grenzen
Nadere informatieMaak kennis met de richting kantoor
Maak kennis met de richting kantoor De 2de en de 3de graad kantoor BSO ONZE-LIEVE-VROUW-WAVER Leerlingen 6 kantoor (begeleiding: Van Peer Karina) Inhoud a Wat mag je verwachten in de 2 de graad?... 3 b
Nadere informatieStudietoelage. Kom jij in aanmerking?
Studietoelage Kom jij in aanmerking? Alles over studietoelagen Departement Onderwijs Studietoelagen tel. 1700 (gratis) elke werkdag van 9 tot 19 uur de provinciale afdelingen vind je op de website www.studietoelagen.be
Nadere informatieStudietoelage. Kom jij in aanmerking?
Studietoelage Kom jij in aanmerking? Alles over studietoelagen Departement Onderwijs Studietoelagen tel. 1700 (gratis) elke werkdag van 9 tot 19 uur de provinciale afdelingen vind je op de website www.studietoelagen.be
Nadere informatieSamenvatting. De taakbelasting en werkcontext van leraren. Onderzoek naar de tijdsbesteding van leraren uit het basis- en secundair onderwijs.
Samenvatting De taakbelasting en werkcontext van leraren. Onderzoek naar de tijdsbesteding van leraren uit het basis- en secundair onderwijs. Auteurs: Joeri Minnen, Julie Verbeylen & Ignace Glorieux Vakgroep
Nadere informatiePedagogisch Project van het Stedelijk Onderwijs
Pedagogisch Project van het Stedelijk Onderwijs (1) Het Stedelijk Onderwijs is de dynamische ontmoetingsplaats van alle leernetwerken ingericht door de Stad Antwerpen. (2) Het Stedelijk Onderwijs voldoet
Nadere informatieNAAR SCHOOL IN VLAANDEREN
NAAR SCHOOL IN VLAANDEREN Je leest een tekst over de organisatie en de structuur van het onderwijs in Vlaanderen. Wat moet je doen? 1. Kijk naar de woordenlijst op blad 1 (deze pagina) 2. Lees eerst de
Nadere informatieKinderopvang en MFC s realiseren samen inclusieve kinderopvang voor elk kind en elke ouder
Open oproep Pionieren in samenwerking Kinderopvang en MFC s realiseren samen inclusieve kinderopvang voor elk kind en elke ouder INLEIDING Vlaams minister Jo Vandeurzen streeft naar een sterkere samenwerking
Nadere informatieKiezen na de basisschool
Kiezen na de basisschool WATHOE LEREN KIEZEN Wat gebeurt er in de klas? Het werkboekje WATHOE leren kiezen WATHOE het secundair onderwijs Hoe ziet het secundair onderwijs eruit? Wat kan ik er leren? Het
Nadere informatieNascholingen en netwerking van de Pedagogische Begeleidingsdienst SDB schooljaar 2015-2016
Nascholingen en netwerking van de Pedagogische Begeleidingsdienst SDB schooljaar 2015-2016 A Basisonderwijs 1 Pastorale Animatiegroep Op 11 september nemen we deel aan de pastorale impulsdag in de de lokalen
Nadere informatieKlas-in-zicht Wat? Hoe gaan we tewerk? Aan de slag en verder?
Klas-in-zicht Wat? Een negatieve groepsdynamiek, leerlingen die niet met elkaar overeenkomen, een vertroebelde relatie tussen leerlingen en leerkrachten, moeilijk les kunnen geven door storend gedrag zijn
Nadere informatieOnlinehulpverlening en Mediawijsheid. in het sociaal werk
Onlinehulpverlening en Mediawijsheid in het sociaal werk Infobrochure vormingsaanbod Onlinehulpverlening en Media-W 2015 Project Mediawijsheid Een smartphone, laptop, tablet, computer en internet zijn
Nadere informatieHoe kan de school in het algemeen werk maken van het nieuwe concept (stam + contexten)?
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel VOET EN STUDIEGEBIED ASO STUDIERICHTING : ECONOMIE Hoe kan de school in het algemeen werk maken van het nieuwe concept
Nadere informatieBetalen & Betaalmiddelen Een eerste kennismaking met financiële geletterdheid
Betalen & Betaalmiddelen Een eerste kennismaking met financiële geletterdheid Bachelorproef aan de Arteveldehogeschool te Gent. Auteurs: Jolien Staelens, Ewout Vandersteegen, Dorien De Vos, Elke Van Zele
Nadere informatieRonde 6. Wordt u ook pro bso-contractwerk? 1. Inleiding
Waarom is het een probleem? (= wat zijn de negatieve gevolgen van het probleem? Wat zijn de gevolgen van de beperking?) Wat zijn de oorzaken van het probleem? Hoe kan het probleem opgelost/aangepakt worden?
Nadere informatieSTEM-bedrijventraject@RTC Een RTC project om TSO/BSO scholen te ondersteunen als STEM-school! 5 BEDRIJVEN PROVINCIES OPDRACHTEN THEMA S VERHALEN EEN UNIEKE UITDAGING VOOR LEERKRACHTEN UIT HET TECHNISCH
Nadere informatieLatijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen
Tweede graad aso In de tweede graad aso kies je voor een bepaalde richting. Ongeacht je keuze, blijft er een groot gemeenschappelijk basispakket van 26 lesuren algemene vakken. Het niveau van deze vakken,
Nadere informatieZaveldal buitengewoon secundair onderwijs in BRUSSEL zoekt Individuele leerkracht (TIJDELIJK ONDERWIJS AAN HUIS)
Zaveldal buitengewoon secundair onderwijs in BRUSSEL zoekt Individuele leerkracht (TIJDELIJK ONDERWIJS AAN HUIS) Zie website VDAB FUNCTIEOMSCHRIJVING Zaveldal is een school voor buitengewoon secundair
Nadere informatieEen nieuw licht op afvalbeheer
Een nieuw licht op afvalbeheer DOSSIER samen > motiveren Da s proper is een initiatief van FOST Plus vzw en komt voort uit de samenwerking tussen de gewesten en de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden
Nadere informatieDE GROTE ZUIDDAG CHECKLIST
DE GROTE ZUIDDAG CHECKLIST Gebruik deze checklist om te beslissen welke kanalen je zal gebruiken op je school om zowel leerlingen als collega s te informeren en motiveren over Zuiddag. Deze checklist bestaat
Nadere informatieBasiseducatie LEERGEBIED Maatschappijoriëntatie (MO)
RLLL-RLLL-EXT-ADV-007bijl11 Basiseducatie LEERGEBIED Maatschappijoriëntatie (MO) Opleiding Rechten AO BE 028 (Ontwerp) Versie {1.0} (Ontwerp) Pagina 1 van 11 Inhoud Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
Nadere informatieBeste ondernemer, hoe ziet uw zaak eruit in 2025?
Beste ondernemer, hoe ziet uw zaak eruit in 2025? Het detailhandelslandschap evolueert snel. Internet is alomtegenwoordig. Sociale media, e-commerce, m-commerce, etc. zetten de klassieke, fysieke detailhandelszaken
Nadere informatieActieplan deeltijds leren & deeltijds werken in de ouderenzorg. Mevrouw Betsy Jansen, Coördinator CDO Provil
Actieplan deeltijds leren & deeltijds werken in de ouderenzorg Mevrouw Betsy Jansen, Coördinator CDO Provil Campus Provil Duinenstraat 1 3920 Lommel DEELTIJDS BEROEPSSECUNDAIR ONDERWIJS Welkom in het deeltijds
Nadere informatieECTS- FICHE. L.Fret, H. Hicketick, S. Van Schoubroeck
Specifieke lerarenopleiding ECTS- FICHE ECTS-Fiche Communicatievaardigheid Code: COMM Cluster: 1 Academiejaar: 2017-2018 Aantal studiepunten: 3 Studietijd: 75 à 90 lestijden Deliberatie: mogelijk Vrijstelling:
Nadere informatieInfobundel Actualiteit en Politiek
Infobundel Actualiteit en Politiek http://www.skillville.be 1 Doelstelling van het pakket Actualiteit en Politiek... 4 2 Doelgroep... 4 3 Componenten... 4 3.1 Menu... 5 3.2 Bibliotheek... 5 3.3 Casussen:
Nadere informatieOEFENINGEN ROND WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK AAN PRINCESS ELISABETH ANTARCTICA-STATION
2014 OEFENINGEN ROND WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK AAN PRINCESS ELISABETH ANTARCTICA-STATION Het educatief pakket Polar Quest werd gerealiseerd door de International Polar Foundation. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieDE INFOBEURS. School, regels, wonen, drugs, Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS 1
DE INFOBEURS Jongeren die nieuw aankomen op de school hebben wellicht veel vragen over hoe het eraan toegaat op de school, of ze kunnen gaan werken, welke stageplekken tof zijn, Daarnaast zijn jongeren
Nadere informatieOns huiswerkbeleid. Wij vinden huiswerk belangrijk, omdat het
Ons huiswerkbeleid De leerlingen zijn een groot deel van de dag actief op school; met huiswerk willen we de ouders op de hoogte houden van datgene waarmee de kinderen in de klas bezig zijn. Huiswerk vormt
Nadere informatieEvaluatierapport Opleiding: Excellent Docent Media en Maatschappij Juni
Evaluatierapport Opleiding: Excellent Docent Media en Maatschappij Juni www.mediaenmaatschappij.nl De Excellent Docent Media en Maatschappij opleiding wordt als goed en zelfs uitstekend beoordeeld, door
Nadere informatieHoe kan u strategie implementeren en tot leven brengen in uw organisatie?
Hoe kan u strategie implementeren en tot leven brengen in uw organisatie? De externe omgeving wordt voor meer en meer organisaties een onzekere factor. Het is een complexe oefening voor directieteams om
Nadere informatieSchoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten
Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Lessen over fruit en groente: geef leerlingen iets extra s mee! Uw school doet mee met het EU-Schoolfruitprogramma. Na
Nadere informatieDe nieuwe eindtermen Loopbaancompetentie. Jan De Smet 6 mei 2019
De nieuwe eindtermen Loopbaancompetentie Jan De Smet 6 mei 2019 Programma Achtergrond - modernisering SO Nieuw concept eindtermen De loopbaancompetentie AHOVOKS Kwalificaties & Curriculum Ministerie van
Nadere informatieWOORD ZOEKT WOORD 1 VOORZETSELS : AAN, UIT, IN, OP, OVER, Kies het goede voorzetsel en gebruik de uitdrukking in een korte zin.
WOORD ZOEKT WOORD 1 VOORZETSELS : AAN, UIT, IN, OP, OVER, Kies het goede voorzetsel en gebruik de uitdrukking in een korte zin. aandacht besteden AAN voorbereid zijn OP je kennis toepassen IN de praktijk
Nadere informatiewerkblad en computers met internetaansluiting
SPOT EEN JOB! Wie zoekt die vindt! Er zijn veel manieren om vacatures te vinden. In dit lespakket worden de jongeren aan het werk gezet om via verschillende kanalen vacatures te vinden: kranten, internet,
Nadere informatieProefproject inkomenstarief-mix (IKT-mix)
Proefproject inkomenstarief-mix (IKT-mix) Doelstellingen en beslissingskader 1. OPROEP Een combinatie van plaatsen met inkomenstarief en plaatsen met vrije prijs op één kinderopvanglocatie is op dit moment
Nadere informatieInhoud. Praten over geld 5. Verzekeringen 31. Betaalkaart 13. Immo 35. Extra informatie 37. Smartphone 17. Sparen 20
Inhoud Praten over geld 5 2 Betaalkaart 3 3 Smartphone 7 4 5 Verzekeringen 3 6 Immo 35 7 Extra informatie 37 Sparen 20 2 Opzet van het onderzoek maart 206 - Dit onderzoek zoomt in op hoe binnen het gezin
Nadere informatieGezocht: Lager onderwijsklassen met geniale ideeën en secundaire scholen met maaktalenten voor deelname aan MyMachine Vlaanderen
Gezocht: Lager onderwijsklassen met geniale ideeën en secundaire scholen met maaktalenten voor deelname aan MyMachine Vlaanderen 2018-2019 WAT IS MYMACHINE VLAANDEREN? MyMachine Vlaanderen is een initiatief
Nadere informatieONDERWIJSWOORDENLIJST VOOR SCHOOLRADERS ALS JE NIET HELEMAAL MEE BENT
ONDERWIJSWOORDENLIJST VOOR SCHOOLRADERS ALS JE NIET HELEMAAL MEE BENT < verwijder geen elementen boven deze lijn; ze bevatten sjabloon-instellingen - deze lijn wordt niet afgedrukt > Deze woordenlijst
Nadere informatieSchoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten
Schoolfruit in de les Handleiding bij de lessen van EU-Schoolfruit en SchoolGruiten Lessen over fruit en groente: geef leerlingen iets extra s mee! Uw school doet mee met het EU-Schoolfruitprogramma. Na
Nadere informatieVITAAL Plus 1 e graad
VITAAL Plus 1 e graad Krachtlijnen VITAAL Plus 1 e graad 1 Bouwstenen VITAAL Plus 1 e graad DIFFERENTIATIE TAALTAKEN AUTHENTIEKE COMMUNICATIEVE SITUATIES SCHOOLTAALWOORDEN VAARDIGHEDEN REMEDIËRING INTERCULTURALITEIT
Nadere informatieBijna 30.000 Vlaamse jongeren nemen antidepressiva
Bijlage 1 oktober 2012 Bijna 30.000 Vlaamse jongeren nemen antidepressiva 1. Gebruik van antidepressiva CM onderzocht het gebruik van antidepressiva van jongeren van 0 tot 25 jaar van 2001 tot en met 2011.
Nadere informatieBLAADJE #4. mei 2018
BLAADJE #4 mei 2018 School voor KEES GROEP 1/2 breinvriendelijk onderwijs OBS met engelse les vanaf groep 1 De Koningslinde is een jonge openbare basisschool (obs ) in Vught. In het stadhouderspark, in
Nadere informatieProject wiskunde: iteratie en fractalen. Naam:
Project wiskunde: iteratie en fractalen Naam: Klas: 6EW-6LW-6WW 1 Doelstellingen De leerlingen leren zelfstandig informatie verwerven en verwerken over een opgelegd onderwerp. De leerlingen kunnen de verwerkte
Nadere informatieWerkdocument Montessori voor een nieuwe tijd
Werkdocument Montessori voor een nieuwe tijd 1 oktober 2013 (revisie) Versie 2.3 1e Amstelveense Montessorischool Michelina Hoogeveen, Irene Simonis, Frank Versloot Inhoudsopgave Inleiding, doelen en uitgangspunten
Nadere informatieHoofdstuk 2. Project Leerzorg. Achtergrond
Hoofdstuk Project Leerzorg Achtergrond 3 . Project Leerzorg - Achtergrond ONTSTAAN Het Project Leerzorg werd ingediend in antwoord op de oproep tot voorstellen voor netoverschrijdende en multidisciplinaire
Nadere informatiePedagogische Begeleidingsdienst. contactdag leerkrachten informatica 24 februari 2011 namiddaggedeelte
Pedagogische Begeleidingsdienst contactdag leerkrachten informatica 24 februari 2011 namiddaggedeelte agenda namiddag INFORMATICA 1 info nieuwe leerplan(nen) 2de graad > kritische groepsbespreking > plenum
Nadere informatieAANVRAAG TOT KANDIDATUUR
AANVRAAG TOT KANDIDATUUR LID VAN HET ANALYSECOMITE «MATERIALEN ONDER DE LOEP» CONTEXT Wie zijn we? Kleur Bekennen is het programma opvoeden tot wereldburgerschap van de Belgische Staat, uitgevoerd door
Nadere informatie