Stichting Pensioenfonds Ricoh Nederland. Jaarrapport 2011

Transcriptie

1 Jaarrapport 2011

2 Postbus LM Tilburg Internet:

3 INHOUDSOPGAVE Pagina A Kerncijfers 4 B Karakteristieken van het pensioenfonds 7 C Verslag van het verantwoordingsorgaan 11 D Bestuursverslag 15 Ontwikkelingen en pensioenparagraaf 16 Financiele positie 30 Risicoparagraaf 32 Toekomstparagraaf 34 E JAARREKENING 1 Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 39 5 Toelichting op de balans per 31 december Toelichting op de staat van baten en lasten over F OVERIGE GEGEVENS 1 Uitvoeringsovereenkomsten 63 2 Resultaatverdeling 63 3 Gebeurtenissen na balansdatum 64 4 Actuariële verklaring 65 5 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 67 G BIJLAGEN 1 Verloopstaat deelnemers 70 3

4 A KERNCIJFERS 4

5 KERNCIJFERS Deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Deelnemers , , , , ,7 Gewezen deelnemers , , , , ,4 Pensioengerechtigden 209 6, , , , , , , , , ,0 Premiebijdragen, pensioenuitkeringen, saldo waardeoverdrachten en uitvoeringskosten (x 1.000) Periodieke pensioenpremies Saldo waardeoverdrachten Pensioenuitkeringen Uitvoeringskosten Technische voorzieningen, reserves, belegd vermogen (x 1.000) en dekkingsgraad (%) Technische voorzieningen - voor risico pensioenfonds Stichtingskapitaal en reserves Beleggingen - voor risico pensioenfonds Liquide middelen Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Saldo overige activa en passiva Totaal belegd vermogen Aanwezige dekkingsgraad in % 92,8 94,2 102,2 92,4 132,6 Minimaal vereist eigen vermogen 104,6 104,7 104,5 105,0 105,0 5

6 Verdeling beleggingsportefeuille (x 1.000) % % % % % Aandelen , , , , ,2 Vastrentende waarden , , , , ,0 Overige beleggingen 483 0, , , , , , , , , ,0 Beleggingsopbrengsten en kosten vermogensbeheer (x 1.000) Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Kosten vermogensbeheer Beleggingsrendement % % % % % Totaal rendement 15,7 8,9 5,8-3,8 2,2 Pensioengegevens Maximum pensioensalaris Indexatie 1 januari boekjaar % % % % % - actieve deelnemers ,55 1,50 - inactieve deelnemers ,48 1,

7 B KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS 7

8 KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS Profiel Juridische structuur en inschrijving, statutair gevestigd te 's-hertogenbosch is opgericht op 29 mei De laatste statutenwijziging was op 31 juli De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het fonds is een ondernemingspensioenfonds. Statutaire doelstelling Het doel van het pensioenfonds is het "uitkeren of doen uitkeren van pensioenen en andere soortgelijke uitkeringen aan de deelnemers, gewezen deelnemers en hun nagelaten betrekkingen." Hiertoe wordt voor de aangesloten werkgever Ricoh Nederland BV en deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden ultimo 2011 circa 115,7 miljoen vermogen belegd. Organisatie van het pensioenfonds In dit hoofdstuk wordt de organisatie van het fonds beschreven aan de hand van het onderstaande schema. Bestuur Verantwoordingsorgaan Visitatiecommissie Compliance officer Externe actuaris Accountant Beleggingsadviescommissie Communicatiecommissie Administrateur Herverzekeraar Vermogensbeheerder 8

9 Bestuur Aan het eind van het verslagjaar was de samenstelling van het bestuur als volgt: Naam Functie Lid sinds Einde zittingstermijn Namens de werkgever De heer J.C.Vloemans voorzitter n.v.t. De heer M.J.L. Wecke bestuurslid n.v.t. Mevrouw M.R. Wagemans bestuurslid n.v.t. Namens de deelnemers De heer A.J.M. de Rond bestuurslid Mevrouw H. Sman (*) bestuurslid Namens de ondernemingsraad De heer J. Tuk secretaris Namens de pensioengerechtigden De heer W.C. Kortenbout bestuurslid (*) Mevrouw Sman is per 1 april 2012 afgetreden. Er is nog geen nieuw bestuurslid benoemd. Het bestuur van het pensioenfonds bestaat uit zeven leden. Drie bestuursleden, onder wie de voorzitter, worden benoemd door de werkgever. Ze hoeven geen deelnemer te zijn in het pensioenfonds en hebben voor onbepaalde tijd zitting in het bestuur. Twee bestuursleden worden gekozen door de deelnemers uit de groep van deelnemers en gewezen deelnemers. Eén bestuurslid wordt voorgedragen door de ondernemingsraad en één bestuurslid wordt gekozen door de pensioengerechtigden. Deze bestuursleden hebben een zittingstermijn van vier jaren. Uit hun midden kiezen de door de deelnemers gekozen en de door de ondernemingsraad voorgedragen bestuursleden de secretaris. Aftredende bestuursleden kunnen direct herbenoemd worden. Het bestuur is verantwoordelijk voor het beheer van het pensioenfonds en het uitvoeren van de door de werkgever toegezegde pensioenregeling, waaronder het doen van pensioenuitkeringen aan gepensioneerden en nabestaanden van (niet-actieve) deelnemers. Het bestuur heeft bevoegdheden krachtens de statuten, het pensioenreglement en de uitvoeringsovereenkomst, tot het verrichten van betalingen en het aangaan van contractuele verplichtingen met derden. Het bestuur van het fonds heeft de dagelijkse uitvoering van de werkzaamheden uitbesteed aan een uitvoeringsorganisatie. Deze werkzaamheden betreffen vermogensbeheer en pensioenadministratie. Uitgangspunt is dat het bestuur, conform de eisen van de Pensioenwet, verantwoordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de uitbestede taken. Beleggingsadviescommissie Het bestuur heeft een beleggingsadviescommissie benoemd. Deze heeft ondermeer als taak het adviseren van het bestuur over het beleggingsbeleid en het nader invullen van dit beleid. De taken en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in een reglement. De commissie wordt gevormd door de heren Vloemans, Kortenbout en De Rond namens het bestuur en de heer Krijgsman van Mercer Investment Consulting. 9

10 Communicatiecommissie De voorbereiding en uitvoering van het communicatiebeleid wordt verzorgd door een communicatiecommissie. Deze bestaat uit mevrouw Sman (tot 1 april 2012) en de heer Tuk en wordt ondersteund door een adviseur van Syntrus Achmea. Per 1 april 2012 is mevrouw Wagemans toegetreden tot de communicatiecommissie. Verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft een verantwoordingsorgaan ingesteld bestaande uit drie leden. Eén lid wordt benoemd door de werkgever, één lid door de ondernemingsraad en één lid door de pensioengerechtigden. Het verantwoordingsorgaan bestaat uit: -De heer Van de Wijdeven namens de werkgever; -De heer Overweg namens de deelnemers; -Mevrouw Robaard (voorzitter) namens de pensioengerechtigden. Visitatiecommissie Het bestuur heeft het intern toezicht vormgegeven door middel van een visitatiecommissie. Hiervoor is een samenwerkingsverband aangegaan met Stichting Pensioenfonds ECI, Stichting Pensioenfonds GITP en Stichting Pensioenfonds Renolit Nederland. Compliance Officer Per 26 augustus 2008 is de heer D. Brands aangesteld als Compliance Officer van het pensioenfonds. De Compliance Officer geeft uit hoofde van zijn functie advies over de naleving van de gedragscode en stelt vast of iedere verbonden persoon verbonden persoon de gedragscode ondertekent. Administrateur De uitvoering van de pensioenregeling is uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer te Tilburg. De administrateur verzorgt zowel de deelnemers- als de financiële administratie van het pensioenfonds. Vermogensbeheerder Het vermogensbeheer wordt verzorgd door Vanguard Investments Europe te Amsterdam. De vermogensbeheerder belegt de pensioenpremies volgens de door het bestuur vastgestelde beleggingsrichtlijnen. Herverzekeraar De risico's ten aanzien van overlijden en arbeidsongeschiktheid zijn ondergebracht bij de Algemene Levensherverzekering Maatschappij N.V. te Amstelveen. Accountant Het bestuur heeft KPMG Accountants N.V. te Utrecht aangesteld als externe accountant. De accountant controleert de jaarrekening en de verslagstaten ten behoeve van de Nederlandsche Bank (DNB). Hij doet verslag van zijn werkzaamheden in de vorm van een controleverklaring en een verslag aan het bestuur, waarin opgenomen zijn opmerkingen en aanbevelingen over de administratieve organisatie en interne controle van het fonds. Actuaris Volgens de wet dient er wettelijk een scheiding te zijn van kantoren tussen de certificerende actuaris en de adviserende actuaris. Indien een actuariskantoor beschikt over een gedragscode die door DNB goedgekeurd is, mogen de certificerend en adviserend actuaris van dezelfde organisatie komen. Er moet echter altijd sprake zijn van twee verschillende personen. De certificerend actuaris van het pensioenfonds is Mercer Certificering B.V. te Amstelveen. De adviserend actuaris van het pensioenfonds is Mercer (Nederland) B.V. te 's-hertogenbosch. De werkzaamheden worden goed gescheiden en het fondsbestuur is in het bezit is van een heldere taakverdeling. Het werken met één kantoor is voor het pensioenfonds efficiënt. De certificerend actuaris rapporteert jaarlijks over de financiële positie van het fonds en geeft een actuariële verklaring af. 10

11 C VERSLAG VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN 11

12 VERANTWOORDINGSORGAAN Algemeen Het Verantwoordingsorgaan van het pensioenfonds is met ingang van 10 maart 2009 ingesteld. Op basis van de Principes voor goed pensioenbestuur (Pension Fund Governance) van de Stichting van de Arbeid heeft het bestuur de werkwijze van het Verantwoordingsorgaan in een reglement vastgelegd. Er zijn afspraken gemaakt over welke informatie het Verantwoordingsorgaan ontvangt, de frequentie van het overleg met het bestuur en de te behandelen onderwerpen. Het bestuur legt verantwoording af aan het Verantwoordingsorgaan over het beleid en de wijze waarop het is uitgevoerd. Tevens legt het bestuur verantwoording af over de naleving van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur zoals vastgesteld door de Stichting van de Arbeid op 16 december Het Verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van het bestuur, over het door het bestuur uitgevoerde beleid, alsmede over beleidskeuzes voor de toekomst. Het Verantwoordingsorgaan legt haar oordeel tenminste één maal per jaar schriftelijk vast. Dit oordeel wordt, samen met de reactie van het bestuur daarop, opgenomen in het jaarverslag waar het oordeel betrekking op heeft en wordt op korte termijn geplaatst op de website van het fonds. Het Verantwoordingsorgaan heeft een adviesrecht ten aanzien van:het vaststellen en wijzigen van de vergoedingsregeling voor bestuursleden (indien relevant); -Het wijzigen van het beleid ten aanzien van het Verantwoordingsorgaan; -De vorm, inrichting en samenstelling van het interne toezicht; -Het vaststellen en wijzigen van een interne klachten? en geschillenprocedure; -Het vaststellen en wijzigen van het communicatie? en voorlichtingsbeleid. Het Verantwoordingsorgaan heeft in het kader van haar taakuitoefening in 2012 kennis genomen van de statuten en reglementen en het concept jaarverslag 2011 en de bijbehorende bijlagen. Het Verantwoordingsorgaan heeft geen gebruik gemaakt van haar recht op overleg met de externe accountant en de Risk and Compliance manager. Het Verantwoordingsorgaan heeft op 16 augustus 2011 overleg gehad met de externe adviserende actuaris.(dhr. P.Ansems van Mercer). Het oordeel van het Verantwoordingsorgaan is gebaseerd op de verslagen van het algemeen bestuur van 2011, zoals vermeld in het jaarverslag, alsmede die van 11 januari, 1 februari en 7 maart Als extra informatie is gebruik gemaakt van de verslagen van de beleggingscommissie. Bevindingen Het Verantwoordingsorgaan heeft de volgende bevindingen: Wet en regelgeving en reglementen In 2011 heeft het bestuur zowel in de statuten als in de reglementen wijzigingen doorgevoerd met name ter verduidelijking en aanscherping van een aantal voorwaarden. Het Verantwoordingsorgaan is van mening dat het bestuur heeft gehandeld binnen de grenzen van de pensioenwet en de overige reglementen en regelgeving. Het handelen van het bestuur Naar de mening van het Verantwoordingsorgaan heeft het bestuur een deskundig en correct beleid gevoerd. Op de door het Verantwoordingsorgaan gestelde vragen en/of opmerkingen heeft het bestuur met volledige openheid gereageerd. 12

13 Herstelplan Het Verantwoordingsorgaan heeft geconstateerd dat het fonds zich realiseert dat het een gedegen premiebeleid moet voeren om het probleem van onderdekking te verminderen. Als gevolg van de verslechterde financiële positie van het fonds is in 2009 een korte en een lange termijn herstelplan opgesteld. Elk jaar wordt dit plan opnieuw berekend aan de hand van de omstandigheden van dat moment en worden de resultaten gerapporteerd aan De Nederlandsche Bank. In geval de resultaten van het herstelplan niet volgens de overeengekomen planning verlopen, vraagt De Nederlandsche Bank om verdergaande maatregelen. Ondanks de extra stortingen van de werkgever in het fonds in en een maximering van de premie heeft het fonds moeten besluiten tot aankondiging van een korting van 8,8% per 1 april Eind 2012/begin 2013 zal hierover het definitieve besluit vallen. Het Verantwoordingsorgaan betreurt deze maatregel, maar ziet de noodzaak ervan in. Beleggingsbeleid (inclusief Corporate Governance en Verantwoord Beleggen) Het Verantwoordingsorgaan heeft geconstateerd dat het bestuur in 2011 uitgebreid aandacht heeft besteed aan risicomanagement, het evalueren van het beleggingsbeleid en het herijken hiervan middels een ALM-studie. Op basis van de uit deze studie voortkomende nieuwe en geaccepteerde beleggingsstrategie is de inrichting van de portefeuille begin 2011 vastgesteld. Ook heeft het bestuur besloten - gezien de ontwikkelingen - om het risicomanagement niet alleen meer in de beleggingscommissie te bespreken, maar wordt er elke bestuursvergadering stilgestaan bij risicomanagement. De Risken Compliance manager van Ricoh Nederland B.V. is bij deze vergaderingen aanwezig. Ten aanzien van het verminderen van het renterisico van het fonds is besloten de rentedekking te verhogen naar 75%, afhankelijk van de rentestand en de hoogte van de dekkingsgraad gebeurd dit stapsgewijs in verband met transactiekosten. Crisisplan Eind 2011 heeft de DNB een beleidsregel doen uitgaan dat alle pensioenfondsen, als onderdeel van de ABTN, een financieel crisisplan moeten hebben en dat dit jaarlijks ge-update moet worden. Voor 1 mei 2012 moet het eerste crisisplan bij de DNB ingeleverd zijn. Het Ricoh pensioenfonds heeft inmiddels een crisisplan opgesteld en aan de DNB doen toekomen. Indexatiebeleid Gezien de financiële situatie van het fonds is het begrijpelijk dat het fonds besloten heeft geen indexatie of toeslagen te verlenen. Financieel beleid Het Verantwoordingsorgaan is positief over de reductie van de uitvoeringskosten in 2011 en de intentie van het bestuur om kritisch naar deze kosten te blijven kijken. Deskundigheid Het bestuur heeft aan de hand van de resultaten van de deskundigheidstoets (SPO Kennisreflector) en de nieuwe beleidsregels deskundigheid van DNB een opleidingsplan uitgewerkt om de komende jaren de reeds aanwezige kennis te verbreden c.q. te verdiepen, met name in die gevallen waar bestuursleden vervangen zijn/worden. Het Verantwoordingsorgaan verwacht bij dit plan te kunnen aansluiten, daar waar dit voor haar relevant is. Communicatie Het Verantwoordingsorgaan heeft geconstateerd dat de website van het fonds aanzienlijk in kwaliteit en inhoud is verbeterd. In 2011 is een communicatie-plan opgesteld met als primaire doel duidelijk en gestructureerd met alle betrokkenen te kunnen communiceren. De uitvoering van dit plan zal in 2012 verder plaatsvinden. 13

14 Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur Het Verantwoordingsorgaan heeft geconstateerd dat het bestuur de principes van Goed Pensioenbestuur, zoals verankerd in de pensioenwet, naleeft. Er is een procedure vastgesteld voor periodieke zelfevaluatie, welke jaarlijks plaats vindt. Ondanks dat het bestuur over voldoende deskundigheid beschikt wil het bestuur aan de hand van het deskundigheidsplan het functioneren van het totale bestuur en het individuele bestuurslid bevorderen. Het bestuur communiceert zorgvuldig en betracht voldoende openheid. In de pensioenwet is vastgelegd dat minstens een maal per drie jaar een visitatie dient plaats te vinden. Volgens de planning moet de volgende visitatie in 2012 plaatsvinden. Aangezien het Verantwoordingsorgaan adviesrecht heeft over de vorm, inrichting en samenstelling van het interne toezicht, verwacht zij hiertoe een adviesaanvraag te ontvangen. Oordeel Op grond van het voorafgaande komt het Verantwoordingsorgaan tot het volgende oordeel. Het Verantwoordingsorgaan van de is van oordeel dat: -Het bestuur voldoende informatie heeft verstrekt om zich een volledig oordeel te kunnen vormen -Het handelen van het bestuur in 2011 in overeenstemming is geweest met de statuten en reglementen -Het bestuur in 2011 een consistent beleid heeft gevoerd, waarbij de belangen van alle betrokkenen afgewogen en geborgd zijn -Het bestuur uitgebreid aandacht heeft besteed aan het herijken van het beleggingsbeleid en het risicomanagement. Aanbevelingen Het Verantwoordingsorgaan heeft de volgende aanbevelingen aan het bestuur: -Uitvoeren van de nieuwe en geaccepteerde beleggingsstrategie -Uitvoeren van het communicatieplan -Blijven zoeken naar oplossingen die een kostenverlagend aspect hebben. 's-hertogenbosch, 3 mei 2012 Verantwoordingsorgaan Mevr. E. Robaard Dhr. R Overweg Dhr. S van de Wijdeven Reactie van het bestuur Het bestuur heeft kennis genomen van het verslag van het verantwoordingsorgaan. Het feit dat het verantwoordingsorgaan van mening is dat men voldoende informatie heeft ontvangen stemt tot tevredenheid. Het bestuur streeft naar openheid, zeker in deze tijd waarin moeilijke beslissingen genomen moeten worden. Daarom is het bestuur ook verheugd met het oordeel van het verantwoordingsorgaan dat het bestuur in 2011 een consistent beleid heeft gevoerd, waarbij de belangen van alle betrokkenen afgewogen en geborgd zijn. Het verantwoordingsorgaan doet aanbevelingen op het gebied van beleggingen, communicatie en kostenreductie. Het bestuur zal met deze aanbevelingen aan de slag gaan. Het bestuur bedankt het verantwoordingsorgaan voor het verslag en de samenwerking in het afgelopen jaar. 's-hertogenbosch, 16 mei 2012 Het bestuur 14

15 D BESTUURSVERSLAG 15

16 Ontwikkelingen Het bestuur heeft zich in 2011 met name beziggehouden met de financiële positie en de ontwikkeling van de dekkingsgraad. In de tweede helft van 2011 werd duidelijk dat herstel van de dekkingsgraad waarschijnlijk niet meer mogelijk was zonder aanvullende middelen. Begin 2012 heeft het bestuur daarom een voorgenomen kortingsmaatregel moeten nemen. Verloop herstelplan Eind 2008 was de dekkingsgraad van het pensioenfonds gedaald naar 92,4%. Omdat de minimum dekkingsgraad op dat moment was bepaald op 105%, was er dus sprake van een dekkingstekort van 12,6%. Daarom heeft het bestuur in 2009 een kortetermijnherstelplan ingediend bij DNB. Op 30 juni 2009 heeft DNB dit herstelplan goedgekeurd. Hiernavolgend het verloop van het herstelplan op basis van de inschattingen van het desbetreffende jaar Conform het herstelplan wordt de premie jaarlijks vastgesteld op een kostendekkend niveau. De eerste periode van vijf jaar (tot en met 2013) is er geen ruimte voor toeslagen. Het beleggingsbeleid is niet aangepast. Door de premieverhoging, de verwachte beleggingsrendementen en het afzien van toeslagverlening, stijgt de verwachte dekkingsgraad in vijf jaar naar een niveau boven de door DNB geëiste 104,5%. Vervolgens stijgt volgens het herstelplan de dekkingsgraad verder totdat in 2023 het gewenste niveau is bereikt en het reservetekort is weggewerkt. Gedurende deze tweede herstelfase is naar verwachting gedeeltelijke toeslagverlening mogelijk Uit de evaluatie van het herstelplan begin 2010 bleek dat de aanwezige dekkingsgraad per eind 2009 hoger was dan was voorzien in het herstelplan. Het verwachte herstel op lange termijn liet echter een omgekeerd beeld zien; dit verliep volgens de evaluatie trager dan in het herstelplan was berekend, met als gevolg dat het reservetekort niet binnen de geëiste 15 jaar zou worden weggewerkt. Op 26 april 2010 is het bestuur hierover in overleg getreden met DNB. Naar aanleiding van dit overleg heeft het bestuur een tweetal aanvullende maatregelen genomen: -Handhaving van de premie 2009 (24,4%) tot en met Hiermee lag de premie in deze jaren naar verwachting circa 4%-punt boven de kostendekkende premie. -Verhoging van de toeslaggrens van 105% naar 110%. In de loop van 2010 daalde de dekkingsgraad steeds verder als gevolg van de dalende rente en de gestegen levensverwachtingen. Eind 2010 waren er weer tekenen van herstel. Bij de evaluatie van het herstelplan eind 2010 / begin 2011 bleek echter dat voortzetting van het huidige beleid (dus inclusief de aanvullende maatregelen) niet toereikend zou zijn. Het bestuur heeft daarop een aantal varianten doorgerekend en is met de werkgever de dialoog aangegaan over de benodigde maatregelen. Hieruit is naar voren gekomen dat de reguliere premie in 2011 verder is verhoogd naar 25%. Daarnaast stort de werkgever in de komende drie jaren een extra premie van maximaal 0,9%. Hierdoor stijgt de dekkingsgraad naar verwachting naar 104,5% eind 2013 en vervolgens naar 116,6% eind 2023 en voldoet daarmee aan de wettelijke eisen. De afspraken over de aanvullende premiestortingen zijn vastgelegd is een addendum bij de uitvoeringsovereenkomst In de tweede helft van 2011 begon het herstel, ondanks de aanvullende maatregelen, steeds verder achter te lopen op het herstelplan. Eind 2011 werd duidelijk dat herstel voor de einddatum van het herstelplan (eind 2013) niet meer mogelijk was zonder aanvullende maatregelen. Het bestuur heeft de werkgever gevraagd om een extra storting bovenop de reeds toegezegde extra premies in 2011, 2012 en 2013, maar deze heeft geantwoord dat daar geen ruimte voor was. Omdat het toeslagen- en beleggingsbeleid geen mogelijkheden meer bieden om de dekkingsgraad te verhogen en een verdere premieverhoging niet meer gedragen kan worden door de werkgever en de deelnemers, rest het bestuur niets anders dan het nemen van een kortingsmaatregel. 16

17 In februari 2012 heeft het bestuur een voorlopige korting van de pensioenen per 1 april 2013 vastgesteld van 8,8%. Er is geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de korting te maximeren op 7%, omdat het bestuur de deelnemers open en eerlijk wil informeren over de situatie. Eerst een korting van 7% communiceren en later de vervelende boodschap moeten brengen dat er nog meer gekort moet worden, acht het bestuur niet eerlijk naar de deelnemers toe. Wat het definitieve kortingspercentage wordt, blijkt pas uit de evaluatie van het herstelplan die begin 2013 wordt uitgevoerd. Verlaging opbouwpercentage 2012 Conform het herstelplan en de afspraken met de aangesloten werkgevers brengt het pensioenfonds jaarlijks de kostendekkende premie in rekening. Als gevolg van de lage rentestand eind 2011, zou de premie in 2012 stijgen van 25% (2011) naar ongeveer 30%. Deze stijging werd door de werkgever als onacceptabel ervaren. In overleg met de vakorganisaties is afgesproken om de premie voor 2012 vast te stellen op 26% (exclusief de extra storting van 0,9% in het kader van het herstelplan). Met deze premie als uitgangspunt, is een nieuw opbouwpercentage vastgesteld van 1,51% voor Pensioenreglement 2002, resp. 1,73% voor Pensioenreglement Deze verlaging is alleen afgesproken voor het jaar Risicomanagement In maart 2010 heeft het bestuur een eerste risicoanalyse uitgevoerd. Het overall nettorisico werd hierbij als "laag" gekwalificeerd en aanvullende beheersmaatregelen waren derhalve niet noodzakelijk. In maart 2011 heeft er een update van de analyse plaatsgevonden. Conclusie was dat het risicoprofiel was gestegen naar "beperkt", als gevolg van het beursklimaat, het renterisico en de aanwezige onderdekking. Bij de update van de risicoanalyse in maart 2012 is het netto risicoprofiel gestegen naar "hoog" als gevolg van de ontwikkelingen met betrekking tot de financiële positie en het voorgenomen kortingsbesluit. Het risicomanagement is in 2011 met name besproken in de beleggingscommissie. Gezien de ontwikkelingen acht het bestuur dit niet meer voldoende. In 2012 wordt daarom vaker in de bestuursvergaderingen stilgestaan bij het risicomanagement. De heer Brands zal als risk manager aanwezig zijn bij deze vergaderingen. Communicatie Wet- en regelgeving In 2011 is de doeltreffendheid van de informatiebepalingen in de pensioenwetgeving onderzocht. Hieruit blijkt dat pensioenuitvoerders de informatiebepalingen over het algemeen goed naleven. Uit het onderzoek kwam wel naar voren dat de bepalingen te gedetailleerd zijn. Ook is het verplichte taalgebruik te lastig en de verplichte hoeveelheid informatie is te omvangrijk. Begin 2011 gaf minister Kamp in dit kader al aan dat pensioenfondsen zelf de afweging mogen maken of het toeslagenlabel bruikbare informatie biedt of eerder tot verwarring leidt. De AFM zal niet handhavend optreden als een pensioenfonds het toeslagenlabel niet opneemt. Pensioenfonds Ricoh heeft in 2011 het toeslagenlabel nog gehandhaafd. In 2012 is het toeslagenlabel vervangen door een alternatieve tekst. Deze is voor het eerst toegepast op de UPO's die begin april 2012 zijn verzonden. Naar aanleiding van het evaluatieonderzoek worden de informatiebepalingen in de wet aangepast. Het is de bedoeling dat de aangepaste informatiebepalingen tegelijk in werking treden met de wijzigingen in de pensioenwetgeving die uit het pensioenakkoord voortvloeien. 17

18 Communicatiecommissie In 2010 heeft het bestuur een aparte communicatiecommissie in het leven geroepen. Deze heeft een communicatieplan opgesteld. De meest in het oog springende activiteit was de aanpassing van de website die begin 2011 heeft plaatsgevonden. De vernieuwde website zal meer en meer gebruikt gaan worden als medium om snel met de deelnemers te communiceren. Zo wordt maandelijks de actuele dekkingsgraad gepubliceerd. Verder is de commissie met name actief geweest is bij de coördinatie van de communicatie naar de deelnemers inzake het kortingsbesluit, waaronder ook de beantwoording van de individuele deelnemersvragen. Pensioenregister Begin januari 2011 is het pensioenregister van start gegaan. Op de website van het pensioenregister kan elke burger een overzicht krijgen van de door hem of haar opgebouwde en op te bouwen pensioenaanspraken bij pensioenfondsen, pensioenverzekeraars en de Sociale Verzekeringsbank. Consumenten, pensioenuitvoerders en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) zijn positief over het pensioenregister. Sinds begin 2012 is ook een bruto / netto overzicht beschikbaar. Pension Fund Governance Wet- en regelgeving Het kabinet wil de wettelijke regels in de Pensioenwet over governance en medezeggenschap voor pensioenfondsen integraal herzien. Op 24 februari 2012 heeft minister Kamp het lang verwachte Wetsvoorstel versterking bestuur pensioenfondsen naar de Tweede Kamer gestuurd. De wens van minister Kamp is dat de wet in januari 2013 in werking treedt. In het wetsvoorstel worden twee bestuursmodellen aangeboden: het paritair bestuursmodel en het onafhankelijk bestuursmodel. In het paritaire model bestaat het bestuur uit zowel vertegenwoordigers van werkgevers als werknemers en pensioengerechtigden. Daarnaast kunnen aan het bestuur maximaal twee bestuurders worden toegevoegd die niet directe vertegenwoordigers zijn van de belanghebbenden bij het pensioenfonds. Het verantwoordingsorgaan en de deelnemersraad (niet van toepassing binnen Ricoh) verdwijnen en gaan op in de deelnemers- en pensioengerechtigdenraad. Het onafhankelijke bestuursmodel maakt het mogelijk om het fonds te laten besturen door onafhankelijke beroepsbestuurders die geen binding hebben met een van de drie geledingen. De externe bestuurders hebben dezelfde bevoegdheden als een paritair bestuur. Omdat werkgevers, werknemers en pensioengerechtigden geen zitting meer hebben in het bestuur, wordt een belanghebbendenorgaan opgericht. Het belanghebbendenorgaan heeft een goedkeuringsrecht ten aanzien van belangrijke besluiten, en een aantal adviesrechten. Tevens neemt het belanghebbendenorgaan de taken over van het verantwoordingsorgaan, dat hiermee komt te vervallen. In beide bestuursmodellen kan het intern toezicht worden vormgegeven door een visitatiecommissie die jaarlijks toeziet op het bestuursbeleid of door een permanente raad van toezicht. Het bestuur zal zich in 2012 buigen over invulling van een nieuw bestuursmodel. Intern toezicht Voor de invulling van het intern toezicht heeft het pensioenfonds gekozen voor een visitatiecommissie. Om hier concrete invulling aan te geven, is in 2009 de samenwerking gezocht met een drietal andere ondernemingspensioenfondsen: Stichting Pensioenfonds ECI, Stichting Pensioenfonds GITP en Stichting Pensioenfonds Renolit Nederland. Afgesproken is om binnen dit samenwerkingsverband onderling visitaties te organiseren. 18

19 De eerste visitatie heeft plaatsgevonden in In 2010 en 2011 zijn er geen visitaties geweest; de volgende visitatie zal plaatsvinden in In het wetsvoorstel Versterking bestuur pensioenfondsen wordt de verplichte frequentie van de visitaties verhoogd naar eenmaal per jaar. In het kader hiervan en op grond van ontwikkelingen bij de samenwerkende pensioenfondsen, beraadt het bestuur zich op de nadere invulling van het intern toezicht. Het samenwerkingsverband biedt onvoldoende stabiliteit. In de loop van 2012 wordt duidelijk door wie de visitatie 2012 zal worden uitgevoerd. Compliance Officer Per 26 augustus 2008 is Dhr. D. Brands aangesteld als Compliance Officer van het pensioenfonds. De Compliance Officer heeft uit hoofde van zijn functie diverse adviezen gegeven over de naleving van de gedragscode en vastgesteld of iedere verbonden persoon de jaarlijkse verklaring betreffende de gedragscode 2008 (aangepast d.d. 21 oktober 2009) heeft ondertekend. Het rapport over 2011 met hierin de bevindingen en aanbevelingen is begin 2012 met het bestuur besproken. Deskundigheid Per 1 januari 2011 geldt de nieuwe Beleidsregel deskundigheid. Bestuursleden van pensioenfondsen kregen te maken met aangescherpte deskundigheidseisen. Om hieraan te (blijven) voldoen heeft het bestuur een deskundigheidsplan opgesteld, dat is gebaseerd op de aanbevelingen van de Pensioenfederatie. De inventarisatie van de aanwezige deskundigheid is gebaseerd op de uitslagen van een objectieve deskundigheidstoets (SPO Kennisreflector) en geschiedt verder op basis van eigen inschatting en de uitkomsten van de jaarlijkse bestuursevaluatie. Om de deskundigheid verder te verbeteren is in 2011 een uitgewerkt opleidingsplan inclusief opleidingsschema ( ) toegevoegd aan het deskundigheidsplan. Alle bestuursleden volgen in 2011 en 2012 verschillende externe opleidingen. Verder zal in 2012 een strategiedag plaatsvinden in het kader van de bevordering van de deskundigheid op het gebied van het beleggingsbeleid. Zelfevaluatie Het bestuur heeft eind 2009 een procedure vastgesteld voor een periodieke zelfevaluatie. Het gaat hierbij om het functioneren van het bestuur als geheel en van de individuele bestuursleden afzonderlijk. Doel van de zelfevaluatie is de kwaliteit van het bestuur in stand te houden en/of te verbeteren. In september 2011 heeft de eerste formele zelfevaluatie plaatsgevonden. Belangrijkste conclusie was dat het bestuur af en toe het gevoel heeft geleefd te worden door de waan van de dag. Afgesproken is om meer grip te krijgen op het geheel door verbetering van de deskundigheid en meer aandacht te besteden aan de algemene ontwikkelingen. Dit is in 2011 ingezet (zie ook de paragraaf "deskundigheid" hiervoor) en wordt in 2012 verder ontwikkeld. De volgende bestuursevaluatie zal plaatsvinden in de tweede helft van Algemene ontwikkelingen De sociale partners in de Stichting van de Arbeid (STAR) bereikten in juni 2011 overeenstemming over de uitwerking van het in juni 2010 gesloten pensioenakkoord. Met dit akkoord deden zij voorstellen over de AOW, de aanvullende pensioenen en de arbeidsmarktpositie van oudere werknemers. Het kabinet legt het akkoord in wetgeving vast. 19

20 AOW-leeftijd omhoog vanaf 2013 Op 12 oktober 2011 diende minister Kamp een wetsvoorstel in bij de Tweede Kamer over verhoging van de AOW- en pensioenleeftijd. In het voorstel werd de AOW-leeftijd per 2020 verhoogd naar 66 jaar. En daarna gekoppeld aan de stijgende levensverwachting. Daardoor zou de AOW-leeftijd naar verwachting per 2025 naar 67 jaar worden verhoogd. Het kabinet Rutte viel op 23 april Onder druk van Europese begrotingsregels sloten VVD, CDA, D66, ChristenUnie en GroenLinks nog dezelfde week een akkoord over de begroting Nieuwe afspraken over de verhoging van de AOW-leeftijd maken daar deel van uit. De AOW-leeftijd wordt vanaf 2013 stapsgewijs verhoogd. De AOW-leeftijd is uiterlijk in jaar en uiterlijk in jaar. De stappen zijn kleiner, maar gebeuren eerder. Het begrotingsakkoord past per 2014 ook de fiscaal maximale opbouwpercentages neerwaarts aan. Dit betekent een lagere opbouw per jaar. Ongewijzigd ten opzichte van het pensioenakkoord blijft dat de pensioenleeftijd voor aanvullende pensioenen per 2014 verhoogd wordt naar 67 jaar. Ook blijft de AOW in de toekomst gekoppeld aan de levensverwachting. Fiscale pensioenleeftijd omhoog vanaf 2014 Voor pensioen geldt een fiscale omkeerregel: over pensioenpremie betaal je geen belasting, wel over de uitkering. De overheid verhoogt de fiscale pensioenrichtleeftijd voor de aanvullende pensioenen per 2014 naar 67 jaar. In het pensioenakkoord was afgesproken om de pensioenleeftijd per 2012 te verhogen naar 66 jaar en per 2015 naar 67 jaar. Daarna is de pensioenleeftijd gekoppeld aan de stijgende levensverwachting. Dit is later gewijzigd, aangezien het voor pensioenuitvoerders tot hogere kosten leidt om de aanpassing in twee stappen te doen. De verhoging van de pensioenleeftijd loopt tien jaar vooruit op de verhoging van de AOW-leeftijd. Het bedrag waarmee fondsen rekening houden met de AOW-uitkering, de franchise, wordt gekoppeld aan de ontwikkeling van de verdiende lonen. Financieel toetsingskader verandert per 2014 In het pensioenakkoord is afgesproken de pensioenregelingen schokbestendig te maken voor een verdere stijging van de levensverwachting en voor schokken op de financiële markten. Het financieel toetsingskader (FTK) wordt naar verwachting per 2014 aangepast. Dan kunnen sociale partners de pensioencontracten aanpassen. Minister onderzoekt losse eindjes Minister Kamp laat ondertussen nog onderzoek doen naar diverse vraagstukken: -kan het nieuwe pensioencontract ook worden toegepast op al opgebouwde pensioenaanspraken en ingegane pensioenen (het zogenaamde 'invaren')?; -evenwichtige toedeling van risico's over de generaties; -toezichts- en buffereisen in EU-verband; -pensioencommunicatie van het nieuwe pensioencontract. Wanneer deze onderzoeken zijn afgerond, stuurt de minister in het voorjaar van 2012 zijn voorstellen over het nieuwe FTK en communicatie aan de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel daarover wordt in het voorjaar van 2013 verwacht. Gevolgen verschuiving ingangsdatum AOW De ingangsdatum van de AOW verschuift per 1 april 2012 van de eerste van de maand waarin de werknemer 65 jaar wordt naar de dag waarop de werknemer 65 jaar oud wordt. De Eerste Kamer ging daarmee in december 2011 akkoord. De ingangsdatum van het ouderdomspensioen bij Ricoh is niet verschoven, maar gehandhaafd op de eerste van de maand waarin de 65-jarige leeftijd wordt bereikt. Pensioenparagraaf Per 1 januari 2007 is de pensioenregeling aangepast aan de wet Vut Prepensioen Levensloop. Hierdoor is een splitsing ontstaan in drie pensioenregelingen voor de drie te onderscheiden doelgroepen. De regelingen zijn vervat in het Pensioenreglement 2002 en het Pensioenreglement De belangrijkste kenmerken van de regelingen zijn als volgt: 20