Jaarverslag Bestuur. Stichting Pensioenfonds van De Nederlandsche Bank NV. Datum rapport 23 mei 2011 Nummer/versie Definitief Auteur

Transcriptie

1 Jaarverslag 2010 Stichting Pensioenfonds van De Nederlandsche Bank NV Datum rapport 23 mei 2011 Nummer/versie Definitief Auteur Bestuur

2 Profielschets Stichting Pensioenfonds van De Nederlandsche Bank NV (het pensioenfonds) is een ondernemingspensioenfonds en voert de pensioenovereenkomsten uit die van toepassing zijn op de (oud)werknemers van De Nederlandsche Bank NV (DNB). De doelstelling van het pensioenfonds is het verstrekken van de nominale pensioenaanspraken en pensioenrechten, alsmede het streven (voorwaardelijk: voor zover de middelen van het pensioenfonds het toelaten en afhankelijk van de dekkingsgraad) naar het waardevast houden van de pensioenrechten. Het pensioenfonds kent uitsluitend middelloonregelingen. De opbouw voor actieve deelnemers is onvoorwaardelijk geïndexeerd. Het beleid van het pensioenfonds wordt bepaald door het bestuur. De uitvoering van de pensioenregeling en de bestuursondersteuning heeft het bestuur uitbesteed aan TKP Pensioen BV (TKP) en het vermogensbeheer heeft het bestuur uitbesteed aan BlackRock Netherlands BV (BlackRock). Daarnaast maakt het bestuur gebruik van de werkzaamheden van een actuaris, accountant en compliance officer. Het bestuur bestaat uit acht leden. De bestuursleden werken onafhankelijk van de benoemende partijen en zijn collectief verantwoordelijk. Het bestuur heeft een onafhankelijke voorzitter. 1

3 Inhoudsopgave 1. Kerncijfers 3 2. Personalia 5 3. Verslag verantwoordingsorgaan 7 4. Bevindingenrapport raad van toezicht Bestuursverslag Voorwoord bestuur Financiële opzet en positie Pensioenbestuur: organisatie en governance Pensioenbeheer Vermogensbeheer Jaarrekening Balans (na bestemming van het saldo van baten en lasten) Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de jaarrekening Verbonden partijen Actuariële analyse Overige gegevens Resultaatbestemming Actuariële verklaring Controleverklaring 111 Bijlagen 113 Bijlage 1 Pensioenregeling 114 Bijlage 2 Deelnemersbestand 116 Bijlage 3 Begrippenlijst 117 2

4 1. Kerncijfers Bedragen x 1,0 miljoen Balanswaarde van de beleggingen* Aandelen Obligaties Overige beleggingen Totaal Percentages van totaal beleggingen Aandelen 22% 21% 20% 34% 38% Obligaties 70% 73% 66% 65% 60% Overige beleggingen 8% 6% 14% 1% 2% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Rendement 9,0% 5,1% -2,7% 0,6% 4,7% Uitvoeringskosten Kosten vermogensbeheer Kosten pensioenadministratie Overige bestuurskosten Saldo van baten en lasten Eigen vermogen Voorziening Pensioenverplichtingen Voorziening WAO-hiaat Overig Totaal Dekkingsgraad** 107,9% 109,1% 105,3% 135,5% 129,0% Toeslagverlening Actieven DNB 0,0% 1,0% 3,0% 1,5% 1,75% Inactieven ex-pvk (voor 1 jan 2005) 0,0% 1,0% 3,0% 1,5% 1,75% Inactieven DNB (voor 1 jan 2003) 0,0% 0,0% 3,0% 1,5% 1,75% Inactieven DNB (na 1 jan 2003) en premievrije aanspraken 0,53% 0,0% 3,1% 2,3% 1,3% 3

5 Pensioenpremie van DNB Onderverdeling van de Voorziening Pensioenverplichtingen voor deelnemers 54,2% 54,3% 55,4% 55,6% 48,0% voor gewezen deelnemers en pensioengerechtigden 45,8% 45,7% 44,6% 44,4% 52,0% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Aantal actieve deelnemers Aantal pensioengerechtigden Aantal gewezen deelnemers Totaal Standen zijn per het einde van het genoemde jaar; stromen betreffen de gehele verslagperiode * De samenstelling van de beleggingsportefeuille in dit overzicht wijkt af van de samenstelling zoals deze wordt gepresenteerd in de jaarrekening, omdat hier de economische samenstelling wordt getoond waarin de derivaten zijn toegerekend aan de verschillende beleggingscategorieën terwijl in de jaarrekening op grond van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ610) de derivaten als aparte beleggingscategorie worden getoond. ** Formule dekkingsgraad: ((eigen vermogen + totaal technische voorzieningen) / totaal technische voorzieningen) * 100% 4

6 2. Personalia Benoemd door de werkgever (DNB) Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf W.H. Bovenschen Lid 4 oktober 2008 E.W. Lindeijer Lid 1 oktober 2004 P.D. van Loo Lid 1 januari 2008 Mw. G.F.T. Secretaris 1 januari Tiellemans 2008 Bestuurslid tot 1 januari maart januari januari 2012 Lid van commissie Auditcommissie Beleggingscommissie (voorzitter) Beleggingscommissie Auditcommissie Functie/in dienst van Jurist divisie Juridische Zaken Divisiedirecteur Financiële Markten Gepensioneerd Hoofd Interne Accountantsdienst Benoemd namens de deelnemers Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf Bestuurslid tot Lid van commissie Functie/in dienst van G. van Ankeren Plaatsvervangend 1 juli juli 2015 Auditcommissie Gepensioneerd secretaris (lid namens pensioengerechtigden) P.A.A.M. Cornet Lid (namens 12 november 1 januari Beleggingscommissie Gewezen deelnemer gewezen deelnemers) D. Hendriks Plaatsvervangend voorzitter 1 januari januari 2013 Beleggingscommissie Toezichthouder verzekeraars E. Hondius Lid 30 juni januari 2015 Voorzitter Auditcommissie Toezichthouder banken Naam Functie Voorzitter vanaf H.J.P. Penders Onafhankelijk Benoemd voorzitter sinds 20 september 2006, voorzitter per 1 april 2007 Voorzitter tot 1 januari 2012 Lid van commissie Auditcommissie (voorzitter) 5

7 Adviseurs Beleggingscommissie Mw. I.T. van den Doel, directeur VBA Beleggingsprofessionals (vanaf april 2010) Mw. C.P.M. van Oorschot, afdelingshoofd Asset Management bij DNB (vanaf 21 maart 2011 waarnemend voorzitter Beleggingscommissie) Raad van toezicht B.F. Dessing (plaatsvervangend voorzitter) (tot 1 augustus 2011) H.M. Geukers J.Th. van Niekerk (voorzitter) Verantwoordingsorgaan Namens de werkgever: Mw. M.L.F.J. Banning (voorzitter) J.E. Berndsen Mw. S. Butzke (tot 1 januari 2011) P.M.M. Timmer (vanaf 1 januari 2011) Namens de deelnemers: J.J. van Buggenum (plaatsvervangend voorzitter, tot 19 september 2010) R.A. Vink F.C. Zwart R.F. Bharos (vanaf 8 februari 2011) Namens de pensioengerechtigden en/of gewezen deelnemers: A. van Dorssen M.A. Santema J.A.T. Denissen (vanaf 10 juni 2010) Compliance officer B.M. Peters, Nederlands Compliance Instituut Pensioenbeheer TKP Pensioen BV Vermogensbeheer BlackRock Netherlands BV Externe accountant PricewaterhouseCoopers Accountants NV Certificerend actuaris Towers Watson Netherlands BV 6

8 3. Verslag verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan maakt sinds 1 januari 2008 deel uit van de governancestructuur van het pensioenfonds. Voor het verantwoordingsorgaan is een reglement vastgesteld op basis van de uitgangspunten voor Goed Pensioenfondsbestuur, zoals die zijn vastgelegd door de Stichting van de Arbeid. Hierin zijn de samenstelling van het verantwoordingsorgaan, de benoemingsprocedure van de leden, de taken en bevoegdheden en de werkwijze van het verantwoordingsorgaan beschreven. Het verantwoordingsorgaan heeft onder andere als taak om te beoordelen of het bestuur van het fonds op evenwichtige wijze rekening houdt met de belangen van alle belanghebbenden bij het fonds. Dit zijn de deelnemers, de gewezen deelnemers, de pensioengerechtigden en de werkgever. Het verantwoordingsorgaan benoemt, en ontslaat zonodig, de leden van de raad van toezicht en heeft het recht advies uit te brengen over: het vaststellen en wijzigen van de vergoedingsregeling van de bestuursleden; het wijzigen van het beleid ten aanzien van het verantwoordingsorgaan; de vorm, inrichting en samenstelling van het intern toezicht; het vaststellen en wijzigen van een interne klachten- en geschillenprocedure; het vaststellen en wijzigen van het communicatie- en voorlichtingsbeleid. Ook dient het bestuur het verantwoordingsorgaan op de hoogte te stellen van de beleidsvoornemens voor de toekomst. Om zijn taken te kunnen uitvoeren heeft het verantwoordingsorgaan recht op alle informatie die het nodig acht en ook recht op overleg met het bestuur, de raad van toezicht, de externe accountant en de externe actuaris. Het verantwoordingsorgaan geeft zijn oordeel over het handelen van het bestuur, over het gevoerde en te voeren beleid alsook over het naleven van de zogenoemde Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur, zoals vastgelegd door de Stichting van de Arbeid. Het oordeel van het verantwoordingsorgaan alsmede de reactie hierop van het bestuur worden opgenomen in het jaarverslag van het fonds. Onderstaand geeft het verantwoordingsorgaan zijn bevindingen weer. Verantwoording en werkwijze Het verantwoordingsorgaan heeft zich een oordeel gevormd over het in 2010 gevoerde beleid door het bestuur. Het orgaan heeft vier maal vergaderd en daarnaast twee maal overleg gevoerd met het bestuur en éénmaal met de raad van toezicht. Op uitnodiging worden de vergaderingen van het verantwoordingsorgaan t.b.v. specifieke agendapunten bezocht door leden van de raad van toezicht. Ook heeft het verantwoordingsorgaan overleg gevoerd met de externe accountant en actuaris. Verder is een opleidingsdag georganiseerd, waarbij de (externe) ontwikkelingen op het gebied van pensioenen zijn besproken. Voorts heeft het verantwoordingsorgaan kennis genomen van formele verantwoordingsdocumenten, zoals het 7

9 jaarverslag, de bevindingen van de externe accountant en actuaris, fondsdocumenten, en de kwartaalverslagen van de uitvoeringsorganisaties. Binnen het verantwoordingsorgaan functioneren drie werkgroepen: werkgroep Financiële rapportages, Compliance en governance en Communicatie en opleiding. Het verantwoordingsorgaan heeft zijn functioneren eind 2010 geëvalueerd. De conclusie hieruit is dat het functioneren van de interne werkgroepen verbeterd en de relatie met de raad van toezicht geïntensiveerd kan worden, maar dat het verantwoordingsorgaan naar behoren functioneert. Mutaties in de samenstelling van het verantwoordingsorgaan Het is heel verdrietig te moeten melden dat de heer Van Buggenum het verantwoordingsorgaan door overlijden is ontvallen. De heer Van Buggenum heeft als vice voorzitter bijna 3 jaar een zeer waardevolle bijdrage aan het verantwoordingsorgaan geleverd. Hij is, als lid namens de werknemers, opgevolgd door de heer Bharos. De heer Von Dewall is afgetreden per 1 januari 2010 en is - via verkiezingen onder de gewezen deelnemers - opgevolgd door de heer Denissen. Mevrouw Butzke is per 1 januari 2011 opgevolgd door de heer Timmer. De heer Von Dewall en mevrouw Butzke hebben een grote bijdrage geleverd aan de opzet en invulling van de werkwijze van het verantwoordingsorgaan, waarvoor zij van harte bedankt worden door het verantwoordingsorgaan. Bevindingen en aandachtspunten Het verantwoordingsorgaan heeft kennis genomen van het jaarverslag en de jaarrekening van het pensioenfonds en de overige door het bestuur verstrekte informatie, alsmede van de door het bestuur verstrekte toelichtingen daarbij. Tevens heeft het verantwoordingsorgaan kennis genomen van de bevindingen van de externe accountant en de externe actuaris. Evenwichtige belangenbehartiging. Aan de evaluatie van het verantwoordingsproces is, evenals in 2009, de nodige aandacht besteed. Twee aspecten spelen hierbij een rol. In de eerste plaats een procedureel aspect inzake de rechten en plichten van het verantwoordingsorgaan en op dit vlak zijn er geen problemen: het adviesrecht van het verantwoordingsorgaan functioneert goed en het bestuur gaat serieus om met de opmerkingen van het verantwoordingsorgaan. Het tweede aspect is van inhoudelijke aard en betreft de vraag: hoe wordt getoetst of alle belangen evenwichtig worden behartigd? De taak van het bestuur en het verantwoordingsorgaan worden daarbij begrensd door de inhoud van de pensioenregeling, die in de CAO is opgenomen, en de gemaakte afspraken in de uitvoeringsovereenkomst. De beoordeling op evenwichtigheid door het verantwoordingsorgaan beperkt zich derhalve tot de invulling door het bestuur van zijn discretionaire bevoegdheden bij de uitvoering van de pensioenregeling. Het bestuur heeft aangegeven dat het bij de keuzes die het maakt alle belangen afweegt (zie pagina 20). Het bestuur heeft toegezegd dit besluitvormingsproces inzichtelijker te maken. Daartoe zal het bestuur in samenwerking met TKP "cockpitrapportages" ontwikkelen die de effecten van bepaalde bestuursbesluiten in beeld brengen. Aan bestuursbesluiten zal in de toekomst 8

10 bovendien een "voorlegger" worden toegevoegd waarin de effecten concreet worden gemaakt voor de verschillende groepen van belanghebbenden bij het pensioenfonds. Pensioenresultaat Doelstelling van het fonds is onder meer het streven naar het waardevast houden van pensioenrechten. Uit het verslag blijkt (pagina's 32 en 33) dat deze doelstelling onder druk staat. Teneinde realistische verwachtingen te scheppen bij de betrokken deelnemers geeft het verantwoordingsorgaan het bestuur in overweging om naast de technische beschrijving in het jaarverslag, in andere communicatie-uitingen uitleg over het begrip pensioenresultaat te geven. De werkgroep Communicatie en opleiding van het verantwoordingsorgaan is vanzelfsprekend bereid hierover mee te denken. Tevens adviseren wij een korte uitleg van het begrip pensioenresultaat aan de begrippenlijst van het jaarverslag toe te voegen. Raad van Toezicht Gezien de belangrijke rol van de raad van toezicht binnen de governance van het pensioenfonds, heeft het verantwoordingsorgaan besloten de banden met de raad van toezicht te intensiveren. Hiertoe worden vergaderingen van de raad van toezicht waar onderwerpen die relevant zijn voor het verantwoordingsorgaan worden behandeld, door een of meer leden van het verantwoordingsorgaan bijgewoond. In 2010 heeft het verantwoordingsorgaan de heer Geukers - op voordracht van de raad van toezicht - herbenoemd als lid van de raad van toezicht. Hierbij zijn het functioneren van de heer Geukers, de combinatie van de kennisgebieden van de verschillende leden van de raad en de wens naar continuïteit binnen de fondsorganen meegewogen. Communicatiebeleid van het bestuur van het pensioenfonds Gedurende de verslagperiode heeft het verantwoordingsorgaan advies uitgebracht aan het bestuur op het terrein van het communicatiebeleid. Naar het oordeel van het verantwoordingsorgaan zal het beleid sterk bijdragen aan het pensioenbewust zijn van de belanghebbenden. Het verantwoordingsorgaan is actief betrokken bij de opzet en invulling van de in 2011 in het kader van het communicatiebeleid georganiseerde deelnemersbijeenkomsten. Financieel Het verantwoordingsorgaan heeft geconstateerd dat de prestatie van vermogensbeheerder BlackRock over een langere periode is achtergebleven bij de 'benchmark'. De oorzaak hiervoor kan worden toegeschreven aan de beheerders van het in aandelen belegde vermogen, Alliance Bernstein en AXA Rosenberg, waaraan door het pensioenfonds een deel van het vermogensbeheer is uitbesteed. Het verantwoordingsorgaan heeft met instemming kennis genomen van de beslissing van het bestuur om het contract met deze vermogensbeheerders te beëindigen. 9

11 Oordeel Op basis van de beschreven werkzaamheden komt het verantwoordingsorgaan tot het oordeel dat het bestuur met inachtneming van een voldoende mate van zorgvuldigheid en evenwichtige afweging van de belangen van de bij het pensioenfonds betrokken deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden en de werkgever, tot verantwoorde besluitvorming en beleidskeuzes is gekomen. Voorts zijn alle door het verantwoordingsorgaan aangedragen punten naar volle tevredenheid door het bestuur opgepakt en overgenomen. Tot slot stelt het verantwoordingsorgaan het op prijs te vermelden dat het de communicatie met het bestuur, de informatieverschaffing en de administratieve ondersteuning als zeer positief heeft ervaren. Amsterdam, 23 mei 2011 M.L.F.J. Banning (voorzitter) J.E. Berndsen R.F. Bharos J.A.T. Denissen A. van Dorssen M.A. Santema P.M.M. Timmer R.A. Vink F.C. Zwart 10

12 Reactie bestuur op verslag verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft kennis genomen van het verslag van het verantwoordingsorgaan. Het bestuur stelt de gedegen werkwijze van het verantwoordingsorgaan en de open en constructieve dialoog zeer op prijs. Het bestuur neemt met genoegen kennis van de beslissing om de contacten tussen de raad van toezicht en het verantwoordingsorgaan te intensiveren. Het bestuur bedankt het verantwoordingsorgaan voor de uitgebrachte adviezen, de samenwerking inzake het communicatiebeleid en het door het verantwoordingsorgaan uitgebrachte verslag. Hieronder geeft het bestuur zijn reactie op de genoemde aandachtspunten. Evenwichtige belangenbehartiging Het bestuur onderstreept het belang van een goed verantwoordingsproces en zal zijn bijdrage waar mogelijk leveren aan het inzichtelijker maken van dit proces. Hiertoe zijn zoals gemeld al acties ondernomen. Pensioenresultaat Het bestuur is zich bewust van het belang van het scheppen van realistische verwachtingen. Daarom communiceert het bestuur via de website, pensioenkranten, deelnemersbijeenkomsten en het jaarverslag zo helder mogelijk. Daarbij zal het de suggestie van het verantwoordingsorgaan om het begrip pensioenresultaat meer/beter uit te leggen, nader uitwerken. Vermogensbeheer De rendementen van de beleggingsportefeuilles worden continu geanalyseerd en beoordeeld door het bestuur. Het bestuur zal, als daar gezien alle omstandigheden aanleiding toe is, niet aarzelen afscheid te nemen van vermogensbeheerders. Dit is echter een beslissing die goed overwogen en onderbouwd moet worden, waarbij ook de (transitie)kosten meegewogen worden. 11

13 4. Bevindingenrapport raad van toezicht Werkwijze De raad van toezicht heeft in 2010 vijf maal vergaderd. Daarbij is drie maal overleg gevoerd met (een delegatie van) het bestuur. Ook heeft de raad een gezamenlijke vergadering met het verantwoordingsorgaan gehouden. Tevens heeft de raad overleg gevoerd met de externe accountant en certificerend actuaris. Naast de gezamenlijke vergaderingen hebben de voorzitters van het bestuur, het verantwoordingsorgaan en de raad van toezicht regelmatig overleg. Ook vindt schriftelijke informatie-uitwisseling plaats tussen bestuur en raad. De raad van toezicht heeft zijn werkwijze om door kennisneming van de notulen van de vergaderingen van de Auditcommissie, de Beleggingscommissie en het bestuur, op de hoogte te blijven van de werkwijze en besluitvorming van het bestuur, gecontinueerd. Ook aan de hand van de kwartaalverslagen van de uitvoeringsorganisaties volgt de raad de ontwikkelingen binnen het fonds. Daarnaast beoordeelt de raad aan de hand van diverse fondsdocumenten of de beleids- en bestuursprocessen goed functioneren en of de checks en balances binnen het fonds goed zijn. Het bijwonen door leden van de raad van commissie- en bestuursvergaderingen is in 2010 gecontinueerd: de raad krijgt hierdoor een nog beter inzicht in het bestuurlijke proces. Aandachtspunten van de raad zijn in een constructieve dialoog met het bestuur besproken. Waar nodig vindt follow up plaats. Governance De raad heeft met het verantwoordingsorgaan overlegd over het verantwoordingsproces. Procesmatig verloopt dit proces goed: het verantwoordingsorgaan wordt daar waar het adviesrecht heeft, tijdig door het bestuur om advies gevraagd. De invulling van een 'evenwichtige belangenbehartiging' zal verder moeten uitkristalliseren. De taak van het VO is echter breder dan de toetsing op evenwichtige belangenbehartiging. Het bestuur legt, ook tegenover het verantwoordingsorgaan, verantwoording af over het totale beleid en dient het besluitvormingsproces zo inzichtelijk mogelijk te maken. Stappen naar deze verbreding zijn reeds gezet; in 2011 zal dit naar verwachting verder vorm krijgen. De rapportages over het vermogensbeheer zijn zeer technisch van aard. Het bestuur dient alert te blijven op de begrijpelijkheid ervan. Om de communicatie tussen verantwoordingsorgaan en raad van toezicht meer toegevoegde waarde te geven, is afgesproken dat leden van beide organen de vergaderingen van het andere orgaan kunnen bijwonen. Hierdoor verwachten beide organen meer inzicht in elkaars functioneren en het functioneren van de governance te krijgen. Dit laat onverlet dat er regelmatig gezamenlijk (plenair of via delegaties) vergaderd wordt. 12

14 De raad is van mening dat, na 3,5 jaar, de huidige governance uitgebreid geëvalueerd dient te worden. Hoewel de governance goed functioneert, is het huidige model misschien niet het meest optimale en dient getoetst te worden op toekomstbestendigheid. Dit zal in 2011 nader besproken worden, waarbij ook het verantwoordingsorgaan betrokken wordt. In het verslagjaar zijn diverse fondsdocumenten aangepast. Hierbij is een hiaat in de governance gedicht: in de statuten en het reglement van de raad van toezicht is het ontslagrecht door het verantwoordingsorgaan van leden van de raad vastgelegd. Dit benadrukt de onafhankelijkheid van het interne toezicht jegens het bestuur. De continuïteit en (behoud van) deskundigheid binnen het bestuur zijn aandachts-punten van het bestuur. Er zijn goede acties ondernomen, zoals het opstellen van een introductieprogramma voor nieuwe bestuursleden en het aanbrengen van specialisaties binnen de bestuurscommissies. De verwachting is dat dit laatste bij zal dragen bij aan een goede taakverdeling en evenwichtige tijdbesteding. Dit laat de collectieve verantwoordelijkheid onverlet, maar zal de aandacht en behandeling van bepaalde zaken ten goede komen. De in 2010 gerealiseerde uitbreiding van de Beleggingscommissie met een tweede adviseur draagt bij aan een brede basis en vermindert de kwetsbaarheid van deze commissie. Het bestuur heeft zijn functioneren op gedegen wijze geëvalueerd met behulp van een externe partij. Enkele aandachtspunten van de raad bij de uitkomsten van de zelfevaluatie zullen in 2011 met het bestuur besproken worden. De raad onderstreept het belang van deskundigheid binnen het bestuur en het op peil houden daarvan. Ook met betrekking tot het interne toezicht zal deskundigheid meer aandacht krijgen van de toezichthouder. De raad is zelf verantwoordelijk voor zijn deskundigheid en zal indien nodig actie ondernemen. Na de compliance scan in 2009 geeft de compliance officer regelmatig een update van de compliance chart. De raad acht het een goede zaak dat - hoe minimaal ook - bepaalde zaken geconstateerd worden. Zo kan het bestuur welbewust een beslissing nemen over het aldanniet accepteren van bepaalde risico's. De monitoringactiviteiten met betrekking tot de beheersing van de compliancerisico's zijn nader omschreven. In de rapportage over de naleving van de gedragscode door de verbonden personen in 2010 zijn geen bijzonderheden gesignaleerd. Het naar aanleiding van de compliancescan ontwikkelde integriteitbeleid zal jaarlijks geëvalueerd worden. De raad volgt deze evaluatie met interesse. De raad constateert dat er nog geen procedure is ontwikkeld over de compliance bij de uitvoeringsorganisaties en hoe het bestuur hierover wordt geïnformeerd. Het bestuur zal in 2011 nader met de raad in gesprek gaan over de compliance. 13

15 Beleid Het bestuur is met de sponsor in overleg getreden over de uitvoeringsovereenkomst, en dan met name over de beleidstaffel, omdat bij de evaluatie van de financiële crisis was gebleken dat er voor het fonds meer vrijheid in het beleidskader nodig was. Aangezien de beleidstaffel vastligt in de CAO, is het niet mogelijk dat alleen werkgever en pensioenfonds deze aanpassen. Daarom dient dit punt geadresseerd te worden bij de CAO-onderhandelingen. Ook externe ontwikkelingen, bijvoorbeeld in het FTK, kunnen hierop van invloed zijn. De ontwikkelingen zullen door de raad met interesse worden gevolgd. Het bestuur heeft in 2009 veel aandacht besteed aan de 'lessons learned' uit de crisis op de financiële markten. Deze zijn gebruikt voor de beleidsvorming in De raad stelt met genoegen vast dat het bestuur nadere invulling heeft gegeven aan het Socially Responsible Investment beleid. Enkele vragen die de raad hierbij heeft, zullen in 2011 met het bestuur besproken worden. Het is goed dat communicatie voor het bestuur een belangrijk onderwerp is. De nulmetingen onder de deelnemers zijn een goede input voor het bestuur. Wel dient het bestuur zich ervan bewust te zijn, dat er met de nulmetingen - en te zijner tijd met de éénmetingen - mogelijk slechts een deel van de populatie wordt bereikt, te weten diegenen die geïnteresseerd zijn in (hun) pensioen. Ook de niet-geïnteresseerden dienen met deze boodschap bereikt te worden. De in 2011 te organiseren deelnemersbijeenkomsten zijn een goede aanvulling op de informatieoverdracht aan deelnemers en kunnen er, bij een goede opzet, toe leiden dat deelnemers zich meer betrokken gaan voelen bij hun pensioen. De betrokkenheid van het verantwoordingsorgaan en werkgever bij deze bijeenkomsten komt de eenduidigheid in communicatie over de pensioenregeling ten goede. Aansturing van het fonds Het bestuur en de uitvoeringsorganisaties zijn sterk betrokken bij het fonds. Het bestuur wordt bij de commissie- en bestuursvergaderingen goed ondersteund door zijn uitvoerders, waarbij het bestuur zijn verantwoordelijkheid neemt en voldoende onafhankelijk is van deze adviseurs. Het bestuur kan zijn besluiten baseren op juiste en volledige informatie en goed onderbouwde voorstellen en analyses. De raad adviseert het bestuur bedacht te zijn op mogelijk kwaliteitsverlies bij TKP, aangezien TKP sterk groeit, wat mogelijk ten koste gaat van haar dienstverlening. Bij de evaluatie van BlackRock is een aantal verbeterpunten geconstateerd. Deze dient het bestuur goed te monitoren. Hoewel het bestuur blijk geeft van een goed kostenbewustzijn, wil de raad het belang van een goede kostenbeheersing benadrukken. De omvang van het fonds (qua deelnemersaantallen en qua belegd vermogen) is beperkt, waardoor de kosten per deelnemer relatief hoog kunnen zijn. Het bestuur doet een vergelijkend onderzoek naar de kosten van vergelijkbare pensioenfondsen. 14

16 Het bestuur dient te waken voor te veel afhankelijkheid van zijn fiduciair manager als het gaat om de monitoring van de externe managers inzake AO/IC-aspecten en het aanstellen van een custodian. Het bestuur dient zich bijvoorbeeld te beraden over de aanhoudende underperformance van de aandelenmanagers. De raad adviseert het beleggingsbeleid, waaronder het beleid ten aanzien van het rente- en valutarisico, te evalueren, eventueel met behulp van een externe partij. Met genoegen constateert de raad dat dit in 2011 geagendeerd zal worden. Het bestuur ontvangt over 2010 van TKP een ISAE 3402-rapportage en van BlackRock een SAS 70 rapportage. Het bestuur dient de analyse en beoordeling van de ISAE 3402 resp. SAS 70 rapportages goed vast te leggen. Ook dient de overgang naar de nieuwe standaard gemonitord te worden. Het integrale risicobeleid en de werking ervan zal in 2011 opnieuw geformuleerd worden. De raad volgt deze ontwikkeling met interesse. Het bestuur stelt jaarlijks een jaarplan vast. Dit plan geeft een goed overzicht van de belangrijkste activiteiten. Onderdeel van dit plan is de strategische kalender, waarin de reeds bekende bespreekpunten en acties voor het bestuur zijn opgenomen. Een punt van aandacht is de evaluatie van dit jaarplan. Het bestuur dient zich ervan te vergewissen dat alle issues aan de orde zijn geweest. Het auditplan is geëvalueerd. Dit plan geeft een overzicht van alle cyclische en ad hoc activiteiten van het fonds en dient als input voor de strategische kalender. De werkwijze van de Auditcommissie dient ook bij de evaluatie betrokken te worden. Conform het meerjarenplan zijn in 2010 de thema's externe ontwikkelingen (waaronder de uitkomsten van de commissies Frijns, Don, Goudswaard), evaluatie collectief functioneren van het bestuur, communicatie en 'Socially responsible investment' behandeld door het bestuur. De raad onderstreept het belang van een meerjarenplan en stelt vast dat er volgens het plan gewerkt is. Het bestuur heeft naar aanleiding van de aanbevelingen van de commissie Frijns een aantal aandachtpunten benoemd, welke deels in 2010 zijn opgepakt en deels in 2011 nader uitgewerkt zullen worden. Risicobeheersing op de lange termijn Hoewel het fonds in het eerste kwartaal drie kwartaaleindes in een situatie was waarbij de dekkingsgraad boven de vereiste en minimaal vereiste dekkingsgraad lag achtte het bestuur het herstel te broos om het herstelplan als beëindigd te beschouwen. Deze beoordeling bleek juist. Aan het eind van het tweede kwartaal 2010 daalde de dekkingsgraad weer tot onder deze niveaus. Het bestuur geeft daarmee blijk van een prudent beleid. Hoewel het fonds nog steeds voorligt op het herstelpad, blijft het zaak om goed naar korte en lange termijn risico s te kijken. 15

17 Ook dienen de maatregelen die mogelijk nodig blijken te zijn als het herstelplan niet haalbaar blijkt, met hun eventuele gevolgen voor de deelnemers, goed vastgelegd te zijn en helder gecommuniceerd te worden met de deelnemers. Ook de herstelmaatregelen als de financiële positie van het fonds die toelaat, dienen duidelijk aan de deelnemers uitgelegd te worden. De raad benadrukt het belang van een goede risicobeheersing en zal hier in 2011 extra aandacht aan besteden. Evaluatie functioneren raad van toezicht De raad heeft de jaarlijkse evaluatie van zijn functioneren, met input van het bestuur, uitgevoerd. Hieruit is geconcludeerd dat de nadruk bij de behandelde onderwerpen meer van de procedures en processen naar de risicobeheersing (op de lange termijn) kan verschuiven. Ook de aansturing van het fonds en het functioneren van de governance zullen relatief meer aandacht krijgen. De raad functioneert naar mening van zowel de raad als het bestuur goed. Wel zal in 2011 naar de totale governance binnen het fonds gekeken worden. De raad zal de procedure voor deze evaluatie in 2011 tegen het licht houden en wellicht aanpassen. In verband met het aftreden van de heer Dessing per 1 augustus 2011 en het niet beschikbaar zijn voor een volgende termijn, zal de raad een nieuw lid voordragen voor benoeming door het verantwoordingsorgaan. Er zal gezocht worden naar een kandidaat die in het profiel van de raad past. Conclusies Het bestuur functioneert goed en wordt op professionele wijze ondersteund door zijn uitvoeringsorganisaties, waarbij het bestuur zijn verantwoordelijkheid blijft nemen. Het verantwoordingsorgaan speelt een goede rol in het proces van verantwoording afleggen over de genomen besluiten. Ook zal het bestuur meer rechtstreekse contacten met de achterban initiëren. De procedures liggen vast en worden nageleefd. De raad zet voor 2011 het onderwerp van het functioneren van de governance op de agenda. Ook zal de raad extra aandacht geven aan de risicobeheersing op lange(re) termijn en de aansturing van het fonds. De raad van toezicht bedankt het bestuur en het verantwoordingsorgaan voor het goede en open overleg. Amsterdam, 23 mei 2011 B.F. Dessing (plv. voorzitter) H.M. Geukers J.Th. van Niekerk (voorzitter 16