Stichting Pensioenfonds ANWB

Transcriptie

1 Stichting Pensioenfonds ANWB Stichting Pensioenfonds ANWB Wassenaarseweg EC Den Haag Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer Verslag over het boekjaar t/m

2 2

3 Inhoud Pagina Voorwoord van de voorzitter 5 Bestuur en organisatie 7 Meerjarenoverzicht 11 Bestuursverslag Profiel van Het Pensioenfonds 13 Algemene pensioenontwikkelingen 13 Fondsspecifieke ontwikkelingen 17 Overige te melden zaken vanuit het bestuur 23 Ontwikkelingen in Pensioenparagraaf 24 Beleggingenparagraaf 28 Financiële paragraaf 36 Actuariële paragraaf 39 Risicoparagraaf 40 Toekomstparagraaf 42 Verslag van het Verantwoordingsorgaan Reactie Bestuur: 48 Verslag van het Intern Toezicht (Auditcommissie) 49 Verslag van de Deelnemersraad 55 Jaarrekening Balans per 31 december 58 Staat van baten en lasten 60 Kasstroomoverzicht 62 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 63 Toelichting op de balans per 31 december 68 Toelichting op de staat van baten en lasten 74 Risicoparagraaf 79 Stichting Pensioenfonds ANWB Jaarverslag

4 Pagina Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum 87 Resultaatbestemming 87 Actuariële verklaring 88 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 90 4

5 Voorwoord van de voorzitter Het bestuur van de Stichting Pensioenfonds ANWB, hierna het fonds, geeft in dit jaarverslag inzage in de werkzaamheden, het beleid en de pensioenontwikkelingen in het jaar Het verslagjaar was voor de financiële positie van het fonds verdeeld gunstig. Er werd een goed beleggingsrendement behaald op de beleggingsportefeuille, terwijl ook de extra herstelmaatregelen, die begin 2012 waren overeengekomen extra middelen voor het fonds hebben opgeleverd. De verplichtingen stegen echter ook. O.a. door de toegenomen levensverwachtingen en een hogere kostenvoorziening, maar ook door de gedaalde rente. In 2012 was 50% van het risico van een rentedaling afgedekt met swaps. Een gunstig effect op de verplichtingen heeft de korting van 1,1% op de opgebouwde aanspraken van de gewezen deelnemers en pensioengerechtigden gehad. Deze korting is per 1 april 2013 doorgevoerd en al in de voorziening ultimo 2012 verwerkt. Aldus is de dekkingsgraad in 2012 gestegen van 90,4% naar 96,4%. Ook voor 2014 wordt een korting voorzien, nu van 1,7% en wel van de opgebouwde aanspraken van alle deelnemers aan het fonds. Het bestuur heeft in 2012 de beleggingsrisico s verder verminderd door 50% van de beleggingen in aandelen af te dekken voor het risico van koersdalingen. Hierdoor wordt een sterke daling van de dekkingsgraad in geval van sterk dalende beurskoersen beperkt. Het jaar 2012 stond voor het bestuur verder in het teken van de selectie van een nieuwe fiduciair manager. Eind 2012 is gekozen voor ING Investment Management, die per 1 januari 2013 is gestart met de implementatie. Hiermee vervalt de rol van Stichting Beheer ANWB, die namens het fonds het beheer over het vermogen uitvoerde binnen de Besloten Fondsen voor Gemene Rekening (BFGR) van de ANWB, waar het fonds in deelneemt. In de loop van 2013 zal besloten worden of het vermogen via de BFGR belegd blijft worden. In 2012 is ook de Balans Risico Advies Commissie (BRAC) ontwikkeld, die in 2013 zal optreden als opvolger van de Beleggings Advies Commissie (BAC). Waar bij de BAC de aandacht meer richting beleggingen ging, zal de BRAC meer aandacht geven aan de beleggingen in relatie tot de verplichtingen van het fonds. Ook zal de BRAC meer verbonden zijn met het bestuur dan de BAC doordat de voorzitter tevens bestuurslid is van het fonds. Communicatie is in 2012 een speerpunt geweest voor het bestuur. In 2012 is het bestuur gestart met een nieuwsbrief voor de actieve deelnemers en de pensioengerechtigden. Deze zal twee maal per jaar verschijnen. Daarnaast is het fonds het land in gegaan om meer voorlichting te geven over pensioenen. Verder is besloten in de communicatie meer aandacht te richten op de financiële positie van het fonds en op de beleggingsrisico s. In 2012 is ook een begin gemaakt met de thema s deskundigheid en zelfevaluatie. Het bestuur is tevreden over de huidige deskundigheid binnen het bestuur. Desalniettemin is het beschikbaar hebben van potentiële nieuwe bestuurders een punt van zorg. Het bestuur zal hieraan aandacht besteden in Ten slotte dankt het bestuur eenieder, die in het verslagjaar heeft bijgedragen aan het goed functioneren van het fonds. drs. F.J. van Bruggen Voorzitter Stichting Pensioenfonds ANWB Jaarverslag

6 6

7 Bestuur en organisatie Per 31 december 2012 Bestuur Namens werkgever drs. F.J. van Bruggen drs. R.J.X. Wanders ing. J. Groen voorzitter plv. voorzitter Namens werknemers mw. mr. P.C.M.W. Willemssen mw. drs. E.A. van der Velde AAG vacature secretaris Verantwoordingsorgaan Namens werkgever mr. J.P. Rijnveld dhr. T. Joosse voorzitter Namens deelnemers dhr. G.J. Vogel dhr. J.C. de Wever RC Namens gepensioneerden ing. A.L. Groenewege dhr. L. Schouten secretaris Intern toezicht mw. mr. S.M.A.J. den Ouden - Huigen drs. K.G. den Heijer mr. H.T.M. Vaessen voorzitter Stichting Pensioenfonds ANWB Jaarverslag

8 Deelnemersraad Namens deelnemers dr. P.E. Staal dhr. E. Lequin dhr. K. de Regt dhr. M. Schmidt drs. E.P.H. de Jonge dhr. G. Vogel dhr. A. Wentzel dhr. J.C. de Wever RC voorzitter Namens OR Unigarant dhr. H. Boonstra Namens gepensioneerden ing. A.L Groenewege ing. B. Koens dhr. L. Schouten secretaris Organisatie Uitvoering drs. G.J. Nollen directeur mw. M.G.M. Goosen coördinator pensioenen Accountant Ernst & Young Accountants LLP, Zwolle Adviserend actuaris AZL NV, Heerlen Risico Management Adviseur Cardano Risk Management BV, Rotterdam Waarmerkend actuaris AON Consulting Nederland cv, Eindhoven Administrateur AZL NV, Heerlen Herverzekeraar Nationale-Nederlanden Levensverzekeringsmij N.V., Rotterdam Bestuursondersteuning AZL NV, Heerlen Fiduciair Manager Stichting Beheer ANWB, den Haag Derivatenuitvoering Cardano Structuring BV, Rotterdam 8

9 Beleggingsadviescommissie prof. dr. J. Koelewijn drs. R.J.X. Wanders vacature drs. M.B.A. Sanders RBA voorzitter vice-voorzitter Geschillen- en klachtencommissie namens bestuur dhr. J. Luijben mr. J.P. Rijnveld voorzitter namens deelnemersraad ing. B. Koens dr. P.E. Staal Compliance officer vacature Stichting Pensioenfonds ANWB Jaarverslag

10 10

11 Meerjarenoverzicht Aantallen Actieve deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Totaal Financiële gegevens (in duizenden euro) Beleggingen voor risico pensioenfonds Belegd vermogen Beleggingsopbrengsten Rendement exclusief rentehedge (in %) 8,4-2,6 7,7 13,4-22,5 Rendement inclusief rentehedge (in %) 11,6 5,1 10,9 12,1-18,7 Rendement benchmark exclusief rentehedge (in %) 11,0-0,2 5,8 14,8-16,6 Reserves Algemene reserve Reserve toeslagen Reserve technisch resultaat Totaal reserves Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Pensioenuitkeringen Stichting Pensioenfonds ANWB Jaarverslag

12 Dekkingsgraad Vereiste dekkingsgraad 116,0% 121,6% 121,7% 122,3% 123,6% Dekkingsgraad 96,4% 90,4% 99,7% 100,8% 89,8% Indexaties per 1-1 Indexaties actieven Pensioenregeling A, B,C en MAA 1,25 0,00% 3,30% 4,50% 2,75% Pensioenregeling Unigarant 1,75 1,60% 1,30% 2,50% 2,50% Pensioenregeling Logicx 1,00 1,50% 1,00% 1,75% 1,60% Indexaties inactieven Pensioenregeling A, B,C en MAA 0,00 0,00% 0,00% 0,00% 1,03% Pensioenregeling Unigarant Periode * 1,49 0,87% 1,85% 3,00% 2,74% Periode ,00 0,00% 0,00% 0,00% 2,24% Periode vanaf ,00 0,00% 0,00% 0,00% 1,48% Pensioenregeling Logicx 1) 0,00 0,00% 0,00% 0,00% 1,29% Per 1 april 2013 zijn de aanspraken van gewezen deelnemers en pensioengerechtigden gekort met 1,1%. Deze korting is reeds verwerkt in de voorziening pensioenverplichtingen ultimo ) Deze indexatie wordt gefinancierd vanuit een gesepareerd depot 12

13 Bestuursverslag Profiel van Het Pensioenfonds Stichting Pensioenfonds ANWB, statutair gevestigd te s-gravenhage is opgericht op 31 januari Het betreft een omzetting van de vereniging Pensioenfonds voor het personeel van de ANWB, opgericht op 1 december De laatste statutenwijziging was op 1 januari 2008 als gevolg van de inwerkingtreding van de nieuwe Pensioenwet. De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het fonds is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij het OPF/Pensioenfederatie. Het fonds heeft tot doel uitvoering te geven aan het pensioenreglement, zoals dat geldt voor de aangesloten ondernemingen en is verantwoordelijk voor de correcte uitvoering van de pensioenafspraken die gemaakt zijn tussen werkgever en werknemers. Bij het beheer van de pensioenen is het pensioenreglement uitgangspunt. Het vertrouwen bij de deelnemers over de (uiteindelijke) pensioenuitkering, het maximaal inzetten op waardevastheid en een heldere communicatie met alle pensioenbelanghebbenden zijn leidend in het handelen van het pensioenfondsbestuur. Gelet op de beperkte omvang van het fonds geldt voor wat betreft de werkzaamheden uitbesteding tenzij. De tekst van een uitbestedingsovereenkomst is zodanig dat het bestuur van het pensioenfonds zijn volledige verantwoordelijkheid te allen tijde kan waarmaken. Algemene pensioenontwikkelingen Pensioenakkoord van de baan, pensioenhervormingen niet Algemeen Het invoeren van een nieuw type pensioencontract, althans het wettelijke faciliteren van het reële pensioencontract als alternatief voor de huidige nominale contracten, laat op zich wachten. Deze situatie veranderde in het verslagjaar nauwelijks nadat demissionair minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) zijn Hoofdlijnennota Herziening FTK publiceerde. Deze nota ging vergezeld van de resultaten van drie onderzoeken. De juridische mogelijkheden van het invaren van oude pensioenrechten werden onderzocht, alsmede de effecten van het nieuwe contract op de intergenerationele solidariteit. Voorts werden de hoofdkenmerken van het reële pensioencontract getoetst aan de Europese pensioenwetgeving. Niettemin laat ook de Hoofdlijnennota vitale onderdelen onuitgewerkt, waardoor het bestuur nog steeds niet verder komt dan oriëntatie op en analyse van de beperkt beschikbare informatie. Dit ondanks het feit dat de toezichthouders, De Nederlandsche Bank (DNB) en Autoriteit Financiële Markten (AFM), in december de pensioensector oproepen om alvast aan de slag te gaan. De huidige situatie stimuleert opvattingen dat binnen het bestaande nominale kader maatregelen mogelijk zijn die de toekomstbestendigheid en financiële houdbaarheid van de aanvullende pensioenregelingen bevorderen. Het zogenaamde Septemberpakket van demissionair staatssecretaris van SZW, de heer De Krom, is hiervan een illustratie. Kortings- en premievoorschriften op basis van de huidige Pensioenwet en FTK kunnen zonder nadere wetgeving worden vervangen door Stichting Pensioenfonds ANWB Jaarverslag

14 maatregelen die min of meer vooruit lopen op het reële pensioencontract, zoals een eerdere verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd. Invaren oude pensioenrechten Invoering van het reële pensioencontract maakt het wenselijk om de in het verleden opgebouwde pensioenaanspraken en ingegane pensioenen in het nieuwe regime in te passen. Anders zijn de beoogde effecten van het reële kader te gering. Dit gevoelige onderwerp heeft inmiddels voor veel maatschappelijke onrust gezorgd en mobiliseert diverse belanghebbende groeperingen. Organisaties verdedigen namens de ouderen dan wel jongeren hun deelbelangen. Het heeft er alle schijn van dat, hoe de materiële uitkomsten van een reëel pensioencontract ook moge zijn, de ontevreden doelgroep(en) de gang naar de rechter zal (zullen) maken. Voor het bestuur is dit een onderwerp, dat tot voorzichtigheid maant. Dit onderwerp is in ieder geval met juridische risico s omgeven. De Stichting van de Arbeid (STAR) heeft het kabinet dan ook om meer wettelijke bescherming gevraagd. Deze bescherming zou een bevestiging kunnen betekenen van de politieke noodzaak tot herziening van het aanvullende pensioenstelsel. Vooralsnog worden de risico s bij sociale partners en fondsbesturen neergelegd, iets waar het bestuur niet blij mee is. Een apart aspect in dit verband is de conversie van oude pensioenaanspraken, thans nog met een ingangsdatum op de 65-jarige leeftijd, naar 67 jaar. Een en ander op collectieve basis en zonder noodzakelijke individuele instemming van de rechthebbenden. Om deze mogelijkheid is door de pensioenfondsen gevraagd. Dit zal de pensioenadministratie aanmerkelijk vereenvoudigen. Staatssecretaris Klijnsma van SZW acht onder voorwaarden deze mogelijkheid al aanwezig en is van oordeel dat daaraan geen wettelijke grondslag hoeft te worden gegeven. De Pensioenfederatie vindt deze conclusie echter voorbarig. Communicatierapport en uitstel Na de publicatie van de hiervoor genoemde Hoofdlijnennota volgde in juni nog een rapport over de communicatieaspecten van het nieuwe pensioencontract. Het is vooral op dit terrein dat naar de mening van de toezichthouders alvast voorbereidingen kunnen worden getroffen. Dit mede in reactie op de beslissing van staatssecretaris Klijnsma om de herziening van het FTK met een jaar uit te stellen tot 1 januari Hierdoor worden sociale partners en fondsbesturen met een extra overgangsjaar 2014 geconfronteerd, waarin mogelijk in navolging van het Septemberpakket aanvullende maatregelen van overheidswege zullen worden getroffen. Gelet op het bovenstaande neemt het bestuur voorlopig een afwachtende houding aan. Daarbij is ook van belang welke keuzes de verbonden werkgevers maken met werknemersorganisaties en respectievelijke ondernemingsraden. Nieuw kabinet en regeerakkoord Ondertussen kwamen in het verslagjaar een nieuw kabinet en regeerakkoord tot stand en bleek het kabinet-rutte II nog enige andere maatregelen voor de pensioensector in petto te hebben die de aanvullende pensioenen raken. Deze maatregelen liggen onder meer op het terrein van de AOW, Anw en de fiscale facilitering van de pensioenopbouw (het Witteveenkader ). Versnelde verhoging van de AOW-pensioengerechtigde leeftijd De bestaande synchronisatie tussen de AOW en de aanvullende pensioenregelingen staat onder druk. In het verslagjaar is met ingang van 1 april de ingangsdatum van het AOW-pensioen gewijzigd van de eerste dag van de maand, waarin de 65-jarige leeftijd wordt bereikt, naar de verjaardag zelf. Voorts is met het verhogen van de pensioenleeftijd een geheel eigen traject en tempo gevolgd, terwijl de aanvankelijke plannen tot vervroeging en verlate ingang van de AOW (flexibilisering) zijn geschrapt. Tenslotte wil het nieuwe kabinet de verhoging van de AOW-leeftijd nog versnellen en het Leeftijdsaanpassingsmechanisme (LAM) pas introduceren, nadat de 67-jarige leeftijd is bereikt. De eigen koers met de AOW stelt het fonds, strevend naar gelijktijdige uitbetaling van AOW en aanvullend pensioen, voor uitvoeringstechnische problemen. De verbonden werkgevers hebben nog geen maatregelen genomen om het gat tussen de ingang van het aanvullende pensioen en de AOW te dichten. 14

15 Naast de kabinetsvoornemens met betrekking tot de AOW heeft het voorstel tot een inperking van de uitkeringsduur in de Anw mogelijk gevolgen voor het nabestaanden- en Anw-hiaatpensioen. De concretisering van dit voorstel zal moeten worden afgewacht. Krimpend Witteveenkader De overheid is de pensioensector tegemoet gekomen om niet in twee maar in één stap de fiscale begeleiding van de aanvullende pensioenopbouw aan te passen aan de gewenste verhoging van de pensioeningangsleeftijd. Twee stapjes in 2013 (naar 66 jaar) en 2015 (naar 67 jaar) werden tot één stap in 2014 (van 65 naar 67 jaar) teruggebracht. Hierdoor kan de aanpassing van de diverse pensioenregelingen en administratie beperkt blijven tot één operatie. Dit voordeel lijkt overigens te verdwijnen als het kabinet-rutte II met ingang van 2015 besluit tot een nog verdergaande beperking van de maximale jaarlijkse pensioenopbouw. De Tweede Kamer heeft het kabinet om een rapportage van de effecten voor de diverse generaties gevraagd. Daarnaast bestaat het voornemen om de fiscale facilitering te beperken tot inkomens tot (aftopping). Het bestuur wacht de ontwikkelingen af. Een verbonden werkgever, Unigarant NV, heeft per 1 januari 2013 de stap gezet naar een nieuwe pensioenregeling met pensioenrichtleeftijd van 67 jaar. ANWB BV heeft hier ook pogingen toe ondernomen, maar is dit (nog) niet overeen kunnen komen met de werknemersorganisaties. In een duidelijk slinkende tweede pijler doet het kabinet evenwel, meer dan ooit, een beroep op pensioenfondsen en spreekt hen aan op hun maatschappelijke functie ofwel hun bereidheid om te investeren in Nederlandse bedrijfssectoren zoals de woningmarkt, infrastructuur, duurzame energie en het MKB. Met de nieuwe fiduciair manager, ING IM, zal het bestuur het Maatschappelijk Verantwoord Beleggen beleid van het fonds verder uitwerken. Evaluatie van de herstelplannen en het Septemberpakket De bestaande korte- en lange termijn herstelplannen moeten nog langs de weg van huidige regels en aanwijzingen worden uitgevoerd. Het vorenstaande neemt niet weg dat DNB in het begin van het verslagjaar eraan twijfelde of de te hanteren rentetermijnstructuur (RTS) op maandbasis nog een juiste weergave was van de prijsvorming op de (verstoorde) interbancaire swapmarkt. Met ingang van het jaar mocht daarom worden gerekend met een gemiddelde RTS over de periode van 1 oktober tot en met 31 december Hoewel de toezichthouder het tijdelijke karakter van deze maatregel benadrukte, mocht deze middeling gedurende het gehele boekjaar worden toegepast. Voorts werd per ultimo september de Ultimate Forward Rate (UFR) ingevoerd voor de berekening van de pensioenverplichtingen. De UFR maakt die berekening minder gevoelig voor schommelingen en mogelijk verstorende omstandigheden op de financiële markten. Onder de methodiek van de UFR wordt de rentetermijnstructuur tot looptijden van twintig jaar gebaseerd op de swaprente en wordt voor looptijden langer dan twintig jaar een rentestructuur geconstrueerd op basis van enerzijds de marktrente en anderzijds een vaste forwardrente na 60 jaar. Deze UFR maakte onderdeel uit van het reeds genoemde Septemberpakket. Dit pakket bevatte enkele voorwaarden waaronder pensioenfondsen hun aangekondigde kortingen mochten mitigeren (uitsmeren over een langere periode) en/of hun premie voor 2013 lager konden vaststellen. Het pensioenfonds ANWB maakt hier geen gebruik van. In het verslagjaar heeft landelijk een kort onderzoek plaatsgevonden naar premieterugstortingen naar de sponsorende ondernemingen in het verleden. Dit naar aanleiding van een door de Tweede Kamer aangenomen motie van het CDA-kamerlid Omtzigt. De huidige herstelposities van pensioenfondsen worden weleens mede verklaard met de omstandigheid dat die terugstortingen destijds ten onrechte hebben plaatsgevonden. Staatssecretaris Klijnsma heeft de Tweede Kamer voorgesteld om na de pilot geen breder onderzoek hiernaar te doen. Het is moeilijk om het verleden volledig te achterhalen, terwijl de onderzoekskosten hoog zouden zijn. De algemene conclusie werd getrokken dat de terugstortingen juridisch correct en met instemming van alle betrokkenen plaatsvonden. Bij ons fonds is dit niet anders geweest. In het verslagjaar moesten alle pensioenfondsen uiterlijk 1 mei bij DNB een financieel crisisplan indienen. Ook het fonds heeft een financieel crisisplan opgesteld dat is opgenomen als bijlage bij de ABTN. Doel van een financieel crisisplan is om, los van concrete Stichting Pensioenfonds ANWB Jaarverslag

16 herstelplannen, beter voorbereid te zijn op een eventuele volgende financiële crisis. DNB heeft inmiddels de financiële crisisplannen geëvalueerd en is tot de conclusie gekomen dat de kwaliteit kan worden verbeterd. Het bestuur heeft AZL gevraagd het financieel crisisplan op de opmerkingen van DNB te beoordelen. Governance De governance van pensioenfondsen liet in het onderhavige verslagjaar enkele nieuwe ontwikkelingen zien. Wet Koser Kaya/Blok In het verslagjaar is de Eerste Kamer akkoord gegaan met voorstellen tot vergroting van de medezeggenschap van gepensioneerden bij pensioenfondsen. Deze voorstellen zijn voortgekomen uit een initiatief van de Tweede Kamerleden Koser Kaya (D66) en Blok (VVD). De inwerkingtreding is vervolgens door staatssecretaris Klijnsma bepaald op 1 juli 2013, waarbij een invoeringstermijn geldt van een jaar. In de ogen van het kabinet biedt de onderhavige wet evenwel slechts een oplossing op een deelterrein en worden de eigen voorstellen van het kabinet(zie hieronder) als een integrale benadering van de problematiek beschouwd. Wet versterking bestuur pensioenfondsen Het wetvoorstel tot versterking van het bestuur van pensioenfondsen gaat niet alleen in op de hierboven bedoelde positie van de gepensioneerden (het fonds heeft hier al wel op geacteerd door in het bestuur, met goedkeuring van de deelnemersraad, plaats te maken voor een gepensioneerde). Het kabinet wil namelijk de deskundigheid van fondsbesturen bevorderen, het intern toezicht versterken en de diverse organen en taken stroomlijnen. Onderdeel is het aanbieden van alternatieve bestuursmodellen voor het bestaande paritaire model. Eén van de beweegredenen voor deze modellen is dat straks over de invoering van het reële pensioencontract kan worden beraadslaagd door deskundiger fondsbesturen, waarin de onderscheiden doelgroepen onderling beter vertegenwoordigd zijn. Het ligt in het voornemen van staatssecretaris Klijnsma om haar wetsvoorstel eerder in werking te laten treden dan de Wet Koser Kaya/Blok. Door de inwerkingtreding van de Wet Koser Kaya/Blok te bepalen op 1 juli 2013 dwingt de staatssecretaris zichzelf haar wetsvoorstel voor die datum tijdig door het parlement te loodsen. Code Pensioenfondsen In het verband van de governance wordt tot slot van deze paragraaf aangegeven dat de Pensioenfederatie werkt aan een herziening van de STAR-principes voor goed pensioenfondsbestuur. Deze zullen naar verwachting in het komende jaar hun beslag krijgen. Toezicht DNB voerde in het onderhavige verslagjaar weer enige themaonderzoeken uit. Onderzocht werden onder meer de risico s van commercieel vastgoed en uitbesteding, alsmede de effectiviteit van het bestuur. Ook de AFM verricht naast zijn toezichttaken onderzoek. Een en ander komt op een tijdstip dat de toezichtkosten en dus de uitvoeringskosten van pensioenfondsen omhoog gaan, terwijl de overheid heeft aangekondigd zich te zullen terugtrekken uit de financiering van de toezichtkosten. De pensioensector maakt zich al jaren zorgen over de stijging van de laatstgenoemde kosten. Europese ontwikkelingen De Europese Commissie wil een heffing opleggen over financiële transacties, de Financial Transaction Taks (FTT). Deze heffing maakt onderdeel uit van een pakket maatregelen als reactie op de wereldwijde financiële crisis. Het kabinet-rutte II heeft inmiddels zijn steun hieraan gegeven, maar een uitzondering bepleit voor pensioenfondsen. De Pensioenfederatie heeft voorgerekend wat een dergelijke heffing betekent in pensioenlasten. De individuele pensioenen zouden hierdoor wel eens ruim 5% lager kunnen uitvallen. De sector voelt zich bovendien ook niet verantwoordelijk voor het ontstaan van de financiële crisis. 16

17 Fondsspecifieke ontwikkelingen Organisatie van het fonds Per 30 september 2012 is de heer W.C.J. van Vliet teruggetreden uit het bestuur. In de vacature zal begin 2013 worden voorzien door een vertegenwoordiger vanuit de kring van gepensioneerden, die hiermee in het bestuur vertegenwoordigd zullen worden. Het aantal vertegenwoordigers in het bestuur vanuit de deelnemers wordt hiermee verlaagd tot twee. De deelnemersraad heeft hier in december haar instemming aan verleend. De functie van compliance officer is ook vacant geworden in De invulling van deze functie staat voor 2013 op de agenda. De invulling van de vacature in de beleggingsadviescommissie is opgepakt in relatie tot de omvorming van deze commissie (zie Vermogensbeheerstructuur op pagina 36). Jaarverslag 2011 Het jaarverslag over 2011 is in de vergadering van 11 juni 2012 door het bestuur goedgekeurd. De deelnemersraad heeft het jaarverslag met het bestuur besproken in de vergadering van 21 juni 2012 en van een positief advies voorzien. Financiële ontwikkeling en ALM beleid In 2012 bedragen de baten 178,4 miljoen en de lasten 125,8 miljoen, zodat er een batig saldo is van 52,6 miljoen. Hierdoor kon de dekkingsgraad in 2012 stijgen van 90,4% naar 96,4%. Dit is een verbetering ten opzichte van eind 2011 van 6,0% punt. De beleggingsbate bedraagt 102,6 miljoen, deels door een rendement van 8,4% op de beleggingsportefeuille en deels door een resultaat van 3,2% uit derivaten, die defensief worden aangehouden. De premiebate bedraagt 75,8 miljoen. Daartegenover zijn de verplichtingen gestegen door de oprenting, de inkoop van nieuwe aanspraken en de daling van de rente (van 2,74% eind 2011 naar 2,47% eind 2012) op basis waarvan de verplichtingen worden gewaardeerd. In het percentage van eind 2012 is rekening gehouden met de toepassing van de Ultimate Forward Rate (UFR), die per eind september van toepassing is geworden. Verder zijn de verplichtingen gestegen met 0,9% doordat eind 2012 een extra voorziening is opgenomen voor de gestegen levensverwachtingen en met 0,5% voor de aan te houden kostenvoorziening. Op grond van voorgeschreven waarderingsregels is de korting van 1,1% per 1 april 2013 op de opgebouwde aanspraken van gewezen deelnemers en pensioengerechtigden ook in de verplichtingen per eind 2012 verwerkt, waardoor de verplichtingen zijn gedaald met 0,5%. De totale last van al deze mutaties in de verplichtingen bedraagt 100,1 miljoen. De overige lasten van 26 miljoen bestaan voor 24,3 miljoen uit uitkeringen en voor 1,4 miljoen uit uitvoeringskosten. Hieronder zijn de ontwikkelingen in beeld gebracht van de 4 belangrijkste parameters voor het inzicht in de financiële ontwikkeling in Ontwikkeling kerngegevens Pensioenfonds ANWB ( = 100 %) 120,0% 2012 dec-11 Jan Febr Maart April Mei Juni Juli Aug Sept * Okt Nov Dec 115,0% 110,0% 105,0% 100,0% 95,0% 90,0% 85,0% 80,0% 75,0% dekkingsgraad VPV beleggingen rente VPV Stichting Pensioenfonds ANWB Jaarverslag

18 In onderstaande tabel wordt de ontwikkeling van de dekkingsgraad in 2012 nader toegelicht. Pensioen- Technische Aanwezige vermogen voorziening dekkingsgraad 2012 Primo ,4% Premie ,3% Uitkeringen ,3% Toeslagverlening ,5% Rentetermijnstructuur ,6% Rendement ,9% Benodigde interesttoevoeging ,4% Overige mutaties ,4% Ultimo ,4% In de 2e helft van 2012 is een ALM studie afgerond, op basis waarvan het bestuur in principe voor 3 jaren de beleidsuitgangspunten voor het fonds heeft bepaald. Uit de mogelijke beleidsvarianten heeft het bestuur gekozen voor een variant, die qua risico binnen het herstelplan past. Vertrekkend vanaf verwacht het bestuur een ontwikkeling van de dekkingsgraad in 15 jaar naar 128,2% en een gemiddeld indexatie resultaat voor de gewezen deelnemers en pensioengerechtigden van 18,2% (dit is het deel van de inflatie dat naar verwachting gemiddeld jaarlijks kan worden gecompenseerd), Het bestuur vindt dit indexatieresultaat een laag resultaat, maar hierin zijn de verwachte kortingsmaatregelen van 2012 en 2013 (als negatief indexatieresultaat) verwerkt. Bij deze variantkeuze hoort een strategische asset allocatie van 52,5% in aandelen en 47,5% in vastrentende waarden, gecombineerd met een renteafdekking van 50% (middels swaps) en een zakelijke waarden afdekking van 50% (middels putopties). Sinds februari 2012 heeft het fonds zijn zakelijke waarden voor 50% afgedekt. Premie- en toeslagenbeleid Het premiebeleid is in 2012 gebaseerd geweest op de zuivere kostendekkende premie. Toeslagen worden verleend aan actieve deelnemers, die worden betaald uit de premie. Deze toeslagen zijn gebaseerd op de overeengekomen cao- of algemene loonsverhoging in het jaar ervoor. Toeslagen aan gewezen deelnemers en pensioengerechtigden worden verleend afhankelijk van de financiële positie van het fonds en meer in het bijzonder van de dekkingsgraad. Onder een dekkingsgraad van 110% worden geen toeslagen verleend. Deze zijn dan ook niet verleend in Herstelplan De dekkingsgraad is in 2012 onder de kritische dekkingsgraad uitgekomen. De kritische dekkingsgraad is de dekkingsgraad, van waaronder het fonds zelf niet in staat is de vereiste dekkingsgraad aan het eind van een bepaalde periode, in dit geval van het herstelplan, te bereiken. Dit, ondanks het feit dat de volgende extra herstelmaatregelen in 2012 zijn uitgevoerd: De werkgevers hebben extra aan het herstel bijgedragen door de bijdrage van twee keer 7,2 miljoen (de 1e en 2e van 3 tranches) in boekjaar De eerste tranche is betaald in De tweede tranche is betaald begin Beide bijdragen zijn verwerkt in boekjaar

19 De deelnemers hebben extra bijgedragen door een verlaagde opbouw van hun pensioenaanspraken. van 2,25% naar 2,05% voor pensioenregelingen C, Logicx en Unigarant 2006 van 1,75% naar 1,60% voor pensioenregelingen A en B van 2,00% naar 1,80% voor pensioenregeling Unigarant 2000 De premie was wel gebaseerd op een volledige opbouw, zodat hierdoor de premie bijdroeg aan het financiële herstel van het fonds. Als gevolg van de te lage dekkingsgraad per eind 2012 heeft het bestuur moeten besluiten de pensioenaanspraken van de gewezen deelnemers en pensioengerechtigden per 1 april 2013 te verlagen met 1,1% zoals in 2012 al in het vooruitzicht was gesteld. DNB heeft hiervoor toestemming gegeven en de Deelnemersraad heeft hierover positief geadviseerd, maar daarbij wel opgemerkt, dat deze maatregel als pijnlijk wordt ervaren. In de jaarrekening 2012 is deze verlaging van de pensioenaanspraken reeds verwerkt. Op basis van de dekkingsgraad per eind 2012 dient door de werkgever in 2013 ook de 2e tranche betaald te worden ( 7,2 miljoen). Deze tweede tranche is in 2013 ook betaald door de werkgever en reeds verwerkt in boekjaar In 2013 kan nog een 3e tranche ontvangen worden, afhankelijk van de dekkingsgraad in 2013, van 7,1 miljoen. In 2012 is onderzocht of er een bijstortplicht bestaat voor de werkgever uit hoofde van de uitvoeringsovereenkomst tussen het fonds en de werkgevers. Er is geen bijstortplicht. Ondanks al deze extra maatregelen en het verwachte beleggingsrendement van 5,8% in 2013 heeft het bestuur begin 2013 toch een voorgenomen besluit moeten nemen om alle opgebouwde pensioenaanspraken per 1 april 2014 te korten met 1,7% om zodoende een dekkingsgraad te bereiken van 104,4% (Minimaal Vereiste Eigen Vermogen) per eind Beleggingen Het beleggingsbeleid is in 2012 in strategische zin niet aangepast. Wel is in februari het risico op zakelijke waarden voor 50% afgedekt middels een 4-tal dakpansgewijze putopties met een looptijd van 2 tot 5 jaar. In het jaar 2012 werd een rendement van 8,4% behaald op de beleggingsportefeuille. Het beleggingsrendement lag daarmee 2,4% onder de benchmark (11%). De grootste oorzaak hiervan was gelegen in de lage duratie van de vastrentende waarden (ca. 2,5 jaar). Op de hierop aangepaste renteafdekking, waardoor deze toch 50% afdekte van de gevoeligheid van de verplichtingen voor de rente, en op de afdekking van het zakelijke waarden risico voor 50% van deze categorie beleggingen werd een positief rendement behaald van 3,2%, zodat het totaal rendement voor het fonds over het gemiddeld belegd vermogen uitkwam op 11,6%. Het beleggingsresultaat lag ruim boven het verwachte beleggingsrendement van 5,8%, dat was meegenomen in het bijgestelde herstelplan van eind Uitvoeringskosten 2012 In november 2011 heeft de Pensioenfederatie de Aanbevelingen uitvoeringskosten gepresenteerd. Hierin worden de pensioenfondsen opgeroepen om de kosten van het pensioenbeheer, vermogensbeheer en transactiekosten te publiceren. Deze kosten moeten naar de mening van de Pensioenfederatie volledig bekend zijn binnen het pensioenfonds en beschikbaar zijn voor deelnemers. De aanbevelingen luiden als volgt: Rapporteer de kosten van pensioenbeheer in euro per deelnemer. Rapporteer de kosten van het vermogensbeheer in % van het gemiddeld belegd vermogen. Rapporteer separaat (eventueel geschatte) transactiekosten in % van het gemiddeld belegd vermogen. Het fonds deelt de mening van de Pensioenfederatie en wenst volledige transparantie te realiseren ten aanzien van deze kosten. Dit gaat dus verder dan alleen de direct in de jaarrekening te verantwoorden kosten. Het transparant maken van alle kosten en mogelijk afzetten tegen een benchmark is daarbij een middel om de kosten verder te beheersen. Met onderstaand overzicht geeft het fonds gevolg aan de aanbevelingen van de Pensioenfederatie. Stichting Pensioenfonds ANWB Jaarverslag

20 Kostenoverzicht Pensioenuitvoeringskosten Kosten in euro per deelnemer 1) 233,- 201,- Vermogensbeheerskosten Kosten in % van het gemiddeld belegd vermogen 2) 0,538 0,642 Transactiekosten in % van het gemiddeld belegd vermogen Niet beschikbaar Niet beschikbaar Pensioenuitvoeringskosten In 2012 zijn de uitvoeringskosten, die verder zijn gespecificeerd op pagina 74, vooral gestegen door de uitvoering van de ALMstudie en Continuïteitsanalyse (eens per 3 jaar), hogere administratiekosten door gestegen aantallen deelnemers, de kosten voor het strategisch risicomanagement met ingang van 2012 en de gestegen communicatiekosten (nieuwsbrief en communicatie inzake het herstelplan en de kortingen). Vermogensbeheerkosten De vermogensbeheerkosten zijn in % van het gemiddeld belegd vermogen gedaald door verlaging van de kosten in basispunten in de 4 Beleggingsfondsen voor Gemene Rekening: Aandelen Fonds: 50 bp (2011: 71 bp) Vastrentende Waarden Fonds: 20 bp (2011: 28 bp) Complementaire Waarden Fonds: 83 bp (2011: 92 bp) Geldmarkt Fonds: 14 bp (2011: 14 bp) De verlagingen van deze kosten zijn het gevolg van het heronderhandelen van de managerskosten en het vereenvoudigen van de beleggingsstructuur (minder funds of funds). In de gepresenteerde vermogensbeheerkosten zijn geen transactiekosten opgenomen. Deze zitten binnen de aangehouden beleggingsfondsen binnen de FGR en zijn nog niet apart zichtbaar. Daarnaast zijn hierin ook niet de kosten van het beheer van de derivaten opgenomen. Deze zijn verwerkt in de resultaten op de derivaten. Voor 2012 waren deze kosten ,- (2011: ,-). De toename in 2012 wordt veroorzaakt door het opnemen van de putopties in de derivaten en het dagelijks beheer van het onderpand in verband met het tegenpartijrisico. Vermogensbeheerstructuur In de organisatie van het pensioenfonds zijn in 2012 grote veranderingen voorbereid, die begin 2013 geëffectueerd zijn. De Beleggings Advies Commissie (BAC) is omgevormd tot een Balans Risico Advies Commissie (BRAC). De BRAC is de adviseur van het bestuur van het fonds op het gebied van de activa en passiva, vermogensbeheer, beleggingen en risicomanagement. De BRAC bezit specialistische kennis op deze terreinen. De BRAC adviseert het bestuur op eigen initiatief indien de feiten en omstandigheden daartoe aanleiding geven, en tevens op verzoek van het bestuur. De BRAC bereidt beleid op voormelde 1) De kosten per deelnemer zijn berekend conform de aanbeveling van de Pensioenfederatie: kosten / de som van het aantal actieve deelnemers en pensioengerechtigden. ( /6.081 ; 2011: /6.075) 2) Kosten van het vermogensbeheer kunnen in twee categorieën worden onderscheiden. De eerste categorie betreft de kosten zoals die in de jaarrekening zijn verwerkt. Daaronder vallen de beheervergoeding van de vermogensbeheerder(s) en overige beheervergoedingen. Dit betreft een bedrag van ,- (2011: ,-). De tweede categorie betreft kosten die rechtstreeks ten laste van het beleggingsrendement zijn gebracht. Deze kosten zijn dus niet inbegrepen in de kosten van de vermogensbeheerder(s) zoals opgenomen in de jaarrekening en zijn zo zuiver mogelijk berekend op ,- (2011: ). De totale kosten vermogensbeheer komen daarmee uit op circa ,- (2011: circa ,-). 20