GOEDEMORGEN LOAG ONDERVOEDING EN SARCOPENIE

Transcriptie

1 GOEDEMORGEN LOAG ONDERVOEDING EN SARCOPENIE

2 Welkom + toelichting 09.30

3 Programma

4 leerdoelen Ondervoeding bij de geriatrische patient MNA EEVR Sarcopenie Consensus Gevolgen diagnostiek Therapie Relatie ondervoeding en sarcopenie Training / voeding / ouderen / sarcopenie

5 Wie zijn wij? Dieneke van Asselt Jolanda van Steijn

6 Kick off 09.45

7 Ouderen in het ziekenhuis: belang van voeding en beweging

8

9

10

11

12

13

14 Dus

15 Bedrust

16

17 Neuronale activiteit Hormonen Oxidatieve stress/inflammatie Insuline resistentie Inactiviteit Sarcopenie Apoptose Satelliet cel functie/dna schade Gestoorde spiereiwit synthese voeding Fysieke inspanning

18 Relatie spiermassa en eiwitinname

19 Effecten verhogen eiwitinname

20 Inname eiwit ouderen: thuis

21 Inname eiwit ouderen: ziekenhuis

22

23

24

25

26

27 Weerstandtraining

28 Weerstandstraining bij zieke oudere patiënten haalbaar?

29

30

31

32 If we could give every individual the right amount of nourishment and the right amount of exercise we would have found the safest way to health Hippocates

33 Entreetoets : casus Huiswerk met gouden rand van - Marieke Huisman - A. Laan - A. Dilan Discussie - Dementie als oorzaak ondervoeding - Galantamine als oorzaak ondervoeding - Functieverlies in defnitie

34

35 Stage Wetenschap O.l.v. Dr. Dieneke van Asselt Klinische Geriatrie, MCL Feb Juli 2011 Erika Droogsma

36 Discussie over invloed van cholinesterseremmers (CERs) op het gewicht bij pt met de ZvA: CERs: gewichtsverlies 1,2 CERs: gewichtsverlies Raskind et al. 2000; Neurology, 2. Tariot et al. 2000; Neurology, 3. Guerin et al. 2009; Clinical Nutrition, Guerin et al. 2005; Am J Clin Nutr, 4. Gillette et al. 2005; J Nutr Health Aging, 5. Gillette et al. 2006; Journal of Gerontology

37 Gewichtsverlies bij pt met ZvA NEGATIEVE GEVOLGEN! Toenemend gebruik CERs Belangrijk te weten wat de invloed van CERs op het gewicht is bij pt met de ZvA

38 Onderzoek

39 Methoden (1) Retrospectieve observationele longitudinale studie Inclusiecriteria: 1. ZvA waarvoor start CER 2. Pt woonde op moment dat diagnose werd gesteld thuis of in verzorgingshuis Exclusiecriteria: 1. Pt <65 jaar

40 Methoden (2) Dataverzameling Socio-demografische kenmerken Comorbiditeit Aantal medicijnen Hoeveelheid zorg Cognitief functioneren Gedrag Voedingstoestand Moment van diagnosestelling en de daarop volgende medicatiecontroles (gemiddeld 2, max. 4)

41 Statistiek

42 Generalized Estimating Equations (GEE) model 1 Analyse longitudinale afhankelijke data Regressie analyse over alle metingen Galantamine 16 mg en 24 mg, overige groepen van te kleine omvang Diverse factoren ter correctie meegenomen in model Zeger, et al. 1986; Biometrics

43

44 Invloed CERs op gewicht Tabel 7: Invloed van cholinesteraseremmers op het gewicht GEE analyse B p Leeftijd Geslacht * Sociale status * Mantelzorg * Professionele zorg CIRS-G Aantal medicijnen naast de CER Galantamine (16- en 24 mg) MMSE Kloktekentest Gedrag Eetlust Zowel galantamine in een dosering van 16 mg als in een dosering van 24 mg zijn niet van invloed op het gewicht Gemiddelde gewicht: 1. Mannen 2. Patiënten met partner 3. Patiënten met mantelzorger Gewichtsverlies niet toeschrijven aan galantamine, maar op zoek gaan naar andere oorzaken, zoals onvoldoende zorg in overeenstemming met Franse richtlijn (Belmin et al. 2007)

45

46 Fry et al. Arch Surg 2010

47 Workshop 1 en uur MNA, Behoefte en inname (EEVR)

48 pauze 11.15

49 Workshop 3 en Protocol ondervoeding

50 Knelpunten implementatie protocol voeding 12.00

51 feedback 12.25

52 Lunch + JNVKG vergadering

53 GOEDEMIDDAG LOAG 24 april 2013

54 13.30 uur

55 Verwachtingen entreetoets lezing : sarcopenie workshops : gait speed en handknijpkracht thee workshop : integratie sarcopenie in de praktijk lezing : relatie ondervoeding en sarcopenie feedback en vragen afsluiting en uitreiking certificaten

56 Leerdoelen U kent de Europese en Internationale consensus voor sarcopenie U kent de belangrijkste gevolgen van sarcopenie U kunt de knelpunten van de diagnostiek en behandeling bij sarcopenie benoemen

57 Start uur

58 Entreetoets

59 De definitie van sarcopenie is : a. lage spiermassa tijdens het ouder worden b. afname spierkracht tijdens het ouder worden c. a + b en / of afname functioneren d. een syndroom dat gekenmerkt wordt door progressief en gegeneraliseerd verlies van spiermassa en spierkracht met een risico op negatieve uitkomsten zoals disability, slecht QoL en mortaliteit

60 Het onderliggende mechanisme van sarcopenie is : a. fysiologisch b. pathologisch c. a en/of b d. onbekend

61 Een klinische consequenties van sarcopenie is : a. Vallen b. frailty c. Cachexie d. a, b en c

62 Mogelijkheden tot diagnostiek naar sarcopenie zijn in de praktijk : a.eenvoudig implementeerbaar dat kan ik in mijn onderzoekskamer b.eenvoudig implementeerbaar o.a. met behulp van de afdeling beeldvorming c.vrijwel onmogelijk om te implementeren d.er zijn nog geen diagnostische mogelijkheden

63 Een goede therapeutische benadering bij sarcopenie is : a. dagelijks 20 minuten wandelen b. testosteron c. 3 x / week kracht-training + leucine d. myostatine-remmer

64

65 14.00 uur

66 SARCOPENIE LOAG 24 APRIL 2013 Rosenberg 1989 ;

67 DYNAPENIE LOAG 24 april 2013 Clark 2008 ; J Gerontol A Biol Sci Med

68 Relatie sarcopenie - dynapenie Afname kracht Afname spiermassa Afname kwaliteit spier Afname power Afname activiteiten

69

70 Osteoporose Bijlsma 2012 ; Ageing Res Rev

71 Tijdsverloop

72 MEDLINE

73 I : Leeftijdsgebonden spierveranderingen

74 Definitie Sarx ( vlees ) + penia ( verlies / tekort ) 1989 Rosenberg : afname spiermassa tijdens het gezond ouder worden Osteoporose : afname botdichtheid tijdens gezond ouder worden Roubenoff et al J Gerontol 2000 M

75 Sarcopenie > 2 x SD

76 Prevalentie neemt toe met leeftijd

77 Nieuwe prevalentie getallen UK - community Mannen % Vrouwen 4.6% Verenigde Arabische Emiraten ziekenhuis 10% Effecten : Minder lang opgenomen Minder heropnames Lagere mortaliteit

78 ( Patho ) fysiologie Ieder mens verliest spiermassa en functie tijdens het ouder worden!

79 Lean body mass Vetvrije lichaamsgewicht Neemt af bij ouder worden

80 Sarcopenie is een stoornis in de motorische eenheid

81 Motorische eenheid

82 Myocyt

83 Myocyt afname Kwantiteit Aantal myocyten Eiwitgehalte per myocyt Kwaliteit Kracht

84 Verandering spiervezels bij het ouder worden

85 mtorc1 signaling pathway contraction

86 Myosteatosis tijdens het ouder worden

87 Dysbalans spieranabolisme en katabolisme

88 Spierkracht en power nemen af bij het ouder worden

89 Relatie spiermassa en spierkracht bij het ouder worden is niet 1 : 1

90 Stabiel gewicht maskeert sarcopenie

91 Stabiel gewicht maskeert myosteatosis

92 II : consensus sarcopenie

93 EWGSOP Age and Ageing 2010 :

94 Internationale werkgroep

95 EWGSOP 1. Wat is sarcopenie 2. Welke parameters definiëren sarcopenie 3. Welke variabelen weerspiegelen deze parameter, welke meetinstrumenten horen hierbij en wat zijn de afkapwaarden 4. Hoe weerhoudt sarcopenie zich tot cachexie, frailty en sarcopene obesitas

96 Operationele definitie

97 EWGSOP a. Bepalen natuurlijk verloop sarcopenie b. Ontwikkelen effectieve therapie

98 Definitie + diagnostische criteria

99 Internationale werkgroep Sarcopenia is defined as the age-associated loss of skeletal muscle mass and function. The causes of sarcopenia are multi-factorial and can include disuse, altered endocrine function, chronic diseases, inflammation, insulin resistance, and nutritional deficiencies.

100 Indeling in onderliggend mechanisme

101 Internationale werkgroep

102 Indeling in ernst

103 Geriatrisch syndroom? Een geriatrisch syndroom is een bij ouderen veel voorkomend complex klinisch probleem dat meerdere aetiologische factoren kent Incompleet begrepen interacties van ziekten en leeftijd op meerdere systemen waardoor meerdere symtomen Meestal leidend tot beperkte ( dure ) gezondheid... frailty, vallen, incontinentie, voeding

104 Sarcopenie als geriatrisch syndroom Sarcopenie

105 Sarcopenie en frailty overlappen

106 Sarcopenie en cachexie overlappen geleidelijk acuut Hall et al Aging 2011

107 Sarcopenie en cachexie overlappen

108 Sarcopenie en cachexie overlappen

109 Sarcopene obesitas

110 Diagnostiek sarcopenie + afkapwaarden

111 DEXA Man 7.26 kg/m2 Vrouw 5.5 kg/m2

112 Bio Impedantie Man 8.87 kg/m2 Vrouw 6.42 kg/m2

113 Handgrip

114 Gait speed

115 Afkapwaarden test man vrouw HKK [ kg ] < 30 < 20 BMI Gait speed [ m/s ] > > < 0.8 < 0.8 Internationale werkgroep : gait speed < 1.0 m/s Studenski et al 2011 JAMA 50-58

116 Algoritme

117 Fractuur-risico-score

118 Bij wie?

119 III. Klinische consequenties sarcopenie

120 Sarcopenie : verminderd functioneren en verhoogde disability Visser et al. Clin Geriatr Med

121 Sarcopenie : toegenomen valrisico + mortaliteit OR benen armen Iedere val 1,2 2,5 1,2 2,3 Val + verwonding 1,5 Herhaald vallen 2,2 9,9 1,4 1,7 Verhoogde mortaliteit ( HR ) Visser et al. Clin Geriatr Med

122 Sarcopenie : hoge kosten

123 Therapie?

124 Uitkomstmaten research Primair Spiermassa Spierkracht-power Functioneren Secundair ADL QOL Markers : metabool / biochemisch / inflammatoir Vallen Ziekenhuisbezoeken/opnames gevoel patient/arts mortaliteit

125 Mogelijkheden research : voeding Kim 2012 ; JAGS : 16-23

126 Mogelijkheden research : training

127 Mogelijkheden research : medicatie

128 Mogelijkheden research : medicatie

129 Mogelijkheden research : medicatie

130 Entreetoets

131 De definitie van sarcopenie is : a. lage spiermassa tijdens het ouder worden b. afname spierkracht tijdens het ouder worden c. a + b en / of afname functioneren d. een syndroom dat gekenmerkt wordt door progressief en gegeneraliseerd verlies van spiermassa en spierkracht met een risico op negatieve uitkomsten zoals disability, slecht QoL en mortaliteit

132 Het onderliggende mechanisme van sarcopenie is : a. fysiologisch b. Pathologisch c. a en/of b d. onbekend

133 Een klinische consequenties van sarcopenie is : a. Vallen b. frailty c. Cachexie d. a, b en c

134 Mogelijkheden tot diagnostiek naar sarcopenie zijn in de praktijk : a.eenvoudig implementeerbaar dat kan ik in mijn onderzoekskamer b.eenvoudig implementeerbaar o.a. met behulp van de afdeling beeldvorming c.vrijwel onmogelijk om te implementeren d.er zijn nog geen diagnostische mogelijkheden

135 Een goede therapeutische benadering bij sarcopenie is : a. dagelijks 20 minuten wandelen b. testosteron c. 3 x / week kracht-training + leucine d. myostatine-remmer

136 14.30 uur

137 Workshop 1 Gaitspeed en Handknijpkracht

138 Pauze uur

139 Workshop 2 Integratie sarcopenie in de praktijk

140 16.00 uur

141 IV : ondervoeding en sarcopenie

142

143

144 Relatie ondervoeding-sarcopenie Oorzakelijk verband? Zelfde risicofactoren? Overeenkomsten diagnostiek? Overeenkomsten behandeling?

145 100 verpleeghuis bewoners, 87 jaar oud 10 weken High intensity, 3xweek 45 min Heup en knie extensoren 240 ml supplement 360 kcal 17% plantaardig eiwit Fiatarone New Engl J Med 1994

146 Fiatarone New Engl J Med 1994

147 RCT sarcopene vrouwen sarcopene Japanse vrouwen gemiddeld 79 jaar BMI 19 4 groepen Exercise en EAA Exercise EAA Gezondheidsinformatie Kim JAGS 2012;60:16-23

148 RCT sarcopene vrouwen 75+ EAA Mn leucine 3 g tweemaal daags Exercise (2xweek, 60 minuten, matig intensief) Kracht Balans Loop Kim JAGS 2012;60:16-23

149 Toename spiermassa 3% Toename spierkracht 9% Kim JAGS 2012;60:16-23

150 Relatie? Gewichtsverlies Behandeling: EAA/eiwitten

151 Afsluiting uur

152 Feedback en vragen Wat ging goed? Wat kan beter? Leerdoelen behaald?

153 Geleerd U kent de Leidraad Ondervoeding bij de geriatrische patient MNA Energie, eiwit en vocht behoefte Multidisciplinair U kunt een protocol voor de aanpak van ondervoeding ontwikkelen voor de afdeling U kent de Europese/Internationale consensus voor sarcopenie U kent de belangrijkste gevolgen van sarcopenie U kunt de knelpunten van de diagnostiek en behandeling bij sarcopenie benoemen U kunt uw kennis van sarcopenie integreren in de praktijk

154 Geleerd U kent de relatie tussen (onder)voeding en sarcopenie U kent de evidence op het gebied van exercise voor ouderen in het ziekenhuis en ouderen met sarcopenie

155 einde

156 16.30 uur