Diagnostische en prognostische waarde van B-type-natriuretische peptiden bij hartfalen of bij aanwijzingen daarvoor
|
|
- Karolien van de Brink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 capita selecta Diagnostische en prognostische waarde van B-type-natriuretische peptiden bij hartfalen of bij aanwijzingen daarvoor J.H.Rutten, F.Boomsma en A.H.van den Meiracker Het biologisch actieve B-type-natriuretisch peptide of breinnatriuretisch peptide (BNP) en het biologisch inactieve N-terminaal probnp (NT-proBNP) zijn door het hart geproduceerde stoffen die aan de circulatie worden afgegeven en vooral informatie geven over de vullingsdrukken van het hart. De accuratesse van BNP-plasmaspiegels voor de diagnostiek van hartfalen is vergelijkbaar met die van NT-proBNP-plasmaspiegels. Voor beide peptiden zijn betrouwbare assays ontwikkeld, waarvan sommige bruikbaar zijn voor snelle diagnostiek op een eerstehulpafdeling. Zowel in groepen patiënten met hartfalen als in de algemene bevolking is er een verband tussen BNPen NT-proBNP-plasmaspiegels en het risico op cardiovasculaire sterfte, na correctie voor traditionele risicofactoren. Bevolkingsonderzoek middels BNP- of NT-proBNP-bepalingen om patiënten met hartfalen vroegtijdig op te sporen kan niet worden aangeraden wegens de te lage specificiteit: de plasmaspiegel van BNP of NT-proBNP wordt behalve door hartfalen beïnvloed door leeftijd, geslacht, body-mass index, nierfunctie en longcapaciteit. Er zijn aanwijzingen dat introductie van een snelle BNP-bepaling op de eerstehulpafdeling voor patiënten die zich melden met acute dyspnoe, leidt tot een doelmatigere diagnostiek en behandeling. Sequentiële bepaling van BNP- of NT-proBNP-plasmaspiegels bij klinische of poliklinische patiënten met hartfalen kan helpen de behandeling te optimaliseren, waardoor de met hartfalen samenhangende ziekte en sterfte afnemen. Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151: Biomarkers zijn stoffen die meestal in bloed, plasma of serum worden bepaald en die informatie geven over de aan- of afwezigheid en/of de ernst van een aandoening. Een bekende biomarker is troponine T, waarmee hartspiercelverval kan worden vastgesteld. B-type-natriuretisch of breinnatriuretisch peptide (BNP) en N-terminaal probnp (NT-proBNP) zijn biomarkers die informatie geven over de vullingsdrukken van het hart en daardoor bruikbaar zijn bij de diagnostiek van hartfalen. In de 4 jaar na onze vorige publicatie in dit tijdschrift 1 is er veel gepubliceerd over de prognostische en diagnostische waarde van plasma-bnp- en -NT-proBNP-bepalingen. Hierna bespreken wij, na een korte inleiding omtrent fysiologische aspecten en assay-eigenschappen van BNP en NT-proBNP, de mogelijke klinische toepassingen van deze bepalingen bij patiënten met hartfalen of met aanwijzingen hiervoor. Erasmus MC-Centrum, afd. Inwendige Geneeskunde, Huispost D 432, Postbus 2040, 3000 CA Rotterdam. Hr.J.H.Rutten, arts in opleiding tot internist; hr.dr.f.boomsma, biochemicus; hr.dr.a.h.van den Meiracker, internist. Correspondentieadres: hr.dr.a.h.van den Meiracker (a.vandenmeiracker@erasmusmc.nl). fysiologische aspecten BNP is voor het eerst beschreven in 1988 na isolatie uit varkenshersenen. Spoedig bleek dat BNP vooral afkomstig is uit de hartspier en dat het, overeenkomstig het eerder ontdekte atriale natriuretische peptide (ANP), beschouwd kan worden als een cardiaal hormoon. BNP wordt als een prohormoon (probnp) gesynthetiseerd in cardiomyocyten, vooral in die van de ventrikels. Tijdens de uitstorting in de circulatie splitst probnp zich in equimolaire hoeveelheden BNP en NT-proBNP. BNP is een peptide van 32 aminozuren en is biologisch actief; NT-proBNP is een peptide van 76 aminozuren en is biologisch inactief. BNP en NT-proBNP worden in fysiologische omstandigheden continu in geringe hoeveelheden geproduceerd en vrijgegeven in de circulatie. De regulatie van de synthese vindt vooral plaats op het niveau van de genexpressie, waarbij toename van de ventriculaire wandspanning de belangrijkste prikkel is. De effecten van BNP komen tot stand na binding aan de natriuretische receptor in de diverse doelorganen. De belangrijkste effecten zijn natriurese en diurese, vasodilatatie, en remming van renine- en aldosteronafgifte, waardoor de voor- en de nabelasting van het hart afnemen. BNP wordt geklaard via binding aan klaringsreceptoren, via proteolyse door het endotheliale neutrale endopeptidase en via renale 2553
2 extractie. NT-proBNP wordt deels geklaard door renale extractie. De halfwaardetijd van BNP bedraagt 20 min, die van NT-proBNP 120 min. Dit verklaart dat de plasmaconcentratie van NT-proBNP veel hoger is dan die van BNP. BNP- en NT-proBNP-waarden zijn gemiddeld hoger bij vrouwen dan bij mannen en hoger bij ouderen dan bij jongeren. De plasmaspiegel van beide biomarkers is omgekeerd evenredig met de creatinineklaring en de body-mass index (BMI). assays Zowel BNP als NT-proBNP kan bepaald worden middels volledig automatische, commercieel verkrijgbare assays. Voor beide markers zijn tests ontwikkeld. De beschikbare tests hebben een redelijke tot grote precisie. De plasmaspiegels worden uitgedrukt in pmol/l of pg/ml. De omrekeningsfactor voor BNP is 1 pg/ml = 0,29 pmol/l en die voor NT-proBNP is 1 pg/ml = 0,12 pmol/l. De BNP-waarden die met de diverse assays worden verkregen, zijn niet zonder meer vergelijkbaar en er is geen eenduidige omrekeningsfactor voor de vergelijking van BNP met NT-proBNP. Bij kamertemperatuur is BNP in bloed na toevoeging van edetinezuur (EDTA) stabiel gedurende minstens 24 h en NT-proBNP gedurende minstens 72 h. prognostische aspecten Diverse studies hebben laten zien dat de plasmaspiegels van BNP en NT-proBNP correleren met de ernst van hartfalen zoals vastgesteld op grond van klinische en echocardiografische parameters. 2-6 Het is daarom niet verwonderlijk dat beide biomarkers voorspellers zijn van met hartfalen samenhangende ziekte en sterfte In enkele studies is de voorspellende waarde van BNP vergeleken met die van NTproBNP. In de grootste studie, waarin 3916 patiënten met chronisch symptomatisch hartfalen waren geïncludeerd, bleken BNP en NT-proBNP vrijwel even goede voorspellers te zijn van de totale sterfte, maar NT-proBNP bleek een statistisch significant betere voorspeller voor de gecombineerde uitkomstmaat ziekte en sterfte en voor ziekenhuisopname als gevolg van hartfalen. 10 Niet alleen bij patiënten met hartfalen, maar ook bij de algemene bevolking blijken BNP en NT-proBNP na correctie voor traditionele risicofactoren van hart- en vaatziekten voorspellers te zijn van sterfte en hartfalen, alsmede van atriumfibrilleren, beroerten en ischemische hartziekten Naar aanleiding van deze bevindingen zouden BNP- of NT-proBNP-bepalingen gebruikt kunnen worden ter identificatie van hoogrisicopatiënten. diagnostiek van hartfalen Diagnostiek in de populatie. Hartfalen is een aandoening met een hoge morbiditeit en sterfte en met een stijgende prevalentie door vergrijzing en sterk verbeterde overleving na een hartinfarct. 13 Bij tijdig stellen van de diagnose kan in een vroege fase een behandeling worden begonnen met medicijnen waarvan bewezen is dat ze de morbiditeit en sterfte kunnen verminderen, zoals angiotensineconverterend-enzym(ace)-remmers en β-blokkers. De afgelopen jaren is een groot aantal studies gepubliceerd waarin men de testkenmerken van BNP en NT-proBNP heeft onderzocht om te bepalen of hiermee op populatieniveau hartfalen kan worden gediagnosticeerd respectievelijk uitgesloten Echocardiografie, al of niet gecombineerd met de klinische verschijnselen, was in deze studies de gouden standaard. De conclusie van deze studies is dat een normale testuitslag hartfalen met een grote mate van waarschijnlijkheid uitsluit. Zo blijkt uit een recent gepubliceerd nomogram dat bij een geschatte voorafkans van hartfalen van 20% de achterafkans daalde naar 2,9%. 15 Een afwijkende testuitslag maakt hartfalen echter niet veel waarschijnlijker; de BNP- en NT-proBNP-plasmaspiegels worden namelijk door een groot aantal factoren beïnvloed en kunnen ook verhoogd zijn bij andere aandoeningen, zoals chronische obstructieve longziekte (COPD) en nierinsufficiëntie. Zo is bij een ongeselecteerde populatie de kans op hartfalen bij een abnormale testuitslag soms niet groter dan 2%. 14 Door de afkapwaarden te corrigeren voor leeftijd, geslacht, nierfunctie en BMI kan men de testkenmerken verbeteren. Vanwege deze matig positief voorspellende waarde kan screening op hartfalen op populatieniveau met een BNP- of NT-proBNP-bepaling niet worden aanbevolen: te veel personen zouden voor aanvullende diagnostiek in aanmerking komen. Diagnostiek op de eerstehulpafdeling. Acute kortademigheid is een belangrijke reden voor verwijzing naar een eerstehulpafdeling. Voor een snelle, doeltreffende behandeling is het essentieel om te weten of de kortademigheid al of niet berust op hartfalen. Een aantal studies heeft laten zien dat dit onderscheid met een snelle BNP- of NT-proBNP-bepaling nauwkeuriger te maken is dan met een klinische beoordeling, en zowel voor BNP als voor NT-proBNP zijn afkapwaarden gedefinieerd die voor dit doel bruikbaar zijn (tabel). In een gerandomiseerde studie is tevens onderzocht of een snelle BNP-bepaling op de eerstehulpafdeling leidt tot een doelmatigere behandeling van patiënten die zich wegens acute kortademigheid daar presenteren. 18 Deze studie liet zien dat kennis van de plasma-bnp-spiegel voordelen bood ten opzichte van onbekendheid met deze waarde: er trad een belangrijke afname van het aantal opnamen op, zowel op de algemene afdeling (75 versus 85%) als op de 2554
3 Enkele testkenmerken van BNP en NT-proBNP bij het aantonen of uitsluiten van hartfalen bij patiënten die zich op de eerstehulpafdeling meldden met acute dyspnoe* bepaling afkap- PVW NVW oppervlakte refewaarde (in %) (in %) onder de rentie (in pg/ml) ROC-curve BNP alle leeftijden ,83 2 NT-proBNP leeftijd patiënten: 3 < 50 jaar , jaar ,85 > 75 jaar ,85 alle leeftijden ,83 BNP = B-type-natriuretisch of breinnatriuretisch peptide; NT-proBNP = N-terminaal probnp; PVW = positief voorspellende waarde; NVW = negatief voorspellende waarde; ROC = receiver operating characteristics. *Uitgesloten werden patiënten met een serumcreatininewaarde > 200 μmol/l, dyspnoe na thoraxtrauma of een acuut coronair syndroom. Gebaseerd op de resultaten van 3 studies. intensivecareafdeling (15 versus 24%), zonder dat de sterfte toenam. De conclusie van de auteurs is dat een snelle BNPbepaling bij deze patiëntencategorie leidt tot een doelmatigere diagnostiek en behandeling, waardoor onnodige onderzoeken, ziekenhuisopname en intensieve zorg worden voorkomen en kosten worden bespaard. Of deze conclusie ook geldt voor andere ziekenhuizen, moet nader onderzoek uitwijzen. In het Erasmus MC, Rotterdam, loopt momenteel zo n onderzoek met NT-proBNP als biomarker. Diagnostiek in de eerste lijn. In de NHG-standaard Hartfalen wordt aangegeven dat bij vermoeden van hartfalen op grond van anamnese en klinisch onderzoek kan worden overwogen een plasma-bnp- of -NT-proBNP-bepaling te laten verrichten. 19 De uitslag kan men gebruiken om te beslissen of er een echocardiografisch onderzoek of een verwijzing naar een cardioloog nodig is. In enkele studies is de diagnostische waarde onderzocht van BNP- en NT-proBNPbepaling bij eerstelijnspatiënten met aanwijzingen voor hartfalen Deze studies laten zonder uitzondering een hoge negatief voorspellende waarde zien: 88-98%. De positief voorspellende waarde is veel lager, met een variatie van 32-70%. Omdat een normaal ecg de diagnose hartfalen eveneens vrij onwaarschijnlijk maakt, is in enkele studies de diagnostische accuratesse van een ecg vergeleken met die van een BNP-bepaling; tevens is de meerwaarde van een BNP-bepaling plus ecg ten opzichte van alleen een ecg onderzocht. Echocardiografie werd hierbij als gouden standaard gebruikt. 22 Niet geheel onverwacht blijkt er geen significant verschil in sensitiviteit te zijn tussen een ecg en een BNP-bepaling. Wel is de BNP-bepaling specifieker dan het ecg voor de diagnose hartfalen : bij de bepaling zijn er minder fout-positieve uitslagen. Toevoeging van een BNP-bepaling aan het ecg resulteert niet in een grotere sensitiviteit. Op grond hiervan zou kunnen worden besloten om slechts één van beide onderzoeken te gebruiken bij vermoeden van hartfalen in de eerste lijn. Hierbij moet wel worden aangetekend dat een normaal ecg bij de genoemde patiëntencategorie minder vaak voorkomt dan een normale BNP- of NT-proBNP-uitslag, zodat patiënten vaker voor aanvullende diagnostiek worden doorgestuurd als op het ecg wordt afgegaan. diagnostiek van diastolisch hartfalen Bij 40-60% van de patiënten met het klinisch syndroom hartfalen is de systolische functie ongestoord; men spreekt dan van hartfalen met gehandhaafde systolische functie of van diastolische disfunctie. Hierbij is de vulling van het hart bemoeilijkt, bijvoorbeeld door fibrosering of hypertrofie. Bij diastolische disfunctie zijn de plasma-bnp- en -NT-proBNP-spiegels verhoogd, zij het in mindere mate dan bij systolisch hartfalen In tegenstelling tot echocardiografie kan een BNP- of NT-proBNP-bepaling geen onderscheid helpen maken tussen systolische en diastolische cardiale disfunctie. Dit onderscheid is momenteel klinisch van ondergeschikt belang omdat het geen consequenties heeft voor de medicamenteuze behandeling. beoordelen van de ernst van hartfalen en de effectiviteit van de behandeling Patiënten die opgenomen worden met gedecompenseerd hartfalen, ook wel nat hartfalen genoemd, hebben hoge plasmaspiegels van BNP en NT-proBNP. Diverse studies hebben laten zien dat succesvolle behandeling, leidend tot daling van de verhoogde vullingsdrukken in het hart, gepaard gaat met een daling van de waarden van natriuretische peptiden Op grond hiervan is gesuggereerd dat men herhaalde bepalingen van BNP, naast klinische beoordeling, kan gebruiken om de effectiviteit van de ingestelde behandeling te controleren; de patiënt zou pas uit het ziekenhuis ontslagen kunnen worden wanneer een bepaalde streefwaarde is bereikt. 27 Inmiddels zijn enkele kleinere studies gepubliceerd waarin is onderzocht in hoeverre verandering van de spiegel van natriuretische peptiden tijdens klinische behandeling van hartfalen, of de spiegel bij ontslag, voorspellende waarde heeft voor heropname wegens hartfalen of voor sterfte Uit deze studies blijkt dat onder patiënten bij wie de BNP- of NT-proBNP-spiegel daalde tijdens klinische behandeling, minder heropnamen wegens 2555
4 hartfalen en minder sterfgevallen voorkwamen dan onder patiënten bij wie de betreffende spiegel niet daalde of zelfs steeg Overigens kan de variatie van BNP- en NT-proBNPplasmaspiegels bij patiënten met stabiel chronisch hartfalen aanzienlijk zijn Zo liet een onderzoek waarin 6 patiënten met stabiel chronisch hartfalen 6 weken werden gevolgd en wekelijks werden geprikt een intra-individuele variatie zien van gemiddeld 41% (uitersten: 4-232%) voor BNP en van 35% (8-103%) voor NT-proBNP. 31 In een andere studie, waar met een interval van 1 week bij 20 patiënten met stabiel chronisch hartfalen bloed werd geprikt, werd een lagere intra-individuele variatie gezien: 16% (3-59%) voor BNP en 8% (0-47%) voor NT-proBNP. 32 Het aanpassen van de behandeling van hartfalen aan een bepaalde streefwaarde van BNP of NT-proBNP is een aantrekkelijk concept; het is in een inmiddels klassieke studie onderzocht. 33 In dit prospectieve onderzoek werd de vooraf gestandaardiseerde medicamenteuze behandeling van patiënten met gedecompenseerd hartfalen ingesteld op basis van een NT-proBNP-streefwaarde of op basis van een klinische score. Na een mediane follow-upperiode van 9,5 maanden was het aantal patiënten dat werd opgenomen wegens hartfalen of dat was overleden kleiner in de NT-proBNPgroep dan in de groep waarbij de klinische score werd gehanteerd. De resultaten van deze studie konden in een recent onderzoek met BNP als biomarker worden bevestigd. 34 conclusies Dankzij een groot aantal studies is de plaats die BNP en NT-proBNP innemen als diagnostisch instrument bij hartfalen of het vermoeden ervan thans redelijk bepaald. Er kan worden geconcludeerd dat deze biomarkers een vergelijkbare diagnostische accuratesse hebben. Bij stabiel chronisch hartfalen laat NT-proBNP echter een kleinere intraindividuele variatie zien dan BNP, hetgeen wellicht samenhangt met de langere halfwaardetijd van NT-proBNP. De bepaling van BNP of NT-proBNP in de eerste lijn kan helpen de diagnose hartfalen te verwerpen, waarbij moet worden aangetekend dat een normaal ecg deze diagnose eveneens met vrijwel 100% waarschijnlijkheid uitsluit. Klinische en poliklinische behandeling van patiënten met chronisch hartfalen op basis van BNP- of NT-proBNP-streefwaarden is aantrekkelijk omdat de beoordeling van de ernst van hartfalen op grond van klinische waarneming niet altijd nauwkeurig is. Uit thans lopende studies zal moeten blijken of deze aanpak uiteindelijk leidt tot een afname van met hartfalen samenhangende ziekenhuisopnamen en sterfte. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 19 april 2007 Literatuur 1 Boomsma F, Meiracker AH van den. Atrium natriuretisch peptide en B-type-natriuretisch peptide: van laboratorium naar kliniek. Ned Tijdschr Geneeskd. 2003;147: Maisel AS, Krishnaswamy P, Nowak RM, McCord J, Hollander JE, Duc P, et al. Rapid measurement of B-type natriuretic peptide in the emergency diagnosis of heart failure. N Engl J Med. 2002;347: Januzzi JL, Kimmenade R van, Lainchbury J, Bayés-Genís A, Ordonez- Llanos J, Santalo-Bel M, et al. NT-proBNP testing for diagnosis and short-term prognosis in acute destabilized heart failure: an international pooled analysis of 1256 patients: the International Collaborative of NT-proBNP Study. Eur Heart J. 2006;27: Maisel A, Hollander JE, Guss D, McCullough P, Nowak R, Green G, et al. Primary results of the Rapid Emergency Department Heart Failure Outpatient Trial (REDHOT). A multicenter study of B-type natriuretic peptide levels, emergency department decision making, and outcomes in patients presenting with shortness of breath. J Am Coll Cardiol. 2004;44: Januzzi JL, Camargo CA, Anwaruddin S, Baggish AL, Chen AA, Krauser DG, et al. The N-terminal Pro-BNP investigation of dyspnea in the emergency department (PRIDE) study. Am J Cardiol. 2005;95: Groenning BA, Raymond I, Hildebrandt PR, Nilsson JC, Baumann M, Pedersen F. Diagnostic and prognostic evaluation of left ventricular systolic heart failure by plasma N-terminal pro-brain natriuretic peptide concentrations in a large sample of the general population. Heart. 2004;90: Doust JA, Pietrzak E, Dobson A, Glasziou PP. How well does B-type natriuretic peptide predict death and cardiac events in patients with heart failure: systematic review. BMJ. 2005;330: Alehagen U, Lindstedt G, Levin LA, Dahlström U. Risk of cardiovascular death in elderly patients with possible heart failure. B-type natriuretic peptide (BNP) and the aminoterminal fragment of ProBNP (N-terminal probnp) as prognostic indicators in a 6-year follow-up of a primary care population. Int J Cardiol. 2005;100: Hülsmann M, Berger R, Mörtl D, Gore O, Meyer B, Pacher R. Incidence of normal values of natriuretic peptides in patients with chronic heart failure and impact on survival: a direct comparison of N-terminal atrial natriuretic peptide, N-terminal brain natriuretic peptide and brain natriuretic peptide. Eur J Heart Fail. 2005;7: Masson S, Latini R, Anand IS, Vago T, Angelici L, Barlera S, et al. Direct comparison of B-type natriuretic peptide (BNP) and aminoterminal probnp in a large population of patients with chronic and symptomatic heart failure: the Valsartan Heart Failure (Val-HeFT) data. Clin Chem. 2006;52: Wang TJ, Larson MG, Levy D, Benjamin EJ, Leip EP, Omland T, et al. Plasma natriuretic peptide levels and the risk of cardiovascular events and death. N Engl J Med. 2004;350: McKie PM, Rodeheffer RJ, Cataliotti A, Martin FL, Urban LH, Mahoney DW, et al. Amino-terminal pro-b-type natriuretic peptide and B-type natriuretic peptide: biomarkers for mortality in a large communitybased cohort free of heart failure. Hypertension. 2006;47: Mosterd A, Hoes AW, Bruyne MC de, Deckers JW, Linker DT, Hofman A, et al. Prevalence of heart failure and left ventricular dysfunction in the general population; the Rotterdam Study. Eur Heart J. 1999;20: Doust JA, Glasziou PP, Pietrzak E, Dobson AJ. A systematic review of the diagnostic accuracy of natriuretic peptides for heart failure. Arch Intern Med. 2004;164:
5 15 Battaglia M, Pewsner D, Jüni P, Egger M, Bucher HC, Bachmann LM. Accuracy of B-type natriuretic peptide tests to exclude congestive heart failure: systematic review of test accuracy studies. Arch Intern Med. 2006;166: Richards M, Nicholls MG, Espiner EA, Lainchbury JG, Troughton RW, Elliott J, et al. Comparison of B-type natriuretic peptides for assessment of cardiac function and prognosis in stable ischemic heart disease. J Am Coll Cardiol. 2006;47: Bayés-Genís A, Santaló-Bel M, Zapico-Muñiz E, López L, Cotes C, Bellido J, et al. N-terminal probrain natriuretic peptide (NT-proBNP) in the emergency diagnosis and in-hospital monitoring of patients with dyspnoea and ventricular dysfunction. Eur J Heart Fail. 2004;6: Mueller C, Scholer A, Laule-Kilian K, Martina B, Schindler C, Buser P, et al. Use of B-type natriuretic peptide in the evaluation and management of acute dyspnea. N Engl J Med. 2004;350: Rutten FH, Walma EP, Kruizinga GI, Bakx HCA, Lieshout J van. NHGstandaard Hartfalen. Huisarts Wet. 2005;48: Cowie MR, Struthers AD, Wood DA, Coats AJ, Thompson SG, Poole-Wilson PA, et al. Value of natriuretic peptides in assessment of patients with possible new heart failure in primary care. Lancet. 1997;350: Landray MJ, Lehman R, Arnold I. Measuring brain natriuretic peptide in suspected left ventricular systolic dysfunction in general practice: cross-sectional study. BMJ. 2000;320: Fuat A, Murphy JJ, Hungin APS, Curry J, Mehrzad AA, Hetherington A, et al. The diagnostic accuracy and utility of B-type natriuretic peptide test in a community population of patients with suspected heart failure. Br J Gen Pract. 2006;56: Krishnaswamy P, Lubien E, Clopton P, Koon J, Kazanegra R, Wanner E, et al. Utility of B-natriuretic peptide levels in identifying patients with left ventricular systolic or diastolic dysfunction. Am J Med. 2001; 111: Lubien E, DeMaria A, Krishnaswamy P, Clopton P, Koon J, Kazanegra R, et al. Utility of B-natriuretic peptide in detecting diastolic dysfunction: comparison with Doppler velocity recordings. Circulation. 2002; 105: Kazanegra R, Cheng V, Garcia A, Krishnaswamy P, Gardetto N, Clopton P, et al. A rapid test for B-type natriuretic peptide correlates with falling wedge pressures in patients treated for decompensated heart failure: a pilot study. J Card Fail. 2001;7: Knebel F, Schimke I, Pliet K, Schattke S, Martin S, Borges AC, et al. NT-ProBNP in acute heart failure: correlation with invasively measured hemodynamic parameters during recompensation. J Card Fail. 2005;11(5 Suppl):S Maisel AS. Use of BNP levels in monitoring hospitalized heart failure patients with heart failure. Heart Fail Rev. 2003;8: Cheng V, Kazanegra R, Garcia A, Lenert L, Krishnaswamy P, Gardetto N, et al. A rapid bedside test for B-type peptide predicts treatment outcomes in patients admitted for decompensated heart failure: a pilot study. J Am Coll Cardiol. 2001;37: Bettencourt P, Azevedo A, Pimenta J, Friöes F, Ferreira S, Ferreira A. N-terminal-pro-brain natriuretic peptide predicts outcome after hospital discharge in heart failure patients. Circulation. 2004;110: Logeart D, Thabut G, Jourdain P, Chavelas C, Beyne P, Beauvais F, et al. Predischarge B-type natriuretic peptide assay for identifying patients at high risk of re-admission after decompensated heart failure. J Am Coll Cardiol. 2004;43: Bruin S, Fokkema MR, Römer JWP, DeJongste MJL, Dijs FPL van der, Ouweland JMW van den, et al. High intraindividual variation of B-type natriuretic peptide (BNP) and amino-terminal probnp in patients with stable chronic heart failure. Clin Chem. 2004;50: Schou M, Gustafsson F, Nielsen PH, Madsen LH, Kjaer A, Hildebrandt PR. Unexplained week-to-week variation in BNP and NTproBNP is low in chronic heart failure patients during steady state. Eur J Heart Fail. 2007;9: Troughton RW, Frampton CM, Yandle TG, Espiner EA, Nicholls MG, Richards AM. Treatment of heart failure guided by plasma aminoterminal brain natriuretic peptide (N-BNP) concentrations. Lancet. 2000;355: Jourdain P, Jondeau G, Funck F, Gueffet P, le Helloco A, Donal E, et al. Plasma brain natriuretic peptide-guided therapy to improve outcome in heart failure: the STARS-BNP Multicenter Study. J Am Coll Cardiol. 2007;49: Abstract Diagnostic and prognostic value of B-type natriuretic peptides in heart failure or signs of heart failure Biologically active B-type natriuretic peptide or brain natriuretic peptide (BNP) and biologically inactive N-terminal probnp (NT-proBNP) are secreted into the bloodstream by the heart and provide primarily information regarding the filling pressures in the heart. The accuracy of plasma BNP levels in the diagnosis of heart failure is comparable to that of plasma NT-proBNP levels. Reliable assays have been developed for both peptides, some of which can be used for rapid diagnosis in the emergency clinic. In both groups of patients with heart failure and the general population, there is a relationship between the plasma BNP and NT-proBNP levels and the risk of cardiovascular death, after correction for the traditional risk factors. Screening studies using the determination of BNP or NT-proBNP levels in order to detect patients with heart failure at an early stage cannot be recommended because their specificity is too low: in addition to heart failure, the plasma BNP or NT-proBNP level is affected by age, gender, body mass index, renal function, and pulmonary capacity. There are indications that the introduction of a rapid BNP determination for patients that present to the emergency clinic with acute dyspnoea will lead to more effective diagnosis and treatment. Sequential determinations of the plasma BNP or NT-proBNP levels in inpatients and outpatients with heart failure can help to optimise the treatment, thus decreasing the morbidity and mortality that are associated with heart failure. Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:
De oudere patiënt met comorbiditeit
De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Samenvatting In de diagnose en prognose van hartfalen hebben B-type Natriuretisch Peptide (BNP) en N-terminaal probnp (NT-proBNP) in de afgelopen jaren hun waarde bewezen. Tegenwoordig
Nadere informatieBij patiënten met geleidelijk ontstane klachten passend bij hartfalen krijgt ongeveer 1/3 uiteindelijk de diagnose hartfalen 5.
fda approved ESC Recommendation In België komen er jaarlijks 15.643 nieuwe gevallen van hartfalen bij 4. Bij patiënten met geleidelijk ontstane klachten passend bij hartfalen krijgt ongeveer 1/3 uiteindelijk
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Poortvliet, Rosalinde Title: New perspectives on cardiovascular risk prediction
Nadere informatie(NT-pro)BNP Wat moet ik ermee. Willem-Jan Flu Cardioloog Antonius ZH Klinische Avond Stichting Catamaran 12 juni 2018
Willem-Jan Flu Cardioloog Antonius ZH Klinische Avond Stichting Catamaran 12 juni 2018 (potentiële) belangenverstrengeling geen voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven geen sponsoring
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
12 Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene inleiding en beschrijft de achtergronden en het doel van dit proefschrift. Met het stijgen van de leeftijd nemen de incidentie en prevalentie van hart- en vaatziekten
Nadere informatiediagnostiek en pathofysiologie Jan Hein Cornel Medisch Centrum Alkmaar
HARTFALEN ANNO 2010 diagnostiek en pathofysiologie Jan Hein Cornel Medisch Centrum Alkmaar http://www.nvvc.nl/richtlijnen/bestaande-richtlijnen#hoofdgroep2 nl/richtlijnen/bestaande-richtlijnen#hoofdgroep2
Nadere informatieBepaling van N-terminaal pro-bnp bij hartfalen: van NHG-standaard naar praktijk
Onderzoek Bepaling van N-terminaal pro-bnp bij hartfalen: van NHG-standaard naar praktijk Wytze Oosterhuis, Leandra Boonman, Arnoud Frericks, Hans Kragten, Wim Rutten Inleiding De prevalentie van hartfalen
Nadere informatieWat is uw diagnose? Kies één van de onderstaande mogelijkheden decompensatio cordis pneumonie longembolie exacerbatie COPD
Labquiz NT-proBNP Breinnatriuretisch peptide (BNP) is een circulerend hormoon dat informatie verschaft over de vullingsdrukken van het hart. BNP kan zodoende in de praktijk worden gebruikt als diagnostische
Nadere informatieUpdates in hartfalen: Epidemiologie en diagnose. Bert Vaes, MD, PhD IRSS UCL ACHG KUL
Updates in hartfalen: Epidemiologie en diagnose Bert Vaes, MD, PhD IRSS UCL ACHG KUL 1. Definitie 2. Epidemiologie 3. Diagnose 4. Take home messages 1. Definitie hartfalen A - acute onset - slow onset
Nadere informatieBepaling van N-terminaal pro-bnp bij hartfalen: van NHG-standaard naar praktijk
Onderzoek Bepaling van N-terminaal pro-bnp bij hartfalen: van NHG-standaard naar praktijk Wytze Oosterhuis, Leandra Boonman, Arnoud Frericks, Hans Kragten, Wim Rutten Inleiding De prevalentie van hartfalen
Nadere informatieHoe hartfalen te herkennen. Mark Valk, huisarts onderzoeker
Hoe hartfalen te herkennen Mark Valk, huisarts onderzoeker vroegdiagnostiek hartfalen Leusden 24 april 2012 2 Disclosure Geen belangenverstengeling Komt het vaak voor? 0,8% tussen de 55 en 64 jaar 3% tussen
Nadere informatieHartfalen bij ouderen Hora, Hora, Hora est!
Home no. 6 December 2016 Eerdere edities Verenso.nl Hartfalen bij ouderen Hora, Hora, Hora est! Annette van Kerkhof annette_4@hotmail.com Het afgelopen jaar promoveerden Maaike Barents, Evelien van Riet
Nadere informatieUniversity of Groningen. BNP and NT-proBNP in heart failure Hogenhuis, Jochem
University of Groningen BNP and NT-proBNP in heart failure Hogenhuis, Jochem IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieRol van ST2 in ADHF. CAT 23 februari 2016 AZ Sint-Lucas Gent Marie-Astrid van Dievoet Hendrik De Puydt
Rol van ST2 in ADHF CAT 23 februari 2016 AZ Sint-Lucas Gent Marie-Astrid van Dievoet Hendrik De Puydt Overzicht Inleiding Huidige praktijk in het beleid van ADHF Cardiale biomerkers Wat is ST2? Meetmethode
Nadere informatieBloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige
Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald
Nadere informatie015-260 5095 0181 690109 f.loupatty@rdgg.nl
Betreft: Wijzigingen in testen Beste Collegae, Graag informeert de vakgroep klinische chemie u over onderstaande wijzigingen per 1 september a.s. Per 1 september aanstaande zal het klinisch chemisch en
Nadere informatieAT THE HEART OF INNOVATION. Cardiale biomarkers
CARD O NEWS 4 CEVA SANTé ANIMALE Samenvatting: Introductie Troponines Natriuretische peptiden Wat brengt de toekomst? Referenties Sleutelwoorden: biomarkers, diagnose, hartaandoening, hartfalen, troponine,
Nadere informatieNederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.
Nadere informatieGender differences in heart disease. Dr Danny Schoors
Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen
Nadere informatieHartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?
Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA
Nadere informatieWat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig. Start behandeling in het ziekenhuis. Na 1 dag naar huis. Na 2 dagen naar huis
Wat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig Start behandeling in het ziekenhuis Na 1 dag naar huis Na 2 dagen naar huis Na 5-7 dagen naar huis als de INR goed is Menno Huisman afdeling Interne
Nadere informatieTriage Risk Screening Tool (TRST)
Triage Risk Screening Tool (TRST) Meldon (2003) Meetinstrument Triage Risk Screening Tool Afkorting TRST Auteur Meldon Onderwerp Functionele, mentale, psychosociale beoordeling Doelstellingen Meten van
Nadere informatieInvasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS
Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal
Nadere informatieDIAGNOSTIEK. Hans Reitsma, arts-epidemioloog Afd. Klinische Epidemiologie, Biostatistiek & Bioinformatica Academisch Medisch Centrum
DIAGNOSTIEK Hans Reitsma, arts-epidemioloog Afd. Klinische Epidemiologie, Biostatistiek & Bioinformatica Academisch Medisch Centrum Test Evaluatie Meer aandacht voor de evaluatie van testen Snelle groei
Nadere informatieGeriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian
Geriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian Pruijsers-Lamers, Verpleegkundig Specialist Cardiologie
Nadere informatieNT pro BNP bij hartfalen De biochemische achtergronden van de BNP bepaling CWZ 23 maart 2005
NT pro BNP bij hartfalen De biochemische achtergronden van de BNP bepaling CWZ 23 maart 2005 Dr. Jos WJ van der tappen, klinisch chemicus Klinisch Chemisch Laboratorium Huisartsenlaboratorium Rivierenland
Nadere informatieSt. Thomas's Risk Assessment Tool In Falling Elderly Inpatients
St. Thomas's Risk Assessment Tool In Falling Elderly Inpatients (STRATIFY) Oliver, D., Britton, M., Seed, P., Martin, F. C., and Hopper, A. H. (1997) "Development and Evaluation of Evidence Based Risk
Nadere informatieGeriatrische screening / CGA binnen de zorg voor oudere kankerpatiënten: stand van zaken. Cindy Kenis. Geriatrisch Oncologisch Verpleegkundige
Cindy Kenis Geriatrisch Oncologisch Verpleegkundige UZ Leuven, België Geriatrische screening / CGA binnen de zorg voor oudere kankerpatiënten: stand van zaken Introductie (1) Definitie Comprehensive Geriatric
Nadere informatieEarly Warning & Rapid Response Systems
Early Warning & Rapid Response Systems in search of the holy grail Dr. Joris Fuijkschot Algemeen kinderarts Symposium MUMC+ 22 oktober 2015 inhoud Wat weten we? Trends in outcome kinderreanimatie Wat doen
Nadere informatieLichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and
Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers
Nadere informatieExterne validering van een chronic obstructive pulmonary disease (COPD) diagnostische vragenlijst
Externe validering van een chronic obstructive pulmonary disease (COPD) diagnostische vragenlijst Daniel Kotz Maastricht University Department of General Practice School for Public Health and Primary Care
Nadere informatieHartfalen: kunnen we het beter doen?
Hartfalen: kunnen we het beter doen? Dr. Irène Oudejans, klinisch geriater 17 Maart 2015 Inhoud Wat is hartfalen? Wanneer aan hartfalen denken? Hoe stel je de diagnose? Hartfalen Onderzoek GERiatrie Wat
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Samenvatting In dit proefschrift getiteld Relatieve bijnierschorsinsufficiëntie in ernstig zieke patiënten De rol van de ACTH-test hebben wij het concept relatieve bijnierschorsinsufficiëntie
Nadere informatieTo ventilate or not to ventilate, that s the question
To ventilate or not to ventilate, that s the question Prof Jan Bakker Afdelingshoofd Intensive Care Volwassenen jan.bakker@erasmusmc.nl VRAAG Opname op Intensive Care? JA Kan ik nog niet zeggen Doet opname
Nadere informatieIdentification of senior at risk (ISAR)
Identification of senior at risk (ISAR) McCusker, J., Bellavance, F., Cardin, S., Trepanier, S., Verdon, J., and Ardman, O. (1999) "Detection of Older People at Increased Risk of Adverse Health Outcomes
Nadere informatieHARTFALEN PATHOFYSIOLOGIE HIGHLIGHTS
HARTFALEN PATHOFYSIOLOGIE HIGHLIGHTS Voor meer informatie zie.nl 2015 Novartis Pharma, oktober 2015, 1015HF466074 De onderliggende neurohormonale disbalans leidt tot verdere progressie van Bij patiënten
Nadere informatiePRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten
PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard
Nadere informatieHartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken
1 Hartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken Smoking Cessation in Cardiac Patients Esther Kers-Cappon Begeleiding door:
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
Samenvatting 11 Samenvatting Bloedarmoede, vaak aangeduid als anemie, is een veelbesproken onderwerp in de medische literatuur. Clinici en onderzoekers buigen zich al vele jaren over de oorzaken en gevolgen
Nadere informatieHartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018
Hartfalen in een notendop Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen definitie en classificatie Hartfalen is een klinisch syndroom gekarakteriseerd door symptomen en/of tekenen van congestie objectieve vaststelling
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatieObesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar
Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Kaart toenemende demografie obesitas The influence of obesity on total joint arthroplasty.
Nadere informatieChapter Protocollen voor de behandeling van supraventriculaire tachycardieën bij de foetus
Chapter 8 Protocollen voor de behandeling van supraventriculaire tachycardieën bij de foetus Martijn A. Oudijk Barbara Ambachtsheer Philip Stoutenbeek Erik J. Meijboom 140 141 Chapter 8 Abstract Protocols
Nadere informatieOutcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling
Outcome na CVVH- behandeling Mortaliteit en nierfunctieherstel bij IC-patiënten na CVVH-behandeling Ellen Stikkelbroeck, Renal Practitioner i.o., VieCuri Venlo Inleiding Introductie CVVH in Venlo Onderzoek
Nadere informatieStroke Risk Analysis
Stroke Risk Analysis Alere Health Services introduceert een doorbraak in de non-invasieve diagnostiek van (paroxysmaal) atrium fibrilleren, de Stroke Risk Analysis. Omvang van het probleem Per jaar krijgen
Nadere informatieAdemhalingsfunctie: tussen proefschrift en richtlijn? Karin Postma
Ademhalingsfunctie: tussen proefschrift en richtlijn? Karin Postma fysiotherapeut en onderzoeker Rijndam revalidatie & Erasmus MC te Rotterdam tussen proefschrift en richtlijn? Promotor: Prof.dr. H.J.
Nadere informatieCAT: Wat zijn de diagnostische eigenschappen van B type natriuretic peptide (BNP) voor de detectie van congestief hartfalen?
CAT: Wat zijn de diagnostische eigenschappen van B type natriuretic peptide (BNP) voor de detectie van congestief hartfalen? Author Apr. Hilde Blanckaert Supervisor Prof. Dr. Zahur Zaman Search verified
Nadere informatienederlandse samenvatting
Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Inleiding Hartfalen is een syndroom, waarbij de pompfunctie van het hart achteruitgaat en dat onder andere gepaard kan gaan met klachten van kortademigheid
Nadere informatieCHAPTER 8. Samenvatting
CHAPTER 8 Samenvatting Samenvatting 8. Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene introductie. Doel van dit proefschrift is om de kosten en effectiviteit van magnetische resonantie (MR) te evalueren indien
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Nadere informatieHartfalen : diagnose en definities
Hartfalen : diagnose en definities Dr. Flor Kerkhof Dr. Stefan Verstraete Dr. Filip De Vlieghere Cardiologie AZ Zeno hartfalensymposium Brugge 17/1/2019 Groei van hartfalen in Europa Prevalentie in Europa
Nadere informatieNurse Specialist in Hartfalen: What s in a name
BWGCVN Nurse Specialist in Hartfalen: What s in a name Jan Vercammen Hartfalenverpleegkundige ZOL Genk Voorzitter Belgian Heart Failure Nurses Wat is hartfalen Definitie: The inability of the heart to
Nadere informatieSamenvatting van de standaard Hartfalen (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap
aanwezig zijn. Vochtretentie uit zich vooral als perifeer oedeem. Hartfalen is een klinisch syndroom. Voor het stellen van de diagnose bestaat geen goede gouden standaard. In klinisch-wetenschappelijk
Nadere informatieSchrik om het hart! CoRPS. Dr. Annelieke Roest. Promotoren: Peter de Jonge, PhD. Johan Denollet, PhD
Schrik om het hart! Center of Research on Psychology in Somatic diseases Promotoren: Peter de Jonge, PhD Johan Denollet, PhD Dr. Annelieke Roest Anxiety and Depression In Coronary Heart Disease: Annelieke
Nadere informatieVereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde
Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde SHELLEY METSELAAR AIOS SOZG Achtergrond Incidentie - 5-11 per 1000 per jaar 1 Diagnose - Combinatie kliniek, lab, X-thorax Sensitiviteit X-thorax 2 - Pneumonie +/-
Nadere informatieChapter 15. Nederlandse samenvatting
Chapter 15 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 177 Dit proefschrift beschrijft studies naar het valideren en vereenvoudigen van de huidige diagnostische strategieën bij patiënten met een
Nadere informatieBack to lipids lange termijn effecten van sta6nes
Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Prof Dr Johan De Su.er Universiteit Gent AZ Maria Middelares Gent Sta:ne gebruikers in België : 2005-2015 CM rapport 2015 ZIV uitgaven voor sta:nes: 2005-2015
Nadere informatieContent. AF & Nierfalen: Epidemiologie. AF & Nierfalen: Epidemiologie. Disclosures: Epidemiologie: AF en Nierfalen. AF en Nierfalen: kip of ei?
Disclosures: Zeg eens A. Over Atrium fibrilleren en Antistolling in ESRD Geen Marjolijn van Buren Internist-Nefroloog Content Epidemiologie: en Nierfalen & Nierfalen: Epidemiologie whites ARIC study Atheroslerosis
Nadere informatieSAMENVATTING SAMENVATTING
HbA 1c ontstaat door de versuikering van hemoglobine, het belangrijkste bestanddeel van rode bloedcellen. In het bloed bindt een glucosemolecuul (niet-enzymatisch) met een aminozuur van de β-keten van
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieNATRIURETISCHEPEPTIDEN. Weaningsfalen waarbij daling NT-proBNP: hoe is dit mogelijk?
NATRIURETISCHEPEPTIDEN Weaningsfalen waarbij daling NT-proBNP: hoe is dit mogelijk? Casus Man 79, status na OHCA CT thorax: centrilobair emfyseem, bilaterale consolidatie bij aspiratie Echo bedside (postieve
Nadere informatieDuitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2. Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3. VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1
Functionele mitrale regurgitatie VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1 Duitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2 Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3 Hartfalen is een aandoening die wereldwijd
Nadere informatieDIAGNOSTIEK. Shandra Bipat, klinisch epidemioloog Afd. Radiologie Academisch Medisch Centrum
DIAGNOSTIEK Shandra Bipat, klinisch epidemioloog Afd. Radiologie Academisch Medisch Centrum Test Evaluatie Meer aandacht voor de evaluatie van testen Snelle groei in aantal (kostbare) testen EBM: aantonen
Nadere informatieDr. Marijke C.Ph. Slieker-ten Hove. Bekkenfysiotherapeut
Naam Bekkenfysiotherapeut Titel proefschrift/thesis Samenvatting Dr. Marijke C.Ph. Slieker-ten Hove Ja Pelvic Floor Function and Disfunction in a general female population Algemeen Het hoofdonderwerp van
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Cardiovasculaire Beoordeling na Hypertensieve Afwijkingen van de Zwangerschap Hypertensieve zwangerschapscomplicaties rondom de uitgerekende datum zijn veelvoorkomende complicaties.
Nadere informatieHet stellen van functionele doelen bij patiënten na een totale knie artroplastiek wat zijn de consequenties?
Het stellen van functionele doelen bij patiënten na een totale knie artroplastiek wat zijn de consequenties? G. van der Sluis, J. Elings, S. Bausch-Goldbohm, R. Bimmel, F. Galindo-Garre, N. van Meeteren
Nadere informatieKlinische implicaties van de EVOLVE studie
ASN Review 2012 Klinische implicaties van de EVOLVE studie Marc Vervloet, internist-nefroloog VU medisch centrum Associatie PTH met mortaliteit Kalantar-Zadeh, Kidney Int 2007 Welke evidence? Associatie
Nadere informatieDe patient centraal in de acute zorg
De patient centraal in de acute zorg Drs. Marjolein Kremers, promovenda acute geneeskunde/internist acute geneeskunde i.o. Dr. Prabath Nanayakkara, internist acute geneeskunde, Amsterdam UMC, lok. VU Prof.
Nadere informatieThe Box wearables in de zorg voor myocardinfarct patienten. Dr. Saskia LMA Beeres, cardioloog
The Box wearables in de zorg voor myocardinfarct patienten Dr. Saskia LMA Beeres, cardioloog Myocardinfarct MISSION! Infarct Protocol Sinds 2004 Doel: verlenen zorg volgens internationale richtlijnen voor
Nadere informatiecijfers en feiten Hart- en vaatziekten bij vrouwen en mannen Uitgave van de Nederlandse Hartstichting februari 2011
cijfers en feiten Hart- en vaatziekten bij vrouwen en mannen Uitgave van de Nederlandse Hartstichting februari 211 Sterfte bij vrouwen en mannen Hart- en vaatziekten zijn een belangrijke oorzaak van overlijden
Nadere informatieLichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten. Willem Looijaard
Lichaamssamenstelling van Intensive Care patiënten Willem Looijaard Disclosures Baxter Fresenius-Kabi 2 Dhr. X. Datum Spier 13 / 03 156,7 cm 2 21 / 03 154,2 cm 2 31 / 03 146,8 cm 2 05 / 04 136,3 cm 2 20
Nadere informatieChapter 8. Samenvatting en conclusie
Chapter 8 Samenvatting en conclusie 110 Doel van het promotieonderzoek was (1) evaluatie van het resultaat van vroege abciximab toediening vóór primaire percutane coronaire interventie (PPCI) in patiënten
Nadere informatieVerwijzing van patiënten met chronische nierschade
Verwijzing van patiënten met chronische nierschade VERSCHILLEN IN VERWIJSCRITERIA TUSSEN ZIEKENHUIZEN Loes J. Meijer en François G. Schellevis Gerelateerd artikel: Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A5679
Nadere informatieRapid Access Raadpleging. Prof. dr. C. Vrints Diensthoofd cardiologie UZA
Rapid Access Raadpleging Prof. dr. C. Vrints Diensthoofd cardiologie UZA 1 Waarom een rapid access raadpleging? Wat zal de toekomst brengen? - Vergrijzing van de bevolking aantal 65 plussers x2 aantal
Nadere informatieThe community hospital (Buurtziekenhuis) Acute care for older persons in the community
The community hospital (Buurtziekenhuis) Acute care for older persons in the community Bianca Buurman, RN, PhD, Professor of Acute Geriatric Care AMC & HvA Deze link openen om te laten zien Link youtube:
Nadere informatieHartfalen: pompen of verzuipen
https://www.artstation.com/artwork/aaj5m Hartfalen: pompen of verzuipen Louis Handoko, cardioloog / fellow hartfalen (HFpEF) Nationale Hartfalendag (Zeist), 28 september 2018 ml.handoko@vumc.nl Disclosures
Nadere informatie212
212 Type 2 diabetes is een chronische aandoening, gekarakteriseerd door verhoogde glucosewaarden (hyperglycemie), die wereldwijd steeds vaker voorkomt (stijgende prevalentie) en geassocieerd is met vele
Nadere informatieDeze test werd ontwikkeld en aangewend om het medicatiemanagement en de verschillende aspecten hiervan te evalueren in de ambulante zorg.
Drug Regimen Unassisted Grading Scale (DRUGS) Edelberg HK, Shallenberger E, Wei JY (1999) Medication management capacity in highly functioning community living older adults: detection of early deficits.
Nadere informatieThe diagnosis and prognosis of venous thromboembolism : variations on a theme Gibson, N.S.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The diagnosis and prognosis of venous thromboembolism : variations on a theme Gibson, N.S. Link to publication Citation for published version (APA): Gibson, N. S.
Nadere informatieQuiz. Hart en Vrouw. Doel. Opzet. Juist / Onjuist? Onjuist Hart en vaatziekten als doodsoorzaak. Het herkennen van sekseverschillen in risicofactoren
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder > geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring Sanofi Geen Takeda Nederland BV
Nadere informatieSekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar
Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6
Nadere informatieLTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts
LTA Hartfalen, perspectief vanuit de huisarts Mark M. J. Valk, huisarts-onderzoeker Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde Huisarts in Amersfoort 1 Wie wil dat huisartsen
Nadere informatieHypertensie bij ouderen
Medisch Symposium: Geriatrie voor Huisartsen 01/10/2011 Hypertensie bij ouderen Em. Prof. R. Fagard Afdeling Hypertensie en Cardiovasculaire Revalidatie KU Leuven SBP and DBP (mmhg) Bloeddruk vs leeftijd
Nadere informatieHartfalenzorg nu en straks. Dr. René B. van Dijk, cardioloog
Hartfalenzorg nu en straks Dr. René B. van Dijk, cardioloog Soorten Hartfalen Twee soorten Hartfalen Globale verhaallijn Hartfalen is in de mode? Behandeling van hartfalen door de jaren heen De Hartfalenpoli
Nadere informatieHart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst
Hart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst Vrouwenstudies Medische Wetenschappen Prof.dr. Toine Lagro-Janssen Opzet Stellingen Aanleiding aparte aandacht m/v Profiel m/v coronaire hartziekten
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 138 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Een belangrijke functie van de nier is het uitscheiden van afvalstoffen via de urine. Grote hoeveelheden water en kleine stoffen
Nadere informatieInvloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur
Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur M. Zander MSc. Eerste begeleider: Tweede begeleider: dr. W. Waterink drs. J. Eshuis Oktober 2014 Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen
Nadere informatieNieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes
Nieuwe guidelines voor preventie Cardio 2013 Johan Vaes Waarom is preventie nodig? CV ziekten blijven belangrijkste doodsoorzaak Zowel mannen als vrouwen Overlijden voor 75 j is ten gevolge van CV ziekten
Nadere informatieMedicamanenteuze therapie van CTEPH. Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam
Medicamanenteuze therapie van CTEPH Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam CTEPH - definitie Gemiddelde druk in longslagader > 25 mm Hg Normale functie van de linker hartkamer Minstens
Nadere informatieAddendum. Nederlandse Samenvatting
Addendum A Nederlandse Samenvatting 164 Addendum Cardiovasculaire ziekten na hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Hypertensieve aandoeningen zijn een veelvoorkomende complicatie tijdens de zwangerschap.
Nadere informatieWhat are we waiting for: doorlooptijden op de SEH
What are we waiting for: doorlooptijden op de SEH I.L. Vegting, N. Alam, K. Ghanes, O. Jouini, F. Mulder, M. Vreeburg, T. Biesheuvel J. van Bokhorst, P. Go, M.H.H. Kramer, G.M. Koole 2, P.W.B. Nanayakkara
Nadere informatieInhoud. predictie predictie afasie predictiemodel ontwikkeling predictiemodel afasie predictiemodel afasie conclusies aanbeveling
VOORSPELLEN VAN VERBAAL COMMUNICATIEVE VAARDIGHEID VAN AFASIEPATIËNTEN NA KLINISCHE REVALIDATIE AfasieNet Netwerkdag 31.10.2014 Marieke Blom-Smink Inhoud predictie predictie afasie predictiemodel ontwikkeling
Nadere informatieDe relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten
De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten The relationship between depression symptoms, anxiety symptoms,
Nadere informatieSneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie
Sneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie Andrea Bruning, MD PhD AIOS Medische Microbiologie Overzicht Introductie - Point-of-care
Nadere informatieBehandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn
Behandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn F.A. (Erik) Klok, MD PhD Department of Thrombosis and Hemostasis Leiden University Medical Center The Netherlands F.A.Klok@LUMC.nl Belang van tweede
Nadere informatieSamenvattingen en Conclusies
De algemene inleiding van het proefschrift (Hoofdstuk 1) beschrijft de epidemiologie van CAD wereldwijd, en specifiek in Nederland. De onderliggend principes van atherosclerose vorming en progressie worden
Nadere informatieWAARDE VAN DE PSA-BEPALING EN HET RECTAAL TOUCHER
1. Toelichting Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard van november 2004. De huisarts krijgt het verzoek om een test op prostaatkanker of wil zelf, bij een vermoeden van prostaatkanker of bij twijfel
Nadere informatie