Een glaasje op je gezondheid? Hoe als werknemer omgaan met alcohol op het werk?

Transcriptie

1 Een glaasje op je gezondheid? Hoe als werknemer omgaan met alcohol op het werk?

2 Inhoud Drie nuchtere vaststellingen over alcohol 3 Is alcoholmisbruik een groot probleem bij de beroepsbevolking? 4 Hoeveel is te veel? 4 Wanneer ben je afhankelijk van alcohol? 5 Hoe afhankelijkheid herkennen? 5 Welke elementen verhogen de kans op een alcoholprobleem? 5 Wat zijn de gevolgen van alcoholgebruik op korte termijn? 6 Wat zijn de gevolgen van alcoholgebruik op langere termijn? 7 Wat zijn de risico s van alcoholgebruik op de werkvloer? 8 Wat kan je zelf doen? 9 Wat als je een collega ziet die het moeilijk lijkt te hebben met alcohol? 9 Bij wie kan je op het werk terecht? 10 En daarbuiten? 10 Waar vind je meer informatie? 11 Zelftest 12 2

3 Drie nuchtere vaststellingen over alcohol 1Alcohol vergroot de kans op ongevallen Iemand van 80 kg die op één uur twee pintjes drinkt, heeft ongeveer 0,4 promille alcohol in zijn bloed. Volgens de wet mag hij nog rijden. Toch heeft hij al 40 procent meer kans op een ongeval. Na 4 pintjes (0,8 promille) is de kans op een ongeval al tien keer hoger; na zes pintjes is die kans 48 keer groter en na 8 pinten maar liefst 380 keer groter. 2Nuchter worden, kost tijd Alcohol is voor je lichaam een vreemde stof. In je lichaam zorgt je lever voor de afbraak van vreemde stoffen. Die afbraak kost tijd. Met één glas drank is je lever één tot anderhalf uur bezig. Als je s avonds veel gedronken hebt, kun je dus de volgende ochtend nog dronken zijn (aantal gedronken glazen x anderhalf uur). De afbraaktijd kan je niet verkorten. 3Alcohol verdikt Een glas wijn bezorgt jouw lichaam ongeveer 100 calorieën. Om die weer kwijt te geraken, moet een gemiddeld persoon ongeveer 3,5 kilometer joggen. Calorieën uit alcohol hebben de neiging om zich om te zetten in buikvet. Alcohol zorgt ook voor een vertraagde afbraak van vetten uit voeding. Je lichaam zal dus meer vet gaan opslaan en dus verdikken. Een pintje drinken of genieten van een glaasje wijn, kan zeer aangenaam zijn. Drinken hoeft geen probleem te zijn. Alcohol gebruiken, kan echter ook je gezondheid in gevaar brengen. Het kan zelfs je veiligheid en die van anderen bedreigen. Daarom is het belangrijk af en toe stil te staan bij je omgang met genotsmiddelen. In deze brochure nodigen we je uit om stil te staan bij je alcoholgebruik en na te denken over het effect ervan op je werkplek. 3

4 Is alcoholmisbruik een groot probleem bij de beroepsbevolking? De meeste medewerkers zijn geen probleemdrinkers. Negen op tien werknemers drinken matig en op een verantwoorde manier. Vijf tot tien procent echter drinkt soms te veel. Hun gedrag is riskant voor hun veiligheid of gezondheid en die van anderen. Men spreekt dan van occasioneel overmatig gebruik. Een klein maar niet onbelangrijk gedeelte van de beroepsbevolking bestaat uit chronische gebruikers. Bij hen worden de risico s op problemen met de veiligheid, eigen gezondheid én met de sociale omgeving zeer hoog. Hoeveel is te veel? Er zijn algemeen aanvaarde criteria die aangeven hoeveel je mag drinken zonder je gezondheid in gevaar te brengen. Alcohol drinken gaat vaak samen met momenten van ontspanning en gezelligheid. Je hoeft je niet meteen zorgen te maken over je alcoholgebruik wanneer je je herkent in onderstaande situaties: Je bent een vrouw en je drinkt maximaal 2 normale glazen alcohol per dag; je drinkt wel eens 3 glazen bij een bijzondere gelegenheid, maar dat gebeurt niet elke week; je drinkt niet meer dan 14 glazen alcohol per week; je drinkt geen alcohol als je zwanger bent, zwanger wilt worden of borstvoeding geeft. Je bent een man en je drinkt maximaal 3 normale glazen alcohol per dag; je drinkt wel eens 5 glazen bij een bijzondere gelegenheid, maar dat gebeurt niet elke week; je drinkt niet meer dan 21 glazen alcohol per week. 4 Voor mannen én vrouwen geldt daarbovenop dat je: het best 2 dagen per week géén alcohol drinkt om drinken uit gewoonte te doorbreken of te voorkomen; beter niet drinkt wanneer je werkt, sport of je in het verkeer begeeft; alert moet zijn dat je drinken niet als vaste remedie gaat gebruiken bij vermoeidheid of als reactie op spanningen en andere persoonlijke problemen.

5 Wanneer ben je afhankelijk van alcohol? Je merkt dat je je alcoholgebruik niet meer onder controle hebt? Je vindt dat je je erdoor laat leiden? Dan treedt afhankelijkheid wellicht op. Ga bij jezelf na of je drinkt voor de smaak of voor de alcohol. Hoe afhankelijkheid herkennen? Je hebt steeds zin in alcohol en je denkt er veel aan. Je voelt of amuseert je beter als je gedronken hebt. Je drinkt ook als je alleen bent of je drinkt ook overdag. Je kan of moet steeds meer drinken om hetzelfde effect te verkrijgen. Je hebt je al eens afgevraagd of je niet beter wat minder drinkt. Je krijgt al eens opmerkingen van anderen over je drankgebruik. Welke elementen verhogen de kans op een alcoholprobleem? Verschillende factoren eigen aan je persoon kunnen de kans op een alcoholprobleem vergroten: je persoonlijkheid (wanneer je bijvoorbeeld minderwaardigheidsgevoelens tracht te compenseren door te drinken); je geslacht (vrouwen hebben een hoger alcoholgehalte in hun bloed dan mannen na dezelfde hoeveelheid drank); je leeftijd (alcoholmisbruik komt het vaakst voor tussen 20 en 40 jaar); je gemoedstoestand (wie in een mentale dip zit of snel angstig is, grijpt sneller naar de fles om die onaangename gevoelens weg te werken). 5

6 Ook factoren op je werkplek kunnen je alcoholgebruik beïnvloeden. Zo heb je meer kans om een alcoholprobleem te ontwikkelen als: alcohol vlot beschikbaar is in je onderneming; er regelmatig gelegenheden feestjes zijn waar medewerkers stevig kunnen drinken; er geen of onduidelijke afspraken zijn over alcohol op het werk. Wat zijn de gevolgen van alcoholgebruik op korte termijn? Alcohol drinken heeft een onmiddellijk effect op je lichaam. Alcohol komt immers in de bloedbaan terecht en wordt zo in je lichaam verspreid. Na een 10-tal minuten bereikt het de hersenen en worden de eerste effecten voelbaar. Tabel van de onmiddellijke effecten: Bij het drinken van: Heb je in je bloed En is het effect: 1 tot 2 glazen 0,5 promille Je concentratie vermindert, je bent ontremd. 4 tot 5 glazen 1,0 promille Je hebt minder controle over je bewegingen. 8 tot 10 glazen 2,0 promille Je strompelt en kan niet meer duidelijk praten; je bent emotioneel niet meer zo stabiel. 13 tot 15 glazen 3,0 promille Je reageert bijna niet meer op prikkels en begrijpt niet meer wat er rondom jou gebeurt. 16 tot 20 glazen 4,0 promille Je valt in een slaap waaruit je moeilijk kan worden gewekt. 20 tot 25 glazen 5,0 promille of hoger Je bent in een coma. Je hartslag en ademhaling kunnen uitvallen. 6

7 Over het algemeen heeft alcohol een verdovende werking. Het onderdrukt op korte termijn depressieve gevoelens, maar neemt ook de normale remmingen weg. Daardoor ga je impulsiever handelen en stel je soms onbezonnen daden zonder de ernst van eventuele gevolgen goed te kunnen inschatten. Zeker wanneer je systematisch alcohol gebruikt om onaangename gevoelens of klachten te verhelpen, richt alcohol op lange termijn schade aan. Als je onder invloed achter het stuur kruipt, vorm je een gevaar voor jezelf en de andere weggebruikers. Met een auto rijden is immers een complexe taak die heel wat vaardigheden vereist. Alcohol heeft bijvoorbeeld als effect dat: je ogen minder snel een bewegend object kunnen volgen; het langer duurt om informatie te verwerken (bijvoorbeeld verkeersborden); je bepaalde zaken (bijvoorbeeld voetgangers) helemaal niet meer opmerkt; je reactievermogen vertraagt; je je eigen rijvaardigheid overschat en het gevaar onderschat, waardoor je veel meer risico s gaat nemen. Na een avondje stevig drinken functioneer je de volgende dag op het werk niet naar behoren. Je bent vaak nog moe door een korte en slechte nachtrust; je hebt soms nog een kater en je aandacht en concentratievermogen zijn verzwakt. Misschien ben je zelfs nog onder invloed. Dat brengt de veiligheid op het werk ernstig in gevaar. Wat zijn de gevolgen van alcoholgebruik op langere termijn? Te veel drinken kan een nefast effect hebben voor je hersenen, lever, maag, hart- en bloedvaten. Meer dan drie glazen alcohol per dag verhoogt bovendien de kans op kanker. Ook de kwaliteit van je seksleven kan sterk verminderen. Wie gedurende een langere tijd regelmatig drinkt, loopt de kans om afhankelijk te worden van alcohol en zal steeds méér alcohol moeten drinken om hetzelfde effect te verkrijgen. Dat leidt meestal tot een trage maar geleidelijke verergering van het drinkprobleem. Een alcoholprobleem ontstaat dus niet van de ene dag op de andere. 7

8 Te veel drinken heeft natuurlijk niet alleen lichamelijke gevolgen. Regelmatig onder invloed zijn van alcohol, belemmert je functioneren op alle vlakken: relaties, werkprestaties, algemeen functioneren, Daardoor kan je moeilijkheden ondervinden om je job te behouden of normaal te functioneren op je werk. Verkeers- of andere overtredingen vergroten de kans dat je vroeg of laat in aanraking komt met het gerecht. Zo kan je in een neerwaartse spiraal terechtkomen. Wat zijn de risico s van alcoholgebruik op de werkvloer? Occasioneel overmatig gebruik vormt in eerste instantie een veiligheidsprobleem: het risico op ongevallen vergroot. Daarnaast kan het ook de reputatie van je onderneming schaden (wanneer je bijvoorbeeld in dronken toestand een klant bezoekt) en ernstige gezondheidsschade veroorzaken (bijvoorbeeld door een groter risico op hersenschade). Chronisch misbruik heeft dan weer grote gevolgen voor de werkprestaties en de sfeer op de werkvloer en natuurlijk voor je eigen gezondheid. Een paar voorbeelden van risico s: Je gedraagt je ongepast, agressief of grensoverschrijdend tegenover een collega. Je meldt je vaker ziek. Door je frequenter verzuim moeten collega s inspringen en dat leidt tot spanningen in het team. Je arriveert door weekendgebruik maandag minder alert en soms nog onder invloed op het werk. Je maakt fouten op je werkplek. Jouw veiligheid en die van je omgeving komt in het ge drang, bijvoorbeeld aan een machine, op een vorkheftruck, tijdens het hanteren van chemische producten. Je veroorzaakt onder invloed een auto-ongeluk. 8

9 Wat kan je zelf doen? Herken je jezelf in een aantal kenmerken van afhankelijkheid? Begin je te twijfelen of je alcoholgebruik problemen oplevert? Het is dan misschien nodig om langer stil te staan bij jouw alcoholgebruik. Begin alvast met je alcoholgebruik gedurende een tweetal weken beter bij te houden: noteer twee weken lang wat je drinkt en in welke omstandigheden (waar, met wie, ); schrijf ook op wat de prettige kanten zijn van het drinken (bijvoorbeeld: bier is lekker); noteer wat de negatieve kanten zijn van het drinken (bijvoorbeeld: het kost mij veel geld). Beslis op het einde van die twee weken wat je wil en hou daarbij rekening met de balans tussen de voor- en nadelen. Besluit om al dan niet iets aan je alcoholgebruik te veranderen. Stel na die beslissing een plan op. Maak met jezelf een aantal afspraken, bijvoorbeeld over de datum waarop je je drinkgewoonten gaat veranderen, de tijd die je jezelf geeft om je doel te bereiken en de manier waarop je jezelf beloont als je je doel hebt gehaald. Bepaal ook wat de volgende stap is als je je doel niet hebt gehaald. Beslis niet gewoon om minder te drinken, maar maak je doelen heel concreet, bijvoorbeeld: ik drink niet meer alleen, ik drink niet als ik rijd, ik drink als ik uitga maximaal zoveel glazen, ik drink geen sterke drank meer, ik drink enkel nog in het weekend, Aangezien sociale gewoontes een belangrijke rol spelen bij drinkgedrag, verhogen je slaagkansen sterk als je ook je omgeving inlicht over je veranderde drinkgewoonten. Wat als je een collega ziet die het moeilijk lijkt te hebben met alcohol? Op een gegeven moment kan het voor iedere werknemer op een afdeling duidelijk zijn dat een collega een alcoholprobleem heeft. Vaak wordt er dan wel óver, maar niet mét die collega gepraat. De collega s vangen de steken op die hij of zij op het werk laat vallen. Door die fouten voortdurend recht te zetten, help je noch de probleemdrinker noch jezelf. Goede collega s durven elkaar de waarheid te vertellen en blijven niet om de hete brij heen draaien. Dat gebeurt het best in een veilige, vertrouwelijke en niet aanvallende sfeer. Op die manier nodig je de probleemdrinker uit om in een vroeg stadium het alcoholprobleem onder ogen te zien en dat op te lossen. 9

10 Een paar tips: Kies een goed moment uit om het drankprobleem te bespreken. Wacht een moment af wanneer je collega niet onder invloed is. Probeer niet te veroordelen (ook al ben je nog zo verontwaardigd, teleurgesteld, beledigd of boos). Vertel waarom je het gesprek aangaat (waar maak je je zorgen over of waarvan ondervind je hinder?). Wees zo concreet mogelijk. Wijs op de hulpkanalen in de onderneming die je collega kan inschakelen. Vertel welke verbetering je verwacht. Geef aan dat je het probleem zult bespreken met je leidinggevende als er geen verbetering optreedt. Bij wie kan je op het werk terecht? Wil je meer informatie of wil je met iemand praten over alcoholgebruik? Dan kan je terecht bij de volgende personen: de arbeidsgeneesheer; de preventieadviseur psychosociale aspecten; de personeelsdienst of de HRM-verantwoordelijke; de personeelsafgevaardigden. En daarbuiten? Je kan ook zeker terecht bij: je huisarts; de druglijn (VAD): 078/ Zij kunnen je indien nodig zeker doorverwijzen naar meer gespecialiseerde hulpverleners. 10

11 Waar vind je meer informatie?

12 Zelftest Is je alcoholgebruik problematisch? Hoe vaak drink je een glas alcohol? Nooit (0) Eens per maand of minder (1) 2 tot 4 keer per maand (2) 2 tot 3 keer per week (3) 4 keer of vaker per week (4) Als je drinkt, hoeveel glazen alcohol drink je dan gemiddeld? 1-2 (0) 3-4 (1) 5-6 (2) 7-9 (3) 10 of meer (4) Hoe vaak drink je per gelegenheid 6 glazen of meer? Nooit (0) Minder dan 1 keer per maand (1) Maandelijks (2) Wekelijks (3) Dagelijks of bijna dagelijks (4) Hoe vaak het afgelopen jaar heb je gemerkt dat je niet meer kon stoppen met drinken nadat je eenmaal begonnen was? Nooit (0) Minder dan 1 keer per maand (1) Maandelijks (2) Wekelijks (3) Dagelijks of bijna dagelijks (4) Hoe vaak heb je het afgelopen jaar vanwege je alcoholgebruik dingen laten liggen die je eigenlijk had willen doen? Nooit (0) Minder dan 1 keer per maand (1) Maandelijks (2) Wekelijks (3) Dagelijks of bijna dagelijks (4) 12

13 Hoe vaak had je het afgelopen jaar s ochtends meteen alcohol nodig om de dag te kunnen beginnen? Nooit (0) Minder dan 1 keer per maand (1) Maandelijks (2) Wekelijks (3) Dagelijks of bijna dagelijks (4) Hoe vaak heb je je het afgelopen jaar schuldig gevoeld omwille van je alcoholgebruik? Nooit (0) Minder dan 1 keer per maand (1) Maandelijks (2) Wekelijks (3) Dagelijks of bijna dagelijks (4) Hoe vaak kon je je het afgelopen jaar dingen niet meer herinneren omwille van je alcoholgebruik? Nooit (0) Minder dan 1 keer per maand (1) Maandelijks (2) Wekelijks (3) Dagelijks of bijna dagelijks (4) Ben jij of iemand anders al gewond geraakt door je alcohol gebruik? Neen (0) Ja, maar niet in het laatste jaar (2) Ja, gedurende het laatste jaar (4) Heeft een familielid, vriend of arts wel eens gezegd dat hij/zij zich zorgen maakt over je alcoholgebruik? Neen (0) Ja, maar niet in het laatste jaar (2) Ja, gedurende het laatste jaar (4) (AUDIT-vragenlijst wereldgezondheidsorganisatie) Bereken je eigen score door de cijfers achter elk aangekruist antwoord op te tellen. 13

14 Resultaat 0 tot 7 = laag Voor de meeste mensen is dit geen problematisch resultaat. Je hebt goede drinkgewoontes. Je kan ze het best behouden door zeker niet meer of regelmatiger te gaan drinken. 8 tot 15 = toenemend risico op ongevallen, gezondheidsschade en alcoholafhankelijkheid We raden je aan stil te staan bij je drinkgedrag nu de situatie nog niet te ernstig is en je nog relatief gemakkelijk je gewoonten kan veranderen. 16 tot 25 = hoog risico op ongevallen, gezondheidsschade en alcoholafhankelijkheid We raden je aan stil te staan bij je drinkgedrag. Je kan advies vragen aan je arbeidsgeneesheer of een gespecialiseerde hulpverlener. 26 tot 40 = zeer hoog risico op ongevallen, gezondheidsschade en alcoholafhankelijkheid We raden je sterk aan stil te staan bij je drinkgedrag. Een gesprek met je arbeidsgeneesheer of een gespecialiseerde hulpverlener kan zeer nuttig zijn. 14

15 Notities 15

16 Voor meer informatie kan je steeds terecht bij je preventieadviseurarbeidsgeneesheer, je preventieadviseur psychosociale aspecten of je regionaal secretariaat. IDEWE-IBEVE Antwerpen Tel Fax IDEWE-IBEVE Brussel Tel Fax IDEWE-IBEVE Gent Tel Fax IDEWE-IBEVE Hasselt Tel Fax IDEWE-IBEVE Leuven Tel Fax IDEWE-IBEVE Mechelen Tel Fax IDEWE-IBEVE Namur Tel Fax IDEWE-IBEVE Turnhout Tel Fax IDEWE-IBEVE Roeselare Tel Fax IDEWE - Niets uit deze uitgave mag, in enige vorm of op enige wijze, verveelvoudigd of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Verantwoordelijke uitgever: dr. Simon Bulterys, IDEWE, Interleuvenlaan 58, 3001 Leuven / Wettelijk depot: D/2010/11.422/7.