cue-exposure De toekomst van de verslavingszorg

Transcriptie

1 nul nummer 17 Foto: Kees C. Keuch cue-exposure Foto: Kees C. Keuch De toekomst van de verslavingszorg

2 02 Nul-nummer 17 augustus nummer is een cliëntgestuurd project van de Cliëntenraad Arkin. Dit magazine is gemaakt voor en door (ex) cliënten van Jellinek/Mentrum Verslavingszorg Amsterdam. colofon Redactie & medewerkers: Kees C. Keuch Mike Peters Tello Neckheim Gert de Haan Jos Oude Bos Martinus Stollenga Reinier Schippers Marcel van Nattem Yolanda Bongers Jenni en Mieke Hans Buiskool Tommie Thienpont Marc Torringa Niels Höfelt Tony Raedecker M.d.a. Sylvia Pre-press en druk: Drukgoed & Paardekooper display Amsterdam Redactieadres: Redactie Nul-nummer p/a Cliëntenraad Arkin Postbus AV Amsterdam E: Site: Inhoud: 2 Redactioneel 3-6 Afkicken, thuis doen 7 guineveregetssober.com 8-9 Bestaat er een Jellinek cultuur? 10 Pauls terugval 11 Vervuld raken- kookmodule Cliëntenraad Arkin 13 Twee werelden Recycle en Roads Sylvia s ervaringen Herstel ondersteunende zorg 25 Forum Jellinek 26 Ingezonden 27 Verslaafd zijn (gedicht) 28 Nulnummer op internet Redactioneel De toekomst van de Verslavingszorg. Dat moet toch een ieder aanspreken die, uit welke hoek dan ook, iets met VZ te maken heeft. Daar is veel over te lezen in dit Nulnummer waar ook veel mensen aan hebben meegewerkt en mee gedacht. Het valt niet mee te begrijpen wat er allemaal gebeurd in de GGz, waar gemakshalve ook de Verslavingszorg in is ondergebracht. Voor een Cliëntenraad vertegenwoordiger is het niet alleen kennis van het reilen & zeilen van onze achterban, de patiëntcliënten die verandering in hun manier van leven willen bewerkstelligen, maar ook gedegen kennis van de politiek hebben. Want uit die hoek wordt opgelegd dat het gezondheidsbeleid moet veranderen. We worden geconfronteerd met stapels rapporten waar advies op wordt gevraagd terwijl het advies tien jaar geleden al gegeven is. De minister maakt zich zorgen over dat de kosten voor de VZ de pan uit rijzen en vraagt zich af of er wel altijd effectieve en efficiënte zorg wordt geleverd. Het is al lang bekend dat een belangrijk effect van verslavingszorg juist is een kostenbesparing door dalende zorgvraag, arbeidsherstel en vermindering van criminaliteit. Nu zijn weer hordes mensen bezig met onderzoekjes, vragenuurtjes, vergaderingen etc. wat veel geld kost. Gelukkig is er het consortium Het Zwarte Gat dat gecoördineerd bezien vanuit het cliëntperspectief de belangen voor de VZ in de gaten houdt en eindelijk vandaag de dag ook aan tafel zit met de beleidsmakers. In dit Nulnummer wordt u op de hoogte gebracht over hoe het gesteld is met het Zwarte Gat. Doordat er nu wordt gepraat over de kwaliteit van de VZ geeft dit ook ruimte voor om wat we noemen het Herstel ondersteunend werken in de VZ, weer te promoten. Verder te lezen enkele boeiende cliëntervaringen en hoe de kookmodule wordt uitgeprobeerd. Nieuws uit de Cliëntenraad van Arkin en aandacht voor het project Mondzorg welk door haar is geïnitieerd. Leren en werken kan bij Roads, bijvoorbeeld fietsenmaker worden. Het gedicht op pagina 27 is eerder gepubliceerd in Nulnummer 3. Verder wil ik nog even kwijt me zeer kwaad te hebben gemaakt over het prijsverschil bij AH en Dirk van maar liefst vijftig cent op een pijpje Bavaria Malt 0/00%. De slogan AH let op de kleintjes, kan overboord. (KCK.) De naam Nulnummer We gebruiken de 0 als symbool. 0 betekent geen of niets. Als de bodem bereikt is moet de patiëntcliënt, wil die zichzelf weer op de rails zetten, van onderaf opnieuw zal moeten beginnen. Vanuit het nulpunt in een spiraal omhoog. -nummer 17

3 Afkicken, ga dat effe lekker thuis doen Er is klaarblijkelijk geen verschil in effectiviteit tussen ambulante en klinische detoxificatie. Zo heeft één of andere ambtenaar, blijkbaar met ervaringskennis, het opgeschreven in het concept rapport Verslavingszorg in beeld, uitgebracht door het Zorginstituut Nederland * i.o.v. de minister van VWS, april Consortium het Zwarte Gat is uitgenodigd om dit rapport kritisch te bezien en hun commentaar wordt serieus genomen. Wat is het Zwarte Gat? We hebben hier al vaker over geschreven; zie de voorgaande Nulnummers vanaf nummer negen. Deze cliënten beweging is bekend geworden door er op te wijzen dat de echte problemen met verslaving vaak na de behandeling beginnen. Het zwarte gat waar je in belandt en waar de (vaak beperkte) nazorg geen antwoord op biedt. Onderstreept wordt het belang van werk, huisvesting, zingeving en sociale contacten. Het ontstaan Als vervolg op de invoering van de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ 1996) zijn in de verslavingszorg instellingen Cliëntenraden opgericht. De leden van de diverse raden uit alle hoeken van het land komen sinds eind van de vorige eeuw twee keer per jaar in een weekend bijeen waarin zij, ondersteund door een trainingsbureau, de mogelijkheden die medezeggenschap biedt maximaal leren te benutten. Door de jaren hebben we de ene na de andere vernieuwing aan ons voorbij zien trekken. De WMO*, privatisering van het zorgstelsel en marktwerking, fusies tussen Verslaving en Psychiatrie instellingen, nieuwe wetgeving en allerlei veranderingen in behandelen. Om adequaat te kunnen reageren op alle zaken was het nodig om te professionaliseren. -nummer 17 03

4 De groep heeft zich gebogen over de vraag wat zij wel en niet goed vinden aan de Nederlandse verslavingszorg. Wat ze niet goed vinden is het zwarte gat waarin velen na de behandeling vallen en dat dus het risico op terugval vergroot. Om mede met behulp van deze kennis en ervaring de verslavingszorg in Nederland te verbeteren hebben ze op 27 oktober 2008 de stichting het Zwarte Gat opgericht. Maatschappelijk Herstel Het gebrek aan nazorg vormde een permanent aandachtspunt, hetgeen we zijn gaan benoemen als maatschappelijk herstel. Bij het Zwarte Gat werken vrijwilligers, (ex) cliënten uit de verslavingszorg in een los-vast organisatieverband, inmiddels samen met gerenommeerde kennispartners om maatschappelijk herstel in de Verslavingszorg op de kaart te zetten. Een hoogtepunt van het Zwarte Gat is het Handvest van Maastricht dat het 10 jarig bestaan van de verslavingsweekenden opluisterde. Tijdens het 20e weekend (2009) hebben alle bestuurders van de verslavingszorg instellingen samen met hun cliëntenraden zich verbonden aan een resultaatverplichting, waarin o.a. staat vermeld dat ervaringskennis als een volwaardige kennisbron wordt ingezet om in de sector herstel ondersteunend werken te ontwikkelen. Voor Arkin (Jellinek) tekende Jeroen Muller, voorzitter RvB. Hoe simpel zou het niet kunnen zijn? Dit is alleen mogelijk als de ketenzorg rondom de cliënt goed op elkaar is afgestemd. Als er een naadloze aansluiting komt tussen behandeling vanuit herstelvoorzieningen en de mogelijkheid tot rehabilitatie ten opzichte van het maatschappelijk verval. En als de focus, in plaats van louter op de diagnose verslaving, gericht is op wonen, werken en sociale zingevingactiviteiten. Herstel gerichte voorzieningen Wat moeten we ons voorstellen bij een op herstel gerichte voorziening? Het kan zowel een ambulante als een klinische voorziening zijn, maar hij dient in zijn geheel gericht te zijn op herstel en de zelfredzaamheid van de cliënt. De klinische herstel voorzieningen worden ingericht als werk/leerplaatsen waar zowel ervaringsdeskundigen en professionals cliënten zullen bijstaan op hun weg naar maatschappelijk herstel. In deze voorzieningen worden multidisciplinaire teams samengesteld, die nodig zijn om de ketenzorg rondom de cliënt zorgvuldig, maar op een praktische manier te organiseren. Met andere woorden er worden mensen bij betrokken van de woningbouw, re-integratiebedrijven en andere stakeholders*. Zij zullen samenwerken met de ervaringsdeskundigen en professionals en er voor zorgen dat een cliënt een gedegen basis heeft om weer maatschappelijk te kunnen meedoen en weer te functioneren zoals ieder ander mens. Het Zwarte Gat zal de komende jaren als een katalysator input geven aan deze ontwikkeling van op herstel gerichte voorzieningen. Wat ben je kwijt geraakt? Wat wil je ervan terug? Wat wil je beslist niet terug? Wat heb je daar voor nodig? Mantra: Gerrit Zwart 04 -nummer 17

5 Herstellen is een werkwoord, iets dat jezelf doet De hoeveelheid nieuwe kennis neemt in enorm tempo toe. Ook de hoeveelheid kennis rond Herstel. Maar de betekenis van kennis verandert. Het wordt veel meer co-construeren, samenwerken in verbinding met elkaar om nieuwe werkwijzen uit te proberen. In tegenstelling tot vroeger: toen ging het veel meer om traditionele aanpakken. Daar ging het vooral om kennis die door anderen (met name door geleerden aan universiteiten) werd ontwikkeld, scherp was gedefinieerd en in boeken opgeslagen. Die kennis had de schijn van absolute, onwrikbare waarheid. Dat is nu verleden tijd. Over kennis denken we nu in termen van: hoe functioneert het in de praktijk, hoe krijgt het daar gestalte. Kennis is moeilijk in vakken of disciplines in te delen. Het wordt meer een vraagstuk hoe kennis functioneert in netwerken van mensen en hoe deze kennis is ingebed in producten en diensten. De zachte en informele kennis, die mensen opdoen door ervaring, maar die moeilijk in woorden is uit te drukken wordt meer gewaardeerd. Dit wordt tacit knowledge genoemd en betekent: onbewuste kennis of ontastbare kennis. Het is een vorm van individuele kennis die in het hoofd zit en moeilijk overdraagbaar is. Deze vorm van kennis bevat vaak (cultuurgebonden) waarden, ervaringen en attituden. Overdracht vindt meestal plaats door interactie, waarbij leerprocessen van belang zijn. - Herstel is geen genezing van de ziekte. Herstel is gericht op het leren omgaan met je beperking, waardoor je ruimte krijgt om je eigen kwaliteit van leven gestalte te geven. - Herstel vraagt van de hulpverlener een andere focus op behandeling, de hulpverlener gaat uit van zelfmanagement, empowerment van zijn cliënten en ondersteunt deze daarbij in het proces. Als er nieuwe zin en betekenis in iemands leven ontstaat na verslaving en/of psychische problemen spreken we over herstel. Dat je weer je eigen leven in de hand krijgt. Vernieuwing In het voorjaar van 2013 heeft het Dagelijks Bestuur van het Zwarte Gat aangegeven het stokje over te willen dragen aan een nieuw Dagelijks Bestuur. Hiervoor heeft zij opdracht gegeven aan een tijdelijke commissie bestuurlijke vernieuwing om in goed overleg met de Cliëntenraden uit de verslavingszorg een nieuw Dagelijks Bestuur te vormen dat kan rekenen op voldoende commitment. November 2013 is er een nieuw Algemeen èn een Dagelijks Bestuur geïnstalleerd. De bestuursleden zijn, buiten de voorzitter, allen afkomstig vanuit de Cliëntenraden van de verslavingszorg. Elke Cliëntenraad heeft minimaal één lid afgevaardigd naar het bestuur. Na installatie heeft het Algemeen Bestuur een aantal unanieme besluiten genomen. Zo zijn vier leden benoemd tot het Dagelijks Bestuur van de stichting. De Algemene Bestuursvergaderingen vinden plaats op een steeds wisselende locatie bij één van de instellingen. In april was dit in Amsterdam bij Jellinek- Arkin. (zie foto) Bij de vergadering in Amsterdam werd het bestuur verwelkomt door Dick Veluwenkamp, sinds april 2014 benoemt tot lid van de Raad van Bestuur Arkin. In een recent interview in het blad Bolwerk zegt hij: Cliëntenperspectief betekent voor mij ook dat je niet alleen naar één facet van het verhaal kijkt, vanuit één specialisme, maar de mens in zijn geheel betrekt in het plaatje. Want het geheel is meer dan de som der delen. Zo is zinvol werk van grote betekenis in het leven, ook voor onze cliënten. Voor mij betekent dit dat wij koersen op een netwerkorganisatie die nauw samenwerkt met andere instanties en organisaties zoals werkgevers en woningbouwverenigingen. Verder is besloten dat het Zwarte Gat zich aansluit bij het LPGGZ*, in een daarvoor op te richten kamer voor verslavingszorg en dat deze de Cliëntenraden vertegenwoordigt o.a. in de landelijke politieke arena. -nummer 17 05

6 Een bijkomend voordeel is dat leden van Cliëntenraden voor een zeer gereduceerd tarief deel kunnen nemen aan trainingen van PGO Support. Informatie verkregen via: Marcel van Nattem, Gert de Haan, Jos Oude Bos, Reinier Schippers, Martinus Stollenga, Mike Peters en geredigeerd door Kees C. Keuch. Foto voorpagina Cue reactiviteit verwijst naar de lichamelijke en subjectieve reacties die verslaafden vertonen op het moment dat zij in aan- * Zorginstituut Nederland: Sinds april 2014 de nieuwe * naam voor het College van Zorgverzekeringen (CVZ), een belangrijk adviserend orgaan voor de minister van * Volksgezondheid * WMO: Wet Maatschappelijke Ondersteuning * Stakeholders zijn mensen die belang hebben bij * besluiten of activiteiten van een organisatie. Voorbeelden van stakeholders zijn klanten, * werknemers, overheden, NGO s, investeerders, * vakbonden en leveranciers, maar ook omwonenden en * de media * LPGGZ: Landelijk Platform Geestelijke Gezondheid * Zorg raking komen met cues die geassocieerd zijn met gebruik. Cues worden hier gedefinieerd als (een constellatie* van) stimuli die, in dit geval, samengaan met het gebruik van alcohol, alsmede specifiek aan de alcoholinname gerelateerde attributen, contexten, emoties en bepaalde verwachtingen of 06 cognities. Alcoholisten vertonen sterke autonome reactiviteit (veranderingen in hartslag, temperatuur, huidgeleiding, speekselproductie en bloeddruk) op het moment dat zij worden blootgesteld aan dergelijke cues, en parallel aan de autonome reactiviteit rapporteren ze een intense drang om te drinken. * constellatie: het gehele samenstel van factoren dat invloed * op iets of iemand uitoefent Redactionele toevoeging: In de zeventiger jaren heeft Professor dr. Kuno van Dijk een model van vicieuze cirkels opgesteld. Dit model bood de mogelijkheid om meer te begrijpen over het begrip verslaving. Het model kijkt minder naar de oorzaak van de verslaving, maar meer naar de factoren die de verslaving in stand neigen te houden. Aan de radertjes is af te zien dat meerdere factoren met elkaar te maken hebben. Dat werd dus toen al begrepen. Ook professor Schippers publiceerde in 1981 reeds de stelling: Omdat niet alleen het buitensporig drinkgedrag tot alcoholproblemen leidt, maar ook factoren als sociale en materiële leefomstandigheden en een problematische persoonlijkheid in het spel kunnen zijn, dient de behandeling van alcoholverslaafden zich op meerdere doelen te richten. We zien dus dat het radertje sociaal-maatschappelijk al sinds jaren wordt onderkend. Daarom is het toch op z n minst vreemd te noemen dat vandaag de dag vanuit de patiëntcliëntenraden zo veel moeite moet worden gedaan om het zogenoemd maatschappelijk herstel op de kaart te krijgen. Zie Nulnummer 10 juli nummer 17

7 Door Tommie Thienpont Als verwoed gebruiker van sociale media kom je wel eens lotgenoten tegen. Hoewel het ging om een filmpje wat ze van mij had gezien als muzikant kwam ik toch in contact met Guinevere Matheson. We hadden een band. Als mensen die beiden afgekickt waren. Ik van de drank, zij van de pillen. Vorig jaar won haar blog een prijs en dat bleek niet onterecht. Ze vertelt er eerlijk over, haar gevecht om van de pillen af te komen. Maar houdt ook de vinger aan de pols van al het nieuws over verslavingszorg, nieuwe medicijnen, het 12 stappen programma en alles wat mensen kan helpen bij het afkicken. Het is in Amerika niet zo evident om je ziel bloot te leggen, maar zij schaamt zich daar niet voor. Dapper schrijft ze over haar verslaving en herstel. Uiteindelijk wil ze de drempel verlagen en mensen sneller naar de hulpverlening brengen en slaagt daar met haar blog wonderwel in. Guinevere: Ik begon met schrijven over verslaving in augustus 2008 op een openbaar forum voor opiaten verslaafden. De dag ervoor was ik opgenomen in de detox om af te kicken van de pijnstillers die ik voor twee neurologische aandoeningen kreeg voorgeschreven. Zelfs tijdens de detox geloofde ik niet dat ik ooit zou kunnen afkicken. Dat ik verslaafd was wou ik al helemaal niet geloven. Een verslaafde, dat is toch iemand die crack rookt in een kraakpand? Die coke snuift in de toiletten van louche bars of heroïne spuit onder de brug? Toch zeker geen succesvolle carrièrevrouw met twee universiteitsdiploma s? Toch wel. Een verbazingwekkend aantal verslaafden koopt zijn drugs gewoon in de apotheek, of steelt ze uit de badkamerkastjes van anderen. Ik wou niet toegeven dat ik verslaafd was, maar om in leven te blijven wist ik dat ik moest stoppen. Ik wist dat een verslaving dodelijk kon zijn. Ik heb er familieleden en vrienden aan ten onder zien gaan. Mijn beide ouders had ik al verloren aan de gevolgen van een verslaving. Anderen door alcohol, roken, straatdrugs en legale drugs, slecht spul van onbetrouwbare dealers, noem maar op. Dus ik naar de detox. Ik legde mijn lot in handen van een bekwame arts en was in twee maanden vrij van opiaten. Intussen had ik al voor mezelf toegegeven dat ik de pijnstillers niet alleen gebruikte voor mijn fysieke pijn, maar ook om mijn energie op peil te houden, goed te kunnen slapen, mijn gevoelens onder controle te houden en andere aspecten van mijn leven. Daardoor kreeg ik het heft weer in handen. Ik kreeg mijn kracht weer terug en de pijn verdween. Nu heb ik veel vrienden op het internet en in het echte leven die hetzelfde hebben meegemaakt. Samengevat: Guinevere gets sober is geen website waar mensen een medisch advies kunnen inwinnen. Ga naar uw huisarts of specialist als u met een verslavingsprobleem kampt. Ik schrijf vanuit de gedachte van de beginner, waarbij ik mijn ervaringen deel zoals ik ze mij herinner, waar ik aan de voet van de berg sta, op een lange weg waarbij ik nog veel moet leren. Wat ik wel kan delen is de kracht en de hoop die ik kon putten uit mijn ervaringen en mijn zoektocht naar antwoorden. Ik hoop dat anderen dat ook willen delen. Omgaan met een verslaving is niet gemakkelijk. Veel mensen zoeken antwoorden op hun vragen of soelaas op het internet. Op mijn blog kunnen mensen terecht voor informatie over een probleem, boekbesprekingen over dat onderwerp of berichten lezen over nieuwe ontwikkelingen en onderzoek over verslaving en herstel. Denkt u dat een online behandeling ook iets voor u is? Geef u dan op bij -nummer 17 07

8 Bestaat er een Jellinek cultuur? 08 Bij veranderingen in een bedrijf wordt er wel eens gezegd dat de cultuur van een bedrijf van belang is en niet mag of juist moet veranderen. Maar wat bedoelt men met de cultuur van een bedrijf oftewel bedrijfscultuur. Het woord cultuur komt uit het Latijn van cultura en is afgeleid van colere hetgeen betekent: bebouwen, bewerken, vereren, versieren, onderhouden. De Romeinen gebruikten het bijvoorbeeld in agri cultura, het bewerken van de akkers (bron Wikipedia). In Wikipedia is ook te lezen dat cultuur het tegenovergestelde is van natuur. Dat cultuur in het algemeen door mensen wordt bepaald of uitgevoerd. Een bedrijfscultuur is dus een bepaalde manier van werken in een bedrijf door de mensen zelf opgezet. Mijn mening is dat er binnen de Jellinek een bepaalde cultuur is die er voor zorgt dat cliënten goed behandeld worden. Die cultuur bestaat, volgens mij, voornamelijk uit hoe de interactie tussen cliënt en de werker (psycholoog, arts, maatschappelijk werker, receptionist, doktersassistent, etc.) is. Deze interactie bestaat uit een bepaalde bejegening. Deze bejegening bestaat uit communiceren op een gelijk niveau waarbij de klacht of probleem van de op dat moment afhankelijke voelende cliënt serieus wordt genomen. De behandelaar of verslavingsarts bepaald wel wat goed of slecht is voor de geestelijke en/of lichamelijke gezondheid van de cliënt waarbij er soms verschil van mening ontstaat. Maar dat kan worden uitgesproken en hoeft niet automatisch tot een probleem binnen de behandelsetting te leiden. Ook is die Jellinekcultuur te vinden in samenwerking tussen werkers zelf. Binnen de organisatie is bijna geen hiërarchie die er voor zorgt dat communicatie wordt bemoeilijkt. Het personeel spreekt elkaar met je aan. Veel vergaderingen zijn gezamenlijk en als er wat op je hart zit kun je dat bij iedereen kwijt. Het is niet altijd eenvoudig om de arts, maatschappelijk werker, psycholoog of psychiater of cliënt aan het uiterlijk van elkaar te onderscheiden. Gelijkheid Broederschap. Zelfs tussen de bepaalde cliëntengroepen is er weinig hiërarchie. Ik kan mij nog herinneren dat er in de jaren 90 was besloten om de drugs- en alcoholafdelingen van de Jellinek samen te laten gaan, waarbij er een gezamenlijke detox werd opgezet. Volgens mij waren de werkers meer zenuwachtig dan de cliënten, want die vonden elkaar al snel; afhankelijkheid heeft zo zijn raakvlakken. In die jaren stonden de alcoholisten en de Heroïneverslaafden wel tegenover elkaar. Toch is het samengaan van alle groepen met weinig echte problemen gegaan. De Jellinekcultuur wordt ook bepaald hoe men communiceert. De motiverende gespreksvoering is een onderdeel daarvan. De motiverende gespreksvoering is ontstaan in de verslavingszorg, het niet oordelen, ambivalentie bespreekbaar maken en verandertaal* zijn technieken die gebruikt worden in de verslavingszorg. De cliënten hebben daar onbewust veel baat bij. De motiverende gespreksvoering wordt tegenwoordig in de gehele GGZ en daarbuiten gepromoot. De Jellinekcultuur verschilde altijd sterk met de bedrijfscultuur binnen de GGZ. Werken in een GGZ instelling is heel anders dan werken bij de Jellinek en -nummer 17

9 ook voor de cliënten, vaak patiënten genoemd is het heel anders om behandeld te worden. In de huidige tijd komen deze culturen steeds meer bij elkaar. Helaas constateer ik dat er meer wordt overgenomen vanuit de GGZ dan vanuit de verslavingszorg. Dat lijkt mij niet goed voor de cliënt. De Hiërarchie wordt groter, de bejegening naar cliënten veranderd, het wordt allemaal veel zakelijker. De cliënt wordt een patiënt en de behandeling een product. Dat laatste heeft ook te maken met de gehele verzakelijking van de gezondheidszorg. Er zijn ook voordelen van het bij elkaar komen van deze culturen; de medische zorg wordt beter alsook de psychische zorg. De klinieken zijn veel netter en geven veel meer privacy. Ik heb nog meegemaakt dat er zalen waren met 24 bedden waarbij er op een gegeven moment afscheidingen gemaakt werden met gordijnen, net als in ziekenhuizen. De cliënten deden alles zelf zoals de toiletten schoon maken en eten koken. Daar moeten we niet meer naar terug, hoewel ik het zelf eten koken altijd een meerwaarde vond in het herstel van de cliënt. No-show 40,-- De overgebleven cultuur binnen de Jellinek vind ik nog steeds om trots op te zijn, de cliënt wordt nog steeds op een normale manier benaderd en binnen de organisatie is voldoende ruimte om met ideeën te komen of om je eigen manier van werken te presenteren. een gesprek minimaal 45 minuten moet duren. Maar als blijkt dat de werkers de productie niet halen zal aan deze tijd geknibbeld moeten worden waarbij er aan het fundament van de leefstijltraining wordt gekomen. Dat lijkt op een zinkend schip, want de meeste collega s die ik ken geven aan niet aan de norm te kunnen of willen voldoen omdat het ten koste gaat van de aandacht naar de cliënt. Het nieuwe No-show beleid bepaald dat cliënten een geldboete van 40 euro krijgen als zij niet binnen 24 uur hun afspraak verzetten of afzeggen. Zelfs intern geldt deze regeling. Veel collega s zijn het niet eens met deze manier van werken. De managers van de Jellinek moeten maar steeds op de grillen van de zorgverzekeraars en de politiek inspelen wat volgens mij ten koste gaat van onze bedrijfscultuur. Dat ligt niet aan de managers, maar aan de zorgverzekeraars. Die cultuur, die bij de Jellinek in Amsterdam in de jaren 60 en 70 is ontstaan en weinig beschreven is en die geen monumentale status heeft. Gelukkig zijn er wel een aantal films gemaakt waarin de Jellinekcultuur zoals hij was en nog steeds is wordt weergegeven en geeft die geschiedenis een belangrijk podium. Wie durft het om de Jellinekcultuur te presenteren aan de Europese commissie met als doel deze te beschermen, net zoals Haagse hopjes en Limburgse kaas? Tello Neckheim Maar ik houdt mijn hart vast met de nieuwste ontwikkelingen. De werkers op de vloer moeten aan een steeds strakkere productienorm voldoen. De zorgverzekeraars eisen van de Jellinek dat ze een bepaald aantal cliënten behandeld in een bepaalde tijd. Binnen de poliklinische zorg wordt de bekende leefstijltraining gegeven. De zorgverzekeraars staan achter deze training omdat het bewezen effectief is. Het protocol zegt dat * Verandertaal: Je gedrag veranderen heeft voor- en nadelen. Niet veranderen echter ook. Deze tegenstrijdige gevoelens noemen we ambivalentie. Motiverende gesprekvoering helpt de cliënt om deze natuurlijke twijfel te verminderen, zodat ruimte ontstaat voor verandering. Verandertaal uitlokken is een manier van communiceren waardoor de patiënt zélf redenen om te veranderen en de voordelen daarvan aanhaalt. Op deze manier motiveert hij zichzelf. -nummer 17 09

10 Pauls terugval 10 Dat was me het weekendje wel! Ik schrok toen ik Paul mijn tuin zag binnen wankelen om 8 uur s morgens en ik de deur opendeed om hem binnen te laten. Huilend en gillend viel hij me in de armen en een bekende lucht mijn neus binnendrong. Hij gilde: Ik ben doorgezakt. Al 4 dagen en ik ben zo bang om dood te gaan, dat ik wel naar je toe moest. Hij was komen lopen en wist niets meer. De datum niet, de tijd niet. De onmacht overmande me en ik herinnerde me mijn eigen onmacht als ik in het verleden weer eens gesneuveld was. De onmacht ook van nu om een ander dat te laten inzien, waardoor ik nu zelf al 17 jaar droog ben. Het is onmogelijk en heel pijnlijk tegelijk. Ieder moet zijn eigen weg vinden in drinken en in droogstaan en toen ik me dat weer realiseerde voelde ik me niet meer verantwoordelijk zelfs geen triestheid. Hij had het zelf gedaan. Hoe vaak moet je nog die valkuil in. Paul is mijn beste vriend. Ooit waren we 8 jaar elkaars geliefden en dat was de tijd dat Paul het aardig redde. We deden het aardig en hadden de afspraak dat wie dronk af was. Want eigenlijk is het de goden verzoeken om twee alcoholisten in ruste bij elkaar te zetten. Maar we kenden beide het grote smoezenboek uit het hoofd, dus de verhaaltjes die je aan de droge wereld kan ophangen, werkten bij ons niet meer. Behalve de drank speelde op dat moment ook mee dat ik net na een jaar droogstaan te horen had gekregen dat ik Multiple Sclerose had, bij wijze van bonus zal ik maar zeggen. ik had tijdens mijn afkick in de Skuul op Texel geleerd om mijn eigen teugels weer in handen te nemen. Hoe rot ik me toen ook voelde, ik wist dat drank niets zou oplossen. Dat had het in het verleden ook nooit gedaan. Ik heb het even overwogen want een ongeneeslijke ziekte is de ultieme vrijbrief om weer te gaan drinken. Zo n schijnbaar legitieme reden had ik nog nooit gehad, Maar ik ben ook een trots mens. Na 14 jaar zuipen had alcohol mij niets meer te bieden. De schijnveiligheid van drank, die korte vakanties van mezelf: ik wilde het niet nog een keer ervaren, ik had al een hoge prijs moeten betalen voor mijn drank- en drugsgebruik. De MS kwam niet door de drank, zei de neuroloog, het had hele andere oorzaken, maar je kunt nu eenmaal je lichaam niet ongestraft uitwonen. Door de MS loop ik zwalkend rond, zo nu en dan zoekend naar mijn evenwicht. En ik hoor heel vaak: moet je die zien, wat erg, straalbezopen. Toen ik Paul leerde kennen zag je niets aan mij. Ik kon nog lopen, dansen en mijn dingen doen. Maar de MS slaapt niet en inmiddels 16 jaar later heb ik een heel onwillig lijf en heb ik veel hulp nodig. Paul heeft in het begin van onze relatie heel erg zijn best gedaan om er voor me te zijn. Soms zo erg dat hij er niet kon zijn voor zichzelf. Toen de relatie ophield en we onze eigen weg gingen, begon hij af en toe weer te drinken. We zagen elkaar regelmatig en ik besefte dat ik niet verantwoordelijk was voor zijn dorst. Ik liet het zo, want hij had immers 4 jaar na mij de Skuul gedaan en hij wist de truc om met je poten van het spul af te blijven. Maar iedereen mag kiezen en ik koos ervoor nooit meer de zware berg van de drank te beklimmen. En toen stond hij plots in de tuin en besefte ik: dit is niet wat hij is dit is wat hij moet. Hij gebruikte drank nog steeds om even niet verantwoordelijk te zijn. Ik zag toen helder dat hij - niet zoals ik - de banden die hem aan drank verbonden helemaal had doorgesneden. Eigenlijk is het zo simpel. Je drinkt of je drinkt niet. Niet drinken heeft me veel meer opgeleverd dan drank ooit zou kunnen. Helder zijn is niet zo vervelend, maar dat besef je pas als je het bent. En helder worden en zijn is niet makkelijk omdat angst ook een vinger in de pap heeft. Je hebt namelijk geen garanties dat je droge leven leuker of makkelijker zal zijn. Het is hard werken, maar dat kunnen alcohollisten wel. Je kan, verdomme, op je knieën naar de slijter. En dan zou je wat positieve aandacht voor jezelf niet kunnen opbrengen? Stupid. Je glas is half vol of half leeg. t Is net het leven zelf: je hebt altijd een keus. Twee dagen later en ik heb Pauls afkick mogen meemaken: het kotsen, het zweten, de shakes, niets binnen kunnen houden, pijn in zijn lever. En af en toe heb ik erom gelachen want ik kende dat scenario nog heel goed. Bij nacht een man, de volgende ochtend een wrak. Paul heeft inmiddels wat meer kleur en begint weer te lijken op degene van wie ik hou. Ik weet dat hij zich schaamt en dat hij zich wel voor z n kop kan slaan. Met dat rot gevoel moet hij leven totdat hij weer zichzelf is. En dan? Hij gaat bij de Jellinek langs, heeft hij gezegd. We zullen zien. Maar ik heb hem bedankt omdat hij me heeft laten zien dat ik zo nooit meer wil zijn: een persiflage van mezelf. Dus op naar de 18 jaar. Yolanda Bongers. -nummer 17

11 Vervuld raken. Na ruim 4 jaar in de verslavingszorg te werken, vonden wij het tijd voor een andere manier van vervulling. De behandeling, sterk gericht op verandering van cognities en gedragspatronen, helpt cliënten hun patronen te doorbreken en nieuw gedrag helpend te laten zijn. In al die modules kwam eigenlijk niets voorbij over de essentiële basis, namelijk; hoe weer op een gezonde manier voor je lichaam zorgen? Het idee voor de kookmodule is geboren, en heeft in de afgelopen 1.5 jaar vorm gekregen. Na vele overwegingen en discussies is begin april de pilot Kookmodule van start gegaan! Een droom die uitkwam voor ons als psycholoog en voedingsdeskundige, om binnen de kliniek op deze wijze met elkaar tot gedragsverandering te komen. Boven verwachting is deze module verlopen. De module bestaat uit vier sessies, met wisselende thema s. De eerste keer zorgen de trainers voor het recept, de weken erna gaan de cliënten aan de slag. Voor ons was het bijzonder om te zien de groei die men doormaakte. Van een simpel recept, met een duidelijke suikerbom dessert, bij de tweede bijeenkomst, tot een culinair hoogstandje op de laatste bijeenkomst, met een gevulde portobello als voorgerecht. Een trots gevoel omarmd ons wanneer we met z n tienen genieten van het heerlijke eten aan de gedekte tafel. Niet alleen in die wekelijkse momenten zagen we groei, ook de verhalen over de voorbijgaande week bleken verandering in gang te hebben gezet. Wie tot dat moment alleen een ei had gebakken in haar leven, had bami gekookt voor haar familie. Een ander die gewend was om nog een late night snack vol met suikers te nemen, was begonnen met een banaan hiervoor in de plaats te eten. En weer iemand anders kookte eigenlijk altijd vlees, en was blij verrast hoe lekker en vullend vegetarisch eten kan zijn. Cliënten geven aan dat het zo fijn is om even praktisch bezig te zijn, met iets wat ze in hun dagelijks leven in kunnen zetten. Dit is ook waarom wij meer de nadruk wil leggen op de gedragsverandering dan de cognities: bezig zijn met elkaar, om goed voor jezelf te zorgen, jezelf op een andere manier te vullen en hier een voldaan gevoel aan te behouden. Een mooi geschenk, zo op deze verslavingskliniek op de Jacob Obrechtstraat. Jenni & Mieke behandelteam Redactionele toevoeging: In 2005 was er in het Jellinekhuis een complete keuken met zes state of the art gasfornuizen speciaal bedoeld om cliënten de beginselen van het koken bij te brengen. Helaas was deze kookmodule niet verplicht. Het hing van de behandelaar af of deze de cliënt bij het samenstellen van het behandelprogramma deze mogelijkheid onder de aandacht bracht. Bij gebrek aan belangstelling is de kookmodule toen vervallen. Zie Nulnummer 10. Frappant dat het nu dus wel met veel enthousiasme wordt opgepakt. Hulde voor deze therapeuten die dit hebben opgestart. Laten we hopen dat dit zo blijft of zelfs misschien wel wordt uitgebreid. De Cliëntenraad is hier i.i.g. een groot voorstander van! Foto s: Kees C. Keuch -nummer 17 11

12 Waarover gaat een Cliëntenraad? In algemene bewoording zou dat zijn: een cliëntenraad (CR) houdt zich bezig met collectieve belangenbehartiging volgens de richtlijnen zoals wettelijk vastgelegd in de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorgsector, de WMCZ. 12 Uit wat voor mensen bestaat de Cliëntenraad? Een cliëntenraad is samengesteld uit mensen die ooit zelf in behandeling zijn geweest bij de instelling waar de raad deel van uitmaakt. Deze mensen stellen vanuit verschillende motivaties een deel van hun vrije tijd beschikbaar om zich dienstbaar te maken voor lotgenoten die nog in de fase van herstel zijn dus nog de ondersteuning van deze instelling behoeven. Deze vrijwilligers zetten zich in om te proberen te helpen de omstandigheden van mensen in klinieken te verbeteren, en om te proberen bij te dragen aan een zo groot mogelijke kans op het welslagen van de behandeling in het algemeen. De motivatie om dit werk te doen kan per raadslid variëren, van dankbaarheid voor het gebodene tot juist de ontevredenheid hierover. Wat betekent dit werk in de praktijk? De mensen die deel uitmaken van de CR bezoeken met regelmaat de verschillende locaties van de instelling in kwestie, om zich vanuit rechtstreeks contact met de cliënten aldaar een helder beeld te kunnen vormen van hetgeen zich afspeelt in de klinieken zelf. Dat geldt ook de Ambulante cliënten en voor de Dagbehandeling. Deze informatie wordt vervolgens intern verwerkt, en meegenomen naar periodieke overleggen met de leidinggevenden van deze instelling, waarin gepoogd wordt om in deze gesprekken de vergaarde kennis om te zetten in wezenlijke verbeteringen voor de mensen wiens belangen de CR behartigt. Om dit proces zo goed mogelijk uit te kunnen oefenen heeft de CR, wanneer nodig, hiervoor enkele wettelijke bevoegdheden ter beschikking. Ook is de instelling verplicht de CR te betrekken bij ingrijpende veranderingen binnen het bedrijf, in de vorm van zogenaamde adviesaanvragen, waar bij de CR, wanneer zoiets nodig wordt geacht, eventueel in staat is om een proces te corrigeren of zelfs te blokkeren. De Cliëntenraad, misschien ook iets voor mij? Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat het niet alleen zo is dat de onderwerpen die binnen de CR aan bod komen mij interesseren en dat, in dit geval, het reilen en zeilen van de Jellinek en haar bezoekers me ter harte gaat. Ook kan ik uit ervaring stellen dat het mij helpt in mijn eigen herstel om mij in te zetten voor diegenen die nog een zetje in de goede richting kunnen gebruiken, en dat een gevoel van nuttigheid in het algemeen mij helpt de gedachte aan gebruik buiten de deur te houden. Groetjes, Hans, CR-lid. Bij interesse: neem contact op met de Cliëntenraad Arkin, Klaprozenweg 111, 1033NN Amsterdam of mail naar: Mondzorg mee bezig houdt is onderstaand voorbeeld een aardige illustratie van meedenken vanuit het cliëntperspectief. Het project Mondzorg. In 2010 als idee op tafel gelegd door collega CR-lid Sebastiaan Koning ingegeven door een onderzoeksverslag over tandbederf bij cliënten in de psychiatrie. In de discussie over dit onderwerp bleek dat CR-leden bij hun locatie bezoeken in de langdurige psychiatrie vaak cliënten tegen komen met een zichtbaar slecht gebit. Hoe nu verder? De opleiding Mondzorg van Hogeschool Inholland was op zoek naar gestructureerde contacten met de werkvloer c.q. Zorgaanbieders en hun cliënten. Kat in t bakkie moet de projectgroep hebben gedacht, zeker ook toen het Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde (CBT) van de Jellinek ondersteuning zou geven. De duur van het project werd vastgesteld op één jaar. Dat lijkt lang maar blijkt goed gekozen zoals achteraf is gebleken. Vervolgens moet je goed gaan nadenken over wat je nu eigenlijk beoogd met deze Mondzorg? Bij de CR was nog geen praktijk kennis met voorlichting en preventie in Mondzorg. Dat betekent dat je je daar toch enigs- -nummer 17

13 zins op moet inlezen en kennis verzamelen. Samenvattend heeft het project Mondzorg drie doelen, namelijk a) het bestuderen van de mate van problematiek van mondzorg in de psychiatrie; b) het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten aan cliënten en; c) het geven van (ongevraagd) advies aan directie van Arkin over mondzorg. Het onder b genoemde is uitgevoerd door zes studenten op diverse locaties. Het gaat te ver hier uitgebreid het over alle ins & outs inzake mondhygiëne te hebben. Maar een ieder moet wel weten welk enorm belang van een goed gebit en wat daar omheen nog verder gebeurt in de bek, zogezegd. Meer uit de tandartssector is te lezen in Nulnummer 6 en 10. Zie achterpagina! Mede onderbouwd door de literatuurstudie heeft de Cliëntenraad vervolgens een ongevraagd advies geschreven en dat neergelegd bij de Raad van Bestuur waarin wordt opgeroepen om mondzorg op de agenda te zetten van onze organisatie. En vooral ook om er mee aan de slag te gaan. De Raad van Bestuur heeft hieraan gehoor gegeven. De Geneesheer-Directeur heeft aangegeven dat naar aanleiding van de uitkomsten op 9 april, het protocol Somatische Zorg in Arkin wordt aangepast en dat er aandacht komt voor de kwaliteit van de mondzorg bij cliënten. Ook het elektronisch cliëntendossier (ECD) wordt aangepast. Er komt een extra vraag bij over mondzorg. De cliënten waren zeer tevreden met de uitgedeelde tandenborstel en pasta. Twee werelden, twee onwerkelijkheden Lopend over de Oranjesingel in Nijmegen, begin van de avond, in de duisternis, aanschouwde ik iets bijzonders. De nieuwe ingang van het MFC is direct naast de ingang van Villa Lux gevestigd. Het MFC, dag- en nachtopvang voor verslaafden, Villa Lux, the place to be voor cultuur liefhebbende Nijmegenaren met een air Letterlijk twee deuren naast elkaar met slechts een hekwerkje ertussen. Voor beide deuren stonden mensen te wachten. Mensen uit totaal verschillende werelden. Mensen met totaal een andere avondinvulling voor de boeg. Links stonden mensen in de rij om naar een lezing te gaan, rechts om een plaats voor de nacht te bemachtigen. Van communicatie over het hekwerk heen was geen sprake, althans geen verbale. Dat men op elkaar neerkeek was duidelijk zichtbaar. Afkeurende blikken, afwendende blikken, boze blikken, jaloerse blikken.dat alles passeerde de revue. Ik kon niet anders concluderen dan dat al die ongeveer veertig mensen die daar in totaal stonden, een foutieve aanname hadden van de werkelijkheid. De Villa Lux bezoekers zijn mensen die het menen te zijn. De MFC mensen zijn mensen die menen het niet te zijn. Beiden hebben ongelijk: we zijn het allemaal niet. We zijn gewoon allemaal mensen, met ons eigen levenspad en- inhoud. Het hekwerkje tussen de ingangen van beide complexen symboliseert voor mij de ontzettend dunne scheidslijn tussen dakloos of niet dakloos. Er zit letterlijk en figuurlijk maar een hekje tussen. En mensen die nu nog links staan, kunnen over twee jaar aan de rechterkant staan. Andersom geldt hetzelfde, als is die weg stukken moeilijker!! Laten we ophouden met stigmatiseren binnen onze maatschappij, zeer zeker t.a.v. daklozen, verslaafden en psychiatrisch patiënten!! Mike Peters Iriszorg Arnhem Nijmegen nov nummer 17 13

14 Bij Recycle draait het wiel altijd door Word fietsenmaker Recycle is een opstap tot het vak van fietsenmaker (Tweewielertechniek). Beginnend met eenvoudige taken, zoals het plakken en verwisselen van banden tot fietsopbouw, fietstechniek, verkoop en meer. De techniek van een fiets is het mooiste wat er is. Dat vinden de deelnemers van Recycle. Ga je hier werken, dan leer je stap voor stap het hele proces van fietsreparatie voor tweedehands kwaliteitsfietsen. Je kunt doorstromen naar hogere niveaus en krijgt wekelijks een cursus om je vakkennis te vergroten: dat maakt Recycle uniek! Natuurlijk ontvang je persoons- en vakgebonden begeleiding van een ervaren kracht. Het begon destijds onder de vlag van Jellinek bij Werk & Scholing aan de Generaal Vetterstraat in Amsterdam West. Door de fusie in 2007 tussen Jellinek en Mentrum psychiatrie, verandering in financiering systemen e.d. was het enigszins rommelig geworden op het gebied van wat we toen nog noemde arbeidstoeleiding. Enkele jaren terug is dit gebied behoorlijk gestructureerd doordat de holding Arkin, (de paraplu waaronder o.a. valt: Jellinek, Mentrum en de Meren GGz) de instelling voor dagbesteding en re-integratie, Roads heeft toegevoegd. Jellinek Activering en ook Recycle werden vervolgens onder Roads gerangschikt. Uniek bij Recycle Bij Recycle draait het wiel altijd door! Recycle bedenkt en maakt ook originele en exclusieve spullen van fietsonderdelen. Wielen en fietslampen veranderen in de mooiste kroonluchters en tafellampjes. Zadels worden gebruikt voor het maken van krukken. Kom kijken wat Recycle u te bieden heeft! Voorjaar 2014 kreeg Recycle nieuwe huisvesting in de Hallenpassage. Hier was de oude tramremise van het GVB gevestigd en ligt vlak achter de Kinkerstraat. Na jarenlange discussie over een nieuwe bestemming heeft architectenbureau Van Stigt de restauratie van dit enorme en unieke pand tot een succes gemaakt. De Hallen beogen als centrum voor media, cultuur, mode en ambachten, opnieuw het hart van de Kinkerbuurt te worden met daarbinnen kleinschalige werkgelegenheid. Over Recycle Recycle is een fietswinkel en werkplaats waar met mensen met een verslaving of psychiatrische achtergrond de weg terugvinden naar werk. Begeleid door technische vakmensen maken zij het stap voor stap tot fietsenmaker. Recycle legt zich op deze nieuwe locatie toe op fietsreparatie, fietsverkoop, accessoire-verkoop en de restauratie van klassieke (oude) fietsen. Hiernaast zal Recycle de fietsenstalling beheren en de passage onderhouden. Foto s: Kees C. Keuch 14 -nummer 17

15 Waar is deze werklocatie? Recycle, Hallenpassage 27, 1053 RT Amsterdam. (ingang bij Tollensstraat 64) Tel Openingstijden: ma - vrij: uur don: uur zat: uur burn-out of eenzaamheid kunnen je leven behoorlijk beïnvloeden. Roads kan je (weer) op weg helpen. We gaan aan de slag met jouw mogelijkheden en toekomst. Roads In de afgelopen jaren zijn vanuit meerdere perspectieven, zoals Maatschappelijk Herstel met betrekking tot de verslavingszorg of het werken vanuit de Herstelvisie in de psychiatrie, activering, dagbesteding en toeleiding naar werk benoemd als een onderdeel van de behandeling (o.a. met het invoeren van de Supported Living Methodiek) en gewaardeerd als zijnde essentieel voor het herstel van de cliënt. Arkin onderschrijft ten volle het grote belang van zinvolle dagbesteding voor cliënten. Roads is actief in Amsterdam, Amstelveen, Diemen, Haarlem en Hoofddorp. In deze regio hebben we meer dan 40 locaties waar onze doelgroep terecht kan voor coaching of activiteiten op het gebied van ontmoeten, doen, leren en werken. Roads werkt samen met zorg- en welzijnsinstellingen, gemeenten, huisartsen, UWV en waar mogelijk met het bedrijfsleven. De professionals van Roads werken nauw samen met de behandelaars, die daarmee de rol vervullen van verwijzer. Voor (medewerkers van) Roads is het actief betrekken van het natuurlijk netwerk van de deelnemer/cliënt een vanzelfsprekendheid. Bij Roads kun je veel verschillende cursussen en trainingen volgen. Van assertiviteitstraining en talencursus tot sollicitatietrainingen. Weer bezig zijn, een werkritme krijgen en werkervaring opdoen? Roads heeft leerwerkplaatsen op verschillende vakgebieden. Daarnaast bieden we ook coaching naar betaald werk, door middel van een stage, werkervaringsplek, of diverse trainingen. Leren en werken Roads is werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg. Wij zijn er voor mensen met een psychiatrische stoornis, psychosociale problemen en/of verslaving die ondersteuning nodig hebben bij het vinden van werk, scholing en dagbesteding. Een depressie, Werkervaring, een dosis vakkennis én zo mogelijk een officieel erkend certificaat. Het is mogelijk bij de leerwerkplaatsen bij Roads. De functies zijn heel divers: van kok bij Restaurant Freud, tot fietsenmaker bij Recycle. Van chauffeur bij Roads Vervoer tot administratiemedewerker op het hoofdkantoor en meer. Alle functies zijn gericht op het opdoen van kennis en ervaring zodat je op termijn een plek kunt verwerven in een regulier bedrijf. Je werkt in teamverband en ontvangt in de meeste gevallen een reis- en onkostenvergoeding. (KCK ) Let op: deelname aan activiteiten van Roads is mede afhankelijk van de financiering. Voor vragen hierover kun je altijd contact opnemen. -nummer 17 15

16 Sylvia heb wel vijftien jaar in een soort gouden kooi geleefd 16 Bij mijn kliniek bezoeken namens de Cliëntenraad praat ik natuurlijk met allerlei patiëntcliënten. Vaak gaat het dan over de reden waarom ze in de kliniek zijn. De motivatie tot stoppen en vooral de wil tot veranderen, daar gaat het om in een verslavingskliniek. De meesten willen wel maar aan hun mimiek zie je dat ze eigenlijk er nog een nachtje over willen slapen, begrijpelijk. Het vervelende obstakel in de cyclus van genotsmiddelen is dat je afscheid moet nemen van je vriend. Soms kom ik iemand tegen waar de motivatie van afdruipt en de wil tot verandering in leefstijl zo positief mogelijk wordt ingevuld. Hieronder een weergave van het gesprek met Sylvia, een vrouw van in de veertig uit het Gooise gewest. Hoe oud was je toen je begon met drinken? Een jaar of 27 dat ik echt begon met wijn, uit eten gaan en daar hoort een wijntje bij, dus dat was toen nog gewoon sociaal drinken. Wat deed je dan voor je 27 e? Alleen in het weekend lekker stappen, gewoon echt de hele nacht lekker zuipen, met speed er bij dus echt feesten en beesten en dan gewoon maandag weer werken. Met wie deed je dat dan? Met mijn zusje. En toen ik mijn inmiddels ex ontmoette was dat stappen en feesten voorbij. Toen kwam ik in een heel ander soort wereld waar wijn wel bij hoorde. Uit eten gaan in chique restaurants, daar hoorde natuurlijk ook een mooie fles wijn bij. Eerst hield ik helemaal niet van wijn want ik dronk altijd apfelkorn (likeur 18%) en andere sterke drank. Op een gegeven moment vond ik dat wijn toch ook wel lekker smaakte, temeer daar ik me er wel lekker bij voelde. Later werd ik ongelukkig bij mijn ex en begon ik stiekem te drinken, al vanaf elf uur in de ochtend. Voordat je een verhouding kreeg met je nu inmiddels ex partner, hoe rolde je toen door het leven? Ben opgegroeid in Loosdrecht. Ik heb een rijke tante die mij en mijn zusje lang verzorgd heeft. Beetje verwend opgevoed. Door omstandigheden heb ik meer bij mijn tante gewoond dan bij mijn eigen moeder. Daarna leefde ik samen met mijn tweeling zusje, wij zijn een eeneiige tweeling. En dan was het ook altijd feesten, stappen, flierefluiten, vriendje erin en dan weer even niks. Ach, er loopt er nog zo eentje rond als jij, grappig en ook wel interessant. Het is dus gelijk opgegaan, in leeftijd, uitgaan en feestvieren. Hoe is het met haar verlopen? Daar skype * ik iedere dag mee want die woont in Spanje. Zij heeft hetzelfde gedrag als ik met alcohol, alleen heeft zij eerder aan de bel getrokken. Zij is nu vier jaar gestopt. Haar man zei: of ik ga bij je weg of je gaat stoppen met drinken. Ze heeft nu een sportverslaving. -nummer 17

17 Nou toen kwam ik dus mijn ex tegen die ook aardig vermogend is, komt ook uit Loosdrecht. Hij neemt het bedrijf van zijn vader over, 150 man in dienst, komt in een opgemaakt bedje. Heb hem ontmoet in een grand café. In het begin was ie heel lief, heel makkelijk, lag zelfs een joint te roken naast mij in bed. Toen de eerste werd geboren veranderde hij, sloeg ie in één keer om. Beetje Moslim gedrag noem ik het. Hij legde de kleding voor me klaar welke ik de volgende dag moest aantrekken. Hij kocht de kleding voor me. Iedere zaterdag naar de PC Hooftstraat, ik had geen keuze dus ik vond dat winkelen ook niet leuk. Sieraden werden ook iedere avond klaar gelegd, die ring bij dat horloge, oorbellen, m n tas, schoenen, alles bij elkaar, een heel setje. Kocht zelf mijn eigen jogging pakken en deed dat stiekem aan. Tot ik een keer de kinderen naar school bracht in m n joggingpak en hij dat merkte. Dan werd ie heel kwaad: dat jij in een joggingpak loopt, dat kan niet, je bent wel mevrouw X, je kan niet zo de deur uit en jij moet er goed netjes verzorgd uitzien, je had de kleding moeten aandoen die ik had klaar gelegd. Een control freak? Ik had een raceauto, daar had ie allemaal apparatuur ingebouwd en dan kon ie zien waar ik de hele dag was geweest. S avonds draaide ie dat uit op de computer, waar was jij om half vier, die straat in Hilversum? auto, de volgende dag stiekem weg gooien, dat soort trucs haalde ik dan uit. Hij had niet in de gaten dat je al het nodige op had? Hij kwam er pas heel laat achter. Dat ie dacht van hee jij hebt van die ene fles meer op dan die drie glazen. Dan ga je liegen natuurlijk, volhouden dat het wel de eerste fles is die ik open had. Hij ging zoeken en vond natuurlijk lege flessen. Ging zijn wijnkelder nachecken, ging het in de gaten houden. Toen ben ik maar over gegaan op de Bacardi (rum). Ging dat zelf stiekem kopen en overal verstoppen, zelfs achter in m n kledingkast lagen de flessen. Dus het probleem werd alleen maar erger want Bacardi is veel sterker dan wijn. Als je om elf uur begint met Bacardi (met Cola), dat is wel heftig. Dat heb ik bij hem zeker iets van acht jaar gedaan, toen liep het uit de hand, kon er niet meer tegen en ben bij hem weg gegaan, inmiddels drie jaar geleden. Goodbye, zoek het maar uit. Hij zei: als je weg gaat bij mij zorg ik dat je in een flatje driehoog achter komt en dat de kinderen bij mij blijven. Hij is heel machtig, heeft een heel groot bedrijf, veel geld en hij zou zorgen voor de duurste advocaat, dat ie mij het leven zuur zou maken want ik heb hem voor schut gezet voor de buitenwereld. Dat is iets wat hij me heel kwalijk neemt. Je hebt toch niks te klagen, je hebt een prinsessen leven In mijn eigen huisje ging ik verder drinken. Het eerste jaar ging het wat beter maar daarna slechter. flierefluiten, vriendje erin en dan weer even niks. Het Noordse Bosje, bij de Jellinek* (grapje) Hij bepaalde alles in mijn leven. Hield me de hele dag in de gaten waardoor ik het benauwd kreeg. En ik kon niet weg bij hem want we hadden samen een kindje en ik had zoiets van ik ga niet bij je weg zolang we verantwoordelijk zijn voor het kind. De hele dag belde ie, zat zo te zeuren dat ik dacht ik neem gewoon een lekker wijntje, dan kan ik beter tegen dat gezeik. Dan ging het m n oor in en oor uit. In die roes kon ik het wel handelen. Op een gegeven moment liep dat uit tot drie flessen per dag. Dus begon ik om elf uur en dat liep uit tot vijf uur. Dan kwam ie thuis en onder het koken trok ik een flesje wijn open en deed net of dat de eerste fles was. Zo speelde ik dat terwijl ik er al drie in m n mik had. De lege flessen stopte ik in de kofferbak van mijn Ontbijten deed ik niet meer en s avonds een beetje, zo van het moet maar. Onthoudingsverschijnselen kreeg ik pas later. -nummer 17 17

18 Hoe zat dat met het huisje? Dat was een dure particuliere woning, 1700 euro incl. p/m, dat kreeg ik twee jaar van hem betaald. Kreeg geen bijstand omdat de partneralimentatie te hoog was, ik kreeg teveel geld van hem en dan wordt je nergens geholpen. Die twee jaar dat ik zoveel geld van hem kreeg, was het lang leve de lol. Vrijheid, nu is er niemand meer die me in de gaten houdt. Deed waar ik zin in had. Stappen, de kroeg in of mensen uitnodigen en thuis lekker zuipen met zen allen, ik betaalde alles want ik had toch veel geld. Hoe zat het met de kinderen? M n kinderen kwamen om de week, ze zijn nu 8 en 14. En als die kwamen moest ik van alles doen. Tot vijf uur met een flesje Prosecco (Italiaanse mousserende wijn) kon ik het nog wel handelen. Moest natuurlijk auto rijden om de kinderen van school en naar hockey te brengen. Dus ik dacht onder het koken trek ik wel weer een fles open want dan hoef ik niet meer de deur uit. Toen dronk ik drie flessen en als de kinderen er niet waren nam ik er zes. De laatste paar jaar heb ik zo geleefd, dus ze zijn een week bij mij en een week bij hem. In het weekend mochten ze wat later op zijn en dan hadden ze het wel in de gaten mama je bent dronken. Het ging van kwaad tot erger. Kreeg maag darmklachten, heel klein beetje eten, voelde me duizelig alsof ik flauw ging vallen. Dat mensen om me heen zeiden van Syl het gaat niet goed met je, je ziet er niet goed uit. Iedereen zag het en toen zei ik weet je wat ik doe, ik zuip nog met kerstdagen. Oudejaarsavond ben ik helemaal los gegaan. In het nieuwe jaar (2014) wil ik m n leven opnieuw opzetten. Toen heb ik me aangemeld bij de Jellinek. Ben eerst hier naar Jellinek Hilversum gegaan. Intake gesprek gehad en daar kwam uit: nou we vinden het nog niet nodig om jou te laten opnemen, zes flessen per dag, je ziet er nog goed uit, je kunt het ambulant waarschijnlijk ook wel zelf. Nee heb ik gezegd, ik kan het niet zelf want ik ben al een keer een half jaar gestopt m.b.v. Antabus* via mijn huisarts. De arts vond wel dat ik klinisch geholpen moest worden, alleen de Jellinek vond dat nog niet zo nodig. De volgende dag ben ik rondom dronken daar naar binnen gestapt, expres nog een fles wijn over m n hoofd leeg gegooid zodat ik goed naar de alcohol stonk en toen werd de crisis detox Vlaar- 18 -nummer 17

19 dingenlaan in Amsterdam gebeld. Daar kon ik direct worden opgenomen. In januari heb ik daar acht dagen gezeten. En ik werd op de wachtlijst voor de kliniek Obrechtstraat gezet. Van de Vlaardingenlaan heb ik refusal mee gekregen, thuis niet gedronken en na vijf weken kon ik naar de Obrechtstraat. Hoe heb je de detox op de Vlaardingenlaan ervaren? Dat is daar wel een heel andere scene. Die mensen zijn wel een stapje verder, dat zie je niet op de Obrechtstraat. Ook wel heel apart. Zag al die hoofden om me heen en dacht zó; dat heeft me goed wakker gemaakt. Het is voor mij ook wel een goede les geweest. Zat de hele dag te huilen, wat moet ik hier met al die gekken, ik vond het vreselijk. Wat erg dit, kreeg een heel klein kamertje, moest douchen op de gang, kreeg via de leiding gelukkig een kamer aan de andere kant waar wel een douche inzat, zo heb ik het kunnen uithouden. Als je een beetje een verwend Gooi s meisje bent en je komt dan zo n kamertje binnen, net een gevangeniscel, dan denk je wat moet ik hier? Dat was voor mij wel een probleem. Stond eigenlijk al klaar om te vluchten, zo erg vond ik het. Moet wel zeggen dat de verpleging uitstekend was! Ging ook iedere avond om twee uur pas naar bed omdat ik dacht wat een gekken allemaal hier. Goed om je heen kijken en te weten wat er allemaal gebeurd als je doorzuipt, zo word ik dan ook. Het heeft me heel goed wakker geschud, daar ben ik goed van geschrokken. Toen is het mij wel duidelijk geworden dat ik het sociaal drinken wel kon vergeten. Met welk idee stapte je de Obrechtstraat kliniek binnen? Je stond al zes weken droog. Nou, daar ga ik dan maar naar toe dacht ik. Zes weken is echt tekort, ging er echt voor om helemaal van de alcohol af te komen. Ging het je alleen om een langere periode niet te drinken of dacht je ook er iets te vinden, in de vorm van therapieën, misschien moest je wel een trauma verwerken? Nee, ik heb geen trauma van m n ex, heb wel vijftien jaar in een soort gouden kooi geleefd. Ik zie het maar zo, ik heb een rot leven bij die man gehad maar ik ben wel overal geweest. Heb wel een luxe mooi leven gehad, met daarbij dan wel ongelukkig zijn waardoor ik ben gaan drinken. Heb wel veel geleerd uit de therapieën. Structuur brengen in je leven. En in de communicatiegroep leren meer voor jezelf op te komen. Nee durven te zeggen, ik zei overal maar ja op terwijl ik er geen zin in had. Nu heb ik zoiets van als ik er geen zin in heb dan is het gewoon nee. Dat hebben ze ook wel gemerkt in de kliniek. In het begin was het een heel andere Syl, iedereen vroeg natuurlijk alles aan mij, Syl doet het wel. Maakte de toastjes voor bij de tv t&m Syl wil je m n kamer even stofzuigen, jawel hoor en daar liep Syl met de stofzuiger. Als iemand het nu vraagt zeg ik ja dag, doe het lekker effe zelf. Ga er wel even voor zorgen dat het hier gezellig gaat worden Dan kom je met je koffertje in de Obrechtstraat, krijgt een kamer en dat ziet er wel heel anders uit dan op de Vlaardingenlaan. Had je wel zoiets verwacht? Beetje hotelachtig als je zo binnenkomt. Dacht van nou hier ga ik drie maanden doorbrengen. Ga er wel even voor zorgen dat het hier gezellig gaat worden en dat heb ik ook gedaan. Heb mijn kamer helemaal ingericht met schemerlampen en zo in de hoop dat ik het wat langer zou uithouden hier. Grappig was dat andere cliënten dat ook gingen doen toen ze mijn kamer zagen. Plantje in de vensterbank, bloemetje op tafel etc. WIFI op alle kamers dus je kunt met je laptop werken, tv met een digitennekastje en je kunt op je eigen kamer televisie kijken. In de gezamenlijke tv huiskamer heb je toch vaak onderling ruzie over welk programma wordt bekeken ook al zijn er twee tv kamers. Daar heb ik helemaal geen zin in dus heb mijn eigen tv neergezet. Personeel zit meestal in hun kamer achter de computer, doen af en toe een rondje over de afdeling maar zien niet dat er een paar op de bank zitten te vozen en te tongen, voor de leukigheid een tijdelijke relatie en wat er op de kamers gebeurd. Eigenlijk zit je daar hier toch niet voor. Je loopt maar te rommelen en te kloten en de volgende dag moet je modules volgen, half gaar gebakken want je hebt de hele nacht liggen vozen. En ook onder de les de hele tijd (stiekem) zitten te sms en met elkaar, dat kan toch niet. Het valt voor de therapeuten ook niet mee. Verslaafden zijn moeilijke mensen, brutale bek, soms agressief gedrag, negatief ingesteld -nummer 17 19

20 Foto: Kees C. Keuch 20 zo van wat heeft het nog voor zin om te leven, ik mag niets meer, m n leven wordt saai. Zo zitten ze er ook bij, ze zien niet de positieve dingen er van. Hoe moet je daar mee omgaan? Bij Vydia hoef je dat niet te flikken, dan hoef jij niet onder het eten met je telefoontje te gaan zitten sms en. Dan wordt ze helemaal dol en dat weet iedereen, bij haar gebeurt het dus ook niet. Nieuwelingen weten dat niet maar komen daar heel snel achter. Dat soort vrouwen moet je toch meer in zo n kliniek aanstellen. Dat ligt niet altijd voor het oprapen. En ook jonge mensen moeten het vak in de praktijk toch leren, het hangt er natuurlijk wel van af hoe ze worden ingewerkt. Of een keihard reglement opstellen, zo van telefoneren en sms en doe je in je vrije tijd maar onder de modules is dat uit den boze. Op straffe van dat als je je daar niet aan houdt, dan kun je je jas pakken. Nee, daar zijn ze makkelijk in. Ook met die uitglijers, je kan zuipen, je krijgt s ochtends nog een ontbijtje op bed, je wordt nog getroost, heb het echt meegemaakt. Heb gezegd wat doe jij nou? Ach, die jongen moet toch eten. Er is personeel dat dit doet, ook al heb je een uitglijer gehad en komt helemaal lam s nachts om drie uur binnen. Er zat een meisje dat negen keer een uitglijer had gehad, na elk weekend kwam ze dronken binnen, blèren op de gang, iedereen wakker, de leiding is bang en belt de politie, die neemt haar een nachtje mee en wordt de volgende ochtend weer terug gebracht naar de Jellinek, mocht ze weer uitrusten. Maar na negen weken zit je tijd er bijna op; die kwam dus dronken binnen en ging dronken weer weg. Vroeger was het bij de tweede keer inpakken en wegwezen. Ik vind zelf drie keer een uitglijer eigenlijk al teveel. Ga lekker buiten zuipen, ga lekker naar huis, er staan nog meer mensen in de rij die geholpen willen worden. Er zijn ook veel mensen die hier helemaal niet willen zitten. Die helemaal geen wil hebben. Die moeten gedwongen, of van hun ouders die zeggen we zijn het nu zat, je gaat de kliniek in. Een moslim jongen (27) die moet van zijn ouders. Anderen zitten er voor hun DWI, hoeven ze niet te solliciteren. Veel mensen zijn nog niet klaar voor zo n opname. Dan heb je ook nog de cannabis verslaafjes. Die kunnen heel moeilijk naar buiten, die vinden het moeilijk om een rondje Vondelpark te lopen. Dan krijgen ze trekmomenten, dat vinden ze heel zwaar. Zelf kan ik me er niet veel bij voorstellen dat het zo ernstig zal zijn, wel vervelend natuurlijk. Maar moet je daar -nummer 17