Jaarverslag energie in goede banen

Transcriptie

1 Jaarverslag 006 energie in goede banen

2 We are a team of dedicated professionals, accountable for keeping the lights on, by serving our customers and the community in an effi cient way

3 Hoogspanningsnetten - België CBR GEERTRUIDENBERG BERNEAU LIXHE 13 M eu euse se Visé (SNCB) EINDHOVEN BORSSELE FN Vottem Ravels Herstal ) Fooz Alleur BASF Rijkevorsel BEERSE Saives ZEEBRUGGE DOEL HERDERSBRUG BLAUWE TOREN Ans MALLE 7e HAVENDOK DODEWAARD S -Niklaas HEZE SCHELLE -DORP ZEDELGEM KOKSIJDE Elia, de beheerder van het Belgische net voor de transmissie van elektriciteit, staat in voor de transmissie van elektriciteit van de producenten naar de distributienetbeheerders en industriële grootverbruikers. Elia s net is een belangrijke schakel tussen de Zuiden de Noord-Europese elektriciteitsmarkten, en ook tussen de Belgische producenten en verbruikers. De onderneming beschikt over een wettelijk monopolie, dat in 00 door de federale regering in de vorm van een verlengbare licentie van 0 jaar voor het net op 380 tot 150kV is toegekend. De drie gewesten hebben Elia ook een licentie toegekend voor de netten op 70 tot 30kV op hun territorium. AALTER SADACEM LANGERBRUGGE Temse KENNEDYLAAN ZOMERGEM BEERST DRONGEN Bornem BUGGENHOUT LEEST ST-BAAFS-VIJVE OOSTROZEBEKE PEKKE HEULE Kortrijk - NMBS WEVELGEM MENEN WEST nd er WILSELE HARENHEIDE Gasthuisberg Leuven (NMBS) NINOVE Appelterre DROGENBOS Pellenberg BUIZINGEN WOLUWE-S T -L. S T-L. WOLUWE TIENEN BRUSTEM S -Truiden re nd De Es VIEUX GENAPPE ca SNCB Baulers ut CHIEVRES Ivoz AWIRS CroixChabot CHAMP-DECOURRIERE FELUY COGNELEE CHAMPION S t-servais LA CROYERE V/HAINE GOUY BASCOUP BAUDOUR TRIVIERES QUAREGNON Elouges BASF Sambre 150 MONCEAU 380+ d Heure Gerpinnes Eau SOLVAY THUILLIES 36 KETENISSE Warnant Yvoir (SNCB) Dividend per aandeel 1,8 1, , ,1 () 3 443, ,0 KALLO SCHELDELAAN C. ZWIJNDRECHT Aantal personeelsleden (31/1) Geografische lengte net in kilometer (31/1) MHO Sankt-Vith [Saint-Vith] rth e Cierreux sse 380 kv kv 70 kv Herbaimont 70 kv WATERLOPEN Rivieren en kanalen Pondrôme VIREUX Meuse Herbaimont Les Forges Baileux Fourmies Hatrival Ou r NIEDERSTEDEM BAULER Recogne REVIN Kontich MAZURES LINT (1) EBITDA = Bedrijfsopbrengsten - kosten voor goederen en diensten - personeelskosten - voorzieningen - waardeverminderingen () Berekend volgens de Belgische boekhoudkundige regels (Belgian GAAP) MERCATOR MOLENBEEK Forrières (SNCB) Couvin LIER 7 in ontwerp 380 kv kv Rivières et canaux OELEGEM MORTSEL Aartselaar STATIONS bestaande MONT-LEZ-HOUFFALIZE VILLEROUX SCHELLE DORP pompcentrale Charneux On Romedenne VIANDEN S.E.O. SCHELLE waterkrachtcentrale COURS D EAU WALGOED Temse kerncentrale centrale nucléaire centrale hydraulique centrale de pompage Buissonville WOMMELGEM Momignies Wilrijk CENTRALES thermische centrale Stephanshof Trois-Ponts Hoboken MERCATOR parallele kabels CENTRALES MARCOURT NEUVILLE Berchem (NMBS) St-Niklaas 3 x 0 1 x x 150( x x 150) CHOOZ ZURENBORG 3 centrale thermique Hogne (SNCB) Marche-enFamenne Le Tabakvest ST-PAUWELS 3 x x 70(4 x 150) 70 kv en projet Dinant Moonstr. HEIMOLEN Bronrome blè Soy Ou PETROL Gemiddelde RAB Bütgenbach [Butgenbach] Amel [Amblève] Ciney Renlies PLATE-TAILLE Hovenierstr. BURCHT 3 x 150(4 x 150) 150 kv câbles en parallèle SNCB DAMPLEIN Belliardstr. Oeverr 1 x 0 + x 70 ONDERGRONDSE KABELS existants MERKSEM ZWIJNDRECHT BEVEREN 1 x 70(4 x 150) che Dorinne Hastière Waarde gereguleerde activa (RAB) () War COO JAMIOLLE Solre S -Géry FLEBOUR Monceau-en-Ardennes Sûre Respelt WAARLOOS LONNY BUISSERET PETROCHIM 70 CHAMP-DECOURRIERE FELUY (15 LUMES Gembloux Sombreffe Orgeo ois m Se MARCHE-LEZ-ECAUSSINNES Fays-les-Veneurs 0) Chassart 1 Neufchâteau Longlier (SNCB) Vierre VESLE Marbais (SNCB) Seneffe ROOST Liberchies TRIER Marbehan (SNCB) Vierre COURCELLES BAUDOUR (150) AIR LIQUIDE GHLIN +7 0 BOEL FOUR VILLE/HAINE 16 BOEL LL Mons 70 JEMAPPES La Louvière GOSSELIES 70(150) 70 (1 50 Heppignies (30) sud ) (1 AUVELAIS 50) Jumet Ju 50 ( (150 (1 50 ) Ciply 0 + JEMEPPESOLVAY E TERGNEE AMERCŒUR HEISDORF 70 BERTRANGE 70(150) Pâturages 15 FLEURUS 70(150) Boussu u Bonnert Arlon BASCOUP TRIVIERES Piéton (SNCB) Elougess HEINSCH SNCB GOUY ) Villers-s/Semois Chiny Keumiée LA CROYERE BOEL TCC BOEL HF OBOURG QUAREGNO QUAREGNON EGNO sell e Maisières TERTRE ST-AMAND Mo 1,60 3 x 150 bbrere Sa S amm Gilly PERONNES CS MARCINELLE ARCINELLE ) DAMPREMY MPREMY Y CARAL FOC HARMIGNIES F. DE FER R BLANCHISSERIE LANCHISSERIE Charleroi LA PRAYE A AYE FOUR FO FOU LATOUR FARCIENNES Marchienne AUBANGE St -MARD ESCH-SUR -ALZETTE MONT ST.MARTIN 0 Fosses-la-Ville BINCHE Schaal ROUVROY LA A PRAYE P PRAY Fontaine l Evêque 1 : Echelle PONT-de-LOUP km HERSERANGE MOULAINE MONTIGNIES Differd. Arbed OXYLUX Belv. Arbed BELVAL ett e 76,5 1,58 Beaumont t 4 x 70 Situation au Alz 75,9 Nettowinst per aandeel Bevercé BRUME ACHENE Clermont Nettowinst Heid-deGoreux Miécret Hanzinelle NOORDERDOKKEN (NMBS) FINA x 150( x x 150) 1 x x 70( x x 70) Spa Bomal Florée 36 95, ,5 3 x 70 x 150(4 x 150) 70 kv Sart-Bernard (SNCB) Sommière EKEREN 3 x 380(4 x 380) x x 70(4 x 150) ve Thy-le-Château LILLO 7e HAVENDOK 1 x x 70(3 x 150) POSTES SNCB MASTAING OORDEREN 4 x 150 CABLES SOUTERRAINS Turon Comblain BAYER EBITDA ep pe Lobbes 1: DOELL (1) Gil x x 70(3 x 150) 1 x x 70(4 x 150) H te SARTE Am Bois-deVillers uitbatingsspanning lager dan de constructiespanning Samenstellingtabel van de lijnen met meer dan draadstellen: RIMIERE Wierde MONTIGNIES Gileppe Grands-Malades FARCIENNES BINCHE TIHANGE 1 Stembert re sd Ve Pepinster CLERMONT JEMEPPESOLVAY TERGNEE LA PRAYE DAMPREMY FOUR Pâturages Soiron lijn met draadstellen van verschillende spanningen 70(150) Tableau des compositions des lignes à plus de ternes: PT -RECHAIN ROMSEE LA TROQUE de draadstel in aanbouw of in ontwerp EUPEN Namur FLEURUS AMERCŒUR PERONNES Ciply HARMIGNIES AUVELAIS (met referentienummer in de samenstellingstabel) in aanbouw of in ontwerp lignes à ternes de tensions différentes Vesdre LE VAL SNCB GOSSELIES > kv Andenne Marche-les-Dames 1 tension d exploitation inférieure à la tension de construction Les Plenesses Statte GRAMME (SNCB) SEILLES ST-AMAND COURCELLES OBOURG GHLIN Wanze Waret e terne en construction ou en projet GARNSTOCK Leuze Gembloux PETROCHIM Kerncijfers 714, Aische-en-Refail MARCHE-LEZECAUSSINNES Lens CHEVALET 711,5 LE CHENOI NIVELLES Soignies TERTRE Bedrijfsopbrengsten le Sauvenière AIR LIQ Dy Battice Monsin CORBAIS SERAING Ronquières Quevaucamps 006 Glatigny Court-St-Et. 1 1 en construction ou en projet HenriChapelle Welkenraedt (SNCB) Fooz BRESSOUX JUPILLE SNCB AVELIN Geconsolideerde resultaten IFRS (in miljoen, resultaten per aandeel in ) Saives Hannut BAISY-THY Braine-le-C. Montzen (SNCB) CHERTAL Ottignies (SNCB) BRAINE-L ALLEUD uitgerust 1 1 (avec numéro de référence dans le tableau des compositions) AVERNAS Jodoigne voorzien installés LIXHE BERNEAU ST-GENESIUS-RODE [RHODE-ST-GENÈSE] CLABECQ Ath (SNCB) Harchies 70 kv Aantal draadstellen > Tongeren NMBS Landen WATERLOO GAURAIN Carrière du Milieu 150 kv 1 HERDEREN Borgloon t Meslin ANTOING ZANDVLIET aa s prévus 1 0 kv Nombre de ternes Dij OISQUERCQ LIGNE WATTINES 380 kv 0 kv 150 kv le Tournai SNCB Uitbatingsspanning 380 kv 70 kv Ceroux MARQUAIN Tension d exploitation Lanaken Bilzen BOVENGRONDSE LIJNEN LIGNES AERIENNES ZUTENDAAL Alken IXELLES ELSENE Enghien (SNCB) [Edingen (NMBS)] Hoves WARANDE Maasmechelen GODSHEIDE KNP LABORELEC MEKINGEN Deux-Acren THIEULAIN GENKLANGERLO Kersbeek Herfelingen Ronse [Renaix] DOTTIGNIES [DOTTENIJS] WIERTZ DHANIS FOREST VORST RUIEN Geraardsbergen HELIPORT Q. DEMETS K. ZUID/MIDI EIZERINGEN ZWEVEGEM Blandain Anthisnes Heverlee OUDENAARDE MOUSCRON [MOESKROEN] Kessel-lo ST-Denijs - Boekel DILBEEK MOEN AVELGEM (NMBS) ZAVENTEM Rivage (SNCB) MARCHIN STALEN 1 : Poulseur Abée-Scry SIKEL Hasselt HOENDERVELD SCHAARBEEK HARELBEKE KUURNE Bekaert K.Oost Bas-Warneton [Neerwaasten] MOLENBEEK BRUEGEL Halen WIJGMAAL GRIMBERGEN 3 KOBBEGEM MACHELEN RELEGEM Essene Denderleeuw (NMBS) Zottegem DESSELGEM IEPER ZONHOVEN Paalsteenstr. VERBRANDE BRUG Welle WORTEGEM Lummen DIEST WESPELAAR TERLINDEN AALST Gavere IZEGEM IEPER NOORD Demer MERCHTEM AALST NOORD Amylum Hte SARTE EISDEN De tarieven voor het gebruik van het transmissienet voor elektriciteit worden goedgekeurd door de federale toezichthouder, de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG). In de tarieven is een gereguleerde billijke vergoeding voor de aandeelhouders van Elia inbegrepen. Deze vergoedt het kapitaal dat is geïnvesteerd in het net en wordt berekend op de waarde van de gereguleerde activa (Regulated Asset Base). De waarde van de gereguleerde activa wordt elk jaar aangepast, rekening houdend met de investeringen, de afschrijvingen en de veranderingen in de behoeften aan het bedrijfskapitaal. Bekaert eld e DEINZE MUIZELAAR e the rth Ou O ur GRAMME HOUTHALEN Dorenberg RUMBEKE WESTROZEBEKE TESSENDERLO Aarschot Sch TIELT Noordschote RIMIERE Opglabbeek KRUISBAAN NMBS Esneux TIHANGE BERINGEN HERCULES Dowchemical TIP Nete Muizen De r IJze AmpsinNeuville OBERZIER MECHELEN MALDEREN Tisselt Leie BEVEREN Langveld Grote PUTTE PITTEM STADEN Maaseik ESSOCHEM SIDAL Duffel Baasrode ST-GILLISDENDERMONDE FLORA Ves V esdre dre 50) 70 (1 CLERMONT MEERHOUT HEIST/BERG Willebroek Sart-Tilma Sart-Tilman Ehein Hermalle s/huy VAN EYCK AMOCO Ru pe l ZELE NIEUWEVAART HAM Croix-Chabot MAASBRACHT Gerdingen Hechtel Geel/Oevel LINT Hamme Lokeren RINGVAART LE VAL Flémalle Ramet REPPEL LIER tteaux Magotteaux AWIRS Herenthout MERCATOR WALGOED HEIMOLEN RODENHUIZE IvozRamet VIEILLE MONTAGNE Meuse Profiel ROMSEE Chenée LA TROQUE (I.E.) BALEN Olen Herentals Nijlen MORTSEL Ougrée Sclessin Profondval MOL MASSENHOVEN PETROL t Grivegnée Angleur Tilleur SERAING Jemepp Jemeppe S t-huibrechts-lille OVERPELT POEDERLEE ZURENBORG WOMMELGEM BURCHT SIDMAR JUPILLE ZWIJNDRECHT ST -PAUWELS EEKLO OELEGEM DAMPLEIN EEKLO NOORD MHO LOMMEL M BEVEREN MERKSEM E BELLAIRE Pouplin Montegnée SCHELDELAAN KALLO BRUGGE Glain Hollogne S t-job NOORDERDOKKEN (NMBS) FINA KETENISSE SLIJKENS FN BRESSOUX EKEREN BAYER 3 CHERATTE Vottem Monsin Voroux (SNCB) Turnhout SOLVAY LILLO CHERTAL 15 0 Kalmthout ZANDVLIET KREEKRAK SCHIFFLANGE stand op Schif. MONCEAU U MALFALISE 1: LANDRES VIGY Institut Géographique National Bure Nationaal Geografisch Instituut

4 ELIA - JAARVERSLAG 006 [1] Inhoud Voorwoord voorzitter raad van bestuur*... Voorwoord voorzitter directiecomité... 3 Belangrijke gebeurtenissen*... 4 Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum*... 6 Vooruitzichten... 7 Betrouwbaar Verbruik In- en uitvoer Beschikbare grenscapaciteit Veilingen grenscapaciteit... 1 Evenwicht... 1 Bevoorradingszekerheid Vooruitziend Belpex Marktkoppeling Onderzoek & Ontwikkeling* Ontwikkelingsplannen* Geplande investeringen* Professioneel Engineering... Effi ciënt Indienstnemingen... Onderhoud... 4 Personeel... 4 Kennisbeheer... 5 Tarieven... 8 Aankooppolitiek... 8 Klanten... 8 Transparant Informatieverstrekking... 3 Zorgzaam Bedrijfsbezoeken... 3 Infocenter... 3 Sponsoring Milieu Veiligheid Informatie voor de aandeelhouders Bestuur van de onderneming* Geconsolideerde jaarrekening IFRS Toelichting Risico s* Regelgeving en tarieven*... 8 Verslag college commissarissen Verkorte jaarrekening Elia System Operator nv * Deze hoofdstukken vormen het jaarverslag cfr. artikel 119 Wetboek van vennootschappen

5 [] ELIA - JAARVERSLAG 006 Voorwoord voorzitter raad van bestuur Tijdens het afgelopen jaar hebben Elia s inspanningen in de verbetering van de werking van de groothandelsmarkt voor elektriciteit duidelijk grote vruchten afgeworpen met de simultane start van de handel in elektriciteit te leveren tijdens de volgende dag op de Belgische elektriciteitsbeurs Belpex en de marktkoppeling van Belpex, APX en Powernext. De gunstige resultaten voor de Belgische verbruikers van dit initiatief mogen ons echter niet doen vergeten dat de reeds uitgevoerde investeringen in de transmissiecapaciteit op de grens met de buurlanden en ook in België de basis voor dit succes hebben gelegd. België ligt centraal in West-Europa en kan zijn ligging als een belangrijke troef uitspelen. Dit wordt mogelijk door het Elia-net uit te bouwen tot een draaischijf van de West-Europese elektriciteitsmarkt. Zo n investeringsprogramma in de aanleg van nieuwe interconnecties met buurlanden en de versterking van de interconnecties met onze Zuider- en Noorderburen is zonder meer gunstig voor de Belgische markt, want het grotere aanbod dat hierdoor op de Belgische markt kan worden aangeboden zorgt immers voor betere prijzen op de groothandelsmarkt voor elektriciteit en opent mogelijkheden voor Belgische producenten om hun portfolio van productieeenheden te optimaliseren. De 13 miljoen die Elia heeft geïnvesteerd in de capaciteitsverdubbeling van de koppellijn Avelgem Avelin naar Frankrijk was reeds na enkele maanden terugverdiend door de Belgische netgebruikers dankzij de daling van de groothandelsprijzen voor elektriciteit in België. Investeringen in de nieuwe infrastructuur geeft België ook een uitgelezen mogelijkheid zijn knowhow en kennis op dit gebied te valoriseren in het buitenland. Bovendien is een performant hoogspanningsnet zonder twijfel een troef voor de industrie, de diensten en de gezinnen en dus ook voor de welvaart van ieder van ons. Om dit mogelijk te maken moeten er twee voorwaarden worden vervuld. De eerste is de creatie van een stabiel wettelijk kader met een naar internationale maatstaven correcte vergoeding op de investeringen en de tweede is een versoepeling van de loodzware vergunningsprocedures, zodat het mogelijk wordt nieuwe verbindingen binnen een redelijke termijn aan te kunnen leggen. Met de huidige 10 tot 15 jaar die de bouw van nieuwe lijnen vergen, loopt heel de samenleving immers hopeloos achter de feiten aan. En mist ze ook kansen op de creatie van welvaart. Ronnie Belmans Voorzitter van de raad van bestuur

6 ELIA - JAARVERSLAG 006 [3] Voorwoord van de voorzitter van het directiecomité Het belangrijke investerings- en onderhoudsprogramma voorzien voor 006 werd volledig uitgevoerd dankzij de inzet van alle personeelsleden van de Elia groep evenals van haar leveranciers. Deze werken hebben tot doel, jaar na jaar, een optimaal netwerk, op technisch en economisch vlak, ter beschikking te stellen, rekening houdend met de evolutie van de behoeften van onze klanten en van de gemeenschap. Een netwerk moet permanent aangepast en verbeterd worden om onder meer de toename van de import en het verbruik in België op te vangen, het net up-to-date te brengen met de veranderende lokalisaties van de productie-eenheden, zoals bijvoorbeeld voor de toekomstige grote windparken in zee of de sluiting van de kerncentrales. Deze inspanningen zijn vereist om ervoor te zorgen dat de dagelijkse exploitatie van het hoogspanningsnet een hoge kwaliteit van elektriciteitsbevoorrading in België op korte en lange termijn blijft halen. Bijkomende inspanningen worden ook geëist door onze grote industriële klanten om in de kortste tijd nieuwe aansluitingen tussen het net en hun vestigingen in dienst te nemen. Dit is voor Elia een manier om de Belgische industrie te helpen met de toenemende concurrentie op wereldniveau. Naast de activiteiten van exploitatie, onderhoud en ontwikkeling van het net, te beschouwen als het beheer van de hardware, heeft de Elia groep belangrijke inspanningen geleverd voor een betere werking van de groothandelsmarkt. De ontwikkeling van de handel en de concurrentie in de elektriciteitsmarkt is immers alleen maar mogelijk indien er een goed uitgebouwde en efficiënt beheerde infrastructuur bestaat. In 006 heeft Elia de werking van de groothandelsmarkt voor elektriciteit in België opnieuw duidelijk merkbaar kunnen verbeteren met een hele reeks initiatieven. De twee meest in het oog springende zijn, de gelijktijdige start van de handel op de Belgische elektriciteitsbeurs Belpex beurs in elektriciteit, te leveren tijdens de volgende dag - en de marktkoppeling van Belpex met de Nederlandse energiebeurs APX en de Franse energiebeurs Powernext. Deze geslaagde internationale samenwerking wordt terecht door de Europese Commissie als een voorbeeld voor heel Europa gezien. Het is dankzij de, eind 005, in dienst genomen versterking van de interconnectiecapaciteit aan de grens met Frankrijk, waardoor de transmissiecapaciteit aan de grens met Nederland eveneens toenam, dat de marktkoppeling met deze twee landen zo goed kan functioneren. Dit resulteert in een convergentie tussen de prijzen in die drie landen ten voordele van alle Belgische consumenten. Daarbij, komen misschien wat minder opvallende, maar daarom niet minder belangrijke verbeteringen, zoals de invoering begin 006 van nieuwe en marktconforme regels voor de toewijzing van transmissiecapaciteit op de Zuidgrens. De transmissiecapaciteit aan de Zuidgrens wordt geveild met een systeem dat de capaciteit verdeelt over de marktpartijen die er het grootste economische nut uit kunnen halen. De capaciteitsveiling is er dus niet op gericht de opbrengsten te maximaliseren, zoals bij een gewone veiling, maar wel de capaciteit economisch verantwoord te verdelen. Alle verbruikers in België hebben voordeel bij de veilingen en dit om twee redenen. De opbrengsten van de veiling worden enerzijds volledig in mindering gebracht van de transmissietarieven en anderzijds zorgt de veiling ervoor dat de grenscapaciteit beter benut kan worden, waardoor het aanbod op de Belgische markt groter wordt met lagere prijzen op de groothandelsmarkt voor elektriciteit tot gevolg.

7 [4] ELIA - JAARVERSLAG 006 Elia heeft ook de informatieverstrekking op het niveau gebracht dat past bij de ontwikkelingen van de elektriciteitsmarkt. De volledig vernieuwde en meer overzichtelijke website kwam midden januari 006 online. Een bijzondere inspanning, in samenwerking met de federatie van de Belgische elektriciteits- en gasbedrijven Febeg, werd daarbij geleverd om ook de injectiegegevens en de productievooruitzichten van de elektriciteitscentrales in België op de website te publiceren. Begin 006 werd een nieuw systeem ingevoerd voor het behoud van het evenwicht op het net door de evenwichtsverantwoordelijken. Het nieuwe systeem maakt het makkelijker voor de nieuwkomers om een plaats te verwerven op de markt, wat opnieuw het aanbod in België ten goede komt. Het nieuwe systeem werd overigens pas na een uitgebreide consultatie van de marktpartijen ingevoerd. Zowel de investeringen in de hardware als de software kunnen alleen maar door competente medewerkers met een uitgebreide kennis en knowhow worden uitgevoerd. Hun kennis overspant heel veel uiteenlopende domeinen, gaande van het design en de engineering van hoogspanningsinfrastructuur, de uitbating van het Belgisch elektrisch systeem binnen een Europees kader en dit de klok rond en het hele jaar door, over de ontwikkeling van econometrische modellen en van een wiskundig algoritme voor de marktkoppeling, tot de complexe juridische aspecten van de elektriciteitsmarkt in België en zijn buurlanden. De hele samenleving geniet van de vruchten van hun arbeid. Al deze verwezenlijkingen in 006 illustreren de wilskracht van Elia om de verwachtingen nog te overtreffen. Elia heeft immers de ambitie tot de beste van de Europese klas te blijven behoren, zodat haar klanten, de hele Belgische samenleving en haar aandeelhouders er op kunnen rekenen dat het hoogspanningsnet en de elektriciteitsmarkt in zeer betrouwbare handen zijn. Daniel Dobbeni Voorzitter van het directiecomité

8 ELIA - JAARVERSLAG 006 [5] Belangrijke gebeurtenissen in 006 Belpex Op 1 november 006 startte de handel in elektriciteit te leveren tijdens de volgende dag op Belpex, de Belgische elektriciteitsbeurs. Belpex geeft België een ontbrekend instrument voor de elektriciteitsmarkt en verhoogt de economische efficiëntie ervan. Belpex biedt een alternatief aan voor de bilaterale kortlopende contracten voor de aan- en verkoop van elektriciteit in België en zorgt voor een transparante referentie voor de groothandelselektriciteitsprijzen. Versterking interconnectie met Frankrijk In november 006 werd de dwarsregeltransformator op 0kV in het station Monceau geleverd. Deze transformator versterkt niet alleen de injectie van energie in Monceau, maar maakt het ook mogelijk de grensoverschrijdende energiestromen beter te verdelen en te beheersen, zodat het gebruik van de interconnectiecapaciteit kan worden geoptimaliseerd. De transformator werd begin 007 in dienst genomen en sindsdien wordt de verbinding Monceau - Chooz (F) op een spanning van 0kV uitgebaat. Marktkoppeling De koppeling van de Belgische, Franse en Nederlandse elektriciteitsmarkt startte gelijktijdig met Belpex op 1 november 006. Dankzij de marktkoppeling worden de aankooporders met de hoogste prijs en de verkooporders met de laagste prijs op de energiebeurzen in de drie landen gebundeld, en dit onafhankelijk van het land waar de orders werden ingebracht. De marktkoppeling zorgt voor een optimalisering van het gebruik van de dagcapaciteit aan de grenzen tussen de drie landen en verhoogt de liquiditeit op de drie energiebeurzen. Vanaf de invoering van de marktkoppeling wordt de dagtransmissiecapaciteit op de Belgische grenzen niet meer geveild. De veiling van de maand- en de jaarcapaciteiten blijft doorgaan. Secundaire markt capaciteit Zuidgrens Elia heeft in overleg met de Franse netbeheerder RTE een voorstel ingediend bij de toezichthouders om een secundaire markt voor transmissiecapaciteiten op de grens tussen België en Frankrijk te organiseren. De marktpartijen kunnen op deze markt verworven capaciteit opnieuw aan de markt geven. De toezichthouders gaven Elia en RTE de toestemming om op 3 januari 007 met de secundaire markt te beginnen. Een gelijkaardig systeem bestond reeds voor de transmissiecapaciteit tussen België en Nederland. Evenwicht Elia voerde op 1 januari 006 een nieuw systeem in voor de afrekening met de evenwichtsverantwoordelijken van de onevenwichten tussen de injecties van elektrische energie en de afnames van elektrische energie door hun klanten. Het tarief moedigt ze aan op elk ogenblik het evenwicht in hun perimeter zo goed mogelijk te behouden. De invoering van dit nieuwe systeem gebeurde na een uitgebreide consultatie van de marktpartijen in de loop van 005. Versterking kust In mei werd de ondergrondse verbinding op 150kV tussen de hoogspanningsstations Koksijde en Slijkens (nabij Oostende) in dienst genomen. De nieuwe verbinding vormt het letterlijke sluitstuk van de zogenaamde kustlus tussen Oostende, Brugge, Izegem en Koksijde. De nieuwe verbinding brengt een aanzienlijke verbetering in de bevoorradingszekerheid in een groot deel van West-Vlaanderen, vangt het toenemende verbruik op en maakt het mogelijk de eerste windmolenparken op zee op het hoogspanningsnet aan te sluiten. Vervanging hoogspanningslijn Beerse - Turnhout - Mol In de tweede helft van 006 begon Elia met de vervanging van de verbinding op 70kV tussen Beerse, Turnhout en Mol. Tegen midden 007 zullen de oude vakwerkmasten vervangen zijn door nieuwe cilindervormige masten. Aanduiding regionaal transmissienetbeheerder De regering van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest heeft op 13 juli 006 voor een periode van 0 jaar Elia tot de regionale transmissienetbeheerder benoemd. De Brusselse regering keurde tevens het technisch reglement en Elia s investeringsplan voor het regionale transmissienet voor de periode goed.

9 [6] ELIA - JAARVERSLAG 006 De ondertekening van de energiebeleidsovereenkomst Transport dwarsregeltransfo naar Monceau De persconferentie over de start van Belpex Trekken nieuwe geleiders tussen Beerse en Turnhout Energiebeleidsovereenkomst Elia, de zuivere Vlaamse distributienetbeheerders Inter-energa, WVEM en IVEG en Eandis, het bedrijf dat exploitatietaken uitvoert voor de gemengde Vlaamse distributienetbeheerders, sloten op woensdag 1 april 006 een energiebeleidsovereenkomst af met de Vlaamse minister van Leefmilieu en Energie, waarin ze zich er toe verbinden alle aan hen aangeboden groenestroomcertificaten op te kopen tegen de per decreet vastgelegde minimumprijzen. Deze overeenkomst helpt de risico s voor investeringen in groene stroom te beperken en draagt bijgevolg bij tot het behalen van de door de Vlaamse regering vooropgestelde doelstellingen voor de opwekking van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen. Europese black-out afgewend Op zaterdag 4 november 006 is een groot deel van Europa aan een black-out ontsnapt, dit dankzij de gecoördineerde acties van de Europese transmissienetbeheerders. België droeg zijn deel bij om het uitvallen van het volledige Europees elektrisch systeem te voorkomen, dankzij de frequentie-automaten en de activering van het afschakelplan van Elia. Transparantie Elia heeft het afgelopen jaar de hoeveelheid informatie op zijn vernieuwde website aanzienlijk uitgebreid, onder meer met productiegegevens van de elektriciteitscentrales in België, de fysische stromen aan de grenzen en met een overzicht van de nominaties van de interconnectiecapaciteit aan de grenzen. Overname activa 70kV AIESH Elia nam vorig jaar de twee 70/15kV-transformatoren met de bijhorende schakelvelden in het hoogspanningsstation Solre Saint-Géry in het Zuiden van Henegouwen en de 70kV-lijn van Renlies tot Solre Saint-Géry en van Solre Saint-Géry tot het hoogspanningsstation Clermont over van de Waalse distributienetbeheerder AIESH voor 1 miljoen. De lijnen hebben een lengte van 8,7 kilometer. Deze aankoop past in het beleid om de netten op een spanning van 30 tot 70kV in België, waarvan Elia niet de eigenaar is, over te nemen. Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich geen belangrijke gebeurtenissen na balansdatum voorgedaan. Het veld op 150 kv in het hoogspanningsstation Koksijde

10 ELIA - JAARVERSLAG 006 [7] Vooruitzichten Meerjarentarieven De koninklijke besluiten om het nieuwe systeem van meerjarentarieven uit te voeren, zoals voorzien in de in 005 en 006 gewijzigde elektriciteitswet, waren begin 007 nog niet gepubliceerd. In juli 006 werd de elektriciteitswet aangepast met als belangrijkste wijziging het uitstellen van de invoering van de meerjarentarieven tot 1 januari 008. Het directiecomité van de CREG maakte in september 006 een voorstel van uitvoeringsbesluit over aan de bevoegde minister. De regering heeft zich begin 007 nog niet over het uitvoeringsbesluit uitgesproken. Zolang dit uitvoeringsbesluit niet is gepubliceerd kunnen de meerjarentarieven niet worden ingevoerd. Billijke vergoeding 007 De verwachte gemiddelde gereguleerde actiefwaarde (RAB) voor 007 bedraagt 3 536,6 miljoen. Behoudens onverwachte omstandigheden en op basis van het tariefvoorstel 007 verwacht Elia een billijke vergoeding over 007 van ongeveer 63,6 miljoen (op basis van de Belgische boekhoudregels). Versterking interconnectie Aubange - Moulaine 0kV RTE en Elia hebben in september 006 de Franse en de Belgische minister van energie voorgesteld de interconnectielijn tussen Aubange in het zuiden van België en Moulaine in Frans-Lotharingen met een tweede draadstel uit te rusten. Dit project verhoogt de interconnectiecapaciteit met 10 tot 15% op de grens tussen België en Frankrijk. Het project moet van de betrokken autoriteiten in beide landen nog de nodige vergunningen ontvangen. De realisatie ervan is voorzien tegen 010. Dwarsregeltransformatoren Noordgrens De eerste van de twee dwarsregeltransformatoren voor het 380kVstation Van Eyck, nabij de grens met Nederlands-Limburg, wordt tegen het einde van dit jaar in dienst genomen, de tweede begin 008. De indienstneming van de dwarsregeltransformator voor het 380kV-station Zandvliet is gepland begin 008. Als deze laatste in dienst is genomen, is Elia beter uitgerust om de benutting van de grenscapaciteit te kunnen optimaliseren.

11 [8] ELIA - JAARVERSLAG 006

12 ELIA - JAARVERSLAG 006 [9] Betrouwbaar Ons land kan rekenen op een betrouwbare stroomtoevoer dankzij zijn goed ontwikkeld transmissienet. Elia draagt daar zorg voor, het hele jaar door, ook bij nacht en ontij. Vanuit zijn centrale positie als transmissienetbeheerder zorgt Elia ook voor de organisatie van de groothandelsmarkt voor elektriciteit, zodat deze goed kan functioneren, met de elektriciteitsbeurs Belpex als het meest in het oog springende, maar zeker niet het enige voorbeeld. Deze rol als marktfacilitator draagt bij aan de goede werking van de elektriciteitsmarkt en komt uiteindelijk de hele samenleving ten goede. Verbruik...10 In- en uitvoer...10 Beschikbare grenscapaciteit...11 Veilingen grenscapaciteit...1 Evenwicht...1 Bevoorradingszekerheid...13

13 [10] ELIA - JAARVERSLAG 006 Betrouwbaar GWh/ma Verbruik In 006 nam de verbruiksindicator 1 toe met,9% ten opzichte van 005. Het verbruik van elektrische energie in de Elia-regelzone steeg van GWh tot GWh. De toename van het verbruik is grotendeels gestuurd door een hogere activiteit in de industrie, een grotere afname bij de residentiële klanten en de vrij ongewone weersomstandigheden in 006. In de eerste maanden van 006 was het kouder dan in 005 en juli 006 was de warmste maand in België sinds het begin van de metingen in Door het hete weer in juli lag het verbruik merkbaar hoger dan tijdens een gewone maand juli, voornamelijk door de grotere afname van elektrische energie voor koelsystemen en airconditioning. Het verbruik bereikte op februari 006 een piek van MW tussen uur en uur en een dieptepunt van 6 50 MW tussen 6.30 uur en 6.45 uur op 6 augustus 006. Het jaar voordien kwam de piek uit op MW (13 december van uur tot 18 uur) en het dieptepunt op MW (4 juli van 6.30 uur tot 6.45 uur). Verbruik per maand 1 De nettoafname van elektrische energie van het Elia-net in België steeg vergeleken met 005 met 0,8% tot GWh. De tragere groei van de nettoafname in vergelijking met het verbruik is een gevolg van de belangrijke toename van de lokale productie, warmtekrachtkoppeling en van de energieopwekking uit hernieuwbare energiebronnen zoals de wind. Als nieuwe zogenaamde lokaleproductie-eenheden bij klanten in dienst worden genomen, vermindert de nettoafname van elektriciteit van Elia s net met de bij de klanten opgewekte hoeveelheid elektrische energie. In deze gevallen is de gemeten nettoafname niet langer gelijk aan het reële elektriciteitsverbruik op hun site. De nettoproductie van de centrale op hun terrein wordt echter wel meegerekend in de verbruiksindicator. Dankzij de indienstneming van verscheidene nieuwe windmolenparken nam de productie van windenergie in België toe. Nagenoeg alle windmolenparken in België injecteren hun elektrische energie in de netten van de distributienetbeheerders op een spanning lager dan 30kV. Ook in deze gevallen vermindert de nettoafname van het Elia-net met de door de windmolens opgewekte stroom. Deze evolutie zal leiden tot licht hogere transmissietarieven, doordat Elia hiervoor aanpassingsinvesteringen moet uitvoeren in zijn net, terwijl de nettoafname nauwelijks toeneemt. De nettoafname bereikte op 18 december 006 een piek tussen uur en uur van MW en een dieptepunt van MW tussen 6.15 uur en 6.30 uur op 6 augustus 006. In- en uitvoer Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec De fysische uitwisselingen van elektrische energie met de buurlanden via het Elia-net bedroegen vorig jaar 7 414,4 GWh, dat is een stijging met 3,4% vergeleken met 005. In 006 steeg de uitvoer van elektriciteit uit België met 8,4% tot 8 695,8 GWh en steeg de invoer van elektriciteit met 31,9% tot ,6 GWh. De netto-invoer van België nam bijgevolg toe met 6,5% van 6 166,7 GWh tot 10 0,8 GWh. De toename van de in- en uitvoerbewegingen met de buurlanden werd mogelijk door de capaciteitsverhoging op de verbinding Avelgem - Avelin (F) eind 005. Deze had een gunstige impact op de capaciteit aan de Zuid- en de Noordgrens (zie Beschikbare grenscapaciteit). De beschikbare capaciteit werd ook beter benut als gevolg van de wijziging van de regels voor de capaciteitstoewijzing aan de grens met Frankrijk, namelijk de invoering van een veiling van de grenscapaciteit vanaf 1 januari 006 (zie Veilingen grenscapaciteit). De extra grenscapaciteit die de markt in 006 ter beschikking kreeg, werd ook effectief gebruikt door de marktspelers. Dit gaf 1 De verbruiksindicator wordt berekend op basis van de nettoproductie van de centrales die injecteren op een spanning van minstens 30kV en van de balans van in- en uitvoer in de regelzone van Elia, doch zonder de energie gebruikt voor de pompcentrales. Er wordt ook rekening gehouden met de lokale productie in het Elia-net. Met de producties aangesloten op de distributienetten wordt enkel rekening gehouden indien een netto-injectie op het Elia-net wordt gemeten. Dit is het totaal van de gemeten nettoafname van elektrische energie in alle toegangspunten op het Elia-net in België, de energie gebruikt voor de pompcentrales niet inbegrepen.

14 ELIA - JAARVERSLAG 006 [11] De 0kV-interconnectielijn tussen Monceau en Chooz (F) Werken aan een hoogspanningslijn boven het Deurganckdok Het hoogspanningsstation Van Eyck in aanbouw Het regionale controlecentrum Namen een betere dynamiek in de groothandelsmarkt voor elektriciteit, wat in fine alle elektriciteitsverbruikers in België ten goede komt. Goedkopere invoer kan dan immers duurdere productie in het eigen land vervangen. In- en uitvoervolumes (GWh) Evolutie Frankrijk Invoer 6750, , 57,57% Uitvoer 0,6 1981,1-10,79% Nederland Invoer 5073,8 5603,6 10,44% Uitvoer 4430,1 5017,8 13,7% Luxemburg Invoer 366,4 478,8 4,75% Uitvoer 1373, 1696,9 3,57% Beschikbare grenscapaciteit Aan de grens met Frankrijk was de capaciteit die beschikbaar was voor grensoverschrijdende commerciële invoer- en uitvoertransacties in 006 hoger dan in 005, wat te danken is aan de indienstneming van het tweede draadstel tussen Avelgem en Avelin (F) op 6 november 005. Deze investering had ook gunstige gevolgen voor de transmissiecapaciteit tussen België en Nederland, en dit in beide richtingen. De beschikbare capaciteit werd goed benut door de marktspelers. Beschikbare invoercapaciteit uit Frankrijk (gemiddeld) GW 4,0 3,5 3,0,5,0 1,5 1,0 Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Gemiddelde / jaar Beschikbare invoercapaciteit uit Nederland (gemiddeld) GW 1,4 In- en uitvoervolumes per maand GWh , 1,0 Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Gemiddelde / jaar Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Invoer uit Frankrijk Uitvoer naar Frankrijk Invoer uit Nederland Uitvoer naar Nederland Nettovolume in- en uitvoer

15 [1] ELIA - JAARVERSLAG 006 Veilingen grenscapaciteit Sinds 1 januari 006 wordt de capaciteit op de grens tussen België en Frankrijk toegewezen via een gecoördineerde veiling. Dit marktconforme systeem verving het oude systeem van eerst gekomen, eerst bediend. De capaciteit aan de grens met Nederland wordt al sinds 001 geveild. De veilingen van de grenscapaciteit gebeuren in samenwerking met de transmissienetbeheerders in de buurlanden. De capaciteit op elke grens is in beide richtingen verdeeld in jaar-, maand- en dagcapaciteit. Evenwicht Elia heeft op 1 januari 006 een nieuw tariferingsmechanisme ingevoerd om de prijs van de onevenwichten tussen de injecties en de afnames van de elektriciteitsleveranciers te bepalen. Dit mechanisme moet de leveranciers ertoe aanzetten een zo goed mogelijk rechtstreeks evenwicht te bewaren tussen het totaal van de injecties en het totaal van de afnames door hun klanten. De invoering van dit nieuwe systeem gebeurde na een uitgebreide consultatie van de marktpartijen in de loop van 005. Voor de toewijzing worden overeenkomstig de Europese reglementering transparante en non-discriminerende marktsystemen gebruikt. Deze maken het mogelijk de capaciteit gezamenlijk en gecoördineerd toe te wijzen aan de marktpartijen volgens de logica van het grootste economische nut. In de loop van 006 werd het toewijzingsmechanisme verfijnd met de invoering van de trilaterale marktkoppeling tussen België, Frankrijk en Nederland. Sinds de start op 1 november 006 van de handel op Belpex en de trilaterale marktkoppeling wordt de dagcapaciteit aan de Noord- en de Zuidgrens niet meer met een veiling toegewezen, maar impliciet toegewezen door het mechanisme van de marktkoppeling. De benutting van de beschikbare dagcapaciteit op de interconnecties tussen de netten van Elia, RTE en TenneT wordt hierdoor geoptimaliseerd. Dit mechanisme zorgt ook voor het maximaliseren van het totale economische surplus van alle partijen: goedkopere productie in een land kan een meer waardevolle vraag in een ander land dekken. De toewijzing met veilingen van de maand- en jaarcapaciteit aan de Noord en de Zuidgrens aan de laagste marginale prijs blijft behouden. Als de vraag naar capaciteit kleiner is dan de geveilde capaciteit, wordt deze gratis toegekend. De mogelijkheden aan de Zuidgrens werden op 3 januari 007 ook uitgebreid met een secundaire markt voor capaciteiten. Dit geeft de marktpartijen die capaciteit hebben verworven de mogelijkheid tot twee op drie dagen voor datum deze capaciteit geheel of gedeeltelijk via de veiling te verkopen of over te dragen aan een derde partij. Er bestond reeds een secundaire markt voor capaciteit aan de Noordgrens. Om het kwartuurevenwicht tussen de injecties en de afnames op haar net te bewaren moet Elia onder meer over middelen beschikken waarmee zij de hoeveelheid elektrische energie die met verscheidene reactietijden in haar net wordt geïnjecteerd kan verhogen of verlagen. Elia sluit daartoe contracten af hetzij met leveranciers die over productie-eenheden beschikken, of met zogenaamde afschakelbare industriële grootverbruikers of met de netbeheerders in de buurlanden. De aanbiedingen na Europese aanbestedingen, worden geselecteerd op basis van de aangeboden prijs en van de behoeften aan regelenergie. De selectie gaat van de gunstigste naar de minst gunstige aanbieding, rekening houdend met operationele veiligheid. Het onevenwichtstarief moet ten minste de kosten voor Elia compenseren die overeenstemmen met de middelen die Elia aanwendt om het evenwicht in de Belgische zone te bewaren. Geactiveerde evenwichtsvolumes MWh/maand Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Positief Negatief Betrouwbare stroomtoevoer dankzij een goed ontwikkeld transmissienet

16 ELIA - JAARVERSLAG 006 [13] De prijzen voor de compensatie van kwartuuronevenwichten (prijzen voor energietekorten en -overschotten) zijn gebaseerd op de gemiddelde kostprijs van het regelvermogen dat Elia activeert wanneer het onevenwicht van de evenwichtsverantwoordelijke (ARP) in dezelfde richting gaat als het onevenwicht van de zone. In het tegengestelde geval worden de prijzen voor de compensatie van kwartuuronevenwichten berekend op basis van de door Belpex gepubliceerde marktreferentieprijs. Wordt het onevenwicht te groot (groter dan 450 MW), dan zijn de prijzen voor de compensatie van kwartuuronevenwichten gebaseerd op de marginale activeringskosten van de productie-eenheden die op verzoek van Elia in werking worden gezet. Dit mechanisme bepaalt voor elk kwartuur één prijs voor een energietekort en één prijs voor een energieoverschot. Deze prijzen voor de compensatie van kwartuuronevenwichten, evenals de gemiddelde kostprijs en de marginale activeringskosten, worden in bijna reële tijd gepubliceerd op de website van Elia. De gegevens betreffende de regelvolumes die voor de volgende dag beschikbaar zijn en de verwachte marginale activeringskosten voor bepaalde volumes worden eveneens gepubliceerd op de website van Elia. Bevoorradingszekerheid Een ononderbroken elektriciteitstoevoer aan zijn afnemers (de rechtstreeks aangesloten verbruikers en distributienetbeheerders) is de eerste prioriteit voor Elia. Het onderhouds-, investerings- en exploitatiebeleid is hierop gericht. Elk incident dat zich voordoet op het Elia-net, ook indien de stroomtoevoer niet wordt onderbroken, wordt nauwkeurig geanalyseerd, en indien nodig en nuttig neemt Elia maatregelen. In de meeste gevallen veroorzaken de incidenten geen stroomonderbrekingen, omdat het Elia-net een sterk vermaasde structuur heeft. De bevoorradingszekerheid bleef in 006 op een hoog peil. Het gemiddelde aantal onderbrekingen op het Elia-net per afnemer (Average Interruption Frequency) kwam uit op 0,13. De gemiddelde duur van de onderbrekingen bedroeg 41 minuten en 3 seconden. Gespreid over alle afnemers bedroeg de gemiddelde duur van de onderbreking in minuten en 14 seconden per afnemer (Average Interruption Time of AIT). Een gemiddeld aantal onderbrekingen van 0,13 komt neer op gemiddeld één onderbreking om de zeven en een half jaar per afnemer. Een gemiddelde onderbrekingsduur per afnemer (AIT) van 5 minuten en 14 seconden levert een gemiddelde betrouwbaarheid op van 99,999%. De twee belangrijkste incidenten, die stroomonderbrekingen veroorzaakten in 006, maken meer dan de helft van de gemiddelde duur van de onderbrekingen uit. De indicatoren houden rekening met de afnamepunten op het Elia-net, en dit op alle spanningsniveaus, van 30kV tot 380kV. Zoals internationaal aanbevolen houden de statistieken over de continuïteit van de stroomtoevoer enkel rekening met onderbrekingen die langer dan 3 minuten duren. De stroomonderbrekingen in West-Europa op 4 november 006, die veroorzaakt werden door een overbelasting van verschillende lijnen op zeer hoge spanning in Duitsland, veroorzaakten een gemiddelde onderbrekingsduur van 3 minuten en 9 seconden. De afschakelingen waren toen noodzakelijk om een algemene black-out te voorkomen. Deze gemiddelde onderbrekingsduur is niet opgenomen in de betrouwbaarheidsstatistieken van het Elianet, omdat de oorzaak van de onderbrekingen niet in het Elia-net lag. Het regionaal controlecentrum Schaarbeek

17 [14] ELIA - JAARVERSLAG 006

18 ELIA - JAARVERSLAG 006 [15] Vooruitziend Onze klanten het beste blijven bieden, ook in de toekomst, betekent ver vooruitzien en anticiperen op de ontwikkelingen op lange en zeer lange termijn. Om al klaar te zijn voor de energietechnologieën van morgen, participeert Elia actief aan verscheidene Europese onderzoeksprogramma s. Door slimmere netten te ontwikkelen of de integratie van grote windmolenparken in het netbeheer te helpen, kunnen we een grote bijdrage leveren aan de duurzaamheid van onze samenleving. Vooruitzien en anticiperen is ook het motto bij het plannen van de investeringen in het net. Op deze wijze kan Elia problemen oplossen nog voor ze zich voordoen. Belpex...16 Marktkoppeling...16 Onderzoek & Ontwikkeling...17 Ontwikkelingsplannen...17 Geplande investeringen...18

19 [16] ELIA - JAARVERSLAG 006 Vooruitziend Belpex De Belgische energiebeurs Belpex opende voor de eerste keer haar orderboek op 0 november om 18 uur. De eerste bepaling van de prijzen en de volumes (fixing) vond plaats op 1 november om 11 uur. Het verhandelde volume van 4 098, MWh werd op november op de Belgische hub geleverd. De start van de Belgische energiebeurs is de bekroning van een ambitieus en internationaal project en komt ook tegemoet aan de Europese richtlijnen 1996/9/EC en 003/54/EC. Belpex biedt een platform aan voor de handel in elektriciteit te leveren tijdens de volgende dag. De aan- en verkoop van elektriciteit door de marktpartijen onderling is anoniem. De marktpartijen voeren hun aankoop- en verkooporders (met inachtneming van bepaalde prijs- en volumebeperkingen) in voor elk uur van de volgende dag. Al van bij de start telde Belpex 13 leden. Dit illustreert de grote internationale interesse voor dit innoverend project. Tegen het einde van het jaar was het aantal leden opgelopen tot 18. Belpex geeft België een ontbrekend instrument voor de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt en verhoogt de economische efficiëntie ervan. De energiebeurs biedt een alternatief voor de bilaterale kortlopende contracten voor de aan- en verkoop van elektriciteit in België en zorgt voor een transparante referentie voor de groothandelselektriciteitsprijzen. De energiebeurs bevordert de opening van de Belgische elektriciteitsmarkt en verhoogt de economische efficiëntie van de marktpartijen door het samenbrengen van de vraag met de hoogste meerwaarde en de productie tegen de laagste marginale kosten. In 006 bedroeg het gemiddelde dagvolume op Belpex MWh, de gemiddelde elektriciteitsprijs (Belix) 45,69 /MWh. De gemiddelde Belix-piekprijs (van 8.00 tot 0.00 uur) 59,19 /MWh en de gemiddelde Belix-dalprijs 3,19 /MWh. De volumes op Belpex vertoonden in de loop van 006 een licht stijgende tendens. Voorts verzorgt Belpex sinds 1 januari 006 in opdracht van Electrabel de registratie en kwalificatie van de deelnemers aan de veilingen van productie (Virtual Power Plants of VPP). Belpex levert ook een aantal diensten voor de uitvoering van de VPP-contracten, zoals de nominatie en het factureren, en staat in voor alle contacten met de geïnteresseerde partijen, de geregistreerde partijen, de gekwalificeerde aanbieders en kopers en dit alles met de nodige vertrouwelijkheid, zodat hun anonimiteit ten opzichte van Electrabel verzekerd is. Elia heeft een belang van 60 procent in de nv Belpex. De andere aandeelhouders zijn APX, Powernext, RTE en TenneT met elk een belang van 10 procent. Marktkoppeling De trilaterale marktkoppeling van Belpex, de Nederlandse energiebeurs APX en de Franse energiebeurs Powernext, werd gelijktijdig met de handel op Belpex operationeel. De marktkoppeling is een belangrijke stap in de richting van de eengemaakte Europese elektriciteitsmarkt en past ook in het opzet van de Europese Commissie om de creatie ervan te faciliteren. De marktkoppeling optimaliseert de benutting van de dagcapaciteit aan de grens met Frankrijk en Nederland en draagt ook bij aan de liquiditeit op de drie beurzen. Bovendien maakt dit systeem het mogelijk de energiestromen die in tegengestelde zin tussen de landen stromen ten opzichte van elkaar af te zetten tot een nettostroom, met een betere benutting van de capaciteit als gevolg. Sinds de invoering van de marktkoppeling is de veiling van dagcapaciteit vervangen door de impliciete toewijzing door het mechanisme van de marktkoppeling. De veilingen van maand- en jaarcapaciteit aan de grenzen worden gewoon voortgezet. De koppeling bundelt de aankooporders met de hoogste prijs en de verkooporders met de laagste prijs op de drie beurzen, los van het land waarin ze werden ingebracht, maar rekening houdend met de beschikbare dagcapaciteit op de interconnecties. Dit heeft tot gevolg dat het goedkoopste aanbod aan de vraag tegemoet komt, onafhankelijk van het land waaruit dit aanbod komt. De mate waarin aan de vraag in een land kan worden voldaan met een aanbod uit een ander land hangt af van de beschikbare dagcapaciteit aan de interconnecties. Als die volstaat, is de prijs op Belpex, APX en Powernext gelijk. In 006 was dit vanaf 1 november in 5% van het aantal uren het geval. De prijzen op Belpex waren voorts in 17% van de uren gelijk aan de Franse en in 9% van de uren aan de Nederlandse prijzen. Slechts in % van het aantal uren was er congestie aan de Noord- en de Zuidgrens. De marktkoppeling zorgde in 006 dagelijks voor een gemiddeld uitvoervolume van 437,97 MWh en een gemiddeld invoervolume van 896,04 MWh. Aan de start van Belpex en de marktkoppeling ging een lang wettelijk en toezichthoudend parcours vooraf. In januari 006 keurde de federale regering de marktregels goed en erkende ze Belpex als de beheerder van de Belgische markt voor de uitwisseling van energieblokken. Om de marktkoppeling aan de grenzen te kunnen invoeren dienden de toezichthouders in België (CREG),

20 ELIA - JAARVERSLAG 006 [17] Persconferentie over de eerste handelsdag op Belpex met de federale minister van energie Horns Rev, het grootste zeewindmolenpark in Europa Onderhoudswerken in een hoogspanningsstation De vernieuwing van de 70kV-lijn tussen Beerse en Turnhout Frankrijk (CRE) en Nederland (DTe) ook de wijzigingen van de regels voor de veilingen van capaciteit goed te keuren. Op 7 december 005 publiceerden zij het Stappenplan voor de regionale integratie van de elektriciteitsmarkten van België, Nederland en Frankrijk. Het deel met betrekking tot de marktkoppeling werd afgerond met de goedkeuring van de gewijzigde Netcode door DTe op 14 november 006. De CREG keurde de marktkoppeling op 5 augustus 006 goed. Onderzoek & Ontwikkeling In het kader van een efficiënte onderzoeks- en ontwikkelingsstrategie neemt Elia actief deel aan diverse onderzoeks- en ontwikkelingsinitiatieven in de elektriciteitssector die door de Europese Commissie worden ondersteund. Zo volgt Elia op de voet de werkzaamheden in het kader van het geïntegreerd project EU-DEEP. Dit project heeft tot doel te onderzoeken welke technische, economische en regelgevende middelen het meest in aanmerking komen om de ontwikkeling van de gedecentraliseerde productie in de huidige netten te bevorderen. Voor Elia hebben de belangrijkste aspecten betrekking op de impact op de ontwikkeling en de efficiënte exploitatie van de transmissienetten. In de gecoördineerde actie RELIANCE is Elia een volwaardige partner en neemt zij actief deel aan de werkzaamheden. Het doel van dit project bestaat erin een gemeenschappelijk onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma op te stellen op het niveau van de Europese transmissienetbeheerders, evenals een wijze van organisatie en financiering voor te stellen die moet toelaten de vastgestelde doelstellingen te verwezenlijken. Op het einde van het eerste jaar (oktober 006) kan het consortium een voorstel doen dat tijdens het tweede jaar van dit project voor overleg zal worden voorgelegd aan alle betrokken partijen (stakeholders). Elia is ook de coördinator van een studie ETSO/UCTE, genaamd EWIS, die tot doel heeft de integratie te bestuderen van de opwekking van een grote hoeveelheid windenergie op Europees niveau, door alle uitdagingen te identificeren en mogelijke oplossingen daarvoor uit te werken. In het kader van dit project heeft het consortium een verzoek tot interventie ingediend bij de Europese Commissie. In het kader van UCTE neemt Elia ook deel aan de studie UPS/IPS, die de mogelijkheden en uitdagingen onderzoekt van een interconnectie van het West-Europese UCTE-net met het net van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS). Los van deze deelname aan diverse concrete projecten volgt Elia ook regelmatig alle activiteiten die de Europese Commissie op het gebied van onderzoek en ontwikkeling lanceert en die voor Elia gevolgen kunnen hebben. Zo heeft Elia deelgenomen aan workshops in het kader van de geïntegreerde actie ERMInE (Electricity Research Road Map in Europe) en in het kader van een studie naar de mechanismen, de resultaten en de goede praktijken inzake innovatie en overbrenging van de onderzoeksresultaten op het gebied van energie die worden verkregen in nationale programma s en programma s van de Europese Unie. Ontwikkelingsplannen Zoals wettelijk bepaald, stelt Elia ten behoeve van de verschillende overheden ontwikkelingsplannen op, waarin de impact op het net van de verwachte marktevolutie voor de komende jaren wordt toegelicht. In 006 heeft Elia twee ontwikkelingsplannen ingediend: het investeringsplan van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het investeringsplan van het Vlaamse Gewest die elk jaar worden gepubliceerd. De regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft op 30 november 006 het investeringsplan goedgekeurd van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest De Europese Commissie heeft voor de elektriciteitssector ook een Europees technologisch platform opgezet, SmartGrids, dat aan de Commissie advies moet verstrekken voor het bepalen van doelstellingen en prioriteiten op het vlak van onderzoek en ontwikkeling voor de hele elektriciteitssector (productie, transmissie, distributie, levering) en aldus moet helpen bij de uitvoering van het 7 de Kaderprogramma. Elia heeft deelgenomen aan de werkzaamheden in twee van de vier werkgroepen: Network Assets en Network Operations.