Overzicht artikelen en publicaties over informatiebeheer

Transcriptie

1 Overzicht artikelen en publicaties over informatiebeheer De lijst is aangemaakt op: Dit overzicht bevat titels en 'samenvattingen' van berichten, berichtjes, artikelen en publicaties die het terrein van het informatiebeheer raken. Ze zijn gerubriceerd op basis van de lifecycle of documents uit het rapport Management of electronic records: Issues and guidelines; Prepared by the Advisory Committee for the Coordination of Information Systems (ACCIS), United Nations, New York, (blz 27-34). Als laatste is een overzicht van termen opgenomen die zijn gerelateerd aan de onderwerpen van de geregistreerde titels. Het begrip 'informatiebeheer' omvat het geheel van de informatievoorziening en het archiefbeheer. Synoniem aan 'Informatiebeheer' is het begrip 'Records management'. De berichtjes etc. zijn binnen de rubrieken gesorteerd op titel. zondag 3 februari 2008 Gegevens zijn geregistreerd tot en met de maand: januari 2008 Informatievoorziening en dus ook de automatisering daarvan, is belangrijk voor het bestuur van en in de openbare sector. De kansen en bedreigingen van de toepassing van de informatietechnologie worden daarbij steeds meer manifest. Dit vraagt om sturing op politiek niveau. Uit: Informatievoorziening openbare sector. ; Bios nota, Ministerie van Binnenlandse Zaken, 's Gravenhage, TK vergaderjaar , 20644, nrs 1-2, (blz 4 voorwoord eerste alinea) Pagina 1 van 36

2 0 Algemeen 8142 Alle erfgoed digitaal! Of juist niet?; Digitaal Erfgoed Conferentie Eric Sieverts (Verslag) Informatie professional, /2008 Digitalisering Digitaal Erfgoed Conferentie Welk deel van een erfgoedcollectie moet digitaal? De visies van keynotesprekers Jim Michalko en Nick Poole bleken tijdens de Digitaal Erfgoed Conferentie nogal uiteen te lopen. Wordt het alles of alleen dat wat de moeite waard is? Criteria; Erfgoed; Project; Selectie. Presentaties op de site van DEN ~ De gebruiker regisseert het internet Vinton Cerf (Artikel) Computable van 11-jan Verwerking van gegevens Al vanaf het eerste begin heeft het internet de manier veranderd waar-op. we met gegevens omgaan; hoe we informatie ontwikkelen, verplaatsen en tot ons nemen. Het lijkt voor de hand liggend, maar de gevolgen van deze verschuiving zijn fundamenteel en duren nog steeds voort. De invloed van de gebruiker wordt steeds groter en uiteindelijk krijgt deze de touwtjes in handen. Concept; Gebruik; Regie. :-) 8112 Informatie is corebusiness Rob Kramer (Artikel) Overheidsdocumentatie, Jaargang 61, december 2007, nr 12 Informatiemanagement Dat het vakgebied informatiemanagement enorm in ontwikkeling is, is geen nieuws. Er is volop aandacht voor de rol en betekenis van informatie en de professionaliteit van de informatiemanager. Maar hoe zorg je er voor dat het management van een organisatie de informatievoorziening op waarde schat en daar ook naar handelt? Informatie is immers corebusiness voor de overheid! ABBB; Betrouwbaarheid; Controleerbaarheid; Corporate governance; Goed bestuur; Good governance; Informatiebeheer; Openbaarheid; Verantwoordelijkheid. :-) 8130 So where s the black hole in our collective memory?; A Provocative Position Paper (PPP) Ross Harvey (Artikel) 18-jan-2008 / Digital Preservation Europe, Duurzame toegankelijkheid This position paper asks the important question, Have the digital preservation community cried wolf too often? Are our strident, alarmist proclamations about the loss of digital materials too extreme? He argues that our inability to bring evidence to bear in support of such claims leave us exposed and easily overlooked. Pagina 2 van 36

3 0 Algemeen Citaten: "A black hole in our collective memory, digital dark ages - these are emotive terms. Is the situation they describe correct? Where s the evidence? Is the digital preservation problem really so great that we need to spend hundreds of millions of euros, pounds and dollars investigating and developing solutions?" "Verifiable evidence is lacking. "From the literature it is only possible to conclude that the evidence of digital data loss is, overall, anecdotal, and that data can be recovered, albeit at considerable expense." "We need answers to three questions: 1) How much digital information has been lost and how much has been compromised? 2) To what extent has the data been compromised? 3) Is the problem of digital preservation as great as we have assumed?" Bewaarbelang; Digitale duurzaamheid; Verlies. 1: Digital Preservation Europe ~ 1: Tekst op internet ~ 2: Deegan, M. and Tanner, S. (2002) The Digital Dark Ages, Update, May ~ 2: Digital Preservation Coalition (2006) Mind the Gap: Assessing Digital Preservation Needs in the UK ~ 2: Hoeven, H. van der and Albada, J. van (1996) Lost Memory: Libraries and Archives Destroyed in the Twentieth Century (Paris: IFLA and ICA) ~ 2: Mattison, Dave (2004) The Black Hole of Digital Archives, Ten Thousand Year Blog post 10 November 2004 ~ 2: National Council on Archives (2005) Your Data At Risk: Why You Should be Worried about Preserving Electronic Records ~ 2: Palm, Jonas (2006) The Digital Black Hole Training for Audiovisual Preservation in Europe ~ 2: Ross, S. and Gow, A. (1999) Digital Archaeology: Rescuing Neglected and Damaged Data Resources: a JISC/NPO Study Within Electronic Libraries (elib) Programme on the Preservation of Electronic Materials (London: Library Information Technology Centre) ~ 2: Schofield, Jack (2003) Digital Dark Age Looms, The Guardian 9 January 2003 ~ 2: Task Force on Archiving of Digital Information (1996) Preserving Digital Information: Report of the Task Force on Archiving of Digital Information (Washington DC: Commision on Preservation and Access). ~ ue_0=ed395602&ericextsearch_searchtype_0=no&accno=ed Een theoretische schermutseling Jaap Hoogteijling (Artikel) Archievenblad, Jaargang 111, december 2007 Pagina 3 van 36

4 0 Algemeen Paradigma In oktober 2002 verscheen in het Archievenblad het artikel Over oude en nieuwe archiefwetenschap van Arnoud Glaudemans. Het stelde de laatste ontwikkelingen in het vakgebied ter discussie. René Kunst reageerde op het artikel en bracht daarmee een discussie op gang met Jan Bervoets. Met het sluiten van de discussie lijkt de paradigmawisseling in de annalen van het NederLandse archiefwezen te zijn weggeschreven. De vraag is nu, of men in het veld overtuigd is dat die wisseling inderdaad heeft plaatsgevonden? Was de constatering vooral een theoretische exercitie ter verdieping van de archiefwetenschap, of heeft deze visie wel degelijk nieuwe inzichten gegeven aan de archiefpraktijk? Archiefwetenschap; Archivistiek; Records continuum; Vakwetenschap. :-) 8148 Towards a Dutch Interoperability Framework; Recommendations to the Forum Standaardisatie Jeff Rothenberg en Maarten Botterman, Constantijn van Oranje Nassau (Rapport) RAND, Interoperabiliteit Het rapport is een vooronderzoek naar de reikwijdte van interoperabiliteit en hoe je een interoperabiliteitsraamwerk voor de Nederlandse overheid ontwikkelt. Dit is een eerste stap van het Forum op weg naar een Nederlands interoperabiliteitsraamwerk, dat in de zomer van dit jaar beschikbaar komt. Interoperabiliteit staat voor digitale uitwisseling en hergebruik van gegevens tussen verschillende informatiesystemen in de publieke sector. Het raamwerk faciliteert het maken van afspraken over informatiestromen in ketens en netwerken over de grenzen van overheidslagen en?sectoren heen. Dit raamwerk is ook van toepassing voor de informatieuitwisseling tussen publieke organisaties, burgers en bedrijven. Met het overhandigen van het rapport aan de SER, geeft het Forum aan dat bij het realiseren van interoperabiliteit goede samenwerking tussen de overheid en het bedrijfsleven nodig is. De SER kan daarbij een belangrijke rol spelen. De SER werkt aan het verlagen van de transactiekosten voor het uitwisselen van informatie tussen overheid en bedrijfsleven. Daar draagt interoperabiliteit aan bij. Uit de ten geleide Burgers en bedrijven willen een overheid - waar je met je vragen terecht kunt: die state-of-the-art-service biedt aan burgers en bedrijven, waar men zeven dagen per week 24 uur per dag terecht kan. - die niet naar de bekende vraagt: die de administratieve lasten waarmee zij burgers en bedrijven confronteert, tot een onvermijdelijk minimum beperkt. - die je niet voor gek kunt houden: waarvan vaststaat dat ze slagvaardig optreedt bij fraude en handhaving van wet- en regelgeving, vergunningen en dergelijke. - die weet waarover ze het heeft: waarvan duidelijk is dat haar beleidsontwikkeling stoelt op een gedegen informatiepositie. - waarop je kunt vertrouwen: die waakt voor rechtszekerheid en rechtsgelijkheid. - die niet meer kost dan nodig is: die laat zien dat ze, door een goede organisatie en met inzet van moderne hulpmiddelen, haar taken efficiënt vervult. Nederlandse burgers en bedrijven ervaren een dienstverlening en handhaving die nog ver van dit ideaal verwijderd is. Verbetering van de dienstverlening aan burgers en bedrijven is dan ook een belangrijke pijler van het kabinetsbeleid. De ontwikkeling van de e-overheidsdiensten is een van de manieren om dit ideaalbeeld van de overheid dichterbij te brengen. Daarvoor moeten die e-overheidsdiensten naadloos op elkaar -en op andere dienstverleningskanalen zoals balie, post en telefoon- kunnen aansluiten en zinvolle informatie kunnen delen voor hun gebruikers. Een dergelijke 'interoperabiliteit' draagt bij aan doeltreffendheid, doelmatigheid, samenhang en consistentie van het overheidshandelen. Het maakt de overheid transparanter, beter aanspreekbaar en geloofwaardiger en bevordert uiteindelijk ook de kwaliteit van onze democratie. Samenwerking is essentieel en moet gefaciliteerd worden. Daarbij wordt de Europese dimensie steeds belangrijker (richtlijn diensten, pan-europese dienstverlening). Pagina 4 van 36

5 0 Algemeen Om interoperabiliteit dichterbij te brengen is het hanteren van standaarden erg belangrijk. Daarom heeft de Minister van Economische zaken in 2006 het College Standaardisatie in het leven geroepen. Daarnaast heeft hij een Forum Standaardisatie met topdeskundigen uit bedrijfsleven, overheid en wetenschap ingesteld om het College te adviseren. Het Forum Standaardisatie is tot de conclusie gekomen dat voor het bevorderen van interoperabiliteit veel meer nodig is dan standaardisatie alleen. Het Forum heeft daarom aan Rand Europe gevraagd een studie te verrichten naar de mogelijkheden voor het ontwikkelen van een Interoperabiliteits Raamwerk (IR) voor e-overheidsdiensten in Nederland. Architectuur; Duurzame toegankelijkheid; Hergebruik; Informatie architectuur; Metadata; Open standaard; SOA; Standaard; Uitwisselbaarheid. Persbericht op de site van de Raad voor het Openbaar Bestuur ~ Tekst op internet ~ Pagina 5 van 36

6 1 Ontstaan 8125 Complexiteitsreductie Peter Mom (Interview) Digitaal Bestuur, DB jaargang 3 nummer 10 ICT De Rekenkamer signaleert drie hoofdrolspelers en die houden elkaar gevangen in een spiraal van toenemende complexiteit en ambities. "De minister wil daadkracht tonen om een probleem op te lossen. De Tweede Kamer is het daarmee natuurlijk eens, maar verlangt nog wel wat toeters en bellen en het moet morgen klaar. De ICTleverancier zegt: Dat ziet er goed uit, dat wordt een grote opdracht. Ze zijn elkaars gevangene en komen daar niet uit weg. Daarvoor zijn ze te lotsverbonden geraakt." "Dat is geen verwijt, maar de constatering van een feit. Je kunt de minister niet verwijten dat hij daadkracht toont, de Kamer evenmin dat die zich sterk maakt voor goede functionaliteit en de leverancier ook niet dat hij zijn marktpositie wil uitbouwen. Maar als ze dezelfde kant opgaan, kunnen ze het realiteitsgehalte van de plannen uit het oog verliezen. Als tijd en geld bepalende factoren zijn, krijg je niet de functionaliteit die voor ogen stond. Wil je wel de beoogde functionaliteit, dan duurt het langer en kost het meer. In het ergste geval blijft ook dan de gewenste functionaliteit uit en gaat het met alle drie mis, dan is het totaal mislukt." "Organisatorische zaken vragen overleg, geen ICT. Complexiteitsreductie aan organisatiekant is een klassieke bestuurderstaak. Maar men zoekt het in ICT. Pak eerst de organisatie aan, dan krijg je een simpeler ICT-aanpak." Complexiteit; Projectmanagement; Risico; Systeemontwikkeling; Verstoring. Tekst op internet ~ Rijks IT- bad practice Chris Verhoef (Artikel) Digitaal Bestuur, december 2007 Projectmanagement Met een lijst van alle grootschalige ICT-projecten bij de rijksoverheid komt minister Ter Horst tegemoet aan de Kamermotie die volgde op de commotie oververmeende ICT-averij. Het rijk zou jaarlijks miljarden over de balk gooien. De minister meent nu dat het allemaal zo een vaart niet loopt. De schrijver signaleert echter grote risico s. "Samenvattend kunnen we stellen dat de overheid veel te grote ICT-programma s en -projecten optuigt. Dat maakt de kans op falen en de daarmee gemoeide kosten onacceptabel hoog. De overheid zou haar licht op moeten steken bij het bedrijfsleven en bijvoorbeeld de Amerikaanse overheid die eist dat grote projecten worden opgeknipt in meerdere kleine, te overziene en op zich staande beheersbare onderdelen die elk waarde toevoegen. " ICT; Risico; Systeemontwikkeling; Verstoring. Tekst op internet ~ :-) 8103 A Service-Oriented Architecture for a Flexible Digital Public Archive Henk Jonkers en Christian Wartena, Hugo ter Doest (Publicatie) Via Nova Architectura, versie september 2007 Pagina 6 van 36

7 1 Ontstaan E-depot This paper reports on the development of a service-oriented architecture in a project that aims to realise a digital archive for long time preservation of digital objects of the municipality of Rotterdam. The architecture is based on the Records Management Continuum, which argues that archiving starts with the creation of an object. The infrastructure, system architecture, archiving processes and services are specified according to this principle. The paper concludes with a discussion of the advantages of service orientation for this project, and based on this, recommendations for similar projects with an infrastructural component undertaken by local governments Archiefsysteem; Digitaal depot; Infrastructuur; Records continuum; Records management continuum; Service oriented architecture; SOA; Systeem architectuur; Webservices. De site van VIA NOVA ARCHITECTURA ~ Tekst op internet ~ SOA met pakket is compromissen sluiten; Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) bezig met ingrijpende IT-modernisering Freek Blankena (Artikel) Automatisering Gids van 11-jan Service oriented architecture De meeste mensen zullen het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) associëren met bekeuringen voor te hard rijden. Deze instantie is immers verantwoordelijk voor het innen van de meer dan tien miljoen verkeersboetes die jaarlijks in Nederland worden uitgeschreven. Maar een simpele accept- girofabriek is de instelling allang niet meer. Een paar jaar geleden zag het CJIB zelf al in dat de verouderde IT-systemen vervangen moesten worden. "We zijn zelf als CJIB neergezet om vooral massa te leveren: verkeershandhaving, de Wet Mulder. En langzamerhand zien we steeds meer de vraag naar customization. Niet dat iedere zaak apart wordt behandeld, maar om maar eens wat te noemen: wildplassen tijdens de Sneekweek moet anders behandeld worden dan gewoon wildplassen. En je ziet de trend van meer lik-op-stukbeleid vanuit de overheid. De keten van politie, Openbaar Ministerie, RDW en anderen moet als geheel sneller kunnen reageren." Aan de situatie met een verouderde infrastructuur en vooral weinig flexibiliteit op softwaregebied moest dus een eind komen. En als het gaat om het snel inspelen op de buitenwereld, kom je dan al gauw bij een SOA-aanpak uit. Functioneel ontwerp; SOA; Systeemontwikkeling. 1.1 Definitie 8128 Begrippenlijst <Geen auteur geregistreerd of bekend> (Website) Kadaster, Geraadpleegd 21 januari 2008 Terminologie Termen en begrippen gehanteerd door het Kadaster Pagina 7 van 36

8 1.1 Definitie Geo-informatie; Glossarium; Jargon. Termen en begrippen op internet ~ Kennismanagement en de rol van de DIV'er Wil Rombout (Artikel) Overheidsdocumentatie, Jaargang 61, december 2007, nr 12 Kennismanagement Kennismcincigement is al jaren een actueel onderwerp, het wordt van alle kanten belicht, uitgelegd en geïnterpreteerd. Sommige mensen vinden een bibliotheek op intranet of een database met weblinks al kennismanagement. Maar belangrijker: wat betekent kennismanagement in de context van de DIV er. Welke rol vervult hij/zij daarbij? Daarom is het van belang het begrip kennismanagement nader te bezien en te duiden. Definiering. 1.2 Benoeming informatiesysteem 8121 De ene vingerafdruk is de andere niet Aad Offerman (Artikel) Computable van 11-jan Matching WCC ontwikkelt een database voor het maken van vergelijkingen ( matches ). Deze technologie wordt al jaren verkocht aan uitzendorganisaties, arbeidsbemiddelaars en vacaturesites. Inmiddels maakt het bedrijf zijn software ook geschikt voor zware biometrische toepassingen. De Amerikaanse douane is afnemer. Biometrie; Mapping; Vindbaarheid; Zoeken. Pagina 8 van 36

9 2 Waarderen 8136 Basisselectiedocument P-dossier is mens-en-werk ; Basisselectiedocument op het deelbeleidsterrein van personeelszaken, t.w. het personeelsdossier. <Geen auteur geregistreerd of bekend> (Publicatie) Staatscourant van 18-dec Rectificatie inverband met de nummering van de handelingen (Staatscourant 18 december 2007, nr. 245 / pag. 26) Personeelsdossier Dit basisselectiedocument (kortweg BSD) is tot stand gekomen in het kader van de oprichting van een Rijksbreed Shared Service Center dat voortvloeit uit het kabinetsbesluit van 4 juli Deze shared service organisatie voor de rijksdienst heeft de naam P-Direkt en zal zich richten op de uitvoering van registratie- en administratieve taken voor personeel en salaris. Eén van de taken is het beheer van het personeelsdossier (kortweg P-dossier). Uitgangspunt voor de dienstverlening van P-Direkt is dat de Pdossiers op een eenduidige, efficiënte en uniforme wijze worden beheerd. De ingewikkelde structuur, de opsplitsing van het beleidsterrein in zes deelbeleidsterreinen, de vele, elkaar overlappende handelingen en het wisselende abstractieniveau van de handelingen van de bestaande P-BSD s staan dit uitgangspunt in de weg. Daarom is besloten om één, eenvoudiger en eenduidiger rijksbreed BSD te ontwikkelen. Volledige titel: Selectielijst, ingediend door de Algemene Rekenkamer, Kabinet der Koningin, Kanselier der Nederlandse Orden, Nationale Ombudsman, Raad van State, de Minister van Algemene Zaken/minister-president, de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Minister van Buitenlandse Zaken, de Minister van Economische Zaken, de Minister van Financiën, de Minister van Justitie, de Minister van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit, de Minister van Onderwijs, cultuur en Wetenschap, de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, de Minister van Verkeer en Waterstaat, de Minster van Volksgezondheid, Welzijn en Sport voor de neerslag van handelingen op het beleidsterrein P-Direct over de periode vanaf 1945 Bewaarbelang; Bewaartermijn; BSD; Privacy; Selectielijst; Vernietigingsbelang; Waarderen De handelingen gewaardeerd; Evaluatie van het Project Invoering Verkorting Overbrengings Termijn (PIVOT) Rini Braber en Hans Poppelaars, Wim de Haart (Rapport) IOO BV Economisch onderzoek voor de publieke sector, Den Haag, versie juni 2000 PIVOT Het doel van het evaluatieonderzoek is inzicht krijgen in de tijd die nog nodig is om de archiefstukken te selecteren en over te brengen. Verder moet het onderzoek aangeven of met behulp van het ontwikkelde instrumentarium de doelstellingen van het PIVOT-project gehaald worden en of met dit instrumentarium goed archiefbeheer in de toekomst mogelijk is. Tot slot moet de evaluatie, indien nodig, handvatten bieden voor verbetering van het instrumentarium. Het PIVOT-project heeft twee doelen. Ten eerste het organiseren en implementeren van de inhaaloperatie. Ten tweede het ontwikkelen van een nieuw instrumentarium, waarmee zowel de inhaaloperatie als het structurele selectiebeleid efficiënt vorm kan worden gegeven. Afgeleid van deze twee doelen van het PIVOT-project kent ook de evaluatie twee invalshoeken. De eerste is een evaluatie van het proces van de inhaaloperatie. Deze invalshoek is gerelateerd aan het eerste doel van de PIVOToperatie. Het gaat hierbij om de resultaten die aan het eind van het project zullen zijn bereikt en de redenen waarom mogelijk niet alle doelen zijn bereikt. De tweede invalshoek is een beoordeling van het instrumentarium zelf. Centraal in de evaluatie staan de volgende vier onderzoeksvragen. Methode; Selectie; Waardering. Pagina 9 van 36

10 2 Waarderen Rapport op internet ~ Bepalen van de waarde 8113 Digitale verslagen brengen poltiek tot leven Kees Duijvelaar (Artikel) Overheidsdocumentatie, Jaargang 61, december 2007, nr 12 Verslag Plaatselijke politiek is ook emotie. Het gaat niet alleen om wât de wethouder zei, maar ook om hoe hij zich uitdrukte, zijn gebaren, zijn gezichtsuitdrukking. En om hoe daarop gereageerd werd: het gelach in de zaal, het rumoer op de tribune. Die context gaat in het besluitenlijstje geheel, en in de geschreven notulen grotendeels verloren. Traditionele verslaglegging maakt het mogelijk de uitkomst van het debat te achterhalen, maar niet om het debat opnieuw te beléven. Met een integraal beeld- en geluidsverslag kan dat. Audiovisuele media; Context; Duurzame toegankelijkheid; Notulen; Verslag; Waarderen; Woordelijk verslag. 2.3 Bepalen van de grondslag en de betrouwbaarheid 8147 Beleidsregel digitale vervanging archiefbescheiden <Geen auteur geregistreerd of bekend> (Wet- en regelgeving) Staatscourant van 31-jan Staatscourant 2008, 21, pag. 22 Vervanging Volledige titel: Beleidsregel van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 22 januari 2008, nr. WJZ/2008/452 (8218), inzake de bevoegdheid tot het afgeven van een machtiging als bedoeld in artikel 7 van de Archiefwet 1995 ten behoeve van routinematige digitalisering van archiefbescheiden "De beleidsregel heeft alleen betrekking op vervanging van archiefbescheiden in het kader van de digitalisering van de informatiehuishouding binnen een organisatie. Grote delen van de dossiers zullen gaan bestaan uit digitalborn documenten. Dan is het uit beheersoogpunt verstandig om de papieren ingekomen en uitgaande stukken direct te digitaliseren. Het gaat hier dus om vervanging van archiefbescheiden in de dynamische fase. Met dynamische fase bedoelen we dat de archiefbescheiden nog moeten gaan behoren of nog behoren tot een 'lopend' dossier." Dus: * - geen conversie en migratie (digitaal naar digitaal) * - geen vervanging in de zin van digitaal naar analoog * - geen vervanging in het geval van semi-statisch archief. (analoog naar digitaal) Zie ook mijn eigen pagina's over vervanging Verder is deze beleidsregel alleen van toepassing op archiefbescheiden die op termijn worden overgebracht naar een rijksarchiefbewaarplaats. Dynamisch archief; Imaging; Scanning; Substitutie. Pagina 10 van 36

11 2.3 Bepalen van de grondslag en de betrouwbaarheid Beleidsregel bij NA ~ Vervanging op mijn site ~ ' Digi-vingerafdruk is te kraken Bas den Hond (Artikel) Trouw van 7-jan Authenticatie Elektronische vingerafdrukken beschermen zaken als verkeer en internetbankieren. Maar drie Nederlandse wetenschappers waarschuwen de wereld: die beveiliging is steeds makkelijker te kraken. Hoe kunnen zij bijvoorbeeld nu al voorspellen wie de volgende Amerikaanse president is? Authenticiteit; Beveiliging; Fingerprint; Hash; Hashfunctie; Hashmethode; MD5; Uniciteit; Versleuteling. Artikel op internet ~ Nostradamus ~ Predicting the winner of the 2008 US Presidential Elections using a Sony PlayStation 3 Marc Stevens en Arjen Lenstra, Benne de Weger (Internetpagina) 30-nov-2007 / Webpaging Technische Universiteit Eindhoven, Eindhoven, MD5 Given the recent insights into the weaknesses of MD5, the bottomline of our work is: MD5 should no longer be used as a fingerprint function for electronic documents. By now, everyone should be aware of this. If you are still using MD5, it would be good to carefully analyse the risks that result from its continued usage. Authenticatie; Authenticiteit; Betrouwbaarheid; Hash. Nostradamus ~ Trouw artikel op internet ~ :-) 8104 Substitutie: waarborgen voor een wettelijke regeling; Tool 7 Geert jan van Bussel (Publicatie) Van Bussel Document Services VOF, Helmond, Versie van 3 mei 2006 Vervanging Artikel 7 van de Archiefwet geeft iedere zorgdrager in principe de mogelijkheid om archiefdocumenten te Pagina 11 van 36

12 2.3 Bepalen van de grondslag en de betrouwbaarheid vervangen door reproducties, waarbij de te vervangen documenten vernietigd kunnen worden. Dit wordt in de wet substitutie genoemd. Voor substitutie is een machtiging nodig van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap of van Gedeputeerde Staten, daar waar het gemeenten en waterschappen betreft. Na substitutie nemen de reproducties de plaats in van de oorspronkelijke documenten; ze worden daarmee archiefdocumenten in de zin van de Archiefwet. Substitutie kan enkel en alleen plaatsvinden als er sprake is van juiste en volledige weergave van de in de te vervangen archiefdocumenten voorkomende gegevens. Substitutie wordt toegepast als op papier geplaatste archiefdocumenten digitaal worden gemaakt of omgekeerd. Als daarnaast blijvend te bewaren archiefdocumenten onvoldoende duurzaamheid hebben om na honderd jaar zonder noemenswaardige achteruitgang raadpleegbaar te zijn dan is de zorgdrager verplicht tot substitutie. Juist die termijn van honderd jaar is een probleem; zonder organisatorische waarborgen is geen enkele gebruikte informatietechnologie in staat om aan die eis te voldoen. De enige uitzondering hier is wellicht microfilm, alhoewel vraagtekens gesteld kunnen worden bij raadpleegbaarheid. De volledige context van de archiefdocumenten gaat bij microverfilming immers verloren. Sommige papiersoorten zullen de genoemde periode ook kunnen doorstaan, maar dat geldt niet altijd voor de toners van de laserprinters of de inkt van de inktjetprinters die gebruikt worden om dat papier te bedrukken. De digitalisering heeft andere, welbekende duurzaamheidsproblemen. De duurzaamheidsproblemen van microfilm en papier zijn in ieder geval minder dan die veroorzaakt door de digitalisering. Desondanks vindt substitutie van digitaal naar papier (formeel) niet plaats. Uiteraard worden in de praktijk voortdurend electronisch gegenereerde documenten gemigreerd naar papier (ook de uiteindelijk te bewaren documenten), maar er is nog nooit een machtiging daarvoor aangevraagd. Of er sprake is van juiste en volledige weergave van de opgenomen gegevens valt te betwijfelen. De originele archiefdocumenten worden echter vervangen door papieren exemplaren, die vervolgens als de archiefexemplaren worden beschouwd. Er is dus ontegenzeggelijk sprake van substitutie. In sommige gevallen wordt deze substitutie zelfs gestimuleerd, bijvoorbeeld daar waar de -strategie gericht is op het afdrukken van de oorspronkelijke mails. Hoewel er voor deze substituties in principe machtigingen nodig zijn, deze evenwel nooit worden aangevraagd, zou actie van de Rijks- en Provinciale archiefinspectie noodzakelijk zijn. Deze blijft echter uit. Substitutie-aanvragen worden in de praktijk met name aangevraagd voor migraties van (grote) papieren bestanden naar digitale documentenbestanden (bijvoorbeeld bouwvergunningen). Over deze aanvragen wordt over het algemeen negatief beschikt. Hoewel bij het scannen van papieren bestanden en het maken van een image (een afspiegeling) van elk papieren document over het algemeen sprake is van juiste en volledige weergave van de opgenomen gegevens bestaat er te weinig vertrouwen in de electronische beheersomgevingen en te veel vertrouwen in de traditionele technologie van microfilm en papier om deze substituties toe te staan. Er bestaat dus een zekere inconsistentie in het omgaan met substitutie: aan de ene kant gebeurt het continue, zonder machtiging en zonder actie daartegen, aan de andere kant worden machtigingen tot substitutie niet ingewilligd, omdat er geen vertrouwen bestaat in de beheerssituatie na vervanging. Aan de ene kant voortdurende vervanging zonder machtiging, waarbij de authenticiteit van de archiefdocumenten zeer problematisch is; aan de andere kant de authenticiteit van papieren documenten voorop stellen om substitutie naar een digitale vorm tegen te houden. Zoals eerder opgemerkt is er geen enkele gebruikte informatietechnologie die de absolute garantie kan bieden dat na honderd jaar geen noemenswaardige achteruitgang in raadpleging is te constateren. Dat betekent dat substitutie alleen dan kan plaatsvinden als de nodige maatregelen genomen worden om de raadpleging van de archiefdocumenten te waarborgen. Die maatregelen zijn voor een deel informatietechnologisch van aard, maar voor het belangrijkste deel organisatorisch van karakter. Om substitutie (en eigenlijk iedere operatie waarbij archiefdocumenten worden vervangen door eenzelfde exemplaar op een ander medium) mogelijk te maken zal een gecontroleerde omgeving moeten worden ingericht. Vervanging kan in principe enkel worden toegepast als de kwaliteitskenmerken van de archiefdocumenten worden gewaarborgd. Dit betekent dat authenticiteit, integriteit, controleerbaarheid en historiciteit ingevuld worden op een manier die vorm, structuur en inhoud van de vervangen archiefdocumenten behoudt. Wij hebben een wijze van aanpak ontwikkeld op basis waarvan substitutie kan worden uitgevoerd, met in acht neming van de bestaande weten regelgeving. Deze wijze van aanpak dient op ieder te substitueren bestand te worden toegepast. Conversie; Imaging; Migratie; Scanning; Substitutie. Pagina 12 van 36

13 2.3 Bepalen van de grondslag en de betrouwbaarheid De tekst op de site van VBDS ~ Informatie bij VBDS ~ Pagina 13 van 36

14 3.1 Bewaken kosten 8122 Rijks IT- bad practice Chris Verhoef (Artikel) Digitaal Bestuur, december 2007 Projectmanagement Met een lijst van alle grootschalige ICT-projecten bij de rijksoverheid komt minister Ter Horst tegemoet aan de Kamermotie die volgde op de commotie oververmeende ICT-averij. Het rijk zou jaarlijks miljarden over de balk gooien. De minister meent nu dat het allemaal zo een vaart niet loopt. De schrijver signaleert echter grote risico s. "Samenvattend kunnen we stellen dat de overheid veel te grote ICT-programma s en -projecten optuigt. Dat maakt de kans op falen en de daarmee gemoeide kosten onacceptabel hoog. De overheid zou haar licht op moeten steken bij het bedrijfsleven en bijvoorbeeld de Amerikaanse overheid die eist dat grote projecten worden opgeknipt in meerdere kleine, te overziene en op zich staande beheersbare onderdelen die elk waarde toevoegen. " ICT; Risico; Systeemontwikkeling; Verstoring. Tekst op internet ~ Vaststellen verantwoordelijkheden 8126 Commissie moet uitwisseling persoonsgegevens faciliteren Peter Mom (Bericht) 18-jan-2008 / Digitaal Bestuur, Interoperabiliteit Wat kan het kabinet doen om hulpverleners, preventiemedewerkers en criminaliteitsbestrijders noodzakelijke gegevens vlot en verantwoord te laten uitwisselen? Op die vraag moet een commissie onder voorzitterschap van oud-burgemeester mr Annie Brouwer-Korf van Utrecht uiterlijk 1 november een antwoord hebben geformuleerd. De Commissie veiligheid en persoonlijke levenssfeer is gisteren geïnstalleerd door staatssecretaris Albayrak (Justitie) en minister Ter Horst (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties). Panopticon; Privacy; Uitwisselbaarheid; Vertrouwelijkheid. Tekst op internet ~ Data voor daadkracht; Gegevensbestanden voor veiligheid: observaties en analyse <Geen auteur geregistreerd of bekend> (Rapport) Adviescommissie Informatiestromen Veiligheid, Den Haag, April 2007 Interoperabiliteit Onderzoek op initiatief van de NCTb uitgevoerd door een onafhankelijke adviescommissie, 'Adviescommissie Informatiestromen Veiligheid', voorzitter de heer mr. H. Bosma. Onderzoek naar de systematiek van de informatiestromen uit (grote) gegevensbestanden in de publieke en private sector t.b.v. het veiligheidsdomein. Informatiestromen ter ondersteuning van criminaliteitsbestrijding, terrorismebestrijding en crisisbeheersing. Het gaat hierbij om geautomatiseerde databases van zowel publieke als private organisaties. Aftappen; Bewaarbelang; Dataretentie; Grondrechten; Inlichtingendiensten; Pagina 14 van 36

15 3.2 Vaststellen verantwoordelijkheden Opsporing; Panopticon; Privacy; Uitwisselbaarheid; Veiligheidscommunisme; Vernietigingsbelang. Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding ~ PDF bestand op internet ~ 'Toelichting' op het rapport ~ Hoogleraar mist het debat over privacy. Ahmet Algun (Interview) NRC van 19-jan Privacy De Nederlandse burger laat zich makkelijk maatregelen aanleunen die zijn privacy aantasten. Corien Prins, hoogleraar recht en informatisering in Tilburg, mist discussie over de vele veiligheidsmaatregelen die de privacy van burgers aantasten. In Nederland, constateert ze, vinden we alles wel goed. "Het College Bescherming Persoonsgegevens faalt erin via een breed maatschappelijk debat de teloorgang van de privacy bespreekbaar te maken." Democratie; Grondrechten; Inlichtingendiensten; Panopticon; Rechtstaat; Veiligheidscommunisme. Tekst op internet ~ ICT verandert de rechtspraktijk mr. V.A. de Pous (Column) Automatisering Gids van 11-jan Recht Het rechtskader van ICT is hard op weg een gewoon vakgebied te worden zoals het arbeidsrecht of bijvoorbeeld het huurrecht. Logisch, want technologie is overal en zal nooit meer verdwijnen. Prangende vragen liggen echter eerder aan de feitelijke dan de juridische kant. Wat voor soort informatie- maatschappij willen we eigenlijk? Het kan niet vaak genoeg gezegd worden. Het recht is er niet voor juristen, maar primair voor dat deel van de samenleving dat zij tracht te regelen. Iedereen behoort de wet te kennen. Maar tegenwoordig groeien generaties op die een eigen invulling aan ons rechtsstelsel geven. Zo krijgen intellectuele eigendomsregels in elektronisch perspectief al jaren de windvan voren. Weg met software-octrooien; hoezo betalen voor software, muziek en Vrijheid, blijheid en alles voor nop. Nu moet het auteursrecht voor tekst op Internet, nader bepaald blogs, ineens op de schop, zodat iedereen desgewenst alles van een ander mag overnemen. Auteursrecht; Privacy. Pagina 15 van 36

16 3.2 Vaststellen verantwoordelijkheden 8119 Integrated auditing moet verspilling tegengaan; Maak minister verantwoordelijk voor stelsel van controlemechanismen Ronald Paans en René Matthijsse (Artikel) Automatisering Gids van 11-jan Audit Er bestaat veel ophef over het mislukken van IT-projecten bij de overheid. In theorie heeft de overheid de middelen om zelfstandige uitvoeringsorganisaties te controleren, in de praktijk komt hier weinig van terecht. Het opstellen van richtlijnen staat centraal, niet het controleren ervan. Het kan anders. Controleerbaarheid; Projectmanagement Nederland scoort slecht op privacylijst Europa Vincent Dekker (Bericht) Trouw van 3-jan Privacy Met de bescherming van de privacy blijkt het slecht gesteld in Nederland. Hoofdoorzaak: de overheid mag telefoongesprekken afluisteren. Aftappen; Panopticon. Bericht bij Trouw ~ Trouw dossier privacy ~ Privacy (5); Privacy is een poltieke keuze Vincent Dekker (Artikel) Trouw van 14-jan Privacy Blijft er nog iets over van onze privacy? Trouw besteedt in een aantal artikelen aandacht aan deze vraag. Vandaag: Milton Mueller denkt dat de tijd voorbij is dat mensen hun privacy zomaar weggeven voor een hoger maatschappelijk doel. Democratie; Rechtstaat. Artikel op internet ~ Trouw dossier privacy ~ Privacy (6); Wat mag de overheid van ons weten? Ruud van Heese (Interview) Trouw van 15-jan Pagina 16 van 36

17 3.2 Vaststellen verantwoordelijkheden Privacy Blijft er nog iets over van onze privacy? Trouw besteedt in een aantal artikelen aandacht aan deze vraag. Vandaag : twee liberale parlementariërs. De overheid hoeft niet alles te weten, vindt D66 er Pechtold. We moeten de overheid juist veel meer vertrouwen, zegt zegt VVD er Teeven. Democratie; Rechtstaat. Artikel op internet ~ Trouw dossier privacy ~ Privacy of totalitarisme Marc van Dijk (Interview) Trouw van 10-jan Privacy Ankersmit: "Iedere staat wil zo veel mogelijk van zijn burgers weten. Dat maakt het regeren makkelijker. Het woord statistiek is afgeleid van het woord staat. Toen de statistiek in de achttiende eeuw opkwam, was de gedachte: informatie over de bevolking dient het raison d état (staatsbelang). Daar kunnen we de vorsten mee vertellen hoe zij het belang van de staat en van de inwoners het beste kunnen dienen." Dat klinkt nog steeds nobel. Ankersmit: "Inderdaad, maar het heeft ook een gemeen machiavellistisch kantje, de informatie vergroot de greep van de staat op de burger. Dat gebeurt nu onder het mom van terroritsmebestrijding. Andere eigenaardigheden van deze regering, zoals preventie, versterken dat." Democratie; FUD; Grondrechten; Rechtstaat. Tekst op internet ~ - readmore Trouw dossier privacy ~ Standaardisatie maakt vrij Rob Meijer (Column) Digitaal Bestuur, Standaard Er is nu een Standaardisatieforum in Nederland dat bestuurlijk verantwoorde en open standaarden selecteert. Die standaarden worden dan vastgelegd in landelijke architecturen (ook een vorm van standaarden trouwens!) als de NORA- of de EGEM architectuur. Er komt nu een bestuurlijk belangrijke standaard aan die met een moeilijk woord interoperability framework heet. Dan kunnen bijvoor beeld alle ambtenaren binnen de overheid, maar ook alle computer systemen, technisch en inhoudelijk goed met elkaar communiceren. Zou dat niet praktisch (en veel goedkoper!) zijn? Dan kregen we net zo n situatie als in het autoverkeer waar iedereen overal heen kan rijden omdat de regels vastliggen en u weet wat de andere weggebruikers doen. Standaardisatie maakt vrij. Afspraak; Architectuur. Pagina 17 van 36

18 3.2 Vaststellen verantwoordelijkheden :-) 8101 Toegang tot overheidsinformatie. Het grensvlak tussen openbaarheid en vertrouwelijkheid. E.J. Daalder (Proefschrift) Boom Juridische uitgevers, Den Haag, x Openbaarheid Uitgangspunt van deze studie is dat hoogwaardige belangen meebrengen dat overheidsinformatie zo veel mogelijk openbaar is. Overheidsinformatie wordt hierbij ruim opgevat. Dit begrip omvat alle informatie die zich onder het openbaar bestuur, vertegenwoordigende lichamen en rechterlijke instanties bevindt. Welke belangen tot openbaarheid dwingen en waarom die belangen daartoe noodzaken, is op zichzelf van minder belang. Er is discussie mogelijk over de vraag of openbaarheid van overheidsinformatie als beginsel of recht noodzakelijk is voor het goed functioneren van de rechtsstaat. Ook zonder een in de (grond)wet opgenomen recht op toegang tot overheidsinformatie moet worden aangenomen en wordt ook aangenomen, dat ter waarborging van het kunnen bestaan van een rechtsstaat, overheidsinformatie in beginsel openbaar moet zijn. Opvattingen over de rechtsstaat vloeien voort uit gedachten over democratie. Een democratie laat zich niet goed denken zonder een gelegitimeerd en transparant bestuur. Openbaarheid van overheidsinformatie is daarvoor een belangrijk vereiste (hfd Toekomstige regelgeving.) Het uitgangspunt van mijn studie is dat onder de overheid berustende informatie openbaar moet zijn. Dit uitgangspunt zou in juridische zin worden versterkt, wanneer zou worden gekomen tot de vaststelling van een wet in formele zin, waarin, meer algemeen dan in de Wob gebeurt, de gevallen waarin een uitzonde-ring op openbaarheid van overheidsinformatie mogelijk is zouden worden neergelegd. Omdat die regels niet alleen voor het bestuursrecht gelden, is opneming van deze regels in de Awb niet voldoende. Deze regels zouden immers ook betrekking moeten hebben op niet door de Awb geregelde staatsrechtelijke verhoudingen en andere procedures dan bestuursrechtelijke. Dat rechtvaardigt de keuze voor het neerleggen van die regels in een afzonderlijke wet. Het is op zichzelf denkbaar dat deze regels zouden worden neergelegd in een ' algemene wet'. De gedachte zou dan zijn dat de openbaarheid van overheidsinformatie van dermate groot belang is voor het functioneren van de democratische rechtsstaat, dat de regels daarover moeten worden opgenomen in een algemene wet. Gedacht zou kunnen worden aan een wet houdende algemene regels over de toegang tot overheidsinformatie. Kern van een dergelijke algemene wet zou zijn dat daarin als basisbepaling het recht op toegang tot overheidsinformatie zou worden opgenomen. De wet zou verder kunnen regelen in welke gevallen of welke wijze op het recht op toegang tot overheids-informatie uitzonderingen kunnen worden gemaakt of daaraan beperkingen kunnen worden gesteld. Door deze regels op te nemen in een algemene wet zou eenduidigheid bij alle (vormen van) beslissingen over openbaarheid van overheidsinformatie kunnen worden bereikt. Wanneer immers in de bijzondere wetten naar de algemene wet zou worden verwezen, wordt zeker gesteld dat alleen de in laatstgenoemde wet opgenomen belangen een uitzondering kunnen rechtvaardigen op het uitgangspunt dat overheidsinformatie openbaar is. Democratie; Openbare overheidsinformatie; Rechtstaat; Toegankelijkheid; Uitzonderingscriteria; Vertrouwelijkheid. Catalogus Universiteit Leiden ~ Het proefschrift ~ Fysiek beheer Pagina 18 van 36

19 3.3 Fysiek beheer 8102 Tools for digital preservation <Geen auteur geregistreerd of bekend> (Website) National Archives of Australia, Geraadpleegd 14 januari 2008 Digitale duurzaamheid The National Archives of Australia heeft een aantal tools ontwikkelt ten behoeve van het bewaren van digitale documenten in duurzame formaten (XENA) en het ondersteunen van dit proces (DPR) XENA - XML Electronic Normalising of Archives DPR - Digital Preservation Recorder De tools zijn open source programma's onder de GPL- licentie en te vinden op sourceforge.net. Conversie; Digital Preservation Recorder; DPR; Duurzame toegankelijkheid; E- depot; ODF; Open standaard; Vervanging; XENA; XML; XML Electronic Normalising of Archives. De pagina over XENA en DPR ~ DPR at sourceforge.net ~ XENA at sourceforge.net ~ Integratie 8123 Overheid open u <Geen auteur geregistreerd of bekend> (Artikel) Digitaal Bestuur, januari 2008 Open standaard Het kabinet wil dat de overheid open ICT-standaarden gaat gebruiken en opensource software inzet. Deze grondige revisie van de ICT-aanpak moet monopolies bestrijden, uitwisseling van data versimpelen en geld uitsparen. Vrees voor een revolutie is onnodig, praktijkvoorbeelden genoeg. De overheid blijkt al op alle niveaus bezig met open standaarden en open source. Open source; Standaard. Tekst op internet ~ :-) 8148 Towards a Dutch Interoperability Framework; Recommendations to the Forum Standaardisatie Jeff Rothenberg en Maarten Botterman, Constantijn van Oranje Nassau (Rapport) RAND, Pagina 19 van 36

20 3.4 Integratie Interoperabiliteit Het rapport is een vooronderzoek naar de reikwijdte van interoperabiliteit en hoe je een interoperabiliteitsraamwerk voor de Nederlandse overheid ontwikkelt. Dit is een eerste stap van het Forum op weg naar een Nederlands interoperabiliteitsraamwerk, dat in de zomer van dit jaar beschikbaar komt. Interoperabiliteit staat voor digitale uitwisseling en hergebruik van gegevens tussen verschillende informatiesystemen in de publieke sector. Het raamwerk faciliteert het maken van afspraken over informatiestromen in ketens en netwerken over de grenzen van overheidslagen en?sectoren heen. Dit raamwerk is ook van toepassing voor de informatieuitwisseling tussen publieke organisaties, burgers en bedrijven. Met het overhandigen van het rapport aan de SER, geeft het Forum aan dat bij het realiseren van interoperabiliteit goede samenwerking tussen de overheid en het bedrijfsleven nodig is. De SER kan daarbij een belangrijke rol spelen. De SER werkt aan het verlagen van de transactiekosten voor het uitwisselen van informatie tussen overheid en bedrijfsleven. Daar draagt interoperabiliteit aan bij. Uit de ten geleide Burgers en bedrijven willen een overheid - waar je met je vragen terecht kunt: die state-of-the-art-service biedt aan burgers en bedrijven, waar men zeven dagen per week 24 uur per dag terecht kan. - die niet naar de bekende vraagt: die de administratieve lasten waarmee zij burgers en bedrijven confronteert, tot een onvermijdelijk minimum beperkt. - die je niet voor gek kunt houden: waarvan vaststaat dat ze slagvaardig optreedt bij fraude en handhaving van wet- en regelgeving, vergunningen en dergelijke. - die weet waarover ze het heeft: waarvan duidelijk is dat haar beleidsontwikkeling stoelt op een gedegen informatiepositie. - waarop je kunt vertrouwen: die waakt voor rechtszekerheid en rechtsgelijkheid. - die niet meer kost dan nodig is: die laat zien dat ze, door een goede organisatie en met inzet van moderne hulpmiddelen, haar taken efficiënt vervult. Nederlandse burgers en bedrijven ervaren een dienstverlening en handhaving die nog ver van dit ideaal verwijderd is. Verbetering van de dienstverlening aan burgers en bedrijven is dan ook een belangrijke pijler van het kabinetsbeleid. De ontwikkeling van de e-overheidsdiensten is een van de manieren om dit ideaalbeeld van de overheid dichterbij te brengen. Daarvoor moeten die e-overheidsdiensten naadloos op elkaar -en op andere dienstverleningskanalen zoals balie, post en telefoon- kunnen aansluiten en zinvolle informatie kunnen delen voor hun gebruikers. Een dergelijke 'interoperabiliteit' draagt bij aan doeltreffendheid, doelmatigheid, samenhang en consistentie van het overheidshandelen. Het maakt de overheid transparanter, beter aanspreekbaar en geloofwaardiger en bevordert uiteindelijk ook de kwaliteit van onze democratie. Samenwerking is essentieel en moet gefaciliteerd worden. Daarbij wordt de Europese dimensie steeds belangrijker (richtlijn diensten, pan-europese dienstverlening). Om interoperabiliteit dichterbij te brengen is het hanteren van standaarden erg belangrijk. Daarom heeft de Minister van Economische zaken in 2006 het College Standaardisatie in het leven geroepen. Daarnaast heeft hij een Forum Standaardisatie met topdeskundigen uit bedrijfsleven, overheid en wetenschap ingesteld om het College te adviseren. Het Forum Standaardisatie is tot de conclusie gekomen dat voor het bevorderen van interoperabiliteit veel meer nodig is dan standaardisatie alleen. Het Forum heeft daarom aan Rand Europe gevraagd een studie te verrichten naar de mogelijkheden voor het ontwikkelen van een Interoperabiliteits Raamwerk (IR) voor e-overheidsdiensten in Nederland. Architectuur; Duurzame toegankelijkheid; Hergebruik; Informatie architectuur; Metadata; Open standaard; SOA; Standaard; Uitwisselbaarheid. Persbericht op de site van de Raad voor het Openbaar Bestuur ~ Tekst op internet ~ Pagina 20 van 36