SNOEP- EN CHOCOLATERIEZAKEN

Transcriptie

1 SNOEP- EN CHOCOLATERIEZAKEN BRANCHES IN DETAIL 2004

2 INHOUD BIJLAGEHEADER PB 1 1 Inleiding 3 2 Bestedingen en marktaandelen en marktaandelen 4 3 Ondernemingen en vestigingen en vestigingen 8 4 Samenwerking en ketens en ketens 9 5 Omzet en exploitatie 10 6 Arbeidsmarkt 12 7 Organisaties en vakbladen vakbladen 14 2 snoep- en chocolateriezaken branches in detail 2004

3 INLEIDING In 2003 is er in Nederland aan chocolade en suikerwerk ongeveer 1,3 miljard (incl. BTW) besteed. Hiervan werd 6% verkocht via de snoep- en chocolateriezaken. De branche bestaat uit 368 ondernemingen die samen 579 winkels exploiteren, en ruim 300 ambulante handelaren. Van de winkels is 44% onderdeel van een samenwerkingsverband, de overige winkels zijn ongebonden zelfstandigen. Maar liefst 94% van alle snoep- en chocolateriezaken is gevestigd in ondersteunende of hoofdwinkelcentra. De winkels hebben met 59 m 2 een relatief klein gemiddeld winkelvloeroppervlak. De branche biedt werk aan personen. BRANCHEAFBAKENING De snoep- en chocolateriezaken staan bij het CBS geregistreerd onder de SBI-code Hieronder vallen winkels in: - chocolade en suikerwerk, eventueel in combinatie met verkoop van zogenaamde eigen fabrikaat bonbons. DIGITALISERING IN DE DETAILHANDEL In vijf jaar tijd ( ) is het ICT-gebruik in de detailhandel toegenomen van 64% tot 77%. De vooruitgang wat betreft het gebruik van internet is zo mogelijk nog indrukwekkender. In 1998 stond het webgebruik nog in de kinderschoenen; minder dan één op de vijf winkeliers was online. Anno 2003 maken drie van de vijf ondernemers gebruik van het internet; de resultaten op sector- en brancheniveau leest u op DIGITALISERING VAN DE INFORMATIE Uiteraard gaat ook het HBD zélf mee in deze digitale ontwikkeling. Vandaar dat de informatie die in deze Branche in Detail is opgenomen ook via onze internetsite beschikbaar is. Via onze site kunt u bovendien vergelijkbare informatie krijgen over ruim 30 andere branches. Ook steeds meer andere publicaties worden door het HBD gratis ter beschikking gesteld via de website. Daarmee wordt hét vertrekpunt voor uw zoektocht naar kennis over de detailhandel. branches in detail 2004 snoep- en chocolateriezaken 3

4 2 BESTEDINGEN EN MARKTAANDELEN In 2003 is er in Nederland aan chocolade en suikerwerk ruim 1,3 miljard (incl. BTW) besteed. Bijna 70% werd via de supermarkt verkocht. De snoep- en chocolateriezaken hebben een marktaandeel van slechts 6%. Dat betekent dat in deze winkels voor circa 80 miljoen (incl. BTW) aan chocolade en suikerwerk wordt verkocht. WAARDE, PRIJS EN VOLUME In de navolgende afbeeldingen wordt onderscheid gemaakt in de ontwikkeling in waarde, prijs en volume. De ontwikkeling in waarde geeft aan hoeveel er in totaal meer of minder aan het betreffende product is besteed. Dus als er in miljoen werd besteed en in miljoen, dan is de waardeontwikkeling 10%. Als de betreffende producten in % duurder waren dan in 2000, dan was de prijsontwikkeling 6%. Het verschil tussen de waardeontwikkeling en de prijsontwikkeling, in dit geval 4%, is de volumeontwikkeling; er zijn in % producten méér over de toonbank gegaan dan in CHOCOLADE EN SUIKERWERK Bron: HBD Bestedingen & Marktaandelen Bestedingen, 2003 (incl. BTW) BESTEDINGEN PER HUISHOUDEN mln 188 PER HOOFD 82 Marktaandelen 2% ambulant, postorder 5% warenhuizen en ov. algemeen 6% snoep- en chocolateriezaken 9% niet-detailhandel 9% overig 69% supermarkten 4 snoep- en chocolateriezaken branches in detail 2004

5 Ontwikkeling waarde, prijs en volume (1999 = 100) '99 '00 '01 '02 '03 '99 '00 '01 '02 '03 '99 '00 '01 '02 '03 waarde prijs volume WARME ZOMER DRUKT BESTEDINGEN 2003 Chocolade en suikerwerk zijn samen goed voor bijna de helft van de consumentenbestedingen in de groep 'snacks en zoetwaren' waarover het Studiecentrum Snacks en Zoetwaren jaarlijks rapporteert. In 2003 groeide de Nederlandse snacks- en zoetwarenmarkt in consumentenwaarde met 1,2% tot een totale omvang van 2,7 miljard. Het volume in de markt daalde met 0,5%. De prijsindex kwam uit op 1,6%. De warme zomer drukte de omzetgroei; met een normale zomer zou, volgens berekeningen van het SSZ, de marktgroei hoger zijn uitgekomen, namelijk op bijna 2%. De bestedingen aan snacks en zoetwaren in de supermarkten stegen met 2,3% tot ruim 2 miljard. De bestedingen bij het grijze kanaal (benzinestations, drogisterijen, tabakswinkels, zoetwarenspeciaalzaken, kantines e.d.) lieten, na een stijging in 2002 (+1,3%), in 2003 een daling zien van 2,0%. De daling in deze zogeheten impulsmarkt kan voor een belangrijk deel worden toegeschreven aan de lange, warme zomer. De zomer had vooral een grote impact op de bestedingen in de chocolademarkt. Gedurende de warme zomermaanden juni, juli en augustus lag de groei 11 procentpunten lager dan de ontwikkeling in overige 9 maanden van het jaar De groei van de artikelgroepen suikerwerk en biscuit/banket kwam in deze maanden 4 procentpunten lager uit. Opvallend was dat de zomer van 2003 geen invloed had op ontwikkeling van snacks, de bestedingen aan deze artikelgroep lagen in deze periode ruim 5 procentpunten hoger dan in de rest van het jaar. De aard van het (zoute) productaanbod tezamen met activiteiten van branches in detail 2004 snoep- en chocolateriezaken 5

6 fabrikanten stimuleerden juist de groei van snacks gedurende deze warme periode. Ook andere categorieën uit de voedings- en genotmiddelenbranche profiteerden juist van de mooie zomer, en fungeerden als substituten voor zoetwaren; zo namen bijvoorbeeld de bestedingen aan consumptie-ijs toe met ca. 20%. De chocolademarkt daalde in consumentenwaarde met 2,2%, terwijl de groei van de suikerwerkmarkt en de markt voor biscuit/banket/snijkoek in 2003 uitkwam op 1,6%. De snacksmarkt liet, mede door het ontbreken van een zomerdip, de hoogste groei zien: +2,9%. (Bron: Studiecentrum Snacks & Zoetwaren) NUTRITIONAL BISKWIE EN GOMARTIKELEN GROTE GROEIERS Een aantal segmenten uit de snacks- en zoetwarenmarkt toonde in 2003 hoge groeicijfers, zoals bijvoorbeeld nutritional biscuit (+11,9%), een segment dat al jaren met dubbele cijfers groeit. Ook de gomartikelen deden het weer goed en groeiden (in consumentenwaarde) met 11,9%. Andere groeiers waren: chips en sticks (+7,2%), chocolade seizoenartikelen (+6,2%) en pepermunt/dragees (+5,4%). Het segment cake kon de hoge groei (+8,3%) uit 2002 niet vasthouden en verloor in 2003 weer 5,1%. Ook de bestedingen aan de segmenten zuurtjes/drups/lollies (-10,6%), candybars/countlines (-5,8%), chocolaatjes/bonbons (-4,9%), kauwbonbons/toffees/caramels (-4,8%), overige biscuits en wafeltjes (-2,6%) kreeg in 2003 te maken met een negatieve ontwikkeling. Verminderde activiteiten van fabrikanten, een veranderende bevolkingsopbouw en wederom de warme zomer speelden bij deze dalende segmenten een rol. (Bron: Studiecentrum Snacks & Zoetwaren) NEDERLANDERS ZIJN SINDS JAREN TACHTIG STEEDS MEER GAAN SNOEPEN De Nederlandse burgers zijn de afgelopen decennia langzamerhand steeds meer gaan snoepen. Uit een onderzoek van de Nederlandse Frisdranken Industrie en het Studiecentrum voor Snacks en Zoetwaren (SSZ) blijkt dat de consumptie van snoepwaren en chocolade per hoofd van de bevolking tussen 1981 en 2003 is gestegen van 7,7 kilo tot 10,7 kilo. De meest verkochte snoepmerken zijn Sportlife kauwgom, Mentos en King Pepermunt, terwijl Mars en M&M's de geliefdste soorten chocolade zijn. De consumptie van frisdranken is eveneens toegenomen, tussen 1981 en 2003 was er bijna sprake van een verdubbeling. Momenteel wordt er jaarlijks gemiddeld bijna 90 liter per persoon gedronken. Coca-Cola en Fanta zijn het populairst. De oorzaken voor de stijgende behoefte aan suikerwaren moeten worden gezocht in het veranderde levenspatroon van gezinnen. Het huidige jachtige bestaan betekent dat het traditionele ontbijt er voor velen niet meer inzit en het aloude lunchpakketje behoort eveneens tot het verleden. De opkomende honger wordt gestild door tussendoor te snacken. De toegenomen welvaart en het uitgebreide aanbod leiden bovendien tot steeds meer impulsaankopen. (Bron: Elsevier nr ) 6 snoep- en chocolateriezaken branches in detail 2004

7 SNOEPVERKOOP IN OUT-OF-HOMEKANAAL STAAT ONDER DRUK De verkoop van snoep in het out-of-homekanaal staat onder druk. Klanten kiezen steeds vaker voor een vers product en laten snoep vanwege het ongezonde imago links liggen. De snoepverkoop is bij pompshops veruit het grootst. In 2003 steeg de omzet in dit kanaal met 4% tot 83 miljoen euro. Deze groei is lager dan verwacht. Yvonne van Veen, trade service director Information Resources (IRI), was uitgegaan van een toename tussen de 8 en 10%. Snoep heeft bij de pompshop behalve van vers ook concurrentie van mineraalwater, fris en ijs. Vanwege de hete zomer en lange nazomer is vooral veel ijs verkocht. Volgens IRI is de omzet van ijs ten opzichte van 2002 met 36% gestegen tot ruim 40 miljoen euro. Scholen en tabakszaken zijn binnen zoetwaren moeilijke afzetpunten. Scholen vormen de grootste daler op de snoepmarkt: de omzet liep in 2003 met 18% terug tot 6,3 miljoen euro. Tabakszaken zagen de omzet van snoep met 10% dalen naar 11,2 miljoen euro. De omzetdaling bij scholen is het gevolg van de verschuiving van verkoop van kantines naar vendingmachines, terwijl tabakszaken volgens Van Veen te lijden hebben onder een stoffig imago en niet uitnodigen om even binnen te lopen voor snoep. (Bron: Out-of-Home nr ) branches in detail 2004 snoep- en chocolateriezaken 7

8 3 ONDERNEMINGEN EN VESTIGINGEN Volgens het CBS telde de snoep- en chocolateriebranche in ondernemingen. Samen exploiteerden zij 579 winkels. Daarnaast zijn er ruim 300 ambulante handelaren actief in deze branche. Zowel het aantal ondernemingen als het aantal winkels is in de periode met circa 6% afgenomen. Aantal ondernemingen en vestigingen Bron: CBS, raming EIM AANTAL ONDERNEMINGEN AANTAL WINKELS Snoep- en chocolateriezaken zitten in verhouding tot de totale detailhandel veel in hoofd- en ondersteunende winkelcentra. Maar liefst 94% van de winkels is hier gevestigd, wat ook wel te verwachten is voor een branche die het voor een belangrijk deel moet hebben van impulsaankopen. De gemiddelde winkelvloeroppervlakte (wvo) per vestiging is met 59 m 2 aanmerkelijk kleiner dan in de detailhandel als geheel. Verdeling van het aantal winkels en gemiddelde wvo naar type winkellocatie, 2003 Bron: Locatus aantal winkels snoep- en chocolateriezaken totale detailhandel gemiddelde wvo snoep- en chocolateriezaken totale detailhandel verspreide bewinkeling 6 % 26 % 34 m m 2 grootschalige concentratie 0 % 2 % n.v.t m 2 ondersteunende winkelcentra 23 % 21 % 61 m m 2 hoofdwinkelcentra 71 % 51 % 60 m m 2 totaal 100 % 100 % 59 m m 2 8 snoep- en chocolateriezaken branches in detail 2004

9 4 SAMENWERKING EN KETENS In de snoep- en chocolateriebranche is 44% van de winkels aangesloten bij een samenwerkingsverband. De grootste ketens in de branche zijn Jamin, Drop Inn en Leonidas. Alle overige winkels zijn zogenaamde ongebonden zelfstandigen. Voor meer keteninformatie, zie de HBD-publicatie: Franchise- en Filialenregister Percentage van de winkels in de branche dat samenwerkt, 2003 Bron: Locatus 44% commerciële samenwerking 56% geen samenwerking Samenwerkingsverbanden, 2003 Bron: Franchise- en Filialenregister, HBD/Locatus 100 VERKOOPPUNTEN OF MEER JAMIN VAN 25 TOT 100 VERKOOPPUNTEN DROP INN LEONIDAS MINDER DAN 25 VERKOOPPUNTEN BOULANGER MECCA SNOEPEXPRESS Z&Z branches in detail 2004 snoep- en chocolateriezaken 9

10 5 OMZET EN EXPLOITATIE De snoep- en chocolateriezaken realiseerden in 2003 een gezamenlijke omzet van 74 miljoen (excl. BTW). Dat was maar liefst 13% minder dan in In de periode is de brancheomzet gedaald, terwijl de totale detailhandelsomzet een stijgende lijn laat zien (zie figuur). Over 2003 heeft het CBS voor deze branche (nog) geen kwartaalcijfers gepubliceerd. Voor actuele omzetcijfers, zie de HBD/CBS-uitgave: Kwartaalbericht Detailhandel Index snoep- en chocolateriebranche t.o.v. totale detailhandel (kwart. gem. 1995=100) I 1998-III 1999-I 1999-III 2000-I 2000-III 2001-I 2001-III 2002-I 2002-III Detailhandel totaal Snoep- en chocolateriebranche Het vierde kwartaal, met daarin de feestmaand december, is voor de branche het belangrijkst. De omzet is dan circa 15% hoger dan in de andere kwartalen. Ook het tweede kwartaal is vanwege moeder- en vaderdag een goede periode voor de snoep- en chocolateriezaken. 10 snoep- en chocolateriezaken branches in detail 2004

11 Exploitatiebeeld, 2003 (in % van de netto-omzet, excl. BTW) Bron: CBS, raming EIM gehele branche netto-omzet inkoopwaarde brutowinst kosten: personeelskosten - huisvestingskosten - overige kosten bedrijfsresultaat 2 De personeels- en huisvestingskosten kunnen per bedrijf sterk verschillen. De personeelskosten worden o.a. beïnvloed door de rechtsvorm: een BV of NV rekent het ondernemersloon tot de personeelskosten, terwijl bij een eenmanszaak het ondernemersloon onderdeel is van het bedrijfsresultaat. De huisvestingskosten zijn afhankelijk van de eigendomsverhouding: een eigen pand heeft veelal andere kosten dan een gehuurd pand. Kengetallen per winkel, 2003 (excl. BTW) Bron: CBS, raming EIM netto-omzet gehele branche omzet per m 2 wvo omzet per fte omzetsnelheid ,1 branches in detail 2004 snoep- en chocolateriezaken 11

12 6 ARBEIDSMARKT In de snoep- en chocolateriebranche werkten in 2003 volgens het CBS bijna 800 werknemers. Zij vulden samen 620 volledige arbeidsjaren. Daarnaast zijn er 700 ondernemers en meewerkende gezinsleden in de branche actief, waarmee het totaal aantal werkzame personen in de branche bijna bedraagt. De ambulante handelaren zijn hierin niet meegeteld, cijfers hierover zijn niet voorhanden. Aantal werkzame personen Bron: CBS, raming EIM WERKNEMERS ONDERNEMERS EN MEEWERKENDE GEZINSLEDEN TOTAAL WERKZAME PERSONEN In de periode is het totaal aantal werkzame personen in de branche fors afgenomen. Het aantal ondernemers en meewerkende gezinsleden nam 7% af. Bij het aantal werknemers was de daling met 35% echter veel sterker. Dat betekent een jaarlijkse afname van ruim 10%. Voor meer arbeidsmarktinfo, zie de HBD-publicatie: Arbeidsmarkt in de detailhandel CAO (WINKELPERSONEEL EN FILIAALHOUDERS) BAKKERSBEDRIJF De werknemers in de snoep- en chocolateriewinkels vallen onder de CAO voor het bakkersbedrijf. Contractpartijen - Werkgeverszijde Nederlandse Brood- en Banketbakkers Ondernemers Vereniging Nederlandse Vereniging voor de Bakkerij - Werknemerszijde FNV Bondgenoten CNV Dienstenbond 12 snoep- en chocolateriezaken branches in detail 2004

13 Werkingssfeer Iedere onderneming die op enigerlei wijze een of meerdere bakkersartikelen vervaardigt en/of verkoopt; onder vervaardigen wordt hier verstaan: het verrichten van een of meerdere handelingen die deel uitmaken van een al dan niet onderbroken productieproces, dat gericht is op de verkrijging van bakkersartikelen. Niet aangemerkt als bakkersbedrijf wordt de onderneming waarin de genoemde handelingen beperkt blijven tot slechts: - de laatste (be)handeling om het bakkersartikel voor directe consumptie gereed te maken, bijvoorbeeld het afbakken, en deze handeling plaatsvindt als sequeel van een bedrijfsuitoefening, die naar haar aard op een ander terrein ligt dan die van het bakkersbedrijf, en/of: - het inkopen van bakkersartikelen en het verkopen daarvan in een besloten ruimte waarin de omzet van bakkersartikelen minder is dan 50% van de totale omzet in die ruimte. Onder bakkersartikelen wordt in deze overeenkomst verstaan: - brood: de gebakken eetwaar als bedoeld in artikel 1 sub d van het Warenwetbesluit meel en brood; - banket: gebak, toebereid met slagroom, banketbakkersroom of een dergelijke grondstof, dan wel met vers of gesteriliseerd fruit; - halffabrikaten van bakkersartikelen; - overige bakkersartikelen (o.a. beschuit, saucijzenbroodjes, worstenbroodjes, ander gebak dan sub b bedoeld, koek, koekjes, ragoutwerk, kerstbrood of dergelijke (gelegenheids)producten; - chocolade- en/of suikerwerken. branches in detail 2004 snoep- en chocolateriezaken 13

14 7 ORGANISATIES EN VAKBLADEN ONDERNEMERSORGANISATIES OPLEIDINGSINSTITUTEN Nederlandse Brood- en Banketbakkers Ondernemers Vereniging NBOV Gerbrandyweg 8 Postbus 332, 2800 AH GOUDA T F E info@nbov.nl I Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel (CVAH) Stevinweg 2 Postbus 47, 3890 AA ZEEWOLDE T F E cvah@cvah.nl I Middelbare Vakschool 'Wageningen' Marijkeweg 20 Postbus 6, 6700 AA WAGENINGEN T F I Landelijk Orgaan voor Horeca, Toerisme en Voeding (LOB HTV; sector Voeding) Jacobus Bellamyhove 34 Postbus 611, 2700 AP ZOETERMEER T F E info@lobhtv.nl I VAKBLADEN WERKNEMERSORGANISATIES FNV Bondgenoten (detailhandel) Varrolaan 100 Postbus 9208, 3506 GE UTRECHT T F E info@bg.fnv.nl I CNV Dienstenbond Polarisavenue 175 Postbus 3135, 2130 KC HOOFDDORP T F E cnvdienstenbond@cnvdibo.nl I Bakkers in Bedrijf Adrem Uitgeversgroep B.V., Drachten Bakkersgids Elsevier bedrijfsinformatie B.V., Doetinchem Bakkerswereld Reed Business Information bv, Doetinchem BakkersZaken NBOV, Gouda Brood & Banket Elsevier bedrijfsinformatie B.V., Doetinchem 14 snoep- en chocolateriezaken branches in detail 2004

15 C COLOFON ISBN Deze Branches in Detail snoep- en chocolateriezaken is een uitgave van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD). Als sectorinstituut ondersteunt het HBD de gehele detailhandel. Het HBD vervult een functie als kenniscentrum; maakt maatschappelijke ontwikkelingen en overheidsbeleid helder en hanteerbaar en stimuleert de professionaliteit in de sector. In het HBD werken samen: MKB-Nederland, Raad Nederlandse Detailhandel (RND), Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel (CVAH), FNV Bondgenoten en CNV Dienstenbond. Het HBD brengt onder de titel Branche in Detail beschrijvingen uit van 34 branches. Deze uitgaven en een groot aantal andere HBD-publicaties kunt u gratis downloaden van Wilt u meer informatie over het HBD of onze publicaties dan kunt u ook bellen met onze infodesk: Copyright 2004 Hoofdbedrijfschap Detailhandel Het HBD hecht veel belang aan de verspreiding van kennis over de detailhandel. U mag dan ook gedeelten uit deze publicatie overnemen, mits met bronvermelding. Het integraal reproduceren van de inhoud van deze publicatie is echter alleen toegestaan met schriftelijke toestemming van het HBD. branches in detail 2004 snoep- en chocolateriezaken 15

16 Hoofdbedrijfschap Detailhandel Postbus LS Den Haag T F E info@hbd.nl I HBD/DEL/2004/022/0.3 Uitgave: juli 2004