I S P R O G ESTERONBEPAL I N G H E T P E R F E C T E H U L P M I D D E L V O O R E E N V R U C H T B A R E A F L O O P B I J E E N

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "I S P R O G ESTERONBEPAL I N G H E T P E R F E C T E H U L P M I D D E L V O O R E E N V R U C H T B A R E A F L O O P B I J E E N"

Transcriptie

1 I S P R O G ESTERONBEPAL I N G H E T P E R F E C T E H U L P M I D D E L V O O R E E N V R U C H T B A R E A F L O O P B I J E E N D E K K I N G? DE OESTRISCHE CYCLUS BIJ DE TEEF De oestrische cyclus is een periodieke kringloop van hormonale veranderingen. Deze hormonale veranderingen bewerkstelligen de lichamelijke en geestelijke gesteldheid, die nodig is voor de voortplanting. Een goede kennis van deze cyclus, en de mogelijke afwijkingen van de oestrische cyclus, is daarom van groot belang bij het fokken van honden. De eerste loopsheid wordt bij de hond in de regel gezien voor het eerste levensjaar. Sommige teven vormen hierop een uitzondering en kunnen de eerste loopsheid wel uitstellen tot 18 maanden leeftijd. De intervallen waarin de loopsheden bij de teef zich opvolgen zijn meestal eenmaal per 6 tot 12 maanden, dus 1-2 loopsheden per jaar. DE VERSCHILLENDE FASES VAN DE CYCLUS De oestrische cyclus van de teef bestaat uit vier periodes: 1. Pro-oestrus ( +/- 9 dagen), deze wordt uitwendig gekenmerkt door bloederige uitvloeiing, gezwollen vulvalippen, veelvuldig urineren en aantrekkelijkheid voor reuen. Deze uitwendige verschijnselen worden voornamelijk veroorzaakt door het hormoon oestrogeen. 2. Oestrus (+/- 9 dagen), de bloederige uitvloeiing en zwelling nemen af en de teef is nu bereid om zich te laten dekken. Tijdens deze fase vindt de ovulatie plaats. Tijdens deze periode neemt de hoeveelheid oestrogeen af, vindt de LH-piek plaats en gaat het progesteron stijgen. Pro-oestrus en oestrus vormen samen de loopsheid bij de hond. 3. Metoestrus (+/- 2 maanden), de vulva blijft nog iets gezwollen. De teef vertoont vaak wat rustiger of slomer gedrag; halverwege deze periode kunnen symptomen van (schijn-)dracht optreden. Deze periode wordt gekenmerkt door een hoog progesteron, wat op het einde van de periode daalt en een toename van het prolactine rond de uitgerekende werpdatum, dan wel 2 maanden na het stoppen van de loopsheid. 4. Anoestrus (+/ maanden), dit wordt wel de rustperiode van het geslachtsapparaat genoemd. De duur is afhankelijk van het ras en het individu. Er moet met nadruk op gewezen worden dat de genoemde tijdsbestekken gemiddelden zijn en dat er een grote individuele variatie mogelijk is. 1

2 HET HORMONALE VERLOOP VAN DE CYCLUS (FIG. 1) Tijdens de pro-oestrus wordt de eierstokken gestimuleerd tot het vormen van oestrogenen. Dit hormoon zorgt ervoor dat de geboorteweg van de teef wordt voorbereid op de bevruchting. Op de overgang van pro-oestrus naar oestrus wordt er vanuit de hersenen (hypofyse) plotseling veel LH (luteïniserend hormoon) afgegeven (fig.1). De productie van oestrogeen neemt daarna af en de eierstokken gaan nu meer progesteron (zwangerschapshormoon) produceren. Ongeveer twee dagen na de LH-piek vindt de eisprong (ovulatie) plaats. De ovulatie vindt in een tijdsbestek van ongeveer 12 uur plaats. Alle aanwezig follikels zijn dan gesprongen en de eitjes die vrijkomen dienen nog een rijping te ondergaan van ongeveer 24 uur, voordat deze bevrucht kunnen worden door zaadcellen. Na de LH-piek zal de productie van progesteron snel stijgen en deze blijft hoog tot halverwege de metoestrus. Dan daalt de concentratie van progesteron. Bij een drachtige teef zal op het einde van de dracht het progesteron snel dalen, terwijl de productie van prolactine (melkgifthormoon) toeneemt. Maar ook bij de niet drachtige teef zal het progesteron gaan dalen en zal ongeveer 2 maanden na de loopsheid tot een zeer laag niveau zijn gedaald. Ook hierbij treedt er productie van prolactine op, maar de hoeveelheid prolactine, met daarbij tepelzwelling en opzetten van de melkklieren kan zeer wisselend zijn per teef. Sommige teven produceren gewoon melk, alsof ze een nest hebben gekregen. Fig.1: hormonale verloop van de cyclus Tijdens de anoestrus zijn de eierstokken weinig actief en zijn de concentraties van oestrogeen en progesteron laag. BELANG VAN HERKENNEN VAN DE AFWIJKINGEN IN DE CYCLUS BIJ HET FOKKEN 2

3 Gespleten loopsheid ("Split heat") (fig.2) Bij deze aandoening stopt de loopsheid na een paar dagen en vangt dan na één of meerdere weken weer aan. Deze "pauze" kan zelfs binnen één cyclus enkele keren herhaald worden. Hormonaal gezien wordt er oestrogeen geproduceerd, maar vindt er geen LH-piek plaats en blijft het progesteron laag. Na het opnieuw loops worden van de teef vindt er uiteindelijk wel een ovulatie plaats, maar het vaststellen van de vruchtbare periode is vaak een groot probleem als er geen dektijdstipbepaling wordt gedaan. Sommige teven laten zich namelijk gedurende een groot deel van de loopsheid dekken dus ook als er geen ovulatie plaatsvindt. De aandoening wordt voornamelijk gezien bij jonge teven en teven die al ouder zijn. Bij rassen zoals de Duitse Herder en de Saarloos Wolfshond wordt de gespleten loopsheid, procentueel gezien, frequenter waargenomen dan bij andere rassen. Fig. 2: gespleten loopsheid Persisterende pro-oestrus (fig. 3) Hierbij wordt er te weinig LH afgegeven, waardoor de teef in de pro-oestrus blijft; zij kan dan wel 6 tot 8 weken loops blijven. We spreken van een persisterende pro-oestrus als er binnen 25 dagen na aanvang van de loopsheid geen ovulatie heeft plaats gevonden. De aandoening wordt gekenmerkt door het opgezwollen blijven van de vulva, rode uitvloeiing uit de vulva en aantrekkelijk blijven voor de reuen. Bij het meten van het progesteron blijft deze onder de waarde van 5 ng/ml. De oorzaak van deze aandoening kan o.a. zijn het aanwezig zijn van een cyste(-s) in de ovaria of een tumor in een van de ovaria. D.m.v. bloedonderzoek, gynaecologisch onderzoek, palpatie van de buik en echografisch onderzoek is het mogelijk om de diagnose te stellen. De mogelijkheid tot behandeling is bij een jonge teef in de regel beter dan bij een oudere teef. 3

4 Fig. 3: persisterende pro-oestrus Schijndracht Bij deze "aandoening" vertoont de teef +/- 8 weken na de loopsheid melkproduktie en/of een gdrag dat wijst op zwangerschap. Het wordt bij 20-80% van de teven waargenomen. Dit komt omdat het hormonale verloop van de niet-drachtige teef zo weinig verschilt van de drachtige. Dit is ook de reden dat schijndracht ook wel als natuurlijk wordt beschouwd. FERTILITEITSBEGELEIDING BIJ DE TEEF In het engels wordt dit Breeding management genoemd. De fout die soms gemaakt wordt is ons helemaal te focussen op de teef, maar we moeten niet vergeten dat de reu ook zijn aandeel heeft. Met andere woorden, de reu dient vruchtbaar te zijn. Als we sperma van een reu gaan gebruiken wat gekoeld wordt aangevoerd (chilled semen) of met diepvriessperma gaan werken dan is de kwaliteit van het sperma minder en zullen we dus extra veel aandacht moeten besteden aan het zo optimaal mogelijk voorbereiden van de teef. Om de teef zo optimaal mogelijk voor te bereiden op de dekking met een vruchtbare afloop is het verstandig de volgende stappen uit te voeren: de eerste dagen van de loopsheid een vaginaaluitstrijkje maken voor bacteriologisch onderzoek vaginoscopisch onderzoek van de teef en indien nodig ook vaginaal toucher bloedafname voor progesteron-bepaling 4

5 VAGINAALUITSTRIJKJE Het vaginaaluitstrijkje wordt in het begin van de loopsheid genomen (niet eerder). Hierbij wordt door middel van een spreidspeculum de vulva opengehouden en wordt met een steriel wattenstokje uit het voorste gedeelte, dus zo dicht mogelijk bij de baarmoeder, van de vagina een monster genomen. Dit monster wordt geënt op voedingsbodems en gedurende 24 uur in een broedstoof geplaatst. Na deze 24 uur worden de voedingsbodems beoordeeld op groei van bacteriën en/of gisten. Hierbij wordt gekeken naar het aantal bacteriën dat groeit en er wordt gekeken of er sprake is van een rein cultuur (er groeit maar één type bacterie). Men moet zich realiseren dat een vagina bij de teef nooit steriel is, er zal dus altijd bacteriegroei plaatsvinden. Als we te maken hebben met een reincultuur van o.a. staphylococcen, streptococcen, pseudomonas, proteus en E. coli, zal er altijd van deze reincultuur een gevoeligheidstest ingezet worden. Bij deze gevoeligheidstest wordt onderzocht met wat voor antibioticum deze bacteriën het best bestreden kunnen worden. De gevoeligheidstest moet meestal ook 24 uur in de broedstoof geplaatst worden voordat deze afgelezen kan worden. Indien uit de kweek is gebleken dat behandeling van de aanwezige infectie noodzakelijk is, dan zal er gedurende minimaal 7 dagen behandeld moeten worden. De behandeling Om de geboorteweg zo optimaal mogelijk te behandelen dienen we te werken met antibiotica die via de bloedbaan worden aangevoerd (pillen of injectie geven) en niet met zalf of vloeistof via die via de vagina wordt ingebracht. Het nadeel van de laatste methode is dat de baarmoeder niet behandeld wordt en dat bepaalde vloeistoffen of zalven zaaddodend kunnen zijn. VAGINOSCOPISCH ONDERZOEK Voorafgaande aan het vaginoscopisch onderzoek wordt de vulva schoongemaakt m.b.v. een witte tissue en wordt gekeken naar de kleur van de uitvloeiing en geroken of de geur van de 5

6 uitvloeiing normaal is. Ook de vulva wordt geïnspecteerd om te kijken naar mogelijk anatomische afwijkingen zoals bijvoorbeeld een botje in de clitoris. Bij het vaginoscopisch onderzoek wordt bij de teef inwendig gekeken naar de hoeveelheid en kleur van de uitvloeiing, de kleur en rimpeling van het vagina slijmvlies en of er een beschadigingen of ontstekingen in de wand van de vagina aanwezig zijn. Daarnaast wordt door dit onderzoek gecontroleerd of er geen maagdenvlies meer aanwezig is, dan wel of er geen stricturen aanwezig zijn in de vagina. Voor een ervaren dierenarts is het mogelijk om aan de hand van het vaginoscopisch onderzoek en de reactie van de teef op aanraking van het gebied rond de vulva (evt. een stareflex) een zeer duidelijke indicatie te krijgen van de fase waarin de cyclus zich bevindt. DEKTIJDSTIPBEPALING Voor een grote kans op drachtigheid is het belangrijk de teef op het juiste moment, d.w.z. ongeveer 24 uur na de ovulatie te laten dekken. De ovulatie kan nauwkeurig worden vastgesteld aan het verloop van de progesteronconcentratie in het bloed (zie fig. 4). Bij een groep normale vruchtbare honden bleek dan 94% drachtig te worden. Bij een groep "probleemgevallen" met slechts 23 % drachtigheid liep dit percentage dan op naar 78% na het bepalen van het optimale dekmoment. Fig. 4: LH-piek en ovulatie Progesteron-bepaling 6

7 Door om de 2 tot 3 dagen kwantitatief, dus exact, de hoeveelheid aanwezig progesteron in het bloed te meten kan het optimale dekmoment bepaald worden. Uit eigen ervaring is gebleken dat het optimale dekmoment kan schommelen tussen de 3de en 76ste dag na de eerste bloedige uitvloeiing. Dit betekent dat er gewerkt moet worden met een kwalitatief goede meetmethode waarbij de hoeveelheid progesteron exact gemeten dient te worden. Er zijn op dit moment (2008) meerdere methodes om het progesteron te meten: 1. semi-kwantitatieve methode: hierbij wordt de verkleuring van de het cupje met het bloedmonster vergeleken met twee standaard waardes, de vergelijking van de kleuren gebeurd met het oog, wat er natuurlijk voor zorgt dat de betrouwbaarheid niet ten goede komt. Daarnaast is de kwaliteit van de test matig. 2. een kwantitatieve methode d.m.v. een eenvoudige ELISA-test. Hierbij worden de bloedmonsters en de standaarden met de hand gepipetteerd en worden de waardes met een spectofotometer uitgelezen. Het nadeel van deze methode is dat er een hoge mate van betrouwbaarheid wordt gesuggereerd, maar de betrouwbaarheid valt tegen, dit t.g.v. de kwaliteit van de test. 3. een kwantitatieve methode d.m.v. een RIA bepaling of een Immulite. De betrouwbaarheid van deze methode is het hoogst haalbare op dit moment en wordt dan ook de gouden standaard bevonden t.a.v. het bepalen van progesteron in het bloed. Dat deze apparatuur niet vaak in dierenartsenpraktijken aanwezig is heeft te maken met de aanschafprijs en het onderhoud van de apparatuur. Er zijn verschillende onderzoekers in binnen- en buitenland geweest die van de bovenstaande methodes groep 1 & 2 vergeleken met groep 3. In ongeveer 30% van de gevallen was het gevolg een totaal andere progesteronwaarde dan bepaald met bepalingsmethode 3. Ook al werd er twee dagen verschil getolereerd, dan nog bleef het percentage ongeveer 30%. Het advies is dan ook om als we spreken van het bepalen van een optimaal dekmoment, te werken met een bepalingsmethode uit groep 3. DE DEKKING Na kwantitatieve progesteronbepaling is duidelijk geworden wanneer de teef gedekt moet worden. Het is het beste om met de teef naar de reu te gaan. Dominante teven laten zich thuis soms door een minder dominante reu niet dekken. Jonge teven moeten zeker de tijd krijgen om met een reu te spelen voor ze zich ter dekking aanbieden. Onervaren reuen moeten vaak wat afgeremd en gestuurd worden; in hun enthousiasme proberen ze de teef in de flank of op de kop te dekken, waardoor het sperma buiten de vagina terecht komt. Bij een normale dekking zal de reu de vulva besnuffelen en likken en zal de teef de staart opzij houden en een stareflex vertonen. De reu brengt nu de nog niet overmatig gezwollen 7

8 penis in de vagina (dit is mogelijk door de aanwezigheid van een botje in de penis). Zodra de penis is ingebracht beginnen de frictie bewegingen en komt de volledige erectie tot stand. De twee zwellichamen aan weerzijden van de penis zwellen in de vagina enorm op, waardoor de reu komt "vast te zitten". Tijdens de frictiebewegingen komt gedurende 5 tot 20 seconden voorvocht wat geen spermiën bevat, hierna wordt gedurende 30 seconden tot soms wel 4 minuten sperma geloosd. Hierna stapt de reu over en kan gedurende 5 tot 60 minuten gekoppeld staan waarbij prostaatvocht geloosd wordt. Tijdens de koppeling verlopen er contracties over de vagina die het sperma richting de baarmoeder en eileiders stuwen. Indien de koppeling niet plaats vindt, omdat de reu te fors is of de teef te nauw, is het verstandig om de reu toch enige tijd op de teef te houden om er zeker van te zijn dat het zaad voldoende diep in de vagina terecht komt. CONCLUSIE Op de vraag Is progesteronbepaling het perfecte hulpmiddel voor een vruchtbare afloop bij een dekking? is het antwoord zondermeer ja. Hierbij dient wel als kanttekening geplaatst te worden dat de progesteronbepaling geschiedt met een bepalingsmethode die betrouwbaar is. Daarnaast is het uitermate belangrijk dat er op uitstekende wijze breeding management wordt verricht, zowel door de eigenaar van de teef en de reu als door de dierenarts. Van de dierenarts mag verwacht worden dat zij/hij veel kennis heeft van de oestrische cyclus bij de hond en de daarbij mogelijke afwijkingen en het vaginoscopisch onderzoek en de uitslag van de progesteronbepaling op deskundige wijze kan beoordelen. 8

Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose. Omschrijving

Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose. Omschrijving Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Onvruchtbaarheid is het onvermogen om drachtig te worden. Onvruchtbaarheid bij vrouwelijke honden (teven) en katten (poezen)

Nadere informatie

4 Normale en abnormale dracht Normale dracht Abnormale dracht Afsluiting 47

4 Normale en abnormale dracht Normale dracht Abnormale dracht Afsluiting 47 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Oestrische cycli, optimale dektijdstip bij de teef en mogelijke aandoeningen van het vrouwelijke geslachtsapparaat 9 1.1 Overwegingen voorafgaand aan het fokken 9 1.2 Oestrische

Nadere informatie

INFOFOLDER. KROLSHEIDPREVENTIE drs. H.S. Kooistra oktober 2000. Typische kenmerken van krolsheid. Licht. Geïnduceerde ovulatie

INFOFOLDER. KROLSHEIDPREVENTIE drs. H.S. Kooistra oktober 2000. Typische kenmerken van krolsheid. Licht. Geïnduceerde ovulatie INFOFOLDER KROLSHEIDPREVENTIE drs. H.S. Kooistra oktober 2000 Typische kenmerken van krolsheid Naast de bekende verschijnselen van rollen, zich presenteren en meer of minder geluid produceren, zijn er

Nadere informatie

Module Natuurlijke voortplanting & anatomie

Module Natuurlijke voortplanting & anatomie Module Natuurlijke voortplanting & anatomie De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur

Nadere informatie

Verloskunde. Fret. Klas 43DP

Verloskunde. Fret. Klas 43DP Verloskunde Fret Klas 43DP Inhoudsopgave 1. De voortplanting bij de fret... 3 1.1 Algemeen... 3 1.2 Pathologie van de voortplanting... 3 2 1. De voortplanting bij de fret 1.1 Algemeen Een vrouwtje is geslachtsrijp

Nadere informatie

Speed Ovulation Test TM

Speed Ovulation Test TM Speed Ovulation Test TM www.speedrange.nl Virbac Nederland B.V., Postbus 313, 3770 AH Barneveld Tel. 0342 427 127 E-mail: info@virbac.nl ALLEEN VOOR IN VITRO GEBRUIK NEDERLANDS KLINISCHE TOEPASSING BEPALING

Nadere informatie

Voortplantingshormonen

Voortplantingshormonen Voortplantingshormonen De menstruatiecyclus bij de mens is een gebeurtenis waarbij verschillende processen tegelijkertijd en in onderlinge afhankelijkheid plaats vinden. De aanvang, het voortduren en het

Nadere informatie

Ovulation TestTM Ptc-Ovul4pCS6.indd 1 19/10/ :34

Ovulation TestTM Ptc-Ovul4pCS6.indd 1 19/10/ :34 ul4pcs6.indd 1 Ovulation Test TM 19/10/2015 NL Ovulation Test TM Veterinaire diagnostische kit Alleen voor in-vitro diagnostiek n KLINISCHE TOEPASSING BEPALING VAN DE VRUCHTBARE PERIODE: De lichamelijke

Nadere informatie

3. Hormonale regeling van de menstruele cyclus bij de vrouw

3. Hormonale regeling van de menstruele cyclus bij de vrouw 3. Hormonale regeling van de menstruele cyclus bij de vrouw 3.1 Algemeen Onderstaande figuur geeft een volledig overzicht van alle hormoonconcentraties die een rol spelen bij de regeling van de menstruele

Nadere informatie

Oriënterend fertiliteitsonderzoek. Poli Gynaecologie

Oriënterend fertiliteitsonderzoek. Poli Gynaecologie 00 Oriënterend fertiliteitsonderzoek Poli Gynaecologie 1 De inhoud van deze voorlichtingsfolder is mede samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Deze folder is

Nadere informatie

Normale cyclus. Gynaecologie

Normale cyclus. Gynaecologie Normale cyclus Gynaecologie Inhoudsopgave In het kort 4 Wat is een normale cyclus? 4 Wat gebeurt er in een cyclus? 5 De rol van hormonen 5 De fasen van een cyclus 6 De rijping van de eiblaas (folliculaire

Nadere informatie

keer beoordeeld 4 maart 2018

keer beoordeeld 4 maart 2018 0 Samenvatting door Syb 870 woorden keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Biologie Biologie H8 Samenvatting PARAGRAAF 8.1 Een jongen maakt zaadcellen door hormonen uit de hypofyse. Via het bloed komen die hormonn

Nadere informatie

Bibliotheek. Castreren - Steriliseren (hond en kat) - Pro's en contra's

Bibliotheek. Castreren - Steriliseren (hond en kat) - Pro's en contra's Bibliotheek Castreren - Steriliseren (hond en kat) - Pro's en contra's N.B. De teksten van onze hand-outs worden vervaardigd aan de hand van niet alleen wetenschappelijke literatuur, maar ook van onze

Nadere informatie

Normale cyclus. Poli Gynaecologie

Normale cyclus. Poli Gynaecologie 00 Normale cyclus Poli Gynaecologie De inhoud van deze voorlichtingsfolder is samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Andere folders en brochures op het gebied

Nadere informatie

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie ALGEMENE INFORMATIE NORMALE CYCLUS. Versie 1.3. Datum Goedkeuring 07-01-2007 Verantwoording

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie ALGEMENE INFORMATIE NORMALE CYCLUS. Versie 1.3. Datum Goedkeuring 07-01-2007 Verantwoording Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie ALGEMENE INFORMATIE NORMALE CYCLUS Versie 1.3 Datum Goedkeuring 07-01-2007 Verantwoording NVOG In het kort Bij vrouwen in de vruchtbare levensfase

Nadere informatie

Vruchtbaarheid. Gynaecologie

Vruchtbaarheid. Gynaecologie Vruchtbaarheid Gynaecologie Inhoudsopgave Wanneer bent u vruchtbaar? 5 Lichamelijke verschijnselen 5 Temperatuurcurve 5 Ovulatietesten 7 Bloedonderzoek 7 Vaginale echografie 8 Oorzaken vruchtbaarheidsproblemen

Nadere informatie

Opwekken van de eisprong (ovulatie-inductie)

Opwekken van de eisprong (ovulatie-inductie) Opwekken van de eisprong (ovulatie-inductie) Ovulatie-inductie (opwekken van de eisprong) In deze folder leest u meer over de gang van zaken rond ovulatie-inductie. Dit is een behandeling voor vrouwen

Nadere informatie

De geslachtsontwikkeling, zoals het meestal gaat 1

De geslachtsontwikkeling, zoals het meestal gaat 1 De geslachtsontwikkeling, zoals het meestal gaat Je bent zo mooi anders dan ik, natuurlijk niet meer of minder maar zo mooi anders, ik zou je nooit Deze infobrochure heeft als doel om de ontwikkeling uit

Nadere informatie

De leraar legt dit eerst uit, daarna maken de leerlingen deze vragen

De leraar legt dit eerst uit, daarna maken de leerlingen deze vragen ANTWOORDEN SEKSUALITEIT A3 Opdracht Anticonceptiepil 1,3,5 Test jezelf tijdens de les! De leraar legt dit eerst uit, daarna maken de leerlingen deze vragen OPDRACHTEN 1 tijdens de les 4 B 2 D 3 C 5 C 6

Nadere informatie

Ik wil anticonceptie gaan gebruiken. Poli Gynaecologie

Ik wil anticonceptie gaan gebruiken. Poli Gynaecologie 00 Ik wil anticonceptie gaan gebruiken Poli Gynaecologie Wat is anticonceptie? Een anticonceptiemiddel (of voorbehoedmiddel) voorkomt dat een zwangerschap ontstaat. Bijvoorbeeld door te voorkomen dat er

Nadere informatie

Normale cyclus. Patiënteninformatie Normale cyclus

Normale cyclus. Patiënteninformatie Normale cyclus Normale cyclus Patiënteninformatie Normale cyclus Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Wat is een normale cyclus 3 De cyclus zelf 4 Wat gebeurt er in een cyclus 5 De rol van hormonen 6 De rijping van de eiblaas

Nadere informatie

Informatiefolder. Zwangerschap en kinderwens

Informatiefolder. Zwangerschap en kinderwens Informatiefolder en kinderwens Inhoudsopgave Algemeen 3 Kinderwens 3 Foliumzuur s- en ovulatietesten 5 Geneesmiddelen 6 Bostvoeding Medicatiebegeleiding Algemeen De vrouw maakt tijdens haar leven een aantal

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Appendices NEDERLANDSE SAMENVATTING Inleiding Het polycysteus ovarium syndroom (PCOS), letterlijk het vele cysten in de eierstok - syndroom komt relatief vaak voor. Van alle vrouwen blijkt 5 tot 16% PCOS

Nadere informatie

Informatie. Opwekken van de eisprong (ovulatieinductie)

Informatie. Opwekken van de eisprong (ovulatieinductie) Informatie Opwekken van de eisprong (ovulatieinductie) Ovulatie-inductie (opwekken van de eisprong) In deze folder leest u meer over de gang van zaken rond ovulatie-inductie. Dit is een behandeling voor

Nadere informatie

Oriënterend vruchtbaarheidsonderzoek

Oriënterend vruchtbaarheidsonderzoek Oriënterend vruchtbaarheidsonderzoek Inleiding Oriënterend Vruchtbaarheidsonderzoek, ook wel OFO genoemd (afkorting van Oriënterend Fertiliteits Onderzoek), is een basisonderzoek met als doel stoornissen

Nadere informatie

normale cyclus patiënteninformatie

normale cyclus patiënteninformatie patiënteninformatie normale cyclus Bij vrouwen in de vruchtbare levensfase rijpt er elke maand in de eierstok een eiblaas waarin een eicel groeit. Als de eiblaas rijp is en openbarst komt de eicel vrij

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Anticonceptie

PATIËNTEN INFORMATIE. Anticonceptie PATIËNTEN INFORMATIE Anticonceptie In het kort Een anticonceptiemiddel (voorbehoedmiddel) beschermt u tegen zwangerschap als u seks heeft en niet zwanger wilt worden. Anticonceptiemiddelen verschillen

Nadere informatie

normale cyclus patiënteninformatie Inleiding Wat is een normale cyclus

normale cyclus patiënteninformatie Inleiding Wat is een normale cyclus patiënteninformatie normale cyclus Inleiding Bij vrouwen in de vruchtbare levensfase rijpt er elke maand in de eierstok een eiblaas waarin een eicel groeit. Als de eiblaas rijp is en openbarst komt de

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen Refaja Ziekenhuis Stadskanaal Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen ECHOSCOPIE IN DE GYNAECOLOGIE EN BIJ VRUCHTBAARHEIDSPROBLEMEN INLEIDING Deze folder geeft algemene informatie

Nadere informatie

Raad van Beheer. VOORTPLANTING Kynologische Kennis deel 1. op Kynologisch Gebied in Nederland. Dia nummer 1. Raad van Beheer

Raad van Beheer. VOORTPLANTING Kynologische Kennis deel 1. op Kynologisch Gebied in Nederland. Dia nummer 1. Raad van Beheer VOORTPLANTING Kynologische Kennis deel 1 Dia nummer 1 Lezing: Doelgroep: Initiatiefnemer: Voortplanting bij de hond door docenten en examinatoren kynologische kennis I & II Datum: 21 op Kynologisch Gebied

Nadere informatie

I.U.I.-behandeling. Albert Schweitzer ziekenhuis augustus 2013 pavo 689

I.U.I.-behandeling. Albert Schweitzer ziekenhuis augustus 2013 pavo 689 I.U.I.-behandeling Albert Schweitzer ziekenhuis augustus 2013 pavo 689 Wat is I.U.I.? De I.U.I (intra-uteriene inseminatie)-behandeling komt er kortweg op neer dat er, op het meest vruchtbare moment een

Nadere informatie

Verloskunde. Cavia en hamster. Klas 43DP

Verloskunde. Cavia en hamster. Klas 43DP Verloskunde Cavia en hamster Klas 43DP Inhoudsopgave 1. De voortplanting bij de cavia... 3 1.1 De oestrische cyclus... 3 1.2 De dracht... 3 1.3 De bevalling... 4 2. De voortplanting bij de hamster... 5

Nadere informatie

Vruchtbaarheidsstoornissen. Als zwanger worden niet vanzelf gaat

Vruchtbaarheidsstoornissen. Als zwanger worden niet vanzelf gaat Vruchtbaarheidsstoornissen Als zwanger worden niet vanzelf gaat 2 U heeft besloten een oriënterend vruchtbaarheids (fertiliteits) onderzoek te laten verrichten. In deze folder vindt u informatie over het

Nadere informatie

Voortplanting. De teef

Voortplanting. De teef Voortplanting De teef Algemeen De vruchtbare periode bij de teef wordt de loopsheid genoemd. Deze periode duurt ongeveer 3 weken. De eerste loopsheid zal meestal optreden tussen 6 en 12 maanden leeftijd,

Nadere informatie

Verloskunde hond Klas 43DP

Verloskunde hond Klas 43DP Verloskunde hond Klas 43DP Inhoudsopgave 1. Oestrische cycli, optimale dektijdstip en pathologie van de voortplanting... 5 1.1 Overwegingen voorafgaand aan het fokken... 5 1.2 De voortplanting bij de hond...

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 138 Uitstel van ouderschap De positie van de vrouw in de westerse maatschappij is de laatste tientallen jaren fundamenteel veranderd. Vrouwen zijn hoger opgeleid dan vroeger en werken vaker buitenshuis.

Nadere informatie

Overmatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de. hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het

Overmatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de. hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het SUIKERZIEKTE Overmatig drinken en plassen is een vaak voorkomend symptoom bij de hond. Het kan veroorzaakt worden door verschillende ziekten in het lichaam. U kunt hierbij denken aan slecht functionerende

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 4: Voortplanting

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 4: Voortplanting Samenvatting Biologie Hoofdstuk 4: Voortplanting Samenvatting door een scholier 445 woorden 14 maart 2015 7,2 13 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Doelstelling 1: Wat zijn geslachtskenmerken?

Nadere informatie

oriënterend fertiliteitsonderzoek

oriënterend fertiliteitsonderzoek oriënterend fertiliteitsonderzoek (ofo) 2 Inleiding 1 In het kort 4 2 Hoe groot is de kans op een spontane zwangerschap 4 3 Wat houdt het OFO in 4 3.1 Anamnese (ziektegeschiedenis) 5 3.2 Lichamelijk onderzoek

Nadere informatie

DE VERZORGING VAN DE AANSTAANDE FOKTEEF

DE VERZORGING VAN DE AANSTAANDE FOKTEEF DE VERZORGING VAN DE AANSTAANDE FOKTEEF 1. De loopsheid en tijdstip van de dekking 2. De dekking 3. De drachtige teef 4. Het werpen 5. Voeding van de zogende teef en de pups Wanneer u het plan heeft opgevat

Nadere informatie

Reproductie Management Cursus

Reproductie Management Cursus Reproductie Management Cursus Arno Joosten 27 februari 2013 Programma Opening Anatomie, fysiologie en hormoonhuishouding Film, de praktijk PIGSIS Doel van de cursus Kennis Reproductieresultaten Programma

Nadere informatie

Oriënterend fertiliteitsonderzoek

Oriënterend fertiliteitsonderzoek Oriënterend fertiliteitsonderzoek Informatie voor patiënten F0186-3415 september 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam

Nadere informatie

Curettage. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie

Curettage. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Curettage Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Uw arts heeft een curettage geadviseerd. Deze ingreep wordt door de gynaecoloog in het ziekenhuis verricht. Tijdens de curettage wordt met een soort lepeltje,

Nadere informatie

Modules Eindtermen Geschatte lesuren Module 1 Erfelijkheid. K. kent de bouw van de cel, zijn functies en de celdeling

Modules Eindtermen Geschatte lesuren Module 1 Erfelijkheid. K. kent de bouw van de cel, zijn functies en de celdeling Opbouw modules Raad van Beheer 1. Basiscursus Fokken en Houden van Honden (modules 1 t/m 6) Module 1- Erfelijkheidsleer (basis) Module 2- Voortplanting Module 3- Gezondheid rond het nest Module 4- Wetten

Nadere informatie

Het fertiliteitsonderzoek

Het fertiliteitsonderzoek GYNAECOLOGIE Het fertiliteitsonderzoek Vruchtbaarheidsonderzoek Binnenkort komt u op de polikliniek gynaecologie in verband met kinderwens. In deze folder zullen we in het kort de werkwijze in ons ziekenhuis

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Thema 3: Voortplanting en ontwikkeling

Samenvatting Biologie Thema 3: Voortplanting en ontwikkeling Samenvatting Biologie Thema 3: Voortplanting en ontwikkeling Samenvatting door een scholier 1708 woorden 10 mei 2012 4,9 14 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 1. Voorplanting en bevruchting

Nadere informatie

Anticonceptiemiddelen met oestrogeen en progestageen

Anticonceptiemiddelen met oestrogeen en progestageen Ik wil anticonceptie gaan gebruiken Samenvatting Een anticonceptiemiddel (voorbehoedmiddel) beschermt u tegen zwangerschap. Anticonceptiemiddelen verschillen in werking, gebruik, betrouwbaarheid en bijwerkingen.

Nadere informatie

Dierenkliniek Oldenzaal-Losser

Dierenkliniek Oldenzaal-Losser Dierenkliniek Oldenzaal-Losser Van eisprong tot veulen Dierenkliniek Oldenzaal-Losser is een dierenartsenprakijk met veel ervaring op paardengebied. Onze paardendierenartsen zijn Jantine van Ginneken,

Nadere informatie

zweet stinkt schaam haar ongesteld brede heupen borst groei schaamlippen groeien groeispurt

zweet stinkt schaam haar ongesteld brede heupen borst groei schaamlippen groeien groeispurt Samenvatting door L. 623 woorden 5 maart 2016 0 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou pubertijd Dit is wanneer je hypofyse gaat werken de hypofyse is een hormoonklier hypofyse is de belangrijkste

Nadere informatie

De onderontwikkelde follikels die bij PCOS ontstaan, worden cysten genoemd.

De onderontwikkelde follikels die bij PCOS ontstaan, worden cysten genoemd. In deze folder leest u: Wat is PCOS? Hoe werkt een normale menstruatiecyclus? Verklarende woordenlijst Hoe wordt de diagnose PCOS gesteld? Wat zijn de oorzaken van PCOS? Wat zijn de risico s van PCOS?

Nadere informatie

Belangrijke redenen waarom sterilisatie noodzakelijk is

Belangrijke redenen waarom sterilisatie noodzakelijk is Loopsheid en sterilisatie bij de teef Heeft u geen fokplannen met uw hond dan is het voor de gezondheid van uw hond het verstandigst om haar te laten steriliseren. Op internet kunt u een veelheid aan informatie

Nadere informatie

Informatie. Opwekken van de eisprong. Ovulatie-inductie

Informatie. Opwekken van de eisprong. Ovulatie-inductie Informatie Opwekken van de eisprong Ovulatie-inductie Ovulatie-inductie (opwekken van de eisprong) Dit is een behandeling voor vrouwen die graag zwanger willen worden, maar die geen of een onregelmatige

Nadere informatie

PATIËNTENINFORMATIE ECHOSCOPIE IN DE GYNAECOLOGIE EN BIJ VRUCHTBAARHEIDSPROBLEMEN

PATIËNTENINFORMATIE ECHOSCOPIE IN DE GYNAECOLOGIE EN BIJ VRUCHTBAARHEIDSPROBLEMEN PATIËNTENINFORMATIE ECHOSCOPIE IN DE GYNAECOLOGIE EN BIJ VRUCHTBAARHEIDSPROBLEMEN ECHOSCOPIE IN DE GYNAECOLOGIE EN BIJ VRUCHTBAARHEIDSPROBLEMEN Door middel van deze folder wil Maasstad Ziekenhuis u informeren

Nadere informatie

Informatie voor patiënten. PCOS (polycysteus ovariumsyndroom)

Informatie voor patiënten. PCOS (polycysteus ovariumsyndroom) Informatie voor patiënten PCOS (polycysteus ovariumsyndroom) z PCOS is de afkorting van polycysteus ovariumsyndroom. Letterlijk betekent dit dat er meerdere (poly) vochtblaasjes (cysten) in de eierstok

Nadere informatie

Gynaecologie. IUI in de natuurlijke cyclus

Gynaecologie. IUI in de natuurlijke cyclus Gynaecologie IUI in de natuurlijke cyclus Inhoudsopgave Wat is intra-uteriene inseminatie? 5 Voor wie is IUI? 6 Timing 6 Sperma 7 Aandachtspunten 7 Hoe verloopt de inseminatie? 8 Na de inseminatie 9 Kans

Nadere informatie

H Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen

H Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen H.92043.0116 Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen Inleiding Deze folder geeft algemene informatie over echoscopie zoals gebruikt in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsonderzoek.

Nadere informatie

Anticonceptie. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Anticonceptie. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Anticonceptie Informatie voor patiënten F0713-3102 oktober 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44

Nadere informatie

contraceptie na de bevalling

contraceptie na de bevalling contraceptie na de bevalling Inleiding Na de bevalling is het een ideaal moment om even stil te staan bij uw contraceptie. Afhankelijk van uw keuze om al dan niet borstvoeding te geven is de keuze van

Nadere informatie

INTRA-UTERIENE ANTICONCEPTIE

INTRA-UTERIENE ANTICONCEPTIE HALT aan vooroordelen! INTRA-UTERIENE ANTICONCEPTIE Anticonceptie in vorm INTRA-UTERIENE ANTICONCEPTIE Anticonceptie in vorm Het intra-uterien systeem (IUS), ook soms spiraaltje genoemd, is een klein,

Nadere informatie

1 Vruchtbaarheid en voortplanting Bronst en bevruchting Bronst bij het varken Bevruchting Afsluiting 18

1 Vruchtbaarheid en voortplanting Bronst en bevruchting Bronst bij het varken Bevruchting Afsluiting 18 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Vruchtbaarheid en voortplanting 9 1.1 Bronst en bevruchting 9 1.2 Bronst bij het varken 12 1.3 Bevruchting 14 1.4 Afsluiting 18 2 Bouw en functie van de geslachtsorganen

Nadere informatie

Samenvatting Biologie voortplanting

Samenvatting Biologie voortplanting Samenvatting Biologie voortplanting Samenvatting door een scholier 1162 woorden 6 november 2012 5 1 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Voortplantingsstelsel man Thema 2 samenvatting

Nadere informatie

Inhoud. Hormonale methoden. Anticonceptiepil. Anticonceptiering. Anticonceptiepleister. Minipil. Prikpil. Hormoonstaafje.

Inhoud. Hormonale methoden. Anticonceptiepil. Anticonceptiering. Anticonceptiepleister. Minipil. Prikpil. Hormoonstaafje. Anti conceptie 1 Inhoud Hormonale methoden Anticonceptiepil Anticonceptiering Anticonceptiepleister Minipil Prikpil Hormoonstaafje Hormoonspiraal Inter-uteriene methoden Koperspiraal Hormoonspiraal Natuurlijke

Nadere informatie

Intra-uteriene inseminatie (IUI)

Intra-uteriene inseminatie (IUI) Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Intra-uteriene inseminatie (IUI) z Intra-uteriene inseminatie (IUI) is het kunstmatig inbrengen van zaadcellen in de baarmoederholte.

Nadere informatie

oriënterend fertiliteitsonderzoek

oriënterend fertiliteitsonderzoek oriënterend fertiliteitsonderzoek (ofo) 2 Inhoud Inleiding 4 1 In het kort 4 2 Hoe groot is de kans op een spontane zwangerschap 4 3 Wat houdt het OFO in 5 3.1 Anamnese (ziektegeschiedenis) 5 3.2 Lichamelijk

Nadere informatie

Nieuwsbrief. Voorwoord. Demoproject Wekensystemen: keuze in functie van rendabiliteit en arbeid. In dit nummer: Voorwoord 1 Algemeen.

Nieuwsbrief. Voorwoord. Demoproject Wekensystemen: keuze in functie van rendabiliteit en arbeid. In dit nummer: Voorwoord 1 Algemeen. Projectpartners: Maart 2016 Nieuwsbrief Demoproject Wekensystemen: keuze in functie van rendabiliteit en arbeid Voorwoord Beste lezer, In het kader van het Demonstratieproject Wekensystemen: keuze in functie

Nadere informatie

Informatie voor patiënten. Oriënterend fertiliteitsonderzoek (OFO)

Informatie voor patiënten. Oriënterend fertiliteitsonderzoek (OFO) Informatie voor patiënten Oriënterend fertiliteitsonderzoek (OFO) z 1 OFO is de afkorting van oriënterend fertiliteitsonderzoek. Het bestaat uit verschillende onderzoeken met als doel stoornissen op te

Nadere informatie

Ik wil een voorbehoedmiddel (anticonceptie) gaan gebruiken

Ik wil een voorbehoedmiddel (anticonceptie) gaan gebruiken 1/6 Gynaecologie Ik wil een voorbehoedmiddel (anticonceptie) gaan gebruiken Inleiding Een anticonceptiemiddel (voorbehoedmiddel) beschermt u tegen zwangerschap als u seks heeft en niet zwanger wilt worden.

Nadere informatie

ST. ANTONIUS VRUCHTBAARHEIDSCENTRUM. Ovulatie-inductie BEHANDELING

ST. ANTONIUS VRUCHTBAARHEIDSCENTRUM. Ovulatie-inductie BEHANDELING ST. ANTONIUS VRUCHTBAARHEIDSCENTRUM Ovulatie-inductie BEHANDELING Ovulatie-inductie In deze folder leest u meer over de gang van zaken rond ovulatie-inductie. Dit is een behandeling voor vrouwen die graag

Nadere informatie

PCOS (Poly Cysteus Ovarium Syndroom)

PCOS (Poly Cysteus Ovarium Syndroom) PCOS (Poly Cysteus Ovarium Syndroom) Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is PCOS? 1 De normale cyclus 1 Wat gebeurt er bij PCOS? 2 Verhoogde risico's 3 Genetica 3 Behandelmethodes

Nadere informatie

1. Het bevorderen van de eisprong met Clomid

1. Het bevorderen van de eisprong met Clomid Ovulatie-inductie U heeft diverse onderzoeken ondergaan in verband met vruchtbaarheidsproblematiek. Uw behandelend gynaecoloog heeft u geadviseerd een behandeling te starten met medicijnen. Het is tot

Nadere informatie

Eerste bezoek aan de gynaecoloog

Eerste bezoek aan de gynaecoloog Eerste bezoek aan de gynaecoloog Patiënteninformatie Eerste bezoek aan de gynaecoloog Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Hoe zien de geslachtsorganen eruit 3 Het gesprek(anamnese) 4 Het gynaecologisch onderzoek

Nadere informatie

Tussen de trofoblast en de kiemschijf wordt de navelstreng gevormd.

Tussen de trofoblast en de kiemschijf wordt de navelstreng gevormd. Biologie SE4 Hoofdstuk 6 Paragraaf 1 Tijdens de ovulatie komt een eicel vrij uit een van de beide ovaria. Deze eicel komt terecht in een eileider. Een van de zaadcellen die de tocht van de vagina naar

Nadere informatie

SUBFERTILITEIT. 4 december 2018

SUBFERTILITEIT. 4 december 2018 SUBFERTILITEIT 4 december 2018 Primair: Secundair: Definities: Nooit zwanger geweest. ooit zwanger geweest met dezelfde of andere partner. Subfertiliteit: Niet zwanger na 1 jaar onbeschermde gemeenschap.

Nadere informatie

Leven met borstkanker

Leven met borstkanker Leven met borstkanker Inhoud: Voorwoord 3 Borstkanker en hormonale therapie 4 Wat is Lucrin? 8 Vaak gestelde vragen 9 Meer informatie VOORWOORD Uw arts heeft u een behandeling met Lucrin voorgeschreven.

Nadere informatie

Intra uteriene inseminatie

Intra uteriene inseminatie Intra uteriene inseminatie Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is intra-uteriene inseminatie... 1 3 Voor wie is IUI... 2 4 Hoe groot is de kans op een zwangerschap bij IUI... 2 5 Hormonen, gecontroleerde

Nadere informatie

echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen

echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen patiënteninformatie echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen Deze folder geeft algemene informatie over echoscopie zoals gebruikt in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsonderzoek.

Nadere informatie

Dossier. Wetenschappelijke informatie op een begrijpelijke manier uitgelegd. Alles over GLA

Dossier. Wetenschappelijke informatie op een begrijpelijke manier uitgelegd. Alles over GLA Dossier Wetenschappelijke informatie op een begrijpelijke manier uitgelegd. Alles over GLA E-book GLA Inleiding Menstruatie en hormonen Wat is PMS PMS verminderen Gamma-linoleenzuur (GLA) Borage en Teunisbloem

Nadere informatie

7,1. Antwoorden door Een scholier 1903 woorden 23 mei keer beoordeeld. Biologie voor jou. Biologie Samenvatting Thema 4 Voortplanting

7,1. Antwoorden door Een scholier 1903 woorden 23 mei keer beoordeeld. Biologie voor jou. Biologie Samenvatting Thema 4 Voortplanting Antwoorden door Een scholier 1903 woorden 23 mei 2004 7,1 324 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie Samenvatting Thema 4 Voortplanting Je moet primaire en secundaire geslachtskenmerken

Nadere informatie

Curettage. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie

Curettage. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Curettage Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Uw arts heeft een curettage geadviseerd. Deze ingreep wordt door de gynaecoloog in het ziekenhuis verricht. Tijdens de curettage wordt met een soort lepeltje,

Nadere informatie

Patientenvoorlichting Voortplantingsgeneeskunde (fertiliteit)

Patientenvoorlichting Voortplantingsgeneeskunde (fertiliteit) Patientenvoorlichting Voortplantingsgeneeskunde (fertiliteit) Oriënterend fertiliteits onderzoek In het kort OFO is de afkorting van oriënterend fertiliteitsonderzoek. OFO is een basisonderzoek dat uit

Nadere informatie

Hormonale regeling gametogenese

Hormonale regeling gametogenese Hormonale regeling gametogenese Bijscholing SLO Natuurwetenschappen optie biologie 2 mei 2018 Biologie in het leerplan Aardrijkskunde-Natuurwetenschappen BRUSSEL D/2017/13.758/009 - September 2017 Leerplandoelstellingen

Nadere informatie

Eerste bezoek aan de gynaecoloog

Eerste bezoek aan de gynaecoloog Eerste bezoek aan de gynaecoloog Patiënteninformatie Eerste bezoek aan de gynaecoloog Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Hoe zien de geslachtsorganen eruit 3 Het gesprek(anamnese) 4 Het gynaecologisch onderzoek

Nadere informatie

Menstruatiecyclus vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Menstruatiecyclus vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 12 July 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73618 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen

Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen Deze folder geeft algemene informatie over echoscopie in het Kennemer Gasthuis

Nadere informatie

Intra Uteriene Inseminatie (IUI)

Intra Uteriene Inseminatie (IUI) Intra Uteriene Inseminatie (IUI) In het kort IUI intra-uteriene inseminatie is het inbrengen van zaadcellen in de baarmoederholte. Deze behandeling wordt toegepast bij een verminderde kwaliteit van de

Nadere informatie

Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen

Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen Gynaecologie Echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is echoscopie?... 3 Hoe wordt een echo gemaakt?... 3 Waarom wordt echoscopie verricht?...

Nadere informatie

Help, mijn hond is loops! Alles wat je moet weten over loopsheid

Help, mijn hond is loops! Alles wat je moet weten over loopsheid Help, mijn hond is loops! Alles wat je moet weten over loopsheid Welkom dierenvriend, Is je hond loops geworden en weet je niet precies wat je moet doen? Of heb jij een pup en wil je graag goed voorbereid

Nadere informatie

echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen

echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen patiënteninformatie echoscopie in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsproblemen Inleiding Deze folder geeft algemene informatie over echoscopie zoals gebruikt in de gynaecologie en bij vruchtbaarheidsonderzoek.

Nadere informatie

Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Endometriose

Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Endometriose Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Endometriose z Endometriose is baarmoederslijmvlies (endometrium) dat buiten de baarmoederholte aanwezig is, bijvoorbeeld in

Nadere informatie

M ODULE 2 VOORTPLANTING

M ODULE 2 VOORTPLANTING M ODULE 2 VOORTPLANTING Module 2 Voortplanting Eindtermen Geschatte lesuren K. kent de anatomie en functie voortplantingsorganen K. kent de cyclus bij teef en de bijbehorende verschijnselen K. kent het

Nadere informatie

Samenvatting Biologie hf 5 par 1t/m 5

Samenvatting Biologie hf 5 par 1t/m 5 Samenvatting Biologie hf 5 par 1t/m 5 Samenvatting door Carlijn 1162 woorden 15 januari 2018 10 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou 5.1 Je veranderd. Geslachtskenmerken zijn kenmerken

Nadere informatie

Een gezond fokbeleid voor uw ras? Markiesje informatieavond Verleden-heden-toekomst. Rasblindheid?

Een gezond fokbeleid voor uw ras? Markiesje informatieavond Verleden-heden-toekomst. Rasblindheid? Markiesje informatieavond Verleden-heden-toekomst Een gezond fokbeleid voor uw ras? Fokken met behoud van genetische heterogeniteit - welke regels gelden altijd? Rasvereniging: fokbeleid in de praktijk

Nadere informatie

Oriënterend fertiliteitsonderzoek 2 2. Hoe groot is de kans op een spontane zwangerschap?

Oriënterend fertiliteitsonderzoek 2 2. Hoe groot is de kans op een spontane zwangerschap? OFO is de afkorting van oriënterend fertiliteitsonderzoek. OFO is een basisonderzoek dat uit verschillende testen bestaat met als doel het opsporen van stoornissen die het ontstaan van een zwangerschap

Nadere informatie

Het eerste consult bij de gynaecoloog

Het eerste consult bij de gynaecoloog Het eerste consult bij de gynaecoloog Het eerste bezoek aan de gynaecoloog begint met een gesprek g waarin u uw klacht vertelt en de gynaecoloog u vragen stelt. Hierna volgt zo nodig een uitwendig en/of

Nadere informatie

Als zwanger worden niet vanzelf gaat. Vruchtbaarheidsstoornissen

Als zwanger worden niet vanzelf gaat. Vruchtbaarheidsstoornissen Als zwanger worden niet vanzelf gaat Vruchtbaarheidsstoornissen 2 U heeft besloten een oriënterend vruchtbaarheids (fertiliteits) onderzoek te laten verrichten. In deze folder vindt u informatie over het

Nadere informatie

Inleiding Waarom wordt een hysteroscopie uitgevoerd? Waar wordt een hysteroscopie uitgevoerd? Wanneer wordt een hysteroscopie uitgevoerd?

Inleiding Waarom wordt een hysteroscopie uitgevoerd? Waar wordt een hysteroscopie uitgevoerd? Wanneer wordt een hysteroscopie uitgevoerd? HYSTEROSCOPIE 405 Inleiding Binnenkort ondergaat u in het Sint Franciscus Gasthuis een hysteroscopie. Dit is een onderzoek waarbij de gynaecoloog met een dun buisje in de baarmoeder kijkt. Tijdens dit

Nadere informatie

Biologie Voortplanting en ontwikkeling Havo

Biologie Voortplanting en ontwikkeling Havo Biologie Voortplanting en ontwikkeling Havo D O C E N T : A. S E W S A H A I H E N R Y N. H A S S A N K H A N S C H O L E N G E M E E N S C H A P L E L Y D O R P ( HHS- S G L ) Boek: 4H Doelstellingen

Nadere informatie

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap Buitenbaarmoederlijke zwangerschap Algemeen U heeft van de gynaecoloog gehoord dat u een buitenbaarmoederlijke zwangerschap heeft. Dit is een zwangerschap buiten de baarmoeder. In deze folder leest u hier

Nadere informatie

IUI behandeling. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

IUI behandeling. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op IUI behandeling Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De gynaecoloog heeft u verwezen naar de Fertiliteitspolikliniek. In deze folder leest u meer over de IUI en de

Nadere informatie