Jaarverslag R.E.T. N.V.

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012 R.E.T. N.V.

2

3

4 Kerncijfers Sociale veiligheid in aantal geregistreerde incidenten Mijlpaal Instappers x Gunning busconcessie door stadsregio Rotterdam op 14 maart 2012 Klanttevredenheid ov-klantenbarometer ,3 7, Verwijtbare rit uitval Bus Tram Metro Nachtbus 7, , ,12% 0,14% Dienstregelinguren (dru s) x Reizigerskilometers x ,40% 0,50% 0,16% 0,17% Klachten (2011: 4.566) Stiptheid in procenten Zwartrijders Mijlpaal ,0% 88,3% 78,5% 76,0% 87,2% 92,0% ,2% 0,3% 2,3% 2,6% 1,8% 1,7% Aardig Onderweg Awards 2012 Jaarverslag 2012 RET N.V. 3

5 Aantal medewerkers FTE in 2012 (2011: 2.619) % 84% Man 16% 84% Vrouw Gemiddelde leeftijd: 49,9 jaar (2011: 48,8 jaar) Bedrijfsopbrengsten In x Opbrengst kaartverkoop Exploitatiebijdragen Werken derden Overig Totaal Mijlpaal Opstellen Business Plan Energieconsumptie in Kwh per reizigerskilometer Resultaat In x ,63 0,70 0,19 0,19 0,13 0,16 10,3 Netto resultaat in 2012 (2011: 10,4) Groene energie 100% Van het totale energieverbruik in 2012 en 2011 Materieel Medewerkertevredenheid 7,0 in 2012 (2011: 6,9) CO² emissie In gram per reizigerskilometer ,72 209,66 2,89 2,96 2,13 2,47 Mijlpaal Alle nieuwe trams en metro s zijn in 2012 uitgeleverd en in gebruik genomen. Verzuim 7,5% ziekteverzuim in 2012 (2011: 6,1%) Jaarverslag 2012 RET N.V. 4

6 Inhoudsopgave Kerncijfers... 3 Duurzaam bezuinigen...10 Doelstelling Busconcessie...11 Bezuinigingen...11 Verbeteren reisinformatie bij verstoringen...12 Vergroten stiptheid...12 Realiseren doelstellingen reorganisatie techniek...12 Bedrijfsresultaat...12 Businessplan Ontwikkelingen in de markt...14 Bezuinigingen...14 Vervoeraanbod...14 Wet personenvervoer Ontwikkeling reisproducten...16 Reizigers en exploitatie...18 Klanttevredenheid...18 Kwaliteit van de dienstverlening...19 Productiviteit...20 Duurzaam ondernemen...21 Duurzaam, betrokken en transparant...21 Ticket to Kyoto...21 Monitoring, rapportage en voortgang kwaliteit- en managementsysteem...22 Milieu: andere behaalde resultaten...23 Maatschappij...24 Aardig Onderweg Award...24 Jaarverslag 2012 RET N.V. 5

7 Sociale veiligheid...25 ov-surveillanten...25 Klanttevredenheid...25 Personeelsmonitor...25 Taakgericht werken...26 Zwartrijderpercentage...26 Onze medewerkers...27 Leeftijdfasebewust personeelsbeleid...27 Verzuim...27 Mobiliteit...27 Diversiteitbeleid...28 Medewerkertevredenheidonderzoek...28 Bevorderen veiligheidsbewustzijn...28 Bedrijfscode...29 Incidenten...29 Goed bestuur (corporate governance)...30 Structuur van de onderneming...30 Corporate governance-structuur...30 Naleving Corporate Governance Code...31 Risicomanagement...31 Interne beheersingsstructuur...31 In Control Statement Project Governance...32 Financiële ontwikkelingen...34 Structuur...34 Resultaat Vooruitblik Taakverdeling directie...36 Personalia directie...37 Jaarverslag 2012 RET N.V. 6

8 Juridische structuur RET N.V Verslag van de Raad van Commissarissen...40 Jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december Geconsolideerde winst- en verliesrekening over Geconsolideerd kasstroomoverzicht over Grondslagen van waardering en resultaatbepaling...51 Toelichting op de geconsolideerde balans...61 Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening...71 Vennootschappelijke balans per 31 december Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over Toelichting op de vennootschappelijke balans...79 Toelichting op de vennootschappelijke winst- en verliesrekening...89 Overige gegevens...90 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant...91 Statutaire regeling omtrent winstneming...93 Voorstel resultaatbestemming...93 Gebeurtenissen na balansdatum...93 Meerjarenoverzicht...94 Jaarverslag Rotterdamse Elektrische Tram N.V., hierna te noemen RET N.V. Jaarverslag 2012 RET N.V. 7

9 Jaarverslag 2012 RET N.V. 8

10 Jaarverslag 2012 RET N.V. 9

11 Duurzaam bezuinigen Met een dubbel gevoel kijk ik terug op Aan de ene kant was het een jaar van stevige rijksbezuinigingen waardoor we afscheid moesten nemen van collega s en moesten snijden in het vervoersaanbod. Met minder medewerkers, vooral bij de bus (19 procent minder busaanbod), bij de afdeling Veiligheid en op het hoofdkantoor, stonden we voor de taak ambitieuze doelstellingen te realiseren. We hebben de bezuinigingen van de stadsregio en de reorganisatie op ons hoofdkantoor kunnen realiseren. Niet zonder pijn, dat kan nooit. Maar wel met behoud van service en kwaliteit. Aan de andere kant was 2012 het jaar waarin wij de busconcessie wonnen en waarin de verplichte aanbesteding van het openbaar vervoer in de grote steden ongedaan werd gemaakt. Het winnen van de busconcessie was natuurlijk het hoogtepunt van 2012! Maar vervolgens begon de implementatie. Een leerzaam en boeiend traject dat met veel enthousiasme is uitgevoerd. Het is haast onvoorstelbaar hoeveel werk er kwam kijken bij de overgang naar de nieuwe concessie: van het omstickeren van de bussen, tot het bestellen van nieuwe uniformen en het oprichten van RET Bus B.V., van het ombouwen van de busvloot, de overdracht van personeel tot het uitrollen van marketingcampagnes. Het is goed gegaan maar het heeft ook heel veel van onze medewerkers gevraagd. Het mooiste resultaat voor ons is dat de overgang vrijwel geluidloos is gebeurd. De reiziger heeft er nauwelijks iets van gemerkt! Mijn complimenten aan al die RET ers, die dit mogelijk hebben gemaakt! Ons jaarplan 2012 heette: Duurzaam bezuinigen. Ik denk dat we daarin zijn geslaagd. Natuurlijk is niet alles goed gegaan. Zo hebben we onze doelstelling op het gebied van punctualiteit niet behaald. Maar ik ben er trots op dat het ons gelukt is om te behouden wat we de afgelopen jaren hebben opgebouwd. Sterker nog: we hebben 2012 ook gebruikt om plannen voor de toekomst te maken. Onze plannen voor de toekomst zijn ambitieus. We zijn ervan overtuigd dat de realisatie van het nieuwe bedrijfsplan de RET nog weerbaarder maakt tegen ontwikkelingen in de samenleving en de politiek. Door te streven naar kostenbeheersing, kwaliteitsverbetering, efficiëntie en effectiviteit zullen we de ruimte creëren om verder te investeren in het openbaar vervoer. Pedro Peters, statutair directeur Jaarverslag 2012 RET N.V. 10

12 Doelstelling 2012 De RET kijkt terug op een jaar, waarin veel belangrijke doelstellingen zijn behaald. In 2012 brachten we onze vloot helemaal up to date en wonnen we de busconcessie. Verder realiseerden we de opgedragen bezuinigingen en verbeterden we onze reisinformatie. Busconcessie De RET vindt dat marktwerking een nuttig instrument kan zijn, maar is tevens een groot voorstander van integraal openbaar vervoer. De busconcessie wilden we vooral winnen omdat we op die manier het netwerk bij elkaar zouden houden. Bijkomend voordeel was dat we ons busvervoer met 40 procent konden uitbreiden. Toen op 14 maart 2012 bekend werd dat we de aanbesteding hadden gewonnen, begon een grote operatie die ervoor moest zorgen dat de bussen van de nieuw op te richten RET Bus B.V. op 9 december 2012 zouden kunnen rijden. De overgang van Qbuzz naar RET betekende heel veel werk op tal van terreinen: personeel, materieel, achterliggende systemen enzovoorts. Qbuzz en RET hebben zich ingezet voor een soepel verloop van de concessiewisseling, onder meer door samen informatiebijeenkomsten voor het personeel op de verschillende vestigingen te verzorgen. De 90 bussen van Qbuzz gingen op 9 december voor het eerst als RET-bus de weg op. In de dagen hieraan voorafgaand is in de nachtelijke uren hard gewerkt aan het bestickeren van de bussen met de RET logo s en de aanpassing van de communicatieapparatuur. Reizigers hebben van de hele overgang amper iets gemerkt precies zoals we ons van tevoren ten doel hadden gesteld! Bezuinigingen Naast de jaarlijks opgelegde bedrijfsbrede taakstelling van 0,5 procent van de begroting heeft de stadsregio in 2010 voor 2012 tot en met 2014 besparingsmaatregelen opgelegd onder de naam Kosteneffectief Openbaar vervoer (KEOV). In 2011 heeft stadsregio Rotterdam daar bovenop een meerjarige taakstelling opgelegd aan Techniek. Deze bezuinigingen hebben geleid tot besparingen bij de Centrale Verkeersleiding, Sociale Veiligheid, indirect personeel, Bus en Techniek Infra. In 2012 werden onder meer minder projecten uitgevoerd, daalden het busaanbod daalde met ongeveer 19 procent en werd de functie medewerker Toezicht opgeheven. Voor 2012 betekende dat een totale besparing van enkele tientallen miljoenen euro s. Alle voorgenomen bezuinigingsmaatregelen zijn in 2012 gerealiseerd. Jaarverslag 2012 RET N.V. 11

13 Verbeteren reisinformatie bij verstoringen Het nieuwe softwaresysteem RIVER reisinformatie bij verstoringen zorgt ervoor dat de berichten die de reisinformant bij de centrale verkeersleiding ingeeft automatisch worden verstuurd naar de verschillende kanalen, zoals (mobiele) website, het dynamische reisinformatiesysteem op de haltes en de perrons, Twitter en het omroepsysteem. Met het beschikbaar stellen van tablets aan metrobeheerders en medewerkers V&I is er bovendien een extra kanaal beschikbaar gekomen. Door de tablets kunnen onze medewerkers de reizigers nog beter van dienst zijn. RIVER is enthousiast ontvangen. In 2013 wordt het systeem vervolmaakt, onder meer door teksten nog beter af te stemmen op de behoeften van de reiziger. Vergroten stiptheid De doelstellingen voor het vergroten van de stiptheid bij bus en tram zijn in 2012 niet gehaald. Door focus op de vertrekdiscipline hebben we de stiptheid van het moment van wegrijden aanzienlijk kunnen verbeteren. Onderweg lukt het ons nog niet altijd om aan de stiptheidseisen te voldoen. Om dit laatste te verbeteren, besteden we komend jaar veel aandacht aan de rijtijdverdeling. Realiseren doelstellingen reorganisatie techniek De afronding van het reorganisatieplan voor Techniek is gerealiseerd. In 2012 hebben we de nog openstaande onderdelen gestructureerd aangepakt en weggewerkt. De afdeling Techniek heeft in 2012 de door de stadsregio opgelegde bezuinigingstaakstelling gerealiseerd door bij het uitvoeren van onderhoud andere keuzes te maken. Bij het maken van die keuzes (minder of ander onderhoud) zijn uiteraard nimmer concessies aan de veiligheid gedaan. Om de prestaties van de afdeling Techniek te kunnen monitoren, ontwikkelen we een dashboard Techniek waarin de kritische prestatiefactoren voor Vloot en Infrastructuur zijn opgenomen. Het dashboard is een belangrijk hulpmiddel bij assetmanagement. De komende jaren staan in het teken van het verder optimaliseren van de afdeling Techniek. Bedrijfsresultaat De RET voert een financieel stabiel beleid. In 2012 hebben we het begrote resultaat gehaald. Veel van de benodigde bezuinigingen hadden we al in de begroting verwerkt en dankzij het goede flankerende beleid konden we snel de overige bezuinigingen realiseren. Jaarverslag 2012 RET N.V. 12

14 Businessplan In 2012 hebben we een nieuw businessplan opgesteld, waarin we voor de periode concrete doelstellingen hebben geformuleerd. In het businessplan is onder meer aandacht voor efficiencyverbetering, de verbetering van de dienstverlening naar onze klanten en voor nieuwe ontwikkelingen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bij het opstellen van het businessplan hebben we tegelijkertijd geconstateerd dat de voorgenomen taakstellingen uit ons vorige businessplan zijn gerealiseerd. Jaarverslag 2012 RET N.V. 13

15 Ontwikkelingen in de markt Het jaar 2012 stond in het teken van duurzaam bezuinigen. Tegelijkertijd was er ruimte voor het ontwikkelen van nieuwe, succesvolle producten. Bezuinigingen De financiële taakstelling was fors en leidde tot vermindering van het voorzieningenniveau. Bij de bus verminderde het aantal dru s aanzienlijk, maar de tram bleef buiten schot en bij de metro waren er slechts minimale bezuinigingen. Ook bij de infrastructuur waren de bezuinigen merkbaar: in 2012 liep het beheer en onderhoud met 15 procent terug, dat betrof voornamelijk cosmetisch onderhoud. Door de vernieuwing en uitbreiding van onze zelfservicediensten bleef het serviceniveau voor de reizigers op peil. De afgelopen jaren hebben we het aantal bemenste verkooploketten teruggebracht. De verkoopactiviteiten concentreren zich nu bij de servicepunten in Rotterdam Centraal, Beurs en Zuidplein en in de Servicewinkel in de Laan op Zuid. In totaal namen we door alle bezuinigingen van ruim 200 eigen en ingehuurde medewerkers afscheid. Vervoeraanbod Om de bezuinigingen te kunnen realiseren besloot stadsregio Rotterdam het aanbod van het busvervoer met ongeveer 19 procent te reduceren. Enkele buslijnen werden opgeheven. Diverse andere lijnen werden ingekort of in frequentie teruggebracht. De BOB-bus bleef alleen nog in de weekendnachten rijden. Als gevolg van deze ingrepen nam het aantal reizigers in de bus meer dan verwacht af. Bij de tram waren geen wijzigingen. Vanwege de herinrichting van de Oudedijk, waarbij onder andere de haltes zijn aangepast, kon lijn 7 echter een groot deel van het jaar niet tot de Burgemeester Oudlaan rijden. Als gevolg van de bezuinigingen zijn op verschillende metrolijnen enkele heel vroege en late ritten vervallen en vertrekken de eerste vroege ritten op de zaterdagochtend tot drie kwartier later. Ook de Fast Ferry kreeg met een bezuiniging te maken: in de wintermaanden vaart de ferry alleen nog tijdens de spits. De halte Maeslantkering kwam te vervallen, maar daarentegen werd de halte Pistoolhaven in gebruik genomen. Ondanks alle bezuinigingen nam het aantal reizigerskilometers in 2012 met vier procent toe. Deze toename is vooral toe te schrijven aan het succes van metrolijn E. Vanaf december 2011 rijdt metrolijn E rechtstreeks tussen Den Haag en Slinge, zonder overstap op Jaarverslag 2012 RET N.V. 14

16 Rotterdam Centraal. Deze doorkoppeling heeft geleid tot een forse reizigersgroei. Ook de andere metrolijnen worden door steeds meer reizigers gebruikt. Op 9 december 2012 ging de nieuwe dienstregeling in. De belangrijkste wijzigingen werden veroorzaakt door het feit dat de RET vanaf die datum busconcessiehouder is in de regio Rotterdam. Dit betekende dat we na 9 december ook de buslijnen naar Maassluis, Lansingerland, Krimpen aan den IJssel, Ridderkerk en Barendrecht gingen rijden. Grootste verandering in dit nieuwe busgebied is de komst van de ZoRobusbaan. Dankzij deze vrije busbaan rijden bussen sneller en frequenter tussen de stations Rodenrijs en Zoetermeer. In december werd de ZoRobusbaan geopend. Daarmee kreeg Lansingerland een snelle en frequente verbinding met Zoetermeer en met het metrostation Rodenrijs, vanwaar reizigers snel naar Rotterdam en Den Haag verder kunnen reizen met de metro. Door de komst van de ZoRobus wijzigden de busroutes in Lansingerland en werd het laatste onderdeel van het Randstadrailproject afgerond. De nieuwe dienstregeling kende diverse aanpassingen voor de tramlijnen. Op drukke trajecten, zoals naar de Kuip en Beverwaard, is het aantal trams per uur verhoogd, terwijl door rustigere gebieden minder trams rijden. Met gemeente Rotterdam en gemeente Capelle aan den IJssel werd een vrij reizen- contract afgesloten voor 65-plussers voor 2012, 2013 en Wet personenvervoer 2000 Ook nadat de busconcessie was gewonnen, bleven we intensief lobbyen voor inbesteding van het openbaar vervoer in een grootstedelijk gebied. In 2016 wacht ons immers een volgende aanbesteding, ditmaal voor rail. Vanuit onze voorkeur voor integraal openbaar vervoer wilden we die aanbesteding graag voorkomen. Na de val van het kabinet Rutte I dienden de oppositiepartijen een initiatiefvoorstel in voor een wijziging in de Wet personenvervoer Het voorstel voor de Wet aanbestedingsvrijheid openbaar vervoer grote steden werd verrassend snel in de Eerste en Tweede Kamer aangenomen. Vervolgens nam stadsregio Rotterdam het principebesluit om vanaf 2016 het railvervoer in te besteden. Voor de RET betekent dit dat de continuïteit van ons bedrijf ook in de komende jaren is gewaarborgd. Uiteraard houden we oog voor marktconform opereren: we mogen niet te duur worden. Jaarverslag 2012 RET N.V. 15

17 Ontwikkeling reisproducten In 2012 ontwikkelde de RET aantrekkelijke reisproducten voor verschillende bestaande en nieuwe doelgroepen. Onze doelstelling was om het de reiziger een stuk gemakkelijker te maken en daar zijn we zeker in geslaagd. NS-businesskaart Als eerste stad- en streekvervoerder in Nederland sloot de RET in 2012 aan op de NSbusinesskaart. Deze kaart is bestemd voor de zakelijke markt en faciliteert naast toegang tot de trein ook het gebruik van ketendiensten als taxi, ov-fiets, ov-scooter en GreenWheels. Na de start in mei zagen we het aantal transacties met de kaart in ons vervoersgebied elke maand verder stijgen. In 2012 werd afgerekend per aantal gereisde kilometers en in 2013 introduceren we daarbij een vastrechtproduct. Kaarthouders kunnen dan voor een vast bedrag onbeperkt reizen in het RET-gebied. Voor bedrijven heeft dit als voordeel dat zij beter kunnen budgetteren. Regio abonnement en Kidsvrij Voor de aanbesteding van de busconcessie ontwikkelden we verschillende producten, waaronder het regio abonnement en Kidsvrij. Het regioabonnement biedt een goed alternatief voor het (landelijk) vervallen sterabonnement, waarmee reizigers ook in het aansluitende stadsgewest Haaglanden konden reizen. In samenwerking met de omliggende vervoersbedrijven, stadsgewest Haaglanden en stadsregio Rotterdam bieden we met het regioabonnement een vastrechtoplossing voor het hele Rijnmond -gebied. Het regioabonnement is per 1 januari 2013 beschikbaar. Helaas is het niet gelukt om deze abonnementsvorm ook geldig te laten zijn in de provincie Zuid-Holland. Kidsvrij is een product waarmee we gezinnen met kinderen willen verleiden om gebruik te maken van de bus. Op woensdagmiddag en zondag mag een volwassen reiziger maximaal drie kinderen gratis laten mee reizen. Wegwerpkaartje Op 1 januari 2012 introduceerde de RET een wegwerpkaartje (enkel of retour) voor metro, tram en bus. Voorheen verkochten we voor metro, tram en bus aparte kaartjes en moest de reiziger bij uitval van een van de modaliteiten opnieuw een kaartje kopen. Het nieuwe kaartje is geldig voor alle modaliteiten, waardoor de reiziger probleemloos kan overstappen. Het kaartje past in ons streven naar eenvoud van producten: duidelijker en gemakkelijker te gebruiken. Jaarverslag 2012 RET N.V. 16

18 Zomeractie In de zomer van 2012 deed de RET mee aan een actie van Blokker en NS: een aantrekkelijk geprijsde dagkaart waarmee men een dag lang door heel Nederland én door het RET-gebied kon reizen. De beschikbare kaarten waren binnen een week uitverkocht. Jaarverslag 2012 RET N.V. 17

19 Reizigers en exploitatie In 2012 hebben we met een mix van nieuw, modern materieel, slimme voorzieningen en onze service veel geïnvesteerd in de kwaliteit van onze dienstverlening maar het moet nog beter. Klanttevredenheid Jaarlijks wordt de mening van de reizigers over het openbaar vervoer gemeten met de OVklantbarometer. Sinds 2005 stijgt de waardering van de klanten voor de RET. Ook dit jaar is deze stijgende lijn doorgetrokken. Overall scoort de RET een 7,4, dit is gelijk aan het landelijk gemiddelde en een stijging van 0,1 ten opzichte van vorig jaar. De waardering voor de bus daalde van een 7,4 naar een 7,3. Bij deze daling spelen de bezuinigingen van 2012 een belangrijke rol. De tram scoorde een 7,3 voor de totale rit. Dit is het vierde jaar op rij dat de score met 0,1 punt stijgt. In de beoordeling worden vooral de nieuwe voertuigen door reizigers gewaardeerd. Reizigers ervaren ook een flinke verbetering van de informatie bij verstoringen. Afgelopen jaar werden de schermen aangepast in de voertuigen en is er getraind om reizigers beter te informeren. Het oordeel over de metro is met 0,2 punten gestegen naar een 7,4. Vooral de toegankelijkheid door de gelijkvloerse instap en de hoge frequenties van de metro wordt door de reizigers gewaardeerd. Ook bij de metro is te zien dat reizigers de komst van het nieuwe materieel waarderen. De oordelen over sociale veiligheid zijn dit jaar gedaald, maar de score is nog steeds goed met gemiddeld een 7, Rotterdadam Amster- Den Rotter- Amster- Den Haag Utrecht dam dam Haag Utrecht Bus 7,3 7,5 7,5 7,5 7,4 6,9 7,4 7,2 Tram 7,3 7,3 7,2 7,3 7,2 7,1 7,1 7,1 Metro 7,4 7,2 7,2 7,0 Jaarverslag 2012 RET N.V. 18

20 Kwaliteit van de dienstverlening Nieuw materieel In 2012 hebben we de laatste nieuwe trams en metro s in gebruik genomen. Daarmee beschikken we nu over een compleet, eigentijds wagenpark dat onze reizigers veel comfort biedt. Het interieur van de nieuwe metrovoertuigen heeft een aantrekkelijke kleurstelling en de opstelling van de zitplaatsen biedt meer ruimte. Een ander pluspunt zijn de betere koelingmogelijkheden. Ook de nieuwe trams Citadis I en II dragen bij aan een hogere kwaliteitsbeleving bij de reiziger, onder meer door de lage vloer en de uitstraling van het interieur. De afgelopen tijd is ook de interne organisatie aangepast op het moderne materieel. De nieuwe voertuigen vergden onder meer veranderingen van roosters voor de medewerkers en aanpassing van de infrastructuur. Waar nodig hebben onze monteurs aanvullende opleidingen gevolgd. WiFi, schermen in de voertuigen In alle bussen komt WiFi beschikbaar en in 2012 hebben we dit ook grotendeels gerealiseerd. Reizigers die van WiFi gebruik willen maken, kunnen zich aanmelden met hun adres en een wachtwoord. Direct na de introductie nam het gebruik van WiFi enorm toe: eind 2012 hadden zich al reizigers aangemeld. Met gemiddeld verbindingen per dag voldoet WiFi in de bus duidelijk aan een behoefte. Momenteel onderzoeken we de mogelijkheden voor WiFi in tram en metro. In 2012 heeft de afdeling Vlootservices in de voertuigen beeldschermen ingebouwd. Op de schermen wordt zowel nuttige als leuke informatie getoond. Klantgerichte medewerkers De kwaliteitsbeleving van onze reizigers hangt nauw samen met de opstelling van onze medewerkers. Gedrag en klantgerichtheid hebben continu onze aandacht. Zo worden de resultaten van de klachtenmonitor van het Klant Contact Centrum (KCC) maandelijks in alle afdelingsteams besproken. In 2012 hebben we het onderwerp gedrag en klantgerichtheid nog meer in onze opleidingen ingebed. Op de eerste opleidingsdag staat niet langer de organisatie, maar de klant centraal. In verband met de nieuwe busconcessie volgde een groot aantal medewerkers van bus opleidingen op het gebied van lijnenkennis en systemen. Leermeesters besteedden veel aandacht aan de rijstijl en in trainingen werden chauffeurs opnieuw getraind in het zelf omroepen van informatie bij verstoringen. Jaarverslag 2012 RET N.V. 19

21 Productiviteit Als gevolg van een te hoog ziekteverzuim hebben we de productiviteit die we voor 2012 hadden gepland niet kunnen halen. Zeker ook gezien de leeftijdsopbouw binnen ons bedrijf is verzuim de komende jaren een belangrijk punt van aandacht. Naast het hoge ziekteverzuim is in 2012 meer vakantie opgenomen dan gepland en zijn er meer opleidingen geweest doordat buschauffeurs zich hebben laten omscholen tot metrobestuurder en doordat lijnverkenningen hebben plaatsgevonden voor de nieuwe busconcessie. Jaarverslag 2012 RET N.V. 20

22 Duurzaam ondernemen In 2012 werkten we aan verbreding van het onderwerp duurzaam: van aandacht voor projecten op milieugebied naar een programma voor duurzaam ondernemen, met aandacht voor mens, milieu en maatschappij. Duurzaam, betrokken en transparant Om de aandacht voor duurzaamheid ondernemen een extra impuls te geven, hebben we de Denktank Duurzaam Ondernemen ingesteld. In deze denktank leggen medewerkers uit verschillende geledingen van ons bedrijf zich toe op ideevorming en nieuwe initiatieven op het gebied van duurzaamheid: wat kunnen we doen, waar ligt onze toegevoegde waarde? De door de Denktank geformuleerde speerpunten komen terug in het Businessplan Op de lange termijn is het de doelstelling om zoveel mogelijk mensen in het openbaar vervoer te krijgen. Om dit te kunnen bewerkstelligen, richten we ons onder meer op het upgraden van metrostations en de verbetering van P+R mogelijkheden. Ook het bieden van oplossingen voor de zogenoemde first en last mile (de afstand tussen halte en bestemming) is een punt van aandacht. Binnen onze organisatie hebben we flexibele werkplekken ingericht en faciliteren we voorzieningen voor thuiswerken. Voor Rotterdam willen wij naast logistiek verbinder ook sociaal-maatschappelijk verbinder zijn en onze bijdrage leveren aan de leefbaarheid van de stad. Door actief over de behaalde resultaten te communiceren, maken we onze inspanningen zichtbaar. In 2013 willen we ons eerste duurzaamheidjaarverslag publiceren. Ticket to Kyoto In het Interreg-project Ticket to Kyoto streeft de RET samen met vier andere Europese stadsvervoerders naar vermindering van de CO 2 -uitstoot in het openbaar vervoer. Op 21 juni 2012 organiseerde de RET het annual event van Ticket to Kyoto. Ongeveer 100 deelnemers uit binnen- en buitenland bogen zich over de voortgang van het project en over mogelijkheden voor CO 2 -reductie. In het kader van Ticket to Kyoto investeert de RET in twee energiebesparingsprojecten, Lights Out (het doven van verlichting in metrostations wanneer deze niet in gebruik zijn) en het terugwinnen van remenergie bij de metro. De invoering van Lights Out kan in totaal een besparing van ruim één miljoen kwh per jaar opleveren. Met het bouwen van energieterugvoedinstallaties in het metronetwerk kan per installatie jaarlijks circa kwh worden bespaard. Jaarverslag 2012 RET N.V. 21

23 Om medewerkers bewust te maken van de energieprojecten van de RET en van hun eigen rol in energiebesparing hebben we begin 2012 een Energieweek georganiseerd. In 2012 is de CO 2 -footprint van de RET berekend. Als gevolg van de bezuinigingen bij de afdeling Bus is de footprint afgenomen, maar hij blijft relatief hoog. Door aandacht voor Het Nieuwe Rijden moet verdere afname worden bereikt. Hybride bussen Sinds 2010 test de RET vier hybride bussen uit in de lijndienst: twee van Mercedes en twee van stichting NEMS. De bussen van Mercedes presteren na verschillende modificaties naar behoren. De brandstofbesparing bedraagt ongeveer 20 procent. Beide bussen zijn eigendom van de RET en maken deel uit van de reguliere vloot. De bussen van NEMS bieden mogelijk nog grotere mogelijkheden voor brandstofbesparing, maar vooralsnog is de inzet niet op het gewenste niveau. De komende tijd gaan we door met het testen van nieuwe technieken. Elektrische bedrijfsauto s De RET participeert in een programma van gemeente Rotterdam om met de inzet van elektrische en hybride voertuigen de luchtkwaliteit in de stad te verbeteren. Vanaf het eerste kwartaal 2012 hebben we in fasen tien volledig elektrische bedrijfsauto s in gebruik genomen. Ze worden gebruikt voor korte ritten in de stad en rijden elk ongeveer 100 tot 120 kilometer per dag. In totaal hebben onze elektrische auto s in 2012 circa kilometer afgelegd. Inmiddels beschikt elke RET-vestiging over een laadpaal. CO 2 compensatie busreizigers In het milieuplan bij de offerte aanbesteding Bus hebben we aangeboden om de CO 2 uitstoot van houders van een jaarabonnement te compenseren. Dit kan door de aanplant van bomen. In 2012 hebben we de mogelijkheden onderzocht en in 2013 beslissen we over de manier waarop we deze compensatie zullen vormgeven. Daarnaast krijgen reizigers de mogelijkheid om via een app op hun smartphone hun individuele ritten te compenseren. Het Nieuwe Rijden Door toepassing van Het Nieuwe Rijden kan tot 10 procent op brandstof worden bespaard. Alle chauffeurs en bestuurders van de RET hebben de afgelopen jaren de training voor Het Nieuwe Rijden gevolgd. Ook tijdens de Energieweek (31 januari t/m 3 februari 2012) was er veel aandacht voor deze duurzame manier van rijden. Monitoring, rapportage en voortgang kwaliteit- en managementsysteem Bij de aanbesteding Bus hebben we aangeboden om met het busbedrijf te gaan werken volgens de standaard ISO Met behulp van een milieuzorgsysteem volgens ISO14001 Jaarverslag 2012 RET N.V. 22

24 kunnen de milieurisico s van de bedrijfsvoering worden beheerst en indien mogelijk worden verminderd. In 2012 hebben we het ISO14001-certificeringsproces ingezet met het schrijven van een milieuhandboek. In december 2012 vond de eerste audit door Lloyd s register plaats. Onze doelstelling is om het certificaat voor de zomer van 2013 te behalen. Schoon op weg De RET participeert in een project waarbij de luchtkwaliteit in de stad mobiel wordt gemeten met behulp van meetapparatuur gemonteerd op twee trams. Ook zijn er metrovoertuigen die de buitentemperatuur meten. De metingen hebben tot doel de klimaatverandering inzichtelijk te maken. Milieu: andere behaalde resultaten In 2012 heeft metrostation Zalmplaat bij de verbouwing een nieuw, groen dak gekregen. Eerder werden ook de metrostations Poortugaal, Rhoon en Gerdesiaweg van een dergelijk dak voorzien. De daken halen fijnstof uit de lucht, fungeren als waterbuffer, hebben een isolerende werking en vergen minder onderhoud. Ook bij de verbouwing van de remise Waalhaven was veel oog voor duurzaamheid. Zo maakt de wasinstallatie bijvoorbeeld gebruik van water uit een nabijgelegen bron. En het olieopvangsysteem zorgt dat het verversen van olie op een milieuvriendelijke manier gebeurt. Jaarverslag 2012 RET N.V. 23

25 Maatschappij Aardig Onderweg Award Jarenlang sponsorde de RET allerlei goede doelen, initiatieven waarvoor mensen een bijdrage vroegen. Dat waren veel kleine bedragen. En dat wilden we nu anders aanpakken. De RET wil zoveel mogelijk maatschappelijk rendement uit dit geld halen. Dus niet meer een versnippering aan allerlei kleine zaken. Maar hoe? Als ov-bedrijf vonden we dat het iets te maken moest hebben met Aardig Onderweg, maar ook met onze regio en met verbinden. Als maatschappelijk betrokken onderneming wil de RET meer bieden dan veilig, zorgeloos en comfortabel openbaar vervoer. De RET wil in de stadsregio ook sociaal verbinder zijn. Met de Aardig Onderweg Award onderstrepen we dit. De Aardig Onderweg Awards werden in 2012 voor de tweede keer georganiseerd. Het is een prijs voor mensen die iets bijzonders doen, ontwikkelen of betekenen in de stadsregio Rotterdam. De winnaars worden gestimuleerd om hun doel te bereiken. Een zeer succesvolle aanpak. In 2012 zijn de awards uitgereikt aan: Angelique van Tilburg met haar project Jong010. Angelique inspireert kinderen om meer te lezen en betrokken te zijn bij hun leefomgeving door een gratis kinderkrant uit te brengen. Niek van Hengel met zijn project Granny s finest. Niek laat jong creatief talent samen werken met senioren aan modeaccessoires. Art-Jan de Vries met zijn maatjesproject Humanitas. Art-Jan motiveert het publiek zich aan te melden als vrijwilliger en zich in te zetten voor een leukere wereld. Vincent Dellebeke met zijn project Kids Marina Vincent brengt op speelse wijze de haven en varen dichterbij voor jonge bezoekers aan Rotterdam. Jaarverslag 2012 RET N.V. 24