Hoofdstuk 9: Sleep and Biological Rhythms
|
|
- Cornelia Joke Aerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hoofdstuk 9: Sleep and Biological Rhythms 1. EEN FYSIOLOGISCHE EN GEDRAGSMATIGE BESCHRIJVING VAN SLAAP 1.1. Fasen van slaap Electromyogram (EMG): elektrisch potentiaal die opgenomen wordt van een elektrode die op of in een spier geplaatst wordt. Electro-oculogram (EOG): elektrisch potentiaal van de ogen, opgenomen door middelen van elektroden die geplaatst zijn op de huid rondom de ogen; detecteren oogbewegingen. Wakkere staat alfa-activiteit: vlakke elektrische activiteit van 8-12 Hz, opgenomen van hersenen; relaxatie; wanneer ogen gesloten zijn. beta-activiteit: onregelmatige elektrische activiteit van Hz; arousal; synchronie => vele neurale circuits zijn actief info aan t verwerken. Slaap Fase 1 Theta-activiteit: EEG-activiteit van Hz die met tussenpozen voorkomt gedurende vroege stadia van tragegolfslaap en remslaap; geeft aan dat het vuren van neuronen in neocortex meer gesynchroniseerd wordt. Overgang tussen slaap en waakzaamheid. 1
2 Fase 2 Onregelmatig patroon Theta-activiteit, slaapspindels en K-complexen Slaapspindels: korte plotse uitbarstingen van golven (12-14 Hz); 2-5x per minuut bij alle fasen. K-complexen: plotse, scherpe golven die enkel in deze fase voorkomen. 1x per minuut, maar kunnen opgewekt worden door geluiden. Ze representeren een inhibitorisch mechanisme die de slaper beschermt van wakker te worden. Wanneer personen in deze fase wakker gemaakt worden, zullen ze vaak rapporteren dat ze niet aan t slapen waren. Fase 3 15 minuten later Grote omvang van delta-activiteit: regelmatige, synchrone elektrische activiteit (< 4 Hz); komt voor tijdens de diepste fasen van tragegolfslaap % Tragegolfslaap: non-remslaap, gekarakteriseerd door synchrone EEG activiteit gedurende diepere stadia. Belangrijkste eigenschap: trage schommelingen van minder dan 1 Hz; elke schommeling bestaat uit een enkele hoog-amplitudinale bifasische golf: down-staat: periode van inhibitie: neocorticale neuronen zijn compleet stil => geeft hen de mogelijkheid om te rusten up-staat: periode van excitatie: neuronen vuren kortstondig aan hoge snelheid. K-complexen, slaapspindels en delta-golven zijn gesynchroniseerd met deze schommelingen. spelen een belangrijke rol in leren en geheugen. Fase 4 45 minuten na begin van slaap Tragegolfslaap Remslaap (Rapid Eye Movements): 90 minuten na begin van slaap; periode van gedesynchroniseerde EEG-activiteit (met kleine hoeveelheid theta-activiteit); dromen, snelle oogbewegingen en musculaire verlamdheid. Diepste stadium van slaap; enkel luide geluiden kunnen een persoon wakker maken. Non-remslaap: alle stadia van slaap behalve remslaap. Elke cyclus duurt 90 minuten en bevat minuten remslaap. 2
3 Meeste tragegolfslaap gebeurt tijdens eerste helft van de nacht. Navolgende aanvallen van non-remslaap meer en meer fase 2 slaap en remslaap. Het op regelmatige basis optreden van remslaap => breinmechanisme dat afwisselend rem- en tragegolfslaap veroorzaakt. Er is ook een minimuminterval van voorval van remslaap. Tijdens remslaap: paradoxale slaap: musculaire paralyse gaat gepaard met hoge activiteit van hersenen: versnelde cerebrale bloedtoevoer en zuurstofverbruik; bovendien is er een (gedeeltelijke) erectie of meer vaginale afscheiding. Remslaap EEG desynchronie Geen spierspanning Snelle oogbewegingen Erectie of vaginale afscheiding Dromen Tragegolfslaap EEG synchronie Matige spierspanning Trage of geen oogbewegingen Geen genitale afscheiding 1.2. Mentale activiteit tijdens slaap Staat van bewustzijn (MAAR: anders dan waakzaamheid) Cerebrale bloedtoevoer naar hersenen tijdens remslaap is hoog in visuele associatiecortex (visuele hallucinaties tijdens dromen), laag in primaire visuele cortex en prefrontale cortex (ogen ontvangen geen visuele input). Snelle oogbewegingen tijdens remslaap zijn gerelateerd aan visuele beelden tijdens dromen => breinmechanismen die actief zijn gedurende dromen, zijn dezelfde als degenen die actief zijn wanneer die gebeurtenissen echt zouden gebeuren. Mentale activiteit kan ZOWEL bij remslaap ALS tragegolfslaap voorkomen. 2. SLAAPSTOORNISSEN 2.1. Slapeloosheid Problemen met definitie: (1) er is niet dé definitie van slapeloosheid die toepasbaar is op de hele populatie en (2) het is onbetrouwbaar omwille van zelfrapporteringen. Slaap apneu: onvermogen om tegelijk te slapen en ademen; ademen stopt tijdens slaap; niveau van koolstofdioxide in bloed stimuleert chemoreceptoren persoon wordt 3
4 wakker en snakt naar adem zuurstofgehalte in bloed terug normaal cyclus herhaalt. Periodes van anoxie tijdens slaap apneu kunnen neuronen die belangrijk zijn in waakzaamheid en alertheid, beschadigen Narcolepsie Narcolepsie: neurologische stoornis die gekarakteriseerd wordt door periodes van onweerstaanbare slaap, Kataplexie-aanvallen, slaapparalyse en hypnagoge hallucinaties. Oorzaak: breinabnormaliteit die neurale mechanismen verstoren die betrokken zijn bij verscheidene aspecten van slaap en arousal. erfelijk; gen op chromosoom 6, maar sterk beïnvloed door onbekende omgevingsfactoren. Mutatie van dit gen = hypocretine (receptor voor een peptide neurotransmitter) orexine: een andere naam voor hypocretine; geproduceerd door neuronen wiens cellichamen gelegen zijn in de hypothalamus; vernietiging ervan veroorzaakt narcolepsie. Componenten: Slaapaanval: primair kenmerk; onweerstaanbare drang om te slapen overdag, waarna de persoon terug opgefrist wakker wordt; kan op elk moment gebeuren, maar vooral op saaie, monotone momenten. Kataplexie: volledige paralyse tijdens het wakker worden (een van de fase van remslaap). Aanzet: sterke emotionele reacties of bij plotse lichamelijke inspanning. Slaapverlamming: verlamming net vooraleer een persoon in slaap valt. Een persoon kan eruit komen door aangeraakt te worden of zijn naam horen roepen. Hypnagoge hallucinatie: levendige dromen net voor een persoon in slaap valt; gaat gepaard met slaapverlamming Remslaap gedragsstoornis Remslaap gedragsstoornis: neurologische stoornis waarbij persoon niet verlamd is gedurende de remslaap en dus dromen uitbeeldt. Het heeft een genetische component. Oorzaak: Geassocieerd met neurodegeneratieve stoornissen zoals Parkinson en multiple system atrofie synucleïnopathieën: ze betrekken de inclusie van synucleïne eiwitten in degenererende neuronen. 4
5 Schade aan hersenen Problemen die geassocieerd zijn tragegolfslaap Nocturnal enuresis: bedplassen Somnabulism: slaapwandelen Pavor nocturnus: nachtelijke paniekaanvallen Slaapgerelateerde eetstoornis: stoornis waarbij persoon het bed verlaat en voedsel opzoekt en eet terwijl hij slaapwandelt, gewoonlijk zonder herinnering van de gebeurtenis. 3. WAAROM SLAPEN WE? 3.1. Functies van tragegolfslaap Essentieel voor overleving Reductie van vrij radicalen Fatale familie insomia: een fatale erfelijke stoornis gekenmerkt door progressieve insomia 3.2. Functies van remslaap Bevorderen hersenontwikkeling Faciliteren leren Rem-rebound fenomeen: verhoogde frequentie/intensiteit van remslaap na een periode van remslaapdeprivatie Slapen en leren Slaap helpt lange-termijnherinneringen te consolideren: Remslaap non-declaratief geheugen Tragegolfslaap declaratief geheugen 5
6 4. FYSIOLOGISCHE MECHANISMEN VAN SLAAP EN WAKKER WORDEN 4.1. Chemische controle van slaap Adenosine: neuromodulator die vrijgelaten wordt door neuronen die betrokken zijn bij hoge metabolische activiteit; kunnen een belangrijke rol spelen in initiatie van slaap Neurale controle van arousal Sommige neuronale circuits spelen een rol in een bepaald aspect van niveau van alertheid. 5 neurotransmitters: - acetylcholine - norepinephrine - serotonine - histamine - orexine Acetylcholine (ACh) Locatie: - pons (activatie en corticale desynchronie bij stimulatie) - basale voorhersenen (activatie en corticale desynchronie bij stimulatie) - mediale septum (stuurt activiteit van hippocampus) ACh-erge agonisten verhogen EEG-tekenen van corticale arousal en ACh-erge antagonisten verlagen deze. Hoge activiteit in hippocampus en neocortex. Stimulatie van een gebied van de dorsale pons activatie van cerebrale cortex en verhoging van ACh. Oorzaak: ACh-erge neuronen in basale voorhersenen die een essentiële deel vormen van het ervoor verantwoordelijke pad. Norepinefrine Locatie: locus coeruleus (LC): een donkergekleurde groep van noradrenerge cellichaampjes in de pons, dichtbij het rostrale einde van de bodem van het 4 de ventrikel; betrokken bij arousal en waakzaamheid. Axonen naar neocortex, hippocampus, thalamus, cerebellaire cortex, pons en medulla. Laten norepinefrine vrij. Vuring van deze neuronen is hoog wanneer wakker; laag bij tragegolfslaap en bijna niks tijdens remslaap. 6
7 Serotonine Locatie: in de raphe nuclei (= groep van nuclei in de formatio reticularis van de medulla, pons en middenhersenen, gesitueerd op de middenlijn. Axonen naar thalamus, hypothalamus, basale ganglia, hippocampus en neocortex. Functie: - facilitatie van continue, automatische bewegingen ( pacing, kauwen, grooming ) - verwerking van sensorische informatie onderdrukken ter voorkoming van reacties die de lopende activiteit zouden kunnen verstoren. Vuring van deze neuronen is hoog wanneer wakker; laag bij tragegolfslaap en bijna niks tijdens remslaap. Histamine Locatie: cellichamen in tuberomammillary nucleus (TMN = nucleus in de ventral posterieure hypothalamus, rostraal van de mammillary lichaampjes. Axonen naar cerebrale cortex, thalamus, basale ganglia, basale voorhersenen en hypothalamus; naar cerebrale cortex: verhoging van corticale activatie en arousal naar ACh-erge neuronen van basale voorhersenen: indirecte verhoging via vrijlating van ACh in cerebrale cortex. Functie: corticale activatie en gedragsmatige arousal. Vuring van deze neuronen is hoog wanneer wakker; laag bij tragegolfslaap en remslaap. ALLE NEUROTRANSMITTERS HIERBOVEN HEBBEN GEDEELDE CONTROLE OVER WAAKZAAMHEID. Orexine Locatie: laterale hypothalamus Axonen naar elk deel van de hersenen en regio s die betrokken zijn bij arousal en waakzaamheid. Functie: excitatorisch effect. Vuring van deze neuronen is hoog tijdens alertheid en actief wakker worden; laag bij rustig wakker worden, tragegolfslaap en remslaap. 7
8 4.3. Neurale controle van tragegolfslaap Welke mechanismen zijn betrokken bij controle van arousalneuronen? Pre-optisch gebied: Bevat slaapneuronen wiens axonen inhibitorische synapsen maken de arousalneuronen. Slaapneuronen onderdrukken activiteit van arousalneuronen => in slaap vallen Vernietiging van pre-optisch gebied veroorzaakt complete slapeloosheid Elektrische stimulatie van dit gebied veroorzaakt slaperigheid De meeste slaapneuronen in de ventrolaterale pre-optische area vlpoa = GABA-erge neuronen in pre-optisch gebied wiens activiteit alertheid en arousal onderdrukt en slaap bevordert GABA-erge neuronen zenden axonen naar orexinerge, histaminerge, ACh-erge, serotonerge en noradrenerge neuronen van de resp. gebieden (zorgen voor arousal) inhibitie van deze neuronen: slaap. Sommige slaapneuronen in mediale pre-optische nucleus (MnPN) Ontvangt input van sommigen regio s die het inhibeert inhibitie door histamine, serotonine en norepinefrine. Flip-flop systeem 0 1-mechanisme: Slaapneuronen actief inhiberen arousalneuronen OF 8
9 Arousalneuronen actief inhiberen slaapneuronen VOORDEEL: snelle switch van de ene naar de andere staat NADEEL: onstabiel Orexinerge neuronen helpen slaap/wakker-flip-flop-systeem te stabiliseren d.m.v. excitatorische connecties met arousalneuronen. Welke mechanismen zijn verantwoordelijk voor de slaperigheid die opstapelt als gevolg van langdurig wakker zijn en mentale activiteit? Adenosine Geproduceerd wanneer neuronen metabolisch actief zijn. Accumulatie van adenosine veroorzaakt slaperigheid => verhoging tijdens de wakkere uren, verlaging tijdens slapen. Caffeïne Drug die adenosinereceptoren blokkeert Verlaagt slaperigheid en bevordert alertheid Ouder worden Slaap wordt gefragmenteerd Tijd om wakker te worden neemt toe Hoeveelheid delta-activiteit neemt af Oorzaak: minder adenosinereceptoren verlaagde gevoeligheid voor adenosine Welke factoren sturen de activiteit van orexinerge neuronen? 9
10 Orexinerge neuronen behouden arousal gedurende momenten waarop er naar eten gezocht wordt => als er minder eten wordt toegediend dan wat er normaal wordt gegeten langer wakker. Orexinerge neuronen ontvangen inhibitorische input van de vlpoa slaapsignalen die voortkomen uit de opstapeling van adenosine kunnen uiteindelijk excitatorische input naar orexinerge neuronen overwinnen slapen Neurale controle van remslaap ACh-neuronen vuren aan een hoge snelheid tijdens remslaap: REM-ON-cel vuurt aan een hoge snelheid, enkel tijdens remslaap o Sublaterodorsale nucleus (SLD): regio van de dorsale pons; ventraal van locus coeruleus; deel van het REM flip-flop-systeem. o Stimulatie door glutamaat agonisten lokt REM-slaap uit. o Inhibitie door GABA agonisten verstoort REM-slaap REM-OFF-cel: onderdrukt remslaap o Ventrolaterale periaqueductale grijze stof (vlpag): regio van de dorsale middenhersenen; deel van het REM flip-flop-systeem. o Stimulatie verstoort REM-slaap. o Inhibitie door GABA agonisten verhoogt REM-slaap. Flip-flop-systeem REM-OFF-regio ontvangt tijdens het waken excitatorische input van orexinerge neuronen van de laterale hypothalamus flip-flop UIT slaap/wakker-flip-flop gaat naar slaapfase tragegolfslaap begint excitatorische orexinerge, noradrenerge en serotonerge input naar REM-OF-regio neemt af flip-flop AAN remslaap begint. 10
11 Zonder invloed van orexinerge neuronen wordt flip-flop onstabiel: Emotionele episodes, die de amygdala activeren, zetten flip-flop in AAN-staat kataplexie Hypocretinerge neuronen hebben een inhibitorische invloed op hypothalamus, die op zijn beurt dan amygdala beïnvloedt verlies van deze neuronen neemt invloed van de hypothalamus op de amygdala weg. Musculaire paralyse Oorzaak: neuronen die ventraal gelegen zijn van een gebied van de REM-ON-regio: Sommigen axonen ervan gaan naar ruggenmerg excitatie van inhibitorische interneuronen axonen (interneuronen) vormen synapsen met motorneuronen DUS: flip-flop AAN inhibitie motorneuronen musculaire paralyse Schade aan dit gebied zorgt ervoor dat je wel je droom gaat uitbeelden Sturen ook axonen naar regio s van thalamus die betrokken zijn in controle van corticale arousal => deels verantwoordelijk voor de EEG-activatie tijdens remslaap. Oogbewegingen tijdens remslaap worden veroorzaakt door projecties van acetylcholinerge neuronen in de dorsale pons naar tectum. Erecties: stimulatie van acetylcholinerge neuronen in de pons connecties met neuronen in laterale pre-optische area. 5. BIOLOGISCHE KLOK Circadiaans ritme: een dagelijkse, ritmische verandering in gedrag of fysiologisch proces. Zeitgeber: stimulus die biologische klok, die verantwoordelijk is voor het circadiaans ritme, reset. Suprachiasmatische nucleus (SCN): gelegen op het optisch chiasma; bevat een biologische klok die verantwoordelijk is voor de organisatie van circadiaans ritme Controle van seizoensgebonden ritmes: pijnappelklier en melatonine Pijnappelklier: klier die vastgehecht is aan de dorsale tectum; productie melatonine en speelt een rol in circadiaans en seizoensgebonden ritme. Melatonine: hormoon dat tijdens de nacht wordt afgescheiden door de pijnappelklier; speelt een rol in circadiaans en seizoensgebonden ritme. 11
12 5.2. Veranderingen in circadiaans ritme: ploegendienst en jet lag Plotse veranderingen in dagdagelijks ritme desynchroniseren interne circadiaanse ritmes die gestuurd worden door de SCN. veroorzaakt verstoringen in slaap en stemmingsveranderingen en tast het functioneren gedurende normale uren aan. 12
Welterusten. Probus Doeke Post
Welterusten. Probus 2019 Doeke Post .en : God VAN DE SLAAP Thanatus God van de dood Hades, god van de onderwereld Griekse mythologie Hypnos: personificatie van de slaap, de tweelingbroer van Thanatus
Nadere informatieEEG EN SLAAP. Inleiding. I. Het EEG. I.1. Registratie van hersengolven. EEG en slaap
1 EEG EN SLAAP Inleiding Om effectief te overleven in zijn omgeving, moet een dier haar ritmes aanpassen aan die van de natuur. Het voornaamste periodische gedrag dat mensen (en dieren in het algemeen)
Nadere informatieGating Neuronal Activity in the Brain Cellular and Network Processing of Activity in the Perirhinal-entorhinal Cortex J.G.P.
Gating Neuronal Activity in the Brain Cellular and Network Processing of Activity in the Perirhinal-entorhinal Cortex J.G.P. Willems Regulatie van neuronale activiteit in het brein Verwerking van verspreidende
Nadere informatieTo sleep or not to Sleep. over slaap bij psychiatrische ziektebeelden door B.M. Klop- de Vries, psychiater
To sleep or not to Sleep over slaap bij psychiatrische ziektebeelden door B.M. Klop- de Vries, psychiater To sleep or not to sleep Een goede slaapkwaliteit is belangrijk voor ons psychisch welbevinden,
Nadere informatieDefysiologievanslapenendromen
Defysiologievanslapenendromen Dienst Longziekten en Multidisciplinair Slaapcentrum, Universitair Ziekenhuis Antwerpen en Universiteit Antwerpen Samenvatting De kennis van de neuroanatomie en fysiologie
Nadere informatieSamenvatting en Conclusie 165
Samenvatting en Conclusie 165 SAMENVATTING EN CONCLUSIE Als gevolg van de draaiing van de aarde wordt het leven blootgesteld aan dagelijks terugkerende veranderingen in de omgeving, zoals licht en donker,
Nadere informatie18. Gegeven zijn de volgende uitspraken: I. Tyrosine is de precursor van serotonine II. Een overmaat aan serotonine kan leiden tot agressief gedrag.
1. Welke uitspraak is WAAR? a. Evertebraten hebben geen zenuwstelsel dat hun toelaat gecoördineerde bewegingen uit te voeren. b. Evertebraten hebben niet meer dan 10.000 zenuwcellen. c. Het telencephalon
Nadere informatieWat is de oorzaak van een REM sleep behaviour disorder? Niet precies bekend De oorzaak van een REM sleep behaviour disorder is niet precies bekend.
REM sleep behaviour disorder Wat is een REM sleep behaviour disorder? Een REM sleep behaviour disorder is een slaapstoornis waarbij de spieren van kinderen en volwassen tijdens het dromen in de REM-slaap
Nadere informatieSlaapproblemen bij neurologische aandoeningen
Slaapproblemen bij neurologische aandoeningen Definitie slaap Terugkerende toestand Van verminderd bewustzijn En tot rust komen van het lichaam Waaruit men vlot gewekt kan worden Representation of consciousness
Nadere informatieWat kan er fout gaan tijdens onze slaap? Neurologie van de slaap. Maarten Dewil, MD, PhD Neuroloog Imeldaziekenhuis Bonheiden
Wat kan er fout gaan tijdens onze slaap? Neurologie van de slaap Maarten Dewil, MD, PhD Neuroloog Imeldaziekenhuis Bonheiden 1 Overzicht Inleiding Waarom slapen we? Wat kan er fout gaan in de slaap? Dokter,
Nadere informatieslaapproblemen en autisme Inservice Autisme 2018
Dia 1 slaapproblemen en autisme Inservice Autisme 2018 Bert van de Meeberg, Arts VG Dia 2 slaapproblemen en autisme Wat is slaap? Wat is gezonde slaap? Wanneer spreken we van een slaapprobleem? Waarom
Nadere informatieHoofdstuk 8: Control of movement
SPIEREN Skeletspieren Skeletspieren zijn spieren die ons skelet bewegen en verantwoordelijk zijn voor onze handelingen. Ze zijn vastgehecht aan elk uiteinde van elk been via pezen (sterke bundel bindweefsel).
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/33399 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33399 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Farajnia, S. Title: Neuroplasticity in the mammalian clock : the effect of aging
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35174 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Diepen, Hester Catharina van Title: Retinal and neuronal mechanisms of circadian
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 1. Introductie gezonde slaap Dit thema geeft een introductie van de slaapopbouw, het slaapritme en de ontwikkeling van de slaap per leeftijdsfase.
Nadere informatieNederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose
Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische
Nadere informatieDe Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE?
De Hersenen Oriëntatie, september 2002 Esther Wiersinga-Post Inhoud college de Hersenen historisch overzicht (ideeën vanaf 1800) van de video PAUZE neurofysiologie - opbouw van neuronen - actie potentialen
Nadere informatieSlapen in de context van trauma en verslaving
Slapen in de context van trauma en verslaving, Joost Kerkhoff, psychiater & verslavingsarts Disclosures Belangenverstrengeling: Geen belangenverstrengeling door relaties met farmaceutische bedrijven Andere
Nadere informatieSlaap workshop. Lichamelijk slapen. Mentaal slapen
Slaap workshop Lichamelijk slapen Mentaal slapen Mijn werk.. Praktijkvoorbeeld Onze lieve, gevoelige dochter van net 5 jaar heeft (had) al maanden moeite met in slaap komen. Urenlang draaien, kletsen,
Nadere informatieLes 2 Biologische psychologie: slapen en waken
Les 2 Biologische psychologie: slapen en waken Inleiding Binnen de Biologische psychologie bestudeert men het gedrag van mensen aan de hand van de biologische achtergrond ervan. Oorzaken van gedrag worden
Nadere informatieTE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN HET ZIT VOORAL IN JE BREIN
TE VEEL SLAPEN OF NIET SLAPEN HET ZIT VOORAL IN JE BREIN DR. STEPHANIE HÖDL Centrum voor Neurofysiologische Monitoring Universitair Ziekenhuis Gent SLAAPSTADIA POLYSOMNOGRAFISCHE - REGISTRATIE Monitoring
Nadere informatieSamenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart keer beoordeeld. Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel
Samenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart 2017 0 keer beoordeeld Vak Biologie Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel 14.1 Centraal zenuwstelsel Zenuwstelsel bestaat uit 2 delen: - centraal zenuwstelsel
Nadere informatieSlaap kan ongrijpbaar zijn.
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Melatonine wijzigingen helpen de slaapproblemen bij de ziekte van
Nadere informatieNederlandse samenvatting GABAerge neurotransmissie in de prefrontale cortex
Nederlandse samenvatting GABAerge neurotransmissie in de prefrontale cortex De prefrontale cortex (PFC) is een hersengebied betrokken bij cognitieve functies als planning, attentie en het maken van beslissingen.
Nadere informatieSlaap. - Je zal er maar wakker van liggen. SPV regiobijeenkomst Noord Holland West. Nynke Storm, psychiater
Slaap - Je zal er maar wakker van liggen Nynke Storm, psychiater SPV regiobijeenkomst Noord Holland West 1 Welkom 2 Opbouw Belang van aandacht voor slaap Welke slaapstoornissen zijn er? Dynamiek tussen
Nadere informatieUitgerust Wakker Worden en Melatonine
Slaapproblemen? Uitgerust Wakker Worden en 2013 - WSA Research Uitgerust wakker worden = Goede voorbereiding Tenminste 5 uur ononderbroken slaap, met diepe slaap perioden Ervaringen verwerkt Lichaam opgeruimd
Nadere informatieWake up call: Slaap voor een fit brein Eus van Someren en Lucas Schroder
Wake up call: Slaap voor een fit brein Eus van Someren en Lucas Schroder Van harte welkom! - Na succes van het eerste webinar over Stress, vandaag het tweede webinar over het onderwerp Slaap! - U komt
Nadere informatieGedragsneurowetensc happen II
Gedragsneurowetensc happen II Samenvatting Carlson Hoofdstuk: beweging 2. Controle van beweging door de hersenen De hersenen en het ruggenmerg bevatten meerdere verschillende motorische systemen, die elk
Nadere informatie3. Van welke structuren is het het meest waarschijnlijk dat je ze bij een rat in één (rechte) coronale doorsnede vindt?
Vragen neuroanatomie en neurotransmissie 1. Gegeven zijn de volgende stellingen: I. De globus pallidus ontwikkelt zich uit het telencephalon II. De substantia nigra vindt zijn oorsprong in het mesencephalon
Nadere informatieSlapeloosheid: de Do s and Don ts van een waakprobleem
Slapeloosheid: de Do s and Don ts van een waakprobleem Aisha Cortoos Klinisch Psycholoog - Psychotherapeut Doctor in de Psychologie Dept. Pneumologie - Slaapeenheid inhoudstafel 1. Let s talk about sleep
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat verandert er in het zenuwstelsel als een dier iets leert? Hoe worden herinneringen opgeslagen in de hersenen? Hieraan ten grondslag ligt het vermogen van het zenuwstelsel om
Nadere informatieA Rewarding View on the Mouse Visual Cortex. Effects of Associative Learning and Cortical State on Early Visual Processing in the Brain P.M.
A Rewarding View on the Mouse Visual Cortex. Effects of Associative Learning and Cortical State on Early Visual Processing in the Brain P.M. Goltstein Proefschrift samenvatting in het Nederlands. Geschreven
Nadere informatieDEEL 1. Hoofdstuk 8: controle van beweging
DEEL 1 Hoofdstuk 8: controle van beweging 8.1 reflexmatige controle van beweging 8.1.1 de monosympathische stretch reflex = eenvoudigste functionele neurologische baan in het lichaam Tijdsinterval tussen
Nadere informatieMEUBELEN VRANKEN. By Gy 2012
MEUBELEN VRANKEN By Gy 2012 Hoeveel slaap hebben we nodig? U realiseert het zich misschien niet altijd, maar we brengen gemiddeld een derde deel van ons leven in bed door. Goed en genoeg slapen is een
Nadere informatieChapter 10. Begrippenlijst
Chapter 10 10 Begrippenlijst Chapter 10 168 Begrippenlijst Begrippenlijst Actigraphy Bioluminescence Cell synchronization Chronic Kidney Disease (CKD) Circadian rhythm Clock genes Cortisol Dim Light Melatonin
Nadere informatieEindelijk ben ik behandeld voor OSAS, maar ik blijf moe en slaperig. Andere oorzaken van slaperigheid overdag.
Eindelijk ben ik behandeld voor OSAS, maar ik blijf moe en slaperig. Andere oorzaken van slaperigheid overdag. Thom Timmerhuis, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis 's-hertogenbosch 26-11-2018 Hoe verloopt
Nadere informatieCentrum voor Slaapen Waakstoornissen (CSW)
= Centrum voor Slaapen Waakstoornissen (CSW) Inhoudsopgave Inleiding 3 Het Centrum voor Slaap- en Waakstoornissen 3 De slaap 5 Wat is slaap? 5 Het verloop van de slaap 5 Hoe wordt de slaap geregeld? 6
Nadere informatieDromen. Naam: Noa Hutten Datum : Plaats: Bunschoten - Spakenburg
Dromen Naam: Noa Hutten Datum : 03-04-2017 Plaats: Bunschoten - Spakenburg Inhoud 0. Voorwoord Blz. 2 1. Dromen Blz. 3 1.1 Definitie van dromen 1.2 Kenmerken 1.3 Welke soorten dromen zijn er? 1.4 Emoties
Nadere informatieDEEL 2 ACHTERGRONDINFORMATIE
DEEL 2 ACHTERGRONDINFORMATIE ACHTERGRONDINFORMATIE 2.1 Achtergrond Slaap bij kinderen Kinderen komen in hun eerste levensjaren bijna elke dag in aanraking met dingen die ze nog moeten leren of ontdekken.
Nadere informatieBewustzijn van slaapwandelaars
Bewustzijn van slaapwandelaars Gerbrand Kamphuis en Nick van der Poel 11 april 2003 1 Inleiding Op een ochtend in Canada werd een echtpaar dood aangetroffen in hun huis. Ze bleken vermoord te zijn door
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Nachtmerrie. www.kinderneurologie.eu
Nachtmerrie Wat is een nachtmerrie? Een nachtmerrie is een slaapprobleem waarbij kinderen of volwassenen plotseling wakker worden nadat ze heel eng gedroomd hebben en deze droom nog heel goed kunnen herinneren.
Nadere informatieNeuronal control of micturition Kuipers, Rutger
Neuronal control of micturition Kuipers, Rutger IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Nadere informatieDe grijze massa tussen je oren
De grijze massa tussen je oren Centraal zenuwstelsel: Functies bepaald door de interacties tussen gebieden Koppelen van structuur aan rol in gedrag Dierexperimenten Humaan: Spontane en chirurgische lesies
Nadere informatieNederlandse samenvatting Neuroplasticiteit ten grondslag aan heroïne verslaving
Nederlandse samenvatting Neuroplasticiteit ten grondslag aan heroïne verslaving Foto: Tycho Jonker Drugsverslaving is een psychiatrische stoornis met grote gezondheidsrisico s voor de verslaafde en heeft
Nadere informatieStapsport.com. sportdiëtist
Stapsport.com Anja Frank 26-11-2012 Senders van Geel e Anja e 26-11-2012 van Geel Joop Zoetemelk 1979 De Tour de France wordt gewonnen in bed e Anja e 26-11-2012 van Geel e Anja e 26-11-2012 van Geel 31
Nadere informatieHet brein maakt deel uit van een groter geheel, het zenuwstelsel. Schematisch kan het zenuwstelsel als volgt in kaart worden gebracht:
Ons brein Het brein maakt deel uit van een groter geheel, het zenuwstelsel. Schematisch kan het zenuwstelsel als volgt in kaart worden gebracht: De hersenen zijn onderdeel van het zogenoemde centrale zenuwstelsel.
Nadere informatieSLAAPMAKEND. Workshop Slaap en Persoonlijke effectiviteit NVAB
Workshop Slaap en Persoonlijke effectiviteit NVAB 11-06-2018 Slaapquiz: 1) Je hersenen rusten tijdens je slaap 2) Sommige mensen dromen nooit tijdens hun slaap
Nadere informatieSlaaplabo: indicaties, methodiek en outcome
Slaaplabo: indicaties, methodiek en outcome Stijn Verhulst Slaapcentrum voor Kinderen Universitair Ziekenhuis Antwerpen Overzicht Indicaties Methodiek Outcome 2 1 Overzicht Methodiek Indicaties Outcome
Nadere informatieHersenen en slaap. Hersenstichting Nederland
Hersenen en slaap Hersenstichting Nederland 1 Hersenen en slaap Slapen doet iedereen. Maar wat is slaap eigenlijk? En wat hebben de hersenen ermee te maken? Hoewel slaaponderzoekers nog volop discussiëren
Nadere informatieDutch summary. Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis
Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis Multiple sclerose (MS) is een ingrijpende aandoening van het centraal zenuwstelsel en de meest voorkomende oorzaak van niet-trauma gerelateerde invaliditeit
Nadere informatieIN HET PERSPECTIEF VAN DE ANGST. Dr. Fabiënne Naber Pedagogische Wetenschappen
IN HET PERSPECTIEF VAN DE ANGST Dr. Fabiënne Naber Pedagogische Wetenschappen naber@fsw.eur.nl Interactie tussen biologische en omgevingsfactoren ANGST Angst is een emotie veroorzaakt door een waargenomen
Nadere informatieH6: zintuigcellen. Zintuiglijke waarneming
H6: zintuigcellen Zintuiglijke waarneming *Zintuiglijke waarneming / perceptie = proces dat instaat voor registratie van omgevingsprikkels verwerking interpretatie 4 types van zintuiglijke waarneming 1.
Nadere informatieOmgaan met slaapproblemen
Leven met Multipele Sclerose uitgave 12 Omgaan met slaapproblemen EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Tekst: drs. Bep Franke-Barendse Uitgever: Nationaal MS Fonds 2 Inleiding We besteden ongeveer eenderde
Nadere informatieinhoud 1. Slapen 2. Wat is slapen? 3. Waarom slaap je? 4. Slaapschuld 5. De biologische klok 6. Ochtend en avondmensen 7.
Slaap inhoud 1. Slapen 3 2. Wat is slapen? 4 3. Waarom slaap je? 5 4. Slaapschuld 6 5. De biologische klok 6 6. Ochtend en avondmensen 7 7. Slapen in fasen 7 8. De hoeveelheid slaap 10 9. Inspanning en
Nadere informatie5,4. Spreekbeurt door L woorden 14 oktober keer beoordeeld. Nederlands DROMEN. Spreekbeurt
Spreekbeurt door L. 1178 woorden 14 oktober 2012 5,4 13 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Op niveau DROMEN Spreekbeurt Ik hou mijn spreekbeurt over dromen omdat het me een interessant en leuk onderwerp
Nadere informatieCHEMISCHE CONTROLE VAN HERSENEN EN GEDRAG
1 Inleiding CHEMISCHE CONTROLE VAN HERSENEN EN GEDRAG Voor een normale werking van onze hersenen is het uitermate belangrijk dat er van punt tot punt gecommuniceerd wordt. Zo mag een beweging bedoeld voor
Nadere informatieH2 Bouw en functie. Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam.
Soorten zenuw cellen Neuronen H2 Bouw en functie Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam. De informatie stroom kan maar in een richting vloeien, van dendriet naar het axon. Dendrieten
Nadere informatieGedragsneurowetenschappen
Hoofdstuk 2: Bouw van het zenuwstelsel Gedragsneurowetenschappen Andries Van Wesel (= auteursnaam: Andreas Vesalius) Wordt als een van de grootste anatomen beschouwd aller tijden Heeft precies beschrijvingen
Nadere informatieSlaap-waak ritmestoornissen. Slaapstoornissen algemeen. B8 Geslapen maar niet uitgerust; wakker worden! Hersenletselcongres
B8 Geslapen maar niet uitgerust; Slaap-waakritme stoornissen bij NAH en de gevolgen voor hersenletsel (potentiële) belangenverstrengeling De betrokken relaties bij dit project zijn: Sponsoring of onderzoeksgeld:
Nadere informatie1 Slapen en nachtmerries
1 Slapen en nachtmerries Wat komt er aan bod in deze sessie? Voordat de behandeling begint, is het belangrijk om meer te weten te komen over uw slaappatroon en uw nachtmerries. In deze sessie zal uw therapeut
Nadere informatieTentamen Neuroanatomie en Fysiologie 1008 mei 2007
Tentamen Neuroanatomie en Fysiologie 1008 mei 2007 1. De Nernst potentiaal vertegenwoordigt een evenwichtssituatie in de zenuwcel. Welk statement beschrijft deze situatie het beste? 1: De elektrische en
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Slaap heeft een fundamentele en complexe rol in ons dagelijks functioneren. Zo draagt deze bij aan het verminderen van de intensiteit van een onaangename emotionele ervaring tot
Nadere informatieRuggenmerg Hersenen. Hersenstam Cerebellum Diencephalon Telencephalon. Somatisch zenuwstelsel Autonoom zenuwstelsel
HOOFDSTUK 2: BOUW VAN HET ZENUWSTELSEL Onderdelen van het zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel Ruggenmerg Hersenen Hersenstam Cerebellum Diencephalon Telencephalon Medulla Pons Mesencephalo Perifeer zenuwstelsel
Nadere informatieAZ Colloquia 2 april 2019
Een praktische aanpak van hypersomnie AZ Colloquia 2 april 2019 Dr. Kristof Verhoeven, Neuroloog-Somnoloog Hypersomnie vs Vermoeidheid Hypersomnie (of EDS) o = onmogelijkheid om zich wakker te houden tijdens
Nadere informatieDe neuronale regulatie van slaap en de slaapstoornissen REMsleep Behavior Disorder en Slaapwandelen
De neuronale regulatie van slaap en de slaapstoornissen REMsleep Behavior Disorder en Slaapwandelen BACHELORSCRIPTIE Josse Rühmann S1712993 2 Bachelorsciptie Josse Rühmann s1712993 De neuronale regulatie
Nadere informatieWie slaapt er nu? Pieter Rochat. Aandacht voor het bewuster handelen bij ouderen met slaapproblemen. Inleiding
Pieter Rochat 1 Wie slaapt er nu? Aandacht voor het bewuster handelen bij ouderen met slaapproblemen Inleiding Binnen de ouderenpsychiatrie dient er meer aandacht te komen voor slaapproblemen bij ouderen.
Nadere informatieWat is slaapwandelen? Slaapwandelen is een slaapprobleem waarbij kinderen tijdens hun slaap uit bed komen en al slapend door het huis heen lopen.
Slaapwandelen Wat is slaapwandelen? Slaapwandelen is een slaapprobleem waarbij kinderen tijdens hun slaap uit bed komen en al slapend door het huis heen lopen. Hoe wordt slaapwandelen ook wel genoemd?
Nadere informatiespasticiteit en decerebratiestijfheid
Hoofdstuk 10 Beweging en bewegingscontrole Intermezzo 10.1 Ontregeling van de activiteit van de γ-motorische neuronen: 2 spasticiteit en decerebratiestijfheid Intermezzo 10.2 Macro- en microanatomie van
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20126 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dumas, Eve Marie Title: Huntington s disease : functional and structural biomarkers
Nadere informatie1 De neurofysiologie van acute en chronische pijn
1 De neurofysiologie van acute en chronische pijn Jo Nijs en C. Paul van Wilgen Om educatie over pijnfysiologie toe te passen bij patiënten met chronische pijn is een gedegen kennis van pijnfysiologie
Nadere informatieMELATONINE. Het natuurlijke slaapmiddel
MELATONINE Het natuurlijke slaapmiddel Wat is Melatonine Melatonine is een hormoon dat in de pijnappelklier (epifyse) geproduceerd wordt uit serotonine (neurotransmitter betrokken bij stemming en pijn)
Nadere informatieGezond eten in de nacht
Gezond eten in de nacht Marjolein van Kleef 28 oktober 2016 Over Marjolein van Kleef Voedingsdeskundige ploegendienst Organisatieadviseur Bedrijfsdiëtist Voorlichter Trainer Enerjoy Enerjoy motiveert medewerkers
Nadere informatieI. inleiding: bijzonderheden
Olfactie I. inleiding: bijzonderheden II. perceptie III. functionele anatomie IV. fysiologie: 1ste orde olfactieve receptor neuronen (ORNs) V. fysiologie: 2de orde bulbus olfactorius (B.O.) 11/6/2008 1
Nadere informatieZelfstudie Hoofdstuk 4: Geheugen
1. PERCEPTUAL LEARNING Perceptueel leren = leren herkennen van dingen: nieuwe stimuli variaties of veranderingen in gekende stimuli bepaalde stimuli die gevonden worden in bepaalde locaties of contexten,
Nadere informatieOuderen en slaap(problemen)
Ouderen en slaap(problemen) Dr. Winni Hofman Somnio, Personal Health Institute Int. Psychologie, Universiteit van Amsterdam 1 Waar gaan we het over hebben Invloed van veroudering op de slaap De biologische
Nadere informatieHet chemische brein: antwoorden bij de lesbladen 1
Het chemische brein: antwoorden bij de lesbladen 1 Inleiding Beste leerkracht, De voornaamste doelstellingen van de les over het chemische brein, zijn: De leerlingen - kunnen omschrijven wat hormonen en
Nadere informatieH5 Begrippenlijst Zenuwstelsel
H5 Begrippenlijst Zenuwstelsel acetylcholine Vaak voorkomende neurotransmitter, bindt aan receptoren en verandert de permeabiliteit van het postsynaptische membraan voor specifieke ionen. animatie synaps
Nadere informatieWe hebben allemaal slaap nodig
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. HDBuzz Speciale Rubriek: de ziekte van Huntington en slaap Waarom
Nadere informatieMoeheid bij sarcoïdose: invloed van biologische klok slaapstoornissen
Moeheid bij sarcoïdose: invloed van biologische klok slaapstoornissen Marcel Smits, neuroloog-somnoloog 1,2 1: Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede Multidisciplinair expertise centrum voor slaapwaak stoornissen
Nadere informatieLeren beheersen van je slaapprobleem. Bart De Saeger" 19/03/2012
Leren beheersen van je slaapprobleem Bart De Saeger" 19/03/2012 Bart De Saeger" Klinisch psycholoog - Gedragstherapeut Theorie + Technieken Inzicht krijgen" Leren hoe je het probleem stap voor stap kan
Nadere informatieMw. E. Redlich, psycholoog SEIN Mw. A. Hamoen, psycholoog SEIN
Slapen is geen geringe kunst: je moet er de hele dag voor wakker blijven Friedrich Nietzsche, Duits dichter en filosoof (1844-1900) Mw. E. Redlich, psycholoog SEIN Mw. A. Hamoen, psycholoog SEIN SEIN en
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3
Nadere informatieDe hersenen. 1. Anatomie en ontwikkeling 2. De grote hersenen
LES 13 De hersenen 1. Anatomie en ontwikkeling 2. De grote hersenen NOTA BENE Moeilijk: Complexe anatomie Gezichtspunten: voor, achter, boven, onder, links, rechts Vele functies Bewust / onbewust autonoom
Nadere informatieDe ziekte van Parkinson (ZvP) is een progressieve aandoening van de hersenen
Samenvatting 125 126 SAMENVATTING De ziekte van Parkinson (ZvP) is een progressieve aandoening van de hersenen waarbij zenuwcellen in de middenhersenen, die de neurotransmitter dopamine produceren, afsterven.
Nadere informatieNederlandse Samenvatting Dutch Summary
Nederlandse Samenvatting Dutch Summary Dutch summary NEDERLANDSE SAMENVATTING - DUTCH SUMMARY D e menselijke hersenen zijn opgebouwd uit ongeveer 10-100 miljard zenuwcellen (of neuronen), waarbij elk neuron
Nadere informatieSlaaponderzoek. Polysomnografie
Slaaponderzoek Polysomnografie et ingt u m imelda omr zorg Inhoud Inleiding Het slaappatroon en slaapstoornissen Polysomnografie Wat wordt er gemeten? De nacht Resultaten 2 3 4 6 7 8 9 Inleiding Welkom
Nadere informatieWij houden onze spreekbeurt over slaapstoornissen.en dan vooral over narcolepsie.
Spreekbeurt door een scholier 1745 woorden 2 maart 2003 7 22 keer beoordeeld Vak Biologie Wij houden onze spreekbeurt over slaapstoornissen.en dan vooral over narcolepsie. Slaapstoornissen zijn stoornissen
Nadere informatieOnderwerpen. Slaapstoornissen. ICSD-2 hoofdcategorieën. De rol van slaapdiagnostiek in de slaapgeneeskunde. Slaap & Slaapgeneeskunde
Onderwerpen Basiscursus slaapgeneeskunde 24 maart 2011 De rol van slaapdiagnostiek in de slaapgeneeskunde Slaap & Slaapgeneeskunde Slaapdiagnostiek Do s en don ts. Nanny Duis, Physician Assistant Centrum
Nadere informatieGezondheidsrisico s van slaapstoornissen Peter Meerlo
Gezondheidsrisico s van slaapstoornissen Peter Meerlo p.meerlo@rug.nl Center for Behavior and Neurosciences University of Groningen Slaap is veel meer dan gewoon rust waar we af en toe wel zonder kunnen
Nadere informatieDr. E. J. de Bruin. Postdoc researcher, somnoloog Research Institute of Child Development and Education University of Amsterdam
Dr. E. J. de Bruin Postdoc researcher, somnoloog Research Institute of Child Development and Education University of Amsterdam E.J.deBruin@UvA.nl Doelen Enig inzicht in slaapregulatie Hoe insomnia en verlate
Nadere informatieSlaap: een korte introductie
Slaap: een korte introductie weetje De eerste minuten na het ontwaken functioneren ons hersenen minder dan bij mensen die stomdronken zijn, bij sommige mensen duurt dit tot 4 uur Tassi & Muzet, 2000; Tassi
Nadere informatieNeuropathologie van de. Ziekte van Parkinson
Neuropathologie van de Ziekte van Parkinson De progressie van Lewy inclusies vanaf de nervus vagus tot aan de cerebrale cortex Auteur S.H. Uysal Begeleider Dr. E.R. Volkerts Afstudeeropdracht Bachelor
Nadere informatieVoorwoord. En we wensen u veel plezier toe met het lezen van dit werkstuk! Lisanne Pen Evelien Schimmel
Voorwoord Dit profiel werkstuk dat u nu in handen heeft, Slaapritme - de optimale prestatietijd van ochtend- en avondmensen, is geschreven als eindverslag voor onze carrière als vwo leerlingen op het Bornego
Nadere informatieMelatonine bij verlate slaapfase Experiment, nog geen bewijzen
Melatonine bij verlate slaapfase Experiment, nog geen bewijzen Door Sandra Kooij Nieuwsbrief voor Patiënten, Programma ADHD bij volwassenen, jaargang 4, nummer 2, mei 2008. De meerderheid (zo'n 70%) van
Nadere informatieCellular and network processing of propagating activity in the perirhinal entorhinal cortex
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Gating neuronal activity in the brain Cellular and network processing of propagating activity in the perirhinal entorhinal cortex Willems, J.G.P. Link to publication
Nadere informatieSlaapproblemen en vermoeidheid bij een neurologische aandoening
Slaapproblemen en vermoeidheid bij een neurologische aandoening Annelies Dalman, neuroloog Jaarvergadering CVA, MS en Parkinson 4 april 2016 Slaap en vermoeidheid Inleiding Slaap Vermoeidheid MS en slaap
Nadere informatieParkinson Blaas en Darm problemen
Parkinson Blaas en Darm problemen 7 november 2015 JP Kerklaan, Neuroloog Stellingen 1. Obstipatie komt weinig voor bij ziekte van parkinson 2. Vaak s nachts plassen past niet bij parkinson 3. Problemen
Nadere informatieSlapen wanneer jij wilt!...? Narcolepsie
Slapen wanneer jij wilt!...? Narcolepsie Naam: Florentine Hogenhuis & Eline Schepers Klas: 6B School: Gymnasium Celeanum Datum: 6 januari 2011 Vak: Biologie Begeleider: Mw. A. Kaskens Inhoudsopgave: pagina
Nadere informatieProfielwerkstuk Narcolepsie Tanita Duiker Zaanlands Lyceum December 2015
Profielwerkstuk Narcolepsie Tanita Duiker Zaanlands Lyceum December 2015 Inhoud Pagina Voorwoord 3 Inleiding 4 Slapen 5 Ziektebeeld 8 Oorzaak 11 Diagnose 14 Behandeling 16 Gevolgen voor het dagelijkse
Nadere informatieChronobiologie en de bipolaire stoornis
Chronobiologie en de bipolaire stoornis Rixt Riemersma-van der Lek, psychiater Polikliniek voor bipolaire stoornissen Universitair Medisch Centrum Groningen Email: r.f.riemersma@umcg.nl GGNet Symposium
Nadere informatie