Toen moesten we lezen

Transcriptie

1 Toen moesten we lezen een levensverhaal van Hendrik Steenbergen Uit eigen pen 14 De Stiep Educatief

2 Toen moesten we lezen Alle andere kinderen leren lezen, bij Henk wil het niet lukken. Hij ziet de letters wel, maar hij weet niet wat ze betekenen. Daarom gaat hij een tijdje naar een andere school. Hij logeert dan bij opa en oma op de boerderij. Daar is gelukkig veel leuks te beleven waarbij je niet hoeft te lezen en schrijven. tekst Anita Middel op basis van de teksten van Henk Steenbergen illustraties Reinier Kahle vormgeving Hein Kreulen ISBN X 2006 De Stiep Educatief Niets uit deze uitgave mag gekopieerd worden zonder uitdrukkelijke goedkeuring van de uitgevers. Besteladres De Stiep Educatief Oranjelaan SV Rockanje telefoon/fax (0181) bestel@stiep-educatief.nl

3 Inhoud Een onzichtbare handicap 7 Naar de kleuterschool 9 De kippen zijn los 13 Op de boerderij van opa en oma 15 In de bedstee 17 Helpen op de boerderij 18 Een nieuw broertje 20 De eerste klas 21 Weer bij opa en oma 22 Er komt een kalfje 23 Een varken slachten 26 De nieuwe school 29 Vissen 34 Terug naar huis 39 Ik ken de letters niet 40 Oudjaar 42 De schoolarts 44

4 Een onzichtbare handicap Niet kunnen lezen en schrijven. Dat is een handicap die niet zichtbaar is. Het komt overal voor. Bij veel mensen. En in allerlei landen. Het kost veel moeite om het te leren. Je moet echt doorzetten. In 1982 ben ik weer begonnen met lezen en schrijven. Lezen gaat nu goed. Schrijven gaat moeilijker. Maar ik zet toch door. Omdat het niet anders kan. Wil je wat bereiken in Nederland? Dan moet je wel kunnen lezen en schrijven. Voor een zwemdiploma hoeft het niet. En bij het autorijden ook niet. Als je het maar kunt, daar gaat het om, zei mijn vader altijd. 4

5 Naar de kleuterschool Wij hadden een groot gezin. Met elf kinderen. Moeder bracht mij naar de kleuterschool. De juf was erg lief. Ik mocht naast mijn vriend zitten. Die heette ook Henk. Net als ik. We mochten tekenen en knippen en verven. En ook poppen maken. Dat kon ik niet. Ik werd boos. En ik trapte alles kapot. 5

6 De volgende dag moest ik weer naar school. We moesten zingen. Wat kun jij mooi zingen, zei juf tegen mij. Dat doen wij thuis ook altijd juf, zei ik. Toen mochten we prikken. Dat deed ik met links. Dat ging heel goed. Maar dat mocht niet van juf. Dat moet met de rechterhand, zei ze. Maar dat kon ik niet. 6

7 In de pauze speelden we met de schep. Dat deed ik met mijn linkervoet. Dat mocht ook niet. Ik werd kwaad, Ik stak mijn tong uit. Juf pakte mij bij mijn oren. Ze stopte me in het kolenhok, Later haalde Henk me er weer uit. Samen liepen we naar huis. 7

8 8

9 De kippen zijn los Onderweg kwamen we langs de kapper. De kapper had kippen. Een hok vol. Wij lieten alle kippen los. En toen gingen we snel naar huis. s Middags bracht vader me weg. Naar opa en oma. Want moeder kreeg weer een baby. Vader pakte de fiets. Hij zette mij op de stang. Opeens liepen er allemaal kippen op straat. De kapper liep er achter aan. Dat is ook wat, zei vader. Ja, zei de kapper. Dat hebben de beide Henken gedaan. 9

10 Vader stapte van de fiets. Hij hielp de kapper met vangen. Mij gaf hij een draai om de oren. Daarna gingen we weer verder. Wat ben jij ondeugend, zei vader. Het is goed dat je even weggaat. 10

11 Op de boerderij van opa en oma Wat heb jij een rood oor, zei oma even later. Ik hield me stil. Vader vertelde van de kippen. Oma keek mij aan. Dan moet jij morgen de eieren halen. En de kippen en de eenden laten lopen. Want dat kun jij al. Ik was blij dat oma dat zei. Opa lachte. Dus we hebben er een hulpje bij? Ja, zei vader. Als de baby er is, kom ik Henk weer ophalen. Toen gingen we eten: roggebrood met spek. 11

12 12

13 In de bedstee Oom Berend en tante Jantje woonden ook op de boerderij. Tante Jantje bracht mij naar bed. Ze trok twee deuren open. Dat was de bedstee. Een heel klein hokje. Aan de balken hing een touw. En aan het voeteneind een plank, met een pot er op. De volgende morgen schrok ik wakker. Ik was nat. Ik schaamde me zo dat ik huilde. Maar oma zei: Weet je wat? Ik doe er een touwtje om! Dan kun je niet meer plassen. Maar je kunt mij even helpen, Henk. Bij het melken van de schapen. 13

14 Helpen op de boerderij Oma zat achter het schaap. En ik zat bij de kop. De melk kwam in de bus. Daar zat ook al koeiemelk in. Daarna gingen we eten. We kregen een broodje met kaas. Daarna een broodje met spek. En een half ei en een beker melk. 14

15 Na het eten haalden we de koeien op. Ik mocht ook helpen. De koeien moesten de weg over, naar het weiland. Ook haalden we de paarden op. Die moesten voor de wagen. s Middags ging opa naar bed. Ik mocht aardappelen in een pot doen. Die waren voor de varkens. 15

16 Een nieuw broertje Op zondag kwam vader. Ik had een nieuw broertje. Alles was goed met de baby. Ik mocht nog bij opa en oma blijven. Want het was vakantie. Dat vond ik mooi, maar ik wilde de baby ook graag zien. Als mama helemaal beter is, komt ze je halen, zei vader. En dat deed ze ook. Na vier weken. Toen kon ik mijn broertje zien. Ik kon ook weer met Henk spelen. En ik ging weer naar school. 16

17 De eerste klas Op het bord stonden de letters u, v, w. Die moesten we vijf keer overschrijven. Wel netjes schrijven, hoor, zei juf. Niet met de linkerhand. Maar met rechts kon ik niet schrijven. Daarna gingen we lezen. Ik moest twee regels voorlezen. Ik zei niets. Jij moet lezen, Henk, zei juf. Maar ik kon het niet. Wel als er plaatjes bij staan. Maar die waren er nu niet. Wat ben jij een stijfkop, riep juf. Maar daar weet ik wel raad mee. Ga maar in het kolenhok. 17

18 Weer bij opa en oma Later moest ik naar een andere school. Die school was ver weg. Vader bracht me naar opa en oma. Daar ging ik een tijdje wonen. Juf hier weet er alles van, zei oma tegen mij. Niet alleen over de linkerhand. Maar ook over het lezen. Dat ging ook niet, hè? Wel met plaatjes erbij, oma, zei ik. Oma knikte. Juf geeft jou een boek mee. Dan gaan wij thuis met jou lezen. 18

19 Er komt een kalfje In de stal brulde de koe Bertha. Bertha moest kalven. Ze lag op haar zij. Er staken al twee pootjes uit. Oom Berend stak zijn hand in de koe. Het kalf ligt goed, zei hij. Nu snel de touwen om de pootjes. En dan bij elke wee trekken! Hoe zie je dat dan, oom? Goed kijken, Henk. Als de buik van de koe groter wordt, dan moeten we trekken. 19

20 20

21 Dat was ook zo. Eerst kwam het kopje. Toen de buik. En daar kwam de rest van het kalfje. Ik viel met een smak achterover. Het touw werd van de pootjes gehaald. Opa gooide water over het kalfje. En oom Berend keek in zijn bekje. Hij haalde er slijm uit. De koe begon weer te brullen. Alles in orde, Henk, zei oom. De koe komt nu weer bij. En wij hebben een Bertha II. 21

22 Een varken slachten De volgende dag kwam de slager. Hij kwam een varken slachten. De slachtbank stond al klaar. Het water kookte. En de lege emmers stonden klaar. Ook een emmer met een mengsel van krenten, rijst, spek en stroop. De slager liep naar het varken. Hij bond een touw om zijn poot. En hij liep met het varken naar de slachtbank. 22

23 De slager pakte een revolver. Hij schoot het varken door zijn kop Het varken werd op tafel gelegd. De slager stak erin. Het bloed stroomde eruit. Oma en tante hielden de emmers er onder en vingen het bloed op. Tante roerde het mengsel erdoor: de krenten, rijst, spek en stroop. Zo maakten ze bloedworst. Opa gooide kokend water over het varken. Daardoor lieten alle haren los. We konden het varken nu schoonschrapen. 23

24 De slager trok de nagels uit de poten. Opa maakte de kop schoon. Toen werd het varken opgehangen. Op de kop. De slager sneed het varken open. Van boven naar beneden. Alle troep viel eruit. Ook de darmen. Die gebruiken we voor de worsten, zei opa. De slager pakte een bijl. Hij hakte zo de kop van het varken. Toen was het klaar. De keurmeester kon komen. 24

25 De nieuwe school De volgende dag moest ik naar de nieuwe school. Dag Henk, zei de nieuwe juf. Ik wist al dat je kwam. Je oma is hier al geweest. Ga maar naast Wieger zitten. Dan zit je dicht bij het bord. De bel ging. De kinderen kwamen binnen. Kom maar bij mij staan, Henk, zei juf. Zo jongens en meisjes. Dit is Henk. Henk komt een tijdje bij ons in de klas. Henk hoort nu ook bij ons. Dat vond ik erg lief van juf. 25

26 Eerst gingen we rekenen. Dat ging heel goed. Die sommen had ik al gehad. Ik was als eerste klaar. Hoe ver waren jullie op die andere school? vroeg juf. Drie bladzijden verder, juf. En met lezen dan, Henk? Ik pakte het leesboek, en ik bladerde er in. Dit boekje hebben we ook al gehad. Juf liet een ander boekje zien. Ja, daar waren we in bezig, juf. 26

27 In de pauze kwam juf bij me zitten. Henk, lees deze bladzijde eens. Daar bij het plaatje. Dat wist ik wel. Dat boek hadden wij thuis ook. Daar las mijn broer altijd uit voor. Heb je dat nu gelezen, Henk? vroeg juf. Nee, zei ik. Maar ik weet wat er staat. Juf sloeg een paar bladzijden om. En hier? vroeg ze. Dat weet ik niet. Daar staan geen plaatjes bij. Dan ga ik jou dat leren, Henk. 27

28 28

29 Ik geef je een boekje mee, zei juf. Met een briefje voor je oma. Dan kan zij thuis met je oefenen. Vind je dat goed? Ik knikte. Tante wil ook wel met me lezen, juf. Toen ging ik naar buiten. Jan kwam naar me toe. Hij vroeg of ik mee wilde doen met bokspringen. Dat deden we met wel tien kinderen. We gingen door tot aan de bel. 29

30 Vissen Op een zaterdag gingen we vissen. Met een heleboel mannen. Oom Tammo, neef Piet, neef Bert. En natuurlijk opa en oom Berend. Dat zal een goede vangst worden, zei oma. Zeg eens: hoeveel sokken willen jullie mee en hoeveel broeken? Want het zal wel een natte boel worden. Nee zei Tammo. We blijven op de wal. We worden niet nat. 30

31 Zo jongens, riep opa. Waar zit de meeste vis? In het water, opa, tussen kop en staart, riep Bert. Opa lachte. Goed onthouden, jongens, zei hij. We pakten de hengels. En we namen polsstokken mee. We liepen dwars door de weilanden. Zo over alle sloten heen. We trokken een net door het water. Het net zat steeds vol vissen. Baarzen, en heel veel witvissen. We deden de vissen in jutezakken. De zakken hingen in het water. 31

32 Ook vingen we een snoek. De snoek was heel groot. Ik was er een beetje bang voor. Ze deden een touw om zijn kieuwen en om zijn kop. We vingen ook nog karpers. En voorns. Nu hebben we wel genoeg, zei oom Tammo. De zakken zitten helemaal vol. De mannen verdeelden de vis. Thuis ging opa de vis schoonmaken. 32

33 33

34 Henk, wil jij het ook leren? vroeg opa. Kom maar hier. Opa begon bij de staart. Hij duwde met een mes de schubben eraf. Daarna sneed hij de kop eraf. Hij haalde de ingewanden eruit. Die zijn voor de poezen, zei hij. De kuit deed hij in een pan. En de stukken vis in een andere pan. Zo, zei opa. Die eten we morgen. Ik deed opa na. Je hebt goed gekeken, zei opa. Want je doet het heel goed. 34

35 Terug naar huis Vlak voor kerst mocht ik weer naar huis. Vader kwam me halen, op de fiets. Ik zat weer op de stang. Ik vertelde wat ik allemaal gedaan had. Over het vissen. En het slachten van het varken. En het nieuwe kalfje. Hoe ging het op school, vroeg moeder later thuis. O, heel goed hoor, zei ik. De juf was aardig. En elke avond ging ik lezen met oma. Nu kan ik dat weer doen, Henk. Nee, riep ik. Ik wil niet meer. Moeder snapte er niets van. 35

36 Ik ken de letters niet De volgende dag gingen we toch lezen. Begin maar jongen, zei moeder. Wat staat hier? Ik wist het natuurlijk niet. Daarom verzon ik een smoes. Ik zie het niet bij dit licht, moeder. Toen las moeder voor. Kijk, daar staat lieveling. Dat ben jij van mij, zei moeder. Ik kroop dicht tegen haar aan. Ik weet het niet, moeder. Ik ken de letters niet. Oma wees ze allemaal aan. Maar ik weet niet wat er staat. 36

37 Is dat echt zo, Henk? vroeg moeder. Ja, ik weet niet wat er staat. Andere kinderen weten het wel. Dat snap ik niet. Maar het ging toch goed op school? vroeg moeder. Juf vroeg eerst of ik het wist. En dan gaf ze me pas een beurt. Henk, nu begrijp ik het. Ik zal hier met vader over praten. En met de schoolarts. Kom maar bij me. Je bent mijn jongen. En ze gaf me een dikke kus. 37

38 Oudjaar Maar eerst was het nog oudjaar. We mochten allemaal opblijven. Vader moest werken. Wij zaten bij moeder, tot het twaalf uur werd. We kregen oliebollen met suiker. En ranja. Ik keek op de klok. Tien uur. Ik was zo moe. Je mag wel naar bed, Henk, zei moeder. Maar ik wil zo graag opblijven, zei ik. Maar ik kon niet meer wakker blijven. Moeder bracht me naar bed. Ik viel meteen in slaap. 38

39 De volgende dag was het erg druk. Er kwamen veel mensen langs. Ooms en tantes. De buren. Iedereen kreeg koffie. En een borrel. En oliebollen. s Middags kregen we geen pap, maar heerlijk vers wit brood! Er was bruine suiker en stroop. En ook appelstroop. 39

40 De schoolarts Een week later gingen we naar de schoolarts, moeder en ik. Moeder vertelde alles. Dat ik s nachts vaak nat was. En ook over het lezen. De dokter ging me onderzoeken. Mijn amandelen waren te dik. Die moeten er uit, zei hij. En kijk nu eens op dat bord. Lees de zwarte letters eens. Ja hoor, daar ging het weer. Ik zag ze wel. Maar ik kende ze niet. 40

41 41

42 Maak de letters maar na met je handen. zei de dokter. Zijn ogen zijn prima, zei hij tegen moeder. Maar zijn amandelen moeten er wel uit. En het zou goed voor hem zijn als hij een tijdje naar Rolde ging. Daar is een jongerentehuis. Midden in de bossen. Met veel frisse lucht. Goed eten en drinken. Dat is goed voor zijn gezondheid. Toen moest ik terug naar de klas. Ik kreeg geen beurten meer. 42

43 Reeks uit eigen pen De boekjes in deze reeks zijn geschreven door deelnemers aan de volwasseneneducatie. Verhalen en gedichten van deelnemers blijven welkom! Stuur ze naar: De Stiep Educatief Oranjelaan SV Rockanje telefoon/fax (0181) ook op internet voor actuele informatie of uw bestelling 43