zijn om de beoogde inzet te halen. In de brief staat verder dat op korte termijn een convenant wordt getekend met verenigingen van reservepersoneel,

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "zijn om de beoogde inzet te halen. In de brief staat verder dat op korte termijn een convenant wordt getekend met verenigingen van reservepersoneel,"

Transcriptie

1 Nummer 41 I 19 november 2009 I Uitgave Directie Voorlichting en Communicatie Ministerie van Defensie Pagina 3 Tachtig procent van de verhalen bestaat uit emotie Pagina 4 KC MOX draait opleiding geheel zelfstandig Pagina 5 MOGOScompagnie pakt uit in Maaasstad Pagina 6 Elke soldaat een techneut Ontwikkelingen personele vulling krijgsmacht DEN HAAG - Staatssecretaris Jack de Vries laat volgend jaar de mogelijkheden onderzoeken om tot honderd procent vulling van vacatures te komen. In een brief aan de Tweede Kamer zet hij de voorziene ontwikkeling van de krijgsmachtvulling tot 2015 uiteen. DEN HAAG - Reservisten gaan in de toekomst vaker in actie komen in de missiegebieden èn in Nederland, ter vervanging van uitgezonden militairen. Aldus staatssecretaris De Vries in een brief aan de Tweede Kamer. De brief is een uitwerking van de Reservistennota die in januari van dit jaar naar de Kamer werd gestuurd. De inzet van reservisten in missiegebieden stijgt van 1,3% nu, naar 2,5% de komende jaren. Op jaarbasis worden nu 900 reservisten ingezet. Om de verhoogde inzet aan te kunnen, gaat men 400 extra reservisten werven en wordt de inzetduur in missiegebieden verlengd tot ten minste drie maanden. Wordt een reservist langer uitgezonden, dan krijgt de werkgever ongeveer 50 euro per dag vergoed voor de gehele inzetduur. Op aandringen van de Kamer heeft de staatssecretaris een vergelijking gemaakt met de inzet van reservisten door andere landen. Ieder land maakt hierin zijn eigen keuzes. Het is een flexibel middel om de inzetcapaciteit van de krijgsmacht te In het onderzoek wordt ook een verbetering van het carrièreperspectief meegenomen. Door de sterk verminderde uitstroom blijven de hogere onderofficiers- en officiersfuncties langer gevuld, waardoor de doorstroom uit de lagere functies en leeftijden stagneert. Dankzij de maatregelen uit het actieplan Werving & Behoud, maar ook vanwege de verslechterde economische situatie bestaat er veel animo voor een baan bij de krijgsmacht. De belangstelling nam in een jaar tijd met ruim 20 procent toe. Daarnaast kiest veel minder personeel voor een baan buiten Defensie; de uitstroom verminderde met 30 procent. Het aantal militaire vacatures is deze maand gedaald naar Voor schoolverlaters blijft de krijgsmacht de komende jaren de grootste werkgever. Los van de te vullen vacatures heeft Defensie jaarlijks namelijk tot jonge militairen nodig. Omdat de economische situatie ook Defensie raakt, ziet de organisatie zich genoodzaakt de regels voor de vulling van vacatures aan te scherpen. Personeel dat in opleiding of ziek is, wordt betaald uit de beschikbare begroting. Voor hen moet daarom een vacature open blijven. De staatssecretaris heeft besloten de resterende vacatures geleidelijker te vullen. Daardoor komt geld vrij om te voldoen aan financiële taakstellingen. Volgens de planning die de bewindsman naar de Kamer heeft gestuurd, is de krijgsmacht in 2015 voor 98 procent gevuld. Defensie zet meer reservisten in vergroten. In sommige landen gebeurt dit niet vrijwillig, maar de staatssecretaris concludeert dat er geen reden is om de inzet van Nederlandse reservisten een meer dwingend karakter te geven. Met de maatregelen uit de Reservistennota moet het voor zowel de reservisten als voor de werkgevers voldoende aantrekkelijk zijn om de beoogde inzet te halen. In de brief staat verder dat op korte termijn een convenant wordt getekend met verenigingen van reservepersoneel, om aanvullende ondersteuning van het ministerie van Defensie voor de Nederlandse Reservisten Federatie Krijgsmacht te regelen....in de toekomst gaan reservisten vaker in actie komen in de missiegebieden èn in Nederland... Foto: Frits Jongerman Nederlandse bijdrage aan Atalanta voortgezet DEN HAAG - Nederland wil met twee marineschepen een vervolg geven aan operatie Atalanta, de maritieme antipiraterijmissie van de Europese Unie voor de kust van Somalië. Hr.Ms. Tromp en Johan de Witt worden vanaf februari tot medio juni 2010 na elkaar ingezet. Voor deze missie is Hr.Ms. Evertsen nu tot in december actief in de Golf van Aden. Het Europese vlootverband beschermt de scheepvaart op één van de drukste handelsroutes ter wereld tegen de sterk toegenomen dreiging van piraten. De operatie sorteert effect; sinds het begin ervan in december 2008 is het aantal geslaagde aanvallen afgenomen. Daarom vindt het kabinet dat de missie voortzetting verdient. De inzet van het luchtverdedigings- en commandofregat Tromp loopt van februari tot medio april Daarna neemt het amfibisch transportschip Johan de Witt het over tot medio juni. De schepen zullen, in tegenstelling tot de Evertsen (zie foto), niet de rol van stafschip vervullen. Hr.Ms. Johan de Witt is wel als zodanig ingericht. Ook kunnen meerdere helikopters gelijktijdig opereren vanaf het helikopterdek en kunnen kleine vaartuigen worden meegenomen in het interne droogdok. Deze bijzondere capaciteiten staan op verzoek ter beschikking van Zweden. Dat land levert tijdens de inzet van het amfibisch transportschip de commandant van de missie. Foto: Sjoerd Hilckmann- AVDD

2 19 november I Pagina 2 Functie wisselingen in Defensietop DEN HAAG - Defensie krijgt begin 2010 een nieuwe Inspecteurgeneraal der Krijgsmacht (i g k). Het is generaalmajoor Lex Oostendorp (foto), nu nog directeur Directie Operaties van de Defensiestaf. Hij volgt vice-admiraal ir. Michiel van Maanen op die met functioneel leeftijdsontslag (flo) gaat. Met zijn benoeming ontvangt Oostendorp de rang van luitenant-generaal. Brigadegeneraal Tom Middendorp, eerste man van 13 Gemechaniseerde Brigade in Oirschot, neemt het werk van Oostendorp in Den Haag over onder gelijktijdige bevordering tot generaal-majoor. Er staan nog meer functiewisselingen in de Defensietop op de rol. Zo schuift de plaatsvervangend commandant der Zeestrijdkrachten, schout-bij-nacht Wim Nagtegaal, in maart 2010 door naar de positie van plaatsvervangend commandant der Strijdkrachten. Hij lost luitenant-generaal Freek Meulman af, die in april 2010 gaat aan de slag gaat als hoofd van de Permanente Militaire Vertegenwoordiging van de n av o en de eu. De huidige eerste man daar, de Nederlander luitenant-generaal drs. Ton van Osch (landmacht), stapt over naar de post van directeur-generaal van de Militaire Staf van de Europese Unie Ook in de leiding van de Koninklijke Marine liggen functieveranderingen in het verschiet. Zo neemt schout-bij-nacht Matthieu Borsboom (foto) in januari - in de rang van vice-admiraal - het roer van de huidige commandant Zeestrijdkrachten, luitenant-generaal der mariniers Rob Zuiderwijk, over. Die gaat dan met flo. De KM krijgt in het eerste kwartaal van 2010 tevens een nieuwe plaatsvervangend commandant. Het betreft generaalmajoor der mariniers Herman van der Til, momenteel directeur van de Directie Operationeel Beleid, Behoeftestelling en Plannen van de Defensiestaf. Een opsomming van de overige functieveranderingen. Generaalmajoor drs. Hans Wehren, directeur van de Directie Aansturen Operationele Gereedstelling van de Defensiestaf, mag zich vanaf begin 2010 plaatsvervangend commandant Luchtstrijdkrachten noemen. Hij neemt het stokje over van generaal-majoor Erik Oliemans die met flo gaat. Generaal-majoor Mart de Kruif wordt in het tweede kwartaal van 2010 plaatsvervangend commandant Landstrijdkrachten, als opvolger van generaal-majoor Marcel van den Broek (flo). Commodore Sander Schnitger, directeur Operaties van het Commando Luchtstrijdkrachten, treedt op 30 november van dit jaar in de rang van generaal-majoor aan als directeur Directie Operationeel Beleid, Behoeftestellingen en Plannen van de Defensiestaf. De Directie Aansturen Operationele Gereedstelling krijgt begin 2010 ook een nieuwe hoogste man, generaal-majoor der mariniers Ton van Ede, thans plaatsvervangend hoofddirecteur Personeel. Generaal-majoor Huub Schouenberg r a, plaatsvervangend Commandant Commando Diensten Centra, begint in december als transitiemanager van de Defensie Materieel Organisatie (d m o ). Hr.Ms. Amsterdam schenkt schoolbus WILLEMSTAD - De kinderen van de stichtingen Boso Kosecha en Siloam op Curaçao hebben zaterdag 14 november hun ogen uitgekeken toen zij een dag te gast waren op Hr.Ms. Amsterdam, het stationsschip van de Koninklijke Marine in het Caribische Gebied. De bemanning zette zich tijdens haar uitzending sterk in voor deze twee goede doelen, met als hoogtepunt de gift van een schoolbus aan Boso Kosecha. In aanwezigheid van de premier, Emily de Jongh-Elhage, EOD vernietigt picrinezuur Curaçao WILLEMSTAD - Een ruimteam van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (e o d) heeft 14 november op Curaçao drie scholen, het a d c laboratorium en de polikliniek van de Isla verlost van het gevaarlijke picrinezuur. Op het oefenterrein Wacawa bracht het dit, met medewerking van de Koninklijke Marine, gecontroleerd tot ontploffing. Nadat in het Peter Stuyvesant College op Curaçao picrinezuur was aangetroffen, lieten de autoriteiten een inventarisatie uitvoeren. De Gouverneur van de Nederlandse Antillen riep vervolgens de hulp in van Defensie, waarna een ruimploeg van de e o d vanuit Nederland werd ingevlogen. Picrinezuur deed vroeger dienst bij biologie- en scheikundelessen en staat bij veel scholen al jaren in de kast. Bij verkeerde opslag kan het door kristalliseren worden omgezet in een gevaarlijke explosieve stof. Foto: Peter Bijpost onthulden de kinderen, die tot dat moment nog van niets wisten, hun nieuwe voertuig. Dit is boven verwachting. We zijn de bemanning ontzettend dankbaar dat ze dit hebben gedaan voor de kinderen en het eiland, reageerden Erwin en Miriam Adamus, initiatiefnemers van de stichting Boso Kosecha. Het echtpaar biedt hulp aan kinderen die thuis niet genoeg aandacht en zorg krijgen. Naast naschoolse opvang zorgt de stichting er ook voor dat de kinderen elke dag op school kunnen komen en weer thuis worden ge- Inruilen STEK-diploma DEN HAAG - Vanwege een wijziging in Europese richtlijnen vervallen per 1 juli 2010 de huidige diploma s van zogenoemde stek- en c f k-monteurs. Ze kunnen tot die tijd ingeruild worden voor een vergelijkbaar f-gas sen diploma. De inruil geldt ook voor diploma s voor autoaircomonteur of demonteur auto-airco. Bij Defensie hebben enkele honderden medewerkers een dergelijk certificaat, vereist om te werken aan een koelinstallatie die broeikasgassen of ozonlaagaantastende stoffen bevat. Als het originele diploma tussen 1 januari en 1 maart 2010 aangeboden wordt bij SenterNovem, retourneert dat vóór 1 juli 2010 het nieuwe document. Wie op die datum niet in het bezit is van een f-gassen diploma mag geen werkzaamheden meer uitvoeren aan koelinstallaties. Kijk voor meer informatie op en www. stek.nl (te benaderen via Veilig Internet). U kunt ook contact opnemen met de milieufunctionaris van uw Defensieonderdeel. bracht. De behoefte aan een veilig en ruim vervoermiddel was echter groot. Deze wens maakte de stichting - op aanwijzen van de krijgsmachtaalmoezenier aan boord, luitenant-kolonel Alette Verweirde - kenbaar bij de bemanning. Daarna begon de zoektocht naar een schoolbus, die uiteindelijk succes had in Amerika. Hulp uit Amerika In Fort Rucker, waar ook vliegers van de Koninklijke Marine en Luchtmacht hun opleiding genieten, werd met hulp van het Nederlandse detachement een geschikte bus gevonden, opgeknapt, verzekerd en overgebracht naar Miami. Hiervoor zamelden de Nederlanders op Fort Rucker zelf geld in. Met steun van twee weldoeners op Curaçao en de Rotary op Bonaire, konden De kinderen wisten tot op de dag zelf niet wat de verrassing inhield. Overste Verweirde mocht 3500 gulden voor het goede doel in ontvangst nemen. het zeetransport en de inklaring worden geregeld. Bemanningslid korporaal Sylvana Lambij kijkt met een voldaan gevoel terug. Dit soort kinderen verdient het om in het zonnetje gezet te worden. We hebben er hard aan gewerkt en ik vind het prachtig dat wij dit aan hen kunnen geven. Ook het herstellingsoord voor zieke kinderen, de stichting Siloam, werd bedacht met een gift van het schip en mocht een pallet vol medische benodigdheden in ontvangst nemen. Tot slot kreeg krijgsmachtaalmoezenier Verweirde een verrassing: de bemanning doneerde een restbedrag van 3500 Antilliaanse guldens dat zij vrij kan besteden aan het goede doel. AVDD wint prijs op filmfestival BRACCIANNO - De Audio Visuele Dienst Defensie (av d d) heeft op het militaire filmfestival Eserciti E Pololi, dat van 9 t/m 15 november in het Italiaanse Braccianno werd gehouden, de eerste prijs gewonnen in de categorie Educatie met Religie of Cultuur. Deze film van av v d-regisseur Ibrahim Selman is in opdracht gemaakt van de School voor Vrede en Veiligheid en bedoeld om achtergrondinformatie te geven aan militairen die op uitzending gaan naar landen met een islamitische cultuur. Met deze film wil de school meer inzicht verschaffen in wat in het gedrag van mensen cultureel bepaald is en wat door religie.

3 19 november I Pagina 3...kapot gereden wegen, verkeerspleinen, lantaarnpalen, stoepranden, slagbomen, ook op kazernes zelf... Foto: Archief Defensiekrant Schadecommissaris Daalman: Mijn antenne signaleert misbruik direct. Schadecommissaris krijgsmacht: diplomaat en onderhandelaar Tachtig procent van de verhalen bestaat uit emotie APELDOORN - De schadecommissaris van de krijgsmacht krijgt soms met vreemde voorvallen te maken. Zoals bij Volkel, toen een kaketoe door het lawaai van een luchtmachttoestel in paniek raakte en zijn eigen ei opat. Schade euro, de marktprijs van één exemplaar. De gedupeerde eigenaar klopte met succes aan bij het meldpunt voor claims, de sectie van Defensie waaronder de schadecommissaris valt. Deze sleutelfunctionaris beoordeelt alle averij, ontstaan door operaties en oefeningen van Defensieonderdelen, en leidt de daaruit voortkomende vorderingen in samenspraak met de sectie in goede banen. We spelen geen Sinterklaas, want niemand mag beter worden van een schade, aldus de huidige commissaris, luitenantkolonel René Daalman....door laag overgekomen gevechtsvliegtuigen of transporthelikopters gestreste veestapel... TEKST: JACK OOSTHOEK Bedragen De sectie Claims telt zestien personeelsleden en behandelt circa (letselschade)claims per jaar. Per inci dent keert Defensie meestal tussen de tweeduizend en vierduizend euro uit. In grote gevallen ligt het bedrag ergens tussen de 80 en 45 duizend euro, inclusief gevolgschade. Al met al betreft het geen excessieve sommen. Maar het is wel belangrijk om een zaak goed af te handelen. Per slot van rekening betreft het persoonlijke eigendommen, aldus Daalman....het gevolg van een ritje met een tank of (pantser)voertuig... Foto: Peter Wiezoreck De schadecommissaris stuit op wel meer bijzondere voorvallen. Zoals de orgelbouwer in Tilburg die zijn instrumenten door de herrie van startende en landende militaire vliegtuigen niet kon stemmen. Voordat Daalman afreisde, verdiepte hij zich op internet in de wereld van de orgels. De commissaris moet namelijk van zoveel mogelijk markten thuis zijn. Na een (emotioneel) gesprek met de orgelbouwer, adviseerde Daalman de Sectie Claims de vordering toe te kennen. De schadecommissaris, een landmachtfunctie, is zowel diplomaat als onderhandelaar. Bovendien kan hij goed autorijden. Hij tikt gemiddeld kilometer per jaar af. Overal waar de krijgsmacht opduikt, verschijnt ook hij. Waar gehakt wordt, vallen immers spaanders. Daarbij vormt hij het visitekaartje bij uitstek van Defensie. Hij kent de operationele organisatie en weet met mensen om te gaan. Die staan er vaak versteld van hoe goed benaderbaar de commissaris is, lacht Daalman. Verwachten ze een autoritaire machomilitair en blijkt er plotseling prima met hem te praten. Bezwaard Zodra een particulier zich meldt - meestal in eerste instantie bij een krijgsmachtdeel -, gaat de commissaris erop af en beoordeelt de situatie. Doorgaans stort de sectie Claims het geld binnen drie weken op iemands rekening. Bij een bezoek komen Daalmans diplomatieke kwaliteiten goed van pas, omdat veel gedupeerden hun frustraties de vrije loop laten. Tachtig procent van de verhalen bestaat uit emotie, weet Daalman. Meestal wordt de soep niet zo heet gegeten. Het gros van de klagers ziet wel in waarom militairen oefenen. Sommigen voe- Buitenland In tegenstelling tot vroeger, toen de landmacht in Duitsland oefende, komt de schadecommissaris nauwelijks nog in het buitenland en evenmin in missiegebieden als Uruzgan. Tijdens de missie in Afghanistan worden soms wel gelden uitgekeerd om schade te vergoeden. Het Provinciaal Reconstructie Team (p rt) maakt in die gevallen een beoordeling van de situatie en bepaalt de hoogte van het bedrag. Deze gelden zijn belangrijk in het winnen van het vertrouwen van de lokale bevolking in de Afghaanse overheid. Ze dienen naast schadevergoeding of genoegdoening dan ook een veel breder doel. Maken Nederlandse militairen ergens in Europa brokken, dan lossen de autoriteiten ter plekke de zaak op. Dat is afgesproken in een Memorandum of Understanding tussen de n av o-landen. De rekening wordt echter wel altijd doorgesluisd naar de sectie Claims die 75 procent van het bedrag dokt. Uit oogpunt van goed gastheerschap, voldoet het land van de schade de rest. len zich bij een klacht zelfs bezwaard. Aan de andere kant willen ze met het oog op mogelijke schade liever geen oefening in de buurt van huis of boerderij. En met welke gevallen krijgt de schadecommissaris te maken? Een greep uit het rijke assortiment. Beschadigde weilanden of ander civiel terrein, het gevolg van een ritje met een tank of (pantser)voertuig, of een nachtelijk bivak. Kapot gereden wegen, verkeerspleinen, lantaarnpalen, stoepranden, slagbomen, ook op kazernes zelf. Een door laag overgekomen gevechtsvliegtuigen of transporthelikopters gestreste veestapel. Andere schades zijn de afsluiting van wegen bij bijvoorbeeld Open Dagen. Daardoor lopen uitbaters van cafés en restaurants inkomsten mis en kunnen bedrijven geen klanten ontvangen. Verder: beschadigingen aan (vrucht)bomen door de downwash van de rotorbladen van helikopters. Misbruik Volgens Daalman worden de meeste claims terecht ingediend. Misbruik? Sinds zijn aantreden in juni, maakte hij het nog niet mee. Misschien komt dit doordat de meeste gedupeerden zich realiseren dat de ellende evengoed veroorzaakt kan zijn door personeel, vrachtwagens of vliegtuigen van andere organisaties. Toch kan ik me voorstellen dat iemand van de omstandigheden gebruik maakt. Ligt je hek bijna aan diggelen, dan kun je een oefenende militair natuurlijk even vragen om er nog eens tegenaan te rijden... Is er echter sprake van misbruik, dan signaleert mijn antenne dit snel. Ook het Defensiepersoneel houdt zich, zoals dat hoort, meestal keurig aan de regels. In sommige gevallen melden ze een schade zelfs eerder dan de gedupeerde. Toch kan het nóg beter. Daarom bepleit Daalman, die zelf veel tijd besteed aan voorlichting en preventie, meer aandacht voor de schadecommissaris in de opleidingen. En wil hij graag het misverstand als zou hij een soort boeman zijn, uit de weg ruimen. Wie rechtmatig handelt, heeft niets van de schadecommissaris te vrezen en andersom trouwens ook niet. Meer informatie op de internetsite van Defensie ( _ Claims intypen) en op de intranetpagina van het CDC. Of bel

4 19 november I Pagina 4 KC MOX draait opleiding geheel zelfstandig Foto: links, boven en rechts:...het komt allemaal nog een keer voorbij: situational awareness, riverine ops, rivercrossing, contactdrills, inclusief live firing... Specialisten in de jungle DOORN - De muren van kamer 104 in gebouw 92 op de Van Braam Houckgeestkazerne zijn volgehangen met posters en foto s van groene heuvels, gecamoufleerde gezichten en idyllische plaatjes van een jungle hier ver vandaan. Op de vensterbank kijken een wat minder vriendelijk ogende slang, een duizendpoot, een schorpioen en een kloeke spin vanuit met alcohol gevulde potjes voor eeuwig de wereld in. TEKST: EVERT BROUWER FOTO S: AVDKM en KC MOX Een grotere tegenstelling is niet mogelijk en dat maakt het werken in de jungle nu net zo mooi, vinden instructeurs sergeant Evert en korporaal Dennis. Beiden zijn net terug van een succesvolle International Jungle Warfare Advisors Course (i j w a c). Op zich niets bijzonders, ware het niet dat het Kennis Centrum Militair Optreden onder Extreme Omstandigheden (k c m o x ) voor het eerst zelf alle instructeurs heeft geleverd en de opleiding zelfstandig heeft gedraaid. Van de 34 kandidaten (Luchtmobiele Brigade en Korps Mariniers) haalden er negentien de eindstreep en dat is geen slecht resultaat. Een mijlpaal in onze korte geschiedenis, zegt kapitein der mariniers Raymon Witteveen van het k c m o x. Mochten we als Defensie gevraagd worden naar een junglegebied te gaan, hebben wij de kennis en de mensen in huis om zo n missie goed voor te bereiden. Belize, het vroegere Brits Hon duras, in Midden-Amerika vormde het decor voor de zeer zware, volledig Nederlandse opleiding. Omdat 11 Luchtmobiele Brigade de meeste deelnemers (29) leverde, was ze door het Commando Landstrijdkrachten aangevraagd. De instructeurs kwamen echter allen van het Korps Mariniers, met naast Evert en Dennis nog eerste luitenant Iwan en sergeant-majoor Marco. Defensiebreed zijn er zo n dertig instructeurs die de International Jungle Warfare Advisors Course mogen afnemen. Voor de meesten betreft het een nevenfunctie. Zo is korporaal Dennis in het dagelijks leven werkzaam bij de 21ste Infanteriecompagnie. Normaal gesproken leveren de Britse collega s een aantal begeleiders, maar dat bleek begin oktober niet mogelijk. Het was dus de keuze: de exercitie afgelasten of met onze vier instructeurs de opleiding laten geven, met maar de helft van het beoogd aantal cursisten, omschrijft Evert. De keuze viel dus op het laatste. Dat is geen eenvoudige beslissing, want het gaat niet om twee weken overleven. Het is complete jungle warfare. Knokken De eerste week gaat het wèl om overleven, met navigeren als belangrijk onderdeel. Het begint met de basismodules: acclimatiseren, basislessen, theorie, sporten en survival technieken als vuur maken, water zoeken en zuiveren, camoufleren, terreingebruik, onderkomen maken, voeding vinden in de natuur, waarbij sommige planten ook als medicatie kunnen werken. We laten de technieken zien van isp (Initial Skills Phase), die afhankelijk van de taken ook individueel worden gegeven, vertelt Evert. De tweede week komen tactieken aan bod, gevolgd door een 39 dagen durende veldfase. Dat is knokken, elke dag weer: tegen jezelf, tegen de elementen en dan ook nog eens tegen een vijand, omschrijft Dennis. Tijdens het traject vielen er geregeld militairen uit. Niet iedereen was goed voorbereid, concludeert Evert. Er zaten lui bij die nog nooit in de jungle waren geweest. We hebben vanuit k c m o x wel uit en te na verteld wat de jungle met je doet. Toch ontstaan er warmteletsels ( s nachts moet je blijven drinken en zout innemen, ook dan verlies je veel vocht), maar ook andere blessures. Het terrein is zo ruig, het betreft eigenlijk een bergtraining in de jungle, met toppen van dik zeshonderd meter. Vooral het navigeren, vormt een loodzware opgave tijdens de opleiding, ook doordat de kaarten op z n zachtst gezegd niet altijd kloppen. Je kunt soms maar twee meter om je heen zien. Het is fysiek heel zwaar en je gaat dus geregeld door je hoeven. Maar de aankomend instructeurs moeten wel mentaal sterk blijven. Ondanks soms bovenmenselijke inspanningen, moet je in staat zijn adviezen te geven. Toekans Tijd voor ontspanning is er nauwelijks. Het terrein ligt op zes uur rijden van het basiskamp. Je gaat in het weekeinde dus niet even de stad in. Kamp Augustine is wel in de buurt voor een sapje. Geen luxe, maar je kunt er tenminste op britsen slapen, weet Evert. Een hele verbetering ten opzichte van de vochtige grond in de jungle, waar allerhande insecten van de buitencategorie op zoek zijn naar voedsel. Als geweergroep kunnen we meestal wel hangmatten ophangen, maar met een peloton is dat niet te beveiligen, want dan heb je meteen zestig bomen nodig. Dan ga je dus op de grond. Dat kan best, zegt korporaal Dennis stellig. Reuzenspinnen, duizendpoten en slangen als de groefkopadder ten spijt. Ik ben in Frans Guyana, Suriname, Belize en Brunei geweest, maar dit is de mooiste jungle, zeker wat de flora en fauna betreft. Toekans, ara s, noem maar op. En spinapen: gekke dieren. Gaan met takken naar je gooien omdat ze je niet in de buurt willen hebben. Lachen! De 34 militairen (29 landmacht, vijf mariniers), ondersteund door een ondersteunings peloton van ook zo n 35 man en altijd drie Britse helikopters voor medevacs achter de hand, bleven aldus 39 dagen in de rimboe. Ze zijn van de eerste tot de laatste dag getest, zegt sergeant Evert. Het is hen steeds duidelijk gemaakt waar ze stonden en wat moest verbeteren. De instructeurs, met elk een geweergroep (acht man) onder zich, houden die peilmomenten bij. Het is meer coachen wat we doen. Met als sluitstuk acht dagen Final Training Exercise. De geweergroepen moeten hierin opdrachten uitvoeren, waarbij alle functies wisselen. De ene dag ben je commandant, de volgende Mag-schutter of verbindelaar. Ze moeten laten zien dat ze alles onder de knie hebben. Het komt allemaal nog een keer voorbij: situational awareness, riverine ops, river crossing, contact drills, inclusief live firing. Voorbereiding Ondertussen gaat het jonge onderdeel van het Korps Mariniers, waarin ook de Mountain leaders met hun specifieke kennis zijn ondergebracht, voort met het ontwikkelen van de instructeurs. Nu er meer specialisten op dit gebied de krijgsmacht instromen, biedt dat nieuwe kansen voor sergeant Evert en korporaal Dennis. Evert ziet een cursus spoorzoeken helemaal zitten en verder wordt hard gewerkt aan het beschrijven van een eigen survivalmodule. De volgende trip staat al weer op de agenda voor het nieuwe jaar. Twee pelotons, een van luchtmobiel en een van de mariniers, volgen dan in Suriname de gewone Jungle Warfare Course. Vier van de mannen die in oktober zijn geslaagd, gaan mee als instructeur. Daar hebben we alle vertrouwen in. De j w c is de perfecte opleiding als voorbereiding op een uitzending. De talenten voor de i j w a c worden deels gespot tijdens die opleiding. Je ziet meteen wie er geschikt zijn, zegt Evert. Elke instructeur van ons zal zeggen: De jungle is geweldig. Je kunt niet doen alsof. Je houdt van de jungle of je haat haar. Een tussenweg bestaat niet.... je kunt soms maar twee meter om je heen zien. Het is fysiek heel zwaar en je gaat dus geregeld door je hoeven... Boven:...het komt neer op knokken, elke dag weer: tegen jezelf, tegen de elementen en dan ook nog eens tegen een vijand... Links:...en altijd drie Britse helikop ters voor medevacs achter de hand...

5 19 november I Pagina 5 Links: Kapitein Dieuwke Wilschut legt uit hoe het zit. Voorbereiding op mogelijke uitzending Rechts: De patienten krijgen de beste zorg. MOGOS-compagnie pakt uit in Maasstad Links: Drukte op de spoedeisende hulp. Links onder: Debriefing van de actie in een volle tent. Onder: Ondanks dat het een oefening betreft, moet alles met precisie worden uitgevoerd. ROTTERDAM - De wind wakkert aan in de Rotterdamse haven, waar 471 m o g o s compagnie met zo'n tachtig man en 35 vrachtwagens aan de Llloydkade is neergestreken. Het Mobiel Geneeskundig Operatiekamer Systeem staat volledig uitgerold achter met zwart plastic behangen hekken. Met 35 vrachtwagens is de eenheid vanuit Ermelo uitgerukt voor een oefening langs het klotsende water van de Maas. Enerzijds als voorbereiding op een mogelijke uitzending naar Afghanistan, anderzijds om de zichtbaarheid van Defensie te vergroten, zoals de commandant Operationeel Ondersteuningscommando Land (o o c l), brigadegeneraal Jan Broeks, dat wenst. Oefening tegen de contouren van Rotterdam. TEKST: EVERT BROUWER FOTO'S: PETER WIEZORECK En er was nog een derde aspect dat een rol speelde om s werelds grootste havenstad als locatie te kiezen. Met een keur aan (geneeskundige) opleidingen in een straal van een paar kilometer, vormt de oefening een uitgelezen kans om studenten kennis te laten maken met de medische wereld van de landmacht. Er zijn zaterdag zo'n honderd belangstellenden geweest, weet compagniescommandant majoor Siebren Wolf. Niet slecht als je bedenkt dat de regen horizontaal kwam. De m o g o s-compagnie, met zijn meeneemziekenhuis, zoals de dochter van Wolf zegt, heeft net als de andere eenheden binnen het Commando Landstrijdkrachten, voortdurend behoefte aan verse krachten. We moeten dan goed vooruitdenken, beklemtoont de majoor, want voor bij ons een Algemeen Militair Verpleegkundige instroomt, ben je vier jaar verder. Eerst de Koninklijke Militaire School en dan de verpleegopleiding in. Klagen over de bezetting kan 471 echter niet. We zijn gewoon goed gevuld, vindt compagniesadjudant Paul Bossenbroek. Het is bovendien een zeer ervaren eenheid, want zeker driekwart heeft de vorige uitzending naar Afghanistan meegemaakt. Basis leggen Dat deze compagnie naar het uitzendgebied vertrekt, is nog allerminst zeker, onderstreept majoor Wolf. Het hangt af van hoe de terugtrekking van de Nederlandse troepen gaat verlopen en van de samenstelling van de Redeployment Task Force. Dat ervoor wordt geoefend, is nooit weg, vindt de compagniescommandant. Inclusief de eigen accommodatie, werd het geheel in anderhalve dag opgebouwd. Een aantal militairen dat pas binnen de eenheid is, moet nog leren met de apparatuur te werken en kent de procedures nog niet goed. De nieuwe krachten kunnen bogen op de ervaring van de veteranen. En komen die er niet uit, dan lopen er genoeg Reservisten Specifieke Deskundigheid rond om hen met raad en daad bij te staan. Zoals eerste luitenant Harry Bronder, in het dagelijks leven verpleegkundige op de ambulance in Rotterdam. Hij kijkt toe als er een zwaar (oefen) gewonde wordt binnengebracht. Ze staan aan het begin van het traject. Het is de bedoeling dat we hier een team vormen, zegt hij. Dat lukt al aardig met deze mix van nieuwe en ervaren krachten. Bronder slijt zo'n veertig dagen per jaar bij de eenheden van 400 Geneeskundig Bataljon. Ik ben niet eens in dienst geweest, maar ben aangestoken door een collega die al reservist was. Ik kan het iedereen aanraden, want de afwisseling van ambulance met Defensie is heel leuk. We kunnen met onze jarenlange ervaring in het dagelijks leven deze jongens en meisjes heel wat bijbrengen. De trauma s kunnen in Afghanistan natuurlijk anders zijn, maar de basis kun je zeker leggen. En een aantal aspecten, zoals triage, komt niet alleen bij militairen voor. Dat beoefenen wij ook regelmatig in de burgermaatschappij. Helpen Bronder komt in principe niet in aanmerking voor uitzending, voor de commandant van het hospitaal, kapitein Dieuwke Wilschut wordt het (mogelijk) de eerste keer. Dit is veel leuker dan een oefening op de kazerne, zoals we gewend zijn, oordeelt ze over de uitwijk naar Rotterdam. Je ziet hier, zeker na schooltijd, regelmatig nieuwsgierige hoofden over de hekken komen. Wat haar meteen bij het aspect veiligheid brengt. We zijn er niet meer aan gewend de eigen beveiliging te doen, dat hoeft niet op een kazerne. Wat dat betreft is het ook een goede oefening. We draaien naast het ziekenhuis dus ook wachtdiensten. Kapitein Wilschut profiteert op haar beurt weer van de ervaring van kapitein Jessica van Hees, normaal gesproken werkzaam op de Sectie-1 (personeel) van het bataljon. Maar ook de vorige commandant van het hospitaal en beladen met ervaring in Afghanistan. We helpen elkaar dus, aldus Van Hees. En dat gold voor alle betrokkenen bij de oefening. Als ik zo om me heen kijk, zegt adjudant Bossenbroek, "is iedereen leergierig en behulpzaam. Als we worden uitgezonden, staat er een goed ingewerkte eenheid.

6 19 november I Pagina 6 Bij pech tijdens een patrouille kilometers van het basis kamp gaat de projectiebril in de toekomst uitkomst bieden. Foto: Dave de Vaal-AVDD Dankzij high-tech projectiebril: DEN HAAG - Als het aan de winnaar van de Defensie Innovatie Competitie 2009 ligt, veranderen zowel het materieelonderhoud als de bijbehorende opleidingen in de toekomst ingrijpend, dankzij zijn mobiele onderhoudstool. Met behulp van onder meer een hightech projectiebril moeten militairen geheel zelfstandig, waar ook ter wereld, voertuigen kunnen oplappen. Het winnende consortium, bestaande uit Catalyst Interactive, Dutchear en Tedopress, krijgt de kans om medio 2010 een werkend demonstratiemodel voor de c v90, Fennek of Scania-vrachtwagen te presenteren. TEKST: JAN MALSCHAERT De specifieke toepasbaarheid voor Defensie gaf de doorslag voor de winnende inzending s a m m, oftewel System for Asset Maintenance Management. s a m m moet niet alleen een nieuwe manier van onderhoud inluiden, maar ook een heel andere wijze van opleiden. Gert van Tussenbroek, directeur van Catalyst Interactive: Nu worden mensen nog opgeleid tot onderhoudsspecialist. Dan tot generalisten, die ons mobiele apparaat gebruiken. We stellen de kennis van het onderhoudsproces op iedere locatie beschikbaar. Volgens Van Tussenbroek biedt de innovatieve toepassing van moderne technieken legio voordelen voor Defensie. Het op- Elke soldaat een techneut De winnaars van de competitie. Foto: Arnoud Roelofsz leiden met behulp van dit soort virtual reality-technieken, sluit bijvoorbeeld vele malen beter aan bij de belevingswereld van de jeugd, de toekomstige werknemers. Het maakt Defensie een aantrekkelijker werkgever. Daarnaast zijn er de praktische voordelen. Een defect voertuig zal veel minder vaak in mogelijk moeilijk begaanbaar terrein door zwaar materieel geborgen te hoeven worden. En de combinatie van moderne techniek en aangepaste opleidingen maakt technische kennis voor vrijwel elke militair toegankelijk. Wat Van Tussenbroek betreft wordt Every soldier an engineer een nieuw onderdeel van de Defensiedoctrine. Aanpak De situatie waarbij een Nederlandse patrouille op kilometers van het basiskamp, ergens in onherbergzaam gebied, tot stilstand komt vanwege een defect voertuig, verloopt ongeveer zo. Een militair haalt een meegenomen s a m m uit een voertuig, bestaande uit een augmented reality oftewel projectiebril, met een geïntegreerde camera, headset en laptop. De bril kan aanvullende informatie op de juiste plek projecteren wanneer de drager naar een voertuig kijkt. Het te repareren onderdeel wordt op de binnenkant van de bril afgebeeld, dusdanig dat het geprojecteerde en het echte beeld precies samenvallen. Via de headset kan men het probleem inspreken, waarna de spraakapplicatie zorgt voor koppeling aan de in de verstevigde laptop opgeslagen informatie. Als de militair bijvoorbeeld filter vervangen zegt, zal het filter, wanneer hij naar het voertuig kijkt, op de exacte plek oplichten. Vervolgens krijgt hij via de bril stapje voor stapje, moertje voor moertje te zien, wat hij precies moet doen om het betreffende onderdeel te vervangen. Stevige concurrentie Naast de winnaar waren drie andere bedrijven doorgedrongen tot de competitiefinale. Ook van hun vondsten toonde de negenkoppige jury, zowel civiele als militaire deskundigen, zich onder de indruk. Zo werd een toepassing gepresenteerd waarmee het verpakken van alle zendingen wordt gestandaardiseerd. Er was een chip om vervuiling van hydraulische oliesystemen voortijdig te detecteren en een chip, of tag, die grote zendingen kan registreren en lokaliseren. Het winnende consortium mag s a m m op kosten van Defensie verder uitwerken tot een werkend demonstratiemodel. In overleg met de Defensie Materieel Organisatie zal een keuze worden gemaakt voor een proefversie voor het nieuwe gevechtsvoertuig c v90, het Fennek verkenningsvoertuig of de veelgebruikte Scania-vrachtwagen. Stimulans De innovatiecompetitie was georganiseerd door Defensie Research & Development in samenwerking met de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij en de stichting Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid. Ze komt voort uit de Defensie Industrie Strategie (d i s), waarin de overheid Defensie oproept technologische vernieuwing te stimuleren. Doelstelling is het prikkelen van m k b -bedrijven om hun kennis aan te wenden voor toepassingen voor de Defensieorganisatie. In de d i s zijn zes technologiegebieden benoemd waar kansen voor de Nederlandse industriesector liggen. Deze eerste Defensie Innovatie Competitie richtte zich specifiek op onderhoud en logistiek.

7 19 november I Pagina 7 Doorstroom Defensievrouwen door Actieplan Gender DEN HAAG - Er zijn goede stappen gezet in het plaatsen van vrouwen op sleutelposities en het creëren van rolmodellen binnen Defensie. Dat schrijft staatssecretaris De Vries in een brief aan de Tweede Kamer, waarin hij rapporteert over het Genderbeleid De directeur kabinet van het Ministerie van Volksgezondheid, mevrouw Margerita Gordoza, ontvangt de eerste doos met sproeiapparatuur uit handen van de commandant van Hr.Ms. Johan de Witt, kapitein-ter-zee Ben Bekkering. KM helpt bij strijd tegen tijgermug CIDADE DE PRAIA - Hr.Ms. Johan de Witt heeft vorige week in de Kaapverdische havenstad Cidade de Praia een grote hoeveelheid bestrijdingsmiddelen, sproeiapparatuur en beschermende kleding afgeleverd voor de strijd tegen de tijgermug. Hier heerst namelijk sinds augustus een epidemie van de knokkelkoorts. Dengue, zoals het ook wel wordt genoemd, ontstaat door de beet van de tijgermug, de Aedes Aegypti. Sinds 1 oktober zijn in Kaapverdië meer dan twaalfduizend gevallen van de ziekte geconstateerd en zes mensen zijn eraan overleden. Behalve de aflevering van in Senegal ingeslagen voorraden bracht het amfibisch transportschip ook nog eens 150 Kaapverdische militairen naar het eiland Maio, om daar een structurele campagne tegen de ziekte op te zetten. Groetenprogramma Max UTRECHT - Bij het groetenprogramma voor de achterban van uitgezonden militairen van de Omroep Max op 28 november in de Jaarbeurs te Utrecht, zal ook een afvaardiging van de Militaire Post Organisatie aanwezig zijn. Het thuisfront kan hier post inleveren voor zijn dierbaren in den vreemde. De verzendingsvoorwaarden voor het versturen van een postzending naar een n a p o-adres zijn te vinden op Medailles voor KMar en politie DEN HAAG - Achttien militairen van de Koninklijke Marechaussee en dertig politieagenten hebben op 13 no vember een herinneringsmedaille ontvangen voor hun bijdrage aan missies in Bosnië, Cyprus, Soedan, Afghanistan en Kosovo. De ministers Eimert van Middelkoop en Guusje ter Horst (Binnenlandse Zaken) reikten de onderscheidingen uit, in het bijzijn van hoofdcommissaris Ruud Bik, korpschef van het Korps Landelijke Politiediensten, en de commandant der Koninklijke Marechaussee, luitenant-generaal Dick van Putten. In Soedan en Afghanistan werkten marechaussees en agenten samen bij het opleiden van politie. In Bosnië ondersteunden ze de lokale politie bij het hervormen van het politieapparaat, de uitvoering van politietaken en de aanpak van de georganiseerde misdaad. In Cyprus en Kosovo assisteerden ze de civiele autoriteiten, door bijvoorbeeld het monitoren van de lokale politie en grensbewaking. Foto: Arnaud Roelofsz erepenning voor KLu-reservisten NIEUW MILLIGEN - De sergeant-majoors Theo Lancee en Wim Versteeg van de Groep Luchtmacht Reserve hebben 7 november op het Air Operations Control Station te Nieuw Milligen de Erepenning Koninklijke Luchtmacht ontvangen. De reservisten boden op 4 augustus levensreddende hulp bij een ongeval op de n2 nabij Eindhoven. Onderweg naar het oefenterrein Weerterheide stuitten ze op een aanrijding tussen een personenauto en een vrachtwagen die zich seconden daarvoor had voorgedaan. Daarbij raakten de twee inzittenden van de personenauto gewond, van Als voorbeeld noemt De Vries de aanstelling van twee vrouwelijke generaals, één vrouwelijke commandant van een fregat en één van een bataljon. Het Actieplan Gender en het project Genderforce ( ) zorgden ervoor dat het onderwerp gender (diversiteit) IN HET KORT wie één ernstig. Lancee en Versteeg boden direct eerste hulp in afwachting van de hulpdiensten. Zodra die arriveerden, hebben ze geassisteerd door het dragen van apparatuur, praten met getuigen en het regelen van het verkeer. MVB Genie naar MVB DVS VUGHT - Verkeer en Waterstaat heeft m v b 1 en 2 exa mens die de Defensie Vaarschool (d v s) afneemt met terugwerkende kracht tot 1 juni 2008 gelijkwaardig verklaard aan de door de a n w b afgenomen examens klein vaarbewijs (k v b) 1 en 2. De d v s draagt nu zorg voor alle m v b 1 en 2 opleidingen en examens voor al het Defensiepersoneel. Sinds 15 juli geeft hij ook als enige militaire autoriteit vaarbewijzen uit. Doordat het m v b uitgegeven door het Genie opleidingscentrum een looptijd heeft van vijf jaar en die van de d v s een geldigheidsduur tot het 65ste levensjaar is er een overgangsregeling nodig. Iedere militair die een geldig m v b bezit van het Genieopleidingscentrum, kan dit tot 12 maanden na het verlopen ervan, en tot uiterlijk 31 december 2010, omzetten naar het vaarbewijs van de d v s. Daarvoor kan men per terecht bij de afdeling Nautica van de d v s: #czsk/ost/perslog/okm/scholen/nlbeops/dvs. Bij de aanvraag dient men naam, voorletters en het nummer van het certificaat te vermelden. Öztürk bokst zich naar goud ROTTERDAM - Naar nu bekend is geworden, heeft niet alleen KMar wachtmeester 1 Hüsnü Koçabas tijdens het begin november gehouden Bep van Klaveren Memorial een nationale bokstitel in de wacht gesleept. Ook soldaat 1ste klas Orhan Öztürk, verbindelaar bij 11 Bevocie in Schaarsbergen, boekte succes. Hij won goud en daarmee zijn 13de nationale titel in de gewichtsklasse tot 69 kilogram door in een bloedstollende finale met één punt te zegevieren over regerend kampioen Stephan Danyo. Rood erekoord OIRSCHOT - Korporaal 1 René van Halderen van 41 Pantsergeniebataljon is onlangs onderscheiden met een rood erekoord. Hij kreeg dat voor zijn optreden - samen met soldaat 1 Jermaine Brink - na een verkeersongeval op de a2 bij Velddriel, op 14 april. Een motorrijder belandde daarbij met een slagaderlijke bloeding in de berm. Van Halderen en Brink (die zijn koord op een eerdere datum heeft ontvangen) wisten die te stelpen, waarna de hulpdiensten het overnamen. Helaas overleed de gewonde niet veel later toch. Toen het ongeluk gebeurde, zetten we gelijk de snelweg af, aldus Van Halderen. Achteraf be denk je pas welk risico je daarmee neemt, maar ik ben trots dat we dit hebben gedaan. Het is niet niks dat je deze onderscheiding krijgt ste beller bij DC HR ENSCHEDE - Eelco Gielen, Change Manager Joint c i s Group van de Bedrijfsgroep I-vent, belde op 13 oktober, om uur, met Kim Steghuis van het InformatieCentrum van het Diensten- Centrum Human Resources (d c h r). Tot zijn verrassing bleek hij de ste klant die zich telefonisch meldde. Vanwege deze mijlpaal werd Gielen door het d c h r in het zonnetje gezet. Hij ontving een oorkonde, een luxe kist wijn en een gevelteken, het Twentse symbool dat het d c h r tot het zijne heeft gemaakt. Daarnaast woon de Ajax-fan Gielen op uitnodiging van het DienstenCentrum de voetbalwedstrijd Twente - Ajax op 8 november in de Grolschveste in Enschede bij. Twente won die match overigens met 1-0. C-ZSK bezoekt de West binnen de hele Defensieorganisatie veel aandacht heeft gekregen en structureel is ingebed in de organisatie. Het aandeel burgervrouwen in de organisatie groeide met twee procent en het percentage militairen is gelijk gebleven sinds de laatste rapportage uit Net als in burgermaatschappij vormen de technische en fysiek zware functies de knelpunten. Het aandeel vrouwen in managementfuncties is toegenomen. Dankzij mentorprojecten vindt er nu meer doorstroom plaats van burgervrouwen in schaal 10 en 11. Ook is er geïnvesteerd in meer vrouwelijke WILLEMSTAD - De Commandant Zeestrijdkrachten, luitenantgeneraal der mariniers Rob Zuiderwijk, heeft van 11 tot en met 15 november een afscheidsbezoek gebracht aan de Nederlandse Antillen en Aruba. In januari zegt hij de Koninklijke Marine met leeftijdsontslag vaarwel. Zuiderwijk, oud-commandant der Zeemacht in het Caribische Gebied en oud-commandant van marinierskazerne Savaneta heeft een speciale band met de eilanden waar hij bijna tien jaar woonde. Het is altijd fijn om weer hier te zijn. Ik heb er een goede tijd gehad en ik zal er na mijn vertrek bij de marine zeker nog regelmatig terugkomen. Foto: Peter Bijpost. Verkenners op verrassingsbezoek ZWOLLE - Jonge patiëntjes van de Isala kliniek in Zwolle keken onlangs hun ogen uit. Militairen van 103 Verkenningseskadron kwamen compleet omgehangen de Amalia kinderafdeling op. Het bezoek vloeide voort uit een initiatief van de opvolgend pelotonscommandant van het 3de Peloton. Hij was het woord kanker zo zat, dat als iemand zich het als krachtterm of scheldwoord liet ontvallen, er geld in een pot moest worden gedaan. Dit resulteerde niet alleen in een leuk geldbedrag, maar ook in meer bewustzijn bij mensen omtrent het verkeerde gebruik van dit woord. Besloten werd de opbrengst te bestemmen voor een goed doel. De patiënten van het Isala ziekenhuis waren de gelukkigen en kregen een gloednieuwe Nintendo Wii met accessoires. Na de overhandiging ervan in de speelkamer van de afdeling maakten de Verkenners nog een rondje langs de kamers van de patiëntjes die er niet bij konden zijn. Het 3de Verkenningspeloton vertrekt binnenkort naar Afghanistan. rolmodellen en burgervrouwen vanaf schaal 13. Daarnaast ambieert Defensie om in 2012 minimaal twee vrouwen per keer tot de Hogere Defensie Vorming toe te laten, die uiteindelijk doorstromen naar generaalsposities. De ambitie in 2006 was dat acties voor het verbeteren van de combinatie arbeid en zorg aantoonbaar moesten leiden tot behoud van vrouwelijke militairen. Daarin is ondertussen grote vooruitgang geboekt. Zo verbeterde de voorlichting, vormt arbeid en zorg nu een vast onderdeel van de functioneringsgesprekken en is er een deeltijdloket gekomen om vraag en aanbod van deeltijdfuncties te koppelen. Verder hebben de Defensielocaties Gilze Rijen, Den Helder, Woensdrecht en Oirschot inmiddels een kinderopvang en wordt op Vliegbasis Volkel gewerkt aan een nieuwe locatie daarvoor. Dekaatjes heten de gratis advertenties in de Defensie krant. De tekst van een Dekaatje mag niet langer zijn dan veertig woorden en kan alleen schriftelijk of per worden ingediend. Plaatsing geschiedt zo spoedig mogelijk. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud, noch voor de gevolgen van de plaatsing. Op de envelop of in de graag Dekaatje vermelden. Dekaatjes kunnen worden ingestuurd naar de Defensiekrant, postbus 20701, 2500 ES Den Haag of defensiekrant@mindef.nl, onder vermelding van naam, adres, woonplaats eventueel telefoonnummer, onderdeel en registratienummer. Let op: de Defensiekrant wordt iedere week ook op internet gepubliceerd. Uw gegevens, zoals telefoonnummer en adres, kunnen door zoekmachines worden gevonden. WONINGEN Te koop: Prinsenbeek, Vossen berg 51, ge scha kelde semi-bungalow met gara ge, compl. woonprogr. op begane grond, z-living ca 50 m met allesbrander en schuif pui, nieuwe keuken en inbouw app, royale sl.kamer met toegang tot badk., 1ste verdie ping: grote slaapkamer met badkamer. Vr.pr. F ,-k.k. Tel: of zie Te koop: Akkrum, nabij Leeuwarden, G.S. Ruiterstraat 16. Ruime tussenwoning aan het water met ligplaats. Indeling: bijkeuken, toilet, open keuken, woonkamer met open haard. Eerste verdieping, 3 slaap kamers, moderne badkamer. Tweede verdieping, vaste trap, slaapkamer/zolder. Vr.pr. F ,00. Zie Te koop: Leusden, De Kervershilt 9, maisonnette. Bjr Lichte woonkmr, semi open keuken, 3 slpkmrs, balkon. In stadscentrum. Nabij a28. Actieve vve. Vr.pr.: k.k. Voor info: DIVERSEN Rally: De Ronde Tafel uit Breda (rt192) or ga niseert haar jaarlijkse rally t.b.v. het goede doel. Deze zal gehouden worden op za 30 januari a.s. in de omgeving van Breda. Voor informatie mail naar g.jobse@ mindef.nl REÜNIE 19AFDVA In september 2010 vindt er een reünie plaats van de 19de Afdeling Veldartillerie. De organisatie is op zoek naar zoveel mogelijk oudgedienden die in de periode 1960 en 1989 deel hebben uitgemaakt van deze Artillerie Afdeling. Ze wil hen allen (ex beroeps & dienstplichtigen) verwelkomen in t Harde. Voor nadere informatie:

8 19 november I Pagina 8 VIJF VRAGEN AAN... Burgermedewerkster Simone Katrisiotis van 11 Geneeskundige compagnie Luchtmobiel in Assen die onlangs meedeed aan Expeditie Robinson. Wat heeft je ertoe bewogen om je voor die serie op te geven? De oproep kwam precies op het goede moment, privé waren er dingen veranderd en niets of niemand kon mij meer tegenhouden om deze giga uitdaging aan te gaan. Vier keer ben ik naar Geldrop gereden voor de selectie waarvan eenmaal een zware zwemproef en diverse gesprekken met psychologen en productiemedewerkers deel uitmaakten. Kon je daar zomaar vrij voor krijgen van je werkgever? Mijn commandant, overste Jeroen Hulst, vond het zo bijzonder dat ik geen verlofdagen heb hoeven in te leveren. We zijn op drie Maleisische eilanden geweest: Tenga, Sribuat en Mensrib. Het gaat er aan de beelden te oordelen bepaald niet zachtzinnig aan toe. Hoe zwaar is het jou gevallen en hoe lang heb je het volgehouden? Het zwaarste is het hebben van honger. Je concentratie Modern Warfare-2: alle registers open gaat achteruit, je ziet zwarte vlekken en je droomt de hele nacht over eten. Naarmate de expeditie vorderde, werd ik wel mentaal steeds sterker. Dat heeft mij uiteindelijk de das om gedaan. Na 27 dagen expeditie werd ik eruit gestemd! Beschrijf eens de groepsprocessen binnen zo n club totaal vreemden. Er zijn alfa vrouwen en uiteraard de schaapjes. Ik als alfa vrouw probeerde er nog wat structuur in te brengen, maar ik ben ook wel bot in uitspraken, dus dat viel niet altijd in goede aarde. Dit komt denk ik toch door mijn militaire achtergrond. Hoe blik je er achteraf op jouw deelname terug en met welke ogen kijk je nu naar de uitzending? Ik had het voor geen goud willen missen! Ondanks alle ontberingen genoot ik met volle teugen. Dit is maar voor weinig mensen weggelegd, en ik heb het mogen meemaken. Kosten noch moeite zijn gespaard om Call of Duty, Modern Warfare 2 in de markt te zetten. De presentatie van deze game vorige week maandag om middernacht in het centrum van Rotterdam kende Harry Potter-achtige taferelen. Op de eerste dag vestigde het spel van Activision al een record met verkochte exemplaren in de Benelux. In Engeland ging het nog een stuk harder met 1,2 miljoen stuks, waarmee de vorige recordhouder (Grand Theft Auto IV) ruim werd verslagen. MARIGNANE - De eerste van de uiteindelijk 77 door Nederland bestelde Alouette iii helikopters van Sud Aviation, voorloper van Aérospatiale en nu Eurocopter, werden 45 jaar geleden door vliegers van de KLu opgehaald op het vliegveld Marignane te Marseille. Dat maakt de leeuwerik tot de langst LEZEN & GAMEN De kredietcrisis lijkt dus geen vat te hebben op de gameswereld en dat merk je zowel aan het aantal als aan de kwaliteit van de spellen die op de markt komen. CoD Modern Warfare 2 verkoopt ook niet zo maar goed, het is zonder meer het beste dat we tot nu toe in handen hebben gehad. De gamer kan met modi als campaign, special ops en online (multiplayer) letterlijk alle kanten op en dat maakt het spel steeds weer verrassend. De ene keer begin je in Arctisch gebied, de andere keer onderwater, in de bergen of in de sloppenwijken van Brazilië. Er is ook een speciale game mode waarin je als third person de vijand dient uit te schakelen. Dat gaat er soms ruig aan toe. Call of Duty Modern Warfare 2 is verkrijgbaar voor rond de zestig euro (PS-3 en Xbox-360), de pcversie kost vijf euro minder. Tekst: Evert Brouwer De verkorte versie van de Defensie Evenementenkalender vermeldt voor de komende tijd de volgende evenementen: 20 november: Concert Marinierskapel, Eerbeek 20 november: Relatieconcert Fanfarekorps Koninklijke Landmacht Bereden Wapens, Leens 22 november: Zeeheldenverkiezing voor kinderen, Marinemuseum in Den Helder 24 november: Relatieconcert Koninklijke Militaire Kapel Johan Willem Friso, Steenwijk Commandant ISAF in Uruzgan TARIN KOWT - Generaal Stanley McChrystal, commandant van i s a f, heeft op 11 november Task Force Uruzgan bezocht. Samen met de Australische minister-president Kevin Rudd woonde hij de herdenkingsceremonie ter gelegenheid van Remembrance Day bij. Per helikopter werden de vooruitgeschoven basis Mirwais en de patrouillebases Cobra en Camp Hadrian aangedaan. Daar sprak McChrystal met de troepen en liet hij zich informeren over de plaatselijke situatie. In Tarin Kowt opende hij de nieuwe Hospital Road Bridge, met Nederlands geld door Afghanen gebouwd. Deze brug over de Teri Rud rivier verschaft de dorpelingen uit het noorden toegang tot Tarin Kowt en daarmee tot voorzieningen op het gebied van economie, gezondheidszorg en onderwijs. Zo n drie maanden per jaar was het voor hen onmogelijk de provinciale hoofdstad te bereiken. McChrystal liet bij zijn bezoek weten dat de Nederlandse aanpak, militaire actie gecombineerd met civiele ontwikkeling, absoluut de richting aangeeft die de n av o in Afghanistan op moet. De bescherming van de bevolking vereist dat we veiligheid brengen, maar dat kan niet zonder het verbeteren van het Historische vlucht van Alouette III vliegende helikopter bij de krijgsmacht. In het kader van het 45-jarig jubileum Cavalerie in de prijzen Ruim 120 inzendingen zijn binnengekomen om Operation Flashpoint, Dragon Rising in de wacht te slepen. Aangezien er maar vijf pc-games vielen weg te geven, betekent dat heel wat teleurgestelde lezers. Geen reden voor al te diepe treurnis overigens, want er valt de komende tijd weer heel wat te verdelen. Zoals beloofd gaan drie exemplaren naar het buitenland, in alle gevallen Afghanistan. Wachtmeester Marius van 43 Brigade Verkenningseenheid, nog maar net vertrokken naar het inzetgebied, kwam als eerste uit de bus, gevolgd door alweer een ca va lerist: ritmeester Nils, Hoofd Sie 2 p rt-8 in Tarin Kowt. De derde gelukkige is sergeant-1 Maarten van de Staf tfu. De achterblijvers mochten twee spellen verdelen. In beide gevallen lootte de redactie een korporaal uit: kpl-1 Christi an Leemkuil van 640 Squadron en kpl-1 Daniel Jørgensen van 42 Tankbataljon stst c2o s t. Waarmee het aantal gewonnen prijzen bij de cavalerie op drie komt. De winnaars zijn op de hoogte gesteld en de games zijn onderweg naar hun bestemming. DEFENSIE EVENEMENTENKALENDER...samen met de Australische minister-president Kevin Rudd woonde hij de herdenkingsceremonie ter gelegenheid van Remembrance Day bij... Foto: KPL Rachel Ingram, Australische leger McChrystal (midden in camouflagepak) steekt samen met Afghaanse autoriteiten de Hospital Road Bridge over. Foto: Jan- Kees de Meester-AVDD bestuur en de ontwikkeling. Dat moeten we van gebied tot gebied uitbreiden. En wat we hier vandaag zien, is daarvan een voorbeeld, aldus de generaal. vertrokken onlangs twee van de vier Alouettes die de KLu nog in dienst heeft voor enkele dagen naar Frankrijk, met alle beschikbare vliegers en techneuten die op dit moment nog actief zijn op dit type. Op het programma stonden een officiële Meet en Greet met vertegenwoordigers van Eurocopter, een rondleiding in de fabriek en een bezoek aan de simulator van de Cougar helikopter. De Alouette iii kent een indrukwekkende geschiedenis. Zo voerde hij tal van taken uit voor zowel de Koninklijke Landmacht als de Koninklijke Luchtmacht, waaronder reddingsvluchten, terrein- en routeverkenningen, vuurleiding van de artillerie en het tot 1995 opleiden van alle helikoptervliegers. Ook leverden deze machines vaak ondersteuning tijdens evenementen, de treinkapingen, dreigende overstromingen en zware winters. De vier nog operationele Alouette iii helikopters zijn gestationeerd op de vliegbasis Gilze-Rijen en ondergebracht bij het 300 squadron van het Defensie Helikopter Commando. Tegenwoordig worden ze onder meer ingezet voor vluchten voor het Koninklijk Huis en v i p s, foto- en filmopnamen en om instrumenten te testen. 25 november: Open Militair Kampioenschap Cross-estafette, Ermelo 25 november: Stoer en stijlvol, lezing en rondleiding over invloed marinierskleding op de mode, Mariniersmuseum in Rotterdam 28 en 29 november: Sinterklaasspeurtocht, Marinemuseum in Den Helder 2 en 3 december: Korpsconcert 2009, Marinierskapel en Tamboers en Pijpers, De Doelen in Rotterdam Voor meer informatie surf naar en klik via Actueel op de link Activiteiten. Colofon De Defensiekrant is een wekelijkse uitgave van de directie Voorlichting & Communicatie van het Ministerie van Defensie bestemd voor het gehele Defensiepersoneel. Hoofd Defensiemedia Ellen Eggink Eindredactie: Wiebren Tabak ( ) Redactie: Evert Brouwer ( ) Jack Oosthoek ( ) Monique van Rijen-Bos ( ) André Twigt ( ) Redactiesecretariaat en administratie: Marianne Beck Telefoon: (070) , via het militaire net: 501, tst Defensiesite: defensiekrant@mindef.nl Bezoekadres: Binckhorsthof Binckhorstlaan 135, 2516 BA Den Haag Postadres: Postbus 20703, 2500 ES Den Haag, MPC 58L De inhoud van de artikelen in de Defensiekrant hoeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de minister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in de Defensiekrant geplaatste artikelen. Zij geven uitsluitend de mening van de inzender weer en kunnen door de redactie worden bekort. Overname van artikelen of delen daarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kan geen recht worden ontleend. Deze informatie wordt in algemene bewoordingen en met terzijde lating van details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officiële stukken. Oplage: Abonnementen: Per jaar H 13,61. Voor het buitenland H 15,88. Opgave schriftelijk bij administratie Defensiekrant (zie boven), in het geval van een dienstabonnement. Particuliere abonnees kunnen zich opgeven bij: Abonnementenland, postbus 20, 1910 AA Uitgeest, tel of www. aboland.nl, waarna een acceptgirokaart wordt toegezonden. Adreswijziging: Het verdient aanbeveling adreswijzigingen vroegtijdig en uitsluitend schriftelijk op te geven; het kost enkele weken voor het nieuwe adres in het verzendbestand is opgenomen. Layout: Theo Olsthoorn (UnitedGraphics Zoetermeer BV, postbus 659, 2700 AR Zoetermeer) Druk: DeltaHage, Den Haag ISSN:

Dank u wel kolonel Lambrichts, mevrouw Sybilla Dekker, Generaal, geachte aanwezigen,

Dank u wel kolonel Lambrichts, mevrouw Sybilla Dekker, Generaal, geachte aanwezigen, Spreekpunten staatssecretaris De Vries van Defensie ter gelegenheid van de eerste deeltijdopleiding Middelbare Defensie Vorming te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dank u wel kolonel Lambrichts,

Nadere informatie

Spreekpunten staatssecretaris ter gelegenheid van 65 jaar vrouwen in de Krijgsmacht op 2 december te Utrecht.

Spreekpunten staatssecretaris ter gelegenheid van 65 jaar vrouwen in de Krijgsmacht op 2 december te Utrecht. Spreekpunten staatssecretaris ter gelegenheid van 65 jaar vrouwen in de Krijgsmacht op 2 december te Utrecht. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dank mw. Coorens, Dames en heren, We vieren vanavond

Nadere informatie

WILLEM LODEWIJK V NASSAUKAZERNE, MATERIEEL LOGISTIEK PELETON (320) LOKAAL FACILITAIRE DIENST

WILLEM LODEWIJK V NASSAUKAZERNE, MATERIEEL LOGISTIEK PELETON (320) LOKAAL FACILITAIRE DIENST DE KAZERNES VAN NEDERLAND 2012. Hier vind u een lijst van landmachtkazernes in Nederland. In de lijst vind u de eenheden die er gelegerd zijn en de plaats waar de kazerne staat. JOHANNES POSTKAZERNE, HAVELTE.

Nadere informatie

werken bij DEFENSIE MARINE Denk je aan de Marine, dan denk je aan schepen. Logisch, want die hebben we bij de Marine in alle soorten en maten. Van mijnenjagers tot onderzeeboten. Toch is de Marine meer

Nadere informatie

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven.

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven. Toespraak van de minister van Defensie, E. van Middelkoop, bij de terugkeer van de laatste Task Force Uruzgan, Vliegbasis Eindhoven, 8 augustus 2010. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Commandant van

Nadere informatie

Het leger. Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom we een leger hebben.

Het leger. Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom we een leger hebben. Het leger Thema: Bestaat vrede? Samenleving Nederland De overheid Moeilijkheid; *** Tijd: *** Juf Yvonne Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom

Nadere informatie

Het medisch zorgsysteem van de Krijgsmacht. T.F.M. Dijkgraaf Luitenant Kolonel vliegerarts

Het medisch zorgsysteem van de Krijgsmacht. T.F.M. Dijkgraaf Luitenant Kolonel vliegerarts Het medisch zorgsysteem van de Krijgsmacht T.F.M. Dijkgraaf Luitenant Kolonel vliegerarts 1 Algemeen Militair Verpleegkundige 2 Mini CV Sedert 1986 werkzaam als militair arts Tot 1996 bij de Kon Landmacht

Nadere informatie

rust zetten. rust gezet) Commandant der Strijdkrachten.

rust zetten. rust gezet) Commandant der Strijdkrachten. 1 Toespraak van de komend Commandant der Strijdkrachten, generaal Middendorp, bij de aanvaarding van het commando over de Nederlandse krijgsmacht op 28 juni 2012 te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord

Nadere informatie

ISAF III Deployment Task Force

ISAF III Deployment Task Force ISAF III Deployment Task Force C-DTF Kolonel Henk Morsink 1 Deployment Task Force Mission Statement Taken Eenheden en Middelen Planning Voorbereiding 2 Mission Statement Schep als Deployment Task Force

Nadere informatie

Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken

Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken Medic Special Forces: de hogere kunst van het pleisterplakken tekst: sgt. Derek de Vries Lees het volledige artikel in de FALCON Grizzly, this is Mike ready to copy nine-liner This is grizzly, ready to

Nadere informatie

Gaat het mis tussen een veteraan en een (overheids)instantie? Dan staan wij voor u klaar.

Gaat het mis tussen een veteraan en een (overheids)instantie? Dan staan wij voor u klaar. Gaat het mis tussen een veteraan en een (overheids)instantie? Dan staan wij voor u klaar. WAT DOET DE VETERANENOMBUDSMAN? Reinier van Zutphen de Veteranenombudsman Wat doet de Veteranenombudsman? Sinds

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda.

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Ridders Militaire Willems-Orde

Nadere informatie

Minister IGK SG/PSG. CZSK Bestuursstaf

Minister IGK SG/PSG. CZSK Bestuursstaf BIJLAGE: ORGANOGRAMMEN Organogrammen vraag 98 Organogram Defensie Minister IGK SG/PSG ADD BSG DBO DCo DF&C DJZ CDS HDB HDFC HDBV HDP MIVD MLA CDC DMO CLSK CLAS Operationele Commando s CZSK Bestuursstaf

Nadere informatie

Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018

Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018 Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2018 NOTA VAN WIJZIGING Ontvangen Het voorstel van wet wordt als volgt gewijzigd: De begrotingsstaat van het Ministerie

Nadere informatie

Koninklijke Hoogheid, dames en heren,

Koninklijke Hoogheid, dames en heren, Toespraak minister Eimert van Middelkoop voor de opening van het symposium Strategische samenwerking met het bedrijfsleven Sourcing, een kwestie van keuzes maken, Koninklijke Militaire Academie, Breda,

Nadere informatie

DE VEVA OPLEIDING. Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie

DE VEVA OPLEIDING. Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie DE VEVA OPLEIDING Haal je MBO-Diploma en ontdek Defensie DE TIEN MEEST GES INFORMATIE VOOR OUDERS EN VERZORGERS 1 2 3 4 Is er ondanks de bezuinigingen bij Defensie een toekomst voor leerlingen Veiligheid

Nadere informatie

Vervoer gevaarlijke stoffen

Vervoer gevaarlijke stoffen Vervoer gevaarlijke stoffen binnen Defensie Edwin van de Ven Inhoud Defensie Uitzonderingspositie Defensie Voorbereidingen (Gereedstelling) We vertrekken. We doen ons werk. We gaan weer naar huis.. 2 Defensie

Nadere informatie

OCV trucks. Een lange natte en winderige winter is net voorbij en iedereen is dan ook weer blij.

OCV trucks. Een lange natte en winderige winter is net voorbij en iedereen is dan ook weer blij. OCV trucks Oldtimer Contactgroep Veluwe Stroe, april 2016 Verslag van de lenterit 2016. Een lange natte en winderige winter is net voorbij en iedereen is dan ook weer blij. Wat duurt dan zo n winterperiode

Nadere informatie

Hans van Rooij VERSTAG

Hans van Rooij VERSTAG Hans van Rooij VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van

Nadere informatie

DINEREN IN DE HOFTRAMMM

DINEREN IN DE HOFTRAMMM DINEREN IN DE HOFTRAMMM De bijzondere creatie van Bobby van Galen en Pierre Wind Foto s en tekst: Martien Versteegh Eigenaar en gastheer Bobby van Galen heet u van harte welkom Het begon met een droom

Nadere informatie

"Militair of Afghaan,

Militair of Afghaan, "Wij zijn de enige verpleegkundigen die achter onze potentiële patiënten aanrennen. Ze kunnen ziek worden, dus moeten we zorgen dat we er zijn. IJ Een bizarre situatie? Niet in Uruzgan. Stafverpleegkundigen

Nadere informatie

Vereniging van Oud-Medewerkers s-hertogenbosch Aan de leden van de Vereniging van Oud-Medewerkers datum 4 juli 2016 contactpersoon Corien Blankestein onderwerp Excursie Koninklijke Marine telefoon 088-5256197

Nadere informatie

PSO. Bekijk het VeVa-introductiefilmpje. Houd dit werkblad erbij en beantwoord na het kijken de vragen.

PSO. Bekijk het VeVa-introductiefilmpje. Houd dit werkblad erbij en beantwoord na het kijken de vragen. PSO Weet jij al welke richting je op wilt na het VMBO? Nu je een sector gaat kiezen, is het best slim om alvast rond te kijken welke opleidingen er zijn. En natuurlijk welke bij je past! Deze les maak

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Opvang na uw uitzending Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden, September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje

Nadere informatie

Reservist bij de Koninklijke Marechaussee. De leukste baan! naast je werk of studie

Reservist bij de Koninklijke Marechaussee. De leukste baan! naast je werk of studie Reservist bij de Koninklijke Marechaussee De leukste baan! naast je werk of studie Operationeel Centrum Mobiel toezicht veiligheid Grensbewaking Schiphol Beveiliging Koninklijk Huis Als het erop aankomt

Nadere informatie

HDAB Aanvulling stand van zakenbrief Afghanistan: nazorg, counter insurgency opleiding en eigen vuur incident

HDAB Aanvulling stand van zakenbrief Afghanistan: nazorg, counter insurgency opleiding en eigen vuur incident Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Afschrift aan de Voorzitter van de Eerste

Nadere informatie

Finale weekend club competitie

Finale weekend club competitie Finale weekend club competitie Ploegentijdrit Zaterdag stond als allereerst de ploegentijdrit op programma. Jawel hoor we moesten als eerste van start. We waren maar met 5 in plaats van 6 man. Start ging

Nadere informatie

Hey Russel! EEN BIJZONDERE VRIENDSCHAP. marian hoefnagel

Hey Russel! EEN BIJZONDERE VRIENDSCHAP. marian hoefnagel REALITY REEKS Hey Russel! EEN BIJZONDERE VRIENDSCHAP marian hoefnagel Een gekke naam Rudsel?? Jims mond valt open van verbazing. Is dat een naam? Hij kijkt met grote ogen naar de jongen die naast hem zit.

Nadere informatie

Koninklijke Hoogheden, Ridder. Militaire Willemsorde, Excellenties, gewonde Nederlandse Militairen, zorgverleners, dames en heren,

Koninklijke Hoogheden, Ridder. Militaire Willemsorde, Excellenties, gewonde Nederlandse Militairen, zorgverleners, dames en heren, Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten, Generaal Middendorp, ter gelegenheid van de musical Soldaat van Oranje bij het Vliegkamp Valkenburg op 30 augustus 2012. Let op: Alleen gesproken woord geldt!

Nadere informatie

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen? 2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? PZP helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Uw verzekering snel en digitaal

Nadere informatie

Beroepsmilitair. bij de. Koninklijke Landmacht

Beroepsmilitair. bij de. Koninklijke Landmacht Beroepsmilitair bij de Koninklijke Landmacht 1 Inleiding Duur van de voorlichting en inhoud Voorlichting beroepsmilitair Koninklijke Landmacht Aansluitend aan de voorlichting mogelijkheid tot: Solliciteren

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2008 2009 31 700 X Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2009 Nr. 79 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 33 763 Toekomst van de krijgsmacht Nr. 55 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 23 september 2014 De vaste commissie voor Defensie heeft een

Nadere informatie

Uitstekend onderhouden Instapklaar

Uitstekend onderhouden Instapklaar Huizen vanhendriks de Koppele 147, 5632 LH Eindhoven Uitstekend onderhouden Royaal 3-kamer appartement Royaal balkon op het westen Instapklaar Fraai uitzicht H51 H51 Kenmerken Soort Kamers Woonoppervlakte

Nadere informatie

Verslagen. Mozmed Gurué. Bart Roosenburg

Verslagen. Mozmed Gurué. Bart Roosenburg Verslagen Mozmed Gurué Bart Roosenburg 2013 Week 1 Datum: 5 t/m 9 augustus 2013 Team: Hanneke Dekker (arts), Jacinto Joaquim (evangelist), José Orlando (vrijwilliger), Bart Roosenburg (verpleegkundige).

Nadere informatie

7 INGREDIENTEN VOOR ENTHOUSIASTE MEDEWERKERS (SPECIAL MANAGER)

7 INGREDIENTEN VOOR ENTHOUSIASTE MEDEWERKERS (SPECIAL MANAGER) E-blog 7 INGREDIENTEN VOOR ENTHOUSIASTE MEDEWERKERS (SPECIAL MANAGER) In leidinggeven Er zijn 7 interessante ingrediënten voor leidinggevenden om uit hun medewerkers te halen wat er in zit en hun talent

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Dames en heren, Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen.

Dames en heren, Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen. Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dames en heren, Ik sta hier vandaag

Nadere informatie

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl

Nadere informatie

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen?

De beste zorg vinden? Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! 2013/2014. Uw verzekering snel en digitaal regelen? zorgwijzer 2013/2014 Zorg of ondersteuning nodig? CZ helpt! De beste zorg vinden? Uw verzekering snel en digitaal regelen? Medische vraag? Stel hem aan onze deskundigen Inhoudsopgave 4 Regel uw verzekering

Nadere informatie

Een veteraan zei ooit tegen mij Als je er niet geweest bent, weet je ook niet wat het is, hoe het voelt. Hij heeft natuurlijk gelijk.

Een veteraan zei ooit tegen mij Als je er niet geweest bent, weet je ook niet wat het is, hoe het voelt. Hij heeft natuurlijk gelijk. Toespraak staatssecretaris Van der Knaap ter gelegenheid van de Opening van de veteranententoonstelling Veteranen. Ingezet in dienst van de vrede. Maandag 7 mei 2007, Stadskantoor Eindhoven. U weet ongetwijfeld

Nadere informatie

Veldwerkverslag Homo-onderzoek Defensie 2006 [3]

Veldwerkverslag Homo-onderzoek Defensie 2006 [3] Veldwerkverslag Homo-onderzoek Defensie 2006 [3] INHOUD: 1. Inleiding In dit verslag wordt de respons en nonrespons besproken met betrekking tot het homoseksualiteitonderzoek. Dit onderzoek wordt in opdracht

Nadere informatie

Jeroen Neef: betontimmerman met diploma

Jeroen Neef: betontimmerman met diploma bouwen Magazine over loopbaanontwikkeling en vaktechniek voor werknemers in de bouw en infra nr. 2 april 2011 Jeroen Neef: betontimmerman met diploma Prefab fundering met IJB Smartfoot Uitvoerder Cees

Nadere informatie

Transport en Logistiek

Transport en Logistiek Transport en Logistiek Het Buitenhout College / Transport & Logistiek 1 verhuizingen popconcerten scheepvaart defensie supermarkten koeriersdienst sport horeca zorginstellingen weekmarkt luchtvaart autodealers

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt Ben jij zo iemand die actief is en veel interesses heeft en daardoor ook veel bezigheden en spullen heeft?

Nadere informatie

Hallo mogen wij ons even voorstellen

Hallo mogen wij ons even voorstellen Hallo mogen wij ons even voorstellen Wij zijn Verkeersschool Janssen en bedanken je voor het benaderen van informatie over jou rijopleiding. Denk je nog steeds dat het behalen van je rijbewijs duur en

Nadere informatie

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief

Nadere informatie

Dit is het verkiezingsprogramma van de ChristenUnie. Dit vindt de ChristenUnie belangrijk voor Nederland. Lees maar!

Dit is het verkiezingsprogramma van de ChristenUnie. Dit vindt de ChristenUnie belangrijk voor Nederland. Lees maar! Over een paar weken kiest Nederland een nieuwe regering. Op 12 september Jij kunt ook kiezen. Stemmen noemen we dat. Als je stemt, kies je voor de politieke partij die jij het beste vindt. Jij kunt straks

Nadere informatie

hun familie, geachte aanwezigen,

hun familie, geachte aanwezigen, Toespraak van de minister van Defensie, J.S.J. Hillen, ter gelegenheid van de uitreiking van de eerste universitair erkende diploma s van de Nederlandse Defensie Academie op 26 maart 2012 te Den Helder.

Nadere informatie

Let op: Alleen gesproken woord geldt!

Let op: Alleen gesproken woord geldt! Spreekpunten staatssecretaris De Vries van Defensie ter opening van het congres Maak jezelf Zichtbaar op 11 maart 2010 te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dames en heren, We leven in het

Nadere informatie

Ik ben Jeremiah Werleman en ik ben zeventien jaar oud. Ik zit in het vierde jaar van de mavo op het Mon Plaisir College, midden in mijn examens.

Ik ben Jeremiah Werleman en ik ben zeventien jaar oud. Ik zit in het vierde jaar van de mavo op het Mon Plaisir College, midden in mijn examens. Talenten op Aruba. Ze zijn overal te vinden. Zij storten zich in het leven, of het nu sport, kunst, uitgaan, lezen, muziek of juist de donkere kant van de samenleving is. Het is aan hen. Voor diegene die

Nadere informatie

Schriftelijke vragen Van Bommel over de arrestatie van een Afghaanse burger in Kamp Holland en het gebruik van particuliere beveiligingsbedrijven

Schriftelijke vragen Van Bommel over de arrestatie van een Afghaanse burger in Kamp Holland en het gebruik van particuliere beveiligingsbedrijven Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Datum 29 februari 2008 Ons kenmerk D/2008003878

Nadere informatie

Dames en heren, Veteranen van de Koninklijke Marechaussee,

Dames en heren, Veteranen van de Koninklijke Marechaussee, Dames en heren, Veteranen van de Koninklijke Marechaussee, In de ruim zeven maanden dat ik nu Inspecteur der Veteranen ben, heb ik in ieder geval één ding geleerd: Veteranen komen vooral naar een reünie

Nadere informatie

Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan een missiegebied is. grilliger dan pakweg een werkbezoek. aan een oefenende eenheid op de

Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan een missiegebied is. grilliger dan pakweg een werkbezoek. aan een oefenende eenheid op de Toespraak uitgesproken door de Minister van Defensie, E. van Middelkoop, bij gelegenheid van zijn Kerstbezoek aan Afghanistan, 24 december 2008 te Kaboel. Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan

Nadere informatie

Rapport. Datum: 15 juli 2013. Rapportnummer: 2013/087

Rapport. Datum: 15 juli 2013. Rapportnummer: 2013/087 Rapport "Toch een voldoende voor de Toets Gesproken Nederlands" Rapport over een klacht over de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid te Den Haag. Datum: 15 juli 2013 Rapportnummer: 2013/087 2

Nadere informatie

Datum 14 mei Betreft Inzet Defensie Arbeidsvoorwaarden. Collega s,

Datum 14 mei Betreft Inzet Defensie Arbeidsvoorwaarden. Collega s, > Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag Bestuursstaf Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl Bij beantwoording datum, onze referentie en betreft vermelden. Betreft Inzet Defensie

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Medischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon

Medischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie

Nadere informatie

Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg!

Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg! Op zoek naar een leuke baan? WSD-Groep helpt je op weg! leuk en zinvol werk passend bij wat jij kunt gezelligheid met collega s je eigen salaris verdienen Jo Arts, assistent-kok: Van thuis zitten word

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 7636 3 mei 2011 Wijziging regeling commandanten 26 april 2011 Nr. BS/2011008944 Afdeling Personeelsbeleid en Rechtspositie

Nadere informatie

IN HET HART VAN DE INFORMATIEVOORZIENING

IN HET HART VAN DE INFORMATIEVOORZIENING IN HET HART VAN DE INFORMATIEVOORZIENING IVENT Postbus 20703 2500 ES MPC 58L (intern Defensie) Den Haag www.cdc.nl/ivent IN DIENST VAN DEFENSIE Om haar taak optimaal te kunnen uitvoeren is Defensie onder

Nadere informatie

ALLE DAGEN DUURZAAM OP WEG NAAR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE. Eric Schoones

ALLE DAGEN DUURZAAM OP WEG NAAR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE. Eric Schoones ALLE DAGEN DUURZAAM OP WEG NAAR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE Eric Schoones 150 Mondial Aad de Wit Verhuizingen elektrisch verhuizen Verhuizer in transitie Mondial Aad de Wit Verhuizingen elektrisch verhuizen

Nadere informatie

van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Jet Bussemaker, tijdens de 4 e Nationale Mantelzorglezing 2009 Rotterdam, 11 juni 2009

van de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Jet Bussemaker, tijdens de 4 e Nationale Mantelzorglezing 2009 Rotterdam, 11 juni 2009 Directie Voorlichting en Communicatie Parnassusplein 5 Postbus 20350 2500 EJ Den Haag T 070 340 79 11 T 070 340 60 00 F 070 340 62 92 Hebt u 's avonds of in het weekend dringend een voorlichter nodig,

Nadere informatie

Medisch-wetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon

Medisch-wetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Uitgave Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postadres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Telefoon (070) 340 79 11 Informatie Voor informatie en vragen

Nadere informatie

Nederlanders aan het woord

Nederlanders aan het woord Nederlanders aan het woord Veteranen en de Nederlandse Veteranendag 2014 Trends, Onderzoek en Statistiek (TOS) Directie Communicatie Documentnummer: TOS-14-066a Belangrijkste inzichten Nederlander hecht

Nadere informatie

Handboek Politiek. Derde Kamer der Staten-Generaal

Handboek Politiek. Derde Kamer der Staten-Generaal Handboek Politiek Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid van de Derde Kamer der Staten-Generaal, Gefeliciteerd! Deze week ben jij een politicus. Je gaat samen met je klasgenoten discussiëren over

Nadere informatie

Een vertrouwd thuis, een huiskamer zaterdag, 13 oktober 2012 00:00. Willem Braak

Een vertrouwd thuis, een huiskamer zaterdag, 13 oktober 2012 00:00. Willem Braak Willem Braak Maandag 15 oktober start Opleidingscentrum Granbeeuw met een fundraiser voor een nieuw initiatief: Vrienden van Opleidingscentrum Granbeeuw. Het bedrijfsleven zal benaderd en aangemoedigd

Nadere informatie

Nieuwsbrief Vliegbasis Leeuwarden juni 2018 editie

Nieuwsbrief Vliegbasis Leeuwarden juni 2018 editie Nieuwsbrief Vliegbasis Leeuwarden juni 2018 editie IN DEZE EDITIE: KLACHTENAFHANDELING HOOGVLIEGERDAG 75 JAAR 322 SQUADRON VERTREK STARFIGHTER KALENDER INTERESSANTE LINKS KLACHTENAFHANDELING We wijzen

Nadere informatie

Kanker door uitzending naar de Balkan?

Kanker door uitzending naar de Balkan? Kanker door uitzending naar de Kanker door uitzending naar de Balkan? Onderzoek naar kanker en sterfte tussen 1993 en 2008 onder militairen die zijn uitgezonden naar de Balkan Meer leukemie onder Balkan-militairen?

Nadere informatie

Hulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Hulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Hulp aan het thuisfront Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument , zaterdag 6 september 2008

Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument , zaterdag 6 september 2008 Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument 1945 1962, zaterdag 6 september 2008 Geachte veteranen, excellenties, dames en heren, Elke dag schreef ik een

Nadere informatie

Ondernemers staan open voor bedrijfsverkoop, maar moeten mentaal nog een drempel over

Ondernemers staan open voor bedrijfsverkoop, maar moeten mentaal nog een drempel over Ondernemers staan open voor bedrijfsverkoop, maar moeten mentaal nog een drempel over Rapport Marktmonitor 2015 18 September 2015 Colofon In opdracht van: Majka van Doorn Research Consultant 033 330 33

Nadere informatie

Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan?

Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Jolanda gaat op pad met onze Wandelcoach Tineke Franssen Jolanda (33) werkt als hypotheekadviseur in het bankwezen.

Nadere informatie

HET LEGER. Waarom heeft. Nederland. Informatie voor scholieren. De Nederlandse krijgsmacht in het kort

HET LEGER. Waarom heeft. Nederland. Informatie voor scholieren. De Nederlandse krijgsmacht in het kort HET LEGER Uitgave: Ministerie van Defensie Directie Voorlichting en Communicatie April 2006 www.defensie.nl Informatie voor scholieren De Nederlandse krijgsmacht in het kort In deze folder vertel ik je

Nadere informatie

Denkfouten. hoofdstuk 6. De pretbedervers. De zwarte bril

Denkfouten. hoofdstuk 6. De pretbedervers. De zwarte bril hoofdstuk 6 Denkfouten We hebben al gezien dat sommige van onze brandende automatische gedachten ons in de weg zitten. Ze geven ons een onprettig gevoel of weerhouden ons ervan dingen te doen. Het probleem

Nadere informatie

FOTOREGELS. Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s. Het auteursrecht. Als ik een foto koop, krijg ik dan ook de rechten op de foto?

FOTOREGELS. Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s. Het auteursrecht. Als ik een foto koop, krijg ik dan ook de rechten op de foto? FOTOREGELS Uitleg en regels rondom het gebruik van foto s Over auteursrecht op foto s is bij consumenten wel eens onduidelijkheid. Soms kan dat tot vervelende situaties leiden voor zowel klant als fotograaf.

Nadere informatie

BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt

BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt BOTSCHAFT DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND - VERTEIDIGUNGSATTACHÉ- Oberstleutnant i.g. Joachim Schmidt Den Haag, 20. März 2013 Tel.: 0031 70-342.06.18 Fax: 0031 70-365.32.48 Toespraak ter gelegenheid van

Nadere informatie

Gedwongen opname met een IBS of RM *

Gedwongen opname met een IBS of RM * Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

Allianz Arbeidsongeschiktheids-

Allianz Arbeidsongeschiktheids- Allianz Inkomensverzekeringen Nederland Schadeverzekering N.V. Allianz verzekeringen Wagenparkmanagement Arbeidsongeschiktheids- Zekerheid over uw eigen inkomen Waarom een arbeidsongeschiktheidsverzekering?

Nadere informatie

Naam: KASTELEN. Vraag 1a. Waarvoor moeten we onze huizen tegenwoordig beschermen? ... pagina 1 van 6

Naam: KASTELEN. Vraag 1a. Waarvoor moeten we onze huizen tegenwoordig beschermen? ... pagina 1 van 6 Naam: KASTELEN Heb jij je wel eens afgevraagd hoe je jouw huis zou verdedigen als anderen het probeerden te veroveren? Nou, vroeger dachten de mensen daarr dus echt wel over na. Ze bouwden hun huis zelfs

Nadere informatie

Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag.

Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag. Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag. Let op: Alleen het gesproken woord geldt! De lancering

Nadere informatie

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt.

U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. UW MENING GEVEN spreken inleiding en doel Een mening is wat iemand denkt of vindt. U leert in deze les om een mening vragen. U wilt dan weten wat iemand vindt. U leert ook uw mening geven. Uw mening geven

Nadere informatie

Inge Test 07.05.2014

Inge Test 07.05.2014 Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij

Nadere informatie

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?

Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je

Nadere informatie

Op de volgende pagina volgen wat foto s

Op de volgende pagina volgen wat foto s Wat is een IT biografie?: In een IT biografie beschrijf je alles wat je kan op het gebied van IT en wat je nog wilt leren op het gebied van IT. Je leert de persoon kennen (mij) op het gebied van IT. In

Nadere informatie

Batavia werf. We gingen naar Batavia werf.

Batavia werf. We gingen naar Batavia werf. Batavia werf We gingen naar Batavia werf. Met de klas. En we gingen ook met de auto. Ik zat met Yessir Thijs en Sebastiaan en de moeder van Sebastiaan.We hadden ook groepjes toen we in de Batavia werf

Nadere informatie

Max van Olden DE JUISTE MAN. in makkelijke taal

Max van Olden DE JUISTE MAN. in makkelijke taal Max van Olden DE JUISTE MAN in makkelijke taal 3 Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen DEEL 1 1996 Vrijdagvond, zeven uur. De cursus van vandaag is afgelopen. Oscar doet zijn schrijfblok dicht. Hij

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Ministerie van Justitie Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Juridische en Operationele Aangelegenheden Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag De Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2 Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

Rapport. Datum: 12 juli 2007 Rapportnummer: 2007/149

Rapport. Datum: 12 juli 2007 Rapportnummer: 2007/149 Rapport Datum: 12 juli 2007 Rapportnummer: 2007/149 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de Stichting Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (het CBR) hem onheus heeft bejegend toen hij begin mei 2006

Nadere informatie